tematy do matury 2014r

SZKOLNA LISTA TEMATÓW Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA PRZYSTĘPUJĄCYCH
DO MATURY USTNEJ W ROKU SZKOLNYM 2013/2014
I. LITERATURA
1. Niepogodzeni ze światem. Przedstaw portrety bohatera zbuntowanego, odwołując się do
utworów z wybranych trzech epok.
2. Literatura w służbie ideologii. Porównaj ujęcia problemu w wybranych utworach
literackich różnych epok.
3. Bunt i pokora. Na przykładach wybranych utworów literackich rozważ, która postawa
prowadzi do zwycięstwa i poczucia spełnienia.
4. Porównaj obraz Warmii i Mazur w poezji Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego i w
wierszach innego poety współczesnego.
5. Motyw wędrówki w literaturze. Omów zagadnienie na podstawie utworów literatury XIX
i XX wieku.
6. Postacie szaleńców w literaturze. Przedstaw i porównaj różne sposoby kreacji tych
postaci w wybranych utworach literackich różnych epok.
7. Człowiek wobec śmierci. Przedstaw problem w oparciu o wybrane dzieła literackie
różnych epok.
8. Radość życia w literaturze staropolskiej. Omów temat, wykorzystując wybrane przykłady
dzieł tego okresu.
9. Bohaterowie literatury fantasy. Scharakteryzuj ich, biorąc pod uwagę utwory literatury
polskiej i obcej.
10. Motywy średniowieczne w literaturze fantasy. Omów problem na wybranych przykładach
powieści polskich i obcych.
11. Omów elementy świata przedstawionego w odwołaniu do utworów Tolkiena lub innych
twórców fantasy.
12. Polaków portret własny w utworach XVII i XVIII wieku. Omów zagadnienie w oparciu
o wybrane teksty literackie baroku i oświecenia.
13. Ludowość jako zjawisko w literaturze XIX i XX wieku. Omów zagadnienie, odwołując
się do wybranych utworów literackich.
14. Konflikt pokoleń w ujęciu twórców z różnych epok. Rozważ zagadnienie na podstawie
wybranych dzieł literackich.
15. Motyw lotu i jego znaczenie w literaturze XIX wieku. Omów problem na wybranych
przykładach.
16. Przemiana wewnętrzna jako czynnik charakteryzujący bohatera literackiego. Omów
problem na trzech wybranych przykładach z różnych epok.
17. Różne sposoby przedstawiania matki cierpiącej w literaturze. Omów zagadnienie na
wybranych przykładach.
18. Miłość jako siła destrukcyjna. Przedstaw zagadnienie, wykorzystując wybrane powieści
polskie i obce.
19. Sny i widzenia w polskiej literaturze XIX i XX wieku. Omów problem w oparciu o
wybrane utwory.
20. Wpływ wojny na psychikę człowieka. Ukaż problem, odwołując się do wybranych
utworów literackich XX wieku.
21. Motyw zbrodni i zbrodniarza w utworach literatury polskiej i obcej. Przedstaw temat,
wykorzystując wybrane teksty.
22. Starość w literaturze. Omów wykorzystanie tego toposu, odwołując się do wybranych
utworów.
23. Literackie powroty do dzieciństwa. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych
przykładów dzieł epickich.
24. Motyw tańca i jego funkcje w utworze. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych
dzieł literatury różnych epok.
25. Literatura faktu. Przedstaw analizę i interpretację tego zjawiska kulturowego na
przykładzie wybranych tekstów prozy XX lub XXI wieku.
26. Wojna a forma. Przedstaw wpływ problematyki wojennej na kształt formalny utworów,
odwołując się do wybranych dzieł literatury polskiej wydanych w okresie powojennym.
27. Motyw śmierci heroicznej. Omów temat, odwołując się do wybranych utworów literackich
różnych epok.
28. Problem sensu cierpienia w literaturze XX wieku. Omów temat, odwołując się do
wybranych tekstów literatury polskiej i obcej.
29. Samotność jednostki w świecie. Omów problem na podstawie trzech wybranych utworów
literackich XX i/lub XXI wieku.
30. Słynne historie miłosne. Omów temat w oparciu o wybrane utwory literackie różnych
epok.
31. Zachowania człowieka w sytuacjach ekstremalnych. Omów problem na podstawie
wybranych utworów literackich.
32. Konflikty i cierpienia współczesnego świata w polskiej literaturze najnowszej. Omów
temat na podstawie wybranych tekstów poetyckich i publicystycznych.
33. Rozmowy z Bogiem w literaturze. Omów ich formy i znaczenie na podstawie wybranych
utworów różnych epok.
34. Narrator wobec świata przedstawionego. Omów jego funkcje w dziele literackim,
odwołując się do wybranych utworów XIX i XX wieku.
35. Różne sposoby funkcjonowania motywu winy i kary w literaturze. Omów na wybranych
przykładach.
36. Dramat obozów koncentracyjnych. Ukaż problem na przykładzie trzech, czterech
wybranych utworów literackich XX wieku.
37. Sposób kreowania obrazu ojca w literaturze. Rozważ problem w oparciu o wybrane
utwory.
38. Groteska jako metoda kreowania rzeczywistości. Przedstaw jej cechy, odwołując się do
wybranych utworów literackich z literatury XX wieku.
39. Rewizja mitów narodowych w literaturze pozytywistycznej. Przedstaw problem, odwołując
się do wybranych tekstów literackich.
40. Doświadczenia bohaterów literackich związane z utratą ziemi rodzinnej. Przedstaw je,
odwołując się do wybranych utworów drugiej połowy XIX wieku.
41. Funkcjonowanie mitu arkadyjskiego w literaturze. Omów problem w oparciu o wybrane
utwory należące do literatury staropolskiej.
42. Różne sposoby kreowania opisów przyrody w literaturze. Scharakteryzuj je na
przykładach wybranych powieści XIX wieku.
43. Różne sposoby wykorzystania motywu powstań narodowych w literaturze pozytywizmu.
Przedstaw je na wybranych przykładach.
44. Przedstaw funkcje motywu biesiady w wybranych utworach literatury polskiej.
45. Prawda historyczna a literackie interpretacje historii. Scharakteryzuj problem w oparciu o
wybrane teksty literackie.
46. Motyw rozstania i jego funkcje w tekście literackim. Omów na podstawie wybranych
przykładów z literatury XIX i XX wieku.
47. Historia jako czynnik determinujący ludzki los. Omów problem, odwołując się do
wybranych powieści XIX i XX wieku.
48. Bohaterowie literaccy wobec życiowych wyborów. Omów zagadnienie na
przykładzie trzech utworów z różnych epok.
49. Relacje polsko-żydowskie ukazane w literaturze współczesnej. Przedstaw różne formy tych
relacji na wybranych przykładach.
50. Sposoby kreowania bohaterów w powieści realistycznej XIX wieku. Omów je na
wybranych przykładach.
51. Ewolucja postaw patriotycznych ukazanych w literaturze XIX wieku. Przedstaw
zagadnienie na wybranych przykładach.
52. Etos miłości romantycznej w literaturze romantyzmu i dziełach literackich późniejszych
epok. Omów problem na wybranych przykładach.
53. Dorastanie dziecka w rzeczywistości dorosłych. Omów problem na wybranych
przykładach literackich XIX lub XX wieku.
54. Literackie przetworzenia mitu o Prometeuszu. Omów je na wybranych przykładach.
55. Rola kostiumu historycznego w utworze literackim. Omów problem na wybranych
przykładach.
56. Motyw buntu i nawrócenia człowieka w jego relacjach z Bogiem. Omów zagadnienie,
odwołując się do wybranych utworów literackich.
57. Konflikt pokoleń zapisany w literaturze XIX wieku. Określ jego charakter na wybranych
przykładach.
58. Doświadczenie poczucia bezsensu i absurdalności istnienia związane z końcem wieku.
Omów problem na wybranych przykładach z literatury młodopolskiej i współczesnej.
59. Polacy w satyrze, fraszce i bajce na przestrzeni dziejów. Przedstaw sposoby kreowania
portretów i ich funkcje społeczną, polityczną i obyczajową.
60. Obraz kobiety w literaturze – jej problemy i aspiracje. Przedstaw zagadnienie, odwołując
się do wybranych dzieł różnych epok.
61. Różne sposoby ujęcia problemu sprawowania władzy w literaturze. Omów na wybranych
przykładach.
62. Zagubienie bohatera literackiego. Omów problem, odwołując się do wybranych utworów
różnych epok.
63. Rola poety, pisarza w życiu narodu. Omów zagadnienie na podstawie wybranych
przykładów tekstów z różnych epok.
64. Bohater romantyczny w poszukiwaniu celu i sensu życia. Omów problem na podstawie
wybranych przykładów z literatury polskiej i obcej.
65. Proces kształtowania wewnętrznego dekalogu człowieka. Dokonaj analizy zjawiska,
odwołując się do wybranych przykładów literackich.
66. Etos rycerski i jego poetyckie realizacje w literaturze różnych epok – pokaż na
wybranych przykładach.
67. Stereotypy jako czynniki kształtujące postawę bohatera wobec rzeczywistości. Omów
zagadnienie na wybranych przykładach.
68. Jednostka wobec zbiorowości w ujęciu twórców wybranych epok. Omów problem na
przynajmniej trzech przykładach.
69. Szlachcic polski w literaturze. Przedstaw i porównaj różne jego portrety na przykładach
z różnych epok.
70. Pieniądz jako czynnik sprawczy działań człowieka. Omów problem, odwołując się do
wybranych utworów literackich.
71. Katastrofizm w literaturze XX wieku. Przedstaw jego wyróżniki, analizując wybrane
utwory poetyckie.
72. Samotność bohatera romantycznego i człowieka współczesnego. Scharakteryzuj i porównaj
je, odwołując się do wybranych utworów literackich romantyzmu i współczesności.
73. Zaprezentuj biografię jako klucz do odczytania twórczości pisarza. Odwołaj się do
biografii i twórczości wybranego pisarza lub poety.
74. Wielość gatunkowa Biblii. Rozważ zagadnienie na podstawie wybranych tekstów Pisma
Świętego.
75. Problemy dorastania człowieka. Przedstaw je, odwołując się do wybranych utworów
literackich.
76. Moralistyka oświeceniowych bajek. Określ jej charakter, analizując wybrane utwory.
77. Odwołując się do wybranych utworów literatury romantyzmu i pozytywizmu, omów
przyczyny i skutki konfliktów rodzinnych w życiu bohaterów literackich.
78. Istota i funkcja utworów parenetycznych literatury średniowiecza. Przedstaw problem,
wykorzystując wybrane utwory epoki.
79. Na podstawie analizy wybranych utworów literackich różnych epok określ czynniki
determinujące przełomowe przewartościowania w światopoglądzie człowieka.
80. Niezawinione cierpienie i różne próby jego uzasadnienia. Przedstaw problem, odwołując
się do wybranych tekstów literackich.
81. Rola i zdania poety w czasach współczesnych. Omów problem, odwołując się do liryki
wybranego twórcy.
82. Romantycy wobec tradycji literackiej oświecenia. Omów problem, wykorzystując wybrane
utwory poetyckie.
83. Różne koncepcje patriotyzmu. Scharakteryzuj je na podstawie wybranych utworów
literatury romantycznej i pozytywistycznej.
84. Mit o Syzyfie i jego literackie reinterpretacje. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do
wybranych utworów literackich.
85. Oceny narodu polskiego wyrażone w literaturze. Przedstaw je, odwołując się do
wybranych utworów XIX wieku.
86. Analizując wybrany utwór romantyczny, pozytywistyczny i współczesny, przedstaw skutki,
jakie przynosi człowiekowi ograniczenie wolności osobistej.
87. Funkcje motywu śmierci w literaturze średniowiecza. Omów je na wybranych
przykładach.
88. Przedstaw motyw sztuki kulinarnej w tekstach literackich różnych epok.
89. Omów problem wpływu historii na los człowieka. Realizując temat, odwołaj się do
wybranych utworów literatury dwudziestolecia międzywojennego i współczesnej.
90. Relacje miedzy matką a synem. Scharakteryzuje je na przykładach utworów Stefana
Żeromskiego i/lub Elizy Orzeszkowej.
91. Ewolucja postaci kobiety w literaturze. Przedstaw zagadnienie na podstawie wybranych
utworów różnych epok.
92. Ludzkie namiętności przyczyną tragizmu w dramatach Szekspira. Omów zagadnienie,
odwołując się do trzech tragedii.
93. Przedstaw problemy współczesnych kobiet w wybranych utworach literackich.
94. Dialog twórców literatury z filozofami. Przedstaw problem na podstawie wybranych
przykładów.
95. Scharakteryzuj i zinterpretuj wymowę wielkich monologów w literaturze, odwołując się
do wybranych przykładów.
II. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI.
96. Pory roku jako temat literatury i sztuki. Omów zagadnienie na przykładzie
dzieł z różnych epok.
97. Motyw tańca w literaturze i sztuce. Przedstaw sposoby ujęcia motywu i jego funkcje w
wybranych dziełach różnych epok.
98. Mityczne historie jako źródło inspiracji. Omów problem, odwołując się do literatury i
innych dziedzin sztuki.
100. Poezja śpiewana. Omów zagadnienie, analizując poetyckie
utwory śpiewane na przykładzie wybranego wykonawcy lub zespołu.
101. Różne sposoby funkcjonowania motywu arkadii. Przedstaw je, analizując utwory literatury
i malarstwa minionych epok.
102. Motyw vanitas w literaturze i sztuce nowożytnej. Omów zagadnienie, wykorzystując
utwory poetyckie i dzieła malarskie.
103. Motywy maryjne w literaturze i sztuce. Omów temat na podstawie analizy wybranych
tekstów poetyckich i dzieł malarskich różnych epok.
104. Postacie śmierci w tekstach literackich i ikonograficznych. Zaprezentuj jej wybrane
przedstawienia w oparciu o dzieła należące do różnych epok.
105. Obraz dworu w literaturze i sztuce XIX i XX wieku. Zaprezentuj temat w oparciu o
wybrane teksty literackie i dzieła malarskie wymienionych epok.
106. Różne kreacje postaci matki w literaturze i sztukach współczesnych. Przedstaw je i
porównaj na podstawie wybranych dzieł literatury i sztuki XIX i XX wieku.
107. Różne koncepcje piękna. Przedstaw je, analizując wybrane dzieła literackie i malarskie
kilku epok.
108. Omów motyw cierpienia narodu w twórczości wybranych pisarzy i malarzy XIX wieku.
109. Analizując wybrane dzieła malarskie i literackie różnych epok, przedstaw, jak sztuka
ukazuje miłość.
111. Różne sposoby ukazywania ludzkiego ciała. Omów problem, odwołując się do literatury i
sztuki współczesnej.
112. Obraz żywiołów i ich funkcje w literaturze i sztuce romantycznej. Omów problem na
wybranych przykładach.
113. Obrzędy ludowe jak źródło różnorodnych inspiracji artystycznych. Omów problem na
wybranych przykładach z literatury i sztuki.
114. Symbol jak środek wyrazu w literaturze i malarstwie młodopolskim. Omów jego
funkcje, odwołując się do wybranych tekstów kultury.
115. Sposoby kreowania obrazów zagłady w literaturze i filmie. Zanalizuj wybrane przykłady
dzieł.
116. Alegoria jako środek artystycznego wyrazu. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do
wybranych przykładów z literatury i malarstwa.
117. Funkcje eksperymentu artystycznego w literaturze i sztuce XX wieku. Omów je na
wybranych przykładach.
118. Zjawy, duchy, sny, wizje – ich funkcje w kreowaniu świata przedstawionego w dziele
literackim i filmowym. Odwołaj się do wybranych przykładów.
119. Omów funkcje ilustracji w dziele literackim na podstawie trzech lub czterech
przykładów.
120. Impresjonizm w malarstwie i literaturze. Omów zagadnienie na podstawie wybranych
dzieł epoki modernizmu.
121. Motyw Ikara w literaturze i malarstwie. Omów na wybranych przykładach.
122. Deformacja jako sposób kreowania świata przedstawionego. Omów zagadnienie na
podstawie wybranych przykładów z literatury i sztuki.
123. Miłość romantyczna w literaturze i filmie. Zaprezentuj, odwołując się do wybranych
przykładów.
124. Obrazy rewolucji i ich funkcje w literaturze i sztuce. Przedstaw je na wybranych
przykładach.
125. Muzyka jako inspiracja poetycka. Zanalizuj wybrane utwory, w których wyraźnie widać
inspiracje muzyczne.
126. Motyw dziecka w literaturze i sztuce. Omów jego funkcje na podstawie wybranych
przykładów.
127. Inspiracje mitologiczne lub średniowieczne we współczesnej kulturze popularnej. Przedstaw,
odwołując się do przykładów multimedialnych gier komputerowych, filmu i/lub komiksu.
128. Różne ujęcia motywu matki cierpiącej w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie,
odwołując się do wybranych przykładów z 2-3 epok.
129. Różne role artysty w życiu narodu. Przedstaw je, odwołując się do literatury i innej
dziedziny sztuki..
130. Brzydota jako kategoria estetyczna w sztuce barokowej. Omów jej istotę i funkcje,
odwołując się do wybranych utworów literackich i dzieł plastycznych.
131. Symbolika sztuki średniowiecznej. Przedstaw jej charakter, odwołując się do wybranych
dzieł literackich i plastycznych.
132. Artystyczne ujęcia macierzyństwa w literaturze i sztukach plastycznych XX wieku.
Przedstaw je w oparciu o analizę wybranych dzieł.
133. Awangardowość sztuki dwudziestolecia międzywojennego. Określ jej charakter, odwołując
się do wybranych dzieł literackich i malarskich.
134. Różne sposoby ukazywania motywu burzy w literaturze i malarstwie epoki romantyzmu.
Określ je, odwołując się do wybranych dzieł.
135. Funkcje motywów tatrzańskich w literaturze i malarstwie okresu Młodej Polski. Określ
je, analizując wybrane dzieła sztuki.
136. Cechy impresjonistycznego postrzegania świata. Określ je na podstawie analizy
wybranych dzieł literackich i muzycznych Młodej Polski.
137. Na przykładach wybranych z literatury współczesnej i filmu przedstaw różne sposoby
wykorzystania motywu Pasji w sztuce.
138. Omów walory poetyckie opowiadań Jarosława Iwaszkiewicza i sposoby ich
eksponowania w adaptacjach filmowych Andrzeja Wajdy..
139. Odwołując się do wybranych przykładów z literatury i malarstwa, przedstaw różnorodne
sposoby przedstawiania lęku w dziele sztuki.
140. Obraz świata Orientu zawarty w literaturze i malarstwie romantycznym. Przedstaw jego
cechy, odwołując się do wybranych dzieł epoki.
141. Rozrachunek z historią najnowszą w literaturze powstałej po 1956 roku i dziełach
polskiej szkoły filmowej. Omów problem na podstawie wybranego filmu i utworu
prozatorskiego.
142. Symboliczne znaczenie barw w utworze literackim i dziele malarskim. Omów
zagadnienie, odwołując się do wybranych tekstów kultury Młodej Polski.
143. Motyw Apokalipsy. Przedstaw jego zastosowanie na wybranych przykładach z literatury i
sztuk plastycznych.
144. Sposoby ukazywania problemu poczucia wyobcowania w świecie. Przedstaw je, analizując
wybrane utwory literackie i dzieła muzyczne należące do sztuki XX wieku.
III. JĘZYK
145. Funkcja metafory w języku poetyckim i potocznym. Przedstaw zagadnienie, odwołując się
do wybranych przykładów.
146. Język współczesnych sprawozdawców sportowych. Scharakteryzuj go na podstawie
najnowszych relacji telewizyjnych i oceń pod względem poprawności.
147. Język współczesnej reklamy radiowej i telewizyjnej. Scharakteryzuj go na podstawie
zgromadzonego materiału.
148. Język współczesnych uczniów. Scharakteryzuj go na podstawie zgromadzonego materiału.
149. Język bohaterów literackich. Scharakteryzuj go na podstawie wypowiedzi wybranych
postaci, uwzględniając cechy ujawniające ich przynależność środowiskową i osobowość.
150. Sztuka pisania mów. Przedstaw problem, analizując wybrane teksty literackie renesansu i
baroku i oceń zasadność zawartych w nich środków retorycznych.
151. Językowy obraz świata. Omów problem, biorąc pod uwagę teksty piosenek ulubionego
polskiego zespołu młodzieżowego lub piosenkarza z ostatniego pięciolecia.
152. Staropolska frazeologia żywa do dziś. Wykaż obecność dawnych związków wyrazowych
we współczesnej polszczyźnie i przedstaw ich znaczenie.
153. Staropolska sztuka kulinarna. Scharakteryzuj słownictwo będące nazwami produktów,
potraw, biorąc pod uwagę teksty przepisów zawartych w książkach kucharskich epoki
renesansu i baroku.
154. Zapożyczenia językowe. Omów problem i oceń zasadność najnowszych zapożyczeń w
języku polskim.
155. Dawny język miłosny. Przedstaw problem, analizując teksty literackie doby renesansu,
baroku i oświecenia.
156. Wieloznaczność wyrazów i jej konsekwencje dla procesu komunikacji. Omów zagadnienie
na wybranych przykładach tekstów kabaretowych.
157. Język komiksu i jego rola w kreowaniu obrazu świata przedstawionego w tej formie
wypowiedzi. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
158. Wpływ poprawności politycznej na język. Na przykładach tekstów prasowych przedstaw
zjawisko i dokonaj jego oceny.
159. Retoryczne środki językowe w poezji i prozie rewolucyjnej. Przedstaw je na wybranych
przykładach.
160. Różne sposoby indywidualizacji języka poetyckiego. Scharakteryzuj je na wybranych
przykładach różnych twórców.
161. Twórcze wykorzystanie stylów funkcjonalnych (np. urzędowego, potocznego) w poezji XX
wieku. Omów problem na wybranych przykładach.
162. Środki poetyckiego obrazowania w prozie XX wieku. Omów je na wybranych
przykładach.
163. Dokonaj analizy tekstów o charakterze propagandowym i przedstaw najważniejsze cechy
języka.
164. Język Internetu. Przedstaw charakterystyczne jego cechy na przykładzie wypowiedzi z
wybranych list dyskusyjnych.
165. Omów mechanizm powstawania najczęstszych błędów językowych w wypowiedziach
Twoich rówieśników.
166. Funkcje stylizacji modlitewnych w literaturze różnych epok. Omów na wybranych
przykładach.
167. Omów zasadność użycia wulgaryzmów we współczesnych utworach literackich,
filmowych, tekstach piosenek. Odwołaj się do wybranych przykładów.
168. Ślady wielokulturowego dziedzictwa w nazwach lokalnych. Przedstaw ich charakter i
zakres, dokonując analizy językowej wybranych nazw geograficznych określonego regionu
północno – wschodniej Polski.
169. Język literatury fantastycznonaukowej. Omów jego specyfikę, odwołując się do wybranych
opowiadań z literatury współczesnej.
170. Cechy języka wybranej subkultury. Przedstaw zagadnienie w oparciu o zebrany materiał
językowy.
171. Językowe wyznaczniki poezji tyrtejskiej. Określ je, analizując wybrane utwory liryczne.
172. Barokowy obraz świata. Określ go, analizując warstwę językową wybranych utworów
należących do nurtu barokowej poezji metafizycznej.
173. Istota i funkcje gry słów w tekstach lirycznych. Omów zagadnienie, odwołując się do
twórczości wybranej grupy poetyckiej okresu dwudziestolecia międzywojennego.
174. Język jako źródło wiedzy o życiu minionych pokoleń. Przedstaw zagadnienie, analizując
warstwę językową wybranych utworów pamiętnikarskich z okresu baroku.
175. Istota i funkcje stylizacji archaicznej. Omów problem, odwołując się do wybranej
powieści historycznej.
176. Sposoby wyrażania agresji w języku współczesnych Polaków. Omów je na podstawie
materiału zaczerpniętego z języka potocznego.
177. Językowe środki wzmacniające ekspresję wypowiedzi. Scharakteryzuj je na podstawie
wypowiedzi bohaterów współczesnej literatury polskiej.
178. Na podstawie analizy wybranych tekstów, zamieszczonych w prasie codziennej, omów
tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny.
179. Rola neologizmów w dziele artystycznym. Przedstaw ją, odwołując się do twórczości
Bolesława Leśmiana.