prof. dr hab. Anna Grabowska Mózg a płeć: dlaczego jesteśmy różni

Prowadzący:
prof. dr hab. Anna Grabowska
Tytuł seminarium:
Mózg a płeć: dlaczego jesteśmy różni
Opis i cele przedmiotu:
Na temat różnic płciowych istnieje wiele fałszywych przekonań rozpowszechnianych przez media. W
czasie zajęć zostanie dokonany przegląd badań ukazujących wiele aspektów różnic płciowych. Studenci
ponadto poznają narzędzia umożliwiające badanie tych różnic. Prace magisterskie będą oparte o badania
empiryczne (eksperymentalne) dotyczące w/wym problematyki. Mogą one również dotyczyć
leworęczności oraz dysfunkcji i chorób układu nerwowego wykazujących zróżnicowanie płciowe (np.
choroba Alzheimera, bulimia, depresja, dysleksja, autyzm).
Efekty kształcenia realizowane w ramach seminarium magisterskiego:
Seminarium magisterskie I (semestr I)
Sprawdzane kierunkowe efekty dla seminarium magisterskiego I
Ma pogłębioną i uporządkowaną wiedzę z zakresu problematyki
przygotowywanej pracy magisterskiej
Na podstawie przeczytanej literatury potrafi sformułować i uzasadnić hipotezy
badawcze
Student jest świadomy, jaki jest stan jego wiedzy oraz ma zdaje sobie sprawę z
potrzeby jej poszerzania i aktualizowania
K_U06
Zadanie
Dyskusje,
Analiza literatury
Dyskusje
K_K01
Dyskusje
K_W08
Zadanie
Dyskusje
K_W02
Seminarium magisterskie II (semestr II)
Sprawdzane kierunkowe efekty dla seminarium magisterskiego II
Wie, jak tworzyć i weryfikować narzędzia badawcze, a także wie jak dobierać i
stosować narzędzia dostępne, aby uzyskiwać wiarygodne dane
Potrafi przygotować narzędzia potrzebne do przeprowadzenia zaplanowanych
badań
Potrafi zaplanować swoją pracę.
K_U08
K_K05
Prezentacja metody
badawczej
Dyskusje
K_W07
Zadanie
Dyskusje
Seminarium magisterskie III (semestr III)
Sprawdzane kierunkowe efekty dla seminarium magisterskiego III
Student wie, jak zaplanować i przeprowadzić badanie zgodnie ze standardami
metodologicznymi oraz w jaki sposób analizować dane pochodzące z
przeprowadzonego badania
Student potrafi wyszukiwać, interpretować oraz wyjaśnić uzyskane wyniki
będące odwzorowaniem realnych sytuacji psychologicznych
Student ma świadomość odpowiedzialności za prowadzone badania i za osoby
badane, odpowiedzialnie podejmuje decyzje
K_U02
K_K08
Dyskusje,
omówienie
wyników badań
Dyskusje
K_W13
Zadanie
Dyskusje
Seminarium magisterskie IV (semestr IV)
Sprawdzane kierunkowe efekty dla seminarium magisterskiego IV
Student wie, jak należy przygotować i napisać pracę magisterską (zasady
etyczne, formalne i merytoryczne)
Student potrafi przeanalizować i zinterpretować uzyskane wyniki,
przeprowadzić ich dyskusję zgodnie z obowiązującymi go zasadami etyki i
względami formalnymi
K_U07
Napisanie i złożenie
pracy magisterskiej
Potrafi napisać pracę magisterską
Świadomie stosuje się do zasad etyki zawodowej i w ich świetle rozpatruje
napotykane trudności w realizacji projektu
K_U12
K_K07
Dyskusje
Tematyka i przykładowe pytania badawcze:
Seminarium koncentruje się na zagadnieniach różnic płciowych oraz ich neuronalnego podłoża.
Przykłady tematów opracowywanych w ramach prac magisterskich:
- samoagresja: rola płci psychologicznej i sposobów radzenia sobie ze stresem
- empatia: czy kobiety współczują inaczej niż mężczyźni
- zmiany płci psychologicznej z wiekiem
- płeć psychologiczna a jakość związków partnerskich
- związek płci z uzależnieniami
- być wolontariuszem – czy wrażliwość emocjonalna jest pomocą czy przeszkodą
- płeć a depresja
Wymagania wobec uczestników seminarium:
Znajomość języka angielskiego na poziomie umożliwiającym czytanie i referowanie publikacji w tym
języku. Pożądane zacięcie naukowe.
Wstępny harmonogram pracy i warunki zaliczenia:
I semestr: przygotowanie prezentacji z określonego zakresu tematycznego
II semestr: przygotowanie konspektu pracy
III semestr: przeprowadzenie badań i analiza wyników
IV semestr: przygotowanie manuskryptu pracy mgr
Podstawowa literatura do zajęć:

Grabowska A. Mózg, płeć i hormony. W: T. Górska, A. Grabowska, J. Zagrodzka (Red.), Mózg a
zachowanie. PWN, Warszawa, 2005; 525-543.

Grabowska, A., Jaśkowski P., Seniów, J. Mózgowe mechanizmy funkcji psychicznych i ich zaburzeń
z perspektywy neuropsychologi i neuronauki. W: J. Strelau, D. Doliński, (Red.). Psychologia,
Podręcznik akademicki, GWP, Gdańsk, 581-642, 2008

Grabowska, A., Marchewka, A., Jednoróg, K. Obrazowanie mózgu człowieka w badaniach
neuropsychologicznych: nowe kierunki rozwoju. W; Neuropsychologia a humanistyka. W: M.
Pąchalska, G. E. Kwiatkowska (red.) Wydawnictwo UMCS, Lublin, 2010, s. 39-48

Pozostałe pozycje, głównie artykułów w j. angielskim, zostaną dopasowane do zainteresowań
uczestników
Biogram Promotora:
Prof. dr hab. Anna Grabowska jest Dyrektorem Studiów Doktoranckich i kierownikiem Katedry
Neuropsychologii Eksperymntalnej w SWPS oraz kierownikiem studiów podyplomowych: „Od badań
mózgu do praktyki psychologicznej”. Kieruje też Pracownią Psychofizjologii w Instytucie Biologii
Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN. Prowadzi badania na styku psychologii i neuronauk, koncentrując
się na zagadnieniach mózgowych mechanizmów procesów psychicznych człowieka. W szczególności
interesuje się zagadnieniami asymetrii mózgowej, leworęcznością, zmianami plastycznymi w mózgu
człowieka, różnicami płciowymi oraz neurobiologicznym podłożem dysleksji. Należy do pionierów
stosowania w Polsce metod obrazowania czynności mózgu (fMRI, PET) w badaniach funkcji psychicznych
u człowieka. Autorka wielu publikacji naukowych i popularno-naukowych w języku polskim i angielskim
oraz redaktor czasopism naukowych krajowych i zagranicznych. Dwukrotnie pełniła funkcje członka
Zarządu European Brain and Behaviour Society. Jest członkiem Komitetu Neurobiologii PAN.
Przez wiele lat wykładała w Instytucie Psychologii UJ gdzie prowadziła prace magisterskie i doktorskie.
Wybrane publikacje z ostatnich lat
Prace oryginalne publikowane w międzynarodowych czasopismach:
Marchewka A, Kherif F, Krueger G, Grabowska A, Frackowiak R, Draganski B. Influence of magnetic field
strength and image registration strategy on voxel-based morphometry in a study of Alzheimer’s disease.
Human Brain Mapping, 2013 (DOI:10.1002/hbm.22297)
Jednoróg K, Gawron N, Marchewka A, Heim S, Grabowska A. Cognitive subtypes of dyslexia are
characterized by distinct patterns of grey matter volume. Brain Structure & Function, 2013
(DOI:10.1007/s00429-013-0595-6)
Marchewka A, Żurawski L, Jednoróg K, Grabowska A. The Nencki Affective Picture System (NAPS).
Introduction to a novel standardized wide range high quality realistic pictures database. Behavior
Research Methods, 2013 (DOI:10.3758/s13428-013-0379-1)
van Ermingen-Marbach, M., Pape-Neumann, J., Grande, M., Grabowska, A., Heim, S. (2013). Distinct
neural signatures of cognitive subtypes of dyslexia: Effects of lexicality during phonological processing.
Acta Neurobiologiae Experimentalis, 73: 404-416.
Grabowska A., Gut M, Binder M, Forsberg L, Rymarczyk K., Urbanik A. (2012). Switching handedness:
fMRI study of hand motor control in right-handers, left-handers and converted left-handers. Acta
Neurobiologiae Experimentalis, 72 (4): 439-451.Marchewka A., Jednoróg K., Falkiewicz M., Szeszkowski
W., Grabowska A., Szatkowska I. (2012). Sex, Lies and fMRI-Gender Differences in Neural Basis of
Deception. PLoS One, 7(8): e43076.
Grabowska A., Gut M, Binder M, Forsberg L, Rymarczyk K., Urbanik A. (2012). Switching handedness:
fMRI study of hand motor control in right-handers, left-handers and converted left-handers. Acta
Neurobiologiae Experimentalis, 72 (4): 439-451.
Marchewka A., Jednoróg K., Falkiewicz M., Szeszkowski W., Grabowska A., Szatkowska I. (2012). Sex, Lies
and fMRI-Gender Differences in Neural Basis of Deception. PLoS One, 7(8): e43076.
Grabowska A, Gut M, Binder M, Forsberg L, Rymarczyk K, Urbanik A. Switching handedness: fMRI study of
hand motor control in right-handers, left-handers and converted left-handers. Acta Neurobiologiae
Experimentalis, 72 (4): 439-451. 2012
Jednoróg K., Marchewka A., Tacikowski P., Heim S., Grabowska A. Electrophysiological evidence for the
magnocellular- dorsal pathway deficit in dyslexia. Developmental Science, 14(4): 873-880, 2011
Makowska I, Kłoszewska I., Grabowska A., Szatkowska I., Rymarczyk K. Olfactory deficits in normal aging
and Alzheimer’s disease in the Polish elderly population. Archives of Clinical Neuropsychology, 26: 270–
279, 2011
Grabowska A., Marchewka A., Seniów J., Polanowska K., Jednoróg K., Królicki L., Kossut M., Członkowska A.
Emotionally negative stimuli can overcome attentional deficits in patients with visuo-spatial hemineglect.
Neuropsychologia, 49 (12): 3327-3337, 2011
Rymarczyk K., Biele C, Grabowska A., Majczyński H. EMG activity in response to static and dynamic facial
expressions. International Journal of Psychophysiology, 79: 330–333, 2011
Jankowiak-Siuda K., Rymarczyk K., Grabowska A. How we empathize with others: A neurobiological
perspective. Medical Science Monitor, 17(1): RA18-28, 2011
Heim S., Grande M., Pape-Neumann J., van Ermingen M., Meffert E., Grabowska A., Huber W., Amunts K.
(2010). Interaction of phonological awareness and magnocellular processing during reading: Behavioural
and fMRI investigations. Dyslexia, 16 (3): 258-282, 2010
Jednoróg K., Marchewka A., Tacikowski P., Grabowska A. Implicit phonological and semantic processing
in children with developmental dyslexia: Evidence from event-related potentials. Neuropsychologia, 48
(9): 2447-2457, 2010
Marchewka A., Jednoróg K., Nowicka A., Brechmann A., Grabowska A. Grey-matter differences related to
false recognition. A voxel-based morphometry study. Neurobiology of Learning and Memory, 92: 99-105,
2009
Marchewka A., Brechmann A., Nowicka A., Jednoróg K., Scheich H., Grabowska A. False recognition of
emotional stimuli is lateralised in the brain: an fMRI study. Neurobiology of Learning and Memory, 90:
280-284, 2008
Książki i rozdziały:
Grabowska A. (2011). Mózgowe mechanizmy komunikacji językowej z perspektywy metod
neuroobrazowania. W: I. Kurcz, H. Okuniewska (red.). Język jako przedmiot badań psychologicznych.
Psycholingwistyka ogólna i neurolingwistyka. Wydawnictwo Academica, Warszawa, str. 308-347.
Grabowska, A., Marchewka, A., Jednoróg, K. (2010). Obrazowanie mózgu człowieka w badaniach
neuropsychologicznych: nowe kierunki rozwoju. W: M. Pąchalska, G. E. Kwiatkowska (red.).
Neuropsychologia a humanistyka. Wydawnictwo UMCS, Lublin, str. 39-48.
Grabowska, A., Jednoróg, K. (2009). Neurobiologiczne podstawy dysleksji. W: G. Krasowicz-Kupis (red.).
Diagnoza dysleksji. Najważniejsze problemy. Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk, str. 40-61.
Grabowska, A.(2008). Kinezjologia edukacyjna w świetle najnowszej wiedzy o mózgu. W: K. Korab (red.)
Kinezjologia edukacyjna: nauka pseudonauka czy manipulacja? Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa,
str. 42-52.
Grabowska, A., Jaśkowski P., Seniów, J. (2008). Mózgowe mechanizmy funkcji psychicznych i ich zaburzeń
z perspektywy neuropsychologi i neuronauki. W: J. Strelau, D. Doliński, (red.). Psychologia, Podręcznik
akademicki, GWP, Gdańsk (w druku)
Grabowska A. Nowe koncepcje lateralizacji funkcji w mózgu. W: „Podstawy neuropsychologii klinicznej”
(red. Ł. Domańska i A.R. Borkowska), 2007
Grabowska A. ( 2007). Mózgowe mechanizmy leworęczności z perspektywy badań neuroobrazowania. W:
G. Chojnacka-Szabłowska, B. Pastwa-Wojciechowska (Red.), Kliniczne I prawno-penitencjarne spekty
funkcjonowania człowieka. Str. 111-120. Impuls, Kraków
Grabowska A. Czy hormony sterują naszym zachowaniem? W: K. Jodzio (Red.), Neuronalny świat umysłu.
Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, 2005; 41-62.
Grabowska A. Percepcja. W: T. Górska, A. Grabowska, J. Zagrodzka (Red.), Mózg a zachowanie. PWN,
Warszawa, 2005; 171-216.
Grabowska A. Lateralizacja funkcji psychicznych w mózgu człowieka. W: T. Górska, A. Grabowska, J.
Zagrodzka (Red.), Mózg a zachowanie. PWN, Warszawa, 2005; 443-488.
Grabowska A. Mózg, płeć i hormony. W: T. Górska, A. Grabowska, J. Zagrodzka (Red.), Mózg a
zachowanie. PWN, Warszawa, 2005; 525-543.
Grabowska A, Rymarczyk K. (Red). Dysleksja: od badań mózgu do praktyki. Instytut Biologii
Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, Warszawa 2004.
Grabowska A, Bednarek D. Różnice płciowe w dysleksji. W: A. Grabowska i K. Rymarczyk (Red). Dysleksja:
od badań mózgu do praktyki. Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, Warszawa 2004,
217-243.
Grabowska A. Mózg kobiecy – mózg męski: Diabeł tkwi w hormonach. W: A. Kuczyńska i E.K. Dzikowska
(Red.) “Zrozumieć płeć. Studia interdyscyplinarne II”. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,
Wrocław, 2004
Grabowska A. Na styku świadomości i nieświadomości: logiczny świat absurdalnych zjawisk. W: R. K.
Ohme, M. Jarymowicz, J. Reykowski (Red). Automatyzmy w procesach przetwarzania informacji.
Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, WSPS, Warszawa, str. 25-41, 2001
Grabowska A. Lateralizacja emocji w mózgu - dane eksperymentalne i kliniczne. W: Neuropsychologia
emocji (Red. Anna Herzyk, Aneta Borkowska), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, str.
59-79, 1999
Grabowska A. Asymetria półkul mózgowych. W: T. Górska, A. Grabowska, J. Zagrodzka (Red.), Mózg a
zachowanie. PWN, Warszawa, str. 400-428, 1997
Grabowska A. Percepcja wzrokowa i jej analogie do innych form percepcji. W: T. Górska, A. Grabowska, J.
Zagrodzka (Red.), Mózg a zachowanie. PWN, Warszawa, str. 147-183, 1997
Górska T, Grabowska A, Zagrodzka J. (Red.). Mózg a zachowanie. PWN, Warszawa, 1997 i 2005