Jak pracować z uczniem nadpobudliwym psychoruchowo?

Jak pracować z uczniem nadpobudliwym psychoruchowo?
ADHD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) - zespół nadpobudliwości z
deficytem uwagi- jest zaburzeniem występującym u znacznego odsetka dzieci, częściej u
chłopców niż u dziewczynek. Jego przyczyny nie zostały dotychczas w pełni wyjaśnione, ale
wiadomo, iż znaczącą rolę odgrywają tu czynniki genetyczne. Autorka książki - ADHD
nadpobudliwość psychoruchowa. Istota zagadnienia Rosemarie Portmann , uważa iż wyraźny
brak koncentracji, gwałtowność i niepokój mogą wskazywać na zaburzenia rozwoju i relacji z
innymi. Dzieci wyrażają przez zachowanie różnego typu problemy, np. rodzinne wydarzenia,
kryzysy małżeńskie, rozwód rodziców, nowi członkowie rodziny, kłopoty w szkole,
zagrożenie przemocą. Dlatego ADHD diagnozuje się w oparciu o sytuacje rodzinną.
Nie istnieje powszechnie uznane wytłumaczenie zachowań określanych mianem
ADHD. Nie można było do dziś znaleźć naukowego dowodu tej „choroby”. Nie udało się
znaleźć biologicznej odmienności w mózgu u dzieci z ADHD.
Rosemarie Portman rozprawia się ze wszystkimi pogłoskami, podejrzeniami i
wyobrażeniami, które niegdyś łączono z pojęciami ADHD i nadpobudliwością.
Wg. autorki ADHD charakteryzuje się:
 Brakiem koncentracji – nieuwaga, zapominanie, zła organizacja, gubienie różnych
przedmiotów, przeoczenia.
 Pobudliwością – np. uczeń ciągle rozmawia podczas lekcji, niepytany wyrywa się
 z odpowiedzią, przerywa innym dzieciom, nie umie czekać.
 Niepokojem – uczeń wierci się, nie umie siedzieć spokojnie, podczas lekcji opuszcza
swoje miejsce pracy.
 Wyraźnym brakiem uwagi przejawiającym się różnorako.
Organizacja pracy w klasie szkolnej
 Stosuj jasne i zrozumiałe dla dziecka reguły postępowania w różnych sytuacjach
szkolnych. Pamiętaj o konsekwencji w postępowaniu, stawiaj jasne granice, co
dziecku wolno, a czego nie może wykonywać.
 Zawsze zaznaczaj niezbyt odległe cele działania oraz jasno określaj sposoby ich
realizacji - zbyt odległe cele powodują zapominanie, porzucanie rozpoczętego
zadania, szybką dekoncentrację i ucieczkę w zabawę.
 Wprowadź i stosuj plan dnia i plan poszczególnych godzin lekcyjnych (by dziecko
nadpobudliwe mogło przewidzieć, co za chwile nastąpi).
 Pomóż dziecku w zorganizowaniu sobie pracy (prowadzenie kalendarza, notatnika,
zapis pracy domowej).
 Często kontroluj w czasie lekcji pracę ucznia.
 Posadź dziecko nadpobudliwe tam, gdzie najczęściej zatrzymujesz się, chcąc widzieć
całą klasę (z tyłu lub z przodu klasy).
 Wymagaj od dziecka utrzymania porządku na ławce szkolnej, by ograniczyć do
minimum bodźce rozpraszające.
 Wydając uczniowi polecenie upewnij się, czy słucha, czy je zrozumiał (można
poprosić o powtórzenie tego, co ma zrobić).
 Akcentuj początek każdej działalności w sposób jasny i wyraźny ("Uwaga, zaczynamy
pisać").
 Wydawaj krótkie i proste polecenia. Sprawdzaj ich wykonanie. Rozkładaj trudniejsze
zadania na etapy.
 Informacje ważne do zapamiętania przez dziecko sygnalizuj: "Uwaga – to ważne".
Informacje ustne przekazuj jednocześnie na tablicy w formie graficznej (diagramy,
tabele, podkreślenia na kolorowo).
 Zachęcaj do samokontroli wykonywanej pracy na lekcji poprzez wydawanie poleceń
typu: Przeczytaj jeszcze raz; Sprawdź, czy zrobiłeś wszystkie zadania.
 Zwracaj uwagę na staranne wykonanie prac przez dziecko oraz ich ukończenie.
Zawsze wracaj do rozpoczętej i niedokończonej pracy lub wykonanej niestarannie.
 Ze względu na częste zapominanie - przed wyjściem dziecka ze szkoły pytaj je, co ma
zrobić w domu i jakie pomoce ma przynieść na jutro.
 Dawaj dziecku nadpobudliwemu szansę częstego odpowiadania podczas lekcji
pamiętając, że jest ono skłonne do udzielania pochopnych odpowiedzi.
 Obserwuj dziecko - na jak długo skupia uwagę. Przy pojawiających się trudnościach
możesz je o coś zapytać lub wydać dodatkowe polecenie.
 W pracy z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo zachowaj spokój i rozsądek.
Nie pozwól, aby niepokój i nadruchliwość ucznia udzieliły się Tobie.
 Mów do dziecka powoli, bez pośpiechu, głosem nieco stłumionym, jakby w
zwolnionym tempie. Jeśli użyjesz krzyku – nie pozostanie Ci już nic innego.
 Stosuj w trakcie lekcji ćwiczenia relaksacyjne, integrujące grupę oraz rozładowujące
napięcie psychoruchowe uczniów.







Konsekwentne nagradzanie:
Nie mów dziecku o karach, ale używaj określenia konsekwencje. W ten sposób
oddzielisz zachowanie dziecka od jego osoby.
Konsekwencje muszą być: - bardzo konkretne - jasno zapowiedziane wcześniej.
Można je np. zapisać na tablicy korkowej, - krótkie, np. 15 min. Później wychodzi ze
szkoły, bo wczoraj 15 min. później przyszedł; odjęcie 10 ostatnich minut gry itp.
Nie wystarczy, by dziecko nadpobudliwe psychoruchowo po zachowaniu
niewłaściwym powiedziało tylko: przepraszam. Powinno wykonać pracę na rzecz tej
osoby.
Jeśli uczeń nadpobudliwy psychoruchowo zlekceważy nauczyciela - ma przeprosić
przy klasie i np. uporządkować krzesła, zebrać papiery, itp.
Akceptuj odmienność zachowań dziecka nadpobudliwego. W pracy z nim akcentuj te
chwile, kiedy pracuje spokojnie i skupia się na zadaniach.
Pochwal je natychmiast, jak tylko zauważysz właściwe zachowanie. Staraj się nie
oceniać, ale opisuj działanie - np. Wykonałeś dobrą robotę kończąc wszystkie zadania,
zamiast - Świetna robota.
Dostrzegaj wysiłki, starania i drobne osiągnięcia ucznia nadpobudliwego na forum
klasy. Chwal go często.
 Pamiętaj, że bliska współpraca z rodzicami ułatwia życie obu stronom z pożytkiem dla
dziecka.
Przydatna literatura :
1. Serfontein G., Twoje nadpobudliwe dziecko. Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.
2. Rosemarie Portmann, ADHD nadpobudliwść psychoruchowa. Istota zagadnienia,
wyd. Jedność, Kielce 2006r.
3. Baranowska W., Nauczyciel a uczeń z ADHD, Impuls, Kraków 2010
4. Wolańczyk T, Kołakowski A., Skotnicka M., Nadpobudliwość psychoruchowa u
dzieci. BiFolium, Lublin 1999.
5. Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci
do nas mówiły. „Media Rodzina of Poznań, Inc.”, Poznań 1993. 12
6. Kozłowska A., Zaburzenia emocjonalne u dziecka w wieku przedszkolnym. WSiP,
Warszawa 1984.
7. Nartowska H., Wychowanie dziecka nadpobudliwego. „Nasza Księgarnia”,
Warszawa 1986.
8. Opolska T., Potempska E., Dziecko nadpobudliwe. Program korekcji zachowań.
CMPP-P MEN, Warszawa 1998.