NAPOLEON A SPRAWA POLSKA

NAPOLEON A SPRAWA
POLSKA
1. Ziemie polskie po III rozbiorze
2.Legiony polskie we Włoszech
3.Polacy w kampanii 1806 r.
4.Księstwo Warszawskie 1807
5.Wyprawa na Rosję 1812 r. i upadek Księstwa
6.Warszawskiego 1813
Postawy Polaków wobec zaborców
Różnicowały się w zależności od zmian w warunkach
życia i stopnia wyrobienia politycznego
• najliczniejsza część pozostała bierna:
- kosmopolityczna arystokracja
- średniozamożna szlachta – wycofała się z życia
publicznego, wybierając ucieczkę na wieś,
korzystała ze sprzyjającej koniunktury
gospodarczej
- chłopi nie odczuli większej zmiany w swojej
egzystencji
• niewielką grupę cechował lojalizm:
- A.J. Czartoryski – odrodzenie Polski w sojuszu z
Rosją – federacja państw słowiańskich
- Szczęsny Potocki – doraźne korzyści
• opór przeciwko zaborcom – grupy, które były
najbardziej zaangażowane w powstanie
kościuszkowskie i które najbardziej ucierpiały po
upadku Rzeczpospolitej
- zubożała szlachta
- średnie mieszczaństwo
- inteligencja
- oficerowie
SPOSOBY WALKI O NIEPODLEGŁOŚĆ
1.Praca organiczna – odłożenie
walki na rzecz wzmocnienia
ekonomicznego i kulturalnego
2. Powstanie ogólnonarodowe –
T. Kościuszko, Józef
Pawlikowski
3. Odrodzenie Polski dzięki
wsparciu rosyjskiemu – A.J.
Czartoryski
4. Odzyskanie wolności dzięki
wsparciu francuskiemu
A.J. Czartoryski
OBOZY POLITYCZNE NA EMIGRACJI
AGENCJA
•
Tadeusz Kościuszko,
Franciszek Bars, Józef Wybicki,
J.H Dąbrowski
•
Zwolennicy monarchii
konstytucyjnej
•
Przeciwnicy ruchu spiskowego
w kraju, szukali oparcia w
pomocy francuskiej
DEPUTACJA
•
Franciszek Dmochowski, Józef
Pawlikowski
•
Opowiadali się za republiką
konsytucyjną
•
Zwolennicy powstania
krajowego
KALENDARIUM HISTORII
LEGIONÓW
•
•
•
•
•
•
•
•
9 I 1791- Lombardia - podpisanie
umowy o utworzeniu Legionów
Polskich
VII 1797- Regio - Józef Wybicki tworzy
Mazurka Dąbrowskiego
1797- Rimini, Werona - pokonanie
wojsk austriackich
14 X - 1797Campo Formio - rozejm
francusko – austriacki – pierwsze
rozczarowanie
1 XII - 1798Magnano - rozbicie
kilkukrotnie silniejszego korpusu
Królestwa Neapolu(gen Kniaziewicz)
5 XII 1798- Falari- odparcie ataku
wojsk Neapolu( wzięcie 3 tys. jeńców)
IV – VII – Mantua - obrona twierdzy,
francuski dowódca zdradza Polaków
17-19 VI 1799 - dolina rzeki Trebbia powstrzymanie marszu wojsk
austriacko – rosyjskich
KALENDARIUM HISTORII LEGIONÓW
• 3 XII 1800 – Hohenlindenduży udział w zwycięstwie
Napoleona nad Austriakami
• 1801Pokój w Lunevillerozejm francusko – austriacki
– kolejne rozczarowanie
• 1801- likwidacja odrębności
legionów polskich
• 1802-1803 - wysłanie 2
półbrygad na San Domingo
• 24 XI 1805- Pastel Francoduży udział w rozbiciu wojsk
austriackich idących na
pomoc Wenecji
J. Suchodolski, San Domingo
znaczenie okresu legionowego
•
•
•
Przypomnienie sprawy polskiej
narodom Europy
Szkoła kadry dowódczej dla
armii Księstwa Warszawskiego i
Królestwa Polskiego
Pogłębienie demokratyzmu i
patriotyzmu, zetknięcie się z
postępowymi zmianami
wprowadzonymi w Europie
•
KAMPANIA 1806
Październik - w Landau i Moguncji powstaje Legia
Północna.
14 października - klęska armii pruskiej pod Jena i
Auerstädt.
27 października - Napoleon przybywa do Berlina.
3 listopada - berlińska odezwa Jana Henryka
Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego do Polaków z
wezwaniem o chwycenie za broń.
” Napoleon Wielki i niezwyciężony, wchodzi po trzykroć
sto tysięcy wojska do Polski. Nie zgłębiajmy
tajemnic zamysłów, starajmy się być godnymi jego
wspaniałości.
Obaczę powiedział nam, obaczę, jeżeli Polacy
godnymi są być narodem Polacy! Od was więc
zawisło istnieć i mieć ojczyznę.
Wkrótce Kościuszko wezwany przez
niezwyciężonego Napoleona, przemówi do was z
jego woli”
•
4 listopada - Francuzi wkraczają do Poznania.
7 listopada - powstańcy wielkopolscy pod wodzą gen.
Pawła Skórzewskiego i kpt. Kacpra Miaskowskiego
opanowują Kalisz.
11 listopada - akt powstania dawnego województwa
łęczyckiego, za którego przykładem idą inne ziemie
polskie.
14 listopada - Dąbrowski przedstawia projekt
przeprowadzenia poboru w departamencie poznańskim i
utworzenia pierwszych oddziałów wojska polskiego.
18 listopada - kpt. Miaskowski opanowuje fortelem
Częstochowę.
19 listopada - Napoleon przyjmuje w Berlinie delegację
szlachty z Wielkopolski.
27 listopada - Francuzi wkraczają do Warszawy,
Napoleon w Poznaniu.
19 grudnia - Napoleon przybywa do Warszawy.
DĄBROWSKI W POZNANIU
Józef Grassi, Książę Józef Poniatowski
KAMPANIA 1807
• 14 stycznia - powstanie Komisji
Rządzącej; tymczasowego rządu
polskiego.
15 stycznia - ks. Józef Poniatowski
mianowany zostaje dyrektorem
wojny.
20 stycznia - pierwsze grupy
dawnych legionistów wyruszają z
Włoch w drogę do kraju.
26 stycznia - dekret Komisji
Rządzącej o utworzeniu trzech legii
wojska polskiego.
7 - 8 lutego - bitwa pod Pruską Iławą.
12 marca - początek oblężenia
Gdańska.
26 maja - kapitulacja Gdańska, w
którego oblężeniu uczestniczyła legia
Dąbrowskiego.
14 czerwca - bitwa pod Frydlandem z
udziałem legii Dąbrowskiego.
21 czerwca - koniec działań
wojennych.
BITWA POD FRYDLANDEM
KSIĘSTWO WARSZAWSKIE
•
•
•
•
•
•
•
•
7-9 VII 1807 – pokój w Tylży
Dokument ten zawierał podział ziem
przedstawiający się w następujący sposób :
a) utworzono Księstwo Warszawskie z ziem
drugiego i trzeciego zaboru pruskiego oraz
skrawku pierwszego (Bydgoszcz), - 104 tys
km, 2,6 mln mieszkańców
b) uczynienie Gdańsk Wolnym Miastem ze
stacjonującą francuską załogą,
c) przekazanie Rosji okręgu białostockiego
d) księciem Fryderyk August
Pokój tylżycki przyniósł jednak rozczarowania
polskim patriotom, którzy spodziewali się
odbudowy Polski. Ustrój Księstwa
Warszawskiego miał się wzorować na Francji
napoleońskiej. Podobnie jak w innych
podporządkowanych sobie krajach, Napoleon
narzucił nowe formy ustrojowe.
Podział na departamenty: bydgoski, kaliski,
łomżyński, płocki, poznański i warszawski
Fryderyk August I
KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO
•
•
•
•
•
•
•
Dnia 22 lipca 1807 nadał on w
Dreźnie Księstwu konstytucję.
Nawiązywała ona raczej do
konstytucji francuskiej z 1800 niż do
starych polskich tradycji. Napoleon od
chwili wkroczenia na ziemie polskie
starał sobie pozyskać poparcie
szlachty i arystokracji. Konstytucja:
a) ustrój Księstwa miał się wzorować
na Francji
b) artykuł 4 głosił - znosi się niewole,
wszyscy wobec prawa są równi
c) prawo głosowania uzyskała nie
tylko szlachta ale również zamożne i
średnie ziemiaństwo oraz niektóre
grupy inteligencji
e) Wszelkie urzędy mogli sprawować
tylko obywatele Księstwa
f) Akta urzędowe mogą być
spisywane tylko w języku narodowym
Księstwo Warszawskie nie uzyskało
jednak pełnej niepodległości,
zwłaszcza w zakresie polityki
zagranicznej, która znajdowała się w
kompetencjach króla, a ten był bardzo
zależny od Napoleona. Tak samo
armia polska była podległa
francuskiemu dowództwu.
KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO
organ
Monarcha
Sposób wyłaniania
Tron dziedziczny w dynastii saskich Wettinów
kompetencje
* pełnia władzy wykonawczej
* stanowienie prawa w zakresie
ustroju i administracji państwa
* mianowanie wyższych
urzędników i sędziów
*prowadzenie polityki
zagranicznej
* wyłączne prawo inicjatywy
ustawodawczej
Rząd
Ministrowie mianowani przez monarchę i
odpowiedzialni wyłącznie przed nim
sprawowanie wraz z monarchą
władzy wykonawczej
Rada Stanu
Ministrowie i inne osoby mianowane przez
przygotowywanie projektów
ustaw
monarchę
Dwuizbowy sejm
Senat – senatorowie mianowani przez
monarchę(biskupi,wojewodowie,kasztelanowie
)
Izba poselska
posłowie (60% składu) wybierani przez
szlachtę posesjonatów na sejmikach
deputowani( 40 % składu) – wybierani przez
zgromadzenia gminne(mieszczanie,
inteligencja, bogaci chłopi)
kompetencje ustawodawcze
ograniczone do spraw
podatkowych, prawa cywilnego i
karnego, kwestii monetarnych
przyjmowania budżetu
21 XII 1807 -Dekret grudniowy
• a) konkretnie określał
warunki odejścia chłopa
ze wsi
• b) jednoznacznie
stwierdzając, że ziemia,
budynki gospodarcze
oraz to co się w nich
znajduje stanowiły
własność szlachty
• c) chłop mógł opuścić
wieś tylko za zgodą pana
KAMPANIA HISZPAŃSKA 1808
Sierpień - dywizja Księstwa
Warszawskiego (4, 7 i 9 pułki
piechoty) wyrusza do
Hiszpanii.
Wrzesień - wycofanie 3
korpusu marszałka Davouta z
Księstwa Warszawskiego.
30 listopada - trzeci szwadron
pułku szwoleżerów gwardii pod
wodzą szefa Jana
Kozietulskiego i kpt. Jana
Dziewanowskiego zdobywa
przełęcz Somosierrę,
otwierając Napoleonowi drogę
na Madryt.
Jerzy Kossak, Szarża w wąwozie Samosierra
Kampania 1809
•
•
15 kwietnia - początek wojny polskoaustriackiej.
19 kwietnia - bitwa pod Raszynem, śmierć
płk. Cypriana Godebskiego.
21 kwietnia - konwencja o oddaniu
Warszawy, wojsko polskie wycofuje się na
prawy brzeg Wisły.
15 maja - odparcie austriackiej próby
opanowania Torunia.
17 maja - gen. Michał Sokolnicki zdobywa
Sandomierz.
20 maja - generałowie Pelletier i Kamieński
zdobywają Zamość. Odezwa ks. Józefa do
mieszkańców Galicji z wezwaniem do
formowania oddziałów wojskowych.
5 - 6 lipca - zwycięstwo Napoleona pod
Wagram, polscy szwoleżerowie gwardii
rozbijają ułanów austriackich.
15 lipca - wojsko polskie wkracza do
Krakowa, zakończenie wojny z Austriakami.
14 października - pokój w Schoenbrunnie,
powiększenie Księstwa Warszawskiego o
ziemie III zaboru austriackiego i okręg
zamoyski
W. Kossak, Bitwa pod Raszynem
7 grudnia - konwencja między
Napoleonem a Fryderykiem Augustem o
powiększeniu armii Księstwa
Warszawskiego o 60 tys.
18 grudnia - uroczysty powrót wojska
polskiego
KAMPANIA 1812
•
•
3 marca - utworzenie 5 korpusu Wielkiej Armii
złożonego z części wojsk Księstwa
Warszawskiego; Legia Nadwiślańska włączona
do gwardii cesarskiej.
22 czerwca - odezwa Napoleona z
Wiłkowyszek, ogłaszająca "drugą wojnę
polską".
24 czerwca - początek kampanii rosyjskiej,
przeprawa przez Niemen.
28 czerwca - powołanie konfederacji generalnej
pod laską ks. Adama Kazimierza
Czartoryskiego, Napoleon wkracza do Wilna.
1 lipca - Napoleon tworzy w Wilnie Komisję
Rządu Tymczasowego Litewskiego.
11 lipca - Napoleon przyjmuje w Wilnie
deputację sejmu polskiego z Józefem Wybickim
na czele
14 września - Wielka Armia wkracza do
Moskwy.
19 października - początek odwrotu Wielkiej
Armii spod Moskwy.
26 - 28 listopada - przeprawa przez Berezynę,
bitwa pod Stachowem i Studzianką.
5 grudnia - Napoleon opuszcza Wielką Armię w
Smorgoniach, eskortowany przez polskich
szwoleżerów gwardii i ułanów nadwiślańskich.
10 grudnia - Napoleon przybywa do Warszawy.
.
Przejście przez Wilię 24 VI 1812
Powrót z Moskwy
Wkroczenie wojsk rosyjskich do Warszawy
KAMPANIA 1813
•
•
5 lutego - wojsko polskie opuszcza
Warszawę.
2 maja - bitwa pod Lützen z udziałem
polskich szwoleżerów.
12 maja - rozwiązanie rady ministrów
Księstwa Warszawskiego.
21 maja - bitwa pod Budziszynem z
udziałem polskich szwoleżerów.
26 - 27 sierpnia - bitwa pod Dreznem
z udziałem polskich szwoleżerów.
Wrzesień –
16 - 19 października - "bitwa
narodów" pod Lipskiem, rozbicie 8
korpusu polskiego, śmierć ks. Józefa.
Bitwa pod Dreznem
Śmierć ks. Józefa Poniatowskiego pod Lipskiem
ZNACZENIE NAPOLEONA DLA SPRAWY POLSKIEJ
•
•
•
•
•
•
•
Sprawa polska była traktowana przez Napoleona głównie w kontekście
francuskich interesów politycznych
Napoleon był jednak jedynym władcą ówczesnej Europy, który oferował
Polakom własną państwowość(wystąpił też wyraźnie w obronie
sojusznika uderzając w 1912 r. na Rosję)
W zamian za poparcie sprawy polskiej Napoleon zyskał w Księstwie
Warszawskim najwierniejszego sojusznika( Polacy bili się u jego boku do
samego końca)
Kodeks Napoleona nadany Księstwu wprowadził na ziemiach polskich
nowe rozwiązania społeczne ( zniesienie poddaństwa chłopów, prawa
dla mieszczan)
Polacy wyraźnie podkreślili wolę posiadania własnego państwa, co
mogło mieć wpływ na decyzje Kongresu Wiedeńskiego
Po okresie napoleońskim nie wrócono do układów rozbiorowych i
złamano postanowienia konwencji petersburskiej o wymazaniu z mapy
Europy nazwy Polska
Legenda napoleońska(tzw. Biała) stymulowała dalsze działania
niepodległościowe Polaków