informacje wprowadzające cz.1
advertisement
Efektywne planowanie procesów magazynowych Część 1 MAGAZYN I MAGAZYNOWANIE Magazyn • to jednostka funkcjonalno – organizacyjna przeznaczona do magazynowania dóbr materialnych (zapasów) w wyodrębnionej przestrzeni budowli magazynowej według ustalonej technologii, wyposażona w odpowiednie środki techniczne, zarządzana i obsługiwana przez zespół ludzi. Magazynowanie • to zespół czynności związanych z czasowym przyjmowaniem składowaniem, przechowywaniem, kompletowaniem, przemieszaniem, konserwacją, ewidencjonowaniem, kontrolowaniem i wydawaniem dóbr materialnych (zapasów). • Definicje zgodnie z PN-N-01800:1984 MAGAZYN ZAWIERA W SOBIE NASTĘPUJĄCE ELEMENTY: Zapasy • to ilość dóbr z precyzyjnie określona lokalizacją, wyrażona w miarach ilościowych lub wartościowych. Wyodrębniona przestrzeń • to budowla magazynowa, umożliwiająca sprawną i bezpieczną realizację procesu magazynowania. Zapewnia wymagane warunki przechowywania zapasów. Zabezpiecza towary przed ubytkami ilościowymi i obniżeniem jakości. Wyposażenie magazynowe • obejmuje wyposażenie technologiczne i budowlanoinstalacyjne. Wyposażenie technologiczne umożliwia wykonanie czynności wynikających z funkcji magazynu i przewidzianych technologicznym procesem magazynowym. Wyposażenie budowlano – instalacyjne zapewnia warunki klimatyczne, oświetlenie, zabezpieczenie przeciwpożarowe, warunki sanitarne i bhp oraz ochronę przed kradzieżą. Personel magazynowy • to zespół osób pracujących w magazynach i wykonujących czynności związane bezpośrednio z jego działalnością. Organizacja gospodarki magazynowej • to całokształt środków, zasad i metod oraz dóbr struktur organizacyjnych składających się na system skoordynowanych działań zapewniających efektywne magazynowanie dóbr materialnych (zapasów). Koszty magazynowania • to wyrażone w jednostkach pieniężnych nakłady bezpośrednio związane z realizacją procesów magazynowania zapasów. Obejmują zużycie Śródków technicznych, materiałów, paliw i energii oraz płac pracowników magazynowych z narzutami FUNKCJE I ZADANIA MAGAZYNU FUNKCJE MAGAZYNU W SYSTEMIE LOGISTYCZNYM Skoordynowanie wielkości podaży i popytu • jest konieczne przy znacznych wahaniach podaży (np. artykułów rolnych) lub popytu (np. napojów). Zredukowanie kosztów transportu • produktów można uzyskać dzięki zmniejszeniu częstotliwości dostaw przy jednoczesnym zwiększeniu jednorazowo dostarczanej ilości Wspomaganie procesów produkcyjnych • możliwe jest poprzez utrzymywanie niezbędnych zapasów surowców i opakowań wymaganych do zapewnienia ciągłości produkcji oraz przez systematyczny odbiór wyrobów gotowych z produkcji. Wspomaganie procesów marketingowych • możliwe jest poprzez gromadzenie zapasów niezbędnych do udanej realizacji akcji promocyjnej lub poprzez tworzenie zestawów. ZADANIA REALIZOWANE PRZY POMOCY MAGAZYNU Składowanie towaru • występuje w każdym czasie, w którym towar pozostaje bez ruchu. Zasadnicze składowanie towaru jest związane z jego przechowywaniem, w wymaganych warunkach przechowywania (temperatura, wilgotność, czystość powietrza, ochrona przed kradzieżą). Składowanie występuje także w innych fazach procesu magazynowania między kolejnymi operacjami manipulacyjnymi. Działania manipulacyjne • są związane głównie z przyjmowaniem i wydawaniem towarów. Występują zawsze podczas przemieszczania towarów, także w strefie składowania lub w wydzielonej strefie kompletacji. Należą do nich również czynności, które powodują zmianę postaci ładunku. RODZAJE MAGAZYNÓW Ze względu na przemieszczenie rozróżnia się magazyny: • przemysłowe (surowców, półfabrykatów, opakowań, wyrobów gotowych, materiałów do utrzymania ruchu), zapewniające ciągłość produkcji i zbytu; • dystrybucyjne (handlowe), które zapewniają rozdział towarów oraz ciągłość zaopatrzenia materiałowego i konsumpcji; • rezerwowe, służące gromadzeniu i przechowywaniu zapasów na dłuższy czas. Uwzględniając postać przechowywanych materiałów magazyny dzieli się na • magazyny materiałów tzw. sztukowych, uformowanych i składowanych w postaci wszelkiego rodzaju jednostek ładunkowych (palety, kontenery, pojemniki, pakiety, wiązki); • magazyny materiałów sypkich składowanych luzem (pryzmy, silosy); • magazyny cieczy lub gazów składowanych w dużych zbiornikach. Z uwagi na warunki przechowywania i zagrożenia występują magazyny • materiałów, które nie wymagają specjalnych warunków i nie stwarzają zagrożeń; • materiałów, wymagających ściśle określonych warunków przechowywania; • materiałów, które stwarzają zagrożenie. Magazyny wysokiego składowania • obecnie nie ma unormowanej prawnie definicji. • Istnieje jedynie podział budynków na grupy wysokości: – budynki niskie mają wysokość do 12 m włącznie. Wysokość jest liczona od poziomu terenu przy najniższym wejściu do budynku do górnej płaszczyzny stropu (rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami) – budynki średniowysokie do 25 m – budynki wysokie do 55 m – budynki wysokościowe – ponad 55 m RODZAJE ZAPASÓW Zapas magazynowy • to dobro materialne przyjęte fizycznie i dokumentacyjnie do magazynu, tam zaewidencjonowane i składowane w celu późniejszego wydania dla odpowiedniego ich wykorzystania (np. w produkcji lub konsumpcji. Kryteria podziału zapasów: • przeznaczenie zapasów (zapasy surowców, robót w toku, produktów, towarów, materiałów pomocniczych i eksploatacyjnych); • powody i przyczyny tworzenia (zapas rotujący, zapas zabezpieczający, zapas sezonowy, zapas „spekulacyjny”, zapas strategiczny) • szybkość obrotu (zapas szybko rotujący i wolno rotujący, zapas zbędny). Właściwości fizyko – chemiczne zapasów magazynowych • właściwości naturalne – nieagresywne, • właściwości agresywne (np. palne, wybuchowe, toksyczne). Dlatego zapasy dzieli się na: • wyroby, które nie stwarzają zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi oraz dla środowiska • niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne oraz materiały niebezpieczne, które stwarzają zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz dla środowiska. • (Niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne kwalifikowane są co najmniej do jednej z 15 kategorii. Materiały niebezpieczne dzieli się na 13 klas) O warunkach przechowywania zapasów decydują ich właściwości naturalne • • • • • • • • • wrażliwość na warunki atmosferyczne, kształt, wymiar, masa i stan skupienia, odporność na piętrzenie, właściwości ubytkowe, wymagane warunki konserwacji, odporność na korozję, podatność na samozgrzewanie, higroskopowość, pyłochłonność WARUNKI PRZECHOWYWANIA Warunki przechowywania • to zbiór wymagań przechowalniczych w zakresie dopuszczalnych temperatur i wilgotności względnych powietrza w magazynie, częstotliwości wymiany powietrza, możliwości wspólnego przechowywania zapasów, dopuszczalnego okresu przechowywania, określające również wymagania dla budowli magazynowej i sposobu składowania. Znaki dot. warunków przechowywania ładunków w opakowaniach transportowych To zespół czynności działań, które zapewniają: • zachowanie cech jakościowych, ilościowych i handlowych magazynowanych dóbr materialnych; • bezpieczne warunki pracy; • bezpieczeństwo budowli, wyposażenia magazynu i środowiska naturalnego. Do czynników zapewniających odpowiednie warunki przechowywania należą: • warunki klimatyczne; • rodzaj przestrzeni magazynowej (zamknięta, półotwarta i otwarta) • wymagania konstrukcyjno – budowlane dotyczące budowli oraz przestrzeni magazynowej • wymagany rodzaj instalacji w budynku magazynowym • sposób składowania zapasu • warunki rozmieszczania zapasów w magazynie (np. możliwość składowania z innymi) • warunki kontroli zapasów w okresie przechowywania • warunki konserwacji zapasów w okresie przechowywania • dopuszczalne okresy przechowywania (np. okresy trwałości) JEDNOSTKI ŁADUNKOWE Jednostka ładunkowa • to ładunek drobnicowo – zbiorczy określonej ilości dóbr materialnych, uformowany w sposób zapewniający trwałość kształtu, wymiarów, zawartości, ochronę przed uszkodzeniami, umożliwiający łatwe liczenie oraz zmechanizowane przemieszczanie i składowanie za pomocą typowych urządzeń transportowych. Ładunkiem • są dobra materialne (np. surowce, półwyroby, wyroby gotowe, towary), przemieszczane w łańcuchu dostaw. Rodzaje jednostek ładunkowych: • jednorodne – gdy ładunek zawiera tylko jedną pozycję asortymentową • niejednorodne – są utworzone z co najmniej dwóch pozycji asortymentowych. • Każda jednostka ładunkowa może być jednostką logistyczną – jest to dowolna kombinacja jednostek handlowych, tworzoną dla potrzeb przechowywania lub transportu, w celu identyfikowania i śledzenia tych jednostek w łańcuchu dostaw. Rodzaje jednostek ładunkowych ze względu na postać fizyczną i podobieństwo technologiczne: • mikrojednostki (niespaletyzowane) do ich tworzenia wykorzystuje się pojemniki transportowo-magazynowe i opakowania (np. kartony), • paletowe – są formowane na paletach płaskich, słupkowych, skrzyniowych lub specjalnych; • pakiety – tworzy się z towarów, których długość jest znacznie większa od pozostałych wymiarów gabarytowych i wynosi ponad 1,2 m; • kontenerowe – podyktowane warunkami transportu Tworzenie jednostek ładunkowych: • Podstawą formowania jednostki ładunkowej są urządzenia pomocnicze. • Wymagania dotyczące jednostek ładunkowych są wiązane z paletowymi jednostkami ładunkowymi. Zasady dotyczące projektowania i formowania paletowych jednostek ładunkowych określone zostały w PN-M-78202:1982 oraz PNM-78209:1989. • Międzynarodowy moduł wymiarowy jednostki ładunkowej wynosi 600 mm x 400 mm. Jest to moduł wyjściowy dla określenia zalecanych wymiarów: – systemu opakowań, – urządzeń do składowania – przestrzeni składowej magazynu – przestrzeni ładunkowej środków transportu Zalecane wymiary gabarytowe jednostek ładunkowych: Długość [mm] Szerokość [mm] Wysokość [mm] 600 400 400 600 800 800 600 400 600 800 1000 1200 800 1200 1000 400 600 800 1600 1200 1000 1200 1600 1750 Paletowa jednostka ładunkowa • W obrocie magazynowym obowiązuje paletowa jednostka ładunkowa. Podstawą do jej formowania są palety płaskie drewniane o wymiarach: – 800 mm x 1200 mm – paleta typu EUR – 800 mm x 1200 mm – paleta, która nie spełnia wszystkich wymagań palety EUR – 1000 mm x 1200 mm – paleta nazywana przemysłową • Dopuszcza się taki sposób ułożenia ładunku, aby wystawał on poza krawędź palety nie więcej niż 20 mm na stronę. Maksymalne wymiary ładunku na palecie EUR mogą więc wynosić 1240 mm dla długości i 840 mm dla szerokości. • Sposób rozmieszczenia opakowań na paletach opisano i zilustrowano w normie PN-O-79021:1989 Opakowania – system wymiarowy. Wysokość paletowej jednostki ładunkowej może być ograniczona • podatnością opakowań na piętrzenie – to możliwość układania warstwami – jedna na drugiej. Jest cechą korzystną i powszechnie wykorzystywaną. Zależy od konstrukcji opakowania, sposobu rozmieszczenia ładunku w opakowaniu i jego masy. • dopuszczalna masą paletowej jednostki ładunkowej – może być ograniczona ze względu na stosowane środki transportu wewnętrznego lub nośność urządzeń do składowania. Zalecana masa jednostek ładunkowych wyrażona w kilogramach wynosi 250, (400), 630, (800), 1000, (1250), (1600), i (2000). Wartości wymienione bez nawiasów są zalecane jako zgodne z szeregiem udźwigu środków transportu. Nośność palety EUR wynosi 1000 kg dla ładunku rozłożonego nierównomiernie oraz 1500 kg dla ładunku rozłożonego równomiernie. (PN-M-78202:1982). • dopuszczalna wysokość – może być ograniczona z uwagi na stosowane środki transportu wewnętrznego lub wysokość gniazd urządzeń do składowania. Ćwiczenie: • Dokonaj paletyzacji opakowań zbiorczych, maksymalizując wykorzystane normatywów opakowań transportowych. Dodatkowym ograniczeniem jest fakt, że wysokość sformatowanej jednostki (od podłoża) nie może przekraczać 1200 mm, natomiast masa brutto nie może przekraczać 1000 kg, przy czym obydwa warunki muszą być spełnione jednocześnie. Typ palety oznaczamy E1200x800 mm lub D – 1000x1200 mm. Nazwa towaru Wymiary [mm] Masa [kg] X Y Z F 1200 1000 200 14 G 1200 800 150 29 H 400 500 120 40 I 400 400 100 52 J 400 300 400 33 K 1000 250 300 46 L 1000 200 250 40 M 1000 600 240 9 N 500 400 200 29 O 500 300 150 39 P 500 240 120 3 Typ palety Jedna warstwa Liczba warstw spełniając ych warunek Wysokoś ć jednostki ładunkow ej Waga jednostki ładunkow ej Nazwa towaru Wymiary [mm] Masa [kg] Typ palety Jedna warstwa Liczba warstw spełniając ych warunek Wysokoś ć jednostki ładunkow ej Waga jednostki ładunkow ej X Y Z F 1200 1000 200 14 D 1 5 1144 70 G 1200 800 150 29 E 1 7 1194 203 H 400 500 120 40 D 6 4 624 960 I 400 400 100 52 E 6 3 444 936 J 400 300 400 33 D 10 2 944 660 K 1000 250 300 46 D 4 3 1044 552 L 1000 200 250 40 D 6 4 1144 960 M 1000 600 240 9 D 2 4 1104 72 N 500 400 200 29 D 6 5 1144 870 O 500 300 150 39 D 8 3 594 936 P 500 240 120 3 D 10 8 1104 240 PROGRAM MAGAZYNOWANIA Program magazynowania • to plan zamierzonej działalności, opracowany w formie zbioru wytycznych lub zaleceń określających kompleksowo i jednoznacznie cel, środki, metody oraz czynności, których wykonanie zapewnia sprawny przebieg procesów magazynowych (PN-N-01800:1984). Program magazynowania zawiera między innymi elementy związane z parametrami stanu zapasów magazynowych: • liczba składowanych grup asortymentowych (grupa asortymentowa to zbiór wyrobów, które charakteryzują się jedną lub kilkoma cechami wspólnymi) • struktura asortymentowa składowanych grup (struktura asortymentowa określa liczebność grup asortymentowych) • wielkość zapasu magazynowego (określana jest dla poszczególnych wyrobów i grup) • postać fizyczna towaru w składowaniu (związana jest z rodzajem, wielkością i ilością jednostek ładunkowych obsługiwanych przez magazyn dla towaru, który jest uformowany w jednostki ładunkowe oraz z rodzajem i ilością obsługiwanego przez magazyn towaru, który nie jest uformowany w jednostki ładunkowe) • warunki przechowywania (są jednakowe dla wyrobów konkretnej grupy, najczęstszą różnicą jest wymagana temperatura przechowywania, która nakazuje składowanie pewnych grup w wydzielonych pomieszczeniach) Oraz dotyczące parametrów ruchu zapasów: • • • • • • postać fizyczna towaru w przyjęciu i wydaniu wskaźnik pokrycia zapotrzebowania zapasem (łączy wielkość zapasu z przepływami, określa na ile dni wydań wystarczy średni zapas, jest ilorazem średniego zapasu w rozważanym okresie i średniego dziennego popytu w tym czasie) częstość pobrań (charakteryzuje proces kompletacji i wydań, w ramach grup wyroby często pobierane powinny być rozmieszczane bliżej wyjścia) struktura przyjęć, kompletacji i wydań (określana jest na podstawie dokumentów magazynowych, obejmuje liczbę towarów, będących przedmiotem obrotu oraz jego wielkość wyrażoną w jednostkach miary lub liczbą opakowań jednostkowych, zbiorczych i jednostek ładunkowych) sposób dostawy i odbioru (związany jest z wykorzystywanymi rodzajami i wielkością środków transportu) wymagania czasowe związane z procesem magazynowym (np. godziny przyjęć i wydańsą warunkami brzegowymi, które wpływają na przebieg procesu magazynowania w czasie). Analiza programu magazynowania obejmuje grupowanie wyrobów według następujących kryteriów: • wymagania warunków klimatycznych (temperatury i wilgotności) oraz wyrobów składowanych w magazynach zamkniętych • postaci fizycznej • selektywność zapasu (ilorazu liczby jednostek ładunkowych w zapasie grupy asortymentowej i liczby pozycji asortymentowych w tej grupie) • częstość pobrań towarów • wielkość wydań • wskaźnika pokrycia zapasem Przepisy dot. inwentaryzacji reguluje Ustawa z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (Dz. U. 1994, Nr 121, poz. 591) INWENTARYZACJA Inwentaryzacja • zapasów magazynowych to działanie związane z ustaleniem rzeczywistego stanu ilościowego, jakościowego i wartościowego zapasów w magazynie. • Polega na ustaleniu w sposób udokumentowany (w drodze spisu z natury) rzeczywistego stanu ilościowego rzeczowych składników majątkowych ich wycenie, ustaleniu oraz wyjaśnieniu różnic między stanem rzeczywistym, a stanem wynikającym z danych księgowych, rozliczeniu tych różnic oraz dokonaniu oceny przydatności zapasów. Cele inwentaryzacji: • sprawdzenie i korekta danych w ewidencji księgowej • rozliczenie osób odpowiedzialnych za mienie Rodzaje inwentaryzacji: • inwentaryzacja jednorazowa – sporządzana jest na określoną datę, znaną osobom odpowiedzialnym za ruch i stan ilościowy składników majątkowych. Ze względu na powód przeprowadzania, może być okresowa, doraźna, okolicznościowa lub zdawczo – odbiorcza • inwentaryzacja ciągła – polega na systematycznym dokonywaniu spisów z natury składników majątkowych w różnych (zaplanowanych) terminach w ciągu okresu inwetaryzacyjnego. Wszystkie składniki zapasów muszą zostać w ciągu tego terminu objęte spisem z natury z wyznaczoną częstotliwością. Daty i zakres spisu nie są znane osobą odpowiedzialnym za ruch i stan zapasów. • Podstawą przeprowadzenia inwentaryzacji jest instrukcja inwentaryzacyjna lub zarządzenie wewnętrzne osoby odpowiedzialnej (kierownika, dyrektora) obejmujące: – metody i techniki inwentaryzacji – częstotliwość i terminy inwentaryzacji – opis przebiegu inwentaryzacji posiadanych składników majątkowych – metody ich wyceny – zasady rozliczania osób odpowiedzialnych – zasady archiwizacji dowodów inwentaryzacyjnych Zakres inwentaryzacji obejmuje trzy podstawowe etapy: • przygotowanie inwentaryzacji • przeprowadzenie spisu z natury • rozliczenie wyników inwentaryzacji Inwentaryzacja bazuje na spisie z natury, który: • jest podstawą rozliczenia osoby odpowiedzialnej materialnie za gospodarowanie powierzonym mieniem, • umożliwia dokonanie oceny stanu i zmian w ilości i jakości zapasów • pozwala na ocenę przydatności zapasów oraz ujawnienie zapasów zbędnych i nadmiernych • zapewnia weryfikację stanu zapasów ewidencjonowanych • stanowi podstawę zatwierdzenia rocznego bilansu • W inwentaryzacji obowiązują zasady ogólne, dotyczące częstotliwości, terminu i sposobu inwentaryzacji. Przeprowadza się: – na ostatni dzień każdego roku obrachunkowego (dopuszcza się przeprowadzenie inwentaryzacji w okresie od 1 października do 15 stycznia), – na dzień zakończenia działalności przedsiębiorstwa – na dzień poprzedzający postawienie przedsiębiorstwa w stan likwidacji lub upadłości – (oczywiście występują jak zawsze pewne ustępstwa i luki) NADZOROWANIE MAGAZYNU • Pracodawca jest zobowiązany do zorganizowania gospodarki magazynowej i odpowiedzialny za należyte składowanie materiałów w przedsiębiorstwie. Powinien ustalić właściwą organizację, zapewnić odpowiednie środki działania, kontrolę oraz nadzór nad pracą magazynów. • Zakres i forma kontroli oraz nadzoru gospodarki magazynowej powinny być ujęte w zarządzeniu wewnętrznym i określać: – dział lub stanowisko pracy, do którego należy przeprowadzenie kontroli w magazynie – zakres i przedmiot kontroli magazynu oraz sposób jej przeprowadzenia – sposób sprawowania nadzoru przez kierownictwo przedsiębiorstwa nas przeprowadzoną kontrolą • Kierownik komórki nadzorującej magazyn powinien przeprowadzać przeglądy pomieszczeń magazynowych. Po każdym przeglądzie ma on obowiązek przekazać pracodawcy: – notatkę o przystosowaniu magazynu do właściwości przechowywanych zapasów – wnioski zmierzające do usprawnienia pracy magazynu • W dziale lub na stanowisku pracy, który nadzoruje pracę magazynu powinien się znajdować zbiór przepisów dotyczących gospodarki magazynowej, szczególnie warunków przechowywania. • Pracodawca, będąc odpowiedzialnym za obieg dokumentacji magazynowej jest zobowiązany do: – opracowania instrukcji w sprawie zasad sporządzania i obiegu dokumentacji, a także ewidencji ruchu zapasów – przeszkolenia w tym zakresie personelu i opracowania dla niego szczegółowego zakresu czynności – regularnego kontrolowania prawidłowości sporządzania i obiegu dokumentacji oraz wyciągania konsekwencji w przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości w ty zakresie. Ćwiczenie • Instrukcja obiegu dokumentacji magazynowej Istnieją trzy rodzaje odpowiedzialności pracownika ODPOWIEDZIALNOŚĆ W MAGAZYNIE Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawcy • jest podstawową zasadą zarówno prawa cywilnego jak i prawa pracy. Istnieją dwa rodzaje takiej odpowiedzialności: – odpowiedzialność kontraktowa – która występuje w sytuacji, kiedy szkoda powstała na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (najczęściej umowy) – odpowiedzialność deliktowa – dotyczy sytuacji, gdy szkoda została wyrządzona poprzez złamanie powszechnego zakazu nieszkodzenia innym. W prawie pracy wyróżnia się: • winę nieumyślną – polega na lekkomyślnym lub rażącym niedbalstwie w wykonywaniu obowiązków • winę umyślną – polega na kradzieży lub wyrządzeniu pracodawcy szkody wskutek działania (lub zaniechania działania) z zamiarem wyrządzenia szkody. Ogólne zasady odpowiedzialności pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy: • • • • • • pracownik odpowiada za szkodę w granicach rzeczywistej straty i tylko za normalne następstwa działania przy winie nieumyślnej pracodawcy przysługuje odszkodowanie w wysokości wyrządzonej szkody, równe rzeczywistej wartości szkody poniesionej przez pracodawcę. Kwota odszkodowania nie może być większa niż trzymiesięczne wynagrodzenie pracownika. przy winie umyślnej pracownika pracodawcy przysługuje odszkodowanie w pełnej wysokości wyrządzonej szkody. Jest ona sumą rzeczywistej wartości poniesionej szkody oraz korzyści utraconych przez pracodawcę w przypadku winy kilku pracowników odszkodowanie poszczególnych pracowników jest proporcjonalne do stopnia ich winy. Jeżeli ustalenie stopnia winy jest niemożliwe, to odpowiedzialność jest dzielona w równych częściach (brak ustalenia stopnia winy) szkodę wyrządzoną osobie trzeciej naprawia pracodawca. Natomiast pracownik ponosi odpowiedzialność wobec pracodawcy naprawa szkody następuje na podstawie ugody między pracownikiem i pracodawcą Przesłanki odpowiedzialności pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy: • bezprawność działania pracownika, czy naruszenie obowiązków pracowniczych przez niewłaściwe działanie lub zaniechanie działania • powstanie szkody po stronie pracodawcy • związek przyczynowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem działania pracownika a poniesioną przez pracodawcę szkodę • wina, a więc wykazanie przez pracodawcę okoliczności uzasadniających odpowiedzialność pracownika i wysokość szkody • Obowiązek udowodnienia powyższych przesłanek ciąży na pracodawcy. Pracownik nie poniesie odpowiedzialności w przypadku, gdy jedna z powyższych przesłanek nie wystąpi. odpowiedzialność materialna za powierzone mienie • to wymierne materialne konsekwencje ponoszone przez pracownika z tytułu powstałej szkody zawinionej przez niego (pracownika). • Odpowiedzialność materialna personelu magazynowego to określony wymiar konsekwencji materialnych ponoszonych przez pracownika magazynu z tytułu powstałych niedoborów w powierzonych jego opiece zapasach. • Przy odpowiedzialności materialnej pracownika za mienie powierzone pracodawca musi udowodnić: – prawidłowe powierzenie mienia z obowiązkiem wyliczenia się lub zwrotu – powstanie szkody w mieniu powierzonym pracownikowi • W takim przypadku obowiązuje zasada domniemania, że istnieją pozostałe przesłanki odpowiedzialności, a więc: – bezprawność działania, polegająca na niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu obowiązków pracowniczych – wina pracownika – związek przyczynowy pomiędzy bezprawnym działaniem, a powstałą szkodą Istnieją trzy formy odpowiedzialności materialnej pracowników magazynowych za powierzone mienie: (o formie odpowiedzialności decyduje pracodawca, uwzględniając istniejące ograniczenia prawne i organizacyjne) odpowiedzialność jednostkowa • obowiązek naprawienia szkody w powierzonym mieniu spoczywa na jednej osobie, najczęściej jest to kierownik magazynu lub magazynier. Muszą być spełnione następujące warunki: – obsada magazynu jedno- lub kilkuosobowa – niewielka powierzchnia magazynu – praca jednozmianowa – niewielkie stany i obroty magazynowe odpowiedzialność wspólna • za powierzone mienie nakłada obowiązek naprawienia szkody w powierzonym mieniu na wszystkich pracownikach magazynu w częściach, które są określone w umie lub proporcjonalnie do stwierdzonej winy. Wspólna odpowiedzialność nie wyklucza odpowiedzialności indywidualnej za inne mienie powierzone pracownikowi. Muszą być spełnione następujące warunki: – liczba pracowników odpowiedzialnych nie przekracza: • 8 osób przy pracy na jedną zmianę • 12 osób przy pracy na 2 zmiany • 16 osób przy pracy na 3 zmiany – zawarcie pisemnej umowy z pracodawcą – objęcie umową wszystkich pracowników magazynu – powierzenie mienia na podstawie inwentaryzacji z udziałem wszystkich pracowników lub ich przedstawicieli • Umowa musi zawierać zgodne z przepisami zapisy dotyczące odstąpienia od umowy, nieobecności pracownika, dostępu osób trzecich oraz zgłaszania zarzutów. odpowiedzialność „szczególna” • obowiązek naprawienia szkody w powierzonym mieniu spoczywa na pracownikach. Warunki konieczne do spełnienia to: – wyodrębnienie pomieszczeń przyjmowania i składowania towarów – duże obiekty magazynowe przekraczające warunki dla wspólnej odpowiedzialności (wymagane jest uzyskanie pozytywnej opinii organizacji związkowej) – przeprowadzenie inwentaryzacji początkowej – pisemne zawiadomienie pracownika • Odpowiedzialność szczególna nie może dotyczyć pracowników objętych odpowiedzialnością wspólną odpowiedzialność porządkowa • jest odpowiedzialnością pracownika za naruszenie obowiązków, które wynikają z regulaminu pracy. Odpowiedzialność porządkowa jest stosowana niezależnie od odpowiedzialności materialnej.
