1 - zemby.pl

1.Proszę podać etiopatogenezę zespołu Downa.Przyczyną zespoł u Downa jest dodatkowy chromosom
pary 21. Do wystąpienia zespoł u Downa prowadzi każ da z trzech typów aberracji
chromosomowych obejmujących chromosomy pary 21:a)trisomia 21 (95%przypadków – zapis kariotypu 47,
XX,+21 lub 47,XY,+21); b)translokacja niezrównoważ ona(4% przypadków)- zapis kariotypu np.
46,XX,der(21;21)(q10;q10),+21 lub 46,XY,der(21;21)(q10;q10),+21;c)kariotyp mozaikowy(1%
przypadków)- zapis kariotypu 46,XX/47,XX,+21 lub
46,XY/47,XX,+21.
W przypadku zespoł u Downa z translokacją niezrównoważ oną chore dziecko posiada dodatkową kopię
chromosomu 21 przekazaną od jednego z rodziców, który jest nosicielem translokacji zrównoważ onej
obejmującej chromosom pary 21 lub powstał ej translokacji de novo np. 45, XX, der(21;21)(q10;q10) lub
45,XY,der(21;21)(q10;q10). Chromosom pary 21 moż e ulec translokacji na jeden z chromosomów gr.
D(13, 14, 15) lub gr. G(21, 22).
W przypadku trisomii 21 , nondysjunkcja zachodzi najczęś ciej w pierwszym podziale mejotycznym u
matek(80%). Ponad 60% zarodków i pł odów z trisomią 21 ulega samoistnemu poronieniu we wczesnym
okresie rozwoju.
Prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z zespoł em Downa wzrasta znacznie z wiekiem matki.
2.Jakie jest praktyczne zastosowanie techniki DAPI? Preparaty uzyskane po hodowli cytogenetycznej
barwimy rutynowo techniką prąż ków G (GTR). Jednak w przypadku stwierdzenia nieprawidł owoś ci wzoru
prąż ków G wymagane jest zastosowanie innych technik prąż kowych, jedną z nich jest technika prąż ków
DAPI. Dzięki stosowaniu techniki DAPI wybarwia się heterochromatyna okoł ocentromerowa chromosomów
1, 9, 16, dystalna częś ć ramienia dł ugiego Y, ramiona krótkie chromosomu nr 15.
3.Pacjent lat 3 : *upoś ledzenie rozwoju umysł owego; *hipogonadyzm hipogonadotropowy- wtórna
niedoczynnoś ć gruczoł ów pł ciowych (niedobór h. gonadotropowych przysadki lub gonadoliberyny).
Dziedziczny niedobór gonadoliberyny u chł opców jest przekazywany autosomowo w sposób dominujący;
*kariotyp prawidł owy- 46,XY; *mutacja w genie SNRPN (small ribonucleoprotein polipeptyde N) jest
zlokalizowany w regionie 15q11-13, podlega piętnowaniu genomowemu.
Ryzyko wystąpienia w/w zespoł u u kolejnego potomstwa: Ryzyko populacji 1: 12 000
4. Para posiadająca dziecko chore na dystrofię mięśniową Duchenn`a zgłasza się do poradni genetyki,
ponieważ planuje kolejną ciążę. Jakie badania zaproponujesz??
Dystrofia mięś niowa Duchenne''a jest chorobą genetyczną powodującą upoś ledzenie ruchu i bardzo często
paraliż kończyn, szczególnie nóg .Przyczyną jest mutacja w jednym z największych genów ludzkich - genie
kodującym biał ko dystrofiny. Gen ten mieś ci się na chromosomie X, co powoduje, ż e prawie wył ącznie na
tą odmianę dystrofii mięś niowej chorują chł opcy
*badanie DNA i/lub analiza biochemiczna komórek pł odu i pł ynu owodniowego
5.Co to jest piętno genomowi i jakie konsekwencje kliniczne mogą wynikać z tego zjawiska??
Zjawisko tzw. rodzicielskiego piętna genomowego wyjaś nia, dlaczego czasami dziedziczymy cechę tylko
jednego z rodziców. Rodzicielskie pię tno genomowe to zjawisko braku wyraż ania się pewnych genów (nie
jest produkowane biał ko kodowane przez ten gen), choć są one obecne w genomie. Napię tnowane geny
są unieczynnione poprzez metylację (dodanie grup metylowych do DNA) lub zmiany w strukturze
chromatyny (DNA plus biał ka nadające DNA srukturę ). Pię tnowanie genów zaczyna się w czasie rozwoju
komórek rozrodczych (jaj i plemników), jest dziedziczone przez dojrzał e jaja i plemniki, a kiedy dochodzi
do zapł odnienia, jest przenoszone do zarodka wraz z materiał em genetycznym pochodzącym z jaja (od
matki) i plemnika (od ojca). Mechanizm unieczynniania genów obecnych w genomie ukszta ł tował się w
trakcie ewolucji jako proces chroniący przed "obcymi" genami.Napię tnowane (przez jedno czy oboje z
rodziców) geny czę sto są związane z prenatalnym wzrostem i rozwojem, dlatego uważ a się , ż e proces
pię tnowania genów jest odpowiedzialny za powstawanie szeregu chorób. Komórki zarodka potrafi ą usuwać
istniejącą metylację z DNA i w ten sposób odblokowywać geny, potrafią takż e metylować DNA blokując
niektóre geny. Proces rodzicielskiego pię tnowania genomu doprowadza do pewnej asymetrii genetycznej
pomię dzy ojcowską i matczyną częś cią genomu. Każ dy gen, który dziedziczymy, skł ada się z dwóch alleli
(dwóch wersji tego samego genu, dwóch identycznych lub róż niących się mię dzy sobą), z których jeden
pochodzi od matki, a drugi od ojca. Jeś li np. teoretycznie dominujący allel (czyli ten, który powinien się
wyrazić w procesie rozwoju) jest napię tnowany (unieczynniony), to bę dziemy mieli cechę matczyną, mimo
ż e był a to cecha recesywna, a wię c wyraż ająca się tylko wtedy, gdy allel od ojca też jest recesywny. W
takiej sytuacji dochodzi do preferencyjnego wyraż ania cech pochodzących tylko od jednego z rodziców.
Zjawisko tzw. rodzicielskiego pię tna genomowego i w konsekwencji asymetrii genetycznej pomię dzy
ojcowska i matczyną częś cia genomu jest nadal enigmatyczne. Nie znane są mechanizmy regulacyjne.
Wiadomo, ż e jest to zjawisko, które odgrywa kluczową rolę w rozwoju zarodka u ssaków i dlatego z cał ą
pewnoś cią pozostanie w centrum zainteresowania badaczy z cał ego ś wiata.
6.Co to jest polimorfizm genetyczny? Czym różni się polimorfizm cytogenetyczny od molekularnego? Proszę
uzasadnić odpowiedź. Polimorfizm genetyczny (polimorfizm zrównoważony, genetyczna wielopostaciowość)
jest to stałe i jednoczesne występowanie w obrębie danej populacji dwu lub więcej form o odrębnych
genotypach, między którymi nie ma form przejściowych, przy czym częstość najrzadziej występujących form
jest na tyle duża (1 % lub większa), że nie można jej przypisać powtarzającym się mutacjom.
Polimorfizm cytogenetyczny (chromosomów) jest to wzajemne występowanie wykluczających się form
strukturalnych jednego lub kilku chromosomów, natomiast polimorfizm molekularny (na poziomie genu) jest to
jednoczesne występowanie w populacji różnorodnych form allelicznych danego genotypu..
7.Jakie jest praktyczne zastosowanie techniki NOR? Technika NOR jest metodą barwienia pomocną przy
ocenie kariotypu (wybarwiają się obszary aktywnych organizatorów jąderka wszystkich chromosomów
akrocentrycznych). Technika ta służy do badania polimorfizmu nitek satelitarnych i satelitów oraz aberracji
ramion krótkich chromosomów akrocentrycznych. Ponadto metoda ta może być stosowana do identyfikacji
chromosomów markerowych
8.Para posiadająca dziecko z zespołem Downa zgłasza się do Poradni genetyki, ponieważ planuje kolejna
ciąże. Jakie badania zaproponujesz? Najpierw zaproponowałabym zbadanie kariotypu dziecka chorego na
zespół Downa, gdyz od tego zależy ryzyko wystąpienia zespołu Downa w kolejnej ciąży. Jeżeli u dziecka
stwierdzimy aberrację liczbową to u kobiety poniżej 35 r.ż. prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu Downa
w następnej ciąży jest niskie (1,4%). Jeżeli natomiast matka jest starsza, to prawdopodobieństwo jest zależne od
jej wieu (im starsza,tym znacznie większe ryzyko). Gdy u chorego dziecka stwierdzimy aberrację strukturalną
(translokację robertsonowską) to musimy zbadać kariotyp rodziców, by dowiedzieć się, czy któreś z nich jest
nosicielem translokacji zrównoważonej (wtedy znacznie zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia
zespołu Downa w kolejnej ciąży). Jeżeli para zdecyduje się na kolejną ciążę, to zalecam w jej czasie zrobienie
odpowiednich badań prenatalnych. W sytuacji podwyższonego ryzyka trisomii 21 należy zacząć od ustalenia
stężenia w surowicy krwi ciężarnej: alfa – fetoproteiny (AFP), podjednostki beta ludzkiej gonadotropiny
kosmówkowej (β-hCG) i niezwiązanego estriolu (uE3). Jeżeli poziom AFP i uE3 jest obniżony, a β-hCG
podwyższony należy zlecić kolejne badanie jakim jest USG genetyczne, będące kolejnym etapem kwalifikacji
ciężarnej do grupy wysokiego bądź niskiego ryzyka. Wykonane między 15 a 21 tygodniem ciąży jest w stanie
wykryć około 80% przypadków zespołu Downa. Następnym z kolei badaniem jest badanie kariotypu płodu.
Gdy po badaniach biochemicznych surowicy krwi ciężarnej ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Downa
zostanie określone jako większe niż 1:200 można wykonać badanie kariotypu płodu z pominięciem USG
genetycznego.
9.Co to jest UPD i jakie mogą być jej konsekwencje kliniczne? Disomia jednorodzicielska (UPD – Uniparental
Disomy) to stan, w którym obydwa chromosomy homologiczne określonej pary pochodzą tylko od jednego,
zamiast od dwojga rodziców. Heterodisomia – dwie różne kopie określonego chromosomu pochodzą od
jednego z rodziców; Izodisomia – dwie identyczne kopie danego chromosomu pochodzą od jednego z
rodziców. Disomia jednorodzicielska powstaje na skutek komplementacji gamet, korekty stanu trisomicznego,
duplikacji chromosomu w monosomicznej zygocie lub też może być wywołana przez błędy mitotyczne.
Konsekwencje kliniczne: A)Utrata heterozygotyczności (LOH): a.Ujawnienie się chorób autosomalnych
recesywnych u nosicieli mutacji; b.Przenoszenie chorób sprzężonych z chromosomem X z ojca na syna
c.Ujawnienie się chorób recesywnych sprzężonych z chromosomem X u kobiet, które dziedziczą od jednego z
rodziców dwie identyczne kopie chromosomu X ze zmutowanym allelem. B)Nieprawidłowy imprinting (lub
jego utrata). C)Nieprawidłowy rozwój embrionalny związany z obecnością trisomicznej linii komórkowej
(mozaikowatość we wczesnym życiu płodowym).
Do powstania UPD (poprzez zwiększenie ryzyka nondysjunkcji) mogą prowadzić aberracje chromosomowe, tj.:
a)Zrównoważone translokacje; b)Inwersje, izochromosomy c)ESACs; d)Heteromorficzne duplikacje
10.Jakie są ograniczenia w stosowaniu oznaczeń biochemicznych w surowicy krwi ciężarnej (w ramach
nieinwazyjnej diagnostyki prenatalnej)? Proszę uzasadnić odpowiedź. Badania biochemiczne pozwalają
ustalić w surowicy krwi ciężarnej stężenie: a.Alfa – fetoproteiny (AFP); b.Podjednostki beta ludzkiej
gonadotropiny kosmówkowej (β-hCG); c.Niezwiązany estriol (uE3); d.Dimeryczna inhibina A
Ograniczeniami w stosowaniu badań biochemicznych są: a)Wyjściowo średnie bądź wysokie ryzyko
aneuploidii – USG genetyczne / diagnostyka inwazyjna; b)Ciąża bliźniacza – USG genetyczne; c)Procedury
rozrodu wspomaganego – USG genetyczne (niektóre programy uwzględniają IVF – Ralpha software);
d)Ciężarna > 42 r.ż. – diagnostyka inwazyjna; e)Aberracje liczbowe lub strukturalne u matki/ojca – diagnostyka
inwazyjna
16.Jakie jest praktyczne zastosowanie techniki M-FISH?1.charakterystyka cytogenetyczna aberracji
strukturalnych chromosomów; 2.wykrywanie aneuploidii/poliploidii; 3.wykrywanie aberracji chromosomowych
specyficznych dla chorób nowotworowych
17.Wymienić i krótko scharakteryzować metody, które pozwalają identyfikować wszystkie chromosomy.
Technika prążków G (GTG) – charakterystyczny wzór prążkowy dla każdego chromosomu – na przemian jasne
i ciemne poprzeczne prążki. Technika prążków Q (QFQ) – podobny do G wzór prążkowy uzyskany po
barwieniu quinakryną (barwnik fluorescencyjny). Intensywnie zabarwia się dystalna część ramienia długiego
chr.Y ; Technika prążków C (CBC) – W postaci ciemnych prążków barwią sięcentromery wszystkich
chromosomów i hererochromatyna konstruktywna w chromosomach 1,9,16,i Y.; Technika barwienia DAPI –
wybarwia się heterochromatyna okołocntromerowa chromosomów 1,9, 16, dystalna część ramienia długiego Y,
ramiona krótkie chromosomu nr 15.; Technika barwienia NOR –wybarwiają się obszary aktywnych
organizatorów jąderka wszystkich chromosomów akrocentrycznych.
18.Techniki M-FISH i SKY- podobieństwa i różnice. Na czym, polegają te metody i jakie są ich
zastosowania? Która z metod jest lepsza i dlaczego?
Multiplex FISH – Pula sekwencji DNA każdego chromosomu jest bezpośrednio znakowana jednym lub
kilkoma z pięciu wykorzystywanych fluorochromów dzięki czemu po hybrydacji uzyskuje się unikalny kolor
dla każdego z 24 chromosomów. Analiza chromosomów nie jest możliwa bezpośrednio pod mikroskopem.
Zastosowanie M- FISH: A)Preparaty cytogenetyczne: a)chromosomy metafazowe; b)jądra interfazowe;
A)Aberracje chromosomowe: a)liczbowe; b)strukturalne; c)mikrodelecji/duplikacje
SKY -spektrofotometryczne
19.Jakie są wskazania do analizy cytogenetycznej? a)zwiększone ryzyko wystąpienia aneuploidii u płodu i/lub
zawansowany wiek ciąży (>20 Hbd); b)nieprawidłowy wynik badania USG; c)nieprawidłowy wynik testu
„potrójnego; d))wiek matki