Podróże po greckiej Sycylii
advertisement
Mimo że od Półwyspu Apenińskiego dzieli ją jedynie Cieśnina Messyńska o szerokości ok. 3 kilometrów, Sycylia nie jest wyspą tylko z powodu działania natury. Od początku swoich dziejów wykazywała bowiem pociąg do odmienności kulturowej, a historia odcisnęła na niej mocne piętno, bo reguły życia toczącego się tu wczoraj i przedwczoraj były te same, co przed trzema tysiącami lat, te same, co przed stuleciem. Bowiem przeszłość nie popadła w zapomnienie (...) Antyk, czasy nowożytne i dzień dzisiejszy stopiły się w niej w jednolity amalgamat jak napisała Marlena de Blasi w książce „Tamtego lata na Sycylii”. Symbolem wyspy jest Trinakria - głowa Meduzy (Gorgony), z wyrastającymi z niej trzema nogami. Bujne włosy Gorgony układają się w fale, są poprzeplatane wężami i zakończone kłosami zboża. Nazwa i przedstawienie może wyobrażać trzy rogi wyspy (przylądki Peloro, Passero i Lilibeo), trzy morza otaczające wyspę (Śródziemne, Jońskie i Tyrreńskie) albo trzy plemiona zamieszkujące Sycylię tuż przed przybyciem tu kolonizatorów z Grecji (Sykulów, Sykanów i Elymów). Trinakria jako określenie Sycylii pojawia się już w starożytnych źródłach pisanych, a dzisiaj jako godło wyspy widnieje na fladze. Wyspa, ze względu na swoją lokalizację i zasoby naturalne, od niepamięt- Podróże po greckiej Sycylii Sycylia to największa wyspa na Morzu Śródziemnym. Jej powierzchnia zajmuje ponad 25 tys. km2. Ze względu na swoje położenie w centralnej części morza od zawsze przecinały ją ważne szlaki handlowe i komunikacyjne łączące Europę z Afryką, wschód i zachód oraz świat grecki, fenicki, a potem łaciński. nych czasów była ziemią pożądaną i dlatego pozostawała pod panowaniem wielu ludów. Złożone losy sprawiły, że stała się kotłem cywilizacyjnym. Każdy region, miasto, wioska miały i mają swój niepowtarzalny charakter, przeszłość i obyczaje. My zajmiemy się jednak jej wschodnią i południową częścią, gdzie swoje kolonie założyli Grecy i przez wiele stuleci krzewili tutaj grecką kulturę, architekturę i sztukę. Kolonizacja grecka Sycylii rozpoczęła się od VIII wieku przed Chr. Jej przebieg opisywał Tukidydes (460411) w swoim dziele „Wojna peloponeska”. Miejscowe ludy nie stanowiły żadnego problemu dla greckich kolonizatorów. Grecy początkowo osiedlali się na terenach nadmorskich - pierwsze kolonie założono w Naxos (734 rok przed Chr.), Syrakuzach (733 r. przed Chr.), Messynie (730 r. przed Chr.). Następnie mieszkańcy nowych miast rozpoczęli dalszą eks- pansję fundując miasta takie jak Katania, Leontinoi, Megara Hyblaia, Gela, Akrai, Selinunt czy Agrygent. Greckie miasta zaplanowane były zgodnie ze wszystkimi ówczesnymi greckimi normami technologicznymi, wymaganiami kulturowymi oraz religijnymi. W większości z nich zastosowano siatkę hippodamejską, której autorstwo przypisywane jest Hippodamosowi z Miletu z V w. przed Chr. Jednak system ten był stosowany w Jonii już w VII w. przed Chr., a Hippodamos jedynie rozpropagował go na terenach Grecji właściwej. Sposób ten uwzględniał warunki naturalne, perspektywiczny rozwój i funkcjonalność miasta. Obszar przyszłego miasta, o wyraźnie zakreślonych granicach, dzielono głównymi arteriami biegną- cymi wzdłuż osi północ - południe i wschód - zachód na kwartały. W centralnie usytuowanej części miasta lokowano ośrodek administracyjno-organizacyjno-handlowy (agora) i kultowy (akropol). Pozostałe kwartały zapełniała zabudowa mieszkalna. Miasto uzupełniały na przykład gimnazjon czy teatr. Główne i boczne ulice krzyżowały się pod kątem prostym, tworząc geometryczną regularną siatkę. Projektanci dbali o zdrowie isamopoczucie przyszłych mieszkańców i brali pod uwagę wartość odświeżającego powietrza i przystosowywali układ ulic oraz zabudowy do kierunku, z którego najczęściej wiał wiatr. Z czasem kilka greckich kolonii zdominowało pozostałe mniej prężne. Na przykład w V w. przed Chr. Syrakuzy objęły władzę nad greckimi koloniami w południowo-wschodniej części Sycylii. A Grecy niwecząc cywilizację Sykulów wprowadzili uprawę winorośli i drzew oliwnych, kończąc fazę neolityczną, a rozpoczynając tak zwaną śródziemnomor- Monumentalna grecka świątynia w Agrygencie fot. Marcin Matera Na okładce: rogownik „Piskun” podczas gry na rogu. Dźwięk słychać z daleka, a rogownika można spotkać przy stanowisku naprzeciwko wioski krywickiej. fot. Jan Świrski ską. Syrakuzy stały się jednym z najpiękniejszych i największych greckich miast, również biorąc pod uwagę tereny Grecji właściwej. Przepiękna architektura z ogromnym teatrem z widokiem na morze, monumentalne kamieniołomy, z których wydobywano budulec, agora, kolumnady i systemy wodociągowe, mimo upływu czasu zachwycają do dnia dzisiejszego. Miastem władali tyrani, ale ich ekspansja gospodarcza i kulturowa nie podobała się wszystkim. Jedną z ważniejszych postaci był tyran Agatokles, który w 319 r. przed Chr. powrócił z wygnania do Syrakuz, stanął na czele wojska, dokonał zamachu stanu i opanował Syrakuzy, po czym wygnał bądź kazał wymordować około 10 tysięcy opornych mieszkańców miasta. W pierwszych latach swoich rządów odwiedzał greckie miasta wschodniej Sycylii, szczególnie te, które zerwały kontakty z Syrakuzami za czasów panowania poprzedniego tyrana, zbudował silną armię i flotę. Wplątał się jednak w wiele niepotrzebnych konfliktów i był wśród Greków niepopularny. Został zdetronizowany i zmarł w 289 r. przed Chr. Ostatnie lata jego życia naznaczone były chorobami i niepokojami powodowanymi przez wnuka, na polecenie którego miał zostać otruty. Hegemonia Syrakuz i polityka tyranów doprowadziły w końcu do starć z Kartagińczykami (Fenicjanami), zamieszkującymi odległe, zachodnie wybrzeża wyspy. Walki grecko-kartagińskie o panowanie nad Sycylią trwały aż do III wieku przed Chr. Wtedy, za sprawą Mamertynów (Synów Marsa) - plemienia italskiego oraz Hierona II (269-215) - władcy Królestwa Syrakuzańskiego, do konfliktu włączyli Gazeta Biskupińska, Adres redakcji: Biskupin, półwysep, tel. 52-302−52−80; Wydawca: Wy­dawnictwo Dominika Księskiego "Wulkan", Tygodnik Lokalny Pałuki, Żnin, ul. Sądowa 4; redaktor naczelny: Dominik Księski; zastępca redaktora naczelnego: Mirosława Roszak; Anioł Stróż: Roksana Chowaniec; sekretarz redakcji: Stanisław Tyrakowski; reporterzy: Martyna Michalik, Jacek Mielcarzewicz, Jan Świrski, Rafał Trąbski, AnnaWiśniewska; skład i łamanie: Leszek Adamczyk; opracowanie graficzne: Leszek Malak.
