Osteologia

advertisement
U człowieka dorosłego szkielet składa
się z około 206 kości - liczba ta jest
większa u dzieci ze względu na wiele
punktów, spada dopiero po połączeniu
się np. trzonów z nasadami.
U starszych ludzi kości może być
mniej niż 206 ze względu na zrastanie
się kości czaszki.
Średnia waga szkieletu to 10
kilogramów u kobiet i 12 kilogramów
u mężczyzn.
Kościec człowieka, schemat, widok od tyłu
Szpik kostny (łac. medulla ossium) - miękka,
silnie ukrwiona, mająca gąbczastą konsystencję
tkanka znajdująca się wewnątrz jam
szpikowych kości długich oraz znajduje się w
małych jamkach w obrębie istoty gąbczastej
kości. Masa całego szpiku u osoby dorosłej
wynosi około 2,5 kg.
Rozróżniamy:
szpik kostny żółty (łac. medulla ossium flava),
składający się głównie z komórek tłuszczowych
(stąd barwa), którego zawartość wraz z wiekiem
każdego osobnika wzrasta. Ten rodzaj szpiku jest
hematologicznie nieczynny.
szpik kostny czerwony (łac. medulla ossium
rubra), który jest miejscem powstawania
elementów morfotycznych krwi, takich jak
erytrocyt, leukocyt, trombocyt.
U dziecka szpik kostny czerwony wypełnia
wszystkie kości. Z biegiem czasu jego ilość
zanika tak, że u osób dorosłych występuje
jedynie w kościach płaskich:
•mostku,
•kręgach,
•żebrach,
•kościach czaszki,
•kościach miednicy i łopatkach oraz
•w nasadach kości długich.
Kość zbudowana jest z
dwóch podstawowych
składników:
• organicznego tzw. oseiny,
nadającej kości elastyczność,
• mineralnego, głównie soli
kwasu fosforowego i
węglowego.
Pod względem budowy
wyróżnia się:
• istotę kostną zbitą,
• istotę gąbczastą.
Z kości zbitej
zbudowane są:
• trzony kości długich,
• powierzchowne warstwy kości
płaskich (sklepienie czaszki,
mostek, łopatka, kości
biodrowe)
Istota gąbczasta
wchodzi w skład:
• końców kości długich,
• znajduje się między blaszkami
zbitych kości płaskich,
• jak również jest tworzywem
większej części kości krótkich i
różnokształtnych (kości
nadgarstka i stępu)
Wyróżnia się:
• kości długie,
• kości płaskie,
• kości różnokształtne.
Kość długa- kość udowa
Kość płaska- łopatka
Kości różnokształtne
Połączenia kości
Powierzchnię kości
pokrywa błona zwana
okostną
• Zewnętrzna bogato
unaczyniona, warstwa
utworzona jest z tkanki łącznej,
wewnętrzna przylegająca
bezpośrednio do kości.
• Warstwa okostnej zawiera
liczne elementy komórkowe, z
których komórki kościotwórcze
(osteoblasty) biorą udział w
budowie i odtwarzaniu kości.
Układ beleczek kostnych
Beleczka kostna - podstawa konstrukcyjna
tkanki kostnej gąbczastej, którą tworzą ciasno
owinięte wokół siebie blaszki kostne. Liczne
beleczki tworzą przestrzenną sieć, nieco
przypominającą strukturą gąbkę kąpielową.
Przestrzenie między beleczkami wypełnia
szpik kostny.
Ich ażurowe ułożenie pozwala na
amortyzowanie przeciążeń, co jest
szczególnie istotne dla pracujących stawów.
Dlatego tkanka kostna gąbczasta występuje
głównie w końcowych częściach kości
długich.
Stałe elementy stawu:
• Powierzchnie stawowe,
• Torebka stawowa,
- warstwa wew. (błona
maziowa),
- warstwa zew. (błona
włóknista)
• Jama stawowa.
Zadania mazi stawowej:
• Smaruje powierzchnie stawowe,
• Odżywia chrząstkę,
• Pełni funkcję odpornościową.
Elementy dodatkowe
stawu
• Więzadła (wzmacniają torebkę
stawową, nie łączą się z
torebką),
• Ciała tłuszczowe – ciało Hoffy
w kolanie podrzepkowe,
• Łąkotki (staw kolanowy),
• Kaletki maziowe.
Rodzaje stawów:
Rodzaje stawów: 1 - kulisty, 2 - eliptyczny, 3 siodełkowaty, 4 - zawiasowy, 5 - obrotowy.
Rodzaje stawów:
1 - kulisty,
2 - eliptyczny,
3 - siodełkowaty,
4 - zawiasowy,
5 - obrotowy.
1. Staw biodrowy
2. Staw promieniowonadgarstkowy
3. Staw nadgarstkowo-śródręczny
kciuka
4. Staw łokciowy
5. Staw promieniowo-łokciowy
Zakresy ruchów w stawach (wybrane)
KOŃCZYNA GÓRNA
STAW RAMIENNY
Zgięcie (90°, 180°) , wyprost (60°) - płaszczyzna strzałkowa, odwodzenie (90°,
180°), przywodzenie (0°) - płaszczyzna czołowa
STAW PROMIENIOWO-NADGARSTKOWY
Zgięcie (90°) i wyprost (70°) - płaszczyzna strzałkowa
oś czołowa
Staw biodrowy
Staw biodrowy:
fizjologia
patologia
Przyczyny powstawania przykurczów i
ograniczenia ruchów w stawach:
• zaburzenia w bilansie mięśniowym –
przykurcz pochodzenia mięśniowego.
Zmiany powstają w przypadku porażenia
lub osłabienia jednej grupy mięśni
(agonistycznej), a przy prawidłowym
działaniu antagonistycznej grupy mięśni.
Mięśnie porażone nie mogą się kurczyć i
ulegają rozciągnięciu. Mięśnie
antagonistyczne do mięśni porażonych, na
skutek braku bodźca i siły do ich pełnego
rozkurczu i rozciągania, ulegają
przykurczowi. Mięśnie osłabione
(działające, ale z mniejszą siłą) na skutek
znacznej przewagi swoich antagonistów i
ich przykurczu może ulec rozciągnięciu i
przejść w stan porażenia.
• Zmiany zapalne stawu – najczęściej
pochodzenia bakteryjnego lub powstają na
tle gośćcowym. Proces chorobowy
rozwijający się w okolicy stawu uszkadza
staw, tkanki miękkie, a czasami również
powierzchnie kostne stawu. Dodatkowo
ruch działa drażniąco na zmieniony
patologicznie staw i powoduje ból. Chcąc
go uniknąć, chorzy nie wykonują ruchu w
danym stawie i doprowadzają do jego
unieruchomienia. W następstwie dochodzi
do ograniczenia ruchu, przykurczu w
stawie , a mięśnie ulegają wtórnie
przykurczeniu.
• Długotrwałe unieruchomienie i zmiany
urazowe stawu, jego okolic i mięśni.
Bezruch trwający dłuższy czas wpływa
niekorzystnie na sprawność mięśni i stawu.
Brak możliwości wykonywania pracy,
kurczenia się i rozkurczania doprowadza
do zaniku elementów elastycznych i
kurczliwych mięśnia. Swoją sprężystość i
elastyczność tracą torebka stawowa,
więzadła i tkanka łączna otaczająca staw.
• Zmiany patologiczne o
podłożu rozwijających się
schorzeń układu
immunologicznego (zmiany
zwyrodnieniowe, coxartrozy,
epifizjoliza, choroba Perthesa i
inne)
Zwichnięcie stawu
biodrowego
O rozpoznaniu decydują badania
kliniczne i badanie USG w
pierwszych dniach życia.
Leczenie zachowawcze polega na
prawidłowym ustawieniu elementów
stawu i utrzymanie go przez
odpowiednio długi okres czasu
Endoprotezoplatyka –
postępowanie
fizjoterapeutyczne
1. Odcięcie szyjki kości udowej i
frezowanie panewki w miednicy
2.Implantacja panewki endoprotezy, a
następnie trzpienia
Kości mają również
zdolności regeneracyjne
Złamanie (łac. fractura) - całkowite przerwanie
ciągłości kości (gdy dochodzi do przerwania
niecałkowitego określa się je jako nadłamanie,
łac. infractio).
• Podczas złamania dochodzi do
wylewu krwi w sąsiedztwie
odłamów. Krew ta krzepnie. Do
skrzepu wrastają z otoczenia i jamy
szpikowej drobne naczynia i
dochodzi do rozplemu komórek. W
przestrzeniach międzykomórkowych
wytrącają się sole mineralne. W ten
sposób powstaje kostnina
pierwotna.
• W następnej fazie komórki
kościogubne (osteoklasty) usuwają
zwapniałą tkankę kostniny a
jednocześnie komórki kościotwórcze
odbudowują kość. Pozostałością po
złamaniu jest blizna kostna.
Witamina D
Nawet ponad 90% dobowego
zapotrzebowania na witaminę D
może być wyprodukowane w
skórze pod wpływem światła
słonecznego. Na skórną
produkcję witaminy D mają
wpływ: pora roku,
zachmurzenie i
zanieczyszczenia powietrza,
szerokość geograficzna,
stosowanie kremów z filtrem,
pigmentacji skóry i starzenie się
skóry.
Działania witaminy D:
•układ kostny - wpływ na metabolizm kości;
zwiększa w osteoblaście ekspresję RANKL, a
ten z kolei aktywuje RANK w prekursorze
osteoklasta, co prowadzi do powstania
dojrzałego osteoklasta, który przez działanie
resorbcyjne powoduje uwalnianie wapnia z
kośćca, kształtowanie się kości i zębów.
Niedobór witaminy D (hipowitaminoza,
awitaminoza) u dzieci prowadzi do krzywicy,
zaburzenia mineralizacji kości i zmniejszenia
masy kostnej, a u dorosłych wywołuje bóle
kostne, osteomalację i osteoporozę
Rodzina z krzywicą.
Paryż, 1900.
Zdjęcie rentgenowskie
nóg 2-letniego dziecka z krzywicą.
Kręgosłup
Funkcje kręgosłupa:
• Narząd ruchu - Ruchomość
poszczególnych kręgów w
stosunku do siebie jest bardzo
ograniczona; ograniczenie to
powoduje głównie aparat
więzadłowy, a zwłaszcza krążki
międzykręgowe, łączące kręgi.
• Narząd ochronny dla rdzenia kręgowego,
który mieści się w kanale kręgowym Ukryte i głębokie położenie rdzenia w
ustroju stwarza dobre warunki ochronne,
zwiększone dodatkowo przez położenie
rdzenia w kanale kręgowym. Od przodu
chronią go trzony kręgów, od tyłu — łuki
i wyrostki kolczyste, po części
dachówkowato zachodzące na siebie,
bocznie — wyrostki poprzeczne, a poza
tym mocne więzadła; wszystko to
znakomicie wzmaga ochronę rdzenia.
• Narząd podpory ciała – zadanie
przenoszenia obciążeń pełnią głównie
trzony kręgowe. Drugim elementem
umożliwiającym utrzymanie przez
kręgosłup tak znacznych obciążeń są
krzywizny fizjologiczne kręgosłupa.
Wytwarzają się one w związku z
pionizacją człowieka poddanego znacznym
i zmiennym obciążeniem, zmuszonego do
stałego równoważenia całości postawy
przez przesunięcia odpowiednich
segmentów ciała nad płaszczyzną
podparcia.
Krzywizny kręgosłupa
• Krzywizny części szyjnej i
lędźwiowej są skierowane
wypukłością do przodu –
lordoza szyjna i lędźwiowa.
• Natomiast krzywizny części
piersiowej i krzyżowej są
zwrócone wypukłością do tyłu –
kyfoza piersiowa i krzyżowa.
Liczba kręgów w
poszczególnych
odcinkach kręgosłupa
•
•
•
•
•
Szyjny – 7
Piersiowy – 12
Lędźwiowy – 5
Krzyżowy – 5
Guziczny 4-5
Połączenia kręgów
• Między trzonami kręgowymi
leżą krążki międzykręgowe
KRĄŻKI MIĘDZYKRĘGOWE
Krążki
międzykręgowe
(disci
intervertebrales) odgrywają istotną rolę
w biomechanice kręgosłupa. Łączą
poszczególne segmenty - trzony
kręgów, umożliwiają wielokierunkową
(w różnych odcinkach) ruchomość
kręgosłupa, stanowiąc jednocześnie
elementy amortyzujące, przenoszące
olbrzymie obciążenia, chroniące przed
uszkodzeniem elementów kostnych
kręgosłupa.
SKRZYWIENIA KRĘGOSŁUPA
Skrzywienia kręgosłupa jest to choroba układu kostnego
kręgosłupa powstająca na ogół w dzieciństwie
spowodowana wieloma przyczynami, jak : zwichnięcie
bioder małego dziecka, zjawisko szybszego wzrostu
kręgosłupa niż jego mięśniowego otoczenia, złamanie
kości ogonowej od upadku, krzywicą kości
spowodowanych brakiem słońca lub żywieniem dziecka
się zchemizowaną żywnością oraz skoliozy idiomatyczne
uznawane za niewiadomego pochodzenia.
Szkielet klatki
piersiowej
• składa się z 12 kręgów
piersiowych,
• 12 par żeber
• mostka
Zawartość i stosunki
anatomiczne struktur jamy
klatki piersiowej
klatka piersiowa
lejkowata
W zależności od sposobu
połączenia żeber z
mostkiem dzielą się one na:
• żebra prawdziwe (I – VII)
dochodzące bezpośrednio do mostka
i łączące się z nim chrząstką
żebrową,
• żebra rzekome (VIII – X) łączące
się z mostkiem pośrednio poprzez
chrząstkę żebra położonego wyżej,
• żebra wolne (XI – XII) nie maja
połączenia z mostkiem, leżące
swobodnie w ścianie brzucha.
Połączenie:
mostek-żebra-kręgosłup
Mostek składa się:
• rękojeść mostka,
• trzon mostka,
• wyrostek mieczykowaty.
Mostek stanowi przednie
ograniczenie klatki piersiowej.
Download