„Z astmą można normalnie żyć” Referat Astma – co to za choroba

„Z astmą można
normalnie żyć”
Referat
Astma – co to za choroba?
Astma jest przewlekłą chorobą zapalną oskrzeli. Jej przebieg charakteryzuje
się tym, że kolejno następują po sobie okresy zaostrzeń objawów oraz okresy
pełnego zdrowia, stąd często mówi się o zmiennym jej przebiegu. Dolegliwości mogą
mieć różne objawy i nasilenie. Charakterystyczne objawy to: duszność, utrudniony
oddech lub brak tchu, świsty podczas oddychania, ucisk w klatce piersiowej, napady
męczącego kaszlu. Podczas zaostrzenia objawy astmy mogą ulec takiemu nasileniu,
że zagrażają życiu. Aby uniknąć takich niebezpiecznych sytuacji, konieczna jest jak
najlepsza
kontrola
przebiegu
choroby
polegająca
przede
wszystkim
na
odpowiednim leczeniu farmakologicznym, unikaniu czynników wywołujących
zaostrzenia choroby, ale także na samoobserwacji i samokontroli pacjenta.
Ogromne znaczenie ma możliwość stosowania wygodnej i zarazem skutecznej
formy leków, jaką są preparaty wziewne zawierające w jednym inhalatorze dwie
substancje czynne (lek przeciw zapalny i lek rozszerzający oskrzela pozwalające
opanować przewlekły stan zapalny w oskrzelach.
Jak działają zdrowe oskrzela?
Nasze oskrzela przypominają kształtem „drzewo” złożone z coraz to cieńszych
gałęzi-kanalików, którymi powietrze przepływa ku pęcherzykom płucnym. Stąd
medyczna nazwa – drzewo oskrzelowe (Rys 1). Ściana oskrzeli zbudowana jest z
ułożonych okrężnie kurczliwych włókien mięśniowych. U osoby zdrowej te mięśnie,
zwane gładkimi, są zwykle rozkurczone i powietrze przepływa swobodnie
kanalikami oskrzelowymi (Rys 2). Światło oskrzeli wysłane jest nabłonkiem
rzęskowym.
Dzięki
ruchom
licznych
mikroskopijnych
rzęsek
nabłonka,
przypominającym ruchy wioseł, usuwany jest na zewnątrz śluz i zawarte w nim
zanieczyszczenia.
Rys.1 Drzewo oskrzelowe
Rys.2 Kanaliki oskrzelowe w przekroju
Jak zwężają się oskrzela i jakie są tego przyczyny?
Zwężenie światła oskrzeli i hamowanie przepływu powietrza jest wywołane czterema
mechanizmami:

Ostrym skurczem mięśni gładkich oskrzeli, w reakcji na alergeny lub inne
bodźce drażniące,

Obrzękiem ścian oskrzeli (tkanki łącznej i błony śluzowej), co zmniejsza do
„wewnątrz” światło przepływu powietrza,
Przebudową ścian oskrzeli, który to proces jest przewlekły i nieodwracalny
JAK ZACZYNA SIĘ ASTMA?
Jaki jest mechanizm reakcji alergicznej?
Alergen przenika do organizmu przez cienką warstwę śluzówki dróg
oddechowych, gdzie napotyka komórki obronne, które wytwarzają specjalne
przeciwciała– immunoglobuliny E (I które od tego momentu stale dyżurują, aby
błyskawicznie rozpoznać następnego intruza i wezwać pomoc. Rozpad komórek
obronnych powoduje natychmiastowy obfity napływ wczesnych (histamina) i dłużej
działających mediatorów zapalenia , , które pogłębiają i utrwalają stan zapalny, w
efekcie czego, skurcz oskrzeli daje charakterystyczne dla astmy objawy.
Kto choruje na astmę?
Astma jest jedną z najczęstszych chorób, stanowiąc w wielu krajach
(rozwinięte kraje Europy, Stany Zjednoczone, Japonia) poważny problem społeczny,
zdrowotny i ekonomiczny. W większości przypadków choroba ta ujawnia przed 6.
rokiem życia. W Polsce choruje na nią, co dziesiąte dziecko i co dwudziesty dorosły.
Gwałtowny wzrost zapadalności na astmę odnotowano w ostatnich 20 latach.
Przyczyną tego zjawiska są czynniki genetyczne (wrodzona skłonność) oraz zmiany
w środowisku naturalnym (urbanizacja, industrializacja, zmiana warunków i stylu
życia).
Czy astma jest chorobą rodzinną?
Tak, występowanie astmy często jest genetycznie uwarunkowaną
predyspozycją do napadowych skurczów oskrzeli. Związek ten zwany jest atopią.
Tak więc atopia to genetycznie uwarunkowana predyspozycja do napadowych
skurczów oskrzeli związana z reakcją alergiczną.
Jakie inne okoliczności mogą sprzyjać rozwojowi astmy?
Wśród nich należy wymienić:

Dym tytoniowy, dym z palącego się drewna, chemiczne środki czystości, gazy
(dwutlenek siarki, tlenek azotu, tlenek węgla),

Wirusowe zakażenia dróg oddechowych,

Uczulenie pokarmowe
Stosowanie antybiotyków oraz uczulenie na roztocze kurzu domowego w pierwszym
lub drugim roku życia.
ASTMATYCZNY STAN ZAPALNY W OSKRZELACH
JEGO PRZEBIEG I SKUTKI
Jakie szkody powoduje przewlekłe zapalenie w oskrzelach?
Pod wpływem przewlekłego zapalenia w kanalikach oskrzelowych następuje
przerost mięśni gładkich, które rozrastają się „do wewnątrz”, pomniejszając światło
dróg oddechowych. Pod nabłonkiem oskrzeli odkłada się włóknisty kolagen,
pogrubiający ścianki oraz zwiększa się liczba tzw. komórek kubkowych, które
wytwarzają gęsty i lepki, tworzący czopy w oskrzelach śluz. Proces ten doprowadza
do niszczenia (złuszczania) nabłonka rzęskowego, który jest odpowiedzialny za
oczyszczanie dróg oddechowych.
Jak obiektywnie kontrolować przebieg astmy?
Dla obiektywnej kontroli przebiegu astmy konieczny jest pomiar drożności drzewa
oskrzelowego przy pomocy niewielkiego urządzenia mierzącego szczytowy przepływ
wydechowy (PEF). Odnotowywanie wartości PEF w różnych sytuacjach (np. po
wysiłku, po posiłku) może pomóc lekarzowi w doborze leku i jego dawki dla
skutecznego zapobiegania ostrym incydentom duszności.
Jak zapobiegać nieodwracalnym skutkom przewlekłego zapalenia oskrzeli?
Aby zahamować nieodwracalny proces niszczenia nabłonka rzęskowego konieczne
jest zastosowanie leczenia przyczynowego (przeciwzapalnego) oraz samokontrola
pacjenta. Polega ona na:

Unikaniu czynników alergicznych i drażniących, zarówno oddechowych jak i
pokarmowych,

Nawilżaniu powietrza, którym oddycha pacjent,

Obserwacji objawów astmy poprzez odnotowywanie epizodów duszności,
kaszlu itp.,

Częstych konsultacji z lekarzem mających na celu stworzenie schematu
leczenia, który pozwoli dopasować ilość dawek leków do stopnia nasilenia
objawów choroby,
Stosowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza.
Jak farmakologicznie kontrolować przebieg astmy?
W leczeniu astmy stosuje się obecnie dwa rodzaje leków w postaci wziewnej. Są to:

Wziewne leki kontrolujące proces zapalny i leki rozszerzające drogi
oddechowe lub wziewne leki zawierające w jednym specyfiku
glikokortykosteroid i lek rozszerzający oskrzela,
Wziewne leki przerywające napad duszności : leki rozszerzajace oskrzela .
Jaki jest schemat postępowania leczniczego w astmie?
Schemat postępowania musi być indywidualnie dobrany do pacjenta, w
zależności
od
objawów.
Wyróżnia
się
trzy
poziomy
kontroli
astmy:
Poziom 1: Astma jest dobrze kontrolowana - objawy są minimalne i nie zakłócają
codziennej aktywności życiowej. Pacjent przyjmuje na stałe leki kontrolujące, a
dodatkowy lek rozkurczający oskrzela stosowany jest nie częściej niż 3 razy w
tygodniu,
Poziom 2: Objawy astmy zakłócają sen i utrudniają normalną aktywność pacjenta. W
tej sytuacji zachodzi konieczność zwiększenia ilości dawek leku przeciwzapalnego glokokortykosteroidu lub wziewnego leku zawierającego w jednym inhalatorze
glikokortykosteroid
i
lek
rozszerzający
oskrzela,
Poziom 3: Ciągła duszność, uporczywy kaszel, głośne świsty. Może zachodzić
konieczność rozpoczęcia podawania leków doustnych lub dożylnych. Tutaj
konieczna jest pilna konsultacja lekarska.
Czy możliwe jest utrzymanie astmy na poziomie 1 lub 2?
Tak, do tego konieczna jest jednak pilna samokontrola pacjenta, polegająca na
obserwacji objawów astmy i wykonywaniu pomiarów PEF oraz systematyczne
stosowanie
nowoczesnych
leków
wziewnych,
najlepiej
glikokortykosteroid i lek rozszerzający oskrzela (b2 mimetyk).
Jakie są cele leczenia astmy?
Podstawowe cele leczenia astmy (wg wytycznych Światowej Strategii
Rozpoznawania, Leczenia i Prewencji Astmy - Gina 2002) to:

Doprowadzenie do stabilizacji choroby,

Brak nocnych duszności,

Umożliwienie normalnej nauki i pracy zawodowej,
zawierających

Prawidłowe lub niemal prawidłowe wyniki badań spirometrycznych,
Akceptacja stosowanego leczenia przez pacjenta.
Stosowanie powyższych zaleceń niefarmakologicznych, samoobserwacja i
samokontrola pacjenta, przestrzeganie zaleceń lekarskich oraz dostosowywanie
ilości dawek leków wziewnych do zmiennych objawów astmy, zwłaszcza leków w
wygodnej formie, zawierających w jednym inhalatorze glikokortykosteroid i lek
rozszerzający oskrzela (b2 mimetyk), umożliwiają pełną kontrolę nad tą
przewlekłą chorobą oskrzeli i pozwalają pacjentowi żyć normalnie, uprawiać
sport i korzystać z życia.
Referat opracował:
Mateusz Guzik
kl. IV