Prez3.pps

Plan Akropolu
•
Wszystko w Atenach wydaje się być
wybudowane w odniesieniu do Akropolu,
156-metrowej skały, dominującej nad
miastem. Jest dobrze widoczna z każdej
części Aten. Białe kolumny Partenonu
kontrastują z błękitem nieba, który nadal
pozostaje nieśmiertelnym symbolem
geniuszu człowieka. Wykopaliska
archeologiczne za zboczu i płaskim
wierzchołku ujawniły, że „Święta Skała”
była po raz pierwszy zamieszkała w
neolicie, tj. ok. 6000 lat temu. Najpierw
Palazgowie, a później Jonowie przybyli
tutaj, by się osiedlić. Mieszkali w
jaskiniach, głównie wzdłuż północnej
strony. W razie zagrożenia poszukiwali
schronienia na szczycie. Także źródła
przyciągały tutaj plemię za plemieniem. Z
biegiem czasu mała osada
rozprzestrzeniła się na sąsiednie rejony:
Wzgórze Pnyks, Agore i Keramikos.
Odbywało się to nieprzerwanie od VI w.
p.n.e., kiedy Ateny osiągnęły Lykabet i
Hymet.
Pierwsza kamienna świątynia powstała
na początku VI w. p.n.e. zastępując starą
drewnianą. Partenon był poświęcony
bogini Atenie. Kilka rzeźb z tympanonu
przechowuje Muzeum Akropolu. Podczas
wojny z Persami (480-479 p.n.e.) akropol
został splądrowany. To, co możemy
oglądać dzisiaj powstało w dużej części
za rządów Peryklesa, między 460-429 r.
p.n.e. Przez cały okres średniowiecza
Akropol pozostawał prawie
nienaruszony.
O Akropolu:
Reprezentacyjne wejście prowadzące na
ateński Akropol. Zostało zaplanowane i
wybudowane przez Mnesiklesa. Budowę
rozpoczęto w 438 r. p.n.e. i nigdy jej nie
skończono, gdyż prace przerwano po 5 latach.
Budynek stanął na pochyłości wzgórza, miał
dwie równoważne fasady i zbudowany został w
porządku doryckim. Składał się głównie z
korpusu zorientowanego w kierunku wschódzachód oraz z dwóch skrzydeł. Część główną
stanowiła prostokątna brama, podzielona na
dwie nierówne części: wschodnią - płytszą i
wyżej położoną i zachodnią - zwróconą w
stronę miasta. Wewnętrzna ściana poprzeczna
dzieląca budynek na dwie części miała 5
przejść. Obie fasady liczyły po 6 kolumn.
Metopy i przyczółki były pozbawione
jakichkolwiek dekoracji. Od strony zachodniej
widać było jeszcze trzeci przyczółek, mający
znaczenie konstrukcyjne i odpowiadający
ścianie poprzecznej. Część zachodnia była
głębsza i podzielona na trzy nawy przez dwa
rzędy jońskich kolumn. Nawa środkowa była
szersza, podobnie jak interkolumnium w obu
fasadach. Skrzydło północne (Pinakoteka) było
małym kwadratowym budynkiem z drzwiami i
asymetrycznie umieszczonymi oknami oraz
portykiem. W tej sali stało 17 łóż dla
pielgrzymów, a na ścianach malowidła
Polignota, Aglaofona i Timajnetosa.
Południowe skrzydło było znacznie mniejsze.
Składało się z pomieszczenia otwartego od
zachodu ku świątyni Nike. Od północy było
zamknięte portykiem o 3 doryckich kolumnach.
Budynek ten był później wzorem dla wszelkich
wejść monumentalnych w okresie
hellenistycznym.
POPYLEJE
Świątynia Nike Apteros
•
Jest to mała świątynia poświęcona Nike,
wybudowana na Akropolu ateńskim. Jej
twórcą był Kalikrates. Prace rozpoczęto
w 425 r. p.n.e. Budynek był utrzymany
w stylu jońskim i miał wymiary 8,27 x
5,44 m. Na fryzie ukazano bitwę pod
Platejami. Persowie przedstawieni byli
w strojach greckich, a walki pomyślane
są w sposób archaiczny (pojedynki).
Bitwie przyglądali się bogowie. Widać tu
wiele różnic w porównaniu z fryzen
partenońskim. Fryz ze świątyni Nike jest
przede wszystkim o wiele bardziej
wypukły, zaś proporcje postaci
smuklejsze. Szaty mniej bogate,
powiewniejsze, nie przylegają ściśle
do ciała, przez co nadają postaciom
lekkości. Dookoła tarasu znajdującego
się przy świątyni ustawiono balustradę
ozdobioną płaskorzeźbami. Ukazywały
one procesję kilku bogiń Nike,
podążających w kierunku siedzącej
Ateny. Świątynię wzniesiono
prawdopodobnie w 410-408 r. p.n.e. dla
uczczenia zwycięstwa Alkibiadesa.
Świątynia Artemidy
Artemida (Artemis, Cynthia) - w mitologii greckiej bogini
świata roślinnego i zwierzęcego, wielka łowczyni. Dlatego na
wielu rzeźbach i obrazach przedstawia się ją z jeleniami, lub
w lesie. Jej atrybutami był łuk i strzały
Partenon jest jednym z centralnie położonych budynków
ateńskiego akropolis. Jego budowę rozpoczęto w 447 p.n.e.,
a zakończono w roku 438 p.n.e. Budowla powstała wg
planów Iktionosa i Kallikratesa. Elementy rzeźbiarskie
opracował Fidiasz.
Nazwa Partenon nawiązuje do Ateny Partenos (Ateny
Dziewicy), której świątynia była poświęcona.
Partenon zbudowano z białego marmuru, jednakże nie oparł
się on zniszczeniom i grabieży. Zbudowany w zgodzie z
porządkiem doryckim, jest uważany za najdoskonalszy jego
przykład. Świątynia zbudowana na planie peripterosu, stoi na
stylobacie o wymiarach 69,51 x 30,86 m. Otacza ją
kolumnada złożona z 46 kolumn (po 17 na dłuższych bokach
i po 8 na krótszych). Pronaos i opistodomos poprzedza po 6
kolumn. Za pronaosem (przedsionkiem) znajduje się cella, w
której na podium umieszczony był wysoki na 11 m posąg
Ateny Partenos, wykonany przez Fidiasza w technice
chryzelefantynowej. Wnętrze celli z trzech stron otacza
dwupoziomowa kolumna, która je dzieli na trzy nawy.
Opistodomos, (starożytni tylko tą salę nazywali Partenonem)
to kwadratowa sala, wewnątrz której ustawiono cztery
kolumny w porządku jońskim. Ściany świątyni ozdobiono
ciągłym fryzem jońskim (tzw. fryz Panatenajski). Długość
fryzu umieszczonego na ścianach zewnętrznych wynosi 160
m a na ścianach wewnętrznych 60 m. Przyczółki Partenonu
zdobiły płaskorzeźby nawiązujące do narodzin Ateny
(tympanon wschodni) oraz do sporu pomiędzy Ateną i
Posejdonem o panowanie nad Atenami (tympanon zachodni).
W dekoracji przyczółków po raz pierwszy w sztuce greckiej
zastosowano tzw. styl mokrych szat (w przedstawieniu Mojr
obserwujących scenę narodzin).
Metopy umieszczone na belkowaniu zostały ozdobione
scenami przedstawiającymi walkę bogów i herosów.
Postacie walczących umieszczone są parami. Ściana
południowa (najlepiej zachowana) to ilustracja walk Lapitów
z centaurami, ściana zachodnia przedstawia walkę Greków z
Amazonkami, wschodnia ukazuje zmagania bogów z
Gigantami, na ścianie północnej pokazano sceny ze
zdobycia Troi.
Partenon
Fryz Panatenajski (jego nazwa związana jest z Panatejami,
świętem obchodzonym ku czci Ateny od 24 do 29
Hekatombajonu, czyli, według dzisiejszego kalendarza, na
przełomie lipca i sierpnia). Fryz został umieszczony na
wysokości 11,0 m powyżej stylobatu. Opasuje ściany świątyni z
zewnątrz i po stronie wewnętrznej. W ukazanej procesji bierze
udział ponad 400 postaci ludzkich i 200 zwierzęcych. W ukazanej
procesji biorą udział wszyscy mieszkańcy Aten. Są tam
wizerunki młodzieńców niosących wodę, starców z gałązkami
oliwnymi, pochód 140 jeźdźców, zwierzęta prowadzone na ofiarę
(hekatombę). Na ścianie wschodniej procesja dziewcząt kroczy
w kierunku kapłanki, która odbiera z rąk dziecka peplos (punkt
kulminacyjny procesji), nową szatę dla Ateny.
Podczas budowania Partenonu wprowadzono szereg krzywizn,
które miały na celu niwelację złudzeń optycznych oraz
dostosowanie fryzu doryckiego do wymogów zasady tryglifów.
Środkowe części stylobatu zostały podniesione w stosunku do
płaszczyzny poziomej o 6,6 (na krótszym boku) i 17,7 cm (na
boku dłuższym). Aby uniknąć złudzenia wychylenia kolumn
skrajnych na zewnątrz pochylono je do środka o 7 cm (dzięki
temu zmniejszono także interkolumnium co pozwoliło na
zachowanie zasady tryglifów). Na zmniejszenie interkolumnium
wpłynęło także powiększenie średnicy skrajnych kolumn. Dla
zachowania wrażenia pionu kolumn wprowadzono entazis na
wysokości 2/5 trzonu. Zastosowane krzywizny dają złudzenie
idealnego pionu i poziomu wszystkich elementów świątyni.
Proces systematycznego niszczenia Partenonu rozpoczął się w
V w n.e., kiedy to usunięto z niego niektóre rzeźby, w tym
olbrzymi posąg Ateny dłuta Fidiasza, i zamieniono na kościół
chrześcijański. Po zajęciu Aten przez Turków (1458) został
zamieniony na meczet. W czasie oblężenia Aten przez Wenecjan
(1687) eksplozja wewnątrz budynku (przerobionego przez
Turków na magazyn prochu) spowodowała ogromne
zniszczenia. Na początku XIX wieku większość pozostałych tam
jeszcze wówczas rzeźb została za zgodą władz tureckich
wywieziona do Anglii jako tzw. "marmury Elgina" i sprzedana
British Muzeum. Niektóre rzeźby trafiły do Luwru i do
Kopenhagi.
Posąg Ateny Partenos
•
Jest to posąg uznany za jedno z
największych dzieł Fidiasza.
Umieszczony był wewnątrz Partenonu.
Miał 12 m wysokości wraz z bazą.
Wykonany był ze złota i kości słoniowej
(chryzelefantyna). Z kilku zachowanych
kopii najważniejszą jest posąg z
Warwakionu, ukazujący boginię ze
wszystkimi atrybutami, a więc w hełmie
ozdobionym pegazami i sfinksami, z
prawą ręką podpartą kolumienką,
dźwigającą na dłoni posąg Nike, lewą
opuszczoną przytrzymującą tarczę.
Najlepszą kopię głowy widać na
Gemmie Aspazjosa (II w. n.e. ). Tarcza
zachowała się do dzisiaj.
Przedstawione są tam, pośród Greków
walczących z Amazonkami, postaci
Peryklesa i Fidiasza. Na bazie
znajdował się płaskorzeźbiony fryz
ukazujący scenę stworzenia Pandory.
Temu wydarzeniu przygląda się 12
bogów. Rozmiary bazy (bok o długości
8 m) zaważyły na planie Partenonu.
Jego nawa środkowa ma niespotykaną
długość, a to w celu pomieszczenia
posągu wraz z bazą.
Erechtejon
•
Erechtejon, świątynia jońska
wzniesiona z marmuru
pentelickiego na ateńskim
Akropolu (421-405 p.n.e.). Łączy
kilka sanktuariów: Ateny Polias,
Posejdona, Erechteusza oraz
obiektów czci (święta oliwka,
grobowiec Kekropsa, źródło
słonej wody) w jedną całość.
Skomplikowany plan
sanktuarium, budowle na
różnych poziomach. Sławny
krużganek kor, którego
belkowanie dźwiga 6 posągów
pięknych dziewcząt (Kariatyd).
Projektantem Erechtejonu był
prawdopodobnie Mnesikles.
W VI w. Erechtejon zamieniony
na kościół chrześcijański, w XVII
- XIX w. popadł w ruinę.
• Exegi monumentum …