praca magisterska - 1025210936

KRZYWA LAFFERA
Działalność redystrybucyjna państwa, której głównym instrumentem są podatki,
wpływa silniej lub słabiej na zachowanie się podmiotów gospodarujących, efektywność
ekonomiczną, skłonność do oszczędzania, skłonność do inwestowania itp. Sposób i siła
reakcji na nakłanianie, w tym zmniejszanie lub zwiększanie, podatków jest uzależniona od
tego, co jest przedmiotem opodatkowania i jakie stosuje się rodzaje podatków.
Z punktu widzenia zarówno mikropodmiotu, jak i całej gospodarki narodowej istotne
jest rozróżnienie podatków ze względu na rodzaje stawek i skal opodatkowania. Można
przyjąć, że w sensie i teoretycznym, i praktycznym istnieją granice opodatkowania,
przekroczenie których wywołuje negatywne następstwa przejawiające się w:
 Ograniczaniu działalności ( aktywności ) gospodarczej,
 Zmniejszaniu się dochodów państwa.
Przekroczenie granic opodatkowania oznacza, że ciężary podatkowe nałożone na dany
podmiot są tak duże, że zmuszony jest on ograniczyć działalność gospodarczą, a w
krańcowych przypadkach nawet jej zaniechać. Sytuacja taka występuje z reguły przy
podatkach progresywnych, przy których tempo przyrostu podatku jest wyższe niż tempo
przyrostu dochodu. W ujęciu teoretycznym zjawisko zależności między skalą opodatkowania,
rozmiarami działalności gospodarczej i dochodami budżetu państwa wyjaśnia krzywa Laffera.
Krzywa ta pochodzi od nazwiska amerykańskiego uczonego Artura Laffera. W 1974 roku
Sformułował on prawo ekonomiczne, które zostało nazwane jego imieniem. Ilustruje ono
zależności między wysokością stopy opodatkowania, a łącznymi wpływami do budżetu
państwa z tytułu podatków. Prawo to mówi, że istnieje taki punkt w wysokości
opodatkowania, że po zwiększeniu stopy podatkowej powyżej tego punktu dochody budżetu
państwa gwałtownie maleją. Mimo podwyżki podatków państwo dostaje od podatników
mniej pieniędzy. Jest to spowodowane tym, że ludziom nie opłaca się pracować, a produkcja i
handel stają się nieopłacalne. Firmy rezygnują z działalności gospodarczej, uciekają w szarą
strefę gospodarki lub lokują kapitał za granicą. Punkt krytyczny, według profesora Laffera,
jest w granicach 50-60% globalnego opodatkowania. Ekonomista ten uważa, że punkt może
zmieniać się "w zależności od kraju i od konkretnych warunków".
Podniesienie stopy podatkowej ( np. z h1do h2 ) umożliwia zwiększenie dochodów
budżetowych ( z T1do T2 ).
Na rysunku maksymalne dochody budżetowe z tytułu podatku T max można osiągnąć przy
stopie podatkowej równej h opt. Dalsze podnoszenie podatków (np.do h4) prowadzi do
spadku dochodów budżetowych. Nadmiernie wysokie podatki osłabiają bowiem bodźce do
prowadzenia działalności gospodarczej – produkcja i dochody ludności spadają, a w
konsekwencji zmniejszają się także dochody budżetowe. Równocześnie jednak krzywa
Laffera sugeruje pożądany kierunek zmiany polityki fiskalnej. Zmniejszenie obciążeń
podatkowych ( np. obniżenie stopy podatkowej z h4 do h3) przyczyni się do pobudzenia
aktywności gospodarczej, wzrostu dochodów oraz wzrostu przychodów budżetowych ( z T1
do T2)
Krzywa Laffera - wykres przedstawiający zależność między oczekiwanymi wpływami rządu
a stopami opodatkowania. W pewnych przedziałach wartości spadek (wzrost) krańcowych
stóp opodatkowania może wywołać wzrost (spadek) wpływów podatkowych. Przy niskich
stopach opodatkowania, którym odpowiada niższa część krzywej Laffera, wzrost stóp
opodatkowania może wywołać wzrost wpływów podatkowych. Przy przekroczeniu
szczytowego punktu na krzywej Laffera dalszy wzrost stóp opodatkowania zmniejsza jednak
wpływy podatkowe. Oznacza to, że po opuszczeniu tego punktu wzrost podatków jest
nieskuteczny
i
w
końcu
doprowadzi
do
niskich
dochodów.
Mówiąc krótko: od pewnego punktu podnoszenie stóp podatkowych pociąga za sobą
obniżenie przychodów podatkowych, ponieważ skutki zakłóceń przeważają nad
uzyskiwanymi przychodami. Nadmiernie wysokie podatki osłabiają bodźce do prowadzenia
działalności gospodarczej – produkcja i dochody ludności spadają, a w konsekwencji
zmniejszają
się
także
dochody
budżetowe.
Krzywa Laffera sugeruje pożądany kierunek zmiany polityki fiskalnej. Jest nim łagodzenie
progresji podatkowej. Zmniejszenie obciążeń podatkowych przyczynia się bowiem do
pobudzenia aktywności gospodarczej, wzrostu dochodów, polepszenia motywacji a w
konsekwencji
do
wzrostu
przychodów
budżetowych.
Kształtowanie się przychodów podatkowych (budżetowych) jako funkcji stóp opodatkowania
zależy od trzech czynników: miejsca danego kraju na krzywej Laffera przy obecnym
poziomie stopy oprocentowania, siły reakcji ludzi na zmianę stóp opodatkowania oraz
wielkości obniżki stopy oprocentowania.
Z analizy krzywej Laffera można wysunąć wniosek dotyczący pożądanego kierunku
zmian polityki fiskalnej. Zadaniem polityki fiskalnej państwa jest znalezienie takiej stopy
podatkowej, która pobudzi aktywność gospodarczą, w wyniku której wzrosną dochody, a
także przychody budżetowe. W literaturze ekonomicznej wskazuje się na negatywny wpływ
wzrostu stopy opodatkowania, głównie dochodów osobistych ( ekonomika podaży), wyrazem
czego stało się przechodzenie od polityki fiskalnej do polityki monetarnej, która zakłada
wyhamowanie trendu wzrostu obciążeń podatkowych.
W rzeczywistości kształt krzywej Laffera jest różny dla różnych krajów, systemów
podatkowych itp.,jednakże krzywa ta w jasny sposób ilustruje związek między ciężarami
podatkowymi a aktywnością gospodarczą, czyli stopniem wykorzystania zasobów w
gospodarce. Równie ważne jest to, że z krzywej Laffera wynikają istotne przesłanki dla
polityki podatkowej państwa. Jeżeli polityka ta jest zorientowana na szybkie powiększanie
dochodów państwa przez wzrost stawek podatkowych, to okaże się, że w dłuższym okresie
wystąpi zjawisko przeciwne – dochody państwa zaczną spadać.
Koncepcja krzywej Laffera jest niewątpliwie atrakcyjna ze względów poznawczych,
jednak wykorzystanie jej w polityce podatkowej ( gospodarczej ) nie jest łatwe. Wynika to z
jej nazbyt abstrakcyjnego charakteru. Analiza związku między nakładami podatkowymi i
zastosowanymi skalami podatkowymi może być wielce przydatna w analizie zachowań
mikropodmiotu – pojedynczego podatnika, w przypadku którego można uściślić zależność
pomiędzy ciężarem podatkowym a decyzjami podatnika o zakresie działalności gospodarczej.
Tym bardziej byłoby wielkim uproszczeniem proste sumowanie zachowań i decyzji
podatników w skali całej gospodarki narodowej. Ponadto trzeba uwzględni, że użyteczność
krzywej Laffera dla kształtowania polityki podatkowej jest większa w przypadku analizy
wpływu obciążeń podatkowych, w tym skal podatkowych ( progresywnych ), w odniesieniu
do podatków dochodowych, mniejsza zaś w odniesieniu do podatków przychodowych i
majątkowych. Z takimi zastrzeżeniami, moim zdaniem, należy podchodzić do koncepcji
krzywej Laffera i jej praktycznej przydatności. W każdym razie nadinterpretowaniem byłoby
twierdzenie, że za pomocą krzywej Laffera można wyznaczyć w praktyce granicę ciężarów
podatkowych w gospodarce. Z przeglądu teorii finansów publicznych wiemy już, że granica
ta musi być rozpatrywana w aspekcie konkretnego kraju, Konkretnego okresu stosowania
polityki
fiskalnej.
Dopóki wzrost stopy podatkowej wiąże się ze wzrostem produktu społecznego
(państwo ma więcej pieniędzy na zapewnienie odpowiednich warunków do gospodarowania),
przychody budżetowe rosną proporcjonalnie do obciążeń podatkowych. Po przekroczeniu
przez stopę podatkową pewnego poziomu, (odpowiadającego maksymalnej wielkości
wydatków państwa na poprawę warunków gospodarowania), przychody budżetowe będą
maleć.