zintegrowana strategia rozwoju obszarów wiejskich partnerstwa

advertisement
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU
OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA
„ŚLĘŻANIE”
Stowarzyszenie Gmin Ślężańskich
gminy
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza - Sobótka
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
1. Charakterystyka LGD jako jednostki odpowiedzialnej za realizację
ZSROW ............................................................................................................................. 5
2. Diagnoza obszaru objętego ZSROW ................................................................... 8
2.1. Obszar realizacji strategii – charakterystyka ogólna ............................... 8
2.1.1.
Zasięg terytorialny i uwarunkowania geograficzne ....................................... 9
2.1.2.
Ukształtowanie terenu ................................................................................ 10
2.2. Uwarunkowania przyrodnicze.................................................................... 11
2.2.1.
Warunki klimatyczne .................................................................................. 11
2.2.2.
Gleby ........................................................................................................... 11
2.2.3.
Bogactwa naturalne ..................................................................................... 11
sjenit w rejonie Nowej Wsi Niemczańskiej. ............................................................... 12
2.2.4.
Lesistość ...................................................................................................... 12
Lasy i grunty leśne na terenie Partnerstwa obrazuje tabela 5. ................................... 12
2.2.5.
Zasoby wodne ............................................................................................. 14
2.2.6.
Wody podziemne......................................................................................... 15
2.2.7.
Zanieczyszczenie środowiska....................................................................... 16
2.2.8. Obszary objęte ochroną ............................................................................... 17
2.3. Uwarunkowania historyczne i kulturowe ................................................ 18
2.3.1.
Historia regionu .......................................................................................... 18
2.3.2.
Zabytki kultury materialnej ......................................................................... 19
2.3.3.
Muzea i skanseny ........................................................................................ 22
2.3.4.
Szlaki turystyczne ........................................................................................ 22
2.3.5.
Przesłanki rozwoju turystyki ....................................................................... 24
2.4. Potencjał demograficzny i gospodarczy .................................................... 25
2.4.1.
Charakterystyka demograficzna obszaru ..................................................... 25
2.4.2.
Poziom wykształcenia ................................................................................. 26
2.4.3.
Rynek pracy ................................................................................................ 27
2.4.4.
Rolnictwo .................................................................................................... 29
2.4.5.
Gospodarka lokalna .................................................................................... 30
2.4.6.
Dochody gospodarstw domowych ............................................................... 33
2.5. Infrastruktura społeczna ............................................................................. 33
2.5.1.
Ochrona zdrowia ......................................................................................... 33
2.5.2.
Pomoc społeczna ......................................................................................... 34
2.5.3.
Bezpieczeństwo publiczne ........................................................................... 34
2.5.4.
Edukacja i wychowanie ............................................................................... 35
2.5.5.
Kultura ........................................................................................................ 36
2.5.6.
Sport i rekreacja .......................................................................................... 38
2.5.7.
Działalność organizacji pozarządowych....................................................... 39
2.6. Infrastruktura techniczna gmin ................................................................. 40
2.6.1.
Sieć komunikacyjna .................................................................................... 40
2.6.2.
Zaopatrzenie w energię elektryczną............................................................. 41
2.6.3.
Zaopatrzenie w gaz i energię cieplną ........................................................... 41
2.6.4.
Zaopatrzenie w wodę, odprowadzanie i oczyszczanie ścieków ..................... 41
2.6.5.
Zagospodarowanie odpadów ....................................................................... 42
2.7. Uzasadnienie spójności obszaru ZSROW ................................................. 43
3. Aktualnie wdrażane inicjatywy/projekty na obszarze ZSROW................... 44
4. Analiza SWOT obszaru objętego ZSROW ........................................................ 47
5. ZSROW – cele i planowany budżet.................................................................... 52
5.1. Tematy wiodące i cele strategiczne ............................................................ 52
5.2. Uzasadnienie wyboru tematów wiodących .............................................. 57
5.3. Partnerstwo .................................................................................................... 58
5.4. Sposób finansowania ZSROW .................................................................... 60
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
2
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
6. Wpływ realizacji ZSROW na rozwój regionu .................................................. 61
7. Powiązania ZSROW ze strategią NPR na lata 2004-2006 ............................ 65
8.
Promocja i informowanie o ZSROW ............................................................. 67
9. Informacja o załącznikach .................................................................................. 69
Bibliografia: .................................................................................................................. 69
Załącznik 2. Baza hotelowa na terenie ZSROW ................................................. 75
Załącznik 3. Projekty przewidziane do realizacji w ramach II schematu
inicjatywy Leader+. Wybrane w trakcie warsztatów grupy roboczej w
Ślężańskim Młynie 23-234.02.2006r. .................................................................. 78
Załącznik 4. Informacja o przebiegu warsztatów i spotkań z mieszkańcami
w trakcie realizacji projektu ZSROW ................................................................... 80
Załącznik 5. Wyciąg z raportu konsultacyjnego przeprowadzonego na
terenie partnerstwa w dniach 30.11.2005 – 4.12.2005. ................................... 92
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
3
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Wstęp
Prezentowany poniżej dokument Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów
Wiejskich Partnerstwa Ślężanie jest efektem wielomiesięcznej pracy planistycznej
wykonanej przez liderów wiejskich społeczności lokalnych gmin Dzierżoniów,
Marcinowice, Mietków, Niemcza i Sobótka. Proces jej opracowywania został tak
zaplanowany i zrealizowany, aby w możliwie największym stopniu odzwierciedlał
autentyczne potrzeby i interesy mieszkańców terenów wiejskich naszego partnerstwa,
odpowiadał na problemy tego obszaru, z uwzględnieniem specyfiki Pilotażowego
Programu Leader+, i był powiązany z możliwościami realizacji celów i projektów, jakie
zostały wskazane w trakcie wielu spotkań i warsztatów planowania strategicznego.
Grupa Robocza Partnerstwa Ślężanie zdecydowała się podjąć ryzyko
przeprowadzenia wszystkich stadiów planistycznych w oparciu o metodę polegającą na
maksymalnym uspołecznieniu tego procesu. Uznaliśmy, iż kluczem do długofalowego
sukcesu naszego pomysłu jest zmiana w mentalności polegająca na powolnym
wzmacnianiu wszystkich, nawet najmniejszych inicjatyw społecznych pojawiających się na
naszym terenie. Do niezbędnego minimum zredukowano udział ekspertów zewnętrznych.
Tak skonstruowana metoda miała sprzyjać:
 aktywizacji i integracji społeczności lokalnych, co w warunkach ich daleko
zaawansowanego kryzysu nie jest zadaniem banalnym,
 ścisłemu powiązaniu tworzenia strategii z dynamiczną procedurą budowy
autentycznej partnerskiej organizacji, rozumianej jako instytucjonalizacja
współpracy między trzema sektorami,
 uczeniu się przez uczestników partnerstwa, rozumianym jako nabywanie i
rozwijanie umiejętności i kompetencji osobistych, profesjonalnych i społecznych
niezbędnych dla kształtowania poczucia odpowiedzialności za podjęte w trakcie
pracy deklaracje i zobowiązania,
 optymalnemu informowaniu i promowaniu idei Leadera+ wśród mieszkańców
naszego terenu.
Przedstawiony zapis strategii nie rodził się w zaciszu gabinetów, dlatego jest
rzetelnym odwzorowaniem autentycznego procesu społecznego. Stąd momentami
„chropowatość” jej sformułowań i przytaczanych materiałów. Zastosowana w całym
procesie metoda począwszy od badań społecznych, diagnozy problemów lokalnych, analizy
strategicznej, poprzez etap definiowania wizji, celów strategicznych i operacyjnych a
skończywszy na ustaleniu kryteriów i opracowaniu listy działań i zadań została
zaakceptowana przez mieszkańców i była praktycznym dowodem, iż filozofia Programu
Leader+ trafia w zapotrzebowanie jednostek, środowisk i zbiorowości społecznych
Partnerstwa Ślężanie.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
4
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
1. Charakterystyka LGD jako jednostki odpowiedzialnej za
realizację ZSROW
Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich dla Partnerstwa „Ślężanie” będzie
realizowana przez Stowarzyszenie „Ślężanie - Lokalna Grupa Działania”
zarejestrowanego w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu Wydział
VI Gospodarczy na mocy postanowienia z dnia 10 marca 2006 roku.
Stowarzyszenie zostało wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego – Rejestru
Stowarzyszeń, Innych Organizacji Społecznych i Zawodowych, Fundacji oraz Publicznych
Zakładów Opieki Zdrowotnej pod numerem oooo252661
Siedziba Stowarzyszenia: Sobótka, Rynek 1 55-050 Sobótka, woj. Dolnośląskie
Statut Stowarzyszenia został sporządzony w dniu 11.01.2006 roku.
Organem sprawującym nadzór jest: Starosta Powiatu Wrocławskiego
Postanowienie sądu o rejestracji Stowarzyszenia znajduje się w załączniku 1.
Stowarzyszenie jest Stowarzyszeniem osób fizycznych, jednak mogą do niego przystępować
również osoby prawne, jako członkowie wspierający. Rozszerzanie Stowarzyszenia o
nowych członków odbywa się w drodze złożenia deklaracji o przystąpieniu do
Stowarzyszenia, która jest rozpatrywana przez zarząd Stowarzyszenia. W myśl statutu
zarząd jest organem upoważnionym do przyjmowania nowych członków do
Stowarzyszenia. Obecnie trwa nabór członków do Stowarzyszenia. W tym celu kandydaci
składają deklaracje członkowskie w siedzibie Stowarzyszenia lub na ręce pełnomocników w
urzędach gmin biorących udział w programie.
Potencjał administracyjny Stowarzyszenia bazuje na przychylności gmin tworzących
partnerstwo. W składzie LGD znalazły się osoby, które przeszły cykl szkoleń pod nazwą
„Rozwój Partnerstw Typu Leader w Polsce Południowo-Zachodniej”. Zaświadczenia o
ukończeniu kursu posiadają:
1. Elżbieta Pasławska – doświadczony pracownik samorządowy, członek zarządu
Stowarzyszenia;
2. Jacek Kacperski – pracownik samorządowy, koordynator Schematu I projektu
Leader+ dla Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich;
3. Dariusz Jagieła – członek komisji rewizyjnej Stowarzyszenia LGD „Ślężanie”;
4. Jadwiga Mierzwa –doświadczony pracownik samorządowy
Struktura władz Stowarzyszenia i kompetencje poszczególnych członków zawarte są w
tabeli 1.
Tabela 1: Władze Stowarzyszenia „Ślężanie – Lokalna Grupa Działania”
1
dane osobowe
podmiot
delegujący
adres zamieszkania,
telefon, e-mail
Zakres
odpowiedzia
lności w
LGD
Doświadczenie
Kwalifikacje
Eugeniusz
Zbigniew
Cieleń
Stowarzyszenie
Gmin
Ślężańskich
partner
Stary Zamek ul. Centralna
33, 55-050 Sobótka;
UMiG Sobótka, Sobótka
Rynek 1, 55-050 Sobótka,
Prezes
zarządu
Burmistrz
Miasta i Gminy
Sobótka, 2 lata pracy
w Stowarzyszeniu
mgr inż.
rolnictwa
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
5
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
społeczny
2
Waldemar
Zygmunt
Budzyński
Stowarzyszenie
Gmin
Ślężańskich
partner
społeczny
3
Regina
Małgorzata
Ozga
Stowarzyszenie
Gmin
Ślężańskich
partner
społeczny
4
Elżbieta
Marta
Pasławska
Stowarzyszenie
Gmin
Ślężańskich
partner
społeczny
5
Dariusz
Walendowski
Stowarzyszenie
Gmin
Ślężańskich
partner
społeczny
6
Izabela
Zamirska –
Rajek
Stowarzyszenie
Gmin
Ślężańskich
partner
społeczny
tel. 071/31620043
ul. Wesoła 29, 58-100
Świdnica:
UG Marcinowice ul.
Tuwima 2, 58-124
Marcinowice
tel. 074/8585226
Borzygniew ul. Główna 8
UG Mietków, ul. Kolejowa
22a, 55-081 Mietków
tel. 071/3168184
ul. Świdnicka 23/3, 55-050
Sobótka;
UMiG Sobótka, Sobótka
Rynek 1, 55-050 Sobótka,
tel. 071/31620043
Włóki 83
58-203 Dzierżoniów
UG Dzierżoniów, ul.
Szkolna 14, 58-200
Dzierżoniów
tel. 074/8315462
UMiG Niemcza
Rynek 10
58-230 Niemcza
Gmin Ślężańskich
Wiceprezes
zarządu
Wójt Gminy
Marcinowice, 2 lata
pracy w
Stowarzyszeniu Gmin
Ślężańskich
mgr
ekonomiki
przemysłu
Skarbnik
Skarbnik Gminy
Mietków,2 lata pracy
w Stowarzyszeniu
Gmin Ślężańskich
średnie
ekonomiczne
o kierunku
finanse i
rachunkowość
Członek
zarządu
2 lata pracy w
Stowarzyszeniu Gmin
Ślężańskich
Inspektor ds. kultury,
sportu, turystyki,
promocji współpracy z
zagranicą, zdrowia;
pełnomocnik
burmistrza ds.
problemów uzależnień
średnie
ogólne
Członek
zarządu
wójt gminy
Dzierżoniów, 2 lata
pracy w
Stowarzyszeniu Gmin
Ślężańskich
wyższe, mgr
historii,
ukończone
studia
podyplomowe
w zakresie:
- zarządzanie
jednostkami
gospodarczym
i,
- zarządzanie i
marketing,
funkcjonowan
ie firm i
samorządu
terytorialnego
w warunkach
Unii
Europejskiej,
- finanse i
bankowość
Członek
zarządu
Starszy specjalista ds.
informacji, 2 lata
pracy w
Stowarzyszeniu Gmin
Ślężańskich
mgr
filologii
Na obecnym etapie realizacji projektu Stowarzyszenie „Ślężanie - Lokalna Grupa
Działania” znajduje się w fazie organizacji. Obecne władze stanowią członkowie
założyciele Stowarzyszenia. Planowane Walne Zgromadzenie Członków dokona wyboru
nowych władz.
Władze stowarzyszenia „Ślężanie – Lokalna Grupa Działania” są na obecnym etapie
delegowani przez Stowarzyszenie Gmin Ślężańskich. Ich osobiste kwalifikacje zostały ujęte
w tabeli 1. Tabela 2 przedstawia dotychczasowe doświadczenie podmiotu delegującego
członków LGD – Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich, które zostało powołane w celu
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
6
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
zainicjowania współpracy gmin Ślężańskich w ramach programu Leader+ i w krótkim
czasie zdołało zorganizować przedsięwzięcia, dzięki którym idee Leadera+ i współpracy
gminnej są upowszechnianie wśród mieszkańców obszaru ZSROW.
Tabela 2. Doświadczenie podmiotów delegujących w realizacji projektów na rzecz
rozwoju obszarów wiejskich
Nazwa
Lp.
podmiotu
Siedziba, telefon, e-mail
Doświadczenie
delegującego
 Realizacja Schematu I w
ramach Pilotażowego
Programu Leader+;
Sobótka Rynek 1, 55-050
 Organizacja corocznego
Sobótka, tel. 071/3162043
Turnieju Gmin
Stowarzyszenie
e-mail:
Ślężańskich;
1.
Gmin
[email protected]
 Organizacja imprezy
Ślężańskich
[email protected]
„Tradycja Stołu
[email protected]
Wielkanocnego” w
Marcinowicach;
 Organizacja imprezy
„Pod Ślężą Śpiewanie”.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
7
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
2. Diagnoza obszaru objętego ZSROW
2.1.
Obszar realizacji strategii – charakterystyka ogólna
Lokalna Grupa Działania „Ślężanie” działa na terenie Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich,
które obejmuje pięć gmin skupionych wokół masywu góry Ślęży. Są to:
 Gmina wiejska Dzierżoniów (5020202052), (0202052),
 Gmina wiejska Marcinowice, (5020119052), (0219052),
 Gmina wiejska Mietków (5020323062), (0223062),
 Gmina miejsko-wiejska Niemcza (5020102073), (02020733),
 Gmina miejsko-wiejska Sobótka (5020323073), (0223073).
Leżą one w środkowej części województwa dolnośląskiego w odległości ok. 35 km na
południowy zachód od Wrocławia na terenie powiatów dzierżoniowskiego, świdnickiego i
wrocławskiego. Teren partnerstwa przecinają dwie drogi o znaczeniu międzynarodowym
łączące stolicę województwa dolnośląskiego z Republiką Czeską. W ich widłach leży Masyw
Ślęży, który wyróżnia i łączy gminy skupione w partnerstwie. Północną granicę
Partnerstwa wyznacza autostrada A4, południową - Sudety.
Administracyjnie Stowarzyszenie leży na obszarze 3 powiatów:
 dzierżoniowskiego – gminy Dzierżoniów i Niemcza,
 świdnickiego – gmina Marcinowice
 wrocławskiego – gminy Mietków i Sobótka.
Gmina Mietków sąsiaduje od strony północno-zachodniej z powiatem średzkim, natomiast
gmina Niemcza sąsiaduje z powiatami ząbkowickim i strzelińskim. Wokół gmin
stowarzyszonych położone są gminy:
Kąty Wrocławskie, Kobierzyce, Jordanów Śląski, Łagiewniki, Kondratowice, Ciepłowody,
Piława Górna, Bielawa, Pieszyce, Świdnica oraz Żarów.
Korzystne położenie geograficzne, w bliskim sąsiedztwie stolicy Dolnego Śląska –
Wrocławia oraz Dzierżoniowa, Świdnicy i Wałbrzycha, stawia przed Partnerstwem szansę
wykorzystania jego unikatowych walorów krajobrazowych, kulturowych, historycznych i
przyrodniczych.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
8
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
2.1.1.
Zasięg terytorialny i uwarunkowania geograficzne
Obszar Partnerstwa jest położony na styku Równiny Wrocławskiej, Równiny Świdnickiej i
Przedgórza Sudeckiego.
Partnerstwo zajmuje terytorium o łącznej powierzchni 528 km², na którym leżą 84 wsie i 2
miasta – Niemcza i Sobótka. Największa, pod względem zajmowanego obszaru, jest gmina
Dzierżoniów (142 km²), najmniejsza Niemcza (72 km²). Podział administracyjny obrazuje
tabela 3.
Tabela 3. Podział administracyjny
gminy
Dzierżoniów
Marcinowice
Mietków
Niemcza
Sobótka
Partnerstwo
83
72
135
528
8330
7202
13535
52836
14
6
22
76
Powierzchnia
w km²
142
96
w ha
14205
9591
Sołectwa
ogółem
15
19
Miejscowości
ogółem
21
19
14
10
22
86
miasta
0
0
0
1
1
2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUS we Wrocławiu.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
9
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
2.1.2.
Ukształtowanie terenu
Obszar Partnerstwa obejmuje południowe krańce Równiny Wrocławskiej, zachodnią część
Równiny Świdnickiej oraz północne rejony Przedgórza Sudeckiego i charakteryzuje się
bardzo zróżnicowaną rzeźbą terenu.
Północna część Partnerstwa leży na granicy makroregionów Niziny Śląskiej i Przedgórza
Sudeckiego (wg. podziału J. Kondrackiego). Gminy Mietków i Marcinowice położone są na
Równinie Świdnickiej, która jest niższą częścią Przedgórza Sudeckiego. Przeważają tu
wysokości 200-230 m n.p.m. Równinę przecina dolina rzeki Bystrzycy. Podłoże
geologiczne doliny tworzą skały metamorficzne, na których występują urodzajne gleby
pszeniczno-buraczane. W latach osiemdziesiątych XX w. na rzece wybudowano zaporę
tworząc zbiornik wodny nazywany Jeziorem lub Zalewem Mietkowskim o powierzchni 9,2
km² i pojemności 65 mln m³. Jest to największy akwen wodny woj. dolnośląskiego.
Centralną część obszaru zajmuje Masyw Ślęży o powierzchni 160 km². Jest on zaliczany do
kategorii gór niskich. Charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem geologicznym, składa się
ze skał gabrowych, granitów, amfibolitów i serpentynitów. Najwyższe kulminacje masywu
stanowią: Ślęża (718 m n.p.m.), Wieżyca (415 m n.p.m.), Stolna (371 m n.p.m.), Gozdnica
(316 m n.p.m.), Radunia (573 m n.p.m.). W obszarze masywu występują również mniejsze
formacje, jak Wzgórza Kiełczyńskie (461 m n.p.m.) i Oleszeńskie (388 m n.p.m.). W
dolnych partiach masywu istnieje wiele kamieniołomów, z których część ma charakter
historyczny, a część jest nadal eksploatowana. Na terenie masywu funkcjonuje Ślężański
Park Krajobrazowy.
Masyw Ślęży rozciąga się na gminy Sobótka, Marcinowice, Dzierżoniów, Łagiewniki (poza
partnerstwem), Świdnica (poza partnerstwem) i Jordanów (poza partnerstwem). Tereny
otaczające Ślężę są atrakcyjnym rejonem turystycznym dla mieszkańców Wrocławia,
Świdnicy oraz Dzierżoniowa i Wałbrzycha.
Południowo-wschodnią granicę Partnerstwa wyznacza pasmo Wzgórz NiemczańskoStrzelińskich rozciągających się pomiędzy Niziną Śląską i Sudetami. Wyróżniają się bardzo
złożoną budową geologiczną – występują tu łupki krystaliczne, sjenity, serpentynity,
magnezyty, wapienie krystaliczne i wiele innych. Wzgórza dzielą się na kilka mniejszych
formacji (mikroregionów), z których na terenie Partnerstwa znajdują się Wzgórza
Gumińskie (najwyższy szczyt – Gontowa 377 m n.p.m.), Krzyżowe (najwyższy szczyt Zamkowa Góra 407 m n.p.m.) oraz Dębowe (najwyższy szczyt - Ostra Góra 362 m n.p.m.).
W ukształtowaniu powierzchni zaznaczają się pasma wzniesień i obniżeń, którymi płyną
rzeki Ślęza i Mała Ślęza. Malowniczość wzgórz i ich walory turystyczne spowodowały, że
stanowią one obecnie Obszar Chronionego Krajobrazu.
W południowo-zachodniej części obszaru Partnerstwa (gmina Dzierżoniów) leży Kotlina
Dzierżoniowska będąca częścią Obniżenia Przedsudeckiego. Dominują tu formy
pochodzenia lodowcowego, moreny i wysoczyzny płaskie i faliste. Południowo-zachodnia
cześć gminy Dzierżoniów znajduje się na obszarze masywu Sudetów Środkowych. Kotlina
Dzierżoniowska to rodzaj rowu tektonicznego wypełnionego piaskami i glinami
czwartorzędowymi z urodzajnymi glebami. Od strony południowo-zachodniej sąsiaduje z
uskokiem sudeckim, którego graniczne formacje stanowią Pogórze Wałbrzyskie i Góry
Sowie. Od północnego-wschodu Kotlinę otaczają Masyw Ślęży i Równina Świdnicka. W
obrębie Kotliny występują gnejsy warstewkowe i warstewkowo-oczkowe oraz migmatyty.
Tworzą one liczne pasma wzniesień, do których zaliczamy Wzgórza Bielawskie, Gilowskie,
Krzyżowe i Krzczonowskie. Na podłożu skalnym zalegają utwory trzecio i czwartorzędowe
oraz osady napływowe niesione przez Piławę i jej dopływy.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
10
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
2.2.
Uwarunkowania przyrodnicze
2.2.1.
Warunki klimatyczne
Klimat na terenie Partnerstwa jest typowy dla obszaru Dolnego Śląska, gdzie mieszają się
cechy klimatu oceanicznego kontynentalnego i górskiego. Jest to klimat ciepły, łagodny, o
umiarkowanej wilgotności. Przeważają wiatry zachodnie i południowo-zachodnie. Średnia
temperatura w skali roku wynosi 8ºC. Najniższe temperatury notuje się w styczniu,
najwyższe w lipcu. Średnioroczne opady wynoszą około 700 mm, maksymalne opady
notuje się w lipcu, minimalne w styczniu. Wilgotność powietrza jest umiarkowana i sprzyja
wegetacji roślin. Okres wegetacyjny wynosi 220 dni.
Masyw Ślęży wznoszący się 500 m ponad poziom terenu Partnerstwa wyróżnia się
specyficznymi warunkami klimatycznymi. Suma opadów jest tu wyższa od przeciętnej (770
mm), temperatury nieznacznie niższe a pokrywa śniegowa zalega dłużej niż na pozostałych
obszarach. Latem występują tu również częste burze.
Odmienna jest charakterystyka klimatu Gór Sowich, gdzie średnioroczna temperatura
wynosi od 4,5 do 6,6ºC, a suma opadów waha się od 700 do 1200 mm w zależności od
wysokości.
2.2.2.
Gleby
Ze względu na znaczne zróżnicowanie terenu obszar Partnerstwa charakteryzuje się dużą
różnorodnością gleb. W gminach Mietków, Marcinowice i Dzierżoniów położonych w
dolinach rzek i na terenach nizinnych dominują dobre i bardzo dobre gleby czarne,
brunatne oraz płowe należące do wyższych klas bonitacyjnych – I i II. Jednak na
pozostałym obszarze dominują gleby klas IIIa, IIIb i IV. Są to kompleksy wykorzystywane
przez rolnictwo pozwalające na uprawę pszenicy. Obok nich występują również gleby
średnie lekkie powstałe na piaskach gliniastych i glinach lekkich różnego typu, są to
obszary pozwalające na uprawy żyta, jęczmienia, kukurydzy i ziemniaków.
Spotyka się tutaj również mady (głównie w dolinach rzek), w większości wykorzystywane
jako użytki zielone.
W gminach o górzystym ukształtowaniu terenu (Sobótka, Niemcza) występują gleby
lżejsze, bielicowe.
Klasy bonitacyjne gleb w poszczególnych gminach przedstawia tabela 4.
Tabela 4. Gleby wg klas bonitacyjych (odsetek ogółu użytków rolnych)
Klasa
bonitacyjna
I i II
Dzierżoniów
Marcinowice
Mietków
Niemcza
Sobótka
4,90%
3,60%
11,50%
28,60%
18,78%
III
58,90%
58,50%
69,50%
49,12%
51,56%
IV
32,60%
29,60%
16,70%
17,44%
26,33%
V i VI
3,60%
8,30%
2,30%
4,84%
3,61%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z gmin
2.2.3.
Bogactwa naturalne
Ze względu na bardzo złożoną budowę geologiczną na terenie Partnerstwa występują liczne
pokłady kopalin wykorzystywanych w budownictwie, przemyśle hutniczym, ceramicznym,
tworzyw sztucznych i materiałów ogniotrwałych.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
11
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Gmina Mietków obfituje w złoża kruszywa naturalnego, z których trzy (Domanice,
Proszkowice i Mietków) są aktualnie eksploatowane.
W gminie Marcinowice wydobywa się granity ze złóż położonych w Chwałkowie i Goli
Świdnickiej oraz pomiędzy Kraskowem i Gołaszycami, na granicy gmin Marcinowice i
Żarów. W północno-zachodniej części gminy w okolicach wsi Krasków eksploatowane są
złoża kwarcu żyłowego, żelazo-krzemu oraz materiałów ogniotrwałych. W gminie istnieją
też udokumentowane złoża kaolinu, dotychczas nieeksploatowane.
Na terenie gminy Sobótka wydobywa się serpentynity ze złoża w Nasławicach oraz granity
w postaci bloków oraz kruszywa z trzech złóż w Sobótce Zachodniej. W gminie leżą tereny,
na których znajdują się złoża serpentynitów w Świątnikach i Przemiłowie, jednak obecnie
nie są one eksploatowane. W okolicach Chwałkowa znajdują się również nieeksploatowane
złoża kwarcu, a we wsi Kunów złoże amfibolitu i gabra średnioziarnistego
ciemnozielonego. W pobliżu wsi Przezdrowice występują również złoża gliny.
W gminie Dzierżoniów występują następujące złoża kruszyw naturalnych i kamieni
budowlanych:
 gnejsów w Mościsku,
 amfibolitów w Dobrocinie i Piławie Górnej,
 migmatytów w Piławie Górnej.
Jedynie złoża w Piławie są okresowo eksploatowane, jednak nie leżą one w całości na
terenie gminy Dzierżoniów. Obok złóż kamieni występują również złoża piasków i żwirów
w Książnicy oraz Dobrocinie. Wydobycie prowadzone jest jedynie w złożu Książnica
Wschód.
Na terenie Gminy Niemcza wydobywa się sjenit ze złoża w Guminie. Wystepują tu również:
 bazalt w rejonie Gilowa i Goli Dzierżoniowskiej;
 sejnidioryt w rejonie Przerzeczyna Zdroju;
sjenit w rejonie Nowej Wsi Niemczańskiej.
2.2.4.
Lesistość
Obszar Partnerstwa nie odbiega znacząco od szaty roślinnej Dolnego Śląska, a lasy
stanowią bez mała 15% jego obszaru. Najbardziej zalesione są gminy Sobótka i Niemcza, co
jest uwarunkowane górzystą rzeźbą terenu. Pozostałe gminy mają charakter rolniczy, a
lasy nie przekraczają 13% ich powierzchni.
Lasy i grunty leśne na terenie Partnerstwa obrazuje tabela 5.
Tabela 5. Lasy i grunty leśne
gminy
Dzierżoniów
Marcinowice
Mietków
Niemcza
Sobótka
Partnerstwo
919
1536,9
135
5165,5
897
1515,5
2874
7817,5
21,23%
14,80%
Grunty leśne (w ha)
ogółem
1764,9
809,7
Lasy
ogółem
1731,3
799,7
Udział pow. lasów w pow. gminy
ogółem
12,87%
8,34%
10,16%
21,04%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUS we Wrocławiu.
Skupiska leśne na terenie Partnerstwa znajdują się głównie w dolinach rzek oraz na
wzniesieniach i szczytach górskich. Na terenach nizinnych dominują lasy mieszane,
wilgotne, w których przeważają dąb, jesion, olsza, świerk, jawor, wiąz, grab, oraz topola. W
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
12
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
warstwie krzewów występują jeżyny, dereń siwa, w runie rosną: ziamopton wiosenny, złoć
żółta, czartawa pospolita oraz rzeżucha gorzka.
Inny typ stanowią pospolite lasy jesionowo-olszowe. Runo leśnie stanowią tam pokrzywa
zwyczajna, bodziszek cuchnący, niecierpek pospolity, kuklik zwisły, kuklik pospolity,
jasnota plamista i inne. W południowej części gminy Dzierżoniów na terenie Parku
Krajobrazowego Gór Sowich występują lasy górskie i podgórskie, w których dominują
drzewa iglaste, głównie świerkowe i świerkowo-sosnowe. Występują tu również modrzewie
rzadziej jodły, buki i brzozy.
Na szczególną uwagę zasługują dwa kompleksy leśne. Pierwszy znajduje się na terenie
Ślężańskiego Parku Krajobrazowego, drugi Parku Krajobrazowego „Dolina Bystrzycy”.
Stoki Ślęży porastają lasy zaliczane do typu mieszanych wyżynnych. Występują w nich
dęby, a uzupełnieniem są sosny zwyczajne, świerki pospolite, jarzęby pospolite,
modrzewie, klony i brzozy. W wyższych partiach spotyka się buczyny z licznymi
wiekowymi okazami, które świadczą, że lasy te zachowały swój pierwotny charakter.
Bogata jest również warstwa runa leśnego, a na szczególną uwagę zasługują łąki, na
których występuje wiele gatunków chronionych. Należą do nich lilie złotogłów, storczyki,
kruszczyki szerokolistne, czy paprocie serpentynitowe. Na terenie rezerwatu „Łąka
Sulistrowicka” występują rzadkie gatunki roślin kwiatowych: zimowit jesienny, mieczyk
dachówkowaty, mieczyk błotny goździk pyszny, czy pełnik europejski. Na terenie Parku
występują też zatorfione łąki.
Faunę Parku tworzą liczne gatunki motyli, ptaków, ssaków oraz chrząszczy. Występuje tu
również 13 gatunków ryb, w tym pstrągi potokowe. Wśród owadów na największą uwagę
zasługują chronione gatunki motyli (paź królowej) oraz chrząszczy (biegacze). W Parku
spotyka się również żaby trawne i moczarowe, ropuchy zwyczajne, traszki górskie i
zwyczajne jaszczurki żyworodne i zwinki. Żyją tu także zaskrońce oraz rzadkie salamandry
plamiste i padalce zwyczajne. W lasach Parku występują też liczne gatunki ptaków, wśród
nich warto wymienić puchacza, sowy, orzechówki, dzięcioła dużego, kani rudej i kurki.
Spośród ssaków na uwagę zasługują nietoperze (7 gatunków), gronostaje, kuny domowe,
jeże oraz ryjówki.
Na terenie Parku Krajobrazowego „Dolina Bystrzycy” występują bardzo cenne skupiska
leśne porastające żyzne tereny podmokłe. Tworzą je graby, jesiony, lipy drobnolistne i dęby
szypułkowe. Szczególnie wartościowe są również lasy wiązowo-jesionowe. Obok terenów
leśnych na obszarze parku występują łąki i pola, gdzie rosną rzadkie gatunki: centuria
pospolita, ostrożeń siwy, koniopłoch łąkowy. Do gatunków chronionych spotykanych na
terenie Parku zaliczają się również: śnieżyczka przebiśnieg, konwalia majowa, kopytnik
pospolity; krzewy – kruszyna pospolita i kalina koralowa. Całkowitej ochronie podlegają:
szafirek drobnokwiatowy, śnieżyca wiosenna, storczyk - listera jajowata, wawrzynek
wilczełyko, centuria pospolita oraz lilia złotogłów. Obecność rzeki sprawia, że na terenie
Parku występują również cenne skupiska roślinności wodnej – lilii, rdestnicy pływającej i
grążela żółtego. Natomiast tereny podmokłe zajmują szuwary, najbardziej
rozpowszechnione są szuwar trzcinowy i szuwar pałki szerokolistnej, rzadsze szuwar
oczeretowy i szuwar pałki wąskolistnej.
Na faunę Parku składają się głównie drobne ssaki owadożerne, jak krety, ryjówki. Bardzo
rzadkim gatunkiem jest drapieżny gronostaj. W lasach „Doliny Bystrzycy” żyją też
nietoperze.
Na szczególną uwagę zasługują jednak ptaki. Można tu spotkać ponad 200 gatunków
chronionych. Zbiornik Mietkowski oraz lasy w dolinie Bystrzycy stanowią doskonałe tereny
lęgowe dla gatunków wodnych i wodno-błotnych. Żyją tutaj niemal wszystkie gatunki tych
grup występujące w Polsce, najrzadsze to: rybitwy białoczelne, mewy czarnogłowe, mewy
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
13
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
pospolite, rybitwy zwyczajne, obok nich występują tu perkozy, łabędzie, płaskonosy,
krzyżówki, czajki i wiele innych.
Zbiornik Mietkowski jest również siedliskiem wielu gatunków ptaków wędrownych
gromadzących się podczas migracji. Zaliczamy do nich: gęsi zbożowe, gęsi białoczelne,
krzyżówki, płaskonosy, cyraneczki, czy perkozy. Liczne siedliska ptaków spotyka się
również na sąsiednim zbiorniku „Proszkowice”.
Ichtiofauna w Jeziorze Mietkowskim zdominowana jest przez gatunki pospolite, płocie,
leszcze, kiełbie i okonie, ale dość licznie występują tu również gatunki drapieżne –
szczupaki i sandacze.
Na terenie Partnerstwa można również spotkać wiele gatunków chronionych, które żyją
poza granicami parków. Zaliczamy do nich bociany czarne, jeże zachodnie, traszki oraz
wiele gatunków owadów.
Pod względem przyrodniczym na szczególną uwagę zasługuje Ogród Dendrologiczny
Wojsławice w gminie Niemcza. Arboretum założone w drugiej połowie XIX wieku jest
obecnie filią Ogrodu Botanicznego we Wrocławiu, dzięki czemu systematycznie się rozwija
i powiększa swój obszar. Kolekcja obejmuje około 1500 gatunków roślin drzewiastych,
wiele gatunków krzewów i roślin z rodziny wrzosowatych. Jednak na szczególną uwagę
zasługuje kolekcja różaneczników (470 gatunków), która nadaje Wojsławicom szczególny
charakter zwłaszcza w okresie kwitnienia (maj-czerwiec).
Kompleksy leśne Wzgórz Niemczańskich należą do lasów mieszanych i charakteryzują się
dużą różnorodnością gatunkową. Najpopularniejsze są dęby, świerki, sosny i buki, ale
występuje też jesion, lipa, olsza, jawor. W runie leśnym spotykamy chronione: bluszcz
pospolity, wawrzynek wilczełyko, a w dolinie Potoku Gilowskiego lilię złotogłów. Wzgórza
Gumińskie to teren występowania storczyków.
Faunę reprezentują ssaki: sarny, jelenie, dziki, zające, bobry, tchórze, łasice, kuny,
wiewiórki oraz płazy i gady: zaskrońce, padalce, traszki i żaby. Gatunki te występują
również na terenie pozostałych gmin partnerstwa.
2.2.5.
Zasoby wodne
Partnerstwo położone jest w lewobrzeżnym dorzeczu Odry, a w jego ramach w zlewni
Bystrzycy i w niewielkiej części Ślęzy. Cechą charakterystyczną terenu jest występowanie
małych cieków wodnych, w ramach których można wyróżnić dorzecza dopływów
Bystrzycy:
 Czarnej Wody i Potoku Sulistrowickiego w gminie Sobótka i częściowo w gminie
Marcinowice,
 Strzegomki w gminie Mietków,
 Dryżyny, Sadowej i Wieprzówki w gminie Marcinowice,
 Piławy w gminie Dzierżoniów,
oraz dorzecza dopływów Ślęzy:
 Małej Ślęzy, Piekielnego Potoku i Karczowskiego Potoku w gminie Niemcza.
Dolina Bystrzycy jest ważnym obszarem ekologicznym. Szczególnie cenne są: wykształcone
koryto i łożysko ze zróżnicowanymi brzegami, licznymi łachami i płyciznami, doskonale
widoczny system terasowy oraz liczne starorzecza. Część starorzeczy jest silnie zabagniona,
często porośnięta roślinnością wodolubną, inne, mocno podeschnięte służą jako pastwiska
lub łąki kośne i stanowią doskonałe tereny lęgowe dla wielu gatunków ptaków. Walory
turystyczne „Doliny Bystrzycy” pozostają w dużym stopniu niewykorzystane, co
spowodowane jest głównie brakiem infrastruktury i szlaków turystycznych. W 1998 roku
objęto ten obszar ochroną tworząc Park Krajobrazowy „Dolina Bystrzycy”.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
14
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Do cennych przyrodniczo terenów należy również zaliczyć dolinę Ślęzy z licznymi
przełomami i odsłoniętymi formacjami skalnymi.
Dość specyficzne pod względem hydrologicznym są tereny gminy Dzierżoniów. Ich główną
oś stanowi przebiegająca z południowego-wschodu na północny-zachód dolina Piławy.
Większość obszaru gminy odwadniana jest przez jej prawobrzeżne dopływy. Jednak część
gminy odwadniana jest przez potoki należące do zlewni Nysy Kłodzkiej oraz Ślęzy.
Obok rzek i cieków wodnych ważny element krajobrazu Partnerstwa stanowią zbiorniki
wodne. Największy i najbardziej znane jest Jezioro Mietkowskie. Jest to sztuczny zbiornik
retencyjny, utworzony w latach 80-tych o powierzchni 9,2 km² i pojemności 65 mln m³.
Zalew jest największym zbiornikiem wodnym w województwie dolnośląskim. Na jego
obrzeżach znajdują się żwirownie, natomiast wody obfitują w sandacze, szczupaki, okonie,
liny, leszcze i płocie. Stanowią też ważne siedliska ptaków wędrownych. Wody zalewu są
również wykorzystywane przez miłośników żeglarstwa i windsurfingu.
W pobliżu Zalewu Mietkowskiego pomiędzy miejscowościami Maniów i Proszkowice leży
staw „Proszkowice” powstały w skutek eksploatacji złóż kruszywa naturalnego. Obok
funkcji gospodarczych ma on również istotne znaczenie rekreacyjne dla mieszkańców
okolicznych gmin. Jako jeden z niewielu akwenów w województwie jest wykorzystywany
do uprawiania sportów motorowodnych.
W południowo-wschodniej części Masywu Ślęży leży zbiornik Sulistrowicki o powierzchni
4,41 ha. Ma on obecnie charakter głównie rekreacyjny, gdyż nie jest w stanie zabezpieczyć
przed powodzią doliny Potoku Sulistrowickiego.
Na terenie gminy Sobótka usytuowany jest również niewielki zbiornik w Będkowicach oraz
staw w Sobótce-Górce.
W gminie Marcinowice nie występują zbiorniki wodne o znaczącej powierzchni, choć
znajduje się tam ponad 30 niewielkich stawów retencyjnych. W okolicach wsi Chwałków
leżą dwa nieczynne, zalane wodą kamieniołomy, które przekształciły się w dzikie
kąpieliska. Ze względu na dużą głębokość wody i strome zbocza zbiorniki te znalazły się w
polu zainteresowań nurków oraz amatorów wspinaczki skałkowej. Ich wykorzystanie do
celów rekreacyjnych ma jednak charakter nieoficjalny.
2.2.6.
Wody podziemne
Warunki hydrologiczne na terenie Partnerstwa są zróżnicowane, choć cały obszar znajduje
się w subregionie przedsudeckim (wg podziału J. Malinowskiego). Na większości terenów
wody powierzchniowe znajdują się na głębokości od 1 do 3 metrów, natomiast wody z
poziomu trzeciorzędowego i proterozoicznego na głębokości od 40 do 80 metrów. W
Masywie Ślęży występuje tylko jeden poziom wodonośny - paleozoiczny. Znajduje się tam
wiele źródeł i niewielkich cieków wodnych. Na terenie Wzgórz Niemczańskich główne
zasoby wodne stanowią wody trzeciorzędowe usytuowane w dolinie rzeki Ślęzy. Na
obszarze gminy Dzierżoniów występują wody czwartorzędowe, najczęściej nieużytkowe,
trzeciorzędowe o istotnym znaczeniu użytkowym oraz wody piętra proterozoicznego. Na
terenie gminy nie występują głębinowe ujęcia wód podziemnych.
Na terenie gminy Sobótka znajdują się liczne ujęcia wody pitnej: Beyer Quelle, Ślężan,
Anny, Jakuba, Białe, Joanny, Lustig oraz na polanie w rejonie Łąki Sulistrowickiej. Gmina
Marcinowice posiada tylko jeden poziom wodonośny nadający się do eksploatacji –
trzeciorzędowy, który jest aktualnie eksploatowany.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
15
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
W gminie Niemcza przy drodze krajowej nr 8 (E67) z Wrocławia do Pragi położone jest
jedyne na terenie Partnerstwa uzdrowisko – Przerzeczyn Zdrój. Do kuracji
wykorzystywane są tam wody siarczkowe, siarczkowo-radonowe i żelaziste. Źródła są na
tyle bogate, że wykorzystuje się je zaledwie w 30-40%.
2.2.7.
Zanieczyszczenie środowiska
Gminy należące do Stowarzyszenia mają charakter rolniczy. Na ich terenie nie ma
większych zakładów przemysłowych, które mogłyby stanowić zagrożenie dla środowiska
naturalnego.
Gleby wysokich klas wymagają ochrony przed zanieczyszczeniem oraz dewastacją
wynikającą z eksploatacji surowców mineralnych, głównie kopalin. Część gleb położonych
na zboczach wzgórz jest zagrożonych erozją.
Poważnym problemem, z którym borykają się gminy stowarzyszone jest zanieczyszczenie
wód powierzchniowych, głównie rzek w wyniku zrzutów niedostatecznie oczyszczonych
odpadów z kanalizacji i zakładów przemysłowych. Problem ten dotyczy wszystkich
głównych cieków wodnych (Bystrzyca, Piława, Ślęza). Ich wody mieszczą się w II lub III
klasie czystości, natomiast ich stan sanitarny, zanieczyszczenie bakteriologiczne
przekracza dopuszczalne normy. Dlatego bardzo pilną sprawą jest rozbudowa kanalizacji
na obszarach gmin i unowocześnienie oczyszczalni ścieków. Na skutek działalności
rolniczej i użytkowania szamb przydomowych zanieczyszczone są również wody gruntowe
– głównie czwartorzędowe na terenie gmin partnerskich.
Jednym z istotnych problemów są dzikie wysypiska śmieci, na które wykorzystywane są
często dawne wyrobiska kamieniołomów. Problem ten wskazywany był często przez
mieszkańców w trakcie prowadzonych konsultacji. Stanowi on poważne zagrożenie, w
szczególności w otulinie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego oraz w kompleksach leśnych
na pozostałym obszarze Partnerstwa. Do zagrożeń należy także zaliczyć wyczerpywanie się
pojemności wysypisk śmieci w gminach Dzierżoniów, Niemcza i Sobótka.
Do poważnej degradacji środowiska naturalnego przyczynia się przemysł wydobywczy
poprzez:
 generowanie odpadów mineralnych,
 pogłębianie i rozszerzanie wyrobisk,
 generowanie hałasu,
 zapylenie powietrza.
Zagrożenie może również stanowić rozpoczęcie eksploatacji nowych złóż.
Źródło zanieczyszczeń stanowią również szlaki komunikacyjne – głównie drogi krajowe
oraz linia kolejowa biegnąca przez gminę Mietków. Przyczyniają się one do zwiększonej
emisji gazów, hałasu i zapylenia powietrza, grożą także skażeniem środowiska w wyniku
wypadków.
Główne źródło zanieczyszczeń powietrza stanowią piece przydomowe zasilane paliwem
stałym (węgiel, koks) emitujące dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu i inne
zanieczyszczenia (pyły). Dla gminy Dzierżoniów poważnym źródłem emisji zanieczyszczeń
powietrza jest miasto Dzierżoniów, a dla gmin Marcinowice i Sobótka – miasto Świdnica.
Jednak rolniczy charakter obszaru powoduje, że w analizach przeprowadzonych dla
wszystkich gmin, które zawarto w lokalnych planach ochrony środowiska stwierdza się
niski stopień zanieczyszczenia powietrza.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
16
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Na obszarze Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich nie występują poważne zagrożenia dla
stanu środowiska naturalnego. Jedynie problem odprowadzania i oczyszczania ścieków
wymaga rozwiązania w najbliższym czasie, co powinno przyczynić się do poprawy stanu
wód powierzchniowych.
2.2.8.
Obszary objęte ochroną
Na terenie Partnerstwa znajdują się trzy parki krajobrazowe, jeden obszar chronionego
krajobrazu.
1. Ślężański Park Krajobrazowy został utworzony na mocy uchwały
Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 8 czerwca 1988 roku. Jego
powierzchnia wraz z otuliną wynosi 15640 ha. Park obejmuje swym obszarem
gminy:
 Sobótka – 4260 ha parku i 2300 ha otuliny,
 Marcinowice 480 ha parku i 1760 otuliny,
 Dzierżoniów – 330 ha parku i 555 ha otuliny.
Poza terenem Partnerstwa ŚPK obejmuje również gminy Jordanów Śląski, Łagiewniki i
Świdnica.
Ochronie podlegają zarówno środowisko naturalne jak i dziedzictwo kulturowe. Znajdują
się tu relikty z okresu kultury łużyckiej oraz pozostałości miejsc kultu solarnego i
lunarnego z epoki brązu. Park pełni funkcje dydaktyczne i naukowe, a przede wszystkim
turystyczne i wypoczynkowe. Na jego terenie znajdują się trzy rezerwaty przyrody:
1.1. Rezerwat „Łąka Sulistrowicka” o powierzchni 26,4 ha położony w pobliżu wsi
Sulistrowiczki. Teren rezerwatu nachylony jest w kierunku północno-wschodnim, a
różnica poziomów wynosi ok. 40m. Występuje tu około 237 gat. roślin naczyniowych,
charakteryzujących się dużym bogactwem gatunkowym i znaczną różnorodnością.
1.2. Rezerwat „Góra Radunia” zajmuje powierzchnię 44,2 ha. Ochronie podlegają
tu głównie rośliny naczyniowe, paprocie oraz dąbrowy znajdujące się na szczycie góry.
1.3. Rezerwat „Góra Ślęża” utworzony w 1954 roku. Na łącznej powierzchni 161 ha
ochronie podlegają drzewostany liściaste – bukowe, jaworowe i wiązowe oraz bogate
runo leśnie.
2. Park Krajobrazowy „Dolina Bystrzycy” utworzono mocą decyzji wojewody
wrocławskiego w 1998 roku. Zajmuje powierzchnię 8570 ha i leży na terenie gmin
Mietków, Miękinia, Sobótka, Kąty Wrocławskie i Wrocław. Główna część Parku
znajduje się na terenie gminy Mietków i zajmuje 3188 ha jej powierzchni.
Park powstał w celu ochrony korytarza ekologicznego doliny Bystrzycy i jej
dziedzictwa kulturowego. Na terenie parku znajduje się Jezioro Mietkowskie
zbudowane w 1987 roku w celu poprawy warunków żeglugi na Odrze. Obecnie
zbiornik pełni ważną rolę w ekosystemie Parku stanowiąc siedlisko licznych
gatunków ptaków i ryb.
3. Park Krajobrazowy Gór Sowich powstał w roku 1991 i zajmuje obszar 8140 ha.
Na terenie Partnerstwa leży jedynie niewielka część Parku (332 ha) w południowej
części gminy Dzierżoniów.
Ponadto w gminie Niemcza ochronie podlegają Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie, które
stanowią Obszar Chronionego Krajobrazu. Na terenie Partnerstwa znajdują się:
 Wzgórza Dębowe – zalesiony obszar o urozmaiconej rzeźbie terenu, najwyższy
szczyt to Ostra Góra (362 m n.p.m.).
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
17
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 Wzgórza Gumińskie – pokryte lasem, przecięte malowniczym wąwozem
Piekiełko k. Gilowa, na ich terenie znajduje się kamieniołom w Kośminie, najwyższy
szczyt to Gontowa (377 m n.p.m.)
 Wzgórza Krzyżowe - teren o urozmaiconej powierzchni, na ich terenie znajdują
się siedliska bobrów, najwyższy szczyt to Zamkowa Góra (407 m n.p.m.).
Na terenie gmin partnerskich znajduje się wiele pomników przyrody, w szczególności
dębów i buków oraz liczne zespoły parkowe przy pałacach, które objęte są ochroną
konserwatorską.
2.3.
Uwarunkowania historyczne i kulturowe
2.3.1.
Historia regionu
Osadnictwo na terenach Partnerstwa datuje się już na okres neolitu (4200 – 1800 lat
p.n.e.), kiedy to w okolicach Ślęży ukształtowała się pierwsze osady o stałym charakterze.
W okresie późniejszym Śląsk znalazł się w strefie wpływów kultury łużyckiej. Szczytowy
okres jej rozwoju przypada na lata 700-400 p.n.e. i obejmuje epoki brązu oraz żelaza. Z
tego okresu pochodzą liczne pozostałości grodów na Śląsku. Od VI w. p.n.e. na Śląsk
zaczęły napływać obce ludy, prawdopodobnie padł on ofiarą najazdu Scytów, pojawili się
również Celtowie. W czasach rzymskich Śląsk przeżywał kilkakrotnie podboje ze strony
plemion germańskich, a w V w. został najechany przez Hunów.
O plemionach Polskich na tych terenach możemy mówić od VII w. n.e. Na terenach
pomiędzy Górami Sowimi, Bardzkimi nad rzekami Ślęzą i Bystrzycą mieszkali Ślężanie –
plemię, które nadało nazwę całej krainie i jej mieszkańcom. Głównym ośrodkiem
kultowym plemienia była góra Ślęża. Tereny te weszły w skład państwa Piastów, stanowiąc
teatr licznych wojen polsko-niemieckich i polsko-czeskich. W wydarzenia te wpisała się
Niemcza broniąc Śląsk przed najazdem niemieckim w 1017 roku. Za panowania
Bolesława Krzywoustego włodarzem Ślęży i okolic został Piotr Włast, który sprowadził i
osiedlił na tych terenach zakon Augustianów (ich klasztor, późniejszy pałac, obecnie
hotel można podziwiać w Sobótce-Górce). Zakon władał górą i okolicznymi wsiami aż do
jego kasaty na początku XIX wieku.
W okresie rozbicia dzielnicowego Śląsk znalazł się we władaniu Piastów Śląskich. Mimo
licznych wojen był to okres prężnego rozwoju tych terenów. Stopniowo Śląsk przechodził
pod wpływy czeskie i w XIV wieku odłączył się od Polski. W XVI wieku rozpoczęło się na
tych terenach panowanie Habsburgów, które przyniosło ziemiom śląskim okres
pokojowego rozwoju. Jednak, już w XVII stuleciu Śląsk stał się areną wojny
trzydziestoletniej, która spustoszyła kraj, a w wyniku wojen śląskich, w 1763 roku wszedł w
skład Prus, a następnie Niemiec, co trwało aż do 1945 roku, kiedy ziemie te zostały
przekazane Polsce.
Bogate dzieje Śląska sprawiają, że na terenie działania Partnerstwa mieszają się wpływy
wielu kultur i narodów. Owo bogactwo można dziś obserwować na każdym kroku.
Słowiańskie grody, średniowieczne polskie kościoły sąsiadują tu z licznymi pałacami z
czasów panowania niemieckiego. Ta wielokulturowość sprawia, że są to tereny obfitujące w
zabytki świadczące o bogatej historii tych ziem.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
18
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
2.3.2.
Zabytki kultury materialnej
Bogata i burzliwa historia regionu pozostawiła na terenie Partnerstwa wiele cennych
zabytków kultury materialnej pochodzących z różnych okresów.
Do najstarszych należą pozostałości po osadach i miejscach kultu plemion Ślężańskich
znajdujące się w obrębie Masywu Ślęży. Są to kamienne kręgi na szczytach Ślęży, Wieżycy i
Raduni datowane na XIII-V wiek p.n.e. będące pozostałościami po miejscach kultu
solarnego i lunarnego. Do tego samego okresu należą monumentalne rzeźby kamienne
przedstawiające niedźwiedzia, fragment postaci z rybą, figurę zwaną Mnichem, dolną część
postaci ludzkiej tzw. Grzyb, Dzik – wszystkie eksponowane na terenie Ślężańskiego Parku
Krajobrazowego. Pamiątkami po tamtym okresie są również liczne znaki ukośnego krzyża
– symbolu kultu Słońca wyryte na skałach Ślęży.
Do ważnych pozostałości z okresu obecności Celtów na Dolnym Śląsku (VI-VIII wiek n.e.)
należą wyrobiska kamieniołomów w okolicach Chwałkowa, gdzie wydobywano surowiec do
produkcji żaren. W Będkowicach, w pobliżu Sobótki, zachowały się w dobrym stanie
pozostałości wczesnośredniowiecznego grodu z cmentarzyskiem kurhanowym i kultowym
kręgiem kamiennym. Na jego terenie znajduje się obecnie skansen i rezerwat
archeologiczny. Ślady osadnictwa Celtów notuje się również na terenie pozostałych gmin,
jednak nie mają one walorów turystycznych.
W odległości 2,5 km od Niemczy znajdują się pozostałości innego grodziska należącego do
kultury wielkomorawskiej, datowanego na przełom IX i X wieku. Wbrew pierwotnym
przypuszczeniom i nazwie - Dolina Tatarska, grodzisko nie jest pozostałością obozu
Tatarów.
W gminie Mietków zachowały się pozostałości grodziska wczesnośredniowiecznego
pochodzącego z okresu X-XI wieku w Milinie oraz późniejszego grodu w Maniowie z XXIII wieku.
Z okresu późniejszego na terenie Partnerstwa zachowały się głównie zbytki architektury
sakralnej oraz szczątkowe obiekty o charakterze obronnym – mury miejskie i ruiny
grodów. Do najcenniejszych należą:
 Mury obronne w Niemczy datowane na XIII wiek, odbudowane w wieku XV, z
wieńca murów otaczających miasto zachowało się około 30% (gm. Niemcza).
 Kościół p.w. św. Barbary w Borzygniewie pochodzący z XII wieku,
przebudowany na początku XX wieku (gm. Mietków).
 Wczesnogotycki kościół p.w. Wszystkich Świętych z pierwszej poł. XIV
wieku w Strzelcach, w którym zachowały się średniowieczne malowidła ścienne oraz
gotyckie rzeźby (gm. Marcinowice).
 Bazylika p.w. św. Anny w Sobótce z XIV/XV wieku (gm. Sobótka);
 Kościół p.w. św. Stanisława Biskupa w Starym Zamku z licznymi rzeźbami
gotyckimi (gm. Sobótka).
 Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Rogowie Sobóckim – gotycki,
wspomniany w 1307 r., ale w obecnym kształcie wybudowany na pocz. XV w. (wieża
z lat 1570-94) (gm. Sobótka).
 Kościół p.w. NMP Królowej Polski w Przerzeczynie Zdroju – gotycki
kościół z XIV w., przebudowany gruntownie na barokowy w XVIII w. (gm.
Niemcza).
 Kościół p.w. św. Anny w Domanicach – z drugiej połowy XV w. (gm.
Mietków).
 Kościół p.w. św. Wojciecha w Niemczy – Powstał prawdopodobnie przed
1000 rokiem, jako jeden z pierwszych na Śląsku. Obecna budowla, powstała po
wojnach husyckich i pochodzi z 1612 r. Przyznanie patronatu kościołowi łączyło się z
niemczańskimi kontaktami praskiego biskupa i męczennika Św. Wojciecha (gm.
Niemcza).
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
19
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 Kościół p.w. św. Piotra i Pawła w Niemczy – powstał w 1295 roku, w 1633 r.
uległ spaleniu. Odbudowano go w 1655 r., a następnie, w XIX w., rozebrano i
postawiono na jego miejscu nowy kościół (gm. Niemcza).
 Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela w Mościsku - wzmiankowany w 1268 r.
Jest to świątynia jednonawowa, zbudowana z kamiennych ciosów, z wewnętrznym
drewnianym stropem. Budowla została powiększona w 1568 r. i w XVIII w., a po
pożarze w 1924 r. częściowo przebudowana (gm. Dzierżoniów).
 Kościół p.w. NM Panny w Kiełczynie – Sanktuarium Maryjne z początku XIII.
Przebudowany w latach 60 XX w. (gm Dzierżoniów).
 Kościół p. w. św. Piotra i Pawła w Dobrocinie - Kościół zbudowany z
kamienia w XIV w. W XVI w przebudowany. W środku ołtarz z początku XVI w.
(gm. Dzierżoniów).
 Kościół p.w. św. Katarzyny w Piławie Dolnej z XVI w. Kościół został
przebudowany w XVIII w. (gm. Dzierżoniów).
 Kościół p.w. św. Wawrzyńca w Śmiałowicach - z XIII w. rozbudowany
ok.1500 r. (gm. Marcinowice).
 Kościół filialny p.w. św. Marcina w Goli Świdnickiej – z początku XVI w.,
przebudowany w XVIII w. (gm. Marcinowice).
 Kościół filialny Nawiedzenia NMP - szczyt Ślęży, 1850-1851 r. W XVII w. na
ruinach zamku wzniesiono kaplicę, którą na przełomie wieków rozbudował opat
augustianów Jan Siewiert. Poświęcono ją w roku 1702, w 1834 kościół ten spłonął
od uderzenia pioruna. Kolejny kościółek w tym miejscu został oddany w 1852 r., a w
roku 1901 dobudowano do niego wieżyczkę widokową (gm. Sobótka).
Charakterystycznym motywem wsi dolnośląskich są krzyże pokutne z okresu późnego
średniowiecza, stawiane przez winnych zbrodni mężobójstwa w miejscu popełnienia
przestępstwa. Można je zobaczyć na terenie wszystkich gmin Partnerstwa.
Specyficzny charakter mają również zabytkowe rzeźby lwów pochodzące z XII wieku.
Znajdują się one w kościołach św. Anny i św. Jakuba Starszego w Sobótce (po jednym),
kościele św. Stanisława Biskupa w Starym Zamku – dwa, oraz dwa przy zamku w SobótceGórce.
Do ważnych składników dziedzictwa historycznego należą także liczne zespoły pałacowoparkowe, które są pozostałością po dawnych majątkach pruskich. Na terenie Partnerstwa
zachowało się ponad 30 tego rodzaju obiektów oraz kilkanaście parków popałacowych.
Najciekawsze z nich ujęto w tabeli 6.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
20
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Tabela 6. Zespoły pałacowo-parkowe na terenie Stowarzyszenia Gmin Ślężańskiech
L.p.
Gmina
Miejscowość
Opis
1.
Marcinowice
Krasków
Barokowy kompleks pałacowo-parkowy wzniesiony w 1746r., obecnie hotel.
2.
Marcinowice
Szczepanów
Romantyczny park z ruinami okazałego empirowego pałacu z pocz. XIX w.
3.
Marcinowice
Śmaiłowice
Barokowy pałac z pocz. XVII w.
4.
Marcinowice
Wiry
Park i ruiny pałacu z XVII w.
5.
Marcinowice
Gruszów
Neobarokowo-neorenesansowy pałac z XIX w. z parkiem.
6.
Marcinowice
Tworzyjanów
Barokowy pałac otoczony parkiem ze stawem.
7.
Marcinowice
Kątki
Pałac z XVII w. otoczony parkiem
8.
Mietków
Borzygniew
Dwór z 1616r., obecnie ruina.
9.
Mietków
Domanice
Zespół pałacowy, stan obecny po przebudowie w XIX w.
10.
Mietków
Maniów Mały
Ruiny pałacu z XIX w.
11.
Sobótka
Świątniki
Dwukondygnacyjny pałac o 11 osiach powstał w XVIII w., obecnie szkoła.
12.
Sobótka
Mirosławiczki
13.
Sobótka
Żamek Górka
14.
Sobótka
Kunów
Klasycystyczny zespół pałacowy z parkiem.
Średniowieczy budynek klasztoru przebudowany w XIX w. na
neorenesansową rezydencję otoczoną parkiem.
Klasycystyczny dwór z I poł. XIX w. otoczony 4 ha parku. Obecnie w rękach
prywatnych.
15.
Sobótka
16.
Sobótka
17.
Dzierżoniów
Dwór na wozie w
Będkowicach
Park Wenecja w
Sulistrowiczkach
Nowiźna
18.
Dzierżoniów
Ostroszowice
19.
Dzierżoniów
Roztocznik
20.
Dzierżoniów
Dobrocin
21.
Dzierżoniów
Tuszyn
22.
Dzierżoniów
Owiesno
23.
Niemcza
Piotkówek
25.
Niemcza
Gilów
26.
Niemcza
Gola Dzierżoniowska
27.
Niemcza
Wilków Wielki
28.
Niemcza
Kietlin
Renesansowy dwór odrestaurowany w 1844r. otoczony stawem i parkiem.
Park typu angielskiego o pow. 8 ha ze starodrzewem i sztucznymi
kaskadami, wiele gatunków egzotycznych.
Pałac z XVI w. z przylegającym parkiem z bogatym drzewostanem.
Ruiny renesansowego pałacu z XVI w. kilkakrotnie przebudowanego, w
otoczeniu park.
Neobarokowy pałac przebudowany w XIX w. z rozległym parkiem.
Pałac z XVIII w. w stylu neogotyckim, wokół park z licznymi cennymi
okazami.
Renesansowy pałac przebudowany na przeomie XVII/XVIIIw. Obecnie
szkoła.
Ruiny zamku wraz z parkiem, obecnie w rękach fundacji "Chudów" ma
zostać zaadaptowany na obiekt hotelarsko-gastronomiczny.
Obiekt pałacowo-parkowy z folwarkiem i prkiem, obecnie w rękach
prywatnych.
Klasycystyczny zespół pałacowy z pocz. XIX w. otoczony parkiem.
Renesansowy zamek zbudowany w XVI w., kilkakrotnie przebudowywany,
obecnie w fazie odbudowy.
Dwór z pocz. XVII w.Jeden z nielicznych na Dolnym Śląsku zachowanych
bez przebudowy.
Obiekt z XIX w. Obecnie w rękach prywatnych.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji z urzędów gmin.
Do ważniejszych zabytków zaliczają się również:
 Zabytkowa starówka w Niemczy, rynek otoczony barokowymi kamienicami oraz
neorenesansowy ratusz;
 Zamek w Niemczy;
 Baszta w Niemczy z XVIII w;
 Brama Dolna z Orłem – kamienna brama przy wjeździe na rynek;
 Pręgierz w Rogowie Sobóckim z 1555 r., najwyższy na Śląsku;
 Ruiny zamku na szczycie Ślęży, obecnie pozostał zarys murów;
 Dom Opata w Sobótce z XVI w., obecnie siedziba Muzeum Ślężańskiego;
 Owczy Dwór w Nasławicach, gdzie mieszkało małżeństwo pisarzy Anna i George
Bidwellowie;
 Piaskowa kapliczka pokutna w Garncarsku;
 Kapliczka przydrożna z XIX w. w Strzelcach;
 Murowana kapliczka koło Uciechowa z 1700 r. obok krzyż pokutny;
 Neogotycki most w Mościsku;
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
21
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Na terenie Stowarzyszenia znajduje się bardzo wiele cennych obiektów zabytkowych,
jednak znaczna cześć z nich jest zaniedbana, co w szczególności dotyczy zespołów
pałacowo-parkowych. Brakuje również opisów i informacji na temat obiektów oraz ich
odpowiedniej ochrony przed degradacją i dewastacją.
2.3.3.
Muzea i skanseny
Na terenie Stowarzyszenia znajduje się jedno muzeum mieszczące się w Sobótce, które
gromadzi zbiory z zakresu archeologii i historii regionu, znajduje się tam również galeria
sztuki współczesnej.
W Ślężańskim Parku Krajobrazowym we wsi Będkowice działa skansen, w którym
odtworzono zespół osadniczy z VII-XII w. Skansen obejmuje dobrze zachowany gród,
cmentarzysko kurhanowe, kamienny krąg kultowy, oraz osadę. Zrekonstruowano tam
chaty mieszkalne, istnieje też teren piknikowy. Zespół stanowi rezerwat archeologiczny.
Izba Historii Regionalnej w Gimnazjum Gminnym w Dzierżoniowie zawierająca liczny
zbiór eksponatów.
W planach gmin partnerskich jest:
 utworzenie muzeum w Niemczy, które ma się mieścić w zabytkowej baszcie,
 budowa skansenu w Dolinie Tatarskiej,
 rekonstrukcja skansenu w Będkowicach.
2.3.4.
Szlaki turystyczne
Obecność parków krajobrazowych i licznych zabytków kultury materialnej sprzyja
rozwojowi turystyki, w szczególności pieszej. Przebieg szlaków turystycznych na terenie
Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich jest korzystny i umożliwia połączenie ich w spójną sieć
obejmującą wszystkie gminy.
Najbardziej rozwinięta jest sieć szlaków na terenie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego.
Obejmuje ona 5 tras:
1. Szlak czarny o dł. 17 km biegnie wokół Ślęży przez Przełęcz pod Wieżycą, Przełęcz
Tąpadła i zachodnie stoki Ślęży.
2. Szlak czerwony o dł. 18 km wiedzie od Sobótki przez Ślężę do Sulistrowic, Przełęczy
Słupickiej i Olesznej.
3. Szlak żółty o dł. 21 km rozpoczyna się na stacji PKP w Sobótce i wiedzie przez
Wieżycę, Ślężę, Przełęcz Tąpadła, Wzgórza Kiełczyńskie do Gogołowa.
4. Szlak zielony o dł. 12 km prowadzi od Białej przez Przełęcz Tąpadła i Przełęcz
Słupicką do Słupic.
5. Szlak niebieski o dł. 26 km zaczyna się na stacji PKP w Sobótce Zachodniej i
prowadzi przez Strzeblów, Sobótkę Górkę, Ślężę, Przełęcz Tąpadła, Radunię,
Przełęcz Słupicka, Wzgórza Oleszeńskie, Przemiłów, Winną Górę do Glinic.
Na terenie Parku Krajobrazowego Dolina Bystrzycy wytyczono dotychczas tylko jeden
szlak – zielony, który nie przebiega po terenie Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich. W
Gminie Mietków istnieje nieoficjalny, nieoznaczony szlak wiodący dookoła Jeziora
Mietkowskiego, który można przebyć zarówno pieszo, jak i na rowerze. Prowadzi on wałem
przy zbiorniku oraz ścieżkami polnymi.
Na terenie gminy Marcinowice poprowadzono jeden szlak turystyczny oznaczony kolorem
zielonym, który łączy się następnie z czarnym szlakiem wiodącym na Ślężę. Szlak zaczyna
się w Strzelcach, następnie prowadzi do Chwałkowa i Białej, na trasie można podziwiać
nieczynny kamieniołom, tzw. Białe Krowy.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
22
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Terytorium gminy Dzierżoniów stanowi pas łączący masyw Ślęży z Górami Sowimi i
Wzgórzami Niemczańskimi. Przez gminę biegną trzy szlaki turystyczne:
1. Żółty, który łączy Wzgórza Kiełczyńskie ze szczytem Ślęży.
2. Żółty, łączący Góry Sowie ze Wzgórzami Niemczańskimi, który biegnie przez
Wzgórza Bielawskie, Myśliszów, Owiesno, Piławę Dolną do Wąwozu Piekiełko i
Niemczy.
3. Czarny, prowadzący po Wzgórzach Niemczańskich od Piławy Górnej do
Przerzeczyna Zdroju w gminie Niemcza i dalej do Podlesia, Ostrej Góry i Ruszkowic.
Przez gminę Niemcza przebiega sześć oznakowanych szlaków turystycznych:
1. Zielony, z Ząbkowic Śląskich do Strzelec przez Tatarską Dolinę, Wzgórza Gumińskie
i Wzgórza Krzyżowe.
2. Czerwony z Ziębic do Łagiewnik przez Ostrą Górę, Górę Starzec i Wzgórza Dębowe.
3. Żółty z Niemczy przez Wojsławice do Białego Kościoła w powiecie Strzelińskim.
4. Żółty z Niemczy do Dzierżoniowa przez Gilów i Tatarską Dolinę.
5. Czarny – z Przerzeczyna Zdroju przez Podlesie i Ciepłowody do Ziębic.
Czarny – z Przerzeczyna do Dzierżoniowa.
Obok oznaczonych szlaków turystycznych w obrębie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego
wytyczono również ścieżki dydaktyczne. Ich przebieg pokazuje tabela 7.
Tabela 7. Ścieżki dydaktycze na terenie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego
Długość
Nazwa
Kolor
szlak
archeologiczny
Czerwony
niedźwiadek
Sanktuarium Św.Anny, Rynek - Plastyczna
1 h 40 min/
Mapa Masywu Ślęży, Muzeum Ślężańskie,
1h 30 min
cmentarzysko kurhanowe, grodzisko,
Sobótka –
Będkowice
Czarny
niedźwiadek
Sanktuarium Św.Anny, Rynek - Plastyczna
Mapa Masywu Ślęży, Muzeum Ślężańskie,
rzeźba kultowa Mnich, pozostałość wałów
kultowych wokół Wieżycy, świetlista
4 h 35 min/ 4
dąbrowa, grodzisko, cmentarzysko
kurhanowe, grupa skalna Plasterki,
Olbrzymki, rezerwat Skalna, starożytne
kamieniołomy – wytwórnia żaren,
Sobótka –
Będkowice –
Górka
szlak
archeologiczny
przyrodniczoleśna ścieżka
dydaktyczna
Nadleśnictwa
Miękinia
Ścieżka
przyrodnicza
w Ślężańskim
Parku
Krajobrazowym
Kierunkowskaz z
zieloną choinką
Zielony liść na
białym polu
Zielony liść na
białym polu
7 km – 4
godz.
Ciekawe miejsce na szlaku
Trasa (od- do)
Wieża widokowa na Wieżycy, świetlista
Przełęcz Pod
dąbrowa, sposoby dokarmiania zwierząt,
Wieżycą,
rezerwat Góra Ślężą, źródło Anny, budowa
Wieżyca, Ślężą,
geologiczna Masywu Ślęży, Postać z
Przełęcz Pod
Rybą, wały kultowe, spalona uprawa,
Wieżycą
przebudowa drzewostanu, uprawy leśne
5 km
Zabytkowy Park przy Centrum Szkolenia
Wolontariatu Caritas w Sulistrowiczkach,
Park Wenecja, źródełko, rezerwat Łąka
Sulistrowicka, Przełęcz Tąpadła, rezerwat
Skalna
Sulistrowiczki Przełęcz
Tąpadła
ok. 6 godz.
Zabytkowy Park przy Centrum Szkolenia
Wolontariatu Caritas w Sulistrowiczkach,
Park Wenecja, źródełko, rezerwat Łąka
Sulistrowicka, Przełęcz Tąpadła, rezerwat
Skalna
Sulistrowiczki Przełęcz
Tąpadła
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z UGiM Sobótka.
Na terenie partnerstwa istnieją bardzo korzystne warunki do uprawiania turystyki
rowerowej, jednak jak dotychczas nie ma rozwiniętej sieci tras rowerowych. Obecnie
jedynie w gminie Sobótka są oznaczone trasy rowerowe. W pozostałych gminach planuje
się ich wytyczenie i połączenie w sieć wiodącą przez cały obszar Stowarzyszenia.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
23
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
W gminie Sobótka powstały trasy rowerowe w obrębie masywu Ślęży. Ich przebieg
przedstawia tabela 8.
Tabela 8. Górskie ścieżki rowerowe na terenie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego
Nazwa
Długość
Ciekawe miejsca na szlaku
Trasa (od-do)
turkusowy
18,5 km
Muzeum Ślężańskie, kamienna
wieża widokowa na Wieżycy, rzeźby
kultowe;
złoty
10,4 km
Muzeum Ślężańskie;
wokół Ślęży: Sobótka-Gozdnica-WieżycaPrzełęcz Tąpadła-Radunia-StrzegomianySobótka
Sobótka-Gozdnica-Przełęcz TąpadłaStrzegomiany-Gozdnica-Sobótka
pomarańczowy
6,6 km
X
zboczem Ślęży: Gozdnica-Sady-Gozdnica
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z UMiG w Sobótce.
Przez terytorium gminy Sobótka przebiegają również dwa szlaki rowerowe wiodące z
Wrocławia. Ich przebieg przedstawia tabela 9.
Tabela 9. Nizinne szlaki rowerowe na terenie Stowarzyszenia Gmin Ślęzańskich
Nazwa
Szlak pamiątek
architektury sakralnej
Szlak pałaców
Kolor
Długość
żółty
Wrocław – Krzyki Gotycki kościół p.w. Wniebowzięcia NMP z 1248
r., Ślęza – dwór z XIV w., Jaksonów – kościół filialny p.w. Świętego
Krzyża wzmiankowany w 1299 r., Przecławice – kościół parafialny
p.w. Św.Katarzyny wzmiankowany w 1353 r., Tyniec n.Ślęża –
49,4 km
zespól dworski z I poł. XVI w., pomnik św. Jana Nepomucena z XVII
w., Nasławice - kamieniołom serpentynitu, barokowy zespół
kościelny z 1728 r., ruiny kościoła gotyckiego z 1335 r., barokowa
figura Św.Jana Nepomucena z 1744 r.,
zielony 40,6 km
Ciekawe miejsce na szlaku
Pałace w Biskupicach Podgórnych, Krzyżowicach, Królikowicach,
Wierzbicach i Kunowie, Kościół w Starym Zamku
Trasa (od- do)
Wrocław (Wzgórze Andersa) – Ślęza, Karwiany,
Komorowice, Szukalice, Galowice, Pasterzyce,
Jaksonów, Przecławice, Tyniec nad Ślęzą,
Biskupice, Wilczkowice, Nasławice - Sobótka
Wrocław – Zabrodzie, Nowa Wieś Kąteckja,
Biskupice Podgórne, Żerniki Małe, Krzyżowice,
Królikowice, Wierzbice, Solna, Ręków, Stary
Zamek, Kunów - Sobótka
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji z UMiG Sobótka.
Sieć szlaków rowerowych na terenie SGŚ wymaga dalszego rozwoju i wytyczenia nowych
tras, co znajduje się obecnie w fazie planowania.
2.3.5.
Przesłanki rozwoju turystyki
Gminy współpracujące w ramach Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich posiadają znaczny
potencjał turystyczny, którego pełne wykorzystanie może stanowić podstawę rozwoju
mikroregionu. O atrakcyjności Partnerstwa przesądza:
 zróżnicowane ukształtowanie terenu,
 atrakcyjne tereny do aktywnego wypoczynku,
 obecność zbiorników wodnych
 bogate dziedzictwo kulturowe.
Problemem jest natomiast rozwój i wykorzystanie bazy turystycznej obszaru. Konieczne są
działania na rzecz rozbudowy sieci gospodarstw agroturystycznych i miejsc noclegowych w
pensjonatach.
Oszacowanie ruchu turystycznego na terenie Stowarzyszenia jest bardzo skomplikowane.
Baza noclegowa gmin Mietków, Niemcza i Dzierżoniów nie figuruje w statystykach GUS
(Bank Danych Regionalnych). Ponadto część turystów nie jest rejestrowana, ponieważ
zatrzymują się oni u rodzin bądź znajomych, lub też w miejscach, które nie są objęte
sprawozdawczością GUS. Kolejnym problemem jest fakt zaniżania obrotów przez
właścicieli obiektów hotelowych i nierejestrowanie części gości. Z dostępnych danych o
liczbie udzielonych noclegów wynika, że w 2004 roku w gminie Sobótka udzielono 18236
noclegów, w tym 303 turystom zagranicznym, a w gminie Marcinowice udzielono 11494
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
24
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
noclegów w tym 4797 gościom z zagranicy1. Liczby te są z całą pewnością zaniżone, jednak
dla dokonania pełnego i prawdopodobnego szacunku na temat ruchu turystycznego
brakuje danych z gmin oraz przybliżonej liczby turystów korzystających z domków
letniskowych. Kolejny problem wiąże się z faktem, że znaczna liczba osób odwiedzających
gminy Stowarzyszenia w celach turystycznych i rekreacyjnych nie korzysta z usług
hotelarskich, stąd nie są oni notowani jako turyści.
Pełny opis bazy noclegowej na terenie Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich znajduje się w
załączniku 2.
2.4.
Potencjał demograficzny i gospodarczy
2.4.1.
Charakterystyka demograficzna obszaru
Gminy należące do Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich według danych GUS za rok 2004
zamieszkiwało 38316 osób. W przekroju strukturalnym ludności dominują kobiety
stanowiące 51,2% ogółu populacji.
Opisywany obszar charakteryzuje się niską gęstością zaludnienia, która wynosi średnio 71
osób na km². Najgęściej zaludniona jest gmina Sobótka – 91 osób na km², najrzadziej
gmina Mietków 46 osób na km². Są to wyniki znacznie poniżej średniej dla województwa
dolnośląskiego, która wynosi 145 osób na km².
Spośród gmin stowarzyszonych największym potencjałem ludnościowym dysponują gminy
Sobótka i Dzierżoniów. Porównywany jest potencjał dwóch kolejnych gmin Marcinowic i
Niemczy, natomiast gmina Mietków stanowi zaledwie 10% potencjału ludnościowego SGŚ
(tabela 10).
Tabela 10. Ludność
Ggminy
Dzierżoniów
Marcinowice
Mietków
Niemcza
Sobótka
Ogółem
38316
Ogółem
ogółem
9461
6560
3857
6113
12325
odsetek
24,69%
17,12%
10,07%
15,95%
32,17%
100%
mężczyzn
4656
3221
1908
2940
5981
18706
kobiet
4805
3339
1949
3173
6344
19610
85
91
71
Gęstość zaludnienia
na km²
67
68
46
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUS we Wrocławiu (stan na 31.12.2004).
Analiza zmian liczby ludności na terenie gmin stowarzyszonych prowadzi do wniosku, że
sytuacja ludnościowa Partnerstwa jest stabilna, ale odnotowuje się tendencję zniżkową.
Ruchy migracyjne i naturalne wpłynęły na zmniejszenie się liczby ludności w ciągu 10 lat o
906 osób. Spadek liczby ludności dotknął wszystkie gminy z wyjątkiem Marcinowic, gdzie
liczba mieszkańców wzrosła o 170 osób w stosunku do roku 1995. Największy spadek
odnotowano w gminach Niemcza o 466 osób i Dzierżoniów o 386 osób, podczas gdy w
gminie Sobótka liczba mieszkańców spadła w stosunku do roku 1995 o 62 osoby, a w
gminie Mietków o 85 osób. Oznacza to, że ponad 90% ogólnego ubytku ludności przypada
na dwie gminy – Dzierżoniów i Niemczę, podczas gdy liczba ludności w pozostałych
gminach jest względnie stabilna. Szczegółowe dane przedstawia tabela 11.
1
Na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego we Wrocławiu.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
25
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Tabela 11. Ludność w latach 1995-2004
lata
Dzierżoniów
Marcinowice
Mietków
Niemcza
Sobótka
Ogółem
1995
9847
6467
3942
6579
12387
39222
1996
9753
6453
3937
6494
12381
39018
1997
9728
6463
3918
6516
12400
39025
1998
9795
6504
3931
6479
12376
39085
1999
9717
6513
3903
6497
12397
39027
2000
9468
6461
3814
6201
12238
38182
2001
9449
6483
3859
6191
12240
38222
2002
9477
6506
3903
6192
12292
38370
2003
9453
6534
3852
6164
12372
38375
9461
6560
3857
6113
12325
38316
2004
Źródło: Opracowanie własne na podstwie danych WUS we Wrocławiu.
W strukturze wiekowej zaznacza się znacząca przewaga ludności w wieku produkcyjnym
nad pozostałymi grupami. We wszystkich gminach kształtuje się ona powyżej 60%, co jest
współczynnikiem korzystnym. Przeciętny odsetek osób w wieku poprodukcyjnym
kształtuje się na poziomie 15% i jest dużo niższy niż odsetek ludności w wieku
przedprodukcyjnym, który wynosi 21,63%. Jednak analiza wskaźnika liczby osób w wieku
nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym pokazuje, że przyjmuje on wartość
59, co nie jest zjawiskiem korzystnym. Tym bardziej, że na terenie gmin stowarzyszonych
wskaźnik ten jest znacznie wyższy niż w województwie, gdzie wynosi 54. Szczegółowe dane
przedstawia tabela 12.
Tabela 12. Ludność (stan na 31.12.2004)
gminy
X
licz.
ogółem
Dzierżoniów
9461
Marcinowice
Ogółem
6560
%
w wieku produkcyjnym
w wieku poporodukcyjnym
w wieku
przedprodukcyjnym
Liczba osób w wieku
nieprodukcyjnym na 100
osób w wieku
produkcyjnym
Mietków
3857
100%
Niemcza
Sobótka
6113
12325
ogółem
38316
licz.
6071
4087
2372
3809
7894
24233
%
64,20%
62,30%
61,50%
62,30%
64,05%
63,24%
licz.
1381
858
670
1073
1813
5795
%
14,60%
13,07%
17,37%
17,55%
14,70%
15,12%
licz.
2009
1615
815
1231
2618
8288
%
21,23%
24,62%
21,13%
20,14%
21,24%
21,63%
2004
56
61
63
60
56
59,2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUS we Wrocławiu.
Przyrost naturalny w gminach Stowarzyszenia w 2004 roku kształtował się następująco:
 Dzierżoniów: -0,5;
 Niemcza: -6,2;
 Marcinowice: 2,3;
 Mietków: 0,8;
 Sobótka: -3,5;
Średnia wartość współczynnika przyrostu naturalnego dla pięciu gmin jest ujemna i
wynosi -1,42.
2.4.2.
Poziom wykształcenia
W strukturze wykształcenia na terenie Stowarzyszenia dominują osoby z wykształceniem
zawodowym i niższym. Stanowią one w każdej z gmin ponad 65% ogółu mieszkańców.
Udział osób z wykształceniem średnim zawodowym kształtuje się na poziomie 20%.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
26
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Łącznie te dwie grupy stanowią około 85% populacji. Najmniejszą grupę stanowią osoby w
wykształceniem wyższym – ich udział w poszczególnych gminach waha się od 3,9% w
Marcinowicach do 5,4% w Sobótce. Dostępne dane świadczą o niskim poziomie
wykształcenia ludności, co jest charakterystyczną cechą dla terenów wiejskich w Polsce.
Struktura wykształcenia społeczności przekłada się wprost na strukturę bezrobocia. Grupy
najmniej wykształcone dominują w statystykach bezrobotnych. Jest to sytuacja, która
wymaga systematycznej poprawy. Szczegółowe dane dotyczące wykształcenia ludności
zawiera tabela 13.
Tabela 13. Wykształcenie ludności
wykształcenie
Dzierżoniów
Marcinowice
Mietków
Niemcza
Sobótka
wyższe
302
209
115
227
561
policealne
bd.
107
50
151
274
942
676
1104
1958
225
94
238
628
1194
1469
941
1262
2690
3146
2372
1379
2029
4154
średnie zawodowe
średnie
ogólnokształcące
zawodowe
2078
podstawowe,
gimnazjalne i niepełne
podstawowe
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z urzędów gmin (stan na maj 2002r.).
2.4.3.
Rynek pracy
Bezrobocie na terenie Partnerstwa jest w dużej mierze uzależnione od ogólnych tendencji
na rynku pracy. Według danych Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy w
Wałbrzychu w roku 2005 bezrobocie w województwie dolnośląskim zmniejszyło się z 9,2%,
natomiast od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej o 15,4%. W strukturze
bezrobocia zaznaczyły się również:
 zmniejszenie skali bezrobocia długotrwałego,
 spadek liczby bezrobotnej młodzieży,
 zwiększenie stabilności zatrudnienia.
Na tle tych tendencji bezrobocie w powiatach, na terenie których leżą gminy stowarzyszone
kształtowało się następująco:
Tabela 14. Bezrobocie w powiatach
powiat
31.12.2004
31.12.2005
odsetek średniej krajowej
dzierżoniowki
31,70%
31,80%
180,70%
świdnicki
26,20%
32,70%
134%
wrocławski
19%
17,50%
99,40%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Dolnośląskiego Urzędu Pracy w
Wałbrzychu.
Z powyższego zestawienia wynika, że sytuacja w gminach Partnerstwa jest bardzo
zróżnicowana. Najwyższy poziom bezrobocia notowano w powiecie dzierżoniowskim, do
którego należą gminy Niemcza i Dzierżoniów. Powiat ten jest zagrożony bezrobociem
strukturalnym i został wpisany na listę zamieszczoną w załączniku do rozporządzenia Rady
Ministrów w sprawie powiatów (gmin) zagrożonych wysokim bezrobociem strukturalnym
(Dz. U. 1999 r. Nr 110, poz. 1264 z późn. zm.). Z przytoczonych danych wynika, że
niekorzystna sytuacja na rynku pracy w powiecie dzierżoniowskim utrzymuje się.
Stosunkowo najlepiej kształtuje się sytuacja w powiecie wrocławskim, gdzie bezrobocie jest
niższe od średniej krajowej. W powiecie świdnickim notuje się znaczący spadek
bezrobocia.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
27
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
W rozbiciu na gminy sytuacja rynku pracy na przestrzeni lat 2004-2005 kształtowała się
następująco (tabela 15):
Tabela 15. Bezrobocie w gminach SGŚ w latach 2004-2005
lata
2004
2005
Dzierżoniów
Marcinowice
Mietków
Niemcza
Sobótka
Ogółem
ogółem
1116
575
307
727
1136
3861
w tym kobiet
568
308
158
364
560
1958
ogółem
1154
544
273
692
1092
3755
w tym kobiet
608
295
150
355
559
1967
3,40%
-5,40%
-11,10%
-4,80%
-3,90%
-2,75%
zmiana ogółem (w %)
Źródło: Opracowanie własne na podstwie danych PUP we Wrocławiu, Świdnicy i Dzierżoniowie (stan na
31.12.2005).
Łącznie w gminach SGŚ odsetek bezrobocia zmniejszył się o 2,75%. Jedynie w gminie
Dzierżoniów zanotowano wzrost bezrobocia, w pozostałych gminach bezrobocie spadło,
przy czym największy spadek odnotowano w gminie Mietków. Porównując powyższe dane
do omówionych tendencji ogólnych należy stwierdzić, że poziom bezrobocia w gminach
stowarzyszonych zmniejsza się, jednak zmiany te są zdecydowanie wolniejsze niż w całym
województwie. Wiąże się to z rolniczym charakterem gospodarki obszaru i brakiem
większych zakładów przemysłowych oraz inwestycji.
Ponadto notowany spadek bezrobocia nie rozkłada się równomiernie zarówno w rozbiciu
na gminy, jak i na płcie. O ile bezrobocie wśród mężczyzn zmalało, o tyle wśród kobiet
nieznacznie wzrosło, co oznacza, że korzystna tendencja na rynku pracy nie przekłada się
na poprawę sytuacji bezrobotnych kobiet na wsi.
Analiza struktury wieku i wykształcenia bezrobotnych w powiatach, na terenie których leżą
gminy Stowarzyszenia wskazuje, że największe grupy stanowią bezrobotni w wieku 25-34
lata oraz 45-54 lata – łącznie 52,21% ogółu bezrobotnych. Natomiast 42,58% bezrobotnych
mieści się w przedziałach wiekowych poniżej 24 lat i 35-44 lat. Świadczy to o dość
równomiernym rozkładzie na poszczególne grupy wiekowe. Odmiennie sytuacja kształtuje
się w przypadku wykształcenia bezrobotnych. Tutaj dominują osoby z wykształceniem
zasadniczym zawodowym i niższym oraz średnim zawodowym. Szczegółowe dane
przedstawia tabela 16.
Tabela 16. Bezrobocie w powiatach wg wieku i wykształcenia
bezrobotni
Dzierżoniowski
Świdnicki
Wrocławski
Ogółem
ogółem
12085
16154
6974
35213
100%
24 lata i mniej
2443
3483
1497
7423
21,08%
25-34
3100
4158
1796
9054
25,71%
35-44
2736
3515
1314
7565
21,50%
45-54
3309
4314
1940
9563
27,15%
497
657
Wykształcenie
427
1581
4,48%
55 lat i więcej
Odsetek
ogółem
12058
16154
6929
35141
100%
wyższe
353
644
250
1247
3,55%
średnie zawodowe
3000
4104
1238
8342
23,74%
ogólnokształcące
883
975
312
2170
6,17%
zasadnicze zawodowe
3464
5367
2101
10932
31,11%
gimnazjalne, podstawowe i niepełne
podstawowe
4358
5064
3028
12450
35,43%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUS we Wrocławiu (stan na 31.12.2004).
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
28
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Struktura gospodarcza w badanych gminach opiera się w znaczącej części na niewielkich
podmiotach gospodarczych i indywidualnych gospodarstwach rolniczych, jednak dane o
tych podmiotach nie są uwzględniane w oficjalnych statystykach zatrudnienia. Według
danych Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego we Wrocławiu, które w strukturze
zatrudnienia w gminach stowarzyszonych dominują usługi oraz przemysł. W sektorze
rolniczym zatrudnionych jest jedynie 8,37%. W ogólnej strukturze zatrudnienia dominują
mężczyźni stanowiący aż 58,29% zatrudnionych. Jednak dane te mogą być mylące,
ponieważ w małych podmiotach gospodarczych (np. sklepach, zakładach fryzjerskich itp.),
kobiety stanowią dominującą grupę zatrudnionych. Dane o strukturze zatrudnienia w
gminach SGŚ obrazuje tabela 17.
Tabela 17. Zatrudnienie w gminach wg płci i rodzajów działalności
zatrudnieni
Dzierżoniów
Marcinowice
Mietków
Niemcza
Sobótka
Ogółem
Odsetek
ogółem
525
329
305
571
1473
3203
100,00%
mężczyźni
333
171
183
334
846
1867
58,29%
kobiety
192
158
122
237
W rozbiciu na rodzaje działalności
627
1336
41,71%
32
49
29
111
47
268
8,37%
303
82
94
171
769
1419
44,30%
190
198
182
289
657
1516
47,33%
rolnictwo,
łowiectwo i
leśnictwo
przemysł i
budownictwo
usługi
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUS we Wrocławiu (stan na 31.12.2004).
Do najważniejszych problemów rynku pracy na terenie Partnerstwa należy zaliczyć:
 wysoką stopę bezrobocia,
 utrzymujące się bezrobocie wśród kobiet
 niski poziom wykształcenia osób bezrobotnych.
Z drugiej strony korzystne tendencje na rynku pracy i dostępność środków pomocowych z
funduszy Unii Europejskiej powinny przyczynić się do poprawy sytuacji na rynku pracy.
Znaczne możliwości stwarza też możliwość wykorzystania potencjału turystycznego terenu
i tworzenia alternatywnych źródeł dochodu dla gospodarstw domowych.
2.4.4.
Rolnictwo
Gminy SGŚ mają charakter rolniczy. Użytki rolne zajmują ponad 75% obszaru
Partnerstwa. Łącznie we wszystkich gminach liczba gospodarstw rolnych w 2002 roku
wynosiła 4406, z czego niemal 100% stanowiły indywidualne gospodarstwa rolne. Jednak
aż 44% gospodarstw ma powierzchnię mniejszą niż 1 ha. Świadczy to o znacznym
rozdrobnieniu struktury rolnej w gminach (tabela 18).
Tabela 18. Gospodarstwa rolnicze wg rodzaju
rodzaj gospodarstwa
gospodarstwa rolne
Dzierzoniów
Marcinowice
1410
886
Mietków Niemcza Sobótka Ogółem
659
475
976
4406
gospodarstwa indywidualne
1409
880
654
469
974
4386
gospodarstwa indywidualne
740
512
413
214
606
2485
powyżej 1 ha użytków rolnych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powszechnego Spisu Rolnego z 2002r.
Odsetek
100%
99,54%
56,40%
Użytki rolne stanowią przeważającą część powierzchni każdej z gmin:
 76,2% w gminie Dzierżoniów;
 83,8% w gminie Marcinowice;
 82,3% w gminie Mietków;
 70,5% w gminie Niemcza;
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
29
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 67,6% w gminie Sobótka;
W tej strukturze dominują grunty orne, które stanowią ponad 80% ogółu użytków rolnych.
Zdecydowana większość gleb na terenie Partnerstwa należy do wyższych klas
bonitacyjnych. Przeważają gleby klasy III.
Podstawowymi uprawami na obszarze Partnerstwa są:
 pszenica,
 ziemniaki,
 jęczmień,
 buraki cukrowe,
 rzepak,
 kukurydza.
Obok nich uprawia się również mieszanki zbożowe, owies oraz warzywa.
W gospodarstwach rolnych prowadzona jest hodowla drobiu, trzody chlewnej oraz bydła,
jednak nie ma ona charakteru przemysłowego i zaspokaja przede wszystkim potrzeby
własne mieszkańców.
W strukturze gospodarstw dominują gospodarstwa indywidualne o powierzchni
nieprzekraczającej 5 ha. Stanowią one 72% ogólnej liczby gospodarstw. Gospodarstwa
średniej wielkości o powierzchni od 5 do 15 ha stanowią 18,7% gospodarstw. Zdecydowana
mniejszość to gospodarstwa o powierzchni większej niż 20 ha ich udział wynosi 8,9%. W
tej grupie niemal połowa to gospodarstwa od 20 do 50 ha. Szczegółowe dane na ten temat
pokazuje tabela 19.
Tabela 19. Gospodarstwa wg rodzaju i grup obszarowych użytków rolnych
Dzierżoniów
Marcinowice
Mietków
Niemcza
Sobótka
Ogółem
1410
886
659
475
976
4406
100%
do 1 ha włącznie
669
369
241
256
368
1903
43,19%
powyżej 1 do mniej niż 2 ha
240
149
86
64
135
674
15,30%
od 2 do mniej niż 5 ha
170
134
91
57
156
608
13,80%
od 5 do mniej niż 7 ha
64
44
40
23
67
238
5,40%
od 7 do mniej niż 10 ha
69
69
60
25
83
306
6,94%
od 10 do mniej niż 15 ha
67
52
58
24
81
282
6,40%
od 15 do mniej niż 20 ha
31
14
35
10
32
122
2,76%
od 20 do mniej niż 50 ha
64
37
33
12
41
187
4,24%
od 50 do mniej niż 100 ha
29
8
7
0
6
50
1,13%
100 ha i więcej
7
10
8
3
7
35
0,79%
powierzcznia gospodarstw
ogółem
Odsetek
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powszechnego Spisu Rolnego z 2002r.
2.4.5.
Gospodarka lokalna
Gospodarka gmin Stowarzyszenia opiera się w głównej mierze o niewielkie podmioty
gospodarcze zatrudniające mniej niż 10 osób. Stanowią one 95,5% wszystkich podmiotów
gospodarczych. Przedsiębiorstwa zaliczane do sektora MŚP, które zatrudniają od 10 do 50
osób stanowią łącznie 3,8% ogółu podmiotów gospodarczych. Na terenie Stowarzyszenia
działa 115 podmiotów zaliczanych do tej grupy. Duże przedsiębiorstwa w liczbie 20
stanowią zaledwie 0,66% wszystkich podmiotów.
Pod względem terytorialnym liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych związana
jest z wielkością gminy, dlatego znaczna ich część – 38,87% jest zarejestrowana na terenie
gminy Sobótka. Ogółem w gminach Stowarzyszenia według stanu na grudzień 2004 roku
zarejestrowanych było 3018 podmiotów gospodarczych (tabela 20).
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
30
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Tabela 20. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg liczby pracujących
podmioty o liczbie
pracujących
Dzierżoniów
Marcinowice
Mietków
Niemcza
Sobótka
Ogółem
Odsetek
9 i mniej
661
384
238
471
1129
2883
95,53%
10-49
20
26
13
18
38
115
3,81%
50 i więcej
3
4
0
7
6
20
0,66%
Razem
684
414
251
496
1173
3018
100%
Odsetek
22,66%
13,72%
8,32%
16,43%
38,87%
100%
X
Źródło: Opracowanie własne na podstwie danych WUS we Wrocławiu (stan na 31.12.2004).
W podziale na sekcje gospodarki narodowej wyraźnie zaznacza się przewaga podmiotów
działających w branży handlowej, które stanowią ponad 33% ogółu podmiotów. Spośród
pozostałych branż wyróżniają się również: przemysł 13,68%, 413 podmiotów; obsługa
nieruchomości 13,15%, 397 podmiotów; oraz budownictwo 11,26%, 340 podmiotów.
Niewielkie znaczenie w gospodarce na terenie Stowarzyszenia ma natomiast branża
hotelarsko-gastronomiczna (4,1%, 124 podmioty), co świadczy o niewielkich
możliwościach w zakresie obsługi ruchu turystycznego. Dane dotyczące rolnictwa
zamieszczone w tabeli 19 nie oddają stanu rzeczywistego i znaczenia tego sektora dla
gospodarki lokalnej, ponieważ nie uwzględniają indywidualnych gospodarstw rolnych.
Tabela 21. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg wybranych sekcji
rodzaj
Dzierżoniów
Marcinowice
Mietków
Niemcza
Sobótka
Ogółem
Odsetek
Rolnictwo, łowiectwo,
leśnictwo
39
24
17
14
30
124
4,10%
Przemysł
120
62
36
89
106
413
13,68%
Budownictwo
54
37
30
58
161
340
11,26%
Handel i naprawy
253
140
73
174
376
1016
33,66%
Hotele i restauracje
19
15
14
35
40
123
4,07%
Transport,
gospodarka
magazynowa i
łączność
37
40
34
20
81
212
7,02%
17
27
3
10
24
81
2,68%
Pośrednictwo
finansowe
Obsługa
nieruchomości
Ogółem
82
28
16
44
227
397
13,15%
684
414
251
496
1173
3018
100%
Odsetek
22,66%
13,72%
8,32%
16,43%
38,86%
100%
X
Źródło: Opracowanie własne na podstwie danych WUS we Wrocławiu (stan na 31.12.2004).
Dane w procentach nie sumują się do 100, ponieważ wybrane sekcje nie obejmuja wszystkich podmiotów.
Dane dotyczące sekcji rolnictwa nie obejmuja indywidualnych gospodarstw rolnych.
Strukturę lokalnej gospodarki charakteryzuje znaczna przewaga niewielkich podmiotów
zarejestrowanych w formie działalności gospodarczej osób fizycznych. Główną branżą jest
handel i naprawy. Gros podmiotów tej branży stanowią lokalne sklepy, punkty usługowe i
hurtownie. Na terenie Stowarzyszenia nie prowadzą działalności sklepy
wielkopowierzchniowe.
Ponadto do branż istotnych dla lokalnej gospodarki zaliczyć należy przemysł, obsługę
nieruchomości oraz budownictwo.
Najważniejszą gałęzią przemysłu jest przemysł wydobywczy. Na terenie Stowarzyszenia
działają:
 kopalnia piasku PPHiUR „Trans-Kier” w Książnicy (gm. Dzierżoniów);
 Wrocławskie Kopalnie Surowców Mineralnych S.A. (gm. Mietków);
 Kopalnie Kruszyw Walmar (gm. Mietków);
 Zakład przerobu kruszyw „SJENIT” w Guminie (gm. Niemcza);
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
31
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 Strzeblowskie Kopalnie Surowców Mineralnych produkujące wyroby skaleniowe i
mączki kwarcowe (Gm. Sobótka);
 Kopalnie i Hurtownie Granitów „Skalimex-Grantin” Sp. z o.o. (gm. Sobótka);
 Kopalnie Odkrywkowe Surowców Drogowych. Kopalnia Serpentynitu Nasławice
(gm. Sobótka).
Ze względu na rolniczy charakter gminy znaczącą pozycję w lokalnej gospodarce ma
również przetwórstwo rolne i produkcja żywności. Branża ta jest szczególnie istotna ze
względu na działania podejmowane w ramach inicjatywy Leader+ na rzecz rozwoju i
promocji produktu lokalnego. Do jej liderów nalezą:
 Piekarnia Henryk Włodek w Uciechowie, intensywnie rozwijające się
przedsiębiorstwo, które otrzymało dofinansowanie z programu SAPARD (gm.
Dzierżoniów);
 Przetwórstwo Mięsa „Piława” w Piławie Dolnej (gm. Dzierżoniów);
 Woda Bonart S.C. w Chwałkowie (gm. Marcinowice);
 „AMNIS VITA” Anna Kuriata Przerzeczyn Zdrój – produkcja wody źródlanej (gm.
Niemcza);
 „GALICJA” Zenon Matusiewicz Niemcza, producent wędlin;
 Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „Zacisze” w Niemczy;
 Zakład Wyrobów Cukierniczych „MIŚ” Oddział w Sobótce – producent słodyczy;
 Piekarnia-Cukiernia Marian Bąkowski Rogów Sobócki (gm. Sobótka);
 „PAOLA” S.A. Kwieceiszów – Stary Zamek – producent soków i syropów (gm.
Sobótka);
Do ważnych przedsiębiorstw branży rolnej nalezą także:
 Przetwórnia Owocowo-Warzywna JAKMON Sp. z o.o. w Strzelcach (gm.
Marcinowice);
 Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe STELMACH w Strzelcach (gm.
Marcinowice);
 Przedsiębiorstwo Rolniczo-Przemysłowe DOROL Sp. z o.o. w Tworzyjanowie (gm.
Marcinowice);
 Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w Białej (gm. Marcinowice);
 Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „Odrodzenie” w Marcinowicach;
 Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „Odnowa” w Śmiałowicach (gm. Marcinowice);
 Agrar-Technik Sp. z o.o. gospodarstwo rolne w Mirosławicach (gm. Sobótka);
 Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „Zacisze” w Niemczy;
 Herim – handel zbożem, elewatory, Mietków;
 Ośrodek Hodowli Zarodowej w Przerzeczynie Zdroju.
Do przedsiębiorstw o istotnym znaczeniu dla lokalnej gospodarki należy również zaliczyć:
 Ostroszowicką Fabrykę Mebli S.A. w Ostroszowicach (gm. Dzierżoniów);
 Przedsiębiorstwo „STOLMARK” w Jodłowniku (gm. Dzierżoniów);
 BEYSTER INTERNATIONAL Sp. z o.o. w Śmiłowicach, producenta artykułów do
grillowania (gm. Marcinowice);
 LIBET S.A. – producent kostki brukowej (gm. Mietków);
 Uzdrowisko Przerzeczyn Zdrój (gm. Niemcza);
 Zakłady Mechaniczne Niemcza Sp. z o.o.;
 „Bastplastik” Niemcza – zakład przerobu tworzyw sztucznych;
 „Inter System” usługi budowlane Niemcza-Wrocław;
 Bomar” produkcja odzieży – Niemcza;
 Skanska S.A. w Nasławicach - ogólnopolskie przedsiębiorstwo budowlane (gm.
Sobótka);
 CREDIN-POLSKA Sp. z o.o. producent dodatków dla piekarstwa, Sobótka;
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
32
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 KORFF Isolmatic Sp. z o.o. w Wojnarowicach producent materiałów izolacyjnych
(gm. Sobótka);
 JUMAPOL S.C. w Garncarsku – producent mebli do aptek, sklepów, biur i kuchni
(gm. Sobótka);
 Explominex Sp z o.o. w Rogowie Sobóckim –producent materiałów wybuchowych
(gm. Sobótka);
 KUWOPA w Mirosławicach –producent ozdób choinkowych.
Ze względu na dostępność materiałów i obecność przemysłu wydobywczego na terenie
Stowarzyszenia rozwijają się także zakłady kamieniarskie, które mają charakter
przedsiębiorstw rodzinnych.
2.4.6.
Dochody gospodarstw domowych
Analiza źródeł dochodów gospodarstw domowych na terenie gmin SGŚ pozwala stwierdzić
dominację trzech podstawowych źródeł. Są to:
 emerytury i renty,
 praca najemna
 działalność rolnicza.
Z tych źródeł utrzymuje się 77% gospodarstw. Pozostałe źródła utrzymania mają znaczenie
marginalne. Szczegółowe dane przedstawia tabela 22.
gminy
Tabela 22. Gospodarstwa domowe wg struktury dochodów
Dzierżoniów Marcinowice Mietków Niemcza Sobótka Ogółem Odsetek
ogółem
z działalności rolniczej
1407
878
654
469
972
4380
100%
272
173
174
68
323
1010
23,05%
z działalności rolniczej i pracy najemnej
10
9
3
3
3
28
0,64%
z pracy najemnej
318
261
211
122
221
1133
25,87%
z pracy najemnej i działalności rolniczej
33
34
16
4
19
106
2,42%
z emerytury i renty
469
242
149
165
241
1266
28,90%
z działalności pozarolniczej
108
59
33
29
69
298
6,80%
z niezarobkowych źródeł utrzymania
119
38
26
40
36
259
5,91%
gospodarstwa domowe pozostałe
78
62
42
38
60
280
6,39%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie daych z Powszechnego Spisu Rolnego z 2002r.
2.5.
Infrastruktura społeczna
2.5.1.
Ochrona zdrowia
Gminy wchodzące w skład Stowarzyszenia cechuje dobra dostępność usług medycznych ze
względu na bliskość ośrodków miejskich dysponujących szpitalami i zapewniającymi
dostęp do lecznictwa specjalistycznego.
Obecnie na ich terenie działają publiczne i niepubliczne placówki opieki medycznej:
 w gminie Dzierżoniów znajdują się następujące obiekty służby
zdrowia:
1. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "MEDICUS" w Ostroszowicach
2. "Apteka przy poczcie" w Ostroszowicach;
 w gminie Marcinowice działają dwa niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej oraz
dwie apteki;
 w gminie Mietków działa Gminny Ośrodek Zdrowia, Prywatny Dom Opieki Nad
Osobami Starszymi „Nad Zalewem” oraz jedna apteka;
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
33
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 w gminie Niemcza działa jeden niepubliczny zakład opieki zdrowotnej i dwie apteki
oraz uzdrowisko Przerzeczyn Zdrój;
 w gminie Sobótka funkcjonuje jeden publiczny ZOZ w Sobótce: LeczniczoRehabilitacyjny Ośrodek Medycyny Rodzinnej, który posiada filie (Wiejskie Ośrodki
Zdrowia) w Będkowicach i Rogowie Sobóckim. W Sobótce działa też NZOZ
„Przychodnia Rodzinna”. Na terenie gminy są cztery apteki, wszystkie
zlokalizowane w Sobótce, oraz jeden punkt apteczny w Rogowie Sobóckim. Zarówno
w LROMR, jak i w NZOZ-ie pacjenci mogą korzystać z opieki specjalistów.
Jest to sieć wystarczająca, która zaspokaja lokalne potrzeby w zakresie opieki zdrowotnej.
Aktualnie na terenie Stowarzyszenia nie działa żaden szpital.
2.5.2.
Pomoc społeczna
Każda z gmin Stowarzyszenia posiada ośrodek pomocy społecznej, który wykonuje
ustawowe zadania. Pomoc socjalna gmin obejmuje zasiłki celowe i w naturze, posiłki,
usługi opiekuńcze, pracę socjalną, sprawienie pogrzebu i inne formy świadczeń. Na
obszarze partnerstwa zauważalny jest wzrost liczby osób korzystających z opieki
społecznej, co świadczy o pogarszaniu się standardu życia mieszkańców, co z kolei
związane jest z wysoką stopą bezrobocia na wsiach. Świadczą o tym również statystyki
beneficjentów pomocy społecznej. Największa liczba świadczeń związana była z
bezrobociem, ubóstwem i bezradnością.
Znaczącym problemem, z jakim borykają się służby społeczne gmin są:
 alkoholizm
 rosnąca narkomania wśród dzieci i młodzieży.
Gminy finansują również dożywianie dzieci w szkołach.
Wydatki ponoszone przez gminy na pomoc społeczną koncentrują się na:
 zasiłkach celowych,
 dożywianiu dzieci,
 usługach opiekuńczych,
 zasiłkach celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzeń losowych.
W gminach zauważa się wzrost zapotrzebowania na usługi świadczone przez ośrodki
pomocy społecznej. Wiąże się to z wysokim bezrobociem i brakiem źródeł dochodów na
wsi. Jest to problem wymagający podjęcia szybkich i konsekwentnych działań.
2.5.3.
Bezpieczeństwo publiczne
Na obszarze Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich bezpieczeństwa strzegą Powiatowe
Komendy Policji w Świdnicy, Dzierżoniowie i we Wrocławiu.
Na terenie gmin stowarzyszonych działa:
 Komisariat Policji w Sobótce. W Komisariacie Policji w Sobótce w 2004 roku
pracowało 25 funkcjonariuszy, którzy dysponowali 5 samochodami i 2
motocyklami.
 Posterunek Policji w Marcinowicach, w którym pracuje 5 funkcjonariuszy,
dysponują oni 2 samochodami.
 Posterunek Policji w Niemczy, gdzie pracuje 4 funkcjonariuszy i dysponuje jednym
samochodem.
 W gminach Dzierżoniów i Mietków nie ma stałych posterunków policji.
Dostępne dane statystyczne nie pozwalają stwierdzić rzeczywistego stanu bezpieczeństwa
w gminach, ponieważ dotyczą powiatów, niemniej jednak dają ogólny obraz sytuacji.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
34
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Według danych WUS we Wrocławiu za rok 2004 przestępczość na terenie Stowarzyszenia
kształtowała się następująco:
 W powiecie dzierżoniowskim popełniono ogółem 4138 przestępstw, a wskaźnik
wykrywalności wyniósł 79%.
 W powiecie świdnickim popełniono 5839 przestępstw, a wskaźnik wykrywalności
wyniósł 65,4%.
 W powiecie wrocławskim popełniono 1387 przestępstw, a wskaźnik wykrywalności
wyniósł 49,7%.
Do najczęstszych przestępstw popełnianych na terenie gmin należą przestępstwa
przeciwko mieniu, kradzieże ( w tym w szczególności kradzieże samochodów) i kradzieże z
włamaniem oraz przestępstwa drogowe.
W statystykach wykrywalności najwyższy wskaźnik dotyczy zabójstw, rozbojów oraz
przestępstw gospodarczych. Natomiast stosunkowo niewielka jest wykrywalność kradzieży
(33,3% w powiecie dzierżoniowskim, 34% w powiecie świdnickim, 26,6% w powiecie
wrocławskim). Najgorzej wygląda wykrywalność kradzieży samochodów w powiatach
świdnickim i wrocławskim, gdzie wynosi zaledwie 17,7%, dla porównania ten sam
wskaźnik w powiecie dzierżoniowskim wynosi 44% (dane za rok 2004).
Biorąc pod uwagę fakt, że większość przestępstw popełnianych jest w miastach należy
uznać, że obszar Partnerstwa należy do bezpiecznych.
Nad bezpieczeństwem mieszkańców czuwają również jednostki Ochotniczej Straży
Pożarnej, które działają we wszystkich gminach.
 W gminie Dzierżoniów działa 5 placówek OSP, z czego cztery wyposażone są w
samochody i motopompy, w tym 1 włączona jest do Krajowego Systemu
Ratownictwa Gaśniczego (Mościsko).
 W gminie Marcinowice działa 7 placówek OSP, z czego dwie (w Marcinowicach i
Zebrzydowie są włączone do Krajowego Systemu Ratownictwa Gaśniczego. Łącznie
jednostki OSP na terenie gminy posiadają 9 samochodów gaśniczych.
 W gminie Mietków działa 6 placówek OSP, w tym 1 włączona jest do Krajowego
Systemu Ratownictwa Gaśniczego (Mietków).
 W gminie Niemcza są trzy jednostki OSP w miejscowościach: Gilów, Niemcza i
Przerzeczyn Zdrój. Dwie z nich działają w Krajowym Systemie Ratownictwa
Drogowego. OSP Gilów i Przerzeczyn posiadają po jednym wozie bojowym,
natomiast OSP Niemcza cztery wozy, 1 ciężki, 1 lekki i 2 średnie.
 Na terenie gminy Sobótka funkcjonują 4 jednostki OSP dysponujące dziewięcioma
jednostkami gaśniczymi, w tym jedna włączona do Krajowego Systemu
Ratownictwa Gaśniczego (Sobótka Zachodnia).
Problemem w zakresie bezpieczeństwa gmin jest zły stan wyposażenia jednostek OSP,
które dysponują często zużytym sprzętem.
2.5.4.
Edukacja i wychowanie
Gminy zarządzają oświata na poziomie przedszkolnym, podstawowym oraz gimnazjalnym.
Na terenie Stowarzyszenia działa aktualnie 13 przedszkoli i oddziałów przedszkolnych:
 4 w gminie Dzierżoniów, do których w roku szkolnym 2004/2005 uczęszczało 112
dzieci;
 5 w gminie Marcinowice, do których w roku szkolnym 2005/2006 uczęszczało 74
dzieci;
 2 w gminie Mietków, do których w roku szkolnym 2004/2005 uczęszczało 80
dzieci;
 1 w gminie Niemcza, do którego w roku szkolnym 2004/2005 uczęszczało 76 dzieci;
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
35
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 1 w gminie Sobótka, do którego w roku szkolnym 2004/2005 uczęszczało 175 dzieci;
Edukację na poziomie podstawowym zapewniają prowadzone przez gminy szkoły
publiczne oraz szkoły niepubliczne. Ogółem na terenie Partnerstwa w roku szkolnym
2004/2005 działało 19 szkół podstawowych, w tym 2 niepubliczne oraz 5 gimnazjów. W
roku 2004 uczęszczało do nich ogółem 4283 uczniów. Szczegółowe dane przedstawia
tabela 23.
Tabela 23. Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne
gminy
Dzierżoniów
Marcinowice
Szkoły podstawowe
Mietków
Niemcza
Sobótka
Ogółem
liczba szkół
5
4
2
4
6
21
pomieszczenia szkolne
44
35
18
37
64
198
oddziały
31
30
15
26
47
149
uczniowie
573
505
291
446
871
2686
absolwenci
115
94
Gimnazja
56
74
147
486
liczba szkół
1
1
1
1
1
5
pomieszczenia szkolne
17
14
8
-
27
66
oddziały
14
13
6
9
26
68
uczniowie
343
312
167
205
570
1597
absolwenci
140
102
54
75
235
606
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUS we Wrocławiu (stan na 31.12.2004).
Stan infrastruktury szkolnej na terenie SGŚ jest wystarczający. Obecnie na terenie
Stowarzyszenia działa 19 szkół podstawowych.
W gminie Sobótka działają również znajdujące się w gestii starostwa powiatowego Liceum
Ogólnokształcące, Zespół Szkolno Wychowawczy oraz Młodzieżowy Ośrodek
Wychowawczy.
Poważny problemem dla oświaty gminnej może okazać się niż demograficzny i ujemny
przyrost naturalny. Zjawiska te powodują zmniejszanie się liczby dzieci w wieku szkolnym
i mogą powodować konieczność likwidacji części placówek szkolnych.
2.5.5.
Kultura
Działalność kulturalna na terenach wiejskich w głównej mierze opiera się o aktywność
bibliotek. W każdej gminie na terenie Stowarzyszenia działają punkty biblioteczne.
 W gminie Dzierżoniów działa Biblioteka Gminna w Mościskach posiadająca na
terenie gminy 6 filii. Obok działalności podstawowej biblioteka prowadzi również
działalność kulturalną opiekując się zespołami ludowymi i młodzieżowymi:
1. Zespołem Pieśni i Tańca Górali Czadeckich „Poiana” w Piławie Dolnej;
2. Zespołem Śpiewaczy „Senior” w Piławie Dolnej;
3. Chórem Ludowy „Macieje” w Ostroszowicach;
4. Dziecięcym
Zespół
Wokalny
„Barka”
w
Ostroszoiwcach;
Biblioteka organizuje również konkursy o charakterze gminnym.
5. Dziecięcy Zespół Folklorystyczny „Malwa” z Marcinowic.
 Na terenie gminy Marcinowice działa jedna biblioteka z siedzibą w Wirach z filią w
Szczepanowie .
 W gminie Mietków działa Gminna Biblioteka Publiczna w Mietkowie, która posiada
filie w Milinie i Domanicach.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
36
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 Na terenie gminy Niemcza funkcjonuje Gminna Biblioteka Publiczna w Niemczy z
filiami w Gilowie, Wilkowie Wielkim i Przerzeczynie Zdroju, własną bibliotekę
posiada również uzdrowisko w Przerzeczynie.
 W gminie Sobótka istnieje Miejsko Gminna Biblioteka Publiczna. Filie biblioteczne
działają w Rogowie Sobóckim, Rękowie i Sobótce Zachodniej.
Aktywność bibliotek i potrzebę ich istnienia potwierdzają dane o czytelnictwie zawarte w
tabeli 24.
Tabela 24. Kultura i sztuka
gminy
Dzierżoniów
Marcinowice
Biblioteki
Mietków
Niemcza
Sobótka
liczba (łącznie z filiami)
7
1
3
4
4
wypożyczenia ( w tys.)
41
22
Muzea
33
30
25,5
ogółem
0
0
Ośrodki kultury
0
0
1
ogółem
0
1
1
1
1
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUS we Wrocławiu za rok 2004.
W czterech gminach działają gminne ośrodki kultury. Prowadzą one szeroką działalność
kulturalną organizując wiele imprez i wydarzeń o charakterze lokalnym i ponadlokalnym.
Szerzeniem kultury zajmują się również biblioteki oraz muzea i izby pamięci. Działalnością
kulturalną zajmują się również świetlice wiejskie oraz koła gospodyń wiejskich.
Na terenie Stowarzyszenia działa jedno muzeum – Muzeum Ślężański w Sobótce, które
mieści się w tzw. Domu Opata. Muzeum działa od 1962 roku i posiada zbiory
archeologiczne, geologiczne oraz numizmatyczne. Zbiory obejmują również mapy, kartki
pocztowe i wydawnictwa poświęcone regionowi. Przy muzeum działa galeria lokalnej
sztuki współczesnej. Muzeum współpracuje z Ślężański Ośrodkiem Kultury w organizacji
imprez plenerowych. W gminie Dzierżoniów w siedzibie gimnazjum zorganizowano Izbę
Historii Regionalnej, która gromadzi eksponaty z terenu gminy głównie o charakterze
etnograficznym oraz książki i czasopisma.
Ważnym przejawem działalności GOK-ów jest organizacja imprez kulturalnych w
poszczególnych gminach i na terenie całego Stowarzyszenia.
Jedną z najważniejszych imprez organizowanych wspólnie przez wszystkie gminy jest
Turniej Gmin Ślężańskich, który odbywa się rokrocznie w jednej z gmin.
Ważnym punktem na kulturalnej mapie gmin Stowarzyszenia jest działalność zespołów
ludowych, które istnieją w każdej gminie. Na szczególną uwagę zasługuje zespół górali
czadeckich „Poiana” z gminy Dzierżoniów, oraz dziecięcy zespół taneczny z Marcinowic.
Na terenie Stowarzyszenia odbywa się rokrocznie kilkadziesiąt imprez o charakterze
lokalnym. Ich znajomość oddziaływania ogranicza się jednak niewielkim zasięgiem. Z
przeprowadzonych badań sondażowych wynika, że większość z nich znana jest tylko
mieszkańcom gminy, która je organizuje. Do najbardziej znanych imprez zaliczają się
dożynki gminne organizowane przez każdą z gmin. Poza nimi większą popularnością cieszą
się:
 Piknik rodzinny we Włókach, gm. Dzierżoniów;
 Dzień Strażaka w gm. Marcinowice;
 Targi Sobótkowe w gm. Sobótka;
Na terenie Stowarzyszenia odbywa się również kilka imprez o charakterze ponadlokalnym
organizowanych przez kluby sportowe i organizacje turystyczne. Należą nich:
 Maraton Ślężański (gm. Sobótka);
 Wyścig w kolarstwie szosowym (gm. Sobótka);
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
37
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 Otwarte mistrzostwa w biegu górskim (gm. Sobótka);
 Czyste Góry – sprzątanie Ślęży organizowane przez PTTK;
 Ogólnopolski Przegląd Filmów Amatorskich PAF w Niemczy;
 Turniej szachowy „O Złotą Azalię” w Niemczy;
 Międzynarodowy Plener Malarski (gm. Niemcza);
Gminy SGŚ organizują również wspólną imprezę plenerową - Turniej Gmin Ślężańskich,
który jest popularnym wydarzeniem organizowanym co roku w innej gminie.
2.5.6.
Sport i rekreacja
Działalność sportowa na terenie SGS skupia się wokół Ludowych Klubów Sportowych
propagujących głównie grę w piłkę nożną. Kluby sportowe korzystają z boisk wiejskich
znajdujących się we większości wsi. W klubach sportowych na terenie Stowarzyszenia
działa łącznie ponad 2000 osób:
 w gminie Dzierżoniów 703 osoby w 12 klubach,
 w gminie Marcinowice działa 11 klubów sportowych,
 w gminie Mietków w 6 klubach działa około 300 osób,
 w gminie Niemcza w 3 klubach działa około 300 osób,
 w gminie Sobótka w 15 klubach blisko 500 osób.
Obok piłki nożnej kluby sportowe prowadzą działalność w zakresie kolarstwa, judo, lekkiej
atletyki, tenisa stołowego, koszykówki, siatkówki oraz pływania.
Infrastruktura sportowa na terenie Stowarzyszenia ulega systematycznej poprawie. Gminy
inwestują zarówno w poprawę stanu istniejących obiektów, jak i w budowę nowych. Do
najlepiej zagospodarowanych obiektów sportowych należą:
 Hala sportowa przy gimnazjum gminnym w Sobótce o wymiarach olimpijskich
przeznaczona do uprawiania różnych sportów z trybuną na 300 osób. Posiada
zaplecze obejmujące szatnie, gabinet odnowy biologicznej oraz kompleks boisk
zewnętrznych.
 stadion sportowy Ośrodka Sportu i Rekreacji w Sobótce obejmujący dwa boiska do
piłki nożnej, kort ziemny do tenisa, boiska do piłki siatkowej i koszykowej,
urządzenia do uprawiania lekkiej atletyki, a także siłownia i pełne zaplecze
sanitarne.
 Wyciągi narciarskie na Radunia i Janosik w gminie Sobótka.
 Lotnisko sportowo-rekreacyjne w Mirosławicach gminie Sobótka.
 Kompleks boisk przy ulicy Browarnianej w Sobótce.
 Kąpielisko w Sulistrowicach w gminie Sobótka.
 Stadion sportowy i sezonowy basen kąpielowy w Niemczy.
 Nowoczesny basen rehabilitacyjny w Uzdrowisku Przerzeczyn Zdrój oddany do
użytku w 2004 roku.
 Boisko do piłki nożnej w Marcinowicach wyposażone w szatnie, z możliwością
zainstalowania sceny.
 Kompleks sportowo-rekreacyjny w Chwałkowie (gm. Marcinowice) obejmujący
boiska do koszykówki, siatkówki oraz ogródek jordanowski dla dzieci.
 Stadion sportowy w Mietkowie wyposażony w szatnie i trybuny na 800 osób, boiska
do piłki nożnej, koszykówki i siatkówki oraz ogródek jordanowski dla dzieci.
 Sala sportowa przy Szkole Podstawowej w Mietkowie wyposażona w boiska do
koszykówki, siatkówki i piłki ręcznej.
 Plac sportowo-rekreacyjny we Włókach (gm. Dzierżoniów) posiadający boisko do
koszykówki, boisko do piłki nożnej, boisko do siatkówki, boisko do kometki,
bezpieczny plac zabaw dla dzieci, ławki i stojaki na rowery.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
38
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 Park wiejski z infrastrukturą sportowo-rekreacyjną w Książnicy – inwestycja w
trakcie realizacji obejmujące zadaszoną estradę, kompleks boisk, miejsce spotkań
mieszkańców i parking.
Wyposażenie gmin w infrastrukturę sportową jest wystarczające, szczególnie gdy weźmie
się pod uwagę fakt jej ciągłej rozbudowy. Stosunkowo najlepiej pod tym względem
rozwinięte są miasta, w tym w szczególności Sobótka.
Działalność sportowa na terenie Stowarzyszenia przejawia się również w organizowaniu
imprez sportowych. Do najważniejszych należą:
 Samorządowy Turniej Gmin Ślężańskich rozgrywany we wrześniu,
 Maraton Ślężański (marzec),
 Piknik rodzinny we Włókach połączony z turniejem streetball’a w gm. Dzierżoniów
(czerwiec),
 Wyścig psich zaprzęgów pod Wierzycą (gm. Sobótka) rozgrywany w listopadzie,
Wyścigi kolarskie organizowane przez Kolarski Klub Sportowy „Ślęża” (gm. Sobótka).
2.5.7.
Działalność organizacji pozarządowych
Aktywność społeczna na terenie gmin ślężańskich jest znacząca. Większość z działających
organizacji społecznych to kluby sportowe i jednostki OSP. Poza nimi działalność na
terenie gmin prowadzą również następujące organizacje:
 Stowarzyszenie „Ziemia Marcinowicka” gromadzące pamiątki związane z historią
Ziemi Marcinowickiej.
 Stowarzyszenie Rozwoju Wsi „Naszym Dzieciom” prowadzące szkołę podstawową w
Zebrzydowie.
 Caritas Diecezji Świdnickiej, które prowadzi szkołę podstawową w Wirach.
 Fundacja Forum Krasków Zjednoczenie na Rzecz Sztuki i Kultury Europejskiej,
prowadzi hotel, organizuje konferencje i działa na rzecz promocji Dolnego Śląska.
 Związek Harcerstwa Polskiego działający na terenie wszystkich gmin.
 Fundacja RADOŚĆ, która pomaga osobom niepełnosprawnym na terenie gminy
Sobótka.
 Towarzystwo Ślężańskie w Sobótce, powstałe w 1991 roku zrzesza ludzi
zainteresowanych historią i teraźniejszością Sobótki i Masywu Ślęży.
 Fundacja Choreia w Kryształowicach stawiająca sobie za cel wyrównywanie szans
dzieci wiejskich w dostępie do kultury.
 Stowarzyszenie Prywatnych Przedsiębiorców Ziemi Ślężańskiej w Sobótce.
 AS-Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Lokalnych w Sobótce dążące do
wspierania rozwoju lokalnego.
 Stowarzyszenie Kobiet po Mastektomii „Amazonki”.
 Stowarzyszenie Miłośników Psów Ras Północnych I Sportu Zaprzęgowego „Sfora”.
 Parafialny Zespół CARITAS przy parafii św. Jakuba w Sobótce.
 Stowarzyszenie Rolników Gminy Sobótka.
 Katolickie Stowarzyszenie Matki Bożej Różańcowej.
 Towarzystwo Społeczno-Kulturalne przy Zespole Ludowym „Rozmaryn” –
stawiające sobie za cel rozwój Rogowa Sobóckiego.
 Regionalne Zrzeszenie Gospodarcze w Sobótce.
 Klub Ludzi Gór „Mnich” w Sobótce.
 Caritas Diecezji Świdnickiej w Niemczy.
 Klub Osób Niewidomych, Niepełnosprawnych, Emerytów i Rencistów „Radość”.
 Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Koło w Niemczy.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
39
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 Towarzystwo Miłośników Niemczy i Ziemi Niemczańskiej zbierające pamiątki i
dokumentujące historię Niemczy, dąży do utworzenia muzeum w zabytkowej
baszcie na terenie Niemczy.
 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Koło w Wilkowie.
Działalność organizacji społecznych na terenie Partnerstwa skupia się w miastach. Na
wsiach działają przede wszystkim lokalne zespoły ludowe oraz kluby sportowe.
2.6.
Infrastruktura techniczna gmin
2.6.1.
Sieć komunikacyjna
Stowarzyszenie położone jest w widłach dwóch ważnych dróg o znaczeniu krajowym i
międzynarodowym, ponadto, na Północy, graniczy z autostradą A4.
Od strony południowo-wschodniej przez teren gminy Niemcza przebiega droga
międzynarodowa nr 8 (E67) łącząca Wrocław z Kotliną Kłodzką i dalej z Pragą będąca
ważnym szlakiem komunikacyjnym. Podobne znaczenie ma droga nr 5 (E261) biegnąca
przez gminy Sobótka i Marcinowice. Łączy ona Wrocław ze Świdnicą, Wałbrzychem i
wiedzie dalej, do granicy państwa w Mieroszowie. Droga ta łączy się również z drogą nr 3
prowadzącą do Jeleniej Góry i Republiki Czeskiej.
Istotne znaczenie komunikacyjne ma również droga powiatowa nr 382 łącząca Świdnicę z
Dzierżoniowem i Ząbkowicami Śląskimi, która wyznacza południowo-zachodnią granicę
Stowarzyszenia. W obrębie tych trzech szlaków komunikacyjnych mieści się sieć dróg
powiatowych i gminnych zapewniająca wewnętrzną komunikację w obrębie
Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich.
Poważnym problemem jest natomiast stan dróg powiatowych i gminnych na terenie
Partnerstwa. Wiele z nich wymaga remontów, co w szczególności odnosi się do dróg
powiatowych, jednak gminy nie mają wpływu na ich stan.
Komunikacja publiczna, której głównym operatorem jest PKS jest na terenie
Stowarzyszenia wystarczająca. Wszystkie gminy mają połączenia autobusowe z
Wrocławiem i ważnymi miastami regionu.
Przez teren SGŚ przebiegają trzy linie kolejowe wychodzące z Wrocławia.
1. Przez północną część partnerstwa przebiega linia kolejowa relacji Wrocław
Jaworzyna Śląska – Wałbrzych – Lubań – Zgorzelec i dalej do Niemiec.
2. Przez południowo-wschodnią część SGŚ biegnie linia kolejowa z Wrocławia do
Kłodzka i granicy państwa w Boboszowie.
3. Na terenie SGŚ położona jest również linia kolejowa łącząca opisane wyżej
magistrale przebiegająca od Kobierzyc na Wschodzie przez Sobótkę, Marcinowice
do Świdnicy i dalej Jaworzyny Śląskiej. Linia ta nie jest obecnie używana.
4. Przez gminę Dzierżoniów biegnie linia kolejowa łącząca Jaworzynę Śląską z
Ząbkowicami Śląskimi.
Dostępność gmin partnerstwa pod względem połączeń kolejowych jest dobra, problemem
jest jednak brak połączeń Wrocław – Sobótka - Marcinowice oraz ograniczanie ruchu
kolejowego związane z kryzysem PKP, a także niska jakość świadczonych usług.
Infrastruktura telekomunikacyjna na terenie gmin Partnerstwa jest dobrze rozwinięta.
Głównym operatorem jest Telekomunikacja Polska S.A., która dysponuje łączami
wystarczającymi dla potrzeb gmin, które dodatkowo posiadają możliwości rozwoju.
Wszystkie gminy znajdują się również w zasięgu operatorów sieci telefonii komórkowych
Plus GSM, Era i Orange.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
40
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
2.6.2.
Zaopatrzenie w energię elektryczną
Gminy SGŚ są zaopatrywane w energię elektryczną przez zakłady energetyczne koncernu
Energia Pro, jednak należą do różnych rejonów energetycznych stąd też różny jest stan
sieci energetycznej.
1. Gmina Dzierżoniów – rejon energetyczny Wałbrzych, sieć wymaga rozbudowy.
2. Gmina Marcinowice – rejon Wałbrzych, sieć rozwinięta, posiada rezerwy mocy.
3. Gmina Mietków – rejon Środa Śląska, sieć wymaga rozbudowy.
4. Gmina Niemcza – rejon Wałbrzych, sieć jest rozbudowywana.
5. Gmina Sobótka – rejon Środa Śląska, sieć jest dobrze rozwinięta, posiada rezerwy
mocy.
W ogólnej ocenie zaopatrzenie gmin Stowarzyszenia w energię elektryczną jest
wystarczające.
2.6.3.
Zaopatrzenie w gaz i energię cieplną
Obszar Stowarzyszenia nie jest zurbanizowany, w związku z tym dominują na nim
kotłownie indywidualne. Zbiorowe kotłownie znajdują się w gminach:
 Niemcza we wsiach Przerzeczyn Zdrój i Nowa Wieś Niemczańska;
 Sobótka na terenie Spółdzielni Mieszkaniowej „Ślęża”;
 Marcinowice – do sieci podłączone są budynki Spółdzielni Mieszkaniowej w
Świdnicy oraz Ośrodek Zdrowia i Urząd Gminy w Marcinowicach;
Większość gospodarstw domowych na terenie SGŚ nie jest również podłączona do sieci
gazowniczej. Zgazyfikowane są:
 Niemcza i Przerzeczyn Zdrój w gm. Niemcza;
 miasto Sobótka;
 gmina Dzierżoniów jest zgazyfikowana w 30%;
Gminy Marcinowice i Mietków nie są zgazyfikowane, mimo, że przez ich tereny
przebiegają gazociągi.
Większość gospodarstw domowych na obszarze Stowarzyszenia korzysta z indywidualnego
zaopatrzenia w gaz.
2.6.4.
Zaopatrzenie w wodę, odprowadzanie i oczyszczanie ścieków
Gminy Stowarzyszenia posiadają rozwinięte sieci wodociągowe. Cztery z nich –
Dzierżoniów , Marcinowice, Mietków i Sobótka są zwodociągowanie w niemal 100%.
Na terenie gminy Niemcza wodociąg posiadają: Niemcza oraz wsie Gilów, Wilków Wielki,
Kietlin i Przerzeczyn Zdrój.
Również sieć kanalizacyjna jest stosunkowo dobrze rozwinięta i ciągle rozbudowywana,
jest to priorytet władz gminnych. Obecnie stan sieci kanalizacyjnej przedstawia się
następująco:
 W gminie Dzierżoniów kanalizację posiada pięć wsi.
 W gminie Marcinowice sieć kanalizacyjna istnieje tylko we wsi Marcinowice i
obsługuje około 80% gospodarstw domowych.
 W gminie Mietków sieć kanalizacyjna obejmuje miejscowości Mietków, Maniów,
Maniów Mały i częściowo Borzygniew.
 W gminie Niemcza istnieją trzy odcinki kanalizacji w Niemczy, Kietlinie,
Przerzeczynie Zdroju i Nowej Wsi Niemczańskiej.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
41
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 W gminie Sobótka sieć kanalizacyjna rozwinięta jest stosunkowo najlepiej i
obejmuje miasto Sobótka i wsie Sulistrowice, Sulistrowiczki i Rogów Sobócki.
Kanalizacja na terenie miasta w 80% powstała jeszcze przed II wojną światową. Z
kanalizacji korzysta 62% mieszkańców tej gminy.
Kwestia oczyszczania ścieków również należy do priorytetowych celów gmin. W chwili
obecnej stan tej infrastruktury przedstawia się następująco:
 Gmina Dzierżoniów posiada jedną oczyszczalnie ścieków zlokalizowaną w Mościsku
o przepustowości 500m³ na dobę.
 Gmina Marcinowice posiada jedną oczyszczalnię ścieków typu EKO-BLOK w
Marcinowicach o mocy przerobowej 2x120m³ na dobę oraz niewielką oczyszczalnię
typu Polaris o mocy 22,4m³ na dobę. Na terenie gminy znajduje się także
oczyszczalnia przy Zamku Krasków oraz oczyszczalnia przy zakładach przetwórstwa
owoców i warzyw w Strzelcach.
 Gmina Mietków posiada jedną oczyszczalnię typu BOS 200.
 Gmina Niemcza posiada cztery lokalne oczyszczalnie w Niemczy (oczyszczalnia
mechaniczno-biologiczna), Kietlinie (oczyszczalnia hydrobotaniczna), Przerzeczyn
Zdrój (oczyszczalnia typu BIOBLOK), Wilków Wielki (oczyszczalnia mechanicznobiologiczna typu „Biocelere B-55”).
 Gmina Sobótka dysponuje dwoma oczyszczalniami typu mechaniczno-biologiczne w
Sobótce i Sulistrowicach obsługujące ponad 50% ścieków gminnych.
Systemy oczyszczania ścieków na terenie gmin Stowarzyszenia wymaga dalszej rozbudowy
i unowocześnienia.
2.6.5.
Zagospodarowanie odpadów
Wywóz i składowanie odpadów na terenie gmin SGŚ zorganizowany jest w oparciu o
wysypiska odpadów. Na terenie Stowarzyszenia nie działają spalarnie odpadów, ani też
inne zakłady przerobowe.
 W gminie Dzierżoniów działa jedno składowisko odpadów zlokalizowane na terenie
gmin Dzierżoniów i Niemcza, które obsługuje sześć gmin, a jego okres
funkcjonowania szacuje się na 5 lat. Trwają prace nad rozwiązaniem problemu
odpadów w skali powiatu dzierżoniowskiego.
 W gminie Marcinowice nie ma obecnie wysypiska śmieci. Odpady z terenu gminy
wywożone są przez zewnętrzne przedsiębiorstwa ze Świdnicy oraz Krapkowic. Na
terenie gminy prowadzona jest segregacja odpadów, które przekazywane są do
Międzygminnego Centrum Segregacji Odpadów w Strzegomiu.
 W gminie Mietków w 1999 r. uruchomiono składowisko odpadów pomiędzy
miejscowościami Wawrzeńczyce i Stróża, którego eksploatacja zakończy się w 2020
r.
 W gminie Sobótka działa wysypisko śmieci w Strzegomianach, którego eksploatację
planuje się zakończyć w 2009 roku. Na jego terenie prowadzi się segregację śmieci.
Gminy Dzierżoniów i Sobótka prowadzą selektywną zbiórkę odpadów.
W stosunkowo najlepszej sytuacji są gminy Marcinowice i Mietków, natomiast w
gminach Dzierżoniów, Niemcza i Sobótka sytuacja wymaga utworzenia nowych
składowisk lub wprowadzenia rozwiązań alternatywnych.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
42
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
2.7.
Uzasadnienie spójności obszaru ZSROW
Obszar działania Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich wykazuje znaczną spójność pod
względem przyrodniczym, społecznym, gospodarczym i kulturowym.
Gminy położone są wokół integrującego je przyrodniczo Masywu Ślęży, który stanowi też
element identyfikacji geograficznej i kulturowej mieszkańców obszaru. Jednocześnie
tereny te charakteryzuje duża różnorodność atrakcji turystycznych dających się połączyć w
zwartą ofertę rekreacyjną obejmującą wiele form wypoczynku takich jak: turystyka piesza i
rowerowa, sporty wodne, obserwacje dzikiej przyrody, sporty ekstremalne (nurkowanie i
wspinaczka). Istniejące w gminach szlaki turystyczne posiada istotny potencjał rozbudowy
i uatrakcyjnienia dzięki połączeniu ich w zwartą sieć obejmującą cały obszar SGŚ.
Uzupełnieniem atrakcyjności ekologicznej Partnerstwa jest bogate dziedzictwo kulturowe,
w tym w szczególności liczne zespoły pałacowo-parkowe.
Strategiczne znaczenie ma tutaj również położenie w bezpośredniej bliskości trzech
ośrodków miejskich: Wrocławia, Świdnicy i Dzierżoniowa, dla których
Partnerstwo jest naturalnym zapleczem turystycznym, osadniczym, inwestycyjnym oraz
źródłem siły roboczej.
Gminy stowarzyszone leżą na terenie Dolnego Śląska – regionu, który przechodząc
na przestrzeni dziejów z rąk do rąk, pozostał obszarem zwartym kulturowo. Obecni
mieszkańcy stanowią w większości ludność napływową z byłych kresów wschodnich. Ich
związek z terenem realizacji ZSROW jest silny i systematycznie wzrasta.
Duże podobieństwo wykazuje również struktura demograficzna oraz struktura
zatrudnienia w gminach stowarzyszonych. Pozwala to na podejmowanie zintegrowanych
działań mających na celu stworzenie dodatkowych źródeł dochodu dla gospodarstw
domowych. Mimo znacznego zróżnicowania stopy bezrobocia w gminach borykają się one
z identycznymi problemami związanymi z koniecznością modernizacji gospodarki wiejskiej
i stworzenia możliwości przechodzenia rolnictwa do innych sektorów gospodarki.
Struktura gospodarki obszaru opiera się na niewielkich gospodarstwach rolnych
oraz małych i średnich przedsiębiorstwach. Pozwala to na realizację programów, których
celem jest stworzenie nowych możliwości rozwoju wsi (agroturystyka) i sektora MŚP
(produkt lokalny) poprzez realizację celów ZSROW.
Cele strategiczne zaproponowane przez Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich zostały poddane
weryfikacji poprzez badanie sondażowe przeprowadzone na próbie 300 mieszkańców.
Wyniki sondażu pokazały, że są one jednomyślnie akceptowane. Jednocześnie strategia
powstawała w sposób uspołeczniony z wydatnym wkładem członków wspólnot lokalnych
wszystkich gmin. Po dokonaniu analizy mieszkańcy dokonali wyboru priorytetów i to ich
propozycje złożyły się na działania i zadania ujęte w strategii. Oznacza to, że cele ZSROW
LGD „Ślężanie” są nie tylko przez nich akceptowane, ale są w dużej mierze ich dziełem.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
43
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
3. Aktualnie wdrażane inicjatywy/projekty na obszarze ZSROW
Na terenie Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich realizuje się obecnie następujące projekty i
inicjatywy:
Projekty realizowane w gminie Marcinowice:
 Remont świetlicy wiejskiej w Tworzyjanowie – gmina Marcinowice, środki
własne,
 Budowa remizy w Tworzyjanowie – gmina Marcinowice, środki własne,
 Budowa ulic, kanalizacji burzowej i chodników ulic: Leśmiana,
Iwaszkiewicza, Asnyka, Staffa, Kruczkowskiego – gmina Marcinowice, środki
własne,
 Rozbudowa i modernizacja istniejącego oświetlenia ulicznego w gminie
Marcinowice, środki własne,
 Budowa sali zebrań wiejskich w Kątkach – gmina Marcinowice, środki
własne,
 Budowa hali sportowo wielofunkcyjnej
Marcinowicach, środki własne,
przy
Zespole
Szkół
w
 Budowa boiska wielofunkcyjnego przy Zespole Szkół w Marcinowicach,
20 % - środki własne 80 % - SPO w ramach działania 2.3 „Odnowa wsi oraz
zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego”.
Projekty realizowane w gminie Sobótka:
Program PHARE 2003 „Aktywne formy zwalczania bezrobocia” realizowany w gminie
Sobótka w okresie 1 grudnia 2005 – 31 sierpnia 2006. W jego ramach prowadzi się
następujące działania:
 Doradztwo przygotowujące do uruchomienia i prowadzenia
działalności gospodarczej
Doradztwo realizowane przez ekspertów i praktyków o dużym doświadczeniu w
prowadzeniu działalności gospodarczej. Na konsultacje grupowe przeznaczonych
zostanie 40 godzin. Ponadto każdy beneficjent otrzyma ok. 20 godzin
indywidualnego doradztwa i coachingu przez okres 6 miesięcy.
Beneficjenci zostaną również objęci wsparciem psychologicznym w postaci
treningu podnoszącego samoocenę i ćwiczącego asertywność. Program obliczony
na 12 godzin warsztatów realizowany będzie w grupach 10 osobowych.
 Jednorazowe wsparcie
Przyznanie wsparcia odbywać się będzie na podstawie przygotowanych przez
beneficjentów biznesplanów. Będzie miało formę refundacji części (max. 50%)
wydatków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz refundacji w
100% wydatków, związanych ze składkami na: obowiązkowe ubezpieczenia
społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
poniesionych przez beneficjentów Przedsięwzięcia w okresie 6 miesięcy od dnia
rejestracji działalności gospodarczej.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
44
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 Rekrutacja
W projekcie mogą uczestniczyć osoby, które ukończyły 50. rok życia, a szczególnie
bezrobotne oraz poszukujące pracy - nie pobierające świadczeń emerytalnych,
zamieszkałe na terenie 5 gmin dolnośląskich, tj. Środa Śląska, Jelcz Laskowice,
Trzebnica, Sobótka, Oława.
Projekty realizowane w gminie Dzierżoniów:
 Plac sportowo-rekreacyjny we Włókach /boisko do piłki nożnej, koszykówki,
siatkówki, kometki, plac zabaw dla dzieci/- zrealizowany ze środków własnych
gminy.
 Centrum Kulturalno-Sportowe w Uciechowie /boisko do piłki nożnej z
trybuną, dwufunkcyjne do koszykówki i tenisa ziemnego, boisko do siatkówki, plac
zabaw dla dzieci, ścieżka zdrowia, miejsce spotkań dla mieszkańców – wiata
drewniana i grill, budynek, stanowiący zaplecze boisk oraz spełniający funkcję sali
wiejskiej/ - inwestycja współfinansowana ze środków Europejskiego Funduszu
Orientacji i Gwarancji Rolnej w ramach SPO-ROL działanie 2.3 „Odnowa wsi oraz
zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego”.
- wartość inwestycji -1.248.762,34 zł, wysokość dofinansowania 450.000,00 zł
- termin realizacji – do 31.10.2006r.
 Kompleks sportowo-rekreacyjny przy Klubokawiarni w Roztoczniku
/boisko do piłki nożnej, koszykówki, siatkówki, plac zabaw dla dzieci, ścieżka
zdrowia, wiata drewniana i grill, rozbudowa istniejącego budynku w celu
zapewnienia zaplecza socjalno-sanitarnego/.
- inwestycja w trakcie realizacji, część prac wykonano ze środków własnych
gminy przy udziale mieszkańców,
- inwestycja posiada pozwolenie na budowę i wszystkie niezbędne dokumenty do
złożenia wniosku o dofinansowanie ze środków UE.
 Centrum Sportowo-Rekreacyjno-Oświatowe w Dobrocinie /boisko do piłki
nożnej, koszykówki, siatkówki, plac zabaw dla dzieci, ścieżka zdrowia, wiata
drewniana i grill, parking, budynek, stanowiący zaplecze boisk oraz spełniający
funkcję sali wiejskiej/
- inwestycja posiada pozwolenie na budowę i wszystkie niezbędne dokumenty do
złożenia wniosku o dofinansowanie ze środków UE.
 Park wiejski z infrastrukturą sportowo-rekreacyjną w miejscowości
Książnica /boisko do piłki nożnej, koszykówki, siatkówki, plac zabaw dla dzieci,
ścieżka zdrowia, wiata drewniana i grill, scena stała z zadaszeniem, parking/
- inwestycja w trakcie realizacji, część prac wykonano ze środków własnych
gminy przy udziale mieszkańców,
- wniosek o dofinansowanie inwestycji ze środków Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego w ramach ZPORR działanie 3.1 Obszary Wiejskie został
złożony do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego i został
pozytywnie zweryfikowany pod względem formalnym, w chwili obecnej oczekuje
na ocenę merytoryczną.
 Obiekty małej architektury służące codziennej rekreacji mieszkańców
miejscowości Ostroszowice /boisko do koszykówki, siatkówki, plac zabaw dla
dzieci, ścieżka zdrowia, scena stała, wiata drewniana i grill/
- inwestycja w trakcie realizacji, część prac wykonano ze środków własnych
gminy,
- inwestycja posiada pozwolenie na budowę i wszystkie niezbędne dokumenty do
złożenia wniosku o dofinansowanie ze środków UE.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
45
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
W roku bieżącym planuje się budowę ze środków własnych gminy placów zabaw dla
dzieci w miejscowościach Mościsko, Owiesno, Jodłownik
 Budowa środowiskowej sali sportowej przy Szkole Podstawowej w
Tuszynie, obejmująca budowę hali sportowej z zapleczem o pow. 968 m²,
zagospodarowanie parku zabytkowego o pow. 1.7 ha. Wartość inwestycji 6,1 mln
PLN. Inwestycja realizowana będzie od roku 2006 ze środków własnych gminy oraz
środków zewnętrznych. Wniosek o dofinansowanie złożono do Kontraktu
Wojewódzkiego na rok 2006 oraz do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony
Środowiska.
 Opracowanie dokumentów pt. „Opis planowanych do realizacji zadań” dla
poszczególnych miejscowości gminy. Opracowania obejmują inwentaryzację
poszczególnych miejscowości, ocenę mocnych i słabych stron, określenie planu
rozwoju miejscowości. Opracowania obejmują także koncepcję zagospodarowania
wybranego przez mieszkańców obszaru wspólnego w obrębie wsi. Dokumenty
stanowią wytyczne dla rozwoju miejscowości oraz stanowić będą załączniki do
wniosków o dofinansowanie ze środków UE przedsięwzięć priorytetowych
wybranych przez mieszkańców
 W trakcie opracowania Plan urządzeniowo-rolny dla Gminy Dzierżoniów, który
obejmuje rolniczą przestrzeń produkcyjną gminy. Dokument o wartości 206 tys. zł,
częściowo finansowany ze środków Terenowego Funduszu Ochrony Gruntów
Rolnych Województwa Dolnośląskiego w wys. 171,5 tys. zł.
 Wykonano dokumentację projektowo-wykonawczą na kanalizację
miejscowości Piława Dolna, Mościsko i Nowizna. Dokumentację
środków własnych gminy. Realizacja budowy uzależniona jest
dofinansowania ze środków zewnętrznych w tym UE Wartość
33.787.453,00 zł.
sanitarną dla
wykonano ze
od uzyskania
kosztorysowa
Projekty realizowane na terenie gminy Niemcza:
 Modernizacja Biblioteki i GCI w Niemczy, wartość projektu 59 953 PLN,
inwestycja realizowana w 2005 roku.
 Likwidacja szamb w Niemczy, projekt o wartości 118 145 PLN, realizowany w
2005 roku.
 Remont szkoły w Przerzeczynie Zdroju, projekt o wartości 24 943 PLN,
dofinansowany w wys. 10 226 PLN, inwestycja realizowana w 2005 roku.
 Remont drogi Gilów-Koślin, inwestycja o wartości 148 869 PLN
dofinansowania w wysokości 117 631 PLN, inwestycja realizowana w roku 2005.
Projekty realizowane na terenie gminy Mietków:
 W 2004 roku ze środków przedakcesyjnych w ramach programu SAPARD
wybudowana została kanalizacja sanitarna o długości 10 km. dla dwóch
miejscowości Maniów Wielki i Proszkowice o łącznej wartości 2.080.324 zł z czego
kwota 899.989 zł to środki SAPARD.
 Za kwotę 19.645 zł zakupionych zostało 20 pojemników do segregacji odpadów
komunalnych. Na to zadanie gmina pozyskała środki z Europejskiego Funduszu
Rozwoju Wsi Polskiej.
 W 2005 roku gmina przystąpiła do prac związanych z dalszą rozbudową kanalizacji
sanitarnej. Etapem I są prace projektowe.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
46
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
W 2006 roku gmina modernizuje Stacje Uzdatniania Wody w Mietkowie za kwotę 862 000
zł oraz buduje sieć przesyłową z Mietkowa do Proszkowic za kwotę 192.000 zł Wszystkie
zadania realizowane są ze środków własnych gminy i pożyczki z WFOŚi.
4. Analiza SWOT obszaru objętego ZSROW
W celu dokonania zbiorczego podsumowania wyników diagnozy obszaru ZSROW
przeprowadzona została analiza SWOT – silnych i słabych storn Stowarzyszenia oraz szans
i zagrożeń, które mogą się przed nim pojawić.
Proces formułowania ostatecznej wersji analizy przebiegał trzema zasadniczymi torami.
1. W trakcie warsztatów z mieszkańcami w każdej z gmin poproszono ich o
sporządzenia w grupach analiz SWOT obszaru Stowarzyszenia.
2. Dokonano przeglądu dokumentów strategicznych gmin i porównania
przeprowadzonych w nich analiz SWOT.
3. Następnie skonfrontowano wyniki analizy porównawczej z zapisami
zebranymi od mieszkańców gmin i porównano z wnioskami płynącymi z
diagnozy obszaru ZSROW.
W efekcie przyjęcia takiej metodologii powstała spójna analiza SWOT dla obszaru
Stowarzyszenia, która uwzględnia opinie mieszkańców obszaru, zapisy ujęte w
dokumentach strategicznych gmin i wyniki diagnozy przedstawionej w drugiej części
niniejszego dokumentu.
Ze względu na zakres działania programu Leader + i określone w jego ramach tematy
wiodące analiza została podzielona na cztery zasadnicze części:
1. Warunki rozwoju turystyki.
2. Warunki rozwoju gospodarki lokalnej.
3. Warunki rozwoju społecznego.
4. Warunki rozwoju gospodarki opartej na wiedzy.
Warunki rozwoju turystyki
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
 Bardzo korzystne położenie
 Niewystarczające zagospodarowanie
geograficzne
turystyczne atrakcji
 Dobre warunki rozwoju turystyki
 Zanieczyszczenie bakteriologiczne
rzek i zbiorników wodnych
 Obecność obszarów chronionych w
 Mało atrakcyjny wygląd miejscowości
postaci parków krajobrazowych
i zabytków
 Różnorodność ukształtowania terenu
 Brak szlaków i ścieżek rowerowych
 Różnorodność atrakcji turystycznych
 Zły stan techniczny większości
obiektów zabytkowych
 Symboliczne znaczenie Ślęży dla
 Zanieczyszczenia powietrza ze strony
regionu i Europy (obecność w sieci
ośrodków miejskich (Świdnicy i
Natura 2000)
Dzierżoniowa)
 Największy zbiornik wodny w
 Brak zagospodarowania
województwie – Zalew Mietkowski
turystycznego Zalewu Mietkowskiego
i innych zbiorników wodnych
 Bogactwo przyrodnicze fauny i flory
 Niska świadomość ekologiczna
mieszkańców, dzikie wysypiska
śmieci
 Bliskość ośrodków miejskich, jako
 Słabo rozwinięta baza hotelowa i
źródeł ruchu turystycznego
gastronomiczna
 Bogate dziedzictwo kulturowe –
 Brak gospodarstw agroturystycznych
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
47
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
liczne zabytki
 Tradycyjna gościnność mieszkańców
 Duża ilość imprez masowych o
znaczeniu ponadlokalnym
 Istnienie lotniska sportowego w
Mirosławicach
 Istniejąca sieć szlaków turystycznych
 Obecność wód leczniczych i
uzdrowiska
 Bardzo dobra dostępność
komunikacyjna Stowarzyszenia i
atrakcji
SZANSE
 Rosnący ruch turystyczny
 Niechęć i brak świadomości
mieszkańców w stosunku do
podejmowania działalności w
obszarze turystyki
 Brak znajomości języków obcych
wśród mieszkańców
 Brak środków na inwestycje w rozwój
bazy turystycznej
 Niski standard oferty turystycznej
 Zaśmiecanie atrakcji przez
korzystających z nich turystów
 Zły stan techniczny dróg

 Popularność aktywnego wypoczynku
i uprawiania sportów wyczynowych

 Rozwój turystycznych funkcji
obszarów wiejskich jest jednym z
priorytetów strategii województwa

 Możliwość pozyskania środków z
funduszy europejskich na
zagospodarowanie atrakcji
turystycznych
 Budowa domków letniskowych na
terenie Stowarzyszenia
 Szerokie możliwości promocji
Stowarzyszenia przez Internet

 Poprawa stanu środowiska
naturalnego w skutek rozbudowy
infrastruktury komunalnej
 Zachowanie naturalnych walorów
terenów dzięki włączeniu ich do
europejskich sieci ochrony przyrody

ZAGROŻENIA
Brak inwestycji w rozwój bazy
turystycznej
Konkurencja ze strony innych
terenów atrakcyjnych turystycznie
(Kotlina Kłodzka, Sudety)
Niekorzystne i niestabilne przepisy
prawne utrudniające rozwój
agroturystycznych funkcji
gospodarstw rolnych
Brak środków na inwestycje w
turystykę w skutek konieczność
podnoszenia standardów życia
mieszkańców
Dalsza degradacja zabytków
 Dewastacja atrakcji przyrodniczych
na skutek zwiększenia ruchu
turystycznego
 Utrzymywanie się negatywnych
postaw społecznych
 Degradacja środowiska wskutek
rozwoju przemysłu wydobywczego w
związku z koniunkturą na budowę
dróg
 Wykorzystanie krajowych i
europejskich programów rozwoju
obszarów wiejskich do poprawy
atrakcyjności terenu
 Aktywizacja mieszkańców do
podejmowania działalności w
obszarze turystyki
Warunki rozwoju gospodarki lokalnej
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
 Bardzo dobre warunki dla rozwoju
 Rozdrobniona struktura gruntowa
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
48
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
rolnictwa towarowego
 Rozwinięte sadownictwo
 Możliwość rozwijania produkcji
ekologicznej (nieskażone gleby
dobrej jakości)
 Rozwinięty przemysł wydobywczy
 Wzrost dochodów gospodarstw
rolnych dzięki dopłatom
 Szerokie możliwości pozyskiwania
wsparcia dla gospodarstw rolnych
 Istnienie zakładów przetwórstwa
produktów rolnych
 Znaczący potencjał produktów
lokalnych (wędliny, wypieki,
przetwory)
 Notowany spadek bezrobocia w
gminach
 Gospodarka oparta na małych
podmiotach – silna pozycja sektora
MŚP
 Szeroka gama wyjątkowych
produktów o charakterze lokalnym
 Polityka gmin sprzyjająca lokowaniu
inwestycji
 Bardzo dobra dostępność
komunikacyjna
SZANSE
 Pozyskanie środków z Unii
Europejskiej na rozwój sektora MŚP
 Polityka państwa sprzyjająca
koncentracji gruntów rolnych
 Rozwój handlu związany ze wzrostem
ruchu turystycznego
 Rosnące dochody rolników związane
z dopłatami
 Perspektywy rozwoju produkcji
ekologicznej i popytu na tego rodzaju
produkty
 Rozwój przemysłu wydobywczego
 Szerokie możliwości certyfikacji
jakościowej dla produktów rolnospożywczych
 Dobra koniunktura gospodarcza
 Dominacja małych gospodarstw
rolnych
 Brak wiedzy na temat upraw
ekologicznych, trudności w
dostępności środków na
przekwalifikowanie produkcji
 Niekorzystny wpływ eksploatacji
surowców na środowisko naturalne
 Brak spółdzielczości i grup
producenckich
 Odpływ młodych ludzi ze wsi
 Niski poziom wykształcenia na wsi
 Wysokie bezrobocie wśród kobiet i
ludzi młodych
 Niekorzystna struktura dochodów
ludności
 Nieopłacalność produkcji rolnej
 Niska aktywność gospodarcza
mieszkańców
 Brak większych inwestycji w gminach
ZAGROŻENIA
 Trudności w podejmowaniu
działalności gospodarczej
(niestabilne przepisy, wysokie
koszty)
 Utrzymywanie się niekorzystnej
struktury rolnej ze względu na
możliwość korzystania z ubezpieczeń
rolniczych
 Brak wsparcia ze strony państwa na
rzecz restrukturyzacji gospodarki na
obszarach wiejskich
 System dopłat petryfikujący
strukturę społeczną na wsi
 Konkurencyjność produkcji rolniczej
z państw UE
 Wyludnianie się wsi, w szczególności
poprzez odpływ ludzi młodych i
wykształconych
 Konkurencja okolicznych gmin w
pozyskiwaniu inwestorów
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
49
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”


















Warunki rozwoju społecznego
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
Aktywne społeczności lokalne w
 Rozwój patologii wśród
gminach
mieszkańców, w tym młodzieży
Dobrze rozwinięta oświata
 Niski standard życia mieszkańców
wsi
Dobra dostępność usług medycznych
 Rosnąca liczba osób korzystających z
pomocy społecznej
Wysoki poziom bezpieczeństwa
 Stosunkowo niska wykrywalność
kradzieży
Aktywna działalność GOK
 Ujemny przyrost naturalny
Znaczna liczba zespołów ludowych
 Konieczność likwidacji placówek
cieszących się wsparciem gmin
oświatowych w związku z niżem
demograficznym
Kultywowanie tradycji lokalnych
 Ucieczka ludzi młodych do dużych
przez mieszkańców
miast i zagranicę
Wiele imprez rekreacyjnych i
kulturalnych dla mieszkańców
Aktywność klubów sportowych
Duża aktywność organizacji
społecznych działających w gminach
SZANSE
ZAGROŻENIA
Wykorzystanie aktywności wspólnot
 Pogłębianie się biedy na wsi
lokalnych
Dalszy rozwój krajowych i
 Brak aktywnej polityki społecznej ze
międzynarodowych programów
strony państwa i samorządów
społecznych (EFS)
powiatowych
Korzystny klimat dla aktywności
 Starzenie się społeczeństwa, w
społecznej
szczególności na wsiach
Wzrost gospodarczy może przyczynić
 Degradacja społeczności lokalnych w
się do przełamania niekorzystnych
związku z rozwojem patologii
tendencji na wsi
Warunki rozwoju gospodarki opartej na wiedzy
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
Rozwinięta sieć telekomunikacyjna
 Niski poziom wykształcenia
społeczności
Możliwość wykorzystania
 Brak wiedzy i umiejętności do
naturalnych wzniesień do
wykorzystania nowych technologii
rozprowadzania radiowego sygnału
sieci Internet
Możliwości pozyskania środków na
 Brak inwestycji sektora
rozwój nowych technologii
technologicznego na terenie ZSROW
 Bieda na wsi uniemożliwia
korzystanie ze zdobyczy
technologicznych
 Wysoki koszt dostępu do Internetu
 Koncentracja sektora
technologicznego w miastach
SZANSE
ZAGROŻENIA
Możliwość zwiększenia dochodów
 Utrzymywanie się monopolu TP S.A.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
50
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
przedsiębiorców dzięki
wykorzystaniu nowych technologii
 Szybki rozwój tego sektora
gospodarki
 Rozwój gospodarki opartej na wiedzy
jest priorytetem strategii regionalnej
i NPR
 Dobry klimat dla rozwoju nowych
technologii
na dostarczanie usług
telekomunikacyjnych na obszarach
wiejskich
 Opór społeczności lokalnych wobec
lokowania inwestycji
wykorzystujących ekologiczne
technologie spalania odpadów
Wnioski z analizy SWOT
1. Partnerstwo „Ślężanie” posiada bardzo znaczący potencjał rozwoju turystyki
rekreacyjnej oraz sportowej.
2. Partnerstwo ma znaczące zasoby w zakresie dziedzictwa kulturowego.
3. Baza i oferta turystyczna wymagają rozbudowy.
4. Gospodarka Partnerstwa dysponuje dużym potencjałem rozwojowym.
5. Istotnym problemem jest niska aktywność gospodarcza mieszkańców.
6. Istnieją dobre warunki rozwoju produkcji rolniczej i przetwórstwa żywności.
7. Społeczności lokalne na terenie Partnerstwa są aktywne i skłonne do
współpracy.
8. Wspólnoty borykają się z problemami wynikającymi z biedy i bezrobocia,
takimi jak patologie społeczne, wykluczenie społeczne, migracje z obszarów
wiejskich.
9. Gminy oferują dobrą infrastrukturę społeczną i są atrakcyjne pod względem
osiedleńczym.
10. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy napotyka znaczne bariery w postaci
niskiego wykształcenia mieszkańców, konkurencji ośrodków miejskich oraz
wysokich kosztów dostępu do sieci Internet.
Przeprowadzenie analizy SWOT w wybranych obszarach pozwoliło na dokonanie wyboru
tematów wiodących proponowanych w ramach programu LEADER +
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
51
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
5. ZSROW – cele i planowany budżet
5.1.
Tematy wiodące i cele strategiczne
Wskazanie tematów wiodących ZSROW LGD „Ślężanie” odbyło się w drodze:
1. Analizy wyników SWOT;
2. Konsultacji z mieszkańcami;
3. Analizy zgłoszonych przez mieszkańców projektów do realizacji w
ramach ZSROW;
4. Konsultacji grupy roboczej przygotowującej warsztaty z mieszkańcami
i strategię;
Przyjęta metoda postępowania zagwarantowała, że wybrane tematy wiodące będą zgodne z
oczekiwaniami mieszkańców oraz zyskają potwierdzenie w drodze naukowej analizy
wniosków płynących z przeprowadzonych badań społecznych, diagnozy obszaru ZSROW, a
także zostaną potwierdzone przez mieszkańców w formie zaproponowanych projektów
działań.
W głosowaniu przeprowadzonym w trakcie warsztatów w każdej z gmin Stowarzyszenia
tematy wiodące w ramach Pilotażowego Programu Leader + uzyskały następującą liczbę
głosów (każdy mieszkaniec dysponował dwoma głosami):
1. Innowacja – zastosowanie nowych informacji know-how i nowych technologii w celu
podniesienia konkurencyjności produktów i usług świadczonych na terenach wiejskich
- 21 głosów.
2. Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich – 76 głosów.
3. Podnoszenie wartości lokalnych produktów zwłaszcza przez ułatwienie małym
jednostkom produkcyjnym dostępu do rynku dzięki wspólnym działaniom – 61 głosów.
4. Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych, w tym potencjału obszarów
należących do sieci Natura 2000 – 108 głosów.
Wynik głosowania wskazał na odrzucenie tematu 1. Pozostałe trzy tematy zostały poddane
analizie w ramach prac grupy roboczej. Odbywały się one na bazie weryfikacji i oceny
możliwości realizacji projektów zgłoszonych do ZSROW przez mieszkańców i gminy. W
wyniku dokonanej analizy grupa robocza zdecydowała o wyborze dwóch tematów
wiodących:
Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych, w tym potencjału
obszarów należących do sieci Natura 2000
Podnoszenie wartości lokalnych produktów zwłaszcza przez ułatwienie
małym jednostkom produkcyjnym dostępu do rynku dzięki wspólnym
działaniom
Wybór ten podyktowany był wynikami głosowania mieszkańców, wynikami analizy SWOT
oraz wynikami analizy projektów zgłoszonych do ZSROW. Został on następnie
zaprezentowany mieszkańcom i przez nich zaaprobowany.
W oparciu o wybrane tematy wiodące sformułowana została wizja Partnerstwa, a w
następnej kolejności cele strategiczne i operacyjne.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
52
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Wizja Partnerstwa „Ślężanie”
Magiczna Ziemia Ślężańska przyciąga do siebie wszystkich,
którzy chcą odnaleźć jej legendarne wielokulturowe dziedzictwo,
piękno naturalnej przyrody i otwartość mieszkańców.
Społeczność i jej goście, żyją w przyjaznym środowisku, czerpiąc
satysfakcję z harmonijnego wykorzystania jego zasobów,
szacunku do wyjątkowych tradycji i zadbanych atrakcji.
Aktywność
i
partnerska
współpraca
samorządu,
przedsiębiorców i organizacji społecznych zapewnia rozwój
naszego
potencjału,
zachowanie
naszej
tożsamości
i
wykorzystanie nowoczesnych zdobyczy cywilizacyjnych.
Wybór tematów wiodących przesądził o kształcie zapisów odnoszących się do celów
strategicznych zawartych w ZSROW. Cele strategiczne zostały w dalszej kolejności
rozpisane na cele operacyjne wskazując na zasadnicze kwestie, jakie powinny zostać
podjęte dla ich realizacji.
Cele strategiczne i operacyjne:
1. Podniesienie atrakcyjności turystycznej Ziemi Ślężańskiej i rozwój
potencjału społecznego jej mieszkańców przez wykorzystanie miejscowych
zasobów naturalnych i kulturowych.
1.1. Bogata oferta turystyczna bazująca na walorach naturalnych i kulturowych regionu.
1.2. Rozwinięta sieć atrakcji i bazy/infrastruktury turystycznej obszaru partnerstwa.
1.3. Dostępny i skuteczny system informacji i promocji turystycznej Ziemi Ślężańskiej.
2. Wykreowanie szerokiej gamy produktów lokalnych dla aktywizacji i
polepszenia konkurencyjności gospodarki regionu.
2.1. Wykorzystanie i rozwój potencjału miejscowego /baza produkcyjna i społeczna/
produktu lokalnego.
2.2. Efektywny system kreowania i zarządzania produktem lokalnym.
2.3. Produkty lokalne Ziemi Ślężańskiej są znane i dostępne.
W wyniku dalszych prac, cele operacyjne zostały rozpisane na działania w latach 20072013, te z kolei rozpisano na zadania, jakie Partnerstwo ma zamiar zrealizować w okresie
2006-2008.
Zapis ten prezentują poniższe tabele:
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
53
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Szczegółowa matryca działań i zadań do ZSROW w ramach priorytetu Zasoby Naturalne i Kulturowe
Lp.
1.
2.
3.
4.
Działania 2007-2013
Inwentaryzacja zasobów
naturalnych i kulturowych
obszaru Partnerstwa
Stworzenie sieci ścieżek i tras
turystycznych po terenie
Partnerstwa
Stworzenie Centrum
Informacji
Turystycznej
Podniesienie wartości
istniejących atrakcji
Zadania 2007-2008
- inwentaryzacja cennych miejsc i obiektów
przyrodniczych
- stworzenie bazy fotograficznej atrakcji naturalnych i
kulturowych wraz z ich opisem i historią
- opracowanie wspólnie z mieszkańcami koncepcji
uatrakcyjnienia wsi
- przygotowanie planu utworzenia lokalnych izb
pamięci (wybór miejsca, zebrania eksponatów,
pamiątek)
- opracowanie dokumentacji i wytyczenie
 ścieżki rowerowej po Partnerstwie
 szlaków samochodowych po Partnerstwie
 ścieżek edukacyjnych w gminach
- oznaczenie szlaków jednolitymi tablicami z logo
partnerstwa
- wytyczenie wspólnej pieszej ścieżki turystycznej po
Partnerstwie
- opracowanie i wydanie mapy Partnerstwa
uwzględniającej lokalne atrakcje turystyczne
- ustawienie tablic informacyjnych we wszystkich
miejscowościach Partnerstwa
- ustawienie tablic informacyjnych przy ważniejszych
drogach na granicach Partnerstwa
- uruchomienie strony internetowej z informacją o
atrakcjach,
bazie
noclegowej,
imprezach
i
wydarzeniach na terenie Partnerstwa
- utworzenie punktów informacji turystycznej w każdej
gminie z możliwością rezerwacji noclegów
- wydanie informatora turystycznego wraz z opisem
lokalnych produktów i ich wytwórców
- wydanie kalendarza promocyjnego
- opracowanie jednolitego oznakowania atrakcji (znaki
kierunkowe i tablice informacyjne)
- promowanie atrakcji poprzez umieszczenie ich zdjęć i
opisów na stronach internetowych i w wydawnictwach
Partnerstwa
- opracowanie w kilku językach oferty obiektów
pałacowych
przeznaczonych
do
sprzedaży
i
Źródła
finansowania
Odpowiedzialność
Partnerzy
LGD
Towarzystwa
miłośników
przyrody
zabytków
Sołectwa
Mieszkańcy
Szkoły
LGD
Samorządy
Uczelnie Wyższe
Przedsiębiorcy
Parafie
Szkoły
Organizacje
lokalne
PPL+
LGD
Gestorzy bazy
turystycznej i
noclegowej
Mieszkańcy
Wydawnictwa
Zarządy dróg
PPL+
LGD
Lokalne
organizacje
turystyczne
Szkoły
Mieszkańcy
Sołtysi
Gminy
PPL+
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
i
PPL+
54
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
5.
6.
Wykreowanie nowych atrakcji
turystycznych
Organizacja imprez
promocyjnych i rekreacyjnych
skierowanie jej do potencjalnych inwestorów
- organizacja akcji porządkowania obiektów
turystycznych we wsiach Partnerstwa
stworzenie
kompleksu
zielonych
boisk
(dokumentacja techniczna)
- stworzenie projektu zagospodarowania Zalewu
Mietkowskiego (Przystań Wikingów)
- opracowanie dokumentacji budowy skansenu w
gminie Sobótka
- rekonstrukcja grodu w Dolinie Tatarskiej w gminie
Niemcza (dokumentacja techniczna)
- opracowanie planu zagospodarowania Doliny
Kwitnących Sodów w gminie Marcinowice na bazie
Święta Kwitnących Sadów
- zorganizowanie akcji promujących produkty lokalne
w trakcie imprez rekreacyjnych w gminach
- podniesienie atrakcyjności imprez lokalnych
poprzez:
 organizację Festiwalu Rzemiosł Artystycznych
i Produktu Lokalnego
 organizację widowisk historycznych i ilustracji
legend oraz tradycji lokalnych z udziałem
mieszkańców gmin
 organizację plenerów artystycznych
 organizację zawodów i turniejów gmin
- promocja Partnerstwa poprzez udział w imprezach
regionalnych, krajowych i międzynarodowych
Agencje rządowe
LGD
Eksperci
Projektanci
Uczelnie Wyższe
Gminy
PPL+
LGD
Samorządy
Sołectwa
Szkoły
Wytwórcy
Produktów
Lokalnych
Kluby Sportowe
PPL+
Szczegółowa matryca działań i zadań do ZSROW Partnerstwa „Ślężanie” w ramach priorytetu Produkt Lokalny
Lp.
1.
Działania 2007-2013
Zadania 2007-2008
Inwentaryzacja
produktów
lokalnych i ich potencjalnych
producentów
- stworzenie listy produktów lokalnych i ich
wytwórców
- inwentaryzacja metod i sposobów wywarzania
produktów lokalnych
- opracowanie z udziałem mieszkańców zbioru
tradycyjnych przepisów kulinarnych
zamieszczenie
na
stronach
internetowych
Partnerstwa bazy danych produktów lokalnych
Odpowiedzialność
Partnerzy
Źródła
finansowania
LGD
Ośrodki doradztwa
rolniczego
Sołtysi
Lokalne organizacje
gospodarcze
Koła
gospodyń
wiejskich
PPL+
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
55
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
2.
3.
4.
5.
Opracowanie
Strategii
Marketingowej Partnerstwa
Wypromowanie
produktu lokalnego
marki
Dystrybucja produktów na
terenie Partnerstwa i poza nim
Wprowadzenie na rynek gamy
nowych produktów lokalnych
- rozpisanie konkursu na opracowanie strategii
marketingowej Partnerstwa
- wyłonienie wykonawcy strategii
- opracowanie jednolitej i spójnej identyfikacji
wizerunkowej dla Partnerstwa i produktu lokalnego
- rozpoczęcie wdrażania strategii
- opracowanie procedury nadawania marki produktu
lokalnego
- założenie kapituły marki i opracowanie jej
regulaminu
- ogłoszenie konkursu na najlepszy produkt lokalny
- promocja produktów lokalnych na imprezach
organizowanych przez Partnerstwo (stoiska dla
wytwórców)
- sprzedaż produktów w centrach informacji
turystycznej oraz w obiektach noclegowych
- rozpowszechnianie informacji o produktach
lokalnych i ich wytwórcach poprzez umieszczenie
informacji o nich w wydawnictwach oraz na stronach
internetowych Partnerstwa
- opracowanie i wydanie książki kucharskiej
promującej lokalne produkty kulinarne
- sprzedaż produktów w trakcie imprez lokalnych
- stworzenie sieci stoisk produktami lokalnymi w
centrach informacji turystycznej i sklepach na terenie
Partnerstwa
- uruchomienie sklepiku internetowego
- udział w krajowych i międzynarodowych targach
- przeprowadzenie serii szkoleń producentów na
temat:
 Marketingu
 Dystrybucji poprzez Internet
 Pozyskiwania środków z funduszy UE
Poszerzania rynków zbytu
- rozpisanie i przeprowadzenie konkursu na
najciekawsze nowe produkty lokalne
przeprowadzenie
badań
marketingowych
dotyczących możliwości wprowadzenia na rynek
wybranych produktów
- wsparcie udziału producentów lokalnych w targach
krajowych i międzynarodowych
LGD
Agencje
marketingowe
Gminy
Agencja
Rozwoju
Przedsiębiorczości
LGD
Lokalne organizacje
gospodarcze
Gminy
Gestorzy
bazy
noclegowej
Restauratorzy
Koła
gospodyń
wiejskich
PPL+
LGD
Ośrodki doradztwa
rolniczego
Sołtysi
Lokalne organizacje
gospodarcze
Gminy
Instytucje
szkoleniowe
Samorząd
województwa
PPL+
LGD
Agencje
marketingowe
Agencje
rządowe
(ARP)
Producenci
i
wytwórcy lokalni
Samorząd
województwa
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
PPL+
PPL+
56
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
5.2.
Uzasadnienie wyboru tematów wiodących
Wybrane przez Partnerstwo tematy wiodące odpowiadają rzeczywistym możliwościom
rozwoju obszaru. Ich realizacja pozwoli, z jednej strony wykorzystać silne strony i szanse
stojące przed Partnerstwem, z drugiej daje szerokie możliwości niwelowania słabych stron
i zagrożeń, jakie mogą rysować się przed Partnerstwem w przyszłości.
Wyniki analizy SWOT w jednoznaczny sposób wskazały, że największy potencjał
Partnerstwo posiada w obszarze priorytetów nazywanych w skrócie „wykorzystanie
zasobów naturalnych i kulturowych” oraz „produkt lokalny”. Zostało to również
potwierdzone w drodze konsultacji społecznych. Jednocześnie dołożono starań, aby wybór
mieszkańców był zgodny z celami programu Leader +. W tym celu mieszkańcy zostali
poproszeni o zgłoszenie własnych projektów, które zostały następnie poddane weryfikacji
przez grupę roboczą przy udziale ekspertów. W wyniku tego procesu odrzucono temat
wiodący „podniesienie jakości życia na obszarach wiejskich”. Wiązało się to z faktem, że
większość zaproponowanych w tym obszarze projektów nie odpowiadała celom programu
Leader+, w związku z czym nie mogłyby być zrealizowane przez LGD. Dążono do
uniknięcia sytuacji, w której oczekiwania mieszkańców i członków LGD byłyby sprzeczne z
możliwościami oferowanymi w ramach Pilotażowego Programu Leader+.
W trakcie przygotowania ZSROW podjęto następujące działania konsultacyjne:
1. W dniach 30 listopada – 4 grudnia 2005 roku przeprowadzono konsultacje
telefoniczne na grupie 500 mieszkańców gmin tworzących Partnerstwo. Ich
wynik potwierdził społeczną akceptację realizacji projektu „Ślężańska
Odyseja”.
2. Przeprowadzono badania sondażowe na reprezentatywnej grupie dorosłych
mieszkańców dotyczące oceny poziomu integracji społecznej wokół projektu
oraz wiedzy mieszkańców na temat walorów i atrakcji obszaru realizacji
ZSROW.
3. Przeprowadzono serię spotkań z mieszkańcami każdej z gmin, na których:
 zapoznano ich z projektem,
 przeprowadzono warsztaty dotyczące oceny zasobów Partnerstwa,
 dokonano analizy SWOT obszaru partnerstwa z udziałem mieszkańców,
 Sformułowano wizję rozwoju Partnerstwa,
 Dokonano wyboru tematów wiodących ZSROW,
 Zebrano od mieszkańców projekty do realizacji w ramach ZSROW,
Harmonogram tych spotkań przedstawia zamieszczona poniżej tabela.
L.p.
Miejsce spotkania – dokładny adres
Data
Godzina
Temat
Imię i nazwisko prowadzącego
(województwo, powiat, miejscowość, miejsce,
ulica, nr domu, nr lokalu)
1.
Województwo dolnośląskie, powiat
Dzierżoniowski, Tuszyn, Szkoła Podstawowa.
Tuszyn 47.
15.12.2005
17.00
Warsztaty na temat możliwości
rozwoju regionu
dr Andrzej Ferens
2.
Województwo dolnośląskie, powiat Świdnicki,
Marcinowice, Urząd Gminy, ul. Tuwima 2.
14.12.2005
12.00
Warsztaty na temat możliwości
rozwoju regionu
dr Andrzej Ferens
3.
Województwo dolnośląskie, powiat Wrocławski,
Sobótka, Gimnazjum Gminne, ul. Świdnicka 20a.
09.12.2005
16.30
Warsztaty na temat możliwości
rozwoju regionu
dr Andrzej Ferens
4.
Województwo dolnośląskie, powiat
Dzierżoniowski, Niemcza, Niemczański Ośrodek
Kultury, Rynek 32.
13.12.2005
16.30
Warsztaty na temat możliwości
rozwoju regionu
dr Andrzej Ferens
5.
Województwo dolnośląskie, powiat Wrocławski,
Mietków, Dom Kultury, ul. Spółdzielcza 1.
16.12.2005
16.30
Warsztaty na temat możliwości
rozwoju regionu
dr Andrzej Ferens
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
57
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Miejsce spotkania – dokładny adres
L.p.
Data
Godzina
Temat
Imię i nazwisko prowadzącego
(województwo, powiat, miejscowość, miejsce,
ulica, nr domu, nr lokalu)
1.
Województwo dolnośląskie, powiat
Dzierżoniowski, Szkoła Podstawowa, Tuszyn 47.
31.01.2006
17.00
Spotkania z potencjalnymi
partnerami LGD, Spotkania
zawiązujące partnerstwo
dr Andrzej Ferens
2.
Województwo dolnośląskie, powiat
Dzierżoniowski, Szkoła Podstawowa, Tuszyn 47.
14.02.2006
17.00
Konsultacje społeczne i spotkania
informacyjne nt projektu
dr Andrzej Ferens
3.
Województwo dolnośląskie, powiat Świdnicki,
Marcinowice, Dom Strażaka, ul. Świdnicka 8.
24.01.2006
17.00
Spotkania z potencjalnymi
partnerami LGD, Spotkania
zawiązujące partnerstwo
dr Andrzej Ferens
4.
Województwo dolnośląskie, powiat Świdnicki,
Marcinowice, Dom Strażaka, ul. Świdnicka 8.
07.02.2006
17.00
Konsultacje społeczne i spotkania
informacyjne nt projektu
dr Andrzej Ferens
5.
Województwo dolnośląskie, powiat Wrocławski,
Sobótka, Gimnazjum Gminne ul. Świdnicka 20 a.
25.01.2006
17.00
Spotkania z potencjalnymi
partnerami LGD, Spotkania
zawiązujące partnerstwo
dr Andrzej Ferens
6.
Województwo dolnośląskie, powiat Wrocławski,
Sobótka, Gimnazjum Gminne ul. Świdnicka 20 a.
08.02.2006
17.00
Konsultacje społeczne i spotkania
informacyjne nt projektu
dr Andrzej Ferens
7.
Województwo dolnośląskie, powiat
Dzierżoniowski, Przerzeczyn Zdrój, Świetlica
Parafialna ul. Zdrojowa 26.
23.01.2006
17.00
Spotkania z potencjalnymi
partnerami LGD, Spotkania
zawiązujące partnerstwo
dr Andrzej Ferens
8.
Województwo dolnośląskie, powiat
Dzierżoniowski, Przerzeczyn Zdrój, Świetlica
Parafialna ul. Zdrojowa 26.
06.02.2006
17.00
Konsultacje społeczne i spotkania
informacyjne nt projektu
dr Andrzej Ferens
W dniach 24-25 lutego 2006 roku w Ślężańskim Młynie we wsi Szczepanów odbyła się
konferencja grupy roboczej przygotowującej ZSROW, na które dokonano podsumowania
warsztatów oraz oceny projektów zgłoszonych przez mieszkańców. W wyniku dokonanego
przeglądu ustalono listę rankingową projektów, które zostały następnie przełożone na
szczegółowy plan działań i zadań Partnerstwa na lata 2007-2013 i 2006-2008. Ranking
zgłoszonych projektów znajduje się w załączniku nr 3 na końcu niniejszego dokumentu.
W dniu 24 marca w Sobótce odbyła się konferencja podsumowująca prace nad ZSROW.
Zaprezentowano na niej podstawowe zapisy strategii i przedstawiono mieszkańcom plan
działań i zadań Partnerstwa na najbliższe lata. W trakcie dyskusji mieszkańcy wyrazili
aprobatę dla projektu strategii. Każdy z uczestników spotkania otrzymał również broszurę
informującą o podstawowych zapisach strategii.
Analiza strategiczna Partnerstwa, wybór tematów wiodących i wypracowanie celów
strategicznych odbyło się w sposób uspołeczniony. Dokument strategiczny zyskał
pozytywną opinię mieszkańców, którzy utożsamiają się z przyjętymi zapisami.
5.3.
Partnerstwo
Prace nad projektem zawiązania Partnerstwa rozpoczęły się w lipcu 2004 roku i
zakończyły w marcu 2006 roku rejestracją Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania
„Ślężanie” oraz przygotowaniem Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Harmonogram tych działań przedstawia się następująco:
Lipiec 2004
Konferencja na temat Programu LEADER+ Dyskusja na temat
przystąpienia do I schematu programu;
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
58
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Sierpień 2004
Propozycja projektu „Ślężańska Odyseja –szlakiem historii, legend
i kultury ziemi”;
Październik- Listopad 2004 Prace nad
dofinansowanie jego realizacji
Grudzień 2004
szczegółami
projektu
i
wnioskiem
o
Złożenie do instytucji wdrażającej FAPA wniosku o dofinansowanie
projektu pod nazwą: „Ślężańska Odyseja –szlakiem historii,
legend i kultury ziemi”;
Marzec 2005
Pozytywna weryfikacja złożonego wniosku pod względem
formalnym;
Czerwiec 2005
Ogłoszenie informacji o zatwierdzeniu projektu do realizacji;
Wrzesień 2005
Podpisanie przez Burmistrza Miasta i Gminy Sobótka Eugeniusza
Cielenia oraz Wójta Gminy Marcinowice Waldemara Budzyńskiego
umowy o dofinansowanie projektu z FAPA.
Październik 2005 Realizacja projektu:
- Inwentaryzacja stanu istniejącego,
- Analiza regionu pod względem historycznym,
- Analiza regionu pod względem geograficznym,
Listopad 2005
- Analiza regionu pod względem społeczno – gospodarczym,
- Identyfikacja uwarunkowań rozwoju regionu,
- Opracowanie strony internetowej: www.sleza.pl
- Opracowanie informatora projektu i innych materiałów promocyjnych,
- Konsultacje społeczne i spotkania informacyjne nt. projektu,
Grudzień 2005
- Organizacja warsztatów na temat możliwości rozwoju regionu,
- Raport ewaluacyjny z realizacji I etapu projektu,
- Złożenie wniosku o płatność za realizację I etapu realizacji projektu do
instytucji wdrażającej –FAPA.
Styczeń 2006
- Organizacja spotkań z potencjalnymi partnerami LGD,
- Organizacja warsztatów zawiązujących partnerstwo,
- Powołanie LGD,
Luty 2006
- Konsultacje społeczne i spotkania informacyjne nt. projektu,
Marzec 2006
- Promocja projektu w telewizji i prasie,
- Rejestracja Stowarzyszenia „Ślężanie LGD”
- Konferencja podsumowująca,
- Złożenie wniosku o płatność za realizację II etapu projektu w instytucji
wdrażającej – FAPA,
Udział społeczności lokalnych w procesie przygotowywania ZSROW został opisany w
części 5.1. i 5.2. Sprawozdania z wybranych warsztatów załączone zostały na końcu
dokumentu.
Na obecnym etapie realizacji projektu nie jest możliwe określenie wpływu przyszłych
konsultacji społecznych na zmiany w budżecie LGD. Planuje się szeroką akcję promocyjnoinformacyjną mającą na celu wzmocnienie potencjału LGD i promocję podejmowanych
przez nią inicjatyw, szczegółowy opis tych działań znajduje się w załączniku 4.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
59
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
5.4.
Sposób finansowania ZSROW
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
60
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
6. Wpływ realizacji ZSROW na rozwój regionu
Obszar realizacji ZSROW Partnerstwa „Ślężanie” obejmuje pięć gmin (Dzierżoniów,
Marcinowice, Mietków, Niemcza i Sobótka) położonych w środkowej części Dolnego
Śląska. Na terenie Partnerstwa znajdują się obszary o wysokiej wartości historycznej,
kulturowej, rolniczej oraz gospodarczej, w tym w szczególności obszary chronione –
Ślężański Park Krajobrazowy oraz Park Krajobrazowy „Dolina Bystrzycy”. Rozwinięta
gospodarka, dobre warunki dla rolnictwa i atrakcyjne tereny inwestycyjne oraz osiedleńcze
są elementami decydującymi o znaczeniu Ziemi Ślężański dla rozwoju regionu.
Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego określa wizję przekształcenia
województwa w jeden z węzłowych regionów Unii Europejskiej. Jako nadrzędny cel w
dążeniu do realizacji tej wizji wskazano:
Podniesienie poziomu życia mieszkańców Dolnego Śląska oraz poprawa
konkurencyjności regionu przy respektowaniu zasad zrównoważonego
rozwoju
Dążenie do przekształcenia województwa dolnośląskiego w region węzłowy zakłada
konieczność tworzenia układów o charakterze sieciowym tak w otoczeniu regionu, jak i
wewnątrz. Wewnętrzna sieć powinna się opierać na spójnych strukturach lokalnych.
ZSROW Partnerstwa „Ślężanie” w sposób bezpośredni prowadzi do wykształcenia się
silnego ogniwa w regionalnej sieci gospodarczej, społecznej i turystycznej regionu.
Cele strategiczne ZSROW zakładają:
1. Podniesienie atrakcyjności turystycznej Ziemi Ślężańskiej i rozwój
potencjału społecznego jej mieszkańców przez wykorzystanie
miejscowych zasobów naturalnych i kulturowych
2. Wykreowanie szerokiej gamy produktów lokalnych dla aktywizacji i
polepszenia konkurencyjności gospodarki regionu
Są one ściśle powiązane z nadrzędnym celem strategii regionalnej. Zakładają kreowanie
rozwoju gospodarczego w oparciu o rozwój gospodarczy bazujący na lokalnych zasobach i
poszanowaniu dziedzictwa naturalnego i kulturowego.
Cele, jakie postawiło przed sobą Partnerstwo Gmin Ślężańskich odpowiadają nie tylko
nadrzędnym celom strategicznym regionu, zbieżność zachowana została również na
poziomie celów operacyjnych i planowanych działań.
Zapisy ZSROW są zbieżne z następującymi działaniami Strategii Województwa
Dolnośląskiego do 2020 roku:
W obszarze celu gospodarczego:
Zbudowanie konkurencyjnej i innowacyjnej gospodarki Dolnego Śląska
W ramach priorytetu I – Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Dolnego Śląska:
 Działanie 2. Tworzenie obszarów oraz ośrodków wzrostu i rozwoju.
 Działanie 3. Wspieranie instytucji otoczenia biznesu.
W ramach priorytetu III – Wspieranie aktywności gospodarczej na Dolnym Śląsku.
 Działanie 1. Wspieranie rozwoju MŚP.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
61
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
 Działanie 2. Efektywne wykorzystanie zewnętrznych źródeł finansowania
przedsięwzięć gospodarczych.
 Działanie 3. Promowanie produktów regionalnych i ich marketing.
 Działanie 4. Współpraca gospodarcza w regionie.
 Działanie 5. Rozszerzanie współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej.
 Działanie 6. Wspieranie zmian postaw mieszkańców regionu ukierunkowanych na
przedsiębiorczość w szczególności mieszkańców miast.
 Działanie 9. Wspieranie integracji i rozbudowy gospodarczej dolnośląskiego
potencjału turystycznego oraz uzdrowiskowego i ich promocja.
W obszarze celu przestrzennego:
Zwiększenie spójności przestrzennej i infrastrukturalnej regionu i jego
integracja z europejskimi obszarami wzrostu
W ramach priorytetu I - Poprawa spójności przestrzennej regionu:
 Działanie 1. Policentryczny rozwój sieci osadniczej oraz tworzenie nowoczesnych
rozwiązań
funkcjonalnych,
przy
zachowaniu
walorów
przyrodniczych,
środowiskowych i krajobrazowych.
 Działanie 3. Przeciwdziałanie degradacji obszarów peryferyjnych i zagrożonych
marginalizacją.
W ramach priorytetu II Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich:
 Działanie 1. Podniesienie poziomu życia ludności wiejskiej.
 Działanie 2. Przekształcenie struktury agrarnej.
 Działanie 3. Wykształcenie nowej koncepcji wsi – rozwój pozarolniczej aktywności
mieszkańców terenów wiejskich i wykształcenie nowych funkcji dla tych terenów.
W ramach priorytetu III – Poprawa ładu przestrzennego, harmonijności struktur
przestrzennych
 Działanie 3. Ochrona dziedzictwa kulturowego.
W ramach priorytetu IV – Zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa i
gospodarki
 Działanie 5. Ochrona zasobów naturalnych poprzez ich racjonalne wykorzystanie.
 Działanie 6. Utrzymanie i ochrona obszarów o wysokich walorach przyrodniczych,
podniesienie różnorodności biologicznej i krajobrazowej.
 Działanie 8. Propagowanie wiedzy ekologicznej.
 Działanie 10. Zapewnienie warunków przestrzennych i odpowiednich warunków
ekologicznych dla utrzymania i rozwoju funkcji uzdrowiskowych.
W obszarze celu społecznego:
Rozwijanie solidarności społecznej oraz postaw obywatelskich, twórczych i
otwartych na świat
W ramach priorytetu I – Integracja społeczna i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu
 Działanie 3. Aktywizacja społeczna i opieka nad osobami starszymi.
 Działanie 4. Wyrównywanie szans kobiet i mężczyzn.
 Działanie 5. Redukowanie zjawiska ubóstwa, ze szczególnym uwzględnieniem
obszarów dotkniętych bezrobociem strukturalnym.
 Działanie 9. Wdrażanie planów działań na rzecz wzrostu zatrudnienia przy
wykorzystaniu partnerstwa społecznego. Promocja zatrudnienia socjalnego i
spółdzielczości socjalnej.
 Działanie 10. Tworzenie i promowanie mechanizmów w zakresie elastycznych i
aktywnych form zatrudnienia, przeciwdziałających wykluczeniu z rynku pracy.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
62
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
W ramach priorytetu II – Umacnianie społeczeństwa obywatelskiego, rozwój kultury:
 Działanie 1. Optymalizacja infrastruktury kulturalnej, zwiększenie aktywności
społecznej w obszarze kultury.
 Działanie 2. Ochrona dziedzictwa cywilizacyjnego. Rozwój tożsamości regionalnej.
 Działanie 4. Wsparcie i promocja postaw prospołecznych oraz lokalnych inicjatyw
społecznych na zasadach pomocniczości i partnerstwa.
 Działanie 5. Aktywizacja społeczności lokalnych, w szczególności z terenów
wiejskich i małych ośrodków miejskich.
 Działanie 6. Umacnianie i rozwój współpracy administracji publicznej z
organizacjami sektora pozarządowego.
W ramach priorytetu III – Poprawa jakości i efektywności edukacji i badań naukowych:
 Działanie 7. Rozwijanie przedsiębiorczości poprzez promowanie inicjatywy i
kreatywności w procesie kształcenia.
 Działanie 9. Wzmocnienie powiązań edukacji z gospodarką, nauka oraz
środowiskiem lokalnym; rozwój procesu uspołeczniania edukacji.
W ramach priorytetu IV – Stałe podnoszenie stanu bezpieczeństwa i zdrowia mieszkańców
województwa:
 Działanie 2. Wspieranie działań skierowanych przeciw patologiom społecznym,
wypracowanie skutecznych form współpracy obywateli z policją oraz współpracy
sąsiedzkiej w środowisku zamieszkania.
 Działanie 5. Zwiększenie aktywności samorządów, organizacji i stowarzyszeń w
rozwoju i promowaniu sportu, rekreacji i aktywnego trybu życia. Szkolenie kadr.
W ramach priorytetu V – Aktywna polityka rynku pracy oraz wzmocnienie rozwoju
zasobów ludzkich:
 Działanie 2.Wspieranie procesów restrukturyzacyjnych.
 Działanie 3. Promocja samozatrudnienia.
 Działanie 4. Zwiększanie dostępu do zatrudnienia.
Realizacja ZSROW Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich w znaczący sposób może przyczynić
się do cząstkowej realizacji szerokiego zakresu celów strategii regionalnej. Na obecnym
etapie można ocenić jedynie potencjalne możliwości wpływu ZSROW na rozwój regionu.
W tej perspektywie zapisy zawarte w strategii Partnerstwa odpowiadają potrzebom
rozwojowym województwa dolnośląskiego.
Ocena wpływu realizacji ZSROW na rozwój regionu wymaga oceny z dwóch
punktów widzenia, regionalnego, której dokonano powyżej, i lokalnego – strategicznych
celów stawianych przez gminy tworzące Stowarzyszenie.
Zestawienie celów strategicznych sformułowanych w dokumentach przygotowanych przez
gminy stowarzyszone z celami wypracowanymi w trakcie prac nad ZSROW wskazuje na ich
komplementarny charakter. Dokonana w tym celu analiza porównawcza celów
strategicznych określonych w strategiach gmin z celami ZSROW wykazała, że:
1. Strategie wszystkich gmin jako jeden z priorytetów wskazują rozwój
turystycznych funkcji i ochrony zasobów przyrodniczych, co pozostaje w
pełnej zgodności z zapisami ZSROW.
2. Dokumenty strategiczne gmin w sposób priorytetowy traktują również
rozwój gospodarczy poprzez wspieranie sektora MŚP, co jest również celem
ZSROW.
3. Jako istotny element rozwoju strategicznego gmin traktuje się
przekształcenia w sektorze rolnictwa zmierzające w kierunku zapewnienia
gospodarstwom rolniczym alternatywnych form dochodów. Tematy wiodące
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
63
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
ZSROW związane z rozwojem produktu lokalnego i agroturystyki pozwolą na
realizację tego celu.
4. Za kluczowe uznaje się również działania mające na celu pozyskiwanie i
wykorzystanie funduszy europejskich. Zawiązanie Partnerstwa i
przygotowanie ZSROW jest realizacją tego celu.
5. Priorytetem strategicznym gmin jest także dążenie do przyciągnięcia
inwestycji gospodarczych. Szeroko zakrojone w ZSROW działania
promocyjne są drogą do realizacji tego celu.
6. Celem wszystkich gmin jest również poprawa jakości życia mieszkańców oraz
umacnianie wspólnot lokalnych. Także ten cel pozostaje w pełnej zgodności z
zapisami ZSROW.
Realizacja ZSROW Lokalnej Grupy Działania „Ślężanie” może przyczynić się zarówno do
realizacji celów strategii regionalnej, jak i do realizacji strategicznych celów gmin
tworzących Partnerstwo.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
64
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
7. Powiązania ZSROW ze strategią NPR na lata 2004-2006
Zintegrowana Strategia Rozwoju Lokalnej Grupy Działania „Ślężanie wychodzi naprzeciw
głównemu celowi Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006, który brzmi:
CELEM STRATEGICZNYM NARODOWEGO PLANU ROZWOJU JEST
ROZWIJANIE KONKURENCYJNEJ GOSPODARKI OPARTEJ NA WIEDZY I
PRZEDSIĘBIORCZOŚCI, ZDOLNEJ DO DŁUGOFALOWEGO, HARMONIJNEGO
ROZWOJU, ZAPEWNIAJĄCEJ WZROST ZATRUDNIENIA ORAZ POPRAWĘ
SPÓJNOŚCI SPOŁECZNEJ, EKONOMICZNEJ I PRZESTRZENNEJ Z UNIĄ
EUROPEJSKĄ NA POZIOMIE REGIONALNYM I KRAJOWYM.
Strategia LGD „Ślężanie” koncentruje się na stworzeniu warunków dla długofalowego
zrównoważonego rozwoju terenów Partnerstwa poprzez wykorzystanie atutów środowiska
naturalnego i zasobów kulturowych. Pozwoli to na wykreowanie nowej formy
zarobkowania dla właścicieli gospodarstw rolniczych dzięki rozwojowi agroturystyki.
Jednocześnie realizacja strategii otwiera szerokie możliwości rozwój przedsiębiorczości
poprzez wsparcie niewielkich wytwórców produktów lokalnych. Działania te prowadzą do
rozwoju konkurencji, zapewniają wzrost zatrudnienia i przedsiębiorczości na wsi,
prowadzą również do zwiększeniu konkurencyjności regionu i jego spójności z Unią
Europejską.
Planowane w strategii działania pozwolą poprawić jakość środowiska poprzez zwiększenie
świadomości społecznej oraz dążenie do integracji wspólnot lokalnych w trosce o swoje
otoczenie, które powinno stanowić zarówno element podnoszący jakość życia, jak i źródło
dochodu.
Zadania sformułowane w ZSROW są w pełni zgodne celami cząstkowymi NPR, w
szczególności zaś z celem drugim, który postuluje zwiększenie dostępu ludności wiejskiej
do rynku pracy i wykształcenia. LGD „Ślężanie” planuje osiągnąć te cele poprzez
wykorzystanie narządzi szkoleniowych do aktywizacji gospodarczej ludności w obszarach
usług turystycznych i produktu lokalnego. Działania te zazębiają się z celem cząstkowym nr
4 i doprowadzą do ograniczenia zatrudnienia w rolnictwie i stworzenia alternatywnych
form dochodu na wsi.
Strategia Lokalnej Grupy Działania jest zgodna nie tylko z celami NPR, ale również z
zasadami realizacji tych celów wskazanymi w dokumencie. ZSROW, podobnie jak NPR
zakłada:
 koncentrację na wyznaczonych priorytetach,
 dążenie do koordynacji działań we wszystkich obszarach objętych ZSROW i na
terenie wszystkich gmin,
 dążenie do wykorzystania środków własnych, krajowych i pochodzących z UE,
 podejmowanie działań na zasadzie partnerstwa podmiotów społecznych,
samorządowych i gospodarczych w celu osiągnięcia możliwie szerokich efektów.
Strategia LGD „Ślężanie” wpisuje się w oś działania rozwoju zidentyfikowaną w NPR jako:
„Przekształcenia strukturalne
obszarów wiejskich”
w
rolnictwie
i
rybołówstwie,
rozwój
Założenia NRP w tym obszarze dotyczą podnoszenia konkurencyjności i dochodowości
gospodarstw rolniczych, dywersyfikację ich dochodów oraz stworzenie pozarolniczych
źródeł utrzymania dla mieszkańców wsi. Są to założenia, które wprost przekładają się na
zapisy ZSROW LGD „Ślężanie”.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
65
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Oś rozwoju jest realizowana w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego
Restrukturyzacja modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwoju obszarów wiejskich.
W uzupełnieniu do programu realizacja ZSROW LGD „Ślężanie” mieści się w priorytecie I:
Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno-żywnościowym.
Strategia została przygotowana, jako jeden z elementów realizacji działania 2.7. –
„Pilotażowy program LEADER+”.
Część zapisów ZSROW jest również zgodna z osią rozwoju zdefiniowaną w NPR jako:
Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przeciwdziałanie
marginalizacji niektórych obszarów.
Oś ta zakłada przeciwdziałanie marginalizacji obszarów wiejskich, wzmacnianie i
rozbudowę siły konkurencyjnej regionów oraz restrukturyzację gospodarki regionów, do
czego częściowo może się również przyczynić realizacja strategii LGD „Ślężanie”.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
66
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
8. Promocja i informowanie o ZSROW
W trakcie realizowania pierwszego etapu projektu LGD „Ślężanie” prowadziło
systematyczną akcję informacyjną. Objęła ona upowszechnianie idei programu Leader+,
informowanie o przebiegu prac nad założeniem partnerstwa oraz bieżącą informację
dotyczącą rejestracji stowarzyszenia, składania dokumentów do FAPA, a także przebiegiem
prac nad ZSROW.
Przyjęto założenie, iż podstawowymi adresatami będą mieszkańcy Partnerstwa oraz
instytucje sektora gospodarczego i społecznego działające na jego obszarze.
W tym celu podjęto następujące działania:
 Przeprowadzenie sondażu wśród mieszkańców i turystów;
 Publikację informatora o projekcie „Ślężańska Odyseja” (7000 szt.);
 Publikacje w prasie lokalnej – „Słowie Polskim” i „Gazecie Wyborczej Wrocław”;
 Zaprezentowano Partnerstwo w programie Telewizji Wrocław (TVP3) Pt. „Moja
Wieś”;
 Wydrukowano plakaty informacyjne i zaproszenia na warsztaty i konferencję
podsumowującą.
Przykładowe materiały promocyjne:
Dotychczasowe działania promocyjne Partnerstwa należy ocenić bardzo wysoko, jednak
były one skierowane głównie do wewnątrz – do mieszkańców obszaru. W trakcie realizacji
projektu planuje się kontynuację tych działań, jednak zostaną one wzbogacone o szereg
inicjatyw mających na celu zewnętrzną promocję Partnerstwa. Przyszłe działania
promocyjne zostały zaplanowane w sposób, który pozwoli dotrzeć do możliwie największej
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
67
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
liczby osób zainteresowanych danym działaniem. Grupy docelowe zostały określone
następująco:
Wewnątrz Partnerstwa:
 Ogół mieszkańców, do których kierowana będzie informacja o przebiegu realizacji
ZSROW i podejmowanych działań oraz w celu dokonania inwentaryzacji bazy
wytwórczej produktów lokalnych i katalogu atrakcji kulturowych;
 Rolnicy przedsiębiorcy i organizacje biznesowe, do których będzie kierowana
informacja dotycząca możliwości wytwarzania produktów lokalnych i ubiegania się
o nadanie im marki LGD „Ślężanie”;
 Właściciele sklepów i punktów gastronomicznych – informacja o możliwości
sprzedaży produktów lokalnych;
 Gestorzy bazy turystycznej w celu włączenia ich w projekt tworzenia jednolitej
oferty turystycznej Partnerstwa;
Na zewnątrz Partnerstwa:
 Turyści w celu przyciągnięcia ich na teren Partnerstwa;
 Mieszkańcy okolicznych obszarów – informacja o organizowanych przez LGD
imprezach i wydarzeniach;
 Handlowcy – w celu zaprezentowania im oferty produktów lokalnych i wsparcia ich
dystrybucji poza Partnerstwem;
 Potencjalni inwestorzy w celu zainteresowania ich ofertą Partnerstwa w zakresie
możliwości inwestowania w turystykę (sprzedaż zamków i pałaców na obiekty
hotelarskie);
 Partnerstwa lokalne w Polsce i Unii Europejskiej w celu nawiązania kontaktu i
wymiany doświadczeń.
Realizacja planowanych akcji informacyjnych wymagała szczegółowej analizy środków, za
pomocą których należałoby je przeprowadzić. LGD dokonała takiego wyboru i zdecydowała
się na podjęcie następujących działań:
 Organizacji okresowych spotkań z mieszkańcami i rozpowszechniania na nich
informacji o podejmowanych działaniach np. przygotowywanej już książce
kucharskiej (zebranie tradycyjnych przepisów), organizacji wiejskich izb pamięci
(zebranie pamiątek, zdjęć, historii);
 Organizacji szkoleń w zakresie możliwości wytwarzania produktów lokalnych, ich
inwentaryzacji i stworzenia bazy produktów ślężańskich;
 Opracowanie i wdrożenie strategii marketingowej Partnerstwa;
 Promocji produktów lokalnych na imprezach lokalnych, regionalnych, krajowych i
zagranicznych (targi, dożynki);
 Opracowanie i wydanie książki kucharskiej promującej lokalne produktu kulinarne;
 Utworzenie strony internetowej będącej bazą informacji o produktach lokalnych i
atrakcjach turystycznych Partnerstwa oraz o nim samym;
 Opracowanie i wydanie mapy turystycznej Partnerstwa;
 Utworzenie punktów informacji turystycznej w kluczowych miejscowościach
Partnerstwa;
 Wydanie kalendarza promocyjnego;
 Ustawienie tablic informacyjnych przy drogach na granicach i wewnątrz
Partnerstwa;
 Opracowanie oferty inwestycyjnej i umieszczenie jej w Internecie;
Przedstawione powyżej środki dotarcia mają na celu nie tylko informowanie o realizacji
ZSROW, ale też promowanie samego Partnerstwa, jego idei oraz szerokiego nagłośnienia
podejmowanych inicjatyw. Mogą również zostać uzupełnione publikacjami
akcydensowymi w formie ulotek, czy plakatów.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
68
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Planowane działania informacyjne mają także zachęcać nowych członków do
przystępowania do stowarzyszenia, przy czym przyjęta przez LGD koncepcja działań
promocyjnych zakłada, że najlepszą metodą na rozszerzenie i wzmocnienie Grupy jest
szeroka promocja jej działań i sukcesów.
Wszystkie planowane działania informacyjne będą prowadzone zgodnie z przepisami
rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 1159/2000 z dnia 30 maja 2000 roku w sprawie
prowadzenia przez Państwa Członkowskie działań informacyjnych i promocyjnych
dotyczących pomocy udzielanej z funduszy strukturalnych (dz. Urz. WE L 130 z 20 maja
2000r.).
9. Informacja o załącznikach
Lp.
Załącznik 4.
Zawartość
Potwierdzenie rejestracji sądowej stowarzyszenia „Ślężanie Lokalna
Grupa Działania”
Baza hotelowa na terenie ZSROW
Projekty przewidziane do realizacji w ramach schematu II
Informacja o przebiegu warsztatów i spotkań z mieszkańcami w
trakcie realizacji projektu ZSROW
Załącznik 5.
Wyciąg z raportu konsultacyjnego przeprowadzonego na terenie
partnerstwa w dniach 30.11.2005 – 4.12.2005.
Załącznik 1.
Załącznik 2.
Załącznik 3.
Bibliografia:
Dokumenty:
1. „Strategia Gminy Marcinowice”, opracowała Anna Urbańska, styczeń
2000.
2. „Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Marcinowice na lata 2005-2013”,
czerwiec 2005.
3. „Wieloletni Program Inwestycyjny Gminy Marcinowice na lata 20052013”, październik 2005.
4. „Plan Gospodarki Odpadami Gminy Marcinowice”, 2005.
5. „Program ochrony środowiska dla gminy Dzierżoniów”, kwiecień
2004.
6. „Strategia rozwoju gminy Dzierżoniów na lata 2000-2006”, lutymarzec 2000.
7. „Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Dzierżoniów 2003-2006”,
2002.
8. „Program Ochrony Środowiska Gminy Mietków”, 2004.
9. „Studium
Uwarunkowań
i
Kierunków
Zagospodarowania
Przestrzennego Gminy Mietków”, 2005.
10. „Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Niemcza”, maj 2005.
11. „Strategia Rozwoju Oświaty Gminy Niemcza na lata 2005-2008”,
listopad 2005.
12. „Plan Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Sobótka na lata 20042006”, 2004.
13. „Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Sobótka”, 2000.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
69
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
14. „Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku”,
listopad 2005.
15. „Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006”, styczeń 2003.
16. „Projekt Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013”, wrzesień
2003.
17. „Województwo Dolnośląskie 2005. Podregiony, Powiaty, Gminy”,
Wrocław 2005.
18. Raport konsultacyjny przygotowany dla Stowarzyszenia Gmin
Ślężańskich, 2005.
19. Raport sondażowy przygotowany dla Stowarzyszenia Gmin
Ślężańskich, 2005-2006.
Strony internetowe:
20. Bank Danych Regionalnych – www.stat.gov.pl
21. Stowarzyszenie Gmin Ślężańskich – www.sleza.pl
22. Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych – www.dzpk.pl
23. Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa – www.fapa.org.pl
24. Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy w Wałbrzychu – www.dwup.pl
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
70
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Załącznik 1. Potwierdzenie rejestracji sądowej stowarzyszenia „Ślężanie Lokalna Grupa Działania”
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
71
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
72
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
73
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
74
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Załącznik 2. Baza hotelowa na terenie ZSROW
Gmina Dzierżoniów
BAZA NOCLEGOWA CAŁOROCZNA
Nazwa, adres, e-mail,
www
Telefon
Ilość miejsc z podziałem na
pokoje
Parking
Restauracja, punkt
gastronomiczny
Pensjonat
„Pod Czeszką”
ul. Bielawska 10
58-262 Ostroszowice
(074) 8330303,
0506 214 940
1×1 osobowy
1×2 osobowy
2×2,3,4 osobowe,
dobrze wyposażone
Parking na posesji,
garaż na 2 samochody
Na miejscu serwowana jest
kuchnia staropolska:
śniadania, obiady, kolacje
Gmina Marcinowice
BAZA NOCLEGOWA CAŁOROCZNA
Restauracja,
punkt
gastronomiczny
Nazwa, adres, e-mail, www
Telefon fax
Ilość miejsc z podziałem na pokoje
PREEMIER
Marcinowice, ul.Wrocławska
12
www.hotelpreemer.pl
[email protected]
tel. 74/85 85 120
fax. 74/ 85 85 227
12 pokoi
23 miejsca
Restauracja 90
50 miejsc
miejsc Otwarte
parkingowych
24h
HOTEL U MARCINA
ul.Świdnicka 14 Marcinowice
[email protected]
tel. 074/8585119
fax. 074/8585119
26 pokoi
50 miejsc
10 miejsc
parkingowych
HOTEL-PAŁAC KRASKÓW
Krasków 12
www.hotel-palackraskow.com.pl
[email protected]
tel.074/8585101
fax. 074/8585252
4 apartamenty
10 luksusowych pokoi w pałacu
22 pokoje w oficynie;
70 miejsc
20 miejsc
parkingowych
restauracja
Ślężański Młyn
tel.074/850-77-09
Szczepanów 30,
tel.074/8507709
www.slezanskimlyn.wroc.pl
e-mail:
[email protected]
tel.074/8507709
30 miejsca noclegowe w pokojach
1,2 ,3,4 osobowych z łazienkami, dla dzieci
stosuje się ulgi
Ok. 15 miejsc
parkingowych.
restauracja
Parking
Gmina Mietków
BAZA NOCLEGOWA SEZONOWA
Nazwa, adres, e-mail,
www
Telefon fax
Ilość miejsc z podziałem na pokoje
Parking
Czynne od
- do
Restauracja,
punkt
gastronomiczny
Przystań ”U
Francuza”
Maniów Mały
Os. Riviera
55-081 Mietków
www.francuz.spanie.pl
e-mail:
[email protected]
tel.(0-71) 3907-717
kom.0601786382
26 miejsc - pokoje 2
i 4 osobowe
Parking
Kwieciń październik
Restauracja
Gmina Niemcza
Nazwa, adres,
e-mail, www
Telefon fax
Ilość miejsc z
podziałem na pokoje
Abrahamik Józefa
58-231 Przerzeczyn Zdrój
ul. Batalionów Chłopskich 21d
tel. (074) 8374-032
2x3os., 1x4os
“Cztery Pory Roku”
Lech Jarguz
58-231 Przerzeczyn Zdrój
ul. Niemczańska 7
tel. (074) 8375-165
60 miejsc
noclegowych
TAK
W obiekcie znajduje się
restauracja
Krystyna Dydo
58-231 Przerzeczyn Zdrój
tel. (074) 8375-074
4x2os.
TAK
(lecz mały)
W budynku znajduje się Bar
istnieje możliwość spożycia
Parking
Restauracja, punkt
gastronomiczny
Istnieje możliwość skorzystania
z kuchni. Brak restauracji
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
75
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
posiłku
ul. Zdrojowa 4
“POD TUJAMI”
Jan i Teresa Hercuń
58-231 Przerzeczyn Zdrój
ul. Zdrojowa 21
Tel. (074) 8375-163
2x2os., 2x3os.,
TAK
Brak restauracji W obiekcie
istnieje możliwość wykupu
noclegów z wyżywieniem
Uzdrowisko Przerzeczyn Zdrój
58-231 Przerzeczyn Zdrój
ul. Zdrojowa 32
tel. (074) 8375-042
Około 180 miejsc
noclegowych
TAK
Uzdrowisko posiada własną
stołówkę.
Agroturystyka „U Danusi”
58 – 230 Niemcza
ul. B. Chrobrego 21B
tel. (074) 8376-438
2x2os., 2x3os.,
1x4os., 1x10os.
brak
Brak restauracji, istnieje
możliwość Wynajmu pokoi
wraz z wyżywieniem
Gmina Sobótka
BAZA NOCLEGOWA CAŁOROCZNA
Nazwa, adres,
e-mail, www
Telefon
Ilość miejsc z podziałem
na pokoje
Zajazd „Pod Misiem”
55-050 Sobótka
ul. Mickiewicza 4
www.tom-car.pl
tel.
0-71 39 03 925
fax.
0-71 31 62 252
85 miejsc
1 apartament
7 pok. 2 - osobowe 23 pok.
3 - osobowe
Tel.
0-71 390 38 77
Zamek „Górka”
55-050 Sobótka
ul.Zamkowa 12
Parking
Restauracja, punkt
gastronomiczny
42 miejsca
2 pok. 2 osobowe
2 pok.3 osobowy
5 pok. 4 osobowych
2 pok. 6 osobowe
Parking strzeżony
na 40 miejsc
postojowych
Restauracja
„Pod Misiem”
90 miejsc
konsumpcyjnych
Tel./fax
0-71 31 62 133
67 miejsca
1 apartament
8 pok. 2 osobowych
3 pok. 3 osobowe
2 pok. 4 osobowe
4 pok. 5 osobowe
2 pok. 6 osobowe
brak
brak
Zajazd „Stanica”
55-050 Sobótka
Mirosławice
Ul. Lotnicza 30
[email protected]
www.stanica.pl
Tel.
0-71 31 62 780
0-71 31 62 393
Miejsc 100
10 pok. 2 osobowe
12 pok. 3 osobowe
11 pok. 4 osobowe
200 miejsc
postojowych
Restauracja
- 200 miejsc
konsumpcyjnych
Ośrodek Wypoczynku Świątecznego
55-050 Sobótka
Sulistrowice
[email protected]
Tel.
0-71 31 62 604
60 - Miejsc
10 domków
7 pokoi 2 osobowych
250 miejsc
postojowych
Bar „RADUNIA”
- 50 miejsc
konsumpcyjnych
50 miejsc
postojowych
Własna kuchnia
15 miejsc
postojowych
Własna kuchnia
Gościniec „Pod Niebieskim Jeleniem”
55-050 Sobótka
Rynek 8
[email protected]
www.stanica.pl
46 miejsc, w tym;
Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy
55-050 Sobótka
Sulistrowiczki – Przełęcz Tąpadła
Tel.
0-71 31 62 151
3 domki całoroczne
10 - cio osobowe
2 pok. 2 osobowe
4 pok. 3 osobowe
Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy
Chorągwi Dolnośląskiej ZHP
55-050 Sobótka
ul.Armii Krajowej 11
[email protected]
[email protected]
www.sobotka.zhp.org.pl
Tel./fax
0-71 31 62 739
53 miejsc
1 pok. 1 osobowy
1 pok. 2 osobowy
1 pok. 3 osobowy
2 pok. 4 osobowe
1 pok. 5 osobowy
4 pok. 6 osobowe
1 pok. 10 osobowy
Dom Turysty „Góra Ślęża”
Im. Romana Zmorskiego
55-050 Sobótka
Tel.
0-71 342 61 42
23 miejsca
3 pok. 2 osobowe
1 pok. 3 osobowy
1 po. 4 osobowy
1 pok. 10 osobowy
Teren rezerwatu zakaz wjazdu
Punkt gastronomiczny
Dom Turysty „Pod Wieżycą” im.
Bogusza Stęczyńskiego
55-050 Sobótka
ul. Armii Krajowej 13
Tel.
0-71 31 62 857
39 miejsc
1 pok. 1 osobowy
16 pok. 2 osobowych
2 pok. 4 osobowe
15 miejsc
postojowych
Restauracja
- 60 miejsc
konsumpcyjnych
Pokoje Gościnne Z restauracją
„Biała Dama”
Sobótka
Tel.
071/31 62 275
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
Restauracja
- 20 miejsc
konsumpcyjnych
76
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Ul. Warszawska
BAZA NOCLEGOWA SEZONOWA
Nazwa, adres,
e-mail, www
Telefon
Ilość miejsc z podziałem na
pokoje
Ośrodek Wypoczynku
Świątecznego
55-050 Sobótka
Sulistrowice
[email protected]
0-71 31 62 604
122 miejsc w 27 domkach
Parking
Czynne
od - do
250 miejsc Od maja do
postojowych października
Restauracja,
punkt
gastronomiczny
Bar „Radunia”
- 50 miejsc
konsumpcyjnych
Na terenie gminy, w obrębie wsi; Sulistrowiczki, Sulistrowice, Będkowice, Strzegomiany i Przemiłów znajduję się łącznie 496 domów
letniskowych.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
77
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Załącznik 3. Projekty przewidziane do realizacji w ramach II schematu inicjatywy
Leader+. Wybrane w trakcie warsztatów grupy roboczej w Ślężańskim Młynie 23234.02.2006r.
W zestawieniu ujęto wyłącznie projekty, które uzyskały ocenę 9 i więcej punktów.
Ogółem ocenie poddane zostało 120 projektów.
1. Wybrane kryteria oceny:
a.
b.
c.
d.
e.
Wpływ na rozwój lokalny i miejsca pracy
Łatwość realizacji
Pozytywny wpływ na dziedzictwo kulturowe
Wpływ na integrację i aktywizację społeczności
Zasięg oddziaływania projektu
(skala punktacji od 0 do 3 punktów w każdym z kryteriów)
2. Projekty zaproponowane przez gminy:
a. Ścieżka rowerowa po partnerstwie pkt 12
b. Zagospodarowanie turystyczne Zalewu Mietkowskiego, budowa bazy żeglarskiej i
Przystani Wikingów pkt. 11
c. Rekonstrukcja Grodu Ślężańskiego w Będkowicach pkt. 11
d. Stworzenie sieci Zielonych Boisk pkt. 11
e. Wykreowanie na bazie Święta Kwitnących Sadów produktu turystycznego oraz
zagospodarowanie „Białych Krów” pkt. 11
f. Organizacja imprez rekreacyjno-edukacyjnych w oparciu o bogatą historię Niemczy
i Doliny Tatarskiej (budowa Grodziska) oraz Ogrodu Dendrologicznego w
Wojsławicach pkt. 11
g. Budowa wierzy widokowej na Szczytnej (gm. Dzierżoniów) pkt. 11
3. Projekty zaproponowane prze Grupę Roboczą
a. Inwentaryzacja zasobów w zakresie produktu lokalnego i wyrobów artystycznych
pkt. 9
b. Przeprowadzenie badań marketingowych dotyczących możliwości wykreowania
produktów lokalnych pkt. 6
c. Opracowanie strategii marketingowej Partnerstwa pkt. 8
d. Wydane książki kucharskiej „Tajemnice Ślężańskiej Kuchni” pkt.12
e. Wzmocnienie potencjału LGD pkt. 11
4. Propozycje mieszkańców najwyżej ocenione przez grupę
roboczą (Priorytet Produkt Lokalny):
a.
b.
c.
d.
e.
Festiwal Rzemiosł Artystycznych i Produktu Lokalnego pkt.12
Cała Ślęża w Jednym Sklepie – sieć sklepów sprzedających produkty lokalne pkt. 11
Nasze Kulinarne Dziedzictwo – promowanie produktów lokalnych pkt. 11
Stworzenie Sieci Gospodarstw Agroturystycznych pkt. 10
Ślężańska Czarownica – zajęcia warsztatowe prowadzone przez twórców ludowych,
promocja produktu lokalnego przez imprezy pkt. 10
f. Ocalić Od Zapomnienia – ośrodek doskonalenia twórców lokalnych i wytwarzania
pamiątek lokalnych pkt. 10
g. Miód pitny „Mów Mi Wuju” – wykreowanie produktu lokalnego pkt.10
h. Ośrodek Hipoterapii na bazie pałacu w Dobrocinie pkt.10
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
78
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
5. Propozycje mieszkańców najwyżej ocenione przez grupę
roboczą (Priorytet Wykorzystanie Zasobów Naturalnych i
Kulturowych):
a. Centrum Informacji Turystycznej i Biuro Informacji o Regionie – organizacja
imprez, informacja o atrakcjach i noclegach (2 projekty) pkt. 14 każdy
b. Targi Sobótkowe podniesienie wartości imprezy pkt.14
c. Muzeum Powozów w Rogowie Sobóckim – prezentacja, imprezy pkt.13
d. Poznaj Piękne Pałace organizacja wycieczek po pałacach na terenie Partnerstwa pkt.
13
e. Konno Wokół Ślęży – turystyka konna z atrakcjami pkt.12
f. Organizacja Imprez Masowych pkt. 12
g. Trasa Rowerowa Dookoła Ślęży – pkt. 12
h. Opera Leśna u Stóp Ślęży pkt.12
i. Gród Ślężański – budowa repliki grodu, żywy skansen pkt. 12
j. Plener Ślężański – imprezy artystyczne promujące twórczość ludową pkt.11
k. Cudze Chwalicie Swego Nie Znacie – opracowanie dokumentacji ciekawostek i
zabytków, promocja pkt.11
l. Galeria Przeszłości – wydanie albumu starych pocztówek i zdjęć pkt. 11
m. Od Słońca do Mleka, Do Ziarnka do Chleba – żywe lekcje obrazujące tradycyjne
metody wyrobu produktów pkt. 11
n. Mapa Turystyczna Partnerstwa pkt 11
o. Ożywienie Skansenu w Będkowicach pkt.11
p. Turystyka Piesza i Rowerowa - wytyczenie i oznakowanie szlaków pkt.11
q. Śmiałek i Inne – inwentaryzacja i oznakowanie pomników przyrody pkt. 10
r. Drama Żywe Obrazy – widowiska historyczne, ilustracja legend pkt.10
s. Pod Ślężą Śpiewanie – przegląd Zespołów folklorystycznych pkt. 10
t. Będkowice Żywe Obrazy – prezentacja tradycji pkt. 10
u. Internetowa Informacja Turystyczna pkt. 10
v. Trasy Spacerowe i Treningowe pkt. 10
w. Szlakiem Pałaców i Zamków – dokumentacja, restauracja, modernizacja pkt. 10
x. Gospodarstwo Agroturystyczne FORTECA w Uciechowie – całoroczne centrum
obsługi turystów zagranicznych pkt. 10
y. Poznajmy Swoją Przeszłość – projekt ścieżek tematycznych pkt.10
z. Biegówki Wokół Ślęży – trasa do uprawiania narciarstwa biegowego pkt.10
aa. Nurkowanie i Wspinaczka u Podnóża Ślęży – baza turystyczna pkt. 10
bb. Samochodowe Szlaki Turystyczne – projekt i oznaczenie pkt. 10
cc. Dziedzictwo Kulturowe Gmin Ślężańskich ścieżki rowerowe i imprezy pkt.10
6. Propozycje mieszkańców najwyżej ocenione przez grupę
roboczą (Priorytet Jakość Życia):
a. Budowa Centrum Sportowo-Rekreacyjnego „Ślężański Raj” pkt.14
b. Ślężańskie Centrum Obsługi Turystyki pkt.13
c. Informacja o Naszej Miejscowości – postawienie tablic informacyjnych w każdej
wsi pkt.12
d. „Masywna Miss Ślęży” – festiwal gmin Ślężańskich pkt.9
e. Rozbudowa Uzdrowiska Przerzeczyn Zdrój i budowa zalewu pkt.9
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
79
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Załącznik 4. Informacja o przebiegu warsztatów i spotkań z mieszkańcami w
trakcie realizacji projektu ZSROW
Niemcza, dnia 07.02.2006 r.
SPRAWOZDANIE
Z WARSZTATÓW
„ŚLĘŻANIE – LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA”
ORGANIZOWANYCH 06.II.2006r. W SALCE PARAFIALNEJ PRZY KOŚCIELE
W PRZERZECZYNIE ZDROJU
Warsztaty organizowane 6 lutego 2006 roku były kolejnym cyklem warsztatów
organizowanych w ramach pilotażowego programu LEADER +. Pierwsze warsztaty zostały
zorganizowane 13.12.2005 roku w Niemczańskim Ośrodku Kultury, poprzednie w
Przerzeczynie Zdroju (23.I.2006 r.). Tym razem tematyką warsztatów był rozwój obszarów
wiejskich z terenu partnerstwa Gmin Ślężańskich.
Rozesłano około 115 zaproszeń imiennych na warsztaty. Osoby te były wybierane
według ich osiągnięć oraz zaangażowane w życie gminy i powiatu. Zostali zaproszeni
najprężniej działający przedsiębiorcy, przedstawiciele organizacji pozarządowych
proboszczowie oraz sołtysi i radni. Dodatkowo uczestnicy byli zapraszani telefonicznie oraz
podczas spotkań w czasie pracy jak i poza nią. Na warsztaty przyszło 31 osób
reprezentujących różne środowiska.
Spotkanie odbyło się 6 lutego 2006 roku o godzinie 1700 w Salce Parafialnej przy
kościele w Przerzeczynie Zdroju, ul. Zdrojowa 26.
Warsztaty rozpoczął Sołtys sołectwa Przerzeczyn Zdrój Kazimierz Dziadkowiec
witając wszystkich przybyłych oraz przekazując głos Zastępcy Burmistrza Miasta i Gminy
Niemcza Wiktorowi Szklarskiemu.
Po powitaniu głos zabrał wykładowca akademicki dr Andrzej Ferens przedstawiając
program warsztatów oraz wprowadzając w temat spotkania. Poruszone zostały dwa
zagadnienia dotyczące wizji rozwoju wsi oraz działań jakie powinny być podjęte w celu
rozwoju obszarów wiejskich.
Następnie Pan Andrzej Ferens oraz Tomasz Jara odpowiadali na pytania zadawane
przez zgromadzonych.
Po zakończeniu pierwszej części warsztatów była przerwa na poczęstunek
przygotowany przez Panie działające przy Radzie Parafialnej. A były to Teresa Jara, Halina
Malczewska, Alicja Szymanik, Urszula Wakulik oraz Maria Jabłońska.
Po poczęstunku przystąpiono do drugiej części warsztatów. Zgromadzeni zostali
podzieleni na dwie grupy, mające na celu wskazanie działań jakie powinny być podjęte aby
wspomóc rozwój obszarów wiejskich.
Warsztaty zakończyli Kazimierz Dziadkowiec, Andrzej Ferens oraz Wiktor Szklarski
dziękując zgromadzonym za przybycie oraz zapraszając na kolejne warsztaty.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
80
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Spotkanie informacyjno-warsztatowe Lider+ Przerzeczyn Zdrój 06.02.2006
roku
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
81
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Sobótka 25.01.2006
SPRAWOZDANIE
ZE SPOTKANIA Z POTENCJALNYMI PARTNERAMI LGD I
WARSZTATÓW ZAWIĄZUJĄCYCH PARTNERSTWO
Spotkanie odbyło się w Sali Sztuki Gimnazjum Gminnego im Piotra Włostowica w dniu 25
stycznia 2006 r o godzinie 17:00. Spotkanie prowadził dr Andrzej Ferens. Oficjalnego otwarcia
spotkania dokonał Burmistrz Miasta i Gminy Sobótka Eugeniusz Cieleń, który podziękował
przybyłym za przybycie, oraz zachęcał do owocnej pracy w drugiej części spotkania poświęconej
warsztatom z lokalną społecznością. Namawiał do dokładnego wysłuchania tematyki poświęconej
Lokalnej Grupie Działania, której problematyka zostanie przedstawiona w pierwszej części
spotkania.
W pierwszej części spotkania Jacek Kacperski przedstawił strukturę oraz formę nowo
powstającej Lokalnej Grupy Działania, która jak założono będzie miała formę stowarzyszenia, oraz
będzie zrzeszała członków z trzech sektorów: prywatnych przedsiębiorców, lokalnej społeczności
oraz sektora administracji samorządowej. Dodano, że ważnym elementem, który będzie brany pod
uwagę to czynnik parytetu płci, który musi zostać zachowany w strukturze stowarzyszenia. Na
koniec wystąpienia został przedstawiony stan zaawansowania prac związanych z rejestracją formy
prawnej nowo powstającej Lokalnej Grupy Działania.
W przerwie zaproszeni goście mogli spróbować lokalnych specjałów przygotowanych przez
pracowników Urzędu Miasta i Gminy w Sobótce p. Elżbietę Pasławską i Małgorzatę Sośniak, które
we własnym zakresie, poświęcając wolny czas przygotowały produkty na wzór Produktu
Lokalnego. Herbata z żurawiną oraz z borówkami miały stać się inspiracja dla przybyłych gości do
generowania pomysłów do drugiej części spotkania. Prezentacja miała również na celu
przypomnienie dawnych przepisów naszych „babci”, które mogą posłużyć za doskonałe przykłady
Produktów lokalnych.
W drugiej części spotkania odbyły się warsztaty z lokalną społecznością. Przybyli dokonali
analizy SWOT zasobów w kilku kategoriach: Zasoby środowiskowo –przestrzenne, zasoby
społeczno ludzkie, zasoby gospodarcze i produkt lokalny oraz zasoby kulturowe. Posiadane walory
z każdej kategorii były oceniane pod kątem mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń dla
partnerstwa. Każdy uczestnik spotkania dokonał wyboru priorytetu, na którym należało by skupić
działania, do wyboru były:
-Nowe technologie
-Jakość życia
-Produkt lokalny
-Zasoby naturalne i kulturowe
Ostatnim elementem pracy w grupach była próba sformułowania wizji partnerstwa Ślężanie
–Lokalna Grupa działania.
Prowadzący dr Ferens zakończył spotkanie, podziękował za twórczą pracę uczestników.
Zaznaczył, że wszystkie pomysły zarówno dotyczące analizy SWOT, jak i wyborów priorytetów do
działania oraz próby sformułowania wizji zostaną wykorzystane i znajdą swoje miejsce w
Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
82
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
SPRAWOZDANIE
Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH I SPOTKANIA INFORMACYJNEGO NA
TEMAT PROJEKTU LEADER+ REALIZOWANEGO NA TERENIE
STOWARZYSZENIA GMIN ŚLĘŻAŃSKICH
organizowanych w ramach projektu
Ślężańska Odyseja –szlakiem historii, legend i kultury ziemi”
realizowanego w unijnym programie Leader+
Spotkanie odbyło się w Sali Sztuki Gimnazjum Gminnego im Piotra Włostowica w
dniu 08 lutego 2006 r o godzinie 17:00. Spotkanie prowadził dr Andrzej Ferens.
Oficjalnego otwarcia spotkania dokonał Burmistrz Miasta i Gminy Sobótka Eugeniusz
Cieleń, który podziękował przybyłym za przybycie, oraz zachęcał do owocnej pracy oraz
proponował dokładne zapoznanie się ze statutem nowo powstałej LGD.
W pierwszej części spotkania dr Andrzej Ferens przybliżył propozycje
wypracowanych na poprzednich warsztatach wizji. Wśród przedstawionych wizji
Partnerstwa w debacie został zaaprobowany pomysł złączenia elementów kilku wizji i
stworzenie jednego wspólnego aspektu najtrafniej określającego partnerstwo za
kilkanaście lat widzianego oczyma mieszkańców.
W kolejnej części spotkania wystąpił pan Maciej Buba, który na podstawie
przykładów tłumaczył, w ramach jakich priorytetów i tematów wiodących będzie można
tworzyć w drugiej części spotkania projekty.
W przerwie zaproszeni goście mogli się poczęstować gorącą herbatą i kawą oraz
drobnym poczęstunkiem, który przygotowali pracownicy Gimnazjum Gminnego im Piotra
Włostowica w Sobótce. Mimo późnej pory cały korytarz wypełniony był gwarem
dyskutujących uczestników na temat przyszłych projektów, oraz możliwości rozwoju
terenu partnerstwa.
Po przerwie w drugiej części spotkania odbyły się warsztaty. Jak już wcześniej
zapowiedziano, uczestnicy tworzyli własne wizje projektów, które można by było
zrealizować na terenie partnerstwa Ślężan. Zaproszeni zostali podzieleni na 5 grup, w
ramach których tworzyli projekty tematyczne w trzech wymiarach:
-Produkt lokalny
-Zasoby naturalne i kulturowe
-Jakość życia
Wszystkie grupy wypracowały 28 projektów, które zostały zaprezentowane na
forum spotkania przez przedstawicieli poszczególnych grup. Uczestnicy warsztatów
wykazali się dużym zaangażowaniem i pomysłowością. Mimo ciężkiej pracy i zmęczenia
późną porą nie tracili jednak motywacji i zapału do wykonywania kolejnych projektów.
Efekty ich pracy zostaną uwzględnione podczas opracowywania Zintegrowanej Strategii
Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Ostatnim elementem spotkania było rozdanie dla przybyłych deklaracji do
przystąpienia do Stowarzyszenia „Ślężanie –Lokalna Grupa Działania”. Burmistrz Miasta i
Gminy Sobótka zaproponował przystępowanie do Partnerstwa. Zaznaczył, że w przyszłości
to właśnie Lokalna Grupa Działania będzie inicjatorem do generowania projektów
unijnych, i to właśnie do niej będą się zwracać przedsiębiorcy, lokalni mieszkańcy jak i
samorząd terenowy w celu pozyskania funduszy z UE.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
83
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Sprawozdanie
z warsztatów odbytych w dniu 14 grudnia 2005r.
w sprawie możliwości rozwoju regionu wg projektu „Ślężańska Odyseja” realizowanego
w ramach programu Pilotażowego Leader +
Warsztaty poprzedzone były wielotygodniowymi przygotowaniami. Do wszystkich
potencjalnych liderów jak również osób zainteresowanych programem wysłano
zaproszenia jak również wręczano je osobiście. Łącznie rozesłano i wręczono 100
zaproszeń. W warsztatach wzięło udział 41 osób. Wyłonionych podczas przeprowadzania
ankiet telefonicznych potencjalnych liderów informowano i zapraszano telefonicznie.
Zaproszenia wystosowano również do przedsiębiorców, lokalnych twórców ludowych i
organizacji pozarządowych. Również duże zainteresowanie wykazali Radni i Sołtysi. Na
tablicach ogłoszeń w każdej miejscowości rozwieszono plakaty informujące o spotkaniu.
Warsztaty odbyły się 14.12.2005r. o godz. 1200 w sali narad Urzędu Gminy
Marcinowice. Uczestnicy spotkania otrzymali materiały informacyjne dotyczące programu
i projektu. Warsztaty prowadził dr Andrzej Ferens, który przekazał informacje dotyczące
programu Leader+, jego istotę, główne założenia, cele.
Z dużym naciskiem zaznaczył rolę Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów
Wiejskich oraz znacznie Lokalnych Grup Działania w jej tworzeniu i realizowaniu. Na
spotkaniu odbyła się również prezentacja i degustacja lokalnych produktów, będących
efektem pracy lokalnych mieszkańców.
Uczestnicy spotkania wysłuchali krótkiej prezentacji dotyczącej projektu „Ślężańska
Odyseja” oraz wzięli czynny udział w warsztatach. Z pośród uczestników warsztatów
utworzono pięć zespołów, których zadaniem było przygotowanie programu pobytu dla 30
osobowej wycieczki na terenach partnerskich gmin ślężańskich. Każdy z zespołów miał za
zadanie stworzyć plan wycieczki w formie mapy podróży, w taki sposób aby pokazać
gościom nieznane dotychczas atrakcje i zachęcić wycieczkowiczów do ponownego
przyjazdu na tereny partnerstwa.
W ostatniej części spotkania dokonana została prezentacja map atrakcji
turystycznych w wyniku przeprowadzonego warsztatu dokonano analizy znajomości
atrakcji turystycznych na terenie pięciu gmin tworzących stowarzyszenie oraz poznano
oczekiwania mieszkańców. Pracujący w
zespołach uczestnicy warsztatów wykazali się ogromną znajomością atrakcji zarówno z
terenu własnej jak i partnerskich gmin.
Wszystkie zespoły wykazały się pomysłowością i różnorodnością prezentowanych
atrakcji od tych najbardziej znanych na terenie partnerstwa jak: (Hotel Pałac Krasków w
gminie Marcinowice, Zalew Mietkowski, Góra Ślęża i przełęcz Tąpadła w gminie Sobótka
czy ogród dendrologiczny w gminie Niemcza) poprzez przepiękne kościoły i sanktuaria
znajdujące się na terenie całego partnerstwa, gospodarstwa agroturystyczne, zajazdy i
hotele, zamki i pałace oraz wiele innych.
Bogactwo zaprezentowanych przez poszczególne zespoły atrakcji sprawiło iż uczestnicy
wycieczek mieli zagospodarowany atrakcyjnie i pomysłowo czas od śniadania do późnych
godzin nocnych. Każdy z zespołów zaproponował również koszyk lokalnych produktów,
którym obdarowani zostali by uczestniczy wycieczek np.: nalewka ślężańska, ślężański
dżem lub smalec czy ślężańskie patisony.
W trakcie spotkania wyłoniła się grupa potencjalnych liderów, którzy zgłosili swój
udział u tworzeniu Lokalnej Grupy Działania.
Prowadzący oraz władze Gminy podziękowali za udział w spotkaniu oraz zapraszali do
dalszej współpracy.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
84
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Marcinowice, dnia 25.01.2006r.
Sprawozdanie
z warsztatów zorganizowanych w dniu 24.01.2006r. w Domu Strażaka w
Marcinowicach
„Ślężanie – Lokalna Grupa Działania”
Warsztaty, które odbyły się 24.01.2006r. o godz. 17.00, były kontynuacją cyklu
warsztatów organizowanych w ramach pilotażowego programu LEADER+.
Tematem spotkania było omówienie i krótka informacja o powołaniu Lokalnej
Grupy Działania, przeprowadzenie analizy SWOT oraz próba wyłonienia tematu wiodącego
dla obszaru partnerstwa Gmin Ślężańskich.
Warsztaty styczniowe zostały poprzedzone licznymi przygotowaniami. Na tablicach
ogłoszeń w każdej miejscowości rozwieszono plakaty informujące o spotkaniu.
Rozesłano i rozdano łącznie ok. 100 zaproszeń, a potencjalnych liderów, jak również
lokalnych twórców ludowych, przedstawicieli organizacji pozarządowych i
przedsiębiorców informowano i zapraszano na spotkanie telefonicznie.
Niekorzystne warunki atmosferyczne i trudne warunki jazdy przyczyniły się do
niezbyt wysokiej frekwencji. Spośród zaproszonych gości obecnych było 22 osoby.
Pani Jadwiga Mierzwa – Sekretarz Gminy Marcinowice powitała gości, zapraszając
jednocześnie do degustacji przygotowanego słodkiego poczęstunku podczas przerwy.
Po krótkim wprowadzeniu dotyczącym tematyki spotkania, Pani Sekretarz dokonała
podsumowania poprzednich warsztatów i opowiedziała o Lokalnej Grupie Działania.
CZĘŚĆ WARSZTATOWĄ POPROWADZIŁ JUŻ PAN DR ANDRZEJ FERENS
WSPÓLNIE Z PANEM
MGR MACIEJEM BUBĄ. PO OMÓWIENIU PRZEWIDZIANYCH NA SPOTKANIE
ZADAŃ ZOSTAŁY ROZDANE MATERIAŁY NIEZBĘDNE DO PRZEPROWADZENIA
ANALIZY SWOT W NASTĘPUJĄCYCH TEMATACH: ZASOBY SPOŁECZNE – LUDZKIE;
ZASOBY ŚRODOWISKOWO – PRZESTRZENNE; ZASOBY GOSPODARCZE + PRODUKT
LOKALNY; ZASOBY KULTUROWE. PO CZYM ROZPOCZĘŁY SIĘ PRACE W GRUPACH.
NASTĘPNIE PRZEDSTAWICIELE POSZCZEGÓLNYCH GRUP REFEROWALI WYNIKI
WSPÓLNIE OPRACOWYWANYCH ANALIZ. BYŁA TO BARDZO WYCZERPUJĄCA, ALE
JEDNOCZEŚNIE BARDZO KONSTRUKTYWNA CZĘŚĆ SPOTKANIA, PO KTÓREJ
ZAPROPONOWANO PRZERWĘ NA KAWĘ I „SŁODKIE CO NIECO”.
Po przerwie rozpoczęła się druga część warsztatów, podczas której wyłoniono
tematy wiodące dla obszaru partnerstwa. Każdy z uczestników spotkania oddawał swój
głos na jeden z czterech tematów. Dokonano wyboru tematów wiodących.
Na zakończenie warsztatów Wójt Gminy Marcinowice, Pan Waldemar Budzyński, który
aktywnie uczestniczył w przebiegu całego spotkania, podziękował prowadzącemu oraz
wszystkim przybyłym gościom i gorąco zachęcał do wzięcia udziału w kolejnym spotkaniu
przewidzianym w dniu 7.02.2006r
Marcinowice, dnia 7.02.2006r.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
85
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Sprawozdanie
z warsztatów „Ślężanie – Lokalna Grupa Działania” zorganizowanych w dniu
7.02.2006r. w Domu Strażaka w Marcinowicach
Warsztaty zorganizowane w dniu 7.02.2006r. o godz. 17.00 były już ostatnim etapem z
serii spotkań warsztatowych przewidzianych w ramach pilotażowego programu
LEADER+.
Tematem wiodącym warsztatów było opracowanie celów strategicznych, projektów
rozwoju obszarów wiejskich partnerstwa w oparciu o wytypowane na poprzednim
spotkaniu kierunki.
WSZYSTKIE PRZYGOTOWANIA POPRZEDZAJĄCE WARSZTATY ODBYWAŁY SIĘ
PODOBNIE JAK W PRZYPADKU POPRZEDNICH SPOTKAŃ, A WIĘC INFORMOWANO
O SPOTKANIU POPRZEZ PLAKATY, ROZDANO OK. 100 ZAPROSZEŃ, ZAPRASZANO
RÓWNIEŻ
TELEFONICZNIE
I
W
BEZPOŚREDNICH
ROZMOWACH.
ZAINTERESOWANIE WARSZTATAMI, JAK TO BYŁO DO PRZEWIDZENIA
WZRASTAŁO ZE SPOTKANIA NA SPOTKANIE. TYM RAZEM FREKWENCJA BYŁA
PONAD 50%.
Warsztaty, podobnie jak poprzednio rozpoczęła Sekretarz Gminy Marcinowice –
Jadwiga Mierzwa, witając przybyłych gości i po krótkim wstępie przekazała prowadzenie
Panu dr Andrzejowi Ferens, który wprowadził zgromadzonych w program spotkania i
przewidziane w ramach warsztatów zadania.
PO TYM WYSTĄPIENIU OGŁOSZONO PRZERWĘ I ZAPROSZONO WSZYSTKICH
DO DEGUSTACJI PRZYGOTOWANEGO PRZEZ MARCINOWICKICH STRAŻAKÓW
POCZĘSTUNKU, KTÓREGO GŁÓWNYM ELEMENTEM BYŁY DOMOWE WYROBY
MIESZKAŃCÓW, NIE ZABRAKŁO RÓWNIEŻ CZEGOŚ SŁODKIEGO DLA PAŃ.
PO TAK SYTYM POCZĘSTUNKU DR ANDRZEJ FERENS ZAPROSIŁ
ZGROMADZONYCH DO WYTĘŻONEJ PRACY W GRUPACH NAD OPRACOWANIEM
PROJEKTÓW Z TRZECH WIODĄCYCH TEMATÓW: PRODUKT LOKALNY, JAKOŚĆ
ŻYCIA, ZASOBY NATURALNE I KULTUROWE. BYŁA TO GIEŁDA POMYSŁÓW I
SWOISTA BURZA MÓZGÓW. KAŻDY Z REFERUJĄCYCH STARAŁ SIĘ
PRZEFORSOWAĆ PROJEKTY SWOJEJ GRUPY I UDOWODNIĆ ZEBRANYM JAK SĄ
ONE WAŻNE.
Warsztaty zakończyła Pani Sekretarz dziękując wszystkim przybyłym za czynny udział w
spotkaniu.
Sprawozdanie z warsztatów w ramach projektu Leader +
Mietków, 28 stycznia 2006
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
86
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Ze spotkania w dniu 27 stycznia 2006 roku w ramach warsztatów Pt. „Ślężańska Odyseja”
– szlakiem historii legend i kultury ziemi Projektu realizowanego przez Stowarzyszenie
Gmin Ślężańskich w unijnym programie Leader+
Warsztaty odbyły się w świetlicy wiejskiej w Mietkowie. W spotkaniu wzięło udział 42
osoby. Społeczność zaciekawiona pierwszym spotkaniem, które odbyło się w grudniu 2005
roku z zaciekawieniem interesowała się postępu prac na temat możliwości i perspektyw
rozwoju gminy przy udziale środków z UE w ramach programu Leader+
Na terenie gminy rozwieszone zostały plakaty informujące o terminie, miejscu i godzinie
spotkania. W przeddzień
warsztatów ponawialiśmy telefoniczne zaproszenia
przypominające aktywnym członkom aktywności lokalnej o godzinie i miejscu.
SPOTKANIE Z MIESZKAŃCAMI ODBYŁO SIĘ O GODZ. 16,30. WARSZTATY
OTWORZYŁ WÓJT GMINY PAN STANISŁAW SUSŁO WITAJĄC WSZYSTKICH GOŚCI.
NASTĘPNIE GŁOS ZABRAŁ PAN ANDRZEJ FERENS, KTÓRY PRZEDSTAWIŁ CEL I
PRZEBIEG SPOTKANIA.
Informację ogólną o Lokalnej Grupie Działania przedstawiła Regina Ozga- członek
grupy roboczej gminy Mietków. LGD posiada własną nazwę, status prawny – najczęściej
jest to forma stowarzyszenia, członkowie pracują w stowarzyszeniu społecznie. Członkami
zwyczajnymi stowarzyszenia może być każda osoba fizyczna, członkiem wspierającym
może być zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna. Stowarzyszenie może posiadać w
swoich szeregach członków honorowych.
Struktura organizacyjna „Ślężanie – Lokalna Grupa Działania to;
 Walne Zebranie Członków
 Zarząd
 Komisja Rewizyjna
Omówione zostały również zadania Walnego Zgromadzenia Członków jak również
kompetencje Zarządu Stowarzyszenia oraz kompetencje Komisji Rewizyjnej.
O godz. 18 ogłoszona została przerwa. W czasie przerwy wszyscy mogli degustować wypieki
gospodyń z tereniu gminy Mietków. Miła atmosfera przy konsumpcji stworzyła możliwość
nawiązania nowych kontaktów, żywych dyskusji.
Po przerwie przystąpiono do warsztatów polegających na tworzeniu Strategii
Obszarów Wiejskich dla Partnerstwa Gmin Ślężańskich
Praca w grupach polegała na zastanowieniu się nad wizją Ziemi Ślężańskiej w
następujących obszarach;
 Środowisko i przestrzeń (stan zasobów przyrodniczych, ochrona środowiska,
zachowanie krajobrazu, gospodarowanie przestrzenią).
 Zasoby kulturowe (tożsamość lokalna i regionalna, ochrona zabytków, ginące
tradycje, zawody, oferta kulturalna).
 Zasoby społeczne (ludność, edukacja, sport, rekreacja, zdrowie i opieka społeczna,
aktywność lokalnych społeczności).
 Gospodarka w tym produkt lokalny i turystyka (główne funkcje rozwoju
gospodarczego, aktywność podmiotów gospodarczych, rolnictwo, turystyka,
produkt lokalny, infrastruktura techniczna).
Trwała mocna dyskusja w czterech grupach. Zabawa była wspaniała szczególnie w trakcie
omawiania pracy każdej grupy. Spotkanie zakończyło się późnym wieczorem. Wójt Gminy
Mietków podziękował wszystkim za uczestnictwo w drugim spotkaniu zapraszając
jednocześnie na trzecie spotkanie z tego cyklu, które odbędzie się 10 lutego 2006 roku.
Sprawozdanie z warsztatów w ramach projektu Leader +
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
87
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Mietków, 14 lutego 2006
Ze spotkania w dniu 10 lutego 2006 roku w ramach warsztatów Pt. „Ślężańska
Odyseja” – szlakiem historii legend i kultury ziemi Projektu realizowanego przez
Stowarzyszenie Gmin Ślężańskich w unijnym programie Leader+
Warsztaty odbyły się w świetlicy wiejskiej w Mietkowie. W spotkaniu wzięło udział 29
osoby. Społeczność zaciekawiona pierwszym spotkaniem, które odbyło się w grudniu 2005
roku z zaciekawieniem interesowała się postępem prac na temat możliwości i perspektyw
rozwoju gminy przy udziale środków z UE w ramach programu Leader+
Na terenie gminy rozwieszone zostały plakaty informujące o terminie, miejscu i
godzinie spotkania. W przeddzień warsztatów ponawialiśmy telefoniczne zaproszenia
przypominające aktywnym członkom aktywności lokalnej o godzinie i miejscu.
SPOTKANIE Z MIESZKAŃCAMI ODBYŁO SIĘ O GODZ. 16,30. WARSZTATY
OTWORZYŁ WÓJT GMINY PAN STANISŁAW SUSŁO WITAJĄC WSZYSTKICH GOŚCI.
NASTĘPNIE GŁOS ZABRAŁ PAN ANDRZEJ FERENS, KTÓRY PRZEDSTAWIŁ
CEL I PRZEBIEG SPOTKANIA
POINFORMOWAŁ ZEBRANYCH, ŻE NA TYM SPOTKANIU BĘDĄ STAWAĆ SIĘ
AUTORAMI PROJEKTÓW, KTÓRE CHCIELIBY ZREALIZOWAĆ NIE TYLKO NA
TERENIE SWOJEJ GMINY, ALE NA TERENIE CAŁEGO PARTNERSTWA. Z
PROJEKTÓW ICH AUTORSTWA POWSTANIE SWOISTY „BANK POMYSŁÓW”, Z
KTÓRYCH BĘDZIE MOŻNA KORZYSTAĆ W PRZYSZŁOŚCI.
O godz. 18 ogłoszona została przerwa. W czasie przerwy wszyscy mogli degustować
wypieki tym razem urzędników z terenu gminy Mietków. Miła atmosfera przy konsumpcji
stworzyła możliwość nawiązania nowych kontaktów, żywych dyskusji.
Po przerwie przystąpiono do warsztatów polegających na tworzeniu projektów w
czterech priorytetach
 Nowe technologie
 Produkt lokalny
 Jakość życia
 Dziedzictwo kulturowe i zasoby naturalne
Większość projektów dotyczyła priorytetu „Jakość życia” oraz „Zasoby naturalne i
kulturowe”
Trwała mocna dyskusja w czterech grupach. Zabawa była wspaniała szczególnie w trakcie
omawiania pracy każdej grupy. Spotkanie zakończyło się późnym wieczorem. Wójt Gminy
Mietków podziękował wszystkim za uczestnictwo w trzecim spotkaniu zapraszając
jednocześnie na konferencję dla przedstawicieli wszystkich gmin Stowarzyszenia, które
odbędzie się w sali widowiskowej Gimnazjum w Sobótce w dniu 24 marca 2006 roku.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
88
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
SPRAWOZDANIE Z WARSZTATÓW
„Organizacja spotkań z potencjalnymi partnerami LGD - Warsztaty zawiązujące
partnerstwo”
organizowanych w ramach projektu
„Ślężańska Odyseja- szlakiem historii, legend i kultury ziemi”,
realizowanego w unijnym programie LEADER+
31 stycznia 2006 r. w Szkole Podstawowej w Tuszynie im. Jana Pawła II odbyły się już
po raz drugi warsztaty na temat możliwości rozwoju regionu zorganizowane w ramach projektu
„Ślężańska Odyseja – szlakiem historii, legend i kultury ziemi”.
Na warsztaty zaproszono aktywnych mieszkańców gminy Dzierżoniów, przedstawicieli
lokalnego biznesu oraz organizacji pozarządowych, włodarzy i przedstawicieli gmin ślężańskich.
Łącznie rozesłano 134 zaproszeń. Plakaty o organizowanym spotkaniu zostały umieszczone na
tablicach ogłoszeń w Urzędzie Gminy Dzierżoniów i we wszystkich sołectwach. Ponadto na
spotkanie zaproszono wszystkich obecnych podczas I warsztatów.
W spotkaniu uczestniczyło 84 osoby. Obecni byli również pracownicy naukowi
z Uniwersytetu Wrocławskiego i Akademii Rolniczej we Wrocławiu, którzy współpracują przy
realizacji projektu.
Warsztaty oficjalnie otworzył Wójt Gminy Dzierżoniów Dariusz Walendowski, który przywitał
przybyłych na spotkanie gości.
Dr Andrzej Ferens z Instytutu Nauk Politycznych UWr przypomniał ideę programu Leader+,
a także przedstawił główne cele i przebieg spotkania.
Pan Dariusz Jagieła z Urzędu Gminy Dzierżoniów zaprezentował cele i zasady
funkcjonowania Partnerstwa „Ślężanie – Lokalna Grupa Działania". Poinformował uczestników
spotkania o możliwości przystąpienia do Stowarzyszenia „Ślężanie-LGD” poprzez wypełnienie
deklaracji, które dostępne są w Urzędzie Gminy Dzierżoniów. Zwrócił również uwagę na
obowiązki, które wynikają z podjęcia decyzji o przystąpieniu do Stowarzyszenia „Ślężanie-LGD”
oraz na to jak ważne jest poczucie odpowiedzialności przy podejmowaniu takich decyzji.
Kolejnym etapem spotkania były zajęcia warsztatowe, podczas których wykonywano
wstępne prace przygotowawcze nad Zintegrowaną Strategią Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Pierwsze zadanie warsztatowe polegały na opracowaniu analizy SWOT. Uczestnicy warsztatów
podzielili się na 7 grup roboczych, w których przygotowywali mocne i słabe strony, szanse
i zagrożenia naszego regionu. Efekty pracy w grupach zostały zaprezentowane wszystkim
uczestnikom przez przedstawiciela danej grupy (załącznik nr 1).
Drugim zadaniem było wybranie tematów wiodących Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów
Wiejskich. Każdy z uczestników mógł wybrać dwa, najważniejsze jego zdaniem, tematy z
czterech, tj.:
 zastosowanie nowych technologii i wiedzy w celu podniesienia konkurencyjności produktów
i usług lokalnych;
 poprawa jakości życia na obszarach wiejskich;
 podnoszenie wartości produktów lokalnych;
 wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturalnych.
Najwięcej głosów oddano na tematy związane z poprawą jakości życia oraz zasobami naturalnymi
i kulturalnymi (załącznik nr 2).
Kolejne zadanie warsztatowe polegały na stworzeniu przez każdą z grup strategicznej wizji
dla Ziemi Ślężańskiej w następujących obszarach:
- środowisko i przestrzeń;
- zasoby kulturowe;
- zasoby społeczne;
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
89
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
- gospodarka w tym produkt lokalny i turystyka.
W trakcie tego zadania powstało wiele interesujących, momentami zabawnych wizji, które
zapewne będą stanowiły interesujący wkład w opracowanie ZSROW (załącznik nr 3).
Podczas spotkania zorganizowano słodki poczęstunek dla wszystkich uczestników.
„Tuszyńskie Kremówki” przygotowane przez gospodynie z terenu gminy Dzierżoniów i „ciasta
uciechowskie” zachwyciły niejednego smakosza.
Uczestnicy warsztatów wykazali się dużym zaangażowaniem i pomysłowością. Mimo ciężkiej
pracy i zmęczenia nie tracili jednak motywacji i zapału do wykonywania kolejnych zadań. Efekty
ich pracy zostaną uwzględnione podczas opracowywania Zintegrowanej Strategii Rozwoju
Obszarów Wiejskich.
SPRAWOZDANIE Z WARSZTATÓW
Konsultacje społeczne i spotkanie informacyjne na temat projektu
16.02.2006 r.
organizowanych w ramach projektu
„Ślężańska Odyseja- szlakiem historii, legend i kultury ziemi”,
realizowanego w unijnym programie LEADER+
16 lutego 2006 r. w Szkole Podstawowej w Tuszynie im. Jana Pawła II odbyły się już po
raz trzeci warsztaty w ramach projektu „Ślężańska Odyseja – szlakiem historii, legend i kultury
ziemi”.
Na warsztaty zaproszono aktywnych mieszkańców gminy Dzierżoniów, przedstawicieli
lokalnego biznesu oraz organizacji pozarządowych, włodarzy i przedstawicieli gmin ślężańskich.
Łącznie rozesłano 135 zaproszeń. Plakaty o organizowanym spotkaniu zostały umieszczone na
tablicach ogłoszeń w Urzędzie Gminy Dzierżoniów i we wszystkich sołectwach. Ponadto na
spotkanie zaproszono wszystkich obecnych podczas ostatnich warsztatów. W spotkaniu
uczestniczyło 75 osób.
Warsztaty oficjalnie otworzył Wójt Gminy Dzierżoniów Dariusz Walendowski, który przywitał
przybyłych na spotkanie gości.
Dr Andrzej Ferens z Instytutu Nauk Politycznych UWr przypomniał ideę programu Leader+,
a także przedstawił główne cele i przebieg spotkania.
Pan Dariusz Jagieła z Urzędu Gminy przypomniał uczestnikom spotkania o możliwości
przystąpienia do Stowarzyszenia „Ślężanie-Lokalna Grupa Działania” poprzez wypełnienie
deklaracji, które dostępne są w Urzędzie Gminy Dzierżoniów.
Pani Jolanta Zarzeka – kierownik Referatu Rolnictwa i Ochrony Środowiska przypomniała
podstawowe cele projektu „Ślężańska Odyseja – szlakiem historii, legand i kultury ziemi” i
zaprosiła do obejrzenia prezentacji multimedialnej pn. „Dookoła Ślęży”, która to wprowadziła
wszystkich obecnych w niepowtarzalny nastrój.
Po obejrzeniu prezentacji przeprowadzono dyskusję na temat strategicznej wizji rozwoju
obszaru Stowarzyszenia „Ślężanie-LGD”, która została przygotowana na podstawie informacji
opracowanych przez osoby uczestniczące w poprzednim spotkaniu, tj. 31.01.2006 r.
Kolejnym etapem spotkania były zajęcia warsztatowe. Zajęcia polegały na przygotowaniu
i zaprezentowaniu wybranych przez uczestników spotkania projektów, które zostaną uwzględnione
w Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Tematyka projektów miała nawiązywać do dwóch głównych tematów, które zostały wybrane
na ostatnich warsztatach, tj.:
 podnoszenie wartości produktów lokalnych;
 wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturalnych.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
90
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Uczestnicy warsztatów opracowali i zaprezentowali łącznie 26 atrakcyjnych i pomysłowych
projektów, które stanowią załącznik nr 1 do niniejszego sprawozdania.
Tradycyjnie już podczas spotkania zorganizowano poczęstunek dla wszystkich uczestników.
Miłą niespodzianką były przetwory domowe, które zostały przygotowane przez gospodynie z
terenu gminy Dzierżoniów; smalec (w pięciu smakach) i pasty smakowe przygotowane przez
uczniów Zespołu Szkół nr 2 w Dzierżoniowie, której 50 % uczniów stanowią mieszkańcy z terenu
gminy Dzierżoniów oraz kiełbasa wiejska z Przetwórstwa Mięsa „DANA” w Nowiźnie.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
91
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Załącznik 5. Wyciąg z raportu konsultacyjnego przeprowadzonego na terenie
partnerstwa w dniach 30.11.2005 – 4.12.2005.
Na projekt Ślężańska Odyseja, realizowany w ramach unijnego programu Leader
+, składa się zestaw działań podejmowanych przez władze poszczególnych gmin
wchodzących w skład Stowarzyszenia Gmin Ślężańskich i liderów społeczności
lokalnych. Jego głównym celem jest poprawa warunków życia ludności wiejskiej poprzez
wdrażanie idei wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Wszystkie konkretne
działania zapisane w koncepcji projektu z tej idei wynikają i stanowią wsparcie dla procesu
jej wdrażania. Koncepcja projektu ma wprawdzie charakter „odgórny”, niemniej jednak jej
realizacja nie będzie możliwa bez aktywnego współdziałania ze strony mieszkańców, a
współdziałanie, bez wcześniejszej akceptacji celów i założeń projektu. Dlatego też, jako
jeden z warunków wstępnych powodzenia całego przedsięwzięcia, ustalono konieczność
przeprowadzenia konsultacji społecznych. Miały one, zgodnie ze sformułowaniem autorów
koncepcji „informować o celach projektu Ślężańska Odyseja o programie Leader +,
identyfikować lokalnych liderów, a także zbierać potrzebne dane dotyczące problemów,
szans i zagrożeń związanych z rozwojem obszarów wiejskich regionu”. Takie konsultacje
zostały przeprowadzone, zgodnie z założeniami, jako wywiady telefoniczne w grupie 500
przedstawicieli mieszkańców gmin: Dzierżoniów, Marcinowice, Mietków, Niemcza i
Sobótka, w dniach od 30 listopada 2005 roku do 4 grudnia 2005 roku. Wywiady
przeprowadzili, specjalnie do tego celu przeszkoleni, pracownicy urzędów gminnych.
I.
Konsultacje społeczne do projektu Ślężańska Odyseja – uwagi wstępne.
A.
Założenia i opis metody pozyskiwania informacji oraz analizy danych.
Konsultacje ze społeczeństwem w ogóle lub z jego wybranymi grupami, na przykład ze
społecznościami lokalnymi (a z taką właśnie sytuacją mamy tutaj do czynienia)
funkcjonują w każdym demokratycznym systemie. Stanowią jeden z istotniejszych
elementów procesu zbiorowej wymiany informacji między podmiotami instytucjonalnymi
(na przykład władzami gminnymi), a podmiotami społecznymi (na przykład mieszkańcami
tych gmin).
Przytłaczająca większość rozmówców, jedni lepiej drudzy gorzej, ale zasadniczo
wszyscy, z pełnym zrozumieniem podeszli do pytań zadawanych im w trakcie wywiadów
telefonicznych. Wypowiedzi uzyskane w trakcie rozmów zostały spisane, a następnie
pogrupowane w trakcie interpretacji tak, aby mnożna je było prezentować w niewielu, w
miarę jednorodnych grupach. Osobno stworzona została baza danych osób i
instytucji postrzeganych jako lokalni liderzy i potencjalni animatorzy działań
podejmowanych w ramach projektu Leader+ .
B.
Zakres informacji i struktura problematyki.
Konstruując strukturę problemową pozostawaliśmy w pełnej zgodzie z celem
poznawczym, jaki przed konsultacjami społecznymi postawili autorzy projektu. Jednym z
głównych celów jest identyfikacja szans i zagrożeń związanych z rozwojem obszarów
wiejskich regionu objętego projektem. Nie chodzi wszakże o rozwój ujmowany poza
kontekstowo. Jego najważniejsze odniesienie znajdujemy w pierwszych zdaniach
opisujących projekt: „Realizacja niniejszego projektu przyczynić się ma do
wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich i podniesienia poziomu życia mieszkańców
wsi.” Analizując wypowiedzi można ustalić poziom zgodności w zakresie wizji rozwoju
regionu jaka panuje między władzą, przygotowującą projekt Ślężańska Odyseja, a
społeczeństwem. Z tych założeń wynika bezpośrednio treść pytań, które były zadawane w
trakcie wywiadów telefonicznych:
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
92
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
PYTANIE 1 – Jak Pani/Pan. myśli, co należałoby zrobić, aby ludzie
zamieszkującym wsie w wymienionych przez mnie gminach mogli się
utrzymać z pracy na terenie swojego zamieszkania lub w jego okolicy? Jakie
instytucje stworzyć, jakie inicjatywy powołać do życia, aby było to możliwe
w ogóle lub w stopniu większym niż do tej pory?
PYTANIE 2 – Co powinni zrobić mieszkańcy naszych wsi, aby Pani/Pana
pomysły można było zrealizować?
PYTANIE 3 – A co powinny zrobić władze naszych gmin, aby Pani/Pana
pomysły można było zrealizować?
PYTANIE 4 – Jakie cechy mieszkańców naszych wsi przeszkadzają w
urzeczywistnieniu P. pomysłów?
PYTANIE 5 – I znowu pytanie dotyczące władz gminnych. Co w nich z kolei
jest takiego, jakie ich cechy przeszkadzają w urzeczywistnieniu P.
pomysłów?
PYTANIE 6 – Proszę sobie wyobrazić, że znajdujemy potężnego
sprzymierzeńca, bogatego sponsora (na przykład jakieś instytucje krajowe
lub agendy Unii Europejskiej), które gotowe są sfinansować różne
inicjatywy poprawiające poziom życia mieszkańców wsi wymienionych
przez mnie gmin. Jak Pani/Pana zdaniem można ich przekonywać, że
pieniądze z pewnością nie zostaną przez nas zmarnowane? Czy jako
mieszkańcy mamy jakieś mocne strony, do których można by się było
odwołać?
C.
Charakterystyka przedstawicieli społeczności lokalnej biorących udział w
konsultacjach
Z punktu widzenia oczekiwanej zawartości informacyjnej wypowiedzi zależało nam na
rozmowie z najbardziej wykształconą, aktywną i kompetentną w sprawach społecznych
części badanych społeczności lokalnych. Z drugiej strony konsultacje takie spełnią swoją
funkcję informacyjno – integracyjną gdy zostaną przeprowadzone z uwzględnieniem
dominującego w danej społeczności typu struktury społeczno zawodowej. Grupa osób
konsultowanych z założenia nie musiała być reprezentatywna pod względem statystycznym
dobraliśmy ją tak, aby w połowie odzwierciedlała dominujący, a więc rolniczy charakter
społeczności. Drugą część stanowią osoby uznane za lokalnych liderów.
D. Uwagi na temat przebiegu rozmów.
Tak jak można się było spodziewać, poziom uzyskanych wypowiedzi jest
zróżnicowany. Dokładnie w takim samym stopniu jak zróżnicowana jest społeczność, z
którą konsultowano projekt Ślężańska Odyseja. Wyniki konsultacji i komentarz do
wypowiedzi uzyskanych w wywiadach telefonicznych.
W niniejszej części raportu, poza komentarzem do wypowiedzi rozmówców,
przedstawiamy wszystkie wyodrębnione grupy. Odpowiedzi na każde z pytań wywiadu
telefonicznego podzielono na różną ilość grup, w zależności od tego ile sensownych kluczy
udało się dla każdego pytania skonstruować. Cele wspomagające wielofunkcyjny rozwój
obszarów wiejskich na terenie gmin ślężańskich. To co mieli do powiedzenia nasi
rozmówcy układa się w pewien porządek, zgodny z trzema wektorami, które wyznaczają
podstawowe kierunki tematyczne formułowania postulatów i pomysłów.
Pierwszy z nich to rolniczy charakter gospodarki regionu.
Drugi wektor wynika z oceny konsekwencji położenia regionu i są to walory
turystyczne i krajobrazowe, oczywiste dla większości rozmówców i nadające się do
wykorzystania jako instrumenty rozwojowe.
Trzeci z wektorów, łączący niejako dwa poprzednie, poprzez odniesienia zarówno do
rolnictwa jak i turystyki, to moda na agroturystykę, ekologię i wspieranie
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
93
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
pozarolniczych rodzajów zarobkowania. Wydaje się, że tutaj mamy już do czynienia
z oddziaływaniem środków masowego przekazu. Są to bowiem tematy bardzo często
pojawiające się we wszelkich dyskusjach poświęconych sposobom poprawy sytuacji
polskiego rolnictwa, a przy tym region Ślężański nie słynie jeszcze ani z
agroturystyki, ani z rolnictwa ekologicznego.
Trzy powyższe wektory zbiegają się wszakże w jednym punkcie wyznaczając koncepcję
rozwoju regionu. Nie jest ona wyrażona bezpośrednio, ale daje się naszym zdaniem
wywieść z wielu komplementarnych wypowiedzi. Ideę wielofunkcyjnego rozwoju
obszarów wiejskich, która się z nich wyłania można zamknąć trzema
określeniami: agroturystyka – ekologiczne uprawy – punkty usługowe. W myśl
tej koncepcji rolnicy zasadniczo koncentrują się na obsłudze ruchu turystycznego i
agroturystyce. Nie rezygnują jednocześnie z działalności typowo rolniczej, która musi mieć
charakter specjalistyczny (na przykład ekologia lub produkt lokalny) a sezonowość
produkcji powinna uwzględniać sezonowość ruchu turystycznego i obciążenia z nim
związane. Obraz, które z się tutaj wyłania to nie tylko obraz wielofunkcyjnej wsi, ale i
wielofunkcyjnych gospodarstw rolnych.
Wypowiedzi uzyskane od respondentów jako odpowiedź na pytanie pierwsze można
naszym zdaniem podzielić na trzy grupy.
GRUPA PIERWSZA – INWESTYCJE. Jest to grupa, w której rozmówcy wskazują na
konieczność stworzenia określonych obiektów. Rozmówcy najczęściej zwracali uwagę, że
określone obiekty muszą, czy też powinny się pojawić. Kto ma się tym zając, czy ma to być
budowa, inwestycja czy też organizacja, tego z wypowiedzi wywnioskować się nie da. Tym
bardziej że obok obiektów stricte materialnych są to również imprezy. Dlatego też poniższe
kategorie to kategorie pewnych obiektów, które różnią się między sobą charakterem. Łączy
je natomiast fakt iż muszą być stworzone.
Kategoria pierwsza – obiekty służące do uprawiania turystyki i rekreacji w
terenie.
Kategoria druga – obiekty zaplecza turystyki.
Kategoria trzecia – infrastruktura rekreacyjna.
Kategoria czwarta – infrastruktura techniczna.
Kategoria piąta – imprezy o różnym charakterze.
GRUPA DRUGA – RESTRUKTURYZACJA BRANŻOWA REGIONU. Z określenia
grupy drugiej nie należy wnosić, iż pojawiły się jakieś złożone koncepcje transformacji
struktury gospodarczej regionu. Niemniej jednak zarejestrowaliśmy dosyć dużą ilość
wypowiedzi, które obok, albo zamiast wskazywania na konieczność budowy konkretnych
obiektów odnosiły się do zmian strukturalnych. Wypowiedzi zakwalifikowane do tej grupy
można podzielić na 3 kategorie.
Kategoria pierwsza – agroturystyka. W tych wypowiedziach nasi rozmówcy zwracali
uwagę, że gospodarstw rolnych w regionie jest duże, że w przeważającej części są to
gospodarstwa małe, że nie można ich tak po prostu zlikwidować, że stanowią one
potencjał, który powinien być wykorzystany, np. w postaci gospodarstw agroturystycznych.
Kategoria druga – dywersyfikacja. W tej kategorii znajdują się wypowiedzi
wskazujące na konieczność różnicowania źródeł dochodów ludności wiejskiej.
Kategoria trzecia – specjalizacja. Żaden z rozmówców, w żadnej grupie, nie
postulował likwidacji rolnictwa jako źródła zarobkowania. Jeśli jakiekolwiek pomysły były
związane z rolnictwem to miały one charakter pozytywny. Najczęściej wskazywano tu na
konieczność zmiany charakteru upraw, na specjalizację oraz wyjście poza tradycyjny
zestaw rodzajów produkcji (czyli rolnictwo ekologiczne, produkcja tzw. zdrowej żywności)
oraz dywersyfikację różnych działów rolnictwa.
GRUPA TRZECIA – WSPARCIE. W trzeciej grupie znajdują się wypowiedzi, które nie
wskazują wprawdzie w sposób wyraźny na animatora poszczególnych działań, ale ze
sposobu formułowania treści wynika, iż ma on charakter instytucjonalny. Czasami mówi
się tu o władzach gminnych, czasami te władze są domyślnym, ale jedynym sensownym
podmiotem działań (na przykład przy akcjach promocyjnych), a czasami trudno
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
94
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
powiedzieć czy to właśnie władze gminne powinny się zająć organizacją określonego
rodzaju wsparcia (na przykład szkolenia). Kto ma być podmiotem tego wsparcia? Tu już z
całkowitą pewnością można powiedzieć: nie władza. Ale też nie tylko społeczność lokalna.
Czasami są to poszczególne grupy (na przykład rolnicy) czasami podmioty (na przykład
firmy) a czasami region lub po prostu rozwój jako taki (na przykład wsparcie dla turystyki,
promocja regionu). W grupie trzeciej wyodrębniono 6 kategorii.
Kategoria pierwsza – wsparcie dla agroturystyki.
Kategoria druga – wsparcie dla biznesu.
Kategoria trzecia – wsparcie dla bezrobotnych.
Kategoria czwarta – wsparcie dla regionu (głównie poprzez działania
promocyjne). Kategoria piąta – wsparcie finansowe.
Kategoria szósta – wsparcie instytucjonalne i organizacyjne. Do tej ostatniej
kategorii zaliczamy wszystkie te wypowiedzi, w których zwraca się uwagę na konieczność
tworzenie jakichś organizacji (izb), na przykład turystycznych, które by koordynowały i
wspierały działalność mającą na celu – w tym konkretnym przypadku – rozwój turystyki w
regionie (również agroturystyki). Także powołanie organizacji społecznej, która
zajmowałaby się promowaniem nowych pomysłów i pracą na rzecz
lokalnego rozwoju.
E.
Warunki realizacji celów wspomagających wielofunkcyjny rozwój obszarów
wiejskich na terenie gmin Ślężańskich.
Pomysły, które tak licznie pojawiły się w odpowiedziach na pytanie pierwsze przez
kogoś muszą być zrealizowane. Tak na prawdę istnieją jedynie dwa podmioty, od których
to zależy: są to władze gminne i mieszkańcy badanych terenów. Od tego co zrobią, zależy
powodzenie jakiegokolwiek programu, jakichkolwiek zmian, a nie tylko tych zmian, które
przewiduje projekt Ślężańska Odyseja. Dlatego też w drugim i trzecim pytaniu wywiadu
interesowało nas to co powinni zdaniem naszych rozmówców zrobić mieszkańcy, a co
władze aby pomysły, przez tych samych rozmówców sformułowane, mogły być
zrealizowane. Porządkując zestaw odpowiedzi na dwa wspomniane pytania zakreślimy
obszar działań zbiorowych jak i zbiór instrumentów służących realizacji nadrzędnego celu.
W sformułowaniach naszych respondentów owe działania bardzo często przybierały kształt
postulatów nakazujących zmianę negatywnych cech władzy i mieszkańców.
1. Mieszkańcy
Wypowiadając postulaty dotyczące sposobu zachowania i działań podejmowanych
przez mieszkańców, nasi rozmówcy przyjmują dwie perspektywy: indywidualną i zbiorową
(społeczną). To stanowi dla nas podstawę wyodrębnienia dwóch grup kategorii.
Perspektywa społeczna jest istotna bo odnosi się do stanu społeczności lokalnej i poziomu
obywatelskości tej społeczności, pokazuje poziom jej integracji, a raczej dezintegracji. Ale
jednocześnie jest w tych wypowiedziach również coś budującego. Zanotowaliśmy bowiem
bardzo mało negatywnych, malkontenckich opinii wskazujących na naturalną niemoc, na
to, że ludzie nie mogą nic zrobić, bo to władza decyduje albo nie mają pieniędzy, dlatego
nic nie robią, lub też jedyne, co mogą zrobić to zmienić burmistrza czy też wybrać nowe
władze. Wypowiedzi pozytywne, zakładające, że podejmowanie aktywności (ujmowanej w
kategoriach indywidualnych i społecznych) ma sens, oscylowały wokół trzech tematów.
Pierwszy, odnosi się do środowiska naturalnego i ekologii w wymiarze tak podwórka jak i
regionu. W wypowiedziach rozmówców bardzo często pojawiają się sformułowania, z
których wynika, że przekształcanie zaniedbanego środowiska wymaga zmian w
mentalności. Drugi to przezwyciężenie ogólnego marazmu. Trzecia grupa tematyczna
związana jest z działaniami społecznymi. Bardzo często powtarzającym się motywem jest
motyw zrzeszeniowy, organizacyjny, działania o charakterze oddolnym. Tutaj zwraca się
uwagę głównie na aspekt współpracy i wzajemnego wsparcia. Mamy do czynienia z
postulatami współpracy z władzą i jeśli ta władza się pojawia to raczej jako podmiot, do
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
95
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
którego należy występować z inicjatywami, (które to inicjatywy w domyśle władza powinna
realizować albo pomagać realizować).
GRUPA PIERWSZA – DZIAŁANIE INDYWIDUALNE (INDYWIDUALNE
KATEGORIE AKTYWNOŚCI) czyli cechy i działania, które opisują mieszkańców jako
indywidualne jednostki, zwykłych ludzi. Udało się tutaj wyodrębnić 4 kategorie, dwie
pierwsze dominujące pod względem ilości wypowiedzi, dwie ostatnie o charakterze
dodatkowym.
Kategoria pierwsza – aktywność. Pojawiły się w wypowiedziach następujące
postulaty: wykazanie większego poziomu aktywności oraz inicjatywy i chęci do pracy oraz
życia w ogóle, wiara i nadzieja w powodzenie inicjowanych akcji, przezwyciężenie lenistwa,
wykazanie zainteresowania możliwościami działania jakie istnieją w różnych branżach i
sferach, jakie wynikają z programów pomocowych. Bardzo często powtarzany postulat aby
„zabrać się do roboty”, podejmować ryzyko, otwierać się na nowe rozwiązania i pomysły,
przezwyciężać lęki przed tym co nowe i inne, wykazywać innowacyjność, kreatywność,
zaprzestać oglądania się na innych, w tym na władze gminne.
Kategoria druga – wiedza i umiejętności. I w tej kategorii następujące postulaty:
poszukiwanie wszelkich informacji pomocnych w zmianie kondycji gospodarstw oraz
poszukiwanie ofert, podnoszenie swojego poziomu wiedzy (na przykład poprzez szperanie
w Internecie, udział w szkoleniach, korzystanie z poradnictwa ośrodków doradztwa
rolniczego, spotkania ze specjalistami w tych branżach, w których prowadzona jest
działalność gospodarcza, analizowanie przypadków osób, którym się już udało osiągnąć
sukces na miarę danej społeczności, zdobywanie nowych umiejętności (na przykład w
zakresie obsługi komputera, podstaw prowadzenia firmy itp.).
Kategoria trzecia – czystość i porządek. W tej kategorii formułowane są wypowiedzi
wskazujące na konieczność dbania o prządek i czystość w obejściach, w najbliższej okolicy
oraz o środowisko w ogólności. Tutaj też należy zakwalifikować postulaty pracy nad
utrzymywaniem dobrego wizerunku poszczególnych wsi i całego regionu, a także
pośrednio, aktywność indywidualnie prowadzonej popularyzacji i promowania atrakcji
oraz walorów zamieszkiwanej okolicy.
Kategoria czwarta – inwestycje. Nasi rozmówcy nie mają zapewne złudzeń co do
możliwości mieszkańców w tym zakresie. Niemniej jednak pojawiła się znacząca ilość
odpowiedzi wskazujących na konieczność inwestowania między innymi w przekształcanie
własnych gospodarstw. Miałoby się to odbywać poprzez: remonty, adaptacje pomieszczeń,
doposażenie, wyposażenie agroturystyczne (konie, rowery itp.) oraz zakładanie punktów
usługowych. Ponieważ kategoria ta ma pośrednio wymiar finansowy, możemy zaliczyć do
niej dyrektywę aktywnego i samodzielnego poszukiwania środków (jako staranie się o
dotacje Unijne lub poszukiwanie sponsorów, występowanie o kredyty).
GRUPA DRUGA – DZIAŁANIA ZBIOROWE (SPOŁECZNE KATEGORIE
AKTYWNOŚCI). Wypowiedzi zaliczone do tej kategorii nie są tak liczne jak wypowiedzi
zaliczone do kategorii pierwszej, niemniej jednak są bardzo wyraźne. Wydaje się, że osoby
je formułujące wiedzą co mówią. Gdyby postulaty te zostały w pełni zrealizowane
mielibyśmy na terenie gmin ślężańskich do czynienia ze społeczeństwem obywatelskim z
prawdziwego zdarzenia. Mamy tutaj trzy kategorie.
Kategoria pierwsza – działania organizacyjne. Chodzi oczywiście o
samoorganizację albo o organizację oddolną. W wyniku tego typu działań powstałyby dwa
rodzaje stowarzyszeń. Po pierwsze – STOWARZYSZENIA O CHARAKTERZE
OGÓLNYM, bez określania ich profilu. Miałyby za zadanie konstruować projekty,
generować pomysły, poszukiwać środków. Generalnie rzecz biorąc miałyby jednoczyć
mieszkańców we wspólnych wysiłkach, aby zwiększyć siłę przebicia dla nowych pomysłów.
Po drugie – STOWARZYSZENIA I GRUPY PRODUCENCKIE zapewniające
współpracę, wzajemne wsparcie, wymianę doświadczeń, kooperację w działaniach
gospodarczych (np. obsłudze agroturystyki gdzie łączyć w kooperatywy mogą się na
przykład właściciele stadniny i baru), wspólne działania zmierzające do podniesienia
zysków i poziomu bezpieczeństwa działalności gospodarczej.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
96
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
Kategoria druga – działania integracyjne. Opisane tu pożądane sposoby
postępowania mieszkańców wiążą się bezpośrednio z kategorią poprzednią. Zostały jednak
wyodrębnione ze względu na bardzo subtelną różnicę. Otóż w wypowiedziach bardzo
często padał postulat zainteresowania. Mieszkańcy powinni się interesować lub
zainteresować różnymi sprawami ale głównie tym co dzieje się w ich otoczeniu, w ich
społeczności, w najbliższej okolicy, wśród współmieszkańców. Słowem powinni wykazać
zainteresowanie ogółem, a nie tylko własnymi problemami.
Kategoria trzecia – działania interakcyjne. Formułowane są dwa typy postulatów co
do działań jakie mieszkańcy powinni podejmować w wymiarze aktywności zbiorowej.
Pierwszy to tworzenie grup inicjatywnych i grup nacisku (również o charakterze
nieformalnym), które będą na władzach gminnych wymuszały realizację pomysłów
oddolnych. Drugi
to wychodzenie na przeciw propozycjom władz gminnych,
występowanie do tych władz z własnymi inicjatywami i współpraca z władzami gminnymi
przy ich realizacji. Nie wyklucza się tu wszakże współpracy przy realizacji projektów
odgórnych.
2. Władze gminne
Obowiązki jakie pytane w wywiadzie osoby nakładają na władze gminne, pozwalają bardzo
wyraźnie opisać rolę jaką w społeczności lokalnej władza ta ma pełnić. Jest ona
opiekunem, który odpowiada za stwarzanie warunków do działania, opiekę nad działaniem
już podjętym oraz za wychodzenie z inicjatywami podejmowania działania. Głosy
zwracające uwagę na jej funkcje kontrolną i rozliczeniową pojawiają się w śladowej wręcz
ilości. I to zazwyczaj jako głosy domagające się pilnowania porządku i czystości, tego aby
ludzie nie wywozili śmieci do lasu lub by nie wylewali ścieków do rowów i na łąki. Na tym
prerogatywy związane z kontrolą się kończą. Zgodnie z powyższym, wyodrębniamy tutaj
trzy zasadnicze grupy wypowiedzi.
GRUPA PIERWSZA – PODNOSZENIE POZIOMU WIEDZY. Wiedza jest tutaj
rozumiana zarówno jako zestaw konkretnych wiadomości lub informacji niezbędnych do
podjęcia konkretnych działań jak i bardziej ogólnie – jako perspektywa zmieniająca sposób
widzenia rzeczywistości. Władza gminna powinna działać w obu tych sferach. I w obu
podmiotem działań będą jednostki lub grupy składające się na podległą jej społeczność
lokalną. Wyodrębniamy tu 4 kategorie.
Kategoria pierwsza – szkolenia, czyli organizacja kursów i szkoleń dla mieszkańców,
głównie w zakresie ekologii, agroturystyki, estetyki krajobrazu.
Kategoria druga – doradztwo, czyli tworzenie biur doradczych z pełną paletą usług
(na przykład: przygotowywanie wniosków unijnych, doradzanie w zakresie opłacalności
różnych rodzajów produkcji, w tym produkcji rolnej z pełną informacją o nowościach w
tym zakresie, zakładanie działalności gospodarczej, prowadzenie agroturystyki).
Kategoria trzecia – promocja pomysłów i najlepszych rozwiązań, coś na kształt
banchmarkingu realizowanego na potrzeby pojedynczych firm i podmiotów
indywidualnych.
Kategoria czwarta – informacja. Informacja stanowi element i doradztwa, i
podnoszenia poziomu wiedzy ogólnej. Wyodrębniona została jako osobna kategoria ze
względu na charakter niektórych wypowiedzi, które sugerowały, że władza ma gromadzić
informacje i być dysponentem określonego zasobu danych. Te dane mają być udostępniane
i wykorzystywane z korzyścią dla mieszkańców.
GRUPA DRUGA – TWORZENIE WARUNKÓW DO DZIAŁANIA. Warunki, o
których mowa dotyczą różnych działań podejmowanych przez różne podmioty
(mieszkańcy, firmy, turyści) oraz dwóch perspektyw tych działań: długofalowej i bieżącej.
Kategoria pierwsza – warunki finansowe. Tutaj występują: ulgi podatkowe, dotacje
do działalności, zwolnienia z opłat i zwolnienia podatkowe, zachęty finansowe, kredyty – te
udzielane, i te które gmina pomaga zdobyć, dofinansowywanie.
Kategoria druga – warunki infrastrukturalne czyli budowa i remonty: dróg,
chodników, sieci dostępowej do Internetu, dbanie o dogodne połączenia komunikacyjne,
dbałość o rozwój infrastruktury turystycznej rozumianej jako atrakcje i baza, wymieniane
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
97
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
już w odpowiedzi na pytanie pierwsze, budowa kanalizacji i oczyszczalni ścieków.
Osobnym zestawem działań w tej kategorii są działania związane z turystycznym
charakterem regionu: tworzenie punktów informacyjnych, drogowskazów do atrakcji
turystycznych, map terenu.
Kategoria trzecia – „przyjazny urząd”. To hasłowe określenie zawiera w sobie
postulaty zmiany obyczajów panujących w urzędzie gminy i innych urzędach. Poprawa
tych obyczajów to jeden z warunków działania wszystkich tych obywatel, których
aktywność zarobkowa wymaga względnie stałych kontaktów z urzędem. Bardzo często
formułowane przy tej okazji hasło brzmi: „pomagać a nie przeszkadzać”.
Kategoria czwarta – strategie. Na barkach urzędów gmin spoczywa obowiązek
tworzenia długoterminowych planów strategicznych. Poza tym planów działań w różnych
dziedzinach działalności gospodarczej w terenie jak i generowania pomysłów wynikających
z jakiejś wizji rozwoju regionu.
Kategoria piąta – promocja i reklama, oczywiście poszczególnych gmin, atrakcji
turystycznych, walorów krajobrazowych, imprez kulturalnych i nowych inwestycji
zachęcających do spędzania wolnego czasu w regionie. Reklama i promocja w tym sensie
stanowi warunek do działania, że może przyciągnąć inwestorów, którzy stworzą nowe
miejsca pracy oraz turystów, bez których wszelkie indywidualne inwestycje w
agroturystykę okażą się chybione.
GRUPA TRZECIA – DZIAŁANIA INSPIRACYJNE I INTEGRACYJNE. Gmina ma
do spełnienia swoją rolę również w zakresie wpływania na społeczność lokalną poprzez
działania w dwóch wymiarach będących podstawą do wyodrębnienia 2 kategorii.
Kategoria pierwsza – działania inspirujące i motywujące. Inspiracja ma się
przejawiać w motywowaniu mieszkańców do działania (poprzez zmianę mentalności,
podpowiadanie i podsuwanie pomysłów, pobudzanie do aktywności, pokazywanie
możliwości tkwiących w różnych projektach i inicjatywach). Może mieć również wymiar
czysto techniczny (na przykład ogłaszanie konkursów wśród mieszkańców, które
generowałyby nowe pomysły)
Kategoria druga – działania organizacyjne adresowane powinny być zarówno do
mieszkańców (poprzez nadzór i opiekę sprawowaną nad inicjatywami oddolnymi i
wsparcie organizacyjne różnych grup inicjatywnych) jak i do instytucji i organizacji o
charakterze regionalnym (na przykład jako tworzenie związków między gminnych
rozumianych jako rozwiązania instytucjonalne, a nie czysto społeczne, coś w rodzaju super
gminy generującej pomysły i realizującej politykę regionalną. Stowarzyszenie Gmin
Ślężańskich wydaje się być idealnym protoplastą takiego pomysłu)
F. Przeszkody na drodze realizacji celów wspomagających wielofunkcyjny rozwój
obszarów wiejskich na terenie gmin ślężańskich
Tak jak podjęcie pewnych działań przez wszystkie zainteresowane podmioty jest
konieczne, aby cele ogólne mogły być zrealizowane, tak też należy się liczyć z
ograniczeniami, które stoją po stronie wykonawców tych działań. Na zestaw tych
ograniczeń można patrzeć w dwojaki sposób: albo jako obszar ryzyka, albo jako obszar
zmiany. Perspektywa zależna jest tu od przekonania na temat możliwości przezwyciężania
ograniczeń. O te możliwości nie pytaliśmy już naszych rozmówców. Odpowiedź na to
pytanie ma znaczenie fundamentalne, należy jednak do podmiotów opracowujących i
wdrażających określone strategie działania. To co staraliśmy się wychwycić w ramach
przeprowadzonych konsultacji to jedynie identyfikacja słabych stron wykonawców
poszczególnych planów: mieszkańców i władz gminnych.
1. Mieszkańcy
Wypowiadając się na temat ryzyka jakie wiąże się z angażowaniem mieszkańców
badanych gmin do realizacji pomysłów wyrażonych w odpowiedzi na pytanie pierwsze,
nasi rozmówcy byli w miarę jednomyślni. Ich wypowiedzi daje się podzielić jedynie na
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
98
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
dwie grupy: grupę ograniczeń subiektywnych i obiektywnych. Wypowiedzi zaliczone do
grupy pierwszej dają się podzielić na 6 kategorii opisujących pewne zespoły podobnych
cech.
GRUPA PIERWSZA – OGRANICZENIA SUBIEKTYWNE. To oczywiście
ograniczenia w sferze mentalności, takie jak trwałość pewnych stereotypów,
przyzwyczajeń, kierowanie się nieweryfikowalnymi zespołami przekonań, brak
racjonalizmu i – generalnie rzecz biorą – niechęć do myślenia.
Kategoria pierwsza – stare nawyki. Chodzi o nawyki ukształtowane jeszcze w czasach
komunistycznych: brak operatywności, zdolności do ryzyka, przyzwyczajenie do
centralizmu, nieumiejętność odnalezienia się w nowych czasach, oczekiwanie na innych,
takich którzy zrobią coś jako pierwsi albo w ogóle zrobią coś za nas samych, którzy
rozwiążą nasze problemy, przyzwyczajenie do pomocy socjalnej, do tego, że każdemu
należy się coś za darmo, brak zdecydowania w działaniu.
Kategoria druga – apatia czyli: brak wiary, zniechęcenie, brak zainteresowania
czymkolwiek, zamknięcie się w sobie, brak inicjatywy, bezradność, lęk przed porażką
nowych inicjatyw i własnych pomysłów, w które ludzie zaangażują środki, brak
pomysłowości, pesymizm.
Kategoria trzecia – zawiść. A więc takie uczucia jak zazdrość, samolubność ale przy
tym i brak zrozumienia dla innych interesów i innych racji, ogólny brak zrozumienia dla
inności (brak tolerancji), który utrudnia jakąkolwiek współpracę, cwaniactwo.
Kategoria czwarta – nieufność. W opiniach naszych rozmówców dotyczy ona głównie
władzy gminnej. Nieufność międzyludzka nie stanowi problemu, a władza jest tu
rozumiana nie poprzez jej konkretny szczebel, ale – często – jako władza w ogóle.
Kategoria piąta – izolacjonizm. Ta cecha ma już wybitnie wymiar społeczny. Chodzi
bowiem o niechęć do działania wspólnotowego, brak umiejętności pracy w zespole,
niedostatki organizacyjne, ale i zamykanie się w sobie i zaściankowość.
Kategoria szósta – lenistwo rozumiane jako niechęć i brak umiejętności do pracy, a
także niechęć do robienia czegokolwiek, co pozwoli zmienić niekorzystne położenie
jednostki. Cecha ta wielokrotnie łączona była z inną: pijaństwem.
GRUPA DRUGA – OGRANICZENIA OBIEKTYWNE. Chodzi nam tu o
zaklasyfikowanie szeregu wypowiedzi, które nie odwołują się do wymiaru
świadomościowego. Niektóre z nich w stopniu większym, inne mniejszym mają charakter
systemowy (niezależny od jednostki).
Kategoria pierwsza – środki finansowe. Tutaj pojawiają się zarówno diagnozy
ogólne zwracające uwagę na powszechną biedę, panujące wszędzie ubóstwo ograniczające
możliwości jakiegokolwiek działania, ale również na brak konkretnych środków
inwestycyjnych.
Kategoria druga – czas. Tutaj kwalifikujemy wszystkie wypowiedzi zgodnie z którymi
„ludzie nie mają czasu na nic”, „są zagonieni”.
Kategoria trzecia – wiedza. Na ograniczenie, które określamy wspólnym mianem
„wiedza” składa się brak odpowiedniego wykształcenia (jako ogólny poziom wiedzy), a przy
tym również brak znajomości różnych procedur (na przykład urzędowych), brak
znajomości prawa, reguł zakładania firm, języków obcych.
Kategoria czwarta – wiek. Jest to kategoria opisująca zbiorowość, a nie poszczególne
jednostki. Wielokrotnie formułowano spostrzeżenie, że w społeczności gmin ślężańskich
jest stosunkowo dużo ludzi starszych, w wieku około emerytalnym, a więc takich, którzy
ani nie będą chcieli ani nie będą mogli podejmować nowych wyzwań.
2. Władze gminne
Wypowiadając się na temat ograniczeń władz gminnych nasi rozmówcy wydają się
kategoryzować rzeczywistość w sposób podobny do tego, który stosowali w pytaniu
poprzednim. Pierwsza grupa będzie zawierała ograniczenia, które określimy jako
podmiotowe, natomiast druga, jako systemowe. Jest interesująca różnica w sposobie
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
99
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
ujmowania ograniczeń mieszkańców i ograniczeń urzędów gminnych. Otóż w tym drugim
wypadku znacznie częściej stwierdza się brak jakichkolwiek wad i ograniczeń. Stwierdza
się po prostu, że „władza robi, co może i z pewnością nie będzie przeszkadzać
mieszkańcom jeśli coś sami wymyślą”. W tym kontekście przywoływany bywa
projekt Ślężańska Odyseja.
GRUPA PIERWSZA – OGRANICZENIA PODMIOTOWE. Na podmiotowe czynniki
składają się te, które odnoszą się do naturalnych niejako prerogatyw władzy gminnej
(zarzuty dotyczą tutaj najczęściej niedostatecznego wykonywania obowiązków, które z tych
prerogatyw wynikają) oraz takie, które wyznaczają klasyczne i tradycyjne linie konfliktów i
opozycji pomiędzy władzą a obywatelami.
Kategoria pierwsza – komunikacja. W wypowiedziach zaliczonych do tej kategorii
rozmówcy zwracają uwagę na brak komunikacji ze społecznością. Komunikacja jest tu
rozumiana jako przepływ informacji w kierunku od władzy do społeczeństwa, a także jako
„wsłuchiwanie się w głos ludu” oraz otwarcie na jego problemy. Tutaj wytyka się władzy
brak spotkań w mieszkańcami, nie przekazywanie konkretnych informacji, brak
konsultacji społecznych, brak akcji uświadamiających obywateli.
Kategoria druga – inicjatywa, którą należy rozumieć bardzo szeroko. Odnosi się ona
zarówno do braku pomysłów, zaangażowania i motywacji, jak też jako uchylanie się od
wspierania obywateli w ich działaniach oraz zachęcania do ich podejmowania, brak
dynamizmu, bierność, zachowawczy styl działania.
Kategoria trzecia – urzędnicy czyli ich wszystkie słabe strony brak zainteresowania
wykonywaną pracą i sprawami, które mają do załatwienia jako urzędnicy właśnie, egoizm,
złe traktowanie ludzi i przedmiotowe ich traktowanie, brak życzliwości dla petentów,
obojętność na los innych, nieumiejętność nawiązania kontaktu z ludźmi.
Kategoria czwarta – interesy. Tutaj rozmówcy zarzucają urzędom gminnym dbałość
jedynie o własne interesy i urzędniczy punkt widzenia czyli skupianie się głównie na
swoich zadaniach, obok tego kumoterstwo, brak zainteresowania sprawami obywateli,
samolubność, zainteresowanie „własnymi stołkami”.
Kategoria piąta – kompetencje. Składa się na to: brak wiedzy (między innymi na
temat projektów unijnych), kompetencji w ogólności, wizji rozwoju i planów
strategicznych, popełnianie błędów przy podejmowaniu konkretnych zadań (na przykład
słaba promocja regionu, błędy taktyczne przy pozyskiwaniu środków przejawiające się
między innymi w koncentracji jedynie na dużych inwestorach). To właśnie ten typ
ograniczeń można powiązać z zauważoną przez rozmówców złą organizacja.
GRUPA DRUGA – OGRANICZENIA SYSTEMOWE. Wypowiedzi zaliczone do tej
grupy są, w porównaniu z grupą pierwszą stosunkowo nieliczne. Najczęściej pojawiają się 3
kategorie.
Kategoria pierwsza – ograniczenia finansowe czyli po prostu brak pieniędzy,
środków finansowych na organizację i sposonsorowanie wielu przedsięwzięć o charakterze
rozwojowym.
Kategoria druga – ograniczenia proceduralne wynikające z prawa tworzonego na
ponad gminnym poziomie.
Kategoria trzecia – ograniczenia biurokratyczne. Biurokracja w ich ujęciu to
głównie „papierologia”, nadmierna sprawozdawczość, nieżyciowe przepisy, długie terminy
załatwiana spraw; czyli to wszystko co może stanowić przeszkodę w szybkiej realizacji
pomysłów wymagających urzędowej akceptacji.
G.
Mocne strony społeczności lokalnych i władz gminnych realizujących cele
wspomagające wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich na terenie gmin
Ślężańskich.
Pytaniem ostatnie chcieliśmy zmusić naszych rozmówców do wydobycia wszelkich
możliwych argumentów, które by uzasadniały optymizm przy określaniu szans powodzenia
pomysłów wyrażonych na początku wywiadu. Przyjęliśmy założenie, że każdy taki
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
100
ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH PARTNERSTWA „ŚLĘŻANIE”
argument będzie można zaliczyć w poczet mocnych stron regionu realizującego projekt
typu Ślężańska Odyseja. Można powiedzieć, że różnorodność wypowiedzi
(uzasadniająca podział na grupy) w tym wypadku była najmniejsza. Nie znaczy to
oczywiście, że mieszkańcy owych mocnych stron nie widzą. Wskazując na nie są jednak
monotematyczni. Wszystkie mocne strony do jakich się można odwołać zawierają się w
trzech określeniach: Walory regionu, cechy mieszkańców, efekty dotychczasowej
aktywności.
REGION. Rozmówcy pokazują w tym kontekście walory turystyczno - krajobrazowe
(góry, lasy, woda, widoki, powietrze, uzdrowiska czyli mikroklimat i źródła czystej wody)
oraz związane z nimi obiekty (np.: nartostrady). Dosyć istotnym i często akcentowanym
mocnym punktem regionu jest jego położenie terytorialne (wielkie aglomeracje w pobliżu,
trasy przelotowe).
MIESZKAŃCY. Określenia cech, które się tutaj pojawiały częściowo tylko były związane
z zadaniami jakie w regionie mają być realizowane. Zestaw cech, który się tutaj pojawił jest
następujący: gościnność i pracowitość („jeśli już się im da pracę” czy też: "dajcie nam
szansę, a dopiero zobaczycie jaką to energię w nas uwolni"), młodzież (ambitna i
wykształcona, myśląca inaczej niż ich dziadkowie), błyskotliwość, ambicja, aktywność,
zainteresowanie innymi, uczciwość, samozaparcie, odwaga, rzetelność, upór, zdolności,
determinacja, wysokie kwalifikacje itd., itp.
*
*
*
Podsumowując powyższe zestawienia i komentarze, oraz wrażenie jakie
można odnieść analizując ten materiał w całości, należy powiedzieć, że
koncepcja rozwoju regionu została w świadomości społecznej przesądzona,
bo poza ścieżką turystyczno – ekologiczną inne pomysły praktycznie rzecz
biorąc nie są artykułowane. Stąd wniosek, że tego typu projekty jak Ślężańska
Odyseja powinny się cieszyć poparciem społeczności lokalnej. Czy to poparcie
ma charakter wirtualny czy też materialny, okaże się między innymi w procesie weryfikacji
bazy liderów, którą tworzyliśmy przy okazji prowadzonych konsultacji. Proces weryfikacji
tej bazy, który może mieć charakter jedynie „egzystencjalny” będzie jednak przebiegał w
sposób naturalny. Autorzy projektu będą docierać do osób wymienionych przez
osoby udzielające wywiadu telefonicznego, będą sprawdzać ich motywacje,
poziom zaangażowania i kompetencje do pracy w Lokalnej Grupie Działania.
Wówczas dopiero okaże się jakim konkretnym potencjałem ludzkim
dysponuje region gmin ślężańskich. Podsumowując ogólny wydźwięk
udzielonych wywiadów można powiedzieć, że wstępne wnioski są bardzo
obiecujące.
Dzierżoniów – Marcinowice – Mietków – Niemcza- Sobótka
101
Download