Program prac stałej grupy analitycznej ds. usług świadczonych w
advertisement
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny Sekcja Transportu, Energii, Infrastruktury i Społeczeństwa Informacyjnego (TEN) Program prac stałej grupy analitycznej ds. usług świadczonych w interesie ogólnym na lata 2013–2015 1. Kontekst i cel działania stałej grupy analitycznej 1.1 Zorganizowane społeczeństwo obywatelskie i usługi świadczone w interesie ogólnym: rola EKES-u Usługi świadczone w interesie ogólnym są istotnym elementem europejskich systemów gospodarczych, społecznych i prawnych i wspierają europejski model społeczny oraz społeczną gospodarkę rynkową. Obejmują one obszary takie jak mieszkalnictwo, zaopatrzenie w wodę i energię, gospodarka odpadami i odprowadzanie ścieków, transport publiczny, zdrowie, usługi socjalne, sprawy młodzieży i rodziny, kwestie kultury i komunikacji w społeczeństwie, w tym nadawanie, internet i telefonię. Chociaż świadczeniem usług w interesie ogólnym zajmują się różne podmioty sektora publicznego, prywatnego i sektora non profit, to jasne jest, że na sektorze publicznym spoczywa odpowiedzialność polityczna i finansowa za zaspokojenie potrzeb obywateli, a zatem także zobowiązanie do koordynowania świadczenia usług w interesie ogólnym dla dobra obywateli. Usługi świadczone w interesie ogólnym pomagają obywatelom w prowadzeniu godnego życia i wszystkim gwarantują dostęp do podstawowych dóbr i usług. Zapewniają sprawiedliwość, spójność i integrację społeczną i przyczyniają się do równego traktowania wszystkich obywateli UE. Usługi świadczone w interesie ogólnym, jako główny czynnik spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz zrównoważonego rozwoju, mogą i powinny łagodzić konsekwencje obecnego kryzysu finansowego, gospodarczego i społecznego. Należy uznać, że konkurencja może mieć pozytywne skutki dla świadczenia tych usług pod względem efektywności i dbałości o koszty. Jednak konkurencja nie może stanowić przeszkody do zagwarantowania i rozwijania dostępnych dla wszystkich wysokiej jakości usług świadczonych w interesie ogólnym. Nie jest odpowiednie pozostawianie świadczenia tych usług wyłącznie siłom rynkowym. Odnosi się to zwłaszcza do stosowania europejskich i krajowych przepisów dotyczących konkurencji. Świadczenie usług w interesie ogólnym jest bardzo istotne dla partnerów w dialogu społecznym i obywatelskim oraz dla innych grup interesu w ramach europejskiego zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego. Kwestia ta znalazła swoje odzwierciedlenie w dotychczasowych pracach EKES-u. Komitet nie tylko ustanowił stałą grupę analityczną zajmującą się tym zagadnieniem, lecz również, tylko w ciągu ostatnich 10 lat, przyjął szereg ważnych opinii CES3650-2013_00_02_TRA_TCD EN – BRP(MSI)/akb …/… PL -2dotyczących różnych aspektów podstawy prawnej, organizacji i świadczenia usług w interesie ogólnym (zob. załącznik 1 dotyczący podstawy prawnej i przepisów dotyczących świadczenia usług w interesie ogólnym w UE i załącznik 3 z listą opinii). W przyszłości znaczenie usług świadczonych w interesie ogólnym dla pracy EKES-u będzie zależało zwłaszcza od zaangażowania zainteresowanych przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego reprezentowanych w EKES-ie w poszukiwanie innowacyjnych sposobów gwarantowania, by powszechny dostęp do tych usług został poszerzony na wszystkie elementy składające się na godne życie. 1.2 Ogólny cel stałej grupy analitycznej Stałej grupie analitycznej, gdy tworzono ją osiem lat temu, powierzono zadanie oceny celów i propagowania stanowiska europejskiego zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego w kwestii usług w interesie ogólnym. Nadrzędnym celem jest zagwarantowanie, że wszyscy obywatele europejscy będą mieć dostęp do wysokiej jakości usług świadczonych w interesie ogólnym, przystępnych cenowo. Cel ten pozostaje również dziś aktualny. Jednak w świetle kryzysu finansowego, gospodarczego i społecznego w Europie, w kwestii usług w interesie ogólnym należy uwzględnić dodatkową perspektywę. W szczególności stała grupa analityczna powinna zająć się uwagami krytycznymi pojawiającymi się wraz z trwającą deregulacją, liberalizacją i prywatyzacją. Sektorowi publicznemu i organizacjom non profit zarzuca się często nieefektywność, nieprzejrzystość i przestarzałe metody działania. Jest prawdą, że ci dostawcy usług świadczonych w interesie ogólnym mają szczególny obowiązek stawienia czoła zmianom w gospodarce i społeczeństwie i przeprowadzenia odpowiednich wewnętrznych reform, jeśli mają oferować wysokiej jakości usługi o przystępnych cenach. Jednak w interesie całego społeczeństwa leży dalsze doskonalenie ich działalności. Należy podkreślić, że organizacje non profit i przedsiębiorstwa społeczne znajdują się zwykle w bardzo korzystnym położeniu, aby w zrównoważony sposób zaspokajać potrzeby społeczne (jest to wartość dla obywateli) i jednocześnie zapewnić demokratyczną kontrolę, wkład i uczestnictwo. W porównaniu z sektorem prywatnym jednostki te zwykle w większym stopniu koncentrują się na potrzebach społecznych. Niemniej konflikt między wartością dla akcjonariuszy a wartością dla obywateli można napotkać w każdym sektorze. Tak więc dobrze by było, gdyby stała grupa analityczna jako jeden ze swoich głównych celów przyjęła analizę kwestii usług świadczonych w interesie ogólnym w kontekście kryzysu. Jednym ze sposobów rozważenia innowacyjnych rozwiązań wykorzystujących potencjał usług świadczonych w interesie ogólnym mogłoby być skupienie się na odpowiednim zaangażowaniu organizacji non profit, takich jak organizacje charytatywne i fundacje, jak również przedsiębiorstw społecznych – obok organizacji sektora prywatnego i publicznego – w świadczenie usług w interesie ogólnym, a zwłaszcza socjalnych usług w interesie ogólnym. Mogłoby to przyczynić się do wzbogacenia obecnego dialogu między partnerami społecznymi i do wypracowania nowoczesnych, przyjaznych dla obywatela rozwiązań. CES3650-2013_00_02_TRA_TCD EN – BRP(MSI)/akb …/… -32. Najważniejsze obszary działań 2.1 Analiza sytuacji w dziedzinie świadczenia usług w interesie ogólnym dla obywateli: 2.1.1 Skutki zmian w strukturze sektora usług świadczonych w interesie ogólnym – ocena ewolucji polityki w zakresie tych usług od 1990 r., w tym także wpływ deregulacji i liberalizacji. 2.1.2 Definicja, pomiar, wyzwania związane z przystępnością cenową dla obywateli usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (m.in. poprzez opinię z inicjatywy własnej TEN/517, sprawozdawca Raymond Hencks). 2.1.3 Wykorzystanie funduszy UE na usługi świadczone w interesie ogólnym, tak by służyły interesom każdego obywatela. 2.1.4 Debaty tematyczne mające na celu wyróżnienie najlepszych praktyk w zakresie świadczenia usług publicznych. 2.2 Rola sektora non profit (gospodarki społecznej) jako dostawcy usług świadczonych w interesie ogólnym Omawianie i rozwijanie koncepcji politycznych związanych z rolą sektora non profit jako dostawcy usług świadczonych w interesie ogólnym 1 , w tym usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym (między innymi poprzez ewentualną opinię z inicjatywy własnej i konferencję zorganizowaną w Warszawie w pierwszym kwartale 2015 r.) 2.3 Status i rola usług świadczonych w interesie ogólnym w ramach legislacyjnych UE Status prawny usług świadczonych w interesie ogólnym oraz ich rola w całokształcie prawodawstwa UE będzie w dalszym ciągu przedmiotem debaty i troski. W tym kontekście stała grupa analityczna będzie przedstawiać propozycje zmian legislacyjnych i oceniać wdrażanie ustawodawstwa UE w tej dziedzinie. 2.4 Wkład w plan działania w dziedzinie usług świadczonych w interesie ogólnym w nowej kadencji Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej Zważywszy, że okres działania stałej grupy analitycznej (2013–2015) przypadnie częściowo na nową kadencję Komisji i Parlamentu, jednym z naszych celów będzie praca nad planem działania w dziedzinie usług świadczonych w interesie ogólnym na nadchodzącą kadencję obu instytucji. W szczególności grupa będzie gromadziła i opracowywała uwagi i opinie społeczeństwa obywatelskiego na temat możliwych kierunków rozwoju polityki UE w tej dziedzinie. 1 Zob. wyjaśnienia w punkcie 1.2. CES3650-2013_00_02_TRA_TCD EN – BRP(MSI)/akb …/… -42.5 Inne obszary Na wniosek Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego lub prezydencji Rady. 3. Metody pracy 3.1 Uwagi ogólne Metody pracy stałej grupy analitycznej powinny umożliwiać wszystkim jej członkom otwarte wyrażenie swoich poglądów. Działania stałej grupy analitycznej powinny być ściśle skoordynowane z pracą innych istotnych jednostek EKES-u, zwłaszcza innych sekcji, stałych grup analitycznych Sekcji TEN oraz Kategorii „Gospodarka społeczna”, jak również trzech Grup. Jednym z istotnych filarów pracy stałej grupy analitycznej jest wymiana informacji z innymi instytucjami europejskimi, zwłaszcza z Parlamentem Europejskim, Komisją Europejską, Radą i Komitetem Regionów. W związku z tym trzech członków stałej grupy analitycznej (po jednym z Grupy I, II i III), w tym jej przewodniczący, powinno regularnie uczestniczyć w posiedzeniach intergrupy ds. usług użyteczności publicznej Parlamentu Europejskiego. Wszyscy członkowie stałej grupy analitycznej będą informowani o wynikach prac intergrupy ds. usług użyteczności publicznej. Kontakt i wymiana informacji z podmiotami zajmującymi się usługami świadczonymi w interesie ogólnym, zarówno na szczeblu europejskim, jak i w poszczególnych państwach członkowskich, mają zasadnicze znaczenie dla pracy stałej grupy analitycznej. Chodzi tu o organizację konferencji, seminariów i wysłuchań, jak również o udział delegacji stałej grupy analitycznej w odpowiednich wydarzeniach organizowanych przez strony trzecie. Podstawę merytoryczną prac stałej grupy analitycznej stanowi program prac na lata 2013–2015, omówiony i przyjęty przez członków grupy. Posiedzenia grupy odbywają się zgodnie z aktualnymi potrzebami i przyjętym harmonogramem rocznym2, zwykle cztery razy na rok kalendarzowy. 3.2 Harmonogram roczny Projekt harmonogramu rocznego jest przedkładany stałej grupie analitycznej do 31 października poprzedniego roku3 (zob. szczegółowy program w załączniku 2). * * 2 3 * Zob. punkt 3.2. Harmonogram na rok 2013 wyjątkowo dotyczy okresu kwiecień – grudzień 2013 r., zaś harmonogram na rok 2015 – okresu styczeń – wrzesień 2015 r. CES3650-2013_00_02_TRA_TCD EN – BRP(MSI)/akb …/… -5Załącznik 1 Podstawa prawna i przepisy dotyczące usług świadczonych w interesie ogólnym w UE Art. 14 TFUE odnosi się bezpośrednio do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Jednak główną rolę odgrywa protokół 26 do TFUE dotyczący usług świadczonych w interesie ogólnym, zarówno natury gospodarczej, jak i innej. Zgodnie z protokołem „wspólne wartości Unii w odniesieniu do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym […] obejmują w szczególności: zasadniczą rolę i szeroki zakres uprawnień dyskrecjonalnych organów krajowych, regionalnych i lokalnych w zakresie świadczenia, zlecania i organizowania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym w sposób możliwie najbardziej odpowiadający potrzebom odbiorców, różnorodność usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym oraz różnice w potrzebach i preferencjach odbiorców mogące wynikać z odmiennej sytuacji geograficznej, społecznej lub kulturowej, wysoki poziom jakości, bezpieczeństwa i przystępności cenowej, równe traktowanie oraz propagowanie powszechnego dostępu i praw odbiorców”4. Ponadto w odniesieniu do „usług niemających charakteru gospodarczego świadczonych w interesie ogólnym” protokół postanawia, że: „Postanowienia Traktatów nie naruszają kompetencji Państw Członkowskich w zakresie świadczenia, zlecania i organizowania usług niemających charakteru gospodarczego świadczonych w interesie ogólnym”5. W innych aktach prawnych i w orzecznictwie poruszono różne aspekty świadczenia usług w interesie ogólnym. Nie istnieje jedna wiążąca, jednolita w całej Europie definicja tych usług. Zgodnie z przewodnikiem Komisji Europejskiej w tym obszarze: „Zgodnie ze stosowaną w UE praktyką, pojęcie usług świadczonych w interesie ogólnym odnosi się do usług, bez względu na to, czy mają one charakter „gospodarczy”, czy nie, uznanych przez państwa członkowskie za usługi leżące w interesie ogólnym i podlegające z tego tytułu szczególnym obowiązkom mającym zastosowanie do usług publicznych. Pojęcie to obejmuje zarówno usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym wchodzące w zakres zastosowania TFUE, jak i usługi świadczone w interesie ogólnym, lecz niemające charakteru gospodarczego, do których nie mają zastosowania postanowienia TFUE”6. Ponadto w przewodniku próbuje się ustalić, co pojęcia „usług świadczonych w interesie ogólnym” i „usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym” oznaczają w praktyce7. 4 Protokół (nr 26), art. 1. 5 Protokół (nr 26), art. 2. 6 Przewodnik dotyczący zastosowania przepisów prawa Unii Europejskiej z zakresu pomocy państwa, zamówień publicznych i rynku wewnętrznego do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, w szczególności do usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym, SEC(2010) 1545 final z 7.12.2010, pkt. 2.1. 7 Przewodnik z 7.12.2010, SEC(2010) 1545 final, punkty 2.2. i 2.3. CES3650-2013_00_02_TRA_TCD EN – BRP(MSI)/akb …/… -6Załącznik 2 Stała grupa analityczna ds. usług świadczonych w interesie ogólnym Harmonogram na 2013 r. (pierwszy projekt) Okres Data 29 maja i inne daty w zależności od harmonogramu prac PE 11 czerwca Punkt Działanie w programie prac 3.1 Udział delegacji EKES-u w posiedzeniu intergrupy ds. usług użyteczności publicznej Parlamentu Europejskiego 2.1.2 3.1 3.2 24 czerwca 25 października 2.1.4 2.1.2 6 grudnia 2.3 3.2 1. posiedzenie stałej grupy analitycznej: Omówienie i przyjęcie programu prac na lata 2013–2015 Omówienie i przyjęcie rocznego harmonogramu prac na rok 2013 Opinia z inicjatywy własnej TEN/517 – pierwsze posiedzenie grupy analitycznej Konferencja na temat mieszkalnictwa socjalnego 2. posiedzenie stałej grupy analitycznej: Opinia z inicjatywy własnej TEN/517 – drugie posiedzenie grupy analitycznej i wysłuchanie 3. posiedzenie stałej grupy analitycznej: Omówienie i przyjęcie rocznego harmonogramu prac na rok 2014 Warsztaty na temat ram prawnych na szczeblu europejskim i szczeblu państw członkowskich w zakresie świadczenia usług w interesie ogólnym CES3650-2013_00_02_TRA_TCD EN – BRP(MSI)/akb Uwagi Z udziałem przedstawicieli Komisji, PE, Kategorii „Gospodarka społeczna” i innych instytucji …/… -7Załącznik 3 Lista opinii EKES-u dotyczących usług świadczonych w interesie ogólnym w latach 2003–2013 TEN/517 - Przystępność« usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym: definicja, pomiar, aspekty, inicjatywy europejskie (opinia z inicjatywy własnej) (CESE3698/2013) Sprawozdawca: Raymond Hencks TEN/484 – Problematyka związana z definicją mieszkalnictwa socjalnego jako usługi świadczonej w ogólnym interesie gospodarczym (opinia z inicjatywy własnej) (CES597/2012) Sprawozdawca: Raymond Hencks TEN/482 – Ramy jakości dotyczące usług świadczonych w interesie ogólnym w Europie (CESE 1316/2012) Sprawozdawca: Jan Simons TEN/455 – Reforma zasad UE dotyczących pomocy państwa w odniesieniu do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (CESE 1008/2011) Sprawozdawca: Raymond Hencks TEN/424 - Strategia energetyczna na lata 2011–2020 (CESE 1627/2010) Sprawozdawca: Bernardo Hernández Bataller TEN/421 – Jakich usług świadczonych w interesie ogólnym potrzebujemy w odpowiedzi na kryzys? (opinia z inicjatywy własnej) (CESE 1185/2010) Sprawozdawca: Raymond Hencks TEN/412 - Europejska polityka transportowa w kontekście strategii lizbońskiej po 2010 r. oraz strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju (CESE 461/2010) Sprawozdawca: Stéphane Buffetaut TEN/389 – Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym: jak podzielić kompetencje między UE i państwa członkowskie? (opinia z inicjatywy własnej) (CESE 1696/2009) Sprawozdawca: Raymond Hencks TEN/372 – Europejska sieć energetyczna (zielona księga) (CESE 1029/2009) Sprawozdawca: Laure Batut TEN/334 – Wytyczne dotyczące usług użyteczności publicznej i globalizacji (opinia z inicjatywy własnej) (CESE 1665/2008) Sprawozdawca: Bernardo Hernández Bataller INT/409 - Jednolity rynek Europy XXI wieku (CESE 1502/2008) Sprawozdawca: Bryan Cassidy, współsprawozdawcy: Raymond HENCKS i Claudio CAPPELLINI TEN/289 – Niezależna ocena usług świadczonych w interesie ogólnym (opinia z inicjatywy własnej) (CESE 267/2008 ) Sprawozdawca: Raymond Hencks TEN/271 – Pełne urzeczywistnienie rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty (CESE 614/2007) Sprawozdawca: Raymond Hencks TEN/253 – Realizacja wspólnotowego programu lizbońskiego: usługi socjalne użyteczności publicznej w Unii Europejskiej (CESE 426/2007) Sprawozdawca: Raymond Hencks TEN/223 – Przyszłość usług użyteczności publicznej (opinia z inicjatywy własnej) (CESE 976/2006) Sprawozdawca: Raymond Hencks TEN/196 – Biała księga nt. usług użyteczności publicznej (CESE 121/2005) Sprawozdawca: Bernardo Hernández Bataller CES3650-2013_00_02_TRA_TCD EN – BRP(MSI)/akb …/… -8 TEN/190 - Ramy prawne dla pomocy publicznej – usługi publiczne (CESE 1632/2004) Sprawozdawca: Bernardo Hernández Bataller TEN/151 – Zielona księga w sprawie usług użyteczności publicznej (CESE 1607/2003) Sprawozdawca: Bernardo Hernández Bataller _____________ CES3650-2013_00_02_TRA_TCD EN – BRP(MSI)/akb
