Kraków, dn

Dobre praktyki
Wydatkowanie dotacji
na zadania związane
z kształceniem i rehabilitacją leczniczą
studentów niepełnosprawnych
Podsumowanie wyników badania
kwestionariuszowego
Kraków, 2011
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
1 z 13
Zawartość
1. Wstęp............................................................................................................................. 3
2. Instytucje uczestniczące w badaniu ......................................................................... 4
3. Wydatkowanie dotacji, o której mowa w art. 94 ust. 1 pkt. 11 ustawy Prawo
o szkolnictwie wyższym ...................................................................................................... 7
a. Wydatki bieżące w pierwszym roku budżetowym dotacji...................................... 7
b. Wydatki inwestycyjne w kolejnych latach budżetowych ........................................ 9
4. Podsumowanie wyników badania ........................................................................... 11
5. Kontakt ........................................................................................................................ 13
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
2 z 13
1. Wstęp
Z upoważnienia Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Fundacja
Instytut
Rozwoju
wyższych
kwestionariusz,
Regionalnego
stanowiący
skierowała
podstawę
do
do
uczelni
opracowania
najlepszych praktyk w zakresie wykorzystania dotacji przeznaczonej
na zadania związane z kształceniem i rehabilitacją leczniczą studentów
niepełnosprawnych.
Zebranie możliwie wyczerpujących odpowiedzi na pytania zawarte
w kwestionariuszu miało na celu uzyskanie informacji, jakie działania
finansowane ze środków dotacji przeznaczonej na zadania związane
z kształceniem i rehabilitacją leczniczą studentów niepełnosprawnych są
na uczelniach uznawane za najbardziej efektywne z punktu widzenia
funkcjonowania
studenta
niepełnosprawnego
w
środowisku
akademickim.
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
3 z 13
2. Instytucje uczestniczące w badaniu
Otrzymaliśmy odpowiedź z 11 uczelni:

Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Rotmistrza Witolda
Pileckiego w Oświęcimiu

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Sanoku

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Wałbrzychu

Politechnika Łódzka

Politechnika Wrocławska

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Uniwersytet Adama Mickiewicza we Wrocławiu

Uniwersytet Jagielloński

Uniwersytetu Marii Curie - Skłodowskiej w Lublinie
Ogółem studiuje na nich 2387 studentów będących osobami
niepełnosprawnymi.
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
4 z 13
liczba studentów niepełnosprawnych
700
600
500
400
300
200
100
cz
W
ał
br
zy
PW
U
PW
ch
ni
w
S
SZ
Z
er
Sa
sy
im
te
no
.R
tJ
k
ot
ag
m
ie
ist
llo
rz
U
ńs
a
AM
ki
W
ito
W
SG
ld
ro
a
H
cł
Pi
aw
w
le
W
ck
ar
ie
sz
go
aw
w
ie
O
św
ię
cim
U
iu
M
CS
Lu
bl
AG
in
H
Kr
ak
ów
Są
y
ka
PW
SZ
No
w
Łó
dz
PW
SZ
ni
ka
ch
lite
Po
Po
lite
ch
ni
ka
W
ro
c
ła
w
sk
a
0
uczelnia
Wykres 1: Liczba studentów niepełnosprawnych na poszczególnych
uczeniach
Zachowując
podział
na
4
typy
niepełnosprawności,
liczby
te kształtują się następująco:
 niesłyszący i słabosłyszący – 87 osób,
 niewidomi i słabowidzący – 245 osób,
 z dysfunkcą narządu ruchu – 665 osób,
 pozostałe – 1349 osób.
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
5 z 13
niesłyszący i słabosłyszący
niew idomi i słabow idzący
z dysfunkcą narządu ruchu
pozostałe
Wykres 2: Podział studentów ze względu na typy niepełnosprawności
Na 5 uczelniach działa Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych,
7 uczelni zapewnia dodatkowe komórki wsparcia, w przeważającej
liczbie są to pełnomocnicy ds. ON. Tylko na dwóch uczelniach
funkcjonują obok BON-ów dodatkowe komórki (Politechnika Łódzka,
AGH).
W
skali
od
1
do
4
poziom
wymaganego
wsparcia
dla
poszczególnych niepełnosprawności został określony jako największy
dla studentów z niepełnosprawnością ruchową, następnie niewidomych
i słabowidzących, niesłyszących i słabosłyszących, a najmniejszy dla
osób z pozostałymi dysfunkcjami.
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
6 z 13
3. Wydatkowanie dotacji, o której mowa w art. 94 ust. 1 pkt. 11
ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym
Do 2011 r. przedmiot dotacji dotyczy „zadań związanych z kształceniem
i rehabilitacją leczniczą studentów niepełnosprawnych”. Od 2012 r.
przedmiot dotacji zmienia się i będzie dotyczył „zadań związanych
ze stwarzaniem studentom i doktorantom, będącym osobami
niepełnosprawnymi warunków do pełnego udziału w procesie
kształcenia”.
Zmiany te oznaczają, po pierwsze, że poszerza się obszar zadań
dotyczących kształcenia, gdyż nie będzie ograniczał się wyłącznie
do kształcenia, ale będzie obejmował całokształt zadań związanych
ze stwarzaniem warunków do pełnego udziału w tym procesie. Z tego
względu dobre praktyki w zakresie zadań związanych z kształceniem
mają tym bardziej zastosowanie w odniesieniu do przedmiotu dotacji po
2011 r.
Po drugie, działania uczelni (współ)finansowane ze źródeł dotacji będą
mogły być nakierowane nie tylko na niepełnosprawnych studentów,
ale także doktorantów.
Po trzecie, zadania związane z rehabilitacją leczniczą nie będę
finansowane ze środków dotacji. Dla czytelności zostały zatem pominięte
w liście dobrych praktyk.
W pierwszym roku budżetowym (w roku otrzymania dotacji) środki
dotacji są wykorzystywane na wydatki bieżące. Uczelnie często łączyły
środki dotacji z innymi środkami, w tym własnymi.
W kolejnych latach budżetowych środki dotacji są również
wykorzystywane na wydatki inwestycyjne, często w połączeniu z innymi
środkami, w tym własnymi.
a. Wydatki bieżące w pierwszym roku budżetowym dotacji

Dostęp do materiałów dydaktycznych: przeniesienie na alfabet brajla
podręczników akademickich i bieżących materiałów dydaktycznych,
przygotowanie grafik wypukłych, zakup materiałów dydaktycznych
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
7 z 13

Efektywna nauka języków obcych: kształcenie lektorów języków
obcych w zakresie specyficznej metodologii i wykorzystywanego
sprzętu
specjalistycznego
specjalistycznych
lektoratów
oraz
oprogramowania,
dostosowanych
do
realizacja
potrzeb
osób
niepełnosprawnych (specjalistyczna metodologia nauczania, czas
nauki dostosowany do potrzeb studentów, niewielkie, umożliwiające
efektywną naukę grupy zajęciowe), dofinansowanie indywidualnych
lektoratów z języków obcych, dodatkowe lektoraty

Likwidowanie barier komunikacyjnych ze studentami głuchymi:
tłumaczenie zajęć dydaktycznych na język migowy

Dostosowanie zajęć z wychowania fizycznego do potrzeb osób
niepełnosprawnych

Wsparcie merytoryczne konsultantów i podnoszenie ich kompetencji
zawodowych

Adaptacja sposobu sprawdzania postępów w nauce studentów
posiadających
uzasadnione
specjalne
potrzeby
edukacyjne
wynikające z niepełnosprawności, adaptacja egzaminów/zaliczeń
do potrzeb osób niepełnosprawnych

Wydawanie magazynu poruszającego szeroki zakres tematyki
związanej z kształceniem studentów niepełnosprawnych

Organizacja imprez o charakterze integracyjnym i świadomościowym,
skierowanych do pracowników uczelni

Asystent transportowy, transport na uczelnię, zwrot kosztów dojazdu
na zajęcia dydaktyczne

Ulotka informacyjna dla niepełnosprawnych kandydatów na studia

Dodatkowe uzupełniające dydaktyczne zajęcia (na wniosek studenta)
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
8 z 13

Obozy szkoleniowe dla studentów niepełnosprawnych, wyjazd
studentów
na
Ogólnopolskie
Spotkania
Studentów
Niepełnosprawnych

Koszty
pracy
Pełnomocnika
rektora
ds.
studentów
niepełnosprawnych (Biura ds. Osób Niepełnosprawnych), bieżąca
działalność biura Pełnomocnika (Biura ds. Osób Niepełnosprawnych

Wydawanie publikacji

Integracja środowiska studentów pełno- i niepełnosprawnych

Wynagrodzenia dla nauczycieli akademickich uczących studentów
niepełnosprawnych na indywidualnym toku studiów

Kształtowanie wśród pracowników uczelni prawidłowych postaw
wobec osób niepełnosprawnych. Przygotowanie kadry akademickiej
do pracy ze studentami niepełnosprawnymi

Warsztaty edukacyjne dla studentów niepełnosprawnych

Usługi asystentów osobistych osoby niepełnosprawnej
b. Wydatki inwestycyjne w kolejnych latach budżetowych

Zakup
komputerów
wyposażonych
w
specjalistyczne
oprogramowanie na potrzeby dostępu do materiałów dydaktycznych

Likwidowanie barier komunikacyjnych ze studentami głuchymi:
adaptacja wydziałów dla potrzeb osób słabosłyszących

Pełna
dostępność
architektoniczna
budynków
dydaktycznych,
administracyjnych, obiektów sportowych i zaplecza socjalnego
miasteczka
studenckiego,
między
innymi
stołówek,
klubów
studenckich. Budowa podjazdów dla osób poruszających się
na wózkach inwalidzkich, a także mających trudności z pokonywanie
schodów. Zakup schodołazów, organizacja szkolenia w bezpiecznej
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
9 z 13
obsłudze
urządzenia.
Wyznaczenie
i
oznakowanie
miejsc
parkingowych dla osób niepełnosprawnych przy budynkach uczelni.

Zakup sprzętu komputerowego do biblioteki i czytelni uczelnianych
oraz instytutów w ramach stanowisk dla osób niepełnosprawnych.

Wyposażenie wydziałów w sprzęt ratunkowy oraz przeszkolenie
pracowników

Zakup sprzętu i oprogramowania do wypożyczalni specjalistycznego
sprzętu dla osób ze schorzeniami narządu wzroku i słuchu

Dostosowanie
warunków
zakwaterowania
do
potrzeb
osób
niepełnosprawnych

Dni Adaptacyjne dla studentów niepełnosprawnych
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
10 z 13
4. Podsumowanie wyników badania
Można wskazać 3 główne źródła finansowania wsparcia studentów
niepełnosprawnych na uczelniach wyższych:
- dotacja MNiSW,
- środki własne uczelni,
- pieniądze unijne pozyskiwane na projekty realizowane w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego.
Uczelnie
zapewniają
dostępność
architektoniczną
budynków
dydaktycznych, administracyjnych, obiektów sportowych i zaplecza
socjalnego, a także dostosowanie warunków mieszkaniowych.
Wspiera się nauczanie języków obcych osób niepełnosprawnych
i kształcenie lektorów. Dostępne jest tłumaczenie zajęć dydaktycznych
na język migowy, adaptacja materiałów dydaktycznych i naukowych
do potrzeb
osób
niewidomych
i
słabowidzących,
adaptacja
egzaminów/zaliczeń, dostosowanie zajęć wychowania fizycznego.
Dotacja MNiSzW i dotacja z UE w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego umożliwiają zakup materiałów dydaktycznych
i prowadzenie
wypożyczalni
specjalistycznego
sprzętu
dla
osób
ze schorzeniami narządu wzroku i słuchu (laptopy, notatniki brajlowskie,
przenośne systemy FM, dyktafony, urządzenia DAISY, powiększalniki,
elektroniczne lupy).
Poprzez szkolenia, porady, wyjazdy organizowane jest wsparcie
psychologiczne studentów i wsparcie merytoryczne pracowników.
Przy uczelniach funkcjonują punkty poradnictwa, zapewniające wsparcie
studentom
z
różnymi
trudnościami.
Środki
unijne
także
są
wykorzystywane na szkolenia pracowników w zakresie dotyczącym
postępowania
ze
studentami,
zwiększenia
świadomości
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
11 z 13
niepełnosprawności wśród kadry akademickiej, indywidualne porady
dla studentów, spotkania z doradcą zawodowym, program stażowy itp.
Niepełnosprawnych studentów i absolwentów przygotowuje się
do wejścia na rynek pracy, zachęca także do podjęcia dalszej nauki
na studiach.
Organizuje
się
imprezy
o
charakterze
integracyjnym
i świadomościowym, skierowane do studentów, pracowników uczelni,
instytucji publicznych, mieszkańców (wyjścia do kina, na koncerty,
spotkania okolicznościowe, turnusy rehabilitacyjno-szkoleniowe, udział
w konferencjach dot. studentów niepełnosprawnych, pikniki, imprezy
plenerowe). Uczelnie w różnorodny sposób dążą do upowszechniania
wiedzy o najnowszych osiągnięciach rehabilitacji zawodowej, społecznej
i medycznej oraz możliwościach, jakie niesie rozwój technologiczny.
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
12 z 13
5. Kontakt
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego.
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków,
tel. 12 629 85 14, faks: 12 629 85 15,
e-mail: [email protected], www.firr.org.pl,
Raport powstał w ramach projektu współfinansowanego ze środków
Fundacji im. Stefana Batorego
Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego
ul. Wybickiego 3A, 31-261 Kraków, tel. 012 629 85 14, faks: 012 629 85 15, e-mail: [email protected], www.firr.org.pl, NIP: 677-222-15-66
KRS: 0000170802, Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia XI WG KRS, Organizacja Pożytku Publicznego, Nr konta: 77 2130 0004 2001 0255 9953 0005
13 z 13