Metody

Nauczycielska Akademia Internetowa
Centrum Edukacji Obywatelskiej
Kurs:
Jak motywować uczniów do nauki?
Moduł czwarty:
Jak organizować pracę na lekcji?
Technika 1. Co dzisiaj robimy?
Technika 2. Zadania na dobry początek
Technika 3. Co nowego, co dobrego?
Technika 4. Motywujące pytania
Technika 5. Podnieś rękę.
Technika 6. Dobrze że..., ale następnym razem...
Technika 1. Co dzisiaj robimy?
Opis:
Nauczyciel konsultuje z uczniami przygotowany przez siebie plan lekcji.
Cel:
Nakłonienie uczniów do współpracy.
Lekcje można rozpoczynać na wiele sposobów. Jedną z nich jest ustalenie planu lekcji z uczniami.
Nauczyciel może zacząć w ten sposób: „Dzisiaj chcę zacząć od sprawdzenia pracy domowej. Potem
moglibyśmy porozmawiać o Francji. Następnie będzie praca w grupach. Jeśli wystarczy czasu, to
zajmiemy się mapą. Czy przystajecie na taki plan?” Uczniowie mogą zgłosić propozycje zmian, ale to
nauczyciel ostatecznie decyduje, które z nich wziąć pod uwagę, bo to on odpowiada za przebieg
lekcji.
W metodzie tej nie chodzi o osiągnięcie jakiegoś absolutnego porozumienia, lecz o okazanie
klasie uznania przez wysłuchanie propozycji uczniów, co powinno zachęcić ich do współpracy. Plan
Nauczycielska Akademia Internetowa - kurs „Jak motywować uczniów do nauki?”
Centrum Edukacji Obywatelskiej
Nauczycielska Akademia Internetowa
Centrum Edukacji Obywatelskiej
można przedstawić ustnie albo na tablicy. Z uczniami ze starszych klas można uzgadniać plany
długofalowe – na tydzień, miesiąc, a nawet na cały semestr.
Technika 2. Zadania na dobry początek
Opis:
Cel:
Zadanie, które uczniowie dostają natychmiast po wejściu do klasy.
Zajęcie uczniów konkretną pracą od samego początku lekcji.
Aby przywołać klasę do porządku, nauczyciel może zadać uczniom jakąś pracę zaraz po wejściu
do klasy. Może to być na przykład:
 zrobienie w zeszycie notatki na temat wywieszonego cytatu dnia,
 rozwiązywanie zadań zapisanych na tablicy,
 sprawdzenie pracy domowej w parach i porównanie wyników z prawidłowymi rozwiązaniami
zamieszczonymi na tablicy,
 rozpoczęcie pracy nad indywidualnymi zadaniami, ćwiczeniami lub działaniami w grupach.
Takie rozwiązanie wymaga wcześniejszego przygotowania planowanego zadania tak,
aby uczniowie mogli natychmiast przystąpić do jego wykonania. Chodzi o to, by uczniowie nie tracili
czasu i energii na wyczekiwanie. Metoda ta daje nauczycielowi czas na przygotowanie materiałów
do lekcji, sprawdzenie listy lub zajęcie się poszczególnymi uczniami.
Technika 3. Co nowego, co dobrego?
Opis:
Cel:
Zachęcenie uczniów, by podzielili się z innymi tym, co nowego lub dobrego zdarzyło się w ich
życiu.
Skupienie uwagi uczniów i stworzenie w klasie dobrej atmosfery.
Początkowo, przy stosowaniu tej metody, nauczyciel zazwyczaj pomaga uczniom dodatkowymi
pytaniami. Na przykład: „Czy ktoś usłyszał komplement? Kupił nową płytę? Był na interesującym
filmie? Czy wydarzyło się coś dobrego w szkole lub w domu?” Niezależnie od tego, co uczniowie
opowiedzą, nauczyciel powinien podziękować uczniom, że chcieli się podzielić z klasą swoimi
przeżyciami. Można na przykład powiedzieć: „Dziękuję, że się z nami tym podzieliłeś”.
Danie uczniom kilku chwil na podzielenie się interesującymi, radosnymi wydarzeniami,
pozwala tym, którzy nie odnoszą wielkich sukcesów w nauce, opowiedzieć o innych dziedzinach ich
życia, które sprawiają im przyjemność. Może to być np. radość z trenowania w drużynie piłkarskiej.
Pozwala to każdemu uczniowi zaistnieć w klasie. Ponieważ dla uczniów nie jest łatwe publiczne
mówienie w klasie o swoich prywatnych sprawach warto, aby nauczyciel sam na początku
powiedział, co jemu ostatnio przydarzyło się dobrego lub nowego.
Technika ta buduje atmosferę bezpieczeństwa w klasie, a ponadto pomaga w skupieniu uwagi
uczniów i uczy wzajemnego słuchania się. Mówienie o sprawach radosnych, a nie o kłopotach
powoduje, że uczniowie sami znajdują to, czym mogą się cieszyć i przestają się martwić. Tworzy się
dobra atmosfera w klasie i uczniowie zaczynają sobie ufać.
Nauczycielska Akademia Internetowa - kurs „Jak motywować uczniów do nauki?”
Centrum Edukacji Obywatelskiej
Nauczycielska Akademia Internetowa
Centrum Edukacji Obywatelskiej
Technika 4. Motywujące pytania
Opis:
Cel:
Pytania wymagające skupienia uwagi i pobudzające do myślenia.
Rozbudzenie zainteresowania lekcją.
Można rozpocząć lekcję od pytania, które ma pobudzać do myślenia i skupić uwagę
na planowanym temacie. Skoncentrowana uwaga uczniów znacznie ułatwia prowadzenie lekcji.
Oto kilka przykładów motywujących pytań:
 U którego zwierzęcia ciąża trwa ponad rok?
 Co wiecie o przyczynach stanu wojennego?
 O ile szybciej spadnie na ziemię moneta dwuzłotowa od jednozłotowej?
Czasami pytania mogą dotyczyć wcześniejszej lekcji. Na przykład: „Co ostatnio mówiliśmy o
prawidłowej diecie?” Można połączyć to pytanie z prośbą o zapisanie odpowiedzi w zeszycie i
następnie sprawdzenie odpowiedzi w parach. Wtedy uczniowie szybko zajmą się tematem.
Pomożemy im skoncentrować się na temacie.
Technika 5. Podnieś rękę.
Opis:
Cel:
Nauczyciel przerywa dyskusję w małych grupach, podnosząc rękę do góry. Uczniowie, którzy
to zauważą, także podnoszą ręce. Wszyscy trzymają ręce w górze do chwili, kiedy ustaną
rozmowy.
Szybkie i proste przyciągnięcie uwagi uczniów pracujących w grupach.
Czasami trzeba szybko skupić uwagę uczniów pochłoniętych pracą w małych grupach. Można to
łatwo osiągnąć, dając sygnał przez podniesienie ręki.
Oto przykład, jak można to wyjaśnić uczniom: „Jeśli wtedy, gdy pracujecie w grupach, podniosę
rękę do góry, będzie to oznaczało, że macie przerwać dyskusję. Każdy, kto zauważy moją podniesioną
rękę, kończy mówić i podnosi swoją. W ten sposób nawet ci, którzy mnie nie widzą, zorientują się, co
się dzieje w klasie i też podniosą ręce, przestając w tym momencie rozmawiać. Jeśli w chwili, kiedy
dam sygnał, będziecie mówić lub robić coś ważnego, przerwijcie czynność, ale zapamiętajcie, nad
czym pracowaliście, bo być może będziecie mogli do tego wrócić”.
Sygnalizowanie podniesioną ręką jest szczególnie przydatne do uciszania hałasu w klasie.
Sprawdza się dobrze, bo zmusza do innej formy działania – podnoszenia rąk – a nie tylko
do ograniczenia działania, czyli zaprzestania głośnej rozmowy. Technikę tę można stosować poza
lekcją w klasie np. na wycieczce. Nadaje się dla uczniów w różnym wieku, jest też skuteczna w pracy
z osobami dorosłymi.
Nauczycielska Akademia Internetowa - kurs „Jak motywować uczniów do nauki?”
Centrum Edukacji Obywatelskiej
Nauczycielska Akademia Internetowa
Centrum Edukacji Obywatelskiej
Technika 6. Dobrze że..., ale następnym razem...
Opis:
Cel:
Uczniowie analizują swoją pracę, zwracając uwagę na to, co było ich zdaniem dobre i co
można by następnym razem zrobić inaczej.
Nauczenie uczniów analizowania i oceniania własnych zachowań w otwarty i konstruktywny
sposób.
Technika: „Dobrze że......., ale następnym razem.....” może być zastosowana na końcu lekcji lub
po przerobieniu jakiegoś tematu. Nauczyciel prosi uczniów, żeby zastanowili się nad tym, co robili, a
czego nie robili na lekcji i napisali kilka zdań zaczynających się od słów: „Dobrze, że ...”. Uczniowie
mogą napisać, np.:
 Dobrze, że się zgłosiłem.
 Dobrze, że poczekałem chwilę i zmieniłem zdanie.
 Dobrze, że zrobiłam ten plan.
Gdy niektórzy uczniowie kończą pisać, nauczyciel przerywa i prosi, żeby wszyscy uczniowie
jeszcze raz przeanalizowali swoje zachowanie na lekcji i tym razem dokończyli zdania zaczynające się
od słów: „Następnym razem ...”, np.:
 Następnym razem mogę zgłosić się wcześniej.
 Następnym razem mogę wybrać łatwiejszy temat.
 Następnym razem mogę się tak bardzo nie spieszyć.
Należy podkreślić przy tym, że uczniowie mają napisać, to co mogliby zrobić inaczej, co nie
oznacza, że obiecują to zrobić. Stosowanie tej metody umożliwia uczniom ćwiczenie rozważnego i
konstruktywnego analizowania własnego zachowania. Część „dobrze” pozwala im dostrzec własne
uzdolnienia, co korzystnie wpływa na samoocenę. Część „następnym razem” przypomina, że nie
muszą powtarzać znanych zachowań. Mogą mądrze żyć i uczyć się, świadomie dostosowując swoje
działania do sytuacji.
Uczniowie nie muszą dzielić się swoimi spostrzeżeniami z całą klasą, ale czasem można ich
o to poprosić, stosując na przykład metodę „runda bez przymusu” (opisaną w pierwszym module)
albo zachęcić, by porozmawiali o tym w parach, zachowując w tajemnicy te sprawy, o których nie
chcą mówić. Tego rodzaju wymiana sprzyja tworzeniu dobrej atmosfery w zespole klasowym.
Każda lekcja jest inna – ma swój rytm, tempo i każda musi się w jakimś momencie skończyć.
Czasem najlepiej jest zakończyć lekcję jak rozdział w książce – pauzą, która obiecuje ciąg dalszy.
Kiedy indziej, by pomóc uczniom utrwalić doświadczenie, póki jeszcze mają je świeżo w pamięci,
dobrze jest zrobić podsumowanie.
Poza prezentowaną wyżej techniką do podsumowania lekcji dobrze nadają się także:
Zdania podsumowujące. Pokazanie planszy ze zdaniami w rodzaju: „Dowiedziałem się, że...”,
„Odkryłem na nowo, że ...”, „Zaskoczyło mnie, że ...”, i poproszenie uczniów o dokończenie tych
zdań. Po 3 – 4 minutach paru ochotników odczytuje głośno po jednym ze zdań.
Test powtórka. Nauczyciel zadaje całej klasie jedno pytanie, a uczniowie samodzielnie piszą
odpowiedzi w zeszytach. Gdy skończą, nauczyciel podaje prawidłową odpowiedź, by uczniowie mogli
ewentualnie poprawić swoją odpowiedź, zanim usłyszą następne pytanie. Dobrze, gdy nauczyciel
Nauczycielska Akademia Internetowa - kurs „Jak motywować uczniów do nauki?”
Centrum Edukacji Obywatelskiej
Nauczycielska Akademia Internetowa
Centrum Edukacji Obywatelskiej
zapisze prawidłową odpowiedź na tablicy, by nie rozpraszać uwagi uczniów. Gdy odpowiedzi są
bardziej skomplikowane lub zależą od subiektywnej oceny, nauczyciel podaje jedną prawidłową albo
prosi kilku uczniów o przeczytanie swoich propozycji. Aby utrzymać tempo lekcji i wysoki poziom
zaangażowania, powinno się ograniczyć dyskusje między uczniami. Gdy nauczyciel zauważy, że ktoś
niezupełnie rozumie pytanie, może zadać następne z tego samego tematu, stwarzając w ten sposób
szansę uczenia się podczas powtórki.
Nauczycielska Akademia Internetowa - kurs „Jak motywować uczniów do nauki?”
Centrum Edukacji Obywatelskiej
Nauczycielska Akademia Internetowa
Centrum Edukacji Obywatelskiej
1.Napisz, który pomysł, jaka refleksja ze sprawozdań innych uczestników kursu z
poprzedniego modułu jest według Ciebie, godna polecenia lub naśladowania (podaj
nazwisko i grupę uczestnika kursu).
2. Podaj nazwę szkoły, poziom i wykładany przedmiot, na którym zastosowałaś /łeś
technikę (metodę).
3. Podaj numer i nazwę zastosowanej techniki/metody oraz ile czasu poświęciłaś/łeś na
jej realizację podczas lekcji.
4. Podaj temat lekcji, jej cele operacyjne.
5. Napisz twój własny cel zastosowania techniki/metody.
6. Opisz w kilku zdaniach (punktach) przebieg lekcji i koniecznie zaznacz, w którym
momencie zastosowałaś/łeś technikę/metodę.
7. Opisz szczegółowo, w jaki sposób zastosowałaś/łeś tę metodę/technikę.
8. Napisz w kilku zdaniach, jak zareagował zespół klasowy na zastosowaną
metodę/technikę.
9. Przedstaw obserwacje trojga wybranych uczniów (podaj cytaty ich wypowiedzi lub/i
zachowanie). Napisz wynikające z tych obserwacji wnioski (dotyczące wprowadzonej
techniki).
1 uczeń
2 uczeń
3 uczeń
Wnioski:
10. Podaj własne refleksje na temat zastosowanej techniki/metody (słabe, mocne strony,
Twój pomysł na modyfikację, rekomendację, co ci się udało, co nie, co było, twoim
zdaniem, w metodzie/technice ciekawego, a co trudnego?).
11. Jaką inną technikę/metodę z tego modułu poleciłabyś /poleciłbyś/ innym
nauczycielom. Uzasadnij swój wybór.
Nauczycielska Akademia Internetowa - kurs „Jak motywować uczniów do nauki?”
Centrum Edukacji Obywatelskiej
Nauczycielska Akademia Internetowa
Centrum Edukacji Obywatelskiej
12. Napisz, które z poznanych w tym module metod/technik mogłabyś/mógłbyś
zastosować na spotkaniu z rodzicami? Uzasadnij swój wybór.
13. Zadanie dodatkowe (nieobowiązkowe).
Opisz w kilku zdaniach zmodyfikowaną przez ciebie technikę (na podstawie poznanych
wcześniej metod/technik), którą zastosowałaś/eś w twojej klasie.
W tym miejscu możesz zamieścić plik z materiałem dydaktycznym, którym
chciałabyś/chciałbyś się podzielić z innymi uczestnikami kursu lub opublikować
sprawozdanie ze spotkania z nauczycielami w Twojej szkole.
Nauczycielska Akademia Internetowa - kurs „Jak motywować uczniów do nauki?”
Centrum Edukacji Obywatelskiej