Socjologia wychowania - wykladyx

Socjologia wychowania - wyklady.docx.doc
(251 KB) Pobierz
WYKŁAD 1
ZAGADNIENIA WSTĘPNE
Socjologia wychowania – subdyscyplina socjologii ogólnej.
Przedmiot socjologii ogólnej:
Wotherspoon: relacje między jednostkami a społeczeństwem, sposób, w jaki struktury i praktyki społeczne
kształtują jednostki i są przez nie kształtowane.
Szczepański:
- zjawiska i procesy powstawania różnych form życia zbiorowego ludzi
- struktury zbiorowości ludzkich
- zjawiska i procesy zachodzące w zbiorowościach ludzkich, które są efektem wzajemnego oddziaływania ludzi
- siły skupiające i rozbijające zbiorowości ludzkie
- zmiany i przekształcenia w zbiorowościach ludzkich.
Socjologia współpracuje z:
- psychologia
- antropologia
- nauki polityczne
- ekonomia
- historia
- filozofia
- studia interdyscyplinarne: regionalne, feministyczne, LGBT, etniczne.
Subdyscypliny socjologii: s. rodziny, wychowania, edukacji, polityki, prawa, wiedzy, nauki, religii, dewiacji i
przestępczości, sztuki, wojska i wojny, przemysłu i pracy.
Socjologia wychowania – dział socjologii zajmujący się szeroko pojmowanym środowiskiem wychowawczym,
formalnie i nieformalnie zorganizowanym procesem socjalizacji, jego funkcjami i strukturą, instytucjami i
nieformalnymi grupami zaangażowanymi w procesie wychowawczym, oświatą, szkolnictwem i innymi elementami
systemu wychowawczego.
Kowalski: socjologia wychowania = socjologiczna teoria wychowania.
Znaniecki: wychowanie – działalność społeczna podejmowana wobec jednostki będącej kandydatem na członka
danej grupy społecznej. Polega na kierowaniu procesem rozwojowym wychowanka, wymaga czynnego
uczestniczenia 2 podmiotów – wychowawcy i wychowanka. Celem wychowawcy jest takie oddziaływanie, by
wychowanek upodobnił się do wzoru założonego w ramach struktury społecznej (urabianie). Jednostka traktowana
jest jako funkcjonująca w kontekście różnych struktur społecznych (wychowawca wpływa na układy społeczne, a
nie na izolowanego wychowanka).
Środowisko wychowawcze – odrębne środowisko, jakie grupa przygotowuje dla osobnika mającego zostać jej
członkiem po odpowiednim przygotowaniu.
Kowalski: proces wychowawczy – przekazywanie kolejnym pokoleniom dorobku kulturowego poprzednich
pokoleń, jak również przygotowywanie kolejnych pokoleń do uczestnictwa w procesie postępu społecznokulturowego. Jest traktowany jako dorastanie do zadań wynikających z etapu rozwoju społeczeństwa. Realizowany
w kontekście wpływów i oddziaływań zinstytucjonalizowanych i nie-, w obrębie 2 płaszczyzn:
- szerokiej – niezamierzone wpływy na wychowanka wychowującego się
- wąskiej – świadome i zamierzone kształtowanie wychowanka w zinstytucjonalizowanym systemie
wychowawczym, co nie wyklucza uprzednich wpływów niezamierzonych.
Radziewicz-Winnicki: proces wychowawczy – proces polegający na adaptowaniu poszczególnych jednostek do ról
im przypisanych, do przypadającego im miejsca w strukturze społecznej, przekazaniu określonych wzorów
zachowania się i charakterystycznej dla danej grupy kultury, wpajaniu odpowiednich nawyków i reakcji. Funkcje te
realizują same grupy i powoływane przez nie instytucje formalne. Wychowanie odbywa się też wśród układów i
grup nieformalnych (np. rodzinne, koleżeńskie).
Początek refleksji socjologicznej nad wychowaniem
- 1902 r. – odczyt Durkheima na Sorbonie o konieczności wykorzystania interpretacji socjologicznych w edukacji
- 1927 r. – Paine (Uniwersytet w Chicago) tworzy pierwszy periodyk wykorzystujący socjologiczne metody do
badania edukacji
- 1928-30 – Znaniecki publikuje 2 tomy „Socjologii wychowania” (1. – „Wychowujące społeczeństwo”, 2. –
„Urabianie osoby wychowanka”)
- 1937 r. – z inicjatywy Clarke’a powstaje Instytut Edukacji na Uniwersytecie w Londynie, od 1940 r. współpracuje
z nim Mannheim.
KIERUNKI TEORETYCZNE W INTERPRETACJI FAKTÓW EDUKACYJNYCH
Kierunki teoretyczne w interpretacji faktów edukacyjnych
Sadownik: teorie:
- funkcjonalna
- konfliktu – szkoła działa w interesie grupy dominującej (Marks)
- interakcjonistyczna
- kodów językowych Bernsteina
- reprodukcji kulturowej, kapitału kulturowego i przemocy symbolicznej Bourdieu
- rywalizacji kulturowej i rytuałów interakcyjnych Collinsa
- instytucjonalna Meyera
- postmodernistyczna teoria krytyczna.
Wotherspoon:
- teoria krytyczna
- strukturalizm funkcjonalny
- socjologia interpretatywna.
Teoria funkcjonalna Durkheima i Parsonsa => edukacja jako fakt społeczny
Durkheim:
Pytanie: Dlaczego wraz ze wzrostem autonomii członków społeczeństwa w systemach nowoczesnych wzrasta
jednocześnie jego spójność?
Edukacja – fakt, który sprzyja integracji społecznej i rozwinięciu przez jednostkę świadomości własnej
przynależności do społeczeństwa (integracji z nim).
Parsons: 4 funkcje edukacji (realizowane na każdym etapie edukacji):
- socjalizacja
- alokacja – umiejscowienie jednostek w obrębie systemowego podziału pracy
- reorganizacja osobowości w kierunku wzorców i norm uniwersalistycznych
- selekcja – wyodrębnienie części uczniów do dalszej nauki, wykrycie predyspozycji do różnych obszarów działań.
Cele szkoły w teorii funkcjonalnej:
a) intelektualne
- kształcenie w zakresie podstawowych kompetencji (czytanie, pisanie, komputer, matematyka)
- transmisja wiedzy specyficznej (np. w zakresie znajomości literatury, historii, nauk mat.-przyr.)
- stymulowanie uczniów do rozwoju wyższych kompetencji intelektualnych (analiza, synteza, zdolność
dokonywania ewaluacji)
b) polityczne
- wypracowanie posłuszeństwa wobec obowiązującego porządku politycznego
- przygotowanie obywateli do uczestnictwa w porządku politycznym
- asymilacja przedstawicieli różnych grup kulturowych
- nauczenie podstawowych praw obowiązujących w społeczeństwie
c) społeczny
- socjalizowanie w zakresie zróżnicowanych ról społecznych, wzorców behawioralnych, wartości obowiązujących w
społeczeństwie
d) ekonomiczne
- przygotowanie do ról zawodowych
- dokonywanie selekcji, alokacji jednostek w zakresie ról zawodowych w ramach społecznego podziału pracy.
WYKŁAD 2
Nowa socjologia edukacji:
- nurt teoretyczny, paradygmatyczny – lata 70. XX wieku
- kierunek posiada charakter jakościowy i interpretatywny, należy do grup teorii krytycznych (krytyka dominującej
interpretacji porządku społecznego)
- bazuje na takich interpretatywnych modelach teoretycznych, jak: interakcjonizm symboliczny, fenomenologia,
entometodologia, socjologia wiedzy, marksizm i neomarksizm, a przy tym nawiązuje głównie do myśli: Marksa,
Durkheima, Meada, Cooley’a, Gofmana, Schutza, Bergera, Cicourela, Garfinkla, Beckera, a przy tym wyłącza
interpretacje specyficzne dla pozytywizmu i socjologii tradycyjnej
- zogniskowana była głównie na krytycznej analizie społecznej konstrukcji rzeczywistości poprzez realizację
procesów edukacyjnych i transmisję wiedzy
- „nowa”, bo wyodrębniła się jako krytyka porażki reform lat 60., których rozwiązania wdrażane były poprzez
nawiązanie do tradycyjnych modeli badawczych (testy inteligencji).
W USA badania z zakresu nowej socjologii edukacji w latach 70. XX wieku zorganizowane były wokół nierówności
edukacyjnych (dostęp do zasobów edukacyjnych, nierówne szanse na sukces).
W Wielkiej Brytanii łączyły się z problemem sprawowania kontroli nad wiedzą przekazywaną w przestrzeni
szkolnej (relacje interpersonalne, preferowane kody językowe, konstruowany program edukacyjny).
Zakładano w jej ramach, że:
- zjawiska muszą być poddane analizie krytycznej, głównie ukierunkowanej na ich relacje z przestrzeniami władzy
- trzeba wypracować nowe modele edukacji inkluzywnej, podważającej aktualnie uprawomocnione relacje i
kontestującej arbitralnie ustanowione relacje władzy
- efektem prowadzenia nowego rodzaju badań może być bardziej dogłębne zrozumienie procesów zachodzących w
przestrzeni edukacyjnej, w tym zrozumienie stosowanych kodów językowych i programów edukacyjnych
- program ukryty realizuje się w podziale uczniów na zdolnych i niezdolnych, zróżnicowanym traktowaniu ze
względu na płeć i rasę.
Krytyka:
- koncepcja idealistyczna, subiektywistyczna
- koncepcja pomijająca czynniki i ograniczenia strukturalne (utrudniające awans edukacyjny).
Teoria reprodukcji kulturowej:
- przedstawiciel: Pierre Bourdieu
- najpierw zogniskowana na analizie relacji zachodzących pomiędzy procesem kształcenia a warunkami
ekonomicznymi
- w latach 70. XX wieku realizowane z jej wykorzystaniem badania zostały rozszerzone o kolejne zmienne,
uwzględniając kategorie przynależności rasowej i płci (traktowane jako określające status społeczny jednostki) i
jednocześnie rozwijając krytykę determinizmu klasowego
- rasa i płeć jako zmienne niezależne mogą warunkować sukces w edukacji.
Na poziomie teoretycznym TRK rozwijana była poprzez nawiązanie do modeli:
- teoria neoweberowska
- teoria systemowa
- krytyczna teoria szkoły frankfurckiej
- francuski strukturalizm
- brytyjskie studia kulturowe nawiązujące do myśli neo-gramściańskiej
- teorie feministyczne
- teorie odnoszące się do studiów dotyczących mniejszości rasowych (na przykład krytyczna teoria rasowa).
Konsekwencją krytyki klasycznego ujęcia reprodukcji było rozwinięcie teorii oporu i teorii ruchów społecznych –
obydwa modele bazują na zdolności rozwinięcia przez jednostkę własnych potencjałów sprawczych i podejmowania
dążeń do zmiany sytuacji interpretowanej jako opresyjna.
Krytyczna teoria społeczna:
Saha Roseneil – profesor na uniwersytecie w Leeds – wskazuje na mniej popularne, aczkolwiek rozwijające się
pozycje w obrębie teorii społecznej:
- krytyczna teoria rasowa
- studia postkolonialne
- studia LGBT
- studia queer (bazują na teorii poststrukturalnej, zwłaszcza na modelu teoretycznym Foucault i Derridy, a także na
modelu psychoanalitycznym Lacana, oraz są w swoich podstawach teoretycznych bliskie modelowi
feministycznemu).
W ramach każdego z tych kierunków prowadzone są studia odnoszące się do przestrzeni edukacyjnej.
Model feministyczny:
- bazuje na zróżnicowanych podstawach teoretycznych: marksizmie, psychoanalizie, egzystencjalizmie
- krytyczna interpretacja roli szkoły w procesie reprodukowania relacji genderowych (a w odniesieniu do edukacji
zróżnicowanego stymulowania motywacji i aspiracji edukacyjnych, zawodowych w odniesieniu do dzieci i
młodzieży obojga płci).
a) feminizm liberalny
- zróżnicowanie dostępu obu płci do zasobów społecznych, doświadczeń i możliwości
- interpretacja modelu patriarchalnego jako nieadekwatnego do ponowoczesnych warunków społecznych oraz
wskazywanie na potrzebę wprowadzania reform społecznych i zmian w zakresie świadomości społecznej, które
pozwoliłyby na kreowanie warunków rozwoju różnych dla przedstawicieli obojga płci
b) feminizm krytyczny
- refleksja na androcentrycznym, etnocentrycznym, a w społeczeństwach wielorasowych preferujących dyskurs rasy
białej charakterze transmitowanej w przestrzeni szkolnej wiedzy. Obejmuje krytykę modeli seksistowskich,
traktowanych jako pochodna dominujących w społeczeństwie struktur patriarchalnych
- jako kierunek teoretyczny obejmuje odniesienia do marksizmu i neomarksizmu, krytycznej teorii rasowej, teorii:
queer, LGBT, radykalnej i poststrukturalizmu
c) feminizm marksistowski
- model patriarchalny i kapitalistyczny współpracują ze sobą, feminizm z kolei zogniskowany jest na poszukiwaniu
kierunków realizacji fundamentalnej zmiany społecznej. Ta zmiana bazuje na konieczności zmodyfikowania
specyfiki struktury samego społeczeństwa, a w efekcie przestrzeń edukacyjna nie dysponuje wystarczającymi
środkami do realizacji tej zmiany
d) feminizm radykalny
- patriarchat – podstawa opresji kobiet przez mężczyzn
- to relacja funkcjonująca niezależnie od równoległego do niej porządku kapitalistycznego, w efekcie zmiany na
rynku pracy nie muszą powodować realnych zmian w relacjach między przedstawicielami obojga płci
- proces zmiany bazuje na konieczności… (jw.)
e) czarny feminizm
- krytyka modelu seksistowskiego i rasistowskiego
- analizowane są doświadczenia kobiet rasy czarnej w przestrzeni edukacyjnej
- seksizm i rasizm prezentowane przez nauczycieli
- traktowanie kobiet i osób czarnych jako problemu w przestrzeni edukacyjnej
- model antyseksistowski i antyrasistowski.
Teoria LGBT:
- analizie poddawane są strategie, w których patriarchalny porządek społeczny kontroluje tożsamość
psychoseksualną i traktuje jako arbitralnie uznaną normę model heteroseksualny.
Założenia:
- uprzywilejowanie osób heteroseksualnych
- marginalizacja funkcjonowania społecznego osób homoseksualnych, biseksualnych i transgenderowych (są to
tożsamości wyciszone w przestrzeni edukacyjnej).
EDUKACJA W MYŚLI SOCJOLOGÓW XX WIEKU
Foucault:
- społeczna konstrukcja prawdy, jest to kategoria konstruowana społecznie
- władza – wiedza – te dwie kategorie wzajemnie się wzmacniają, władza jest wzmacniana przez wiedzę o
podmiotach podporządkowanych
- panopticum („wszechobecne oko”) – potencjalna możliwość ciągłego obserwowania podmiotu
podporządkowanego przez dominujący. Sama świadomość bycia kontrolowanym, obserwowanym powoduje
zachowanie zgodne z oczekiwaniami podmiotu dominującego.
Bourdieu:
- habitus
- kapitał kulturowy
- reprodukcja kulturowa
- przemoc symboliczna.
Bernstein:
- język jako nośnik genów społecznych – szkoła nie sprzyja awansowi społecznemu
- kody językowe
- kod rozbudowany
- kod ograniczony.
WYKŁAD 3
SZKOŁA JAKO PODSTAWOWA INSTYTUCJA EDUKACYJNA
Podstawowe środowiska wychowawcze w ujęciu F. Znanieckiego:
- rodzina
- otoczenie sąsiedzkie
- grupa rówieśnicza
- szkoła
- instytucje wychowania pośredniego.
Edukacja w głównych etapach rozwoju społeczeństw
1) etap przedkapitalistyczny:
- funkcje edukacyjne pełni rodzina
- marginalna rola szkół – prowadzone przez kościół służą karierze religijnej lub administracyjno – dyplomatycznej
- nieliczne uniwersytety – służą dzieciom arystokracji.
2) XIX wiek:
- tworzenie systemu edukacyjnego dostępnego i drożnego – żaden poziom edukacji nie zamyka drogi do kolejnych
poziomów, ale jest do nich wstępem.
3) społeczeństwo przemysłowe:
- rozwój technologii
- rozwój organizacji biurokratycznych i aparatu administracyjnego
- wszystkie szkoły tworzą jeden, poddany kontroli państw system
- system szkoły jest hierarchiczny
- system szkoły jest drożny
- wzrastająca rola formalnych świadectw i certyfikatów
- upowszechnienie oświaty
- podnoszenie poziomu powszechnego wykształcenia
- upowszechnienie coraz wyższych poziomów wykształcenia
- zmiana kryteriów analfabetyzmu („analfabetyzm funkcjonalny”).
4) społeczeństwo postindustrialne (Z. Bauman, opisane przez D. Bell’a w 1974 roku):
Społeczeństwo, w którym został osiągnięty stosunkowo wysoki poziom zdolności zaspokojenia potrzeb
elementarnych w gospodarce, zmniejszyła się rola wytwórczości przemysłowej, wzrosła natomiast rola usług
wszelkiego rodzaju, zmalało znaczenie prac prostych, powiększyło się zaś znaczenie wiedzy oraz technik
zarządzania i marketingu, sprawą kluczową stały się rozmiar i rodzaj konsumpcji, zwiększyła się ilość czasu
wolnego, kultura stała się masowa (Szacki, 2002).
Randall Collins:
Kredencjonalizm – fetyszyzacja dyplomu, pochodna rozwiniętej wiedzy społeczeństwa określającej, że posiadanie
dużej ilości dyplomów jest warunkiem uzyskania korzystnych warunków pracy i awansu społecznego.
Inflacja dyplomów – relatywna utrata wartości dyplomów.
Mobilność sponsorowana.
Mobilność konkurencyjna.
...
Plik z chomika:
marrubi
Inne pliki z tego folderu:
 Roland Meighan - Socjologia edukacji.pdf (115730 KB)
Działania kompensacyjne oraz struktura wiedzy edukacyjnej w teoriach Basila
Bernsteina.rar (9855 KB)
 Edukacja jako podstawa systemu stratyfikacji w społeczeństwie w koncepcji Randala
Collinsa.rar (8747 KB)
 Agnieszka Gromkowska-Melosik - Stratyfikacja, ruchliwość społeczna i edukacyjna.rar
(8510 KB)
 skanowanie0001_1.pdf (7953 KB)

Inne foldery tego chomika:

 Antropologia kulturowa
Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania
 Etyka
 Filozofia
 Psychologia ogólna
Zgłoś jeśli naruszono regulamin

Strona główna




Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie


Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl