psychologia.5 - Magisterskie24.pl

1.
KOLEKTYWIZM I INDYWIDUALIZM JAKO PRZEKONANIA NORMATYWNEREYKOWSKI
Przekonania normatywne-
odnoszą się do tego jak powinno być, jest to element wiedzy
normatywnej/ postulatywnej. Przekonania to skumulowane doświadczenia społeczne, są
generalizacją podobnego doświadczenia członków wspólnoty. Członkowie wspólnoty tworzą
wspólny obraz tego co słuszne i pożądane, gdyż ciągle się ze sobą komunikują i wspólnie myślą o
tym, co jest pożądane dla działania wspólnoty. Ten obraz wspólnoty uznają za prawdziwy i
sprawiedliwy, natomiast to, co z nim sprzeczne za niesłuszne, niesprawiedliwe etc.
 Służą porządkowaniu świata w umyśle jednostki
 Stanowią kryteria ocen świata/ rzeczywistości społeczno- politycznej
Przekonania normatywne różnią się poziomem:
 Centralnością i ogólnością – odgrywają dużą rolę w organizowaniu wypowiedzi ich oceny,
podmiot nie zdaje sobie z nich sprawy. Osoba nie zdaje sobie z ich istnienia sprawy: generuje
je bezrefleksyjnie, automatycznie, dlatego nazywa się je
ukryte założenia normatywne.
Ulokowane są w strukturach głębokich.
 Stopniem uświadomienia, czyli introspekcyjną dostępności
Kolektywistyczne/ indywidualistyczne założenia normatywne odnoszą się do koncepcji świata
społ. I istoty ludzkiej, czyli pozwalają nam ujmować siebie w pewnych kategoriach, tworzyć
pewne więzi i reguły społ. Aktywności
KOLEKTYWISTYCZNE
INDYWIDUALISTYCZNE
Świat społ. To układ stosunków między społ.
Świat społeczny składa się z odrębnych jednostek,
Całościami ( rodzina, partie, narody, państwa,
one samodzielnie starają się okreslać optymalne
sąsiedzi)
sposoby życia
Relacje
między
całościami:
rywalizacja,
Człowiek
definiuje
siebie,
swoją
tożsamość
współpracy, współzależności
różnicując ludzi, ja – inni
Relacje wewnątrz grup oparte na: identyfikacji z
Samoocena zależy od osiągania przewagi nad
grupą i jej interesami- przynależnośc do danej gr
innymi, większych sukcesów
Funkcja jednostki w gr.: oceniane i definiowane
Stosunki oparte na: umowa/ kontrakt/przewaga/
przez to czy ich działania są przydatne i ważne do
wzajemna atrakcyjność
Aktywność
realizacji celi gr. Od tego zależy samoocena
Grupy mają elity kierownicze: poświeca
się
to
realizacja
naszych
własnych
interesów, motywowana celami i planami
Działania dla dobra drugiej osoby pojawiają się
interesom gr, wyraża ducha gr.
wyłącznie wtedy,kiedy odnosimy je do własnego
JA( pomagam jej napisać esej, gdyż mogę w ten
sposób pokazać swoją inteligencje. Skuteczność.
Władza to atrybut gr., to wola grupy wyrażona w
Władza prawomocna jest wtedy, kiedy spełnione są
głosowaniu, popartym większością głosów
kryteria/ procedury dochodzenia do władzy oraz
Władza prawomocna sprawowana jest dla dobra
reguł jej sprawowania.
grypy
Prawa człowieka są wtórne wobec praw i interesów
Prawa człowieka przysługują każdej jednostce (
grupy; źródłem praw jest grupa- decyduje do czego
prawo do autonomii, wolności). Ograniczone zostają
jednostka ma prawo
tylko
Np.
przyzwolenie
na
torturowanie
więźniów
podejrzanych o współpracę z terrorystami/ znęcanie
nad jeńcami irackimi
jeżeli
dochodzi
do
umowy
między
zainteresowanymi jednostkami – muszą widzieć
korzyści płynące z rezygnacji z niektórych praw, aby
chronić
swoje
podstawowe
interesy.
Np.
Amerykanie zrezygnowali z ochrony korespondencji
po ataku na WTC.
Sprawiedliwą
zasadą
podziału
dóbr
jest
Sprawiedliwą zasadą podziała dóbr jest wtedy, kiedy
uwzględnianie dobra całości gr. Grupa ustala jaki
dostęp do nich mają wszystkie jednostki, które
podział
jest
sprawiedliwy:
równościowy/
posiadają jakieś szczególne osiągnięcia: jednostka
uwzględniający potrzeby, czy wysiłki członków gr
ma
tyle
dóbr
,
ile
sama
potrafi
zdobyć,
dla dobra wspólnego.
wykorzystując swój czas, energię i zdolności ->
sprawiedliwość merytokratyczna
Założenia normatywne dotyczące relacji jednostka-
Jednostka, która łamie normy, prawa sama jest za
grupa. Grupa ( większa całość, do której należy
nie odpowiedzialna
jednostka) jest odpowiedzialna za dobro jednostki,
jednostka ma obowiązek poświęcania się dla grupy,
dbana o wspólne dobro, grupa odwzajemnia się
dbaniem o jednostkę i udziela jej pomocy w
ciężkich sytuacjach. Całość ( rodzina, partia,
organizacja) bierze odpowiedzialność za złe i dobre
czyny swoich członków.
Np. przypisywanie odpowiedzialności SLD za „Odpowiada za innych w takim stopniu w jakim to
postępowanie niektórych osób wchodzących w wynika z kontraktu z innymi”
skład tej partii „ Partia odpowiada za to jakich
ma
członków”
świadomości
–
wypowiadane
kolektywistyczne
bez
założenie
normatywne
Państwo odpowiedzialne jest za starty jakie „Przyjmuje
odpowiedzialność
wynikającą
z
ludzie ponoszą podczas klęsk żwyiołowych
pełnionej funkcji, sympatii, czy odwzajemnienia.
2.GENEZA ORIENTACJI KOLEKTYWISTYCZNEJ I INDYWIDUALISTYCZNEJ
Zespoły założeń normatywnych wiążą się z : rodzajem tożsamości, sposobem w jakim jednostka
dochodzi do określenia własnego JA.
 Indywidualizacja – różnicowanie między JA i nie JA, prowadzące do ujmowania siebie jako
niezależnej, odrębnej istoty -> prowadzi do uformowania tożsamości osobistej.
 Identyfikacja- utożsamianie się z pewnymi całościami społecznymi, poszukiwanie
przynależności, człowiek chce opisywać siebie jako osobę, która należy do jakiejś drupy ->
prowadzi do tożsamości społecznej
 Orientacja- ( przekonania, oceny, zachowania) może być kolektywistyczna u tych ludzi,
którzy mają uformowaną T.S natomiast indywidualistyczna u tych, który mają T.O.
Tożsamość formułuje się przez procesy: identyfikacji i indywidualizacji ( odróżniania się). Ten
sam człowiek może przejawiać zachowania ind- kol w zależności o sytuacji, kontekstu, który
aktywizuje/ czyni bardziej wyrazistą T.S vs T.O.
Badania pokazują trwałe różnice w działaniu,, poznawczej dostępności Tożsamości: wiążą się one
z działaniem czynników kulturowych, które wspierają jedną albo drugą tożsamość. Modernizacja i
urbanizacja ( indywidualizm) zaś społ. Tradycyjne, biedne, rolnicze ( Kolektywistyczna np. Azja
wsch.)
Specyfika charakterystyczna dla kultura azjatyckich (Markus, Kitayama 1991)
Tłumaczenie dlaczego w tych krajach jest orientacja kol a mimo to postępujje szybki rozwój
ekonomiczny i industrializacja.
 JA współzależne- opis własnego ja, który podkreśla troskę o innych, dopasowanie się do
nich i pozytywne znaczenie harmonijnego współżycia. Przejawia to się w kontekstowym
sposobie opisie innych: w azjatyckich( kogos określamy przez kontekst syt. „waha się czy
wydać pieniądze”, „długo czeka zanim powie coś o innych”) nie używają ogólnych,
stałych cech osobowości „oszczędnych”, „ostrożny”.
 Tożsamość współzależna- związana jest z koncentracją na innych, przez co osoba
zdobywa większą wiedze o innych, trafnie odczytuje ich potrzeby, oczekiwania, rozwija
wrażliwość na odrzucenie społeczne, wykluczenie, dezaprobate.
Inne wymiary również służą do psychologicznego opisu ind- kole ( Skarżyńska1991, Snyder,
Campbell 1982, Daab 1990)
 Tożsamość pryncypialna – opisywanie siebie w kategoriach stałych atrybutach i
przywiązywanie wagi do zgodności między tymi atrybutami a własnym
zachowaniem, sądami, emocjami. Osoby o wys. T.P koncentrują się na własnych
stanach wewnętrznych: starają się robić co myślą, być sobą a zachowania innych( tak
jak swoje) wyjaśniają cechami wewnętrznymi. Określanie siebie w takich kategoriach
wzmaga stała przynależność do jednej gr.
 Tożsamość pragmatyczna- budowana kontekstowo, w zależności od rodzaju relacji z
drugim człowiekiem ; „ja tu i teraz” Wg Daaba 1991 – taką tożsamością
charakteryzują się ind, którzy jednocześnie należą do wielu grup, kontaktują się z
wieloma ludźmi – starają się dostosowywać swoje zachowania do sytuacji „być
adekwatnym”. Takie osoby kontrolują obraz własnej osoby, zwracają uwage na to, co
inny ludzie myślą o poprawności zachowań/ sądów, mają szerszy repertuar zachowań.
2. WARTOŚCI I CELE ŻYCIOWE JAKO ELEMENTY ORIENTACJI KOL- IND
Wartości- specyficzna klasa przekonań, służąca człowiekowi jako kryterium: pewna zasada,
standard wyboru, oceny zdarzeń ludzi i samego siebie. Są one poznawczą reprezentacją ogólnych
trans sytuacyjnych celów, do których dązy osoba. Treść ich jest uniwersalna, bo wiążą się z
założeniami biol i psych ( koordynacja relacji: wewnątrz i między grupowych) przed jakimi staje
każdy regulując swoją aktywność.
Podobieństwo między wartościami a założeniami normatywnymi: stanowią kryterium oceny
Różnica między nimi: założenia normatywne mogą być ukryte, nieświadome, wartości nie.
Schwartz 2001
W różnych kulturach, różne wartości są dominujące, społecznie wspierane, rozpowszechnione
Podmiotowość (samokierowanie)- dążenie do twórczości, niezależności, zaspokajania ciekawości,
decydowania o własnym zyciu, wartość stymulacji, owartość na zmiany, dążenie do przyjemności
i radości z życia (INDYWIDUALISTYCZNE WARTOŚCI)
 Zakorzenienie w grupie, konformizm ( skromność, grzeczność, przestrzeganie
dyscypliny), przywiązanie do tradycji, bezpieczeństwo, porządek społeczny – wiążą
jednostkę z większą całością ( KOLEKTYWISTYCZNE WARTOŚCI)
3. RELACJE
MIĘDZY
JEDNOSTKAMI
ORAZ
MIĘDZY
GR:
ORIENTACJA
RÓWNOŚCIOWA I HERARCHICZNA
 Przekonania równościowe- rzeczywistość społeczna jest rozumiana jako układ relacji
między równymi jednostkami / osobami/grupami. Zdaniem Reykowskiego mają charakter
normatywny ( mówią o tym, co jest i co być powinno normą oraz określają również prawa
osobiste i polityczne). Porządek społeczny i więzi międzyludzkie oraz międzygrupowe
powinny być oparte na równości partnerów i wzajemności. Więź może opierać się na
sympatii/ kontrakcie (umowie) różnych stron/ wspólnych interesach.
Zgodnie z
przekonaniami równościowymi członkowie społeczności mają równe prawa do
sprawowania władzy. Funkcje kierownicze powinny być obejmowane przez członków
danej społeczności w drodze wyboru dokonywanego przez wszystkich członków i przy jej
akceptacji. Ci co mają władze zyskują prawo do określonego stopnia kontroli pozostałych
członków, ale ci kierownicy również są kontrolowani przez tych, którzy ich wybrali.
Reykowski „ stosunek między rządzącymi a rządzonymi ma charakter symetryczny”.
Uznają za słuszny brak różnic praw w każdej grupie i społeczności: zyciu politycznym,
zdrowotnym, domu. Uprawnione są tylko pewne ograniczone w czasie różnice wynikające
ze stopnia dojrzałości( dzieci- dorośli, uczniowie-nauczyciele) ale musi być wzajemny
szacunek.
Rozumienie odpowiedzialności: symetria między jednostkami ( czasowo ograniczona z
powodów sytuacyjnych np. dojrzałości dziecka, dorosłego
 Normatywne przekonania hierarchiczne – specyficzne myślenie o władzy, ludzie
różnią się „tytułem do władzy”. Kryterium tytułu do władzy jest np. rola przypisana (
przynależność do panującej dynastii)

Monarchia- tytułem do władzy jest przynależność do panującego rodu

Socjalizm- tytułem do władzy jest przynależność do rządzącej partii ( jednej
legalnej)
Trwałą normę jednostronnego szacunku a osobiste prawa jednostek i grup powinny być różne
zależnie od ich pozycji w hierarchii ( pochodzenia, płci, majątku, roli zawodowej). Dostęp do
dóbr również powinien być związany z zajmowaną pozycją

W obydwu przypadkach norma to obejmowanie władzy w drodze nominacji przez
wąskie grono osób uprawnionych oraz to, że stosunki między sprawującymi
władzę w podwładnymi są asymetryczne: z góry do dołu płyną polecenia; z dołu
do góry płyną prośby i info( Reykowski)