Zróżnicowanie rasowe, językowe, religijne i kulturowe ludności świata
advertisement
Zróżnicowanie rasowe, językowe, religijne i kulturowe ludności świata Warunki naturalne i społeczno-ekonomiczne różnicują poziom życia mieszkańców Ziemi. Na poziom ten ma wpływ również zróżnicowanie ludzi pod względem rasowym, religijnym, kulturowym i religijnym. Ludność świata zróżnicowana jest pod względem rasowym. Między różnymi grupami ludzkości występują różnice w wyglądzie zewnętrznym, dotyczy to m.in. koloru skóry,włosów, rodzaju owłosienia, kształtu czaszki, nosa,warg oraz grupy krwi. Pochodzenie tych różnic wywołuje wiele dyskusji. Najpowszechniej przyjeła się teoria, że zróżnicowanie ludności jest efektem długotrwałej izolacji oraz możliwości wzajemnego krzyżowania się wewenątrzpopulacujnego. Te zewnętrzne różnice są podstawą podziału ludzkości na trzy podstawowe odmiany. Odmiana biała - wywodzi się z Europy, pd-zach Azji i pn Afryki. Dzieli się ją na dwie odmiany: dominującą północną, odznaczającą jasną karnację skóry, jasnym owłosieniem i przeważnie jasnymi oczami oraz odmianę południową, która ma ciemne oczy, ciemne włosy i ciemniejszą karnację. W odmianie mongoloidalnej wyróżnia się gałąź azjatycką zamieszkująca pn i wsch. Azję oraz skrajne pn części Ameryki Pn (Eskimosi), a także gałąź amerykańską zamieszkująca pozostałe obszary Ameryki. Odmiana czarna obejmuje gałąź negroidalną, zamieszkującą Afrykę Subsaharyjską oraz gałąź negrycką, zamieszkującą Australię i Melanezję. Wskutek licznych wędrówek rasy ludzkie uległy silnemu przemieszaniu. Wśród ras mieszanych wyróżnia się mulatów (rasa biała + czarna), metysów (biała + żółta), zambo (czarna + żółta). Wszystkie odmiany człowieka stanowią jeden gatunek (Homo sapiens) i mają jednakowe możliwości rozwoju intelektualnego i fizycznego. Ludność świata jest bardzo zróżnicowana pod względem językowym. Szacuje się, że na świecie używa się ok. 2500 języków, z tego ok. 1200 to języki afrykańskie. Rozpowszechnienie poszczególnych języków jest bardzo zróżnicowane. Językiem chińskim posługuje się ponad 1 ml ludzi, choć alfabet jest wspólny język dzieli się na wiele dialektów, różniących się od siebie słownictwem, gramatyka oraz fonetyką. Języków, którymi mówi co najmniej 50 mln ludzi, jest ich 19. Łącznie tymi 19 językami posługuje się 2/3 ludności świata: angielskim ok. 400 mln, hiszpańskim ok. 300 mln, hindi, bengalskim i arabskim ok. 180 mln, portugalskim i rosyjskim ok. 150 mln, niemieckim i francuskim ok. 100 mln. Języka polskiego używa ponad 40 mln ludzi. W kontaktach międzynarodowych największe znaczenie ma język angielski. W języku tym ukazuje się najwięcej druków; jest to język międzynarodowych organizacji, kongresów, handlu międzynarodowego. Zróżnicowanie językowe powoduje, że szczególnego znaczenia nabierają języki, którymi nie mówi się na co dzień, ale które są powszechnie znane na dużych obszarach np. taką rolę pełniła łacina w Europie w średniowieczu. Ludność świata jest również silnie zróżnicowana religijnie.. Jedne religie oddziałują na świadomość ludzi, kierując ich dążenia na cele pozaziemskie, preferując umiarkowane korzystanie z dóbr materialnych, a zatem ascezę, kontemplację i wypełnianie nauk boskich. Inne zaś oprócz kształtowania postaw etycznych akceptują wysoki poziom życia i solidarny stosunek do wykonywanej pracy. Religie nie tylko wywierały wpływ na rozwój duchowy społeczeństw, ale także na stosunki gospodarcze. Przykładem może być hinduizm wyznawany przez 80% mieszkańców Indii. Do znanych zasad tej religii należy kult krowy jako zwierzęcia świętego. Krowy nie wolno zabić pod żadnym pozorem. Wyznawcy tej religii uważają, że zabicie krowy jest większą zbrodnią niż zabicie człowieka. Judaizm i islam zabraniają spożywania mięsa wieprzowego, uważając świnię za zwierzę nieczyste. Wywiera to duży wpływ na rozmieszczenie chowu trzody chlewnej w świecie. Do wielkich współczesnych religii w ujęciu chronologicznym należą: Hinduizm (lata 1500 – 1200 p.n.e.) jest religią politeistyczną, która ukształtowała się głównie w Indiach. Religia ta uznaje wiele podmiotów czci i środków zapewniających, wg niej, zbawienie człowieka. Opiera się na metafizycznych, etycznych i społecznych poglądach spisanych w księgach Mahabharaty i Ramajany. Judaizm (ok. 1200 lat p.n.e. ) jest religią monoteistyczną, wyznawaną przez Żydów. Rozpowszechniana na całym świecie, ale obecnie największe ośrodki znajdują się w Izraelu i Stanach Zjednoczonych. Wywodzi się ona z wierzeń koczowniczych plemion izraelskich wierzących w siły przyrody. Podstawą judaizmu jest wiara w jednego Boga, niepodzielnego, będącego bytem niematerialnym, bezcielesnym i wiecznym, bez początku i końca, wymagającym czci. Człowiek jest dziełem Boga, który dał mu wolną wolę, a jego postępowaniem kieruje nagroda lub kara za popełnione czyny, która nastąpi w życiu pozaziemskim. Buddyzm (560 – 525 p.n.e. ) jest drugą religią najbardziej rozpowszechnianą na świecie. Niektórzy uważają, że jest ruchem religijnym. Jej twórcą był Gautama z rodu Siaków, żyjący w Indiach. Wyznawcy dali mu nazwę Budda, co oznacza Przebudzony. Buddyzm rozpowszechnianie swej ideologii zawdzięcza prostym ludziom żyjącym w trudnych warunkach przyrodniczych i społecznych, potępia kastowość, nie uznaje wyższości jednego społeczeństwa nad drugim, toleruje inne poglądy i kulty, uważając je za przejawy głoszenia tej samej prawdy o istnieniu człowieka. Konfucjonizm (lata 551 – 479 p.n.e.) religia ta powstała w Chinach i tam znajduje najliczniejszych wyznawców. Jej twórcą był Konfucjusz żyjący w latach 551 – 479 p.n.e. Głosi zależność m.in. syna do ojca, młodszego brata do starszego, a podwładnego do panującego. Chrześcijaństwo (30 r.n.e.) jest religią monoteistyczną, wierzącą w jednego Boga. Współcześnie posiada ono jedną z najliczniejszych rzesz wyznawców, a jego wierzenie i światopogląd opierają się na interpretacji tekstów Biblii. Idee głoszone przez apostołów, uczniów Jezusa Chrystusa, twórcy chrześcijaństwa, wywarły wielki wpływ na ówczesne społeczeństwa i zaczęły zdobywać coraz większe rzesze wyznawców na całym świecie. W ciągu wieków nastąpił podział chrześcijaństwa w wyniku oddziaływania odmiennych cywilizacji i różnego rozumienia zasad wiary. Doprowadziło to do powstania jego odłamów : Katolicyzm – jest to najliczniejsza z odmian chrześcijaństwa. Różni się od innych wyznań chrześcijańskich dogmatami, rozbudowaną organizacją kościoła, liturgią, i ustawodawstwem. Protestantyzm – nazwą tą obejmuje się współcześnie wszystkie ewangelickie kościoły i wyznania chrześcijańskie, takie jak: luteranizm, kalwinizm, anglikanizm oraz inne odłamy religijne powstałe w wyniku reformacji w XVI i XVII wieku, a także protestów przeciw oficjalnym zakazom reformowania kościoła katolickiego i jego założeń doktrynalnych. Prawosławie – nazwą ta określa się kościół wschodni, bizantyjski. W ramach prawosławia istnieją niezależne od siebie administracyjnie i hierarchicznie wspólnoty chrześcijańskie, których zasięg na ogół pokrywa się z granicami państw. Ma ono licznych wyznawców w Rosji, Białorusi, Ukrainie, Grecji, Rumunii, Bułgarii i innych. Islam (ok. 622 r.n.e. ) należ do najbardziej rozpowszechnionych religii na Świecie. Głosi mi.n jedność w Boga, równość wiernych, a jej zasady i etyka opierają się na przepisach zawartych w Koranie i obowiązujących tradycjach spisanych w Sunnie. Religia wywiera duży wpływ na uznawany system wartości i wymaga od człowieka wyboru określonego celu życia. Religie, które jako główny cel ukazują życie wieczne oraz zalecają doskonalenie wiernych przez ascezę i kontemplację. ZRÓŻNICOWANIE RASOWE Istnienie ras próbują wyjaśnić różne teorie naukowe. Łączy ją przekonanie, że wyodrębnienie się ras jest związane z osiedleniem się człowieka i przystosowaniem do warunków środowiska. Dominujące znaczenie w kształtowaniu się ras przypisywane jest klimatowi, głównie nasłonecznieniu i wilgotności powietrza. Przystosowanie do warunków środowiska odbywało się w najwcześniejszych etapach rozwoju człowieka. Wczesny homo sapiens nie wykazywał żadnych cech charakterystycznych, typowych dla poszczególnych ras, był to typ ,,neutralny,,. Obecnie wyróżnia się trzy wielkie rasy: • rasa biała - występowanie: Europa, Ameryka Północna (S.Z, Kanada), Ameryka Południowa, Afryka na północ od Sahary, Australia (ludność napływowa), od płw. Azji Mniejszej poprzez wyż. Irańską po płw. Indyjski, płw. Arabski, okolice Uralu. • rasa czarna - szeroki nos, szerokie usta, czarne kręcone włosy, wysoki wzrost, lekkie wysunięcie dolnej żuchwy do przodu, uwydatnione łuki brwiowe. Występowanie: Afryka, Ameryka Północna i Południowa, potomkowie niewolników - Aborygeni w Australii, Papuasi, wyspy Oceanii • rasa żółta - skośne oczy, fałda mongolska, niski wzrost, proste czarne włosy. Występowanie: Azja: południowo-wschodnia, środkowa, południowa ( Koreańczycy, Kazachowie, Turkmenistańczycy, Wietnamczycy, Indianie, Eskimosi) MIESZANIE RAS Mulaci = biała + czarna Metysi = biała + żółta Zambozi = żółta (Indianie) + czarna (A. Południowa) Wyróżniamy 8 odmian ludzkich: Europejska (europeidalna) - zamieszkuje Europę, A. Północną i Australię, obszary Azji i Afryki Północnej Afrykańska (negroidalna) - zamieszkuje obszary położone na południu od Sahary. Charakteryzują ją: ciemna skóra i oczy, wełniste włosy, wysunięta do przodu przednia część czaszki, spłaszczony szeroki nos i grube wargi. Mongoloidalna (rasa żółta) Indyjska - jest najbardziej zbliżona do Europejskiej, różni się tylko ciemniejszą barwą skóry, oczu i ciemnymi, prostymi włosami. Rasa ta zamieszkuje Indie i Sri Lankę. Australijska - jest zaliczana do ciemnoskórej, różni się od afrykańskiej falistymi włosami i wydatnymi łukami brwiowymi. Zamieszkuje Australię i Tasmanię. Amerykańska - cechy te same co w rasie mongoloidalnej. Należą do niej Indianie. Melanezyjska - jest zbliżona do afrykańskiej. Ludność tej rasy zamieszkuje Malezję i Nową gwineę. Polinezyjska - zamieszkuje wyspy Oceany Spokojnego, charakteryzuje ją jasnobrązowy kolor skóry i czarne, proste lub faliste włosy. ZRÓŻNICOWANIE JĘZYKOWE Ustalenie liczby języków na świecie nie jest możliwe. Języki ulegają nieustannym przekształceniom, ich zasięg zmienia się, a większość z nich wymarła. Spośród wielkiej liczby języków 19 rozpowszechniło się najbardziej i posługuje się nimi łącznie 2/3 mieszkańców świata. Podział dokonany na podstawie międzynarodowego zasięgu funkcjonowania języka: • języki oficjalne - używane w ONZ: angielski, chiński, francuski, hiszpański, rosyjski, arabski. • języki o mniejszym zasięgu: włoski, japoński, turecki • języki martwe, starożytne: łacina, starogrecki, sanskryt • języki sztuczne: głównie esperanto NAJBARDZIEJ ROZPOWSZECHNIONE JĘZYKI NA ŚWIECIE: JĘZYK MLN OSÓB Chiński 1200 Hindi 450 Angielski 400 Hiszpański 320 Rosyjski 190 GRUPY JĘZYKOWE Indoeuropejska - jest najliczniejsza ok. 2,2 mld. Występuje w Europie, Ameryce, Australii, w azjatyckiej części byłego ZSRR, w Indiach. Chińsko-tybetańska - obejmuje Chiny, obszar od Tybetu po Indochiny. Ok. 1,5 mld. Semito-chamicka - ludność posługująca się tym językiem zamieszkuje głównie kraje arabskie. Ok. 400 mln Austronezyjska - używana jest głównie na obszarach wyspiarskich Azji południowowschodniej i Oceanii. ZRÓŻNICOWANIE RELIGIJNE Termin religia pochodzi z łacińskiego ,,religare,, co oznacza ,,wybierać ponownie,,. Religia jest relacją człowieka do sacrum czyli tego co święte. Religie różnią się pod wieloma względami, ale posiadają również wiele cech wspólnych: wiara w jednego lub kilku bogów, modlitwa, występowanie miejsc świętych. Religie: Chrześcijaństwo - jest jedną z najliczniej wyznawanych religii świata. Początek tej religii dał Jezus Chrystus. W ciągu wieków nastąpił podział chrześcijaństwa w wyniku oddziaływania odmiennych cywilizacji i różnego rozumienia zasad wiary. Doprowadziło to do powstania różnych odłamów: - różni się od innych wyznań chrześcijańskich dogmatami, rozbudowaną organizacją kościoła, liturgią i ustawodawstwem. Katolicyzm wywarł ogromny wpływ na życie polityczne, społeczne i kulturalne nie tylko w Europie, ale również na innych kontynentach. - odłam ten powstał w 1054 r. nie uznaje papieża nie ma zwierzchnika poza patryjarchą kościół - cerkiew nie mają celibatu nie mają ołtarza stoją tyłem do ludzi - powstał w wyniku rozłamu w Kościele w 1517 r. (Luter) odrzucali papieża zniesienie celibatu zniesienie zakonu wprowadzenie języka narodowego do liturgii obowiązywały 2 sakramenty: chrzest i komunia Hinduizm - ukształtował się głównie w Indiach. Religia ta uznaje wiele przedmiotów czci, które przyczyniają się do zbawienia człowieka. Według niej wieczność świata polega na kolejno po sobie następujących cyklach. Człowiek ma kilka wcieleń. Judaizm - jest religią monoteistyczną, wyznawaną przez Żydów. Zasady tej religii spisane są w Torze uznawanej za świętość, gdyż jak głosi judaizm została ona wręczona Mojżeszowi przez Boga. Podstawą tej religii jest wiara w jednego Boga. Głównymi nakazami religijnymi Żydów są m.in.: obrzezanie, przestrzeganie szabatu i 7-go dnia tygodnia, postów. Buddyzm - religia stworzona przez Buddę na terenie Indii. Nakazuje przestrzeganie prawa moralnego, dzięki czemu możliwe jest wyzwolenie dusz z kołowrotu wcieleń i osiągnięcie nirvany. Konfucjonizm - religia ta powstała w Chinach. Religia ta określa miejsce ludzi w hierarchi społecznej i zasady tzw. społeczeństwa pracującego. Jest to religia bez boga, skupia się na regulacji współżycia ludzi, wychowaniu i kulturze. Islam - należy do religii najbardziej rozpowszechnionej na świecie. Jej twórcą był Mahomet. Religia ta głosi jedność Boga, równość wiernych, a jej zasada i etyka opierają się na przepisach zawartych w Koranie. Każdy kto przestrzega przepisów i obowiązujących tradycji, zapewnia sobie pomyślność w życiu doczesnym i zbawienie w przyszłym. OBSZARY WYZNAWCÓW GŁÓWNYCH RELIGII NA ŚWIECIE GŁÓWNE RELIGIE NAJWAŻNIEJSZE OBSZARY ZAMIESZKIWANE PRZEZ WYZNAWCÓW Chrześcijaństwo, katolicyzm Europa, Azja Centralna, Meksyk, USA, A. Południowa Protestantyzm Niemcy, Szwecja, W.B, Norwegia, Kanada, USA, Austria, Szwajcaria Prawosławie Rosja, Ukraina, Białoruś, Grecja, Bługaria, Rumunia Hinduizm Indie Buddyzm Indie, Japonia, Indochiny, Archipelag Malajski, Tybet, Korea, Birma Konfucjonizm Chiny Islam Kraje Arabskie, Turcja, Afryka Płn., Indie, Indonezja, Pakistan Judaizm Izrael, USA SPOŁECZNE I POLITYCZNE KONSEKWENCJE ZRÓŻNICOWAŃ RELIGIJNYCH Oddziaływanie religii nie ogranicza się tylko do rozwoju duchowego. Religia wywiera istotny wpływ na życie społeczne i gospodarkę. Większość rozwiniętych gospodarczo regionów świata znajduje się w kręgu kultury chrześcijańskiej. Rozwojowi gospodarki szczególnie sprzyjają różne odmiany protestantyzmu. Wyznanie to przyczyniło się do wykształcenia prężnego systemu gospodarczego - kapitalizmu. Sprzyjało rozwojowi rolnictwa, przemysłu i handlu. Położenie nacisku na rzetelną pracę oraz umiarkowanie w korzystaniu z dóbr konsumpcyjnych sprzyjało akumulacji kapitału. Członkowie protestanckich grup dokonywali wielu odkryć technicznych w okresie rewolucji przemysłowej w Anglii. Religia hinduizmu traktuje krowy jako zwierzęta święte. W religii tej krowa uważana jest za matkę-żywicielkę rodzaju ludzkiego. Bydło wykorzystywane jest jako siła pociągowa do orki i ciągnięcia wozów, a jego odchody jako nawóz do użyźniania pól oraz paliwo do gotowania posiłków. Zasady wiary islamu mają wpływ na rozmieszczenie chowu trzody chlewnej. Islam zabrania wyznawcom jedzenia mięsa wieprzowego, uważając, że świnia jest zwierzęciem ,,nieczystym,,. Generalnie zachowawcze zasady islamu nie sprzyjają rozwojowi cywilizacji przemysłowych. Rozwojowi gospodarczemu sprzyjają różne odmiany buddyzmu, przedkładające interesy ogółu nad interes jednostki. Dowodzą tego sukcesy gospodarcze Japonii oraz innych, rozwijających się w szybkim tempie, krajów Azji Wschodniej. Doświadczając różnych niepowodzeń, pomimo osiągnięć w technice i nauce, człowiek zastanawia się nad wieloma zagadnieniami. Oczekuje od różnych religii odpowiedzi na tajemnice ludzkiej egzystencji: czym jest człowiek, jaki jest cel i sens naszego życia, co jest dobrem, a co grzechem, jakie jest źródło i jaki cel cierpienia, na jakiej drodze można osiągnąć prawdziwą szczęśliwość, czym jest śmierć, sąd i wymiar sprawiedliwości po śmierci, czym jest tajemnica: skąd bierzemy początek i dokąd zmierzamy? Wiele osób jest coraz bardziej nieufnych wobec tradycyjnej religii Zachodu – chrześcijaństwa, a inne niechrześcijańskie propozycje dotyczące sensu istnienia człowieka, są łatwe do osiągnięcia dzięki mediom czy turystyce. Chrześcijaństwo Religia monoteistyczna założona przez Jezusa Chrystusa. Najliczniejsza religia świata (37% wyznawców wszystkich religii na świecie – ok. 1,5 mld wyznawców, w tym prawie 800 mln katolików, 100 mln – prawosławnych, 80 mln ewangelików i reszta: ewangelików, metodystów, kalwinów, anglikanów, baptystów, starokatolików). Powstanie chrześcijaństwa wiąże się ściśle z osobą i działalnością Jezusa Chrystusa. Świadectwem chrześcijańskim o Chrystusie są księgi Nowego Testamentu, zwłaszcza ewangelie, które zostały spisane 30 lat po śmierci Chrystusa z wyjątkiem ewangelii św. Jana (napisana ok. 100 roku). Wiara w bóstwo Chrystusa jest wspólna wszystkim chrześcijanom. Wyjątek stanowią arianie polscy, którzy nie uznają Trójcy Św. i bóstwa jezusowego, a także świadkowie Jehowy, którzy uważają Chrystusa nie za Boga, lecz anioła zamienionego w człowieka, który musiał się stopniowo doskonalić. Przejawem chrześcijańskiego kultu jest sprawowanie Eucharystii zgodnie z Ostatnią Wieczerzą Chrystusa. Są to również inne obrzędy religijne, np. przyjmowanie sakramentów. Pierwsza wspólnota chrześcijan powstaje w Jerozolimie, którą tworzą Żydzi nawróceni z judaizmu przez Jezusa Chrystusa. Chrześcijaństwo uznaje isnienie osobowego Boga w Trójcy Świętej jedynego. Bóg jest stwórcą duchowego i materialnego świata. Szczególnym stworzeniem powołanym na obraz i Boże podobieństwo jest człowiek, jako istota cielesno-duchowa obdarzona nieśmiertelnością. Hinduizm Religia mieszkańców Indii. W obrębie tej religii wyróżnia się etapy: – wedyzm: okres między XII, a IX w p.n.e. W tym okresie powstały podstawowe dziś teksty hinduizmu – Wedy (hymny na cześć różnych bogów); - braminizm IX – IV w p.n.e. Wedy poddane zostają pierwszej znacznej interpretacji przez przedstawicieli najwyższej kasty – braminów. W tym czasie powstają Upaniszady, gdzie przenikają się nawzajem aryjskie i przedaryjskie formy religijne; - hinduizm: od IV w p.n.e. Powstają wtedy eposy: Mahabharata i Ramajana, kształtują się wielkie filozoficzne systemy Indii. Cechy odróżniające hinduizm od innych religii: - brak postaci założyciela, a więc brak możliwości ustalenia pochodzenia religii; - wyznawcą religii jest się przez urodzenie (nie w wyniku nawrócenia czy decyzji rodziców, jak chrzest). Do tego muszą być spełnione jeszcze inne dwa warunki: uznanie Wed jako kanonicznego zbioru zasadniczych hinduistycznych pism objawionych, uznanie porządku społecznego określonego przez kasty (inaczej stan, ranga): bramini (kasta kapłanów), kszatrija (kasta wojowników), wajsja (kasta chłopskiego i mieszczańskiego stanu średniego), sindra (kasta stanu służebnego). Poniżej ostatniej kasty istnieje jeszcze bardzo liczna warstwa społeczna (ponad 50 mln.) pariasów (nietykalnych), którzy są uważani za nieczystych i mogą wykonywać jedynie nieczyste posługi: zamiataczy ulic, czyścicieli ustępów. Znacznie łatwiej było żyć ludziom należącym do kast. O poprawę warunków życia ludzi bezkastowych walczył Mahatma Gandhi. Żenić się, jeść nie wolno razem osobom z różnych kast, obowiązuje ich odrębny styl ubierania, tylko wojownicy mogą polować i jeść mięso, inni mogą spożywać jedynie jarskie posiłki; - jest to religia wolna od dogmatów (zasad wiary, twierdzeń), może więc tolerować szereg sprzecznych ze sobą teoretycznych interpretacji. Hinduizm to religia wyzwolenia. Wyróżnia się następujące drogi wyzwolenia: - droga czynów: dusza wędruje przez różne egzystencje jako zwierzę lub człowiek w różnych kastach. Długość każdorazowej egzystencji jest określona przez czyny poprzedniej egzystencji. W zależności od popełnionych dobrych lub złych czynów dusza wchodzi po śmierci w ciało boskie, ludzkie, zwierzęce lub piekielne; - droga poznania: poznanie trzeba realizować egzystencjalnie w całym ciele. Do tego służy joga, systematyczne ćwiczenie, które prowadzi do zjednoczenia się z Najwyższym; - droga miłującej czci i oddania: Pragnienie całkowitego oddania się w posiadanie najwyższej istocie i zjednoczenia się z nią. W Indiach czci się Trójcę: Brahma – stwórcę i pana wszechświata; Wisznu – tego, który podtrzymuje i chroni wszechświat; Siwę – wielkiego przeobraziciela wszystkich rzeczy, boga zniszczenia i narodzin. Do niedawna jeszcze w czasach nowożytnych dokonywano ofiary z ludzi w postaci palenia wdów. Różnice między hinduizmem, a chrześcijaństwem: - idea wyzwolenia nie jest związana z postacią historyczną, taką jak Jezus z Nazaretu; - nie ma gotowej recepty zbawienia, ale wskazanie wielu duchowych praktyk prowadzących do uzyskania duchowej pełni; - brak organizacji typu kościelnego, są jedynie ludzie promieniujący duchowo np. asceci, jogini; - nauka o reinkarnacji nie grozi człowiekowi surowością życia i śmierci, lecz daje szansę nowej próby. Buddyzm Jego załozycielem był Siddharth Gautama ok. V w p.n.e. po krótkim czasie życia dworskiego i małżeńskiego zdecydował się na życie bezdomne. Swoje oświecenie, przebudzenie do prawdziwej rzeczywistości znalazł w ćwiczeniu medytacji. Od tego czasu nazywał się Buddą, a ruch, któremu nadał początek – buddyzmem. Wywodzi się z Indii, ale został stamtąd wyparty w kierunku Tybetu. Budda występuje jedynie jako wzór człowieka, a nie wysłannik Boga, czy pośrednik zbawienia między Bogiem, a człowiekiem. Wg tej religii zbawienie zdobywa człowiek własnymi siłami. Bogowie nia mają wpływu na losy świata. Przedstawicielami tej religii są mnisi zachowujący celibat, jedzący tylko do południa użebrany pokarm, posiadający jedynie miskę żebraczą, brzytwę, igłę i sitko. Cztery prawdy buddyzmu: 1. Istnienie, jako doświadczanie cierpienia. W kazaniu Budda poucza: „czymże jest o wy mnisi święta prawda o cierpieniu? Narodziny sa cierpieniem, starość człowieka jest cierpieniem, choroba jest cierpieniem, umieranie jest cierpieniem, kłopoty, żale, ból, zgryzota i rozpacz są cierpieniem, być związanym z niekochanym jest cierpieniem, być oddzielonym od ukochanego jest cierpieniem, nie móc osiągnąć tego, czego się pragnie, to cierpienie, którko mówiąc, wszystkie pięć rodzajów przywiązania jest cierpieniem”. Te pięć rodzajów przywiązania to elementy bytu człowieka: ciało, uczucia, spostrzeżenia, psychiczne siły i czynności, świadomość i sposoby poznania. 2. Uzasadnienie cierpienia. Pragnienia i przywiązanie do rzeczy to przyczyny podatności na cierpienie i niemożności zbawienia ludzkiego istnienia. 3. Uwolnienie się od cierpienia. Gdy pragnienie zostaje stłumione, a przywiązanie zanikło istnieje możliwość osiągnięcia nirwany – uwolnienia od cierpienia. 4. Wyjście z cierpienia. Aby osiągnąć cel wyjścia z cierpienia należy iść drogą właściwego poznania, usposobienia, postępowania, dążenia, pojmowania itd. Religia ta opiera się przede wszystkim na kontemplacji, ćwiczeniach duchowych, skupieniu i milczeniu. Medytację wspomaga wyrzeczenie. Lamaizm – to religia Tybetu, odmiana buddyzmu. Jest to jednak religia chyląca się ku upadkowi. Tybet jest to państwo kapłańskie, rządzone przez Dalaj Lamę. Obecny czternasty Dalaj Lama zapowiada, że XV Dalaj Lamy prawdopodob nie nie będzie. Islam Islam wywodzi się od postaci założyciela Mahometa, który urodził się w VI w n.e. w mieście Mekka. Jego wyznawcy są nazywani mahometanami lub muzułmanami. Są to wyznawcy Boga Allaha, a Mahomet jest dla nich prorokiem.Islam dzieli się na dwa odłamy: większościowy, ortodoksyjny (sunnici – wszelkie objawienie zostało zawarte w koranie) i mniejszościowy (szyici – mozliwość dalszego objawienia po Mahomecie). Główne cechy charakterystyczne islamu to: - wyznanie wiary; - modlitwa rytualna odprawiana pięć razy w ciągu dnia: o wschodzie Słońca, w południe, po południu, o zachodzie Słońca i w dwie godziny po nim. Należy obmyć się wodą lub na pustyni piaskiem, wypowiedzieć słowa modlitwy czyniąc pokłony w stronę Mekki; - jałmużna (czterdziesta część dochodu); - post w miesiącu ramadan – dziewiątym miesiącu islamskiego roku księżycowego: polega na całkowitym wstrzymaniu się od palenia tytoniu, jedzenia i picia oraz stosunków płciowych od wschodu do zachodu Słońca; wtedy noc jest swoistym festynem, kiedy można wszystkie wyżej wymienione czynności wykonywać; - pielgrzymka do Mekki przynajmniej raz w roku. Wymagania islamu są opisane w Koranie – islamskim piśmie świętym. Księga zawiera objawienia proroka z czasu pobytu w Mekce i Medynie. Wg Mahometa ojcem wszystkich jest Abraham, Mojżesz i Chrystus to kolejni prorocy. Praktykujący muzułmanin spełnia szereg warunków: - kieruje siebie i swoje życie na jednego i jedynego Boga (Islam uważa za wielki błąd dodawanie bogu jakiejkolwiek istoty, stąd odrzuca chrześcijańską naukę o wcieleniu Syna Bożego, czy istnieniu Ducha Świętego; - akceptuje Mahometa, który „dopełnił” religię, był prorokiem; wierzy w nadejście dnia sądu, w którym zmarli zmartwychwstaną, a Bóg da im zapłatę. Dla całej wspólnoty islamskiej dochodzi jeszcze wezwanie do „gihad” świętej wojny. Jego celem jest zapanowanie islamu w świecie, czyli poddanie świata prawu bożemu. Wg islamu świat dzieli się na dwie części: sferę islamu i sferę wojny, która ma być zwalczana świętą wojną dopóki poganie i inni wyznawcy nie nawrócą się na mahometanizm.Muzułmanin ma prawo posiadania jednocześnie czterech żon i licznych niewolnic-nałożnic. Kobieta może się pokazywać publicznie tylko z zakrytą twarzą. Wyznawcom islamu nie wolno spożywać wieprzowiny i wina.W praktyce zarówno święta wojna islamu, jak i wyprawy krzyżowe chrześcijaństwa są ciemnymi rozdziałami w historii religii.Zespolenie religii z polityką w islamie prowadzi do tego, że dla muzułmanina islam jest nie tylko religią, ale też państwem i kulturą. Przykładowo: Pakistan, który powstał w 1947 r. został utworzony jako islamskie państwo religijne. Islam ogarnia więc całe życie ludzkie i staje się siłą kształtującą zarówno dziedzinę polityki, jak i prawa.Izrael daje wszystkim wyznawcom judaizmu miejsce zamieszkania we własnym narodzie: Ziemi Świętej. Judaizm Twórcą narodu i założycielem religii izraelskiej był Mojrzesz w XIII w p.n.e.Mojrzeszowi pasącemu owce na Górze Horeb objawił się Jahwe w krzaku ognistym i kazał mu wyprowadzić swój lud z Egiptu, a potem na górze Synaj zawarł z Bogiem przymierze otrzymując tablice z wypisanymi dziesięcioma przykazaniami. Po czterdziestoletniej wędrówce przez pustynię Mojrzesz umarł, a lud doprowadził do Palestyny jego następca – Jozue.Jest to wiara w jednego Boga, który jest miłujący i sprawiedliwy. Posłusznych nagradza, a nieposłusznych – karze. Święta księga to Tora – księgi Mojrzeszowe. Żydzi obchodzą szabat – siódmy dzień tygodnia, dzień wypoczynku, spotkanie w synagodze, czytanie Tory, zapalanie siedmioramiennego świecznika – menory. Mężczyźni i kobiety siedzą oddzielnie.Znakiem przynależności Izraelitów do przymierza z Bogiem zawartego na Górze Synaj przez Mojrzesza było obrzezanie. W ósmym dniu zycia podlegały obrzezaniu wszystkie niemowlęta płci męskiej.Podstawą religii jest dekalog. Judaizm odrzuca chrześcijańskie przekonanie o dziedziczeniu grzechu pierworodnego. Nowe religie (sekty) Oryginalność nowych religii nie polega na tworzeniu czegoś do tej pory całkowicie nieznanego. Oryginalność polega często na wyborze religijnych form i wypowiedzi (eklektyzm) i zmieszaniu zapożyczeń z różnych religijnych tradycji (synkretyzm; kulty synkretyczne - łączenie w jedną całość różnych, często sprzecznych poglądów filozoficznych, religijnych, społecznych; zespolenie się, skrzyżowanie się jakichkolwiek elementów), które dla określonych grup ludzkich czy też określonego regionu i kultury uzyskują aktualne znaczenie.Religie te koncentrują się na potrzebach takich jak: głód, choroba, problemy rodzinne, samotność, niepewność i próbują wyjść im naprzeciw za pomocą mieszaniny pragmatycznych (praktyczny sposób myślenia przyjmujący użyteczność za kryterium prawdy) rad i naukowych uzasadnień.W religiach tych zazwyczaj występuje jakaś osobowość charyzmatyczna, czy wyposażona w uzdolnienia lecznicze.Zwolennicy są pozyskiwani najczęściej tam gdzie najczęściej przebywają i zazwyczaj wtedy, gdy są najbardziej podatni, gdy dotyka ich samotność, brak zrozumienia, rodzinne kłopoty.Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kriszny (Hare Krishna). Założone przez A.C. Bhaktivedanta Swami Prabhuppada. Rozpoczął on swoją misję w 1965 r., gdy opuścił Indie i przeniósł się do Nowego Jorku. Członkowie zajmują się żebractwem, sprzedażą pism i rozpowszechniem nauki Kriszny (Kriszna prześladowany przez stryja, wychowuje się wśród pasterzy, żyje beztrosko do chwili gdy ujawnia się jako wcielenie boga Wisznu i dokonuje czynów bohaterskich. Głosi naukę o miłości boga i potrzebie bezinteresowności oraz dobroci wobec wszystkich, a także konieczności opanowania egoizmu). Są wegetarianami i w większości żyją w celibacie. Wierzenia Afryki (ludy pierwotne) Fetyszyzm – przypisuje się niezwykłą moc (fetysz - coś urzekającego) rzeczy, która wyróżnia się spośród innych, np. kamień czy korzeń niezwykłego kształtu, ale również amulety, maskotki.W Afryce również magia odgrywa dużą rolę (wypędzanie złego ducha od chorego człowieka) Ekumenizm - ruch w chrześcijaństwie propagujący porozumienie i współpracę między różnymi wyznaniami, dążący do przywrócenia jedności chrześcijan. Encyklika Ojca Świętego Jana Pawła II „Ut unum sint!” zawiera wezwanie do jedności chrześcijan. Modlitwa jest duszą całego ruchu ekumenicznego. Gdy chrześcijanie modlą się razem, wówczas cel, jakim jest zjednoczenie wydaje się bliższy. Przejawem tego jest upowszechnienie tradycji Tygodnia Modlitw o jedność chrześcijan obchodzonego w styczniu.Papieskie pielgrzymowanie pośród kościołów na różnych kontynentach, a także wiele modlitewnych spotkań było i jest przykładem rozwijania ruchu ekumenicznego (np. wspólne modlitwy Jana Pawła II z Prymasem Wspólnoty Anglikańskiej w katedrze Cantenbury1982; liturgia sprawowana w Bazylice św. Piotra wspólnie z Patriarchą Dymitriosem I 1987).Ważną rolę spełnia też dialog ekumeniczny, gdzie doktryny życia podzielonych Wspólnot otrzymują bardziej bezstronną ocenę. Dialog spełnia także funkcję rachunku sumienia. Zjednoczenie chrześcijan także po wszystkich grzechach, które przyczyniły się do historycznych podziałów jest możliwe pod warunkiem pokornej świadomości, że zgrzeszyliśmy przeciw jedności i potrzebujemy nawrócenia. Efektem ekumenizmu jest dziś postrzeganie przez chrześcijan jednego wyznania innych chrześcijan jako braci i siostry, albo przyjęcie zwyczaju sprawowania Wieczerzy w każdą niedzielę, a nie jak dawniej przyrzadkich okazjach przez niektóre odłamy chrześcijan. W pewnych szczególnych przypadkach duchowni katoliccy mogą udzielać sakramentu Eucharystii, Pokuty i Namaszczenia chorych innym chrześcijanom gorąco pragnącym go przyjąć. Na zasadzie wzajemności katolicy mogą prosić o te same sakramenty duchownych tych kościołów, w których są one ważne. Za postęp w relacjach Kościoła Rzymskiego z Patriarchatem Konstantynopola można także uznać stworzenie eklezjalnego aktu, mocą którego zostało usunięte z pamięci i z życia Kościoła wspomnienie o ekskomunikach, które w 1054 r. stały się symbolem schizmy między Rzymem i Konstantynopolem. Zwyczaj goszczenia w Rzymie delegacji Patriarchatu ekumenicznego w uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz w Fanarze delegacji Stolicy Apostolskiej w uroczystość św. Andrzeja stwarza możliwość regularnych kontaktów i wzajemnego udziału w modlitwie. Znane są słowa Papieża, które powtórzył w encyklice, że Kościół musi oddychać obydwoma płucami (Bizancjum – Rzym).
