Podstawowe uwagi i informacje dotyczące pracy z uczniami

Podstawowe uwagi i informacje dotyczące pracy z uczniami
z dysfunkcją ruchową
Urszula Skrzypczak
Schorzenia narządów ruchu są różnorodne i stanowią bardzo liczną grupę.
Profesor Aleksander Hulek (1988) pogrupował rodzaje upośledzeń aparatu
ruchowego dzieci i młodzieży na następujące kategorie:
a) dysfunkcje pochodzenia mózgowego: spastyczny niedowład kończyn, zespoły
ruchów mimowolnych, zaburzenia koordynacji ruchowej;
b) dysfunkcje pochodzenia rdzeniowego: powikłania po chorobie HeinegoMedina, paraplegia, boczne wrodzone skrzywienie kręgosłupa, skrzywienie
kręgosłupa ponad 60 stopni, gruźlicze zapalenie kręgosłupa, rozszczep
kręgosłupa, postępujący zanik mięśni;
c) wrodzone zniekształcenia: zwichnięcia stawu biodrowego, stopa końsko –
szpotawa i inne.
Wskaźnik upośledzenia narządów ruchu i schorzeń dziecięcych jest
stosunkowo wysoki i wykazuje stałą tendencję wzrostu. Wpływ na ten wzrost mają
nie tylko choroby wrodzone, ale również gwałtownie wzrastająca liczba wypadków w
życiu codziennym związana z technicyzacją życia, rozwojem motoryzacji, wypadkami
przy wykonywaniu zadań zawodowych.
Przeprowadzone w drugiej połowie ubiegłego stulecia badania (A.Denhoff)
potwierdziły wzrost uszkodzeń mózgu w okresie życia płodowego. Uszkodzenie to
skutkuje najczęściej mózgowym porażeniem dziecięcym.
Wyróżnia się kilka podstawowych postaci porażenia mózgowego:
- Porażenie połowicze- charakteryzuje się zaburzeniem postawy, ruchów,
napięcia mięśniowego jednej strony ciała (prawej lub lewej) Słabsza strona
widoczna jest w specyficznym, zgięciowym ustawieniu ręki i nogi.
Towarzyszyć mu mogą trudności z czuciem dotyku, ciężaru, ograniczenia pola
widzenia w części porażonej.
- Porażenie obustronne-obejmuje najczęściej kończyny dolne. Ręce pozostają
sprawne, choć czynności typu: pisanie, majsterkowanie, wykonywanie
precyzyjnych ruchów, mogą stanowić poważną trudność. W tej postaci
chodzenie jest bardzo utrudnione (postać z charakterystycznie
przywiedzionymi kolanami, chodząca na palcach). Trudności z utrzymaniem
pionowej postawy ciała wymuszają użycie balkonika, albo kul.
- Porażenie czterokończynowe dotyczy całego ciała :głowy, tułowia i kończyn.
Dzieci nie utrzymują postawy pionowej. W zależności od rozległości porażenia
mogą leżeć, pełzać albo siedzieć. Dzieci te korzystają z wózka.
W zależności od stopnia niepełnosprawności ruchowej należy mieć na uwadze
podstawową zasadę w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi – im większy stopień
niepełnosprawności, tym więcej bodźców musi być dostarczonych dziecku. Zadbać
należy o niezbędne udogodnienia, m.in. o podjazdy dla wózków inwalidzkich,
umożliwianie poruszania się wewnątrz budynku, poręcze, dostosowanie niektórych
urządzeń sanitarnych, przystosowanie sprzętu szkolnego
Jak postępować
W publikacji Uniwersytet dla Wszystkich. Osoby niepełnosprawne na Uniwersytecie
Warszawskim wydanej przez Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu
Warszawskiego (Warszawa 2005) podano m.in. następujące zalecania:

W trakcie porozumiewania się z uczniem na wózku, dobrze jest przyjąć
pozycję umożliwiającą kontakt wzrokowy. Nie powinno się prowadzić
konwersacji z pozycji stojącej, patrząc na rozmówcę z góry.

Jeśli uczeń, oprócz trudności w poruszaniu się, ma także trudności z
mówieniem, należy poświecić czas na zrozumienie jego wypowiedzi. Osoba
prowadząca zajęcia może powtórzyć fragment wypowiedzi ucznia, który
zrozumiała. Zawsze trzeba brać pod uwagę fakt, że uczeń z trudnościami w
mówieniu może potrzebować więcej czasu na swoja wypowiedź.

W czynnościach związanych z mówieniem i poruszaniem się pozwólmy
studentowi ustalić jego własne tempo.

Wózek osoby niepełnosprawnej powinien być postrzegany jako indywidualna
pomoc rehabilitacyjna, nie zaś jako dodatkowe utrudnienie. Wózek stanowi
fragment przestrzeni osobistej osoby niepełnosprawnej, dlatego nie należy się
na wózku opierać, dotykać go, ani też popychać, chyba że zostaniemy o to
poproszeni.

Jeśli, to możliwe, student na wózku nie powinien siedzieć na końcu sali.
Dobrze jest zaplanować ustawienie sali tak, by mógł wraz z innymi osobami
brać aktywny udział w zajęciach.
Bibliografia:
Bogucka J., Kościelska M. Radomski D. 1997, - One są wśród nas. Dzieci z porażeniem
mózgowym J CMPP-P MEN, Warszawa.
Lipkowski O. 1984 - Pedagogika specjalna, PWN, Warszawa
Hulek A. (red), 1988 - Pedagogika Rewalidacyjna, PWN, Warszawa
Uniwersytet dla Wszystkich. Osoby Niepełnosprawne na Uniwersytecie Warszawskim, 2005
- Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.