Opracowanie B.Zakrzewski

www.astronomia2009.pl
K a r t k a
z
www.as.up.krakow.pl/2009
a s t r o n o m i c z n e g o
k a l e n d a r z a
Opracowanie B.Zakrzewski
S T Y C Z E Ń
1 (45 r. p.n.e.) – w Imperium Rzymskim wprowadzony został kalendarz juliański uŜywany w Europie
do czasów nowoŜytnych (w Polsce do 1582 r.).
1 (1801 r.) – włoski astronom i zakonnik, Giuseppe Piazzi, odkrył planetoidę Ceres – pierwszą w
Układzie Słonecznym. Obecnie jest ona zaliczana do tzw. planet karłowatych.
1 (1925 r.) – amerykański astronom Edwin Hubble ogłosił, Ŝe mgławica spiralna widoczna w
gwiazdozbiorze Andromedy jest naprawdę inną galaktyką. Zmieniło to gruntownie
skalę odległości we Wszechświecie
2 (1959 r.) – wystrzelono pierwszą sondę księŜycową Łuna 1 (ZSRR). Był to pierwszy obiekt, który
wydostał się poza zasięg przyciągania grawitacyjnego Ziemi.
3
– co roku w tym dniu przypada maksimum aktywności Kwadrantydów – roju meteorów
pojawiających się w dawnym gwiazdozbiorze Kwadrantu (obecnie na granicy
gwiazdozbiorów Wolarza i Wielkiej Niedźwiedzicy).
4
– co roku w tym dniu Ziemia przechodzi perihelium – miejsce na orbicie najbardziej
zbliŜone do Słońca.
4 (1643 r.) – urodził się angielski fizyk, astronom i matematyk Sir Isaac Newton. NajwaŜniejszym
dziełem było sformułowanie zasad dynamiki oraz prawa powszechnej grawitacji.
4 (2004 r.) – na Marsie wylądował lądownik Spirit. Głównym osiągnięciem było potwierdzenie
obecności wody na tej planecie w przeszłości.
5 (1972 r.) – ukazała się zapowiedź rozpoczęcia w USA programu promów kosmicznych. Start
pierwszego promu Columbia nastąpił w kwietniu 1981 roku.
5 (2005 r.) – odkryta została Eris, planeta karłowata o masie większej od masy Plutona uznawanego
do niedawna za ostatnią planetę Układu Słonecznego
6 (1998 r.) – wystrzelony został amerykański satelita księŜycowy Lunar Prospector. Dostarczone
wysokiej jakości zdjęcia umoŜliwiły wykonanie bardzo precyzyjnych map powierzchni
KsięŜyca.
7 (1610 r.) – włoski astronom Galileo Galilei (Galileusz) za pomocą skonstruowanej przez siebie
lunety odkrył pierwsze trzy z czterech największych księŜyców Jowisza.
8 (1942 r.) – urodził się angielski astrofizyk Stephen Hawking. Jego najwaŜniejsze prace dotyczą
zjawisk związanych z istnieniem czarnych dziur. Jest on autorem bardzo popularnej
ksiąŜki „Krótka historia czasu”.
9 (1992 r.) – tygodnik Nature doniósł o odkryciu pierwszego układu planetarnego poza Układem
Słonecznym. Autorem odkrycia jest polski astronom Aleksander Wolszczan.
10 (1573 r.) – urodził się niemiecki astronom Simon Marius. Nadał on nazwy czterem galileuszowym
księŜycom Jowisza. Jest uznawany za odkrywcę tzw. galaktyki Andromedy.
11 (1787 r.) – angielski astronom William Hershel odkrył dwa największe księŜyce Urana. Otrzymały
one nazwy Titania i Oberon.
12 (2005 r.) – wystrzelona została amerykańska sonda Deep Impact, której zadaniem jest badanie
komet. Pobranie materiału do badań z komety Tempel 1 odbyło się w lipcu 2005 r.
Dalsze prace są kontynuowane.
13 (1610 r.) – włoski astronom Galileo Galilei (Galileusz), za pomocą skonstruowanej przez siebie
lunety, odkrył Ganimedesa – czwartego w kolejności odkrycia księŜyca Jowisza.
14 (1943 r.) – urodziła się amerykańska astronautka Shannon Lucid. W latach 1985-1996 wzięła
udział w pięciu misjach promów kosmicznych. W czasie ostatniej misji spędziła 179
dni na rosyjskiej stacji orbitalnej Mir.
15 (2005 r.) – lądownik Huygens miękko osiadł na powierzchni Tytana – największego satelity
Saturna. Dostarczył zdjęcia z powierzchni księŜyca. Zainstalowana aparatura
przeprowadziła badania atmosfery i gruntu Tytana.
16 (2003 r.) – prom kosmiczny Columbia wystartował do swojej ostatniej misji, zakończonej katastrofą
podczas lądowania.
17 (1887 r.) – urodził się amerykański kolekcjoner meteorytów Harvey H. Nininger, najsłynniejszy
i najbardziej zasłuŜony specjalista w tej dziedzinie. Stworzył największą prywatą
kolekcję „kamieni z nieba”. Jest ona prezentowana w muzeum, którego Nininger był
fundatorem.
18 (2000 r.) – na terytorium Kanady spadł meteoryt Tagish Lake. Znalezione zostały fragmenty o
łącznej masie ok. 10 kg. Masa meteoroidu przed wejściem w atmosferę mogła
wynosić kilkadziesiąt ton.
19 (1747 r.) – urodził się niemiecki Johann E. Bode. Był odkrywcą kilku galaktyk, gromad gwiazd i
mgławic. Zajmował się obserwacją komet. Zaproponował nadanie nazwy Uran
planecie odkrytej przez Williama Herschela.
20 (1930 r.) – urodził się amerykański astronauta Edwin („Buzz”) Aldrin. Brał on udział w wyprawie
Apollo 11, w której jako drugi, po Neilu Armstrongu, postawił nogę na KsięŜycu.
21 (2005 r.) – ukazały się pierwsze wyniki badań prowadzonych przez sondę Huygens na Tytanie największym księŜycu Saturna. Otrzymane dane wskazują na pewne podobieństwo
atmosfery Tytana do pierwotnej atmosfery Ziemi.
22 (1992 r.) – w ramach misji promu kosmicznego Discovery w wyprawie kosmicznej wzięli udział
pierwsza astronautka kanadyjska Roberta L. Bondar i pierwszy astronauta
zachodnioniemiecki Ulf Merbold. Pierwszy Polak brał udział w wyprawie kosmicznej
prawie 15 lat wcześniej.
23 (2003 r.) – nawiązano ostatni kontakt z sondą Pioneer 10, wystrzeloną w 1972 roku w celu
prowadzenia badań Jowisza.
24 (1986 r.) – międzyplanetarna sonda Voyager 2 przeleciała w pobliŜu Urana, dzięki czemu m. in.
odkryto dziesięć nowych księŜyców tej planety. Voyager 2 przekazał na Ziemię około
7 tysięcy fotografii Urana oraz jego księŜyców.
25 (1736 r.) – urodził się w Turynie francuski matematyk, astronom i fizyk teoretyk Joseph Louis de
Lagrange. NajwaŜniejsze osiągnięcie w dziedzinie astronomii to rozwiązanie
niektórych szczególnych przypadków równań opisujących ruch ciał w polu
grawitacyjnym.
25 (1983 r.) – wystrzelony został satelita IRAS (Infrared Astronomical Satellite) z teleskopem do
obserwacji w podczerwieni. Dzięki niemu odkryto m. in. obłoki materii o niskiej
temperaturze wokół dwóch bliskich gwiazd. Był to wówczas najwaŜniejszy argument
przemawiający za istnieniem pozasłonecznych układów planetarnych.
26 …………….– rozpoczyna się dzisiaj chiński Nowy Rok. Jego data przypada w momencie drugiego
nowiu po zimowym przesileniu.
26 (1978 r.) – wystrzelony został satelita IUE (International Ultraviolet Explorer). Był jednym z
najdłuŜej działających obserwatoriów orbitalnych. Zakończył działalność w 1996 roku.
27 (1908 r.) – angielski astronom Philibert J. Melotte odkrył Pasiphae – jeden z największych
księŜyców Jowisza o nieregularnym kształcie.
28 (1611 r.) – urodził się w Gdańsku Jan Heweliusz. We własnym obserwatorium prowadził on
systematyczne obserwacje KsięŜyca, komet, planet i ich księŜyców. Był autorem
katalogu gwiazd i atlasu nieba. Wprowadził kilka nowych gwiazdozbiorów, w tym
m. in. Tarczę Sobieskiego (obecnie gwiazdozbiór Tarcza).
28 (1986 r.) – amerykański wahadłowiec Challenger eksplodował tuŜ po starcie z przylądka Canaveral
na Florydzie. Katastrofa ta była przyczyną m. in. opóźnienia umieszczenia na orbicie
Teleskopu Kosmicznego Hubble’a.
29 (1926 r.) – urodził się pakistański fizyk Abdus Salam. Był on współautorem teorii unifikacji
(połączenia się) oddziaływań elektromagnetycznych oraz słabych oddziaływań
jądrowych w jedno oddziaływanie w warunkach panujących we wczesnych etapach
ewolucji Wszechświata. Za teorię unifikacji cały zespół dostał Nagrodę Nobla w 1979
r.
30 (1868 r.) – spadł meteoryt Pułtusk. Największy znaleziony fragment waŜył około 7 kilogramów.
Łączna masa znalezionych odłamków wynosi ponad 270 kilogramów.
31 (1958 r.) – wystrzelony został pierwszy amerykański sztuczny satelita – Explorer 1.