Geografia w Liceum Ogólnokształcącym w Zakopanem

Materiał nauczania w Gimnazjum OSSP w Zakopanem
Geografia w Gimnazjum OSSP w Zakopanem
Klasa I
Numer dopuszczenia: DKW-4014-161/99
Plan nauczania obejmujący 65 godzin lekcyjnych.
Numer
lekcji
1
Temat lekcji
Treści kształcenia
2
3
Pojęcie geografii, dyscypliny geografii, środowisko geograficzne,
ważniejsze odkrycia geograficzne i wyprawy badawcze na
świecie.
Rodzaje źródeł informacji geograficznej. Pośrednie i
bezpośrednie metody zbierania informacji geograficznej.
Cechy mapy, orientowanie mapy, planowanie trasy na
podstawie mapy, obliczenia odległości i powierzchni na
podstawie skali mapy.
Konstruowanie wykresu lub diagramu do mapy, metody
prezentacji treści na mapie, siatka geograficzna i kartograficzna,
kierunki stron świata, długość i szerokość geograficzna.
Pojęcie generalizacji mapy, interpolacja terenu, obliczenia z
uwzględnieniem skali mapy.
Siatka kartograficzna i geograficzna, kierunki stron świata,
rozciągłość południkowa i równoleżnikowa, odległość kątowa i
liniowa.
Zakres materiału od lekcji 1 do lekcji 6.
Powstanie Wszechświata, gwiazdozbiory, Droga Mleczna,
odkrycie Aleksandra Wolszczana.
Planety Układu Słonecznego, skamieniałości, niebezpieczeństwa
zagrażające życiu na Ziemi.
Pomiar Eratostenesa, pojęcia geoida, elipsoida i bryła ziemska,
bieżące metody pomiaru.
Dowody i następstwa ruchu obrotowego, prędkość liniowa, a
prędkość kątowa, określanie szerokości geograficznej na
podstawie Gwiazdy Polarnej.
Strefy czasowe, linia zmiany daty, czas letni i zimowy.
Wykonywanie przeliczeń między różnymi rodzajami czasu,
obliczanie różnicy czasu na różnych długościach geograficznych.
1
Lekcja organizacyjna. Geografia jako
nauka.
2
Źródła wiedzy geograficznej.
3
Planowanie wycieczki z mapą
4
Metody przedstawiania danych na
mapie
5
Obliczenia związane z mapą
6
Współrzędne geograficzne
7
Lekcja powtórzeniowa
8
Ziemia we Wszechświecie
9
Czy jest możliwe życie poza Ziemią?
10
Pomiary Ziemi
11
Ruch obrotowy Ziemi
12
Rodzaje czasów i linia zmiany daty
13
Obliczenia związane z czasem
14
15
Ruch obiegowy Ziemi – strefy
oświetleniowe Ziemi
Charakterystyka stref oświetleniowych
Ziemi
16
Skład i budowa atmosfery
17
Strefy klimatyczne Ziemi
18
Pogoda i jej elementy
19
Cyrkulacja powietrza na kuli ziemskiej
20
Przykłady wiatrów lokalnych
21
22
Źródła i skutki zanieczyszczeń
atmosfery
Lekcja powtórzeniowa
Opracował: Piotr Zięba – nauczyciel geografii
Dowody i następstwa ruchu obiegowego Ziemi, kalendarz.
Strefy oświetlenia Ziemi, rok przestępny, przesilenie letnie,
zimowe i zjawisko równonocy.
Skład atmosfery, warstwy atmosfery, znaczenie ozonosfery,
zorze polarne, zróżnicowanie grubości troposfery.
Składniki klimatu, cechy stref klimatycznych, przykłady klimatów
astrefowych.
Elementy pogody, przyrządy do pomiaru pogody, gradient
termiczny, zróżnicowanie elementów pogody w różnych strefach
klimatycznych.
Niż i wyż baryczny, deszcze zenitalne, front ciepły i zimny, wiatr
i konwekcja mas powietrza, równikowy pas ciszy.
Charakterystyka wiatrów lokalnych: bryzy, fenu, bory, monsunu,
tajfunu, efekt tunelowy i kurtynowy, El Nino, wpływ prądów
morskich na klimat lądów.
Przyczyny ocieplania się klimatu na świecie, smog, efekt
cieplarniany, kwaśne deszcze.
Zagadnienia lekcji od 8 do 21.
-1-
Materiał nauczania w Gimnazjum OSSP w Zakopanem
1
2
23
Zasoby wodne Ziemi
24
Morza i oceany
25
Ruchy wody morskiej
26
Wody podziemne
27
Wody powierzchniowe
28
Jeziora naturalne i sztuczne zbiorniki
wodne
29
Lodowce i lądolody
30
Formy działalności lodowców
31
Zanieczyszczenie wód
powierzchniowych
32
Lekcja powtórzeniowa
33
Budowa wnętrza Ziemi
34
Minerały i skały na Ziemi
35
Określanie wieku względnego i
bezwzględnego skał
36 - 37
Dzieje Ziemi
38
Ukształtowanie powierzchni Ziemi
jako efekt procesów geologicznych
39
Lekcja powtórzeniowa
40
Zjawiska sejsmiczne
41
Zjawiska wulkaniczne
42
Formy ukształtowania powierzchni
Ziemi
43
44
Wietrzenie, jako czynnik zewnętrzny
kształtujący powierzchnię Ziemi
Niszcząca i budująca działalność
czynników zewnętrznych
45
Działalność człowieka czynnikiem
przeobrażającym powierzchnię Ziemi
46
Gleby i ich znaczenie dla rozwoju flory
i fauny
Opracował: Piotr Zięba – nauczyciel geografii
3
Podział Wszechoceanu, linia brzegowa, obieg wody w
przyrodzie, właściwości fizyczne i chemiczne wody morskiej,
wieloletnia zmarzlina.
Szczegółowy podział mórz, prądy ciepłe i chłodne,
ukształtowanie dna morskiego.
Charakterystyka ruchów: falowania, pływów, sejszy, tsunami,
prądów morskich, typy wybrzeży morskich – działalność
niszcząca i budująca.
Warstwa wodonośna, zwierciadło wód podziemnych, warstwy
wody podziemnej, wody artezyjskie i gejzery, zjawiska krasowe,
wody mineralne i ich lecznicze właściwości.
Terminy: system rzeczny, dorzecze, rzeka główna, dział wodny,
zlewisko, rzeki stałe i okresowe, zasilanie rzek, profil podłużny
rzeki, starorzecza, obszary bezodpływowe.
Warunki powstawania i rozwoju jezior, jeziora stałe i okresowe,
znaczenie sztucznych zbiorników wodnych.
Cechy lodowca górskiego, obszary bieżącej działalności lodowca,
granica wiecznego śniegu, wieloletnia zmarzlina.
Elementy rzeźby polodowcowej, akumulacyjna, przeobrażająca i
erozyjna działalność lodowca i wód polodowcowych.
Przykłady zanieczyszczeń wód lądowych i morskich, leje
depresyjne, regulacja i zmiana biegu rzek, obieg zamknięty
wody, oczyszczanie wód na Ziemi.
Zagadnienia lekcji od 23 do 31.
Warstwy we wnętrzu Ziemi, stopień geotermiczny, właściwości
fizyczne i skład chemiczny poszczególnych warstw Ziemi,
warstwy nieciągłości, różnice między skorupą ziemską, a
litosferą.
Rodzaje minerałów, podział skał, geneza skał przeobrażonych,
gospodarcze znaczenie minerałów i skał, rozpoznawanie skał i
minerałów.
Metody datowania wieku skał, przekroje warstw skalnych,
skamieniałości przewodnie, połowiczny rozpad pierwiastków.
Czas geologiczny, tabela stratygraficzna, orogenezy, ważniejsze
wydarzenia w dziejach Ziemi, zasada aktualizmu geologicznego.
Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, elementy
ukształtowania Ziemi, teoria tektoniki płyt litosfery, podstawowe
struktury tektoniczne, zmiany kształtu lądów od czasów Pangei.
Zagadnienia lekcji od 33 do 38.
Trzęsienia Ziemi, skala Richtera, obszary sejsmiczne,
pensejsmiczne i asejsmiczne, przykłady trzęsień Ziemi i ich
następstwa.
Elementy wulkanu, produkty wulkanu, rodzaje wulkanów,
miejsca występowania wulkanów, plutonizm i rodzaje intruzji
magmowych.
Podział kontynentów i oceanów, krzywa hipsograficzna, rodzaje
form terenu, proces powstawania gór fałdowych i zrębowych,
rysowanie profilu terenu na podstawie mapy poziomicowej,
obliczanie różnicy wysokości.
Rodzaje wietrzenia, czynniki wpływające na tempo wietrzenia,
przykłady rozwoju rzeźby w różnych strefach klimatycznych.
Ruchy grawitacyjne, rodzaje ujść rzek, rodzaje wybrzeży na
świecie.
Formy antropogeniczne, eksploatacja surowców, budowa
umocnień wzdłuż rzeki, erozja wąwozowa, deflacje na stepach,
skutki nadmiernie rozwiniętej turystyki.
Proces powstawania gleby, poziomy glebowe, czynniki
glebotwórcze, znaczenie warstwy próchniczej w glebie.
-2-
Materiał nauczania w Gimnazjum OSSP w Zakopanem
1
47
2
Strefowe i astrefowe zróżnicowanie
gleb na świecie
48
Zakres występowania biosfery
49
Przyrodniczy system Ziemi
52
53 - 54
Zróżnicowanie świata roślinnego na
Ziemi
Przykłady roślinności nie nawiązującej
do stref klimatycznych
Zwierzęta lądów i oceanów
Lekcja powtórzeniowa
55 - 65
Lekcje do dyspozycji nauczyciela
50
51
3
Przykłady gleb strefowych, śródstrefowych i astrefowych i ich
charakterystyka.
Zróżnicowanie zasięgu organizmów w litosferze i atmosferze,
zależności pomiędzy strefowością gleb, roślinności i zwierząt.
Współzależności w świecie roślin i zwierząt, wpływ człowieka na
roślinność i zwierzęta, równowaga ekologiczna.
Formacje roślinne, czynniki różnicujące roślinność na świecie,
wpływ człowieka na szatę roślinną, relikty i endemity.
Piętra roślinne, zasięg formacji roślinnych.
Królestwa i krainy zwierząt na Ziemi, strefy biotyczne.
Zagadnienia lekcji od 29 do 35. Klasyfikacja uczniów.
Prezentacja filmów, lekcje w terenie, ćwiczenia utrwalające.
Podręcznik:
Halina Powęska, Andrzej Czerny, Geografia, Ziemia nasza planeta. Podręcznik dla gimnazjum. Moduł I, Nowa Era
Atlas Geograficzny dla gimnazjum
Opracował: Piotr Zięba – nauczyciel geografii
-3-