Ptaki *

PTAKI 
Kręgowce aktywnie
latające 
ŚRODOWISKO ŻYCIA PTAKÓW 
• Ptaki żyją na wszystkich kontynentach i zamieszkują
prawie wszystkie typy środowisk . Spotyka się je
praktycznie wszędzie , nawet w miejscach
niedostępnych dla innych zwierząt , np. w górach na
wysokości ok. 7 tys. Metrów nad poziomem morza . O
ich szerokim rozprzestrzenianiu zadecydowały głównie
dwie cechy : umiejętność latania oraz stałocieplność ,
czyli zdolność do utrzymywania stałej temperatury
siała, niezależnie od temperatury otoczenia .
Najbardziej
charakterystyczna
cecha większości
ptaków – zdolność
lotu – ma wpływ na
ich wielkość ,
budowę i
podstawowe funkcje
życiowe
BUDOWA ZEWNĘTRZNA
PTAKÓW
• Ciało ptaków ma opływowy kształt co zmniejsza opory
powietrza podczas lotu . Jest również lekkie dzięki
pneumatycznym kościom ( wypełnionym powietrzem ) .
Składa się z głowy , szyi , tułowia , ogona oraz kończyn.
Kończyny przednie są przekształcone w skrzydła .
Kończyny tylnie służą głównie do poruszania się po lądzie
, a u ptaków związanych z wodą – również do pływania ,
nurkowania lub brodzenia . Mała owalna głowa jest
połączona z kręgosłupem w sposób , który zapewnia dużą
ruchliwość .
• Charakterystyczną cechą je budowy jest rogowaty
dziób , służący przede wszystkim do pobierania
pokarmu .Ptaki nie mają zębów .Ciało ptaków pokrywa
cienka , sucha skóra pozbawiona gruczołów z
wyjątkiem gruczołu kuprowego , znajdującego się u
nasady ogona . Gruczoł kuprowy występuję prawie u
wszystkich ptaków , szczególnie dobrze jest on
rozwinięty u stale lub okresowo związanych z wodą .
Jego wydzielina służy do natłuszczania piór co chroni
je przed nasiąkaniem wodą .
• Pióra są rogowymi wytworami naskórka
charakterystycznymi wyłącznie dla ptaków .
Umożliwiają latanie oraz zabezpieczają ciało ptaków
przed utratą ciepła . Pióra są wymieniane okresowo w
procesie nazywanym pierzeniem . U większości ptaków
wymiana piór przebiega stopniowo , co umożliwia
zachowanie zdolności lotu . Do rogowych wytworów
naskórka zalicza się także :dziób , pazury oraz łuski
pokrywające kończyny tylne .
BUDOWA ZEWNĘTRZNA SÓJKI
• Dziób– służy głównie do zdobywania pokarmu , ale także do
budowy gniazd , pielęgnacji piór u niektórych gatunków również
do walki .
• Głowa – mała i owalna , głowa jest bardzo lekka i delikatna .
• Oczy –duże , zaopatrzone w ruchome powieki . Oczyszczają
powierzchnią gałek ocznych , stale je nawilżają .
• Szyja – ruchliwa szyja znacznie zwiększa zasięg działania
dzioba , umożliwiają m.in. Pielęgnacje upierzenia .
• Skrzydła – kończyny przednie przekształcone w skrzydła ,
umożliwiają latanie .
• Pazury- kończyny tylne mają z reguły cztery palce
zaopatrzone w pazury . U większości ptaków tzry palce
są skierowane do przodu a jeden do tyłu . Palce na
ogół pokrywają łuski .
• Kończyny tylne –służą do poruszania się w różnych
typach środowisk lądowych lub wodnych .
PTAKI GRZEBIENOWE
Ptaki Grzebieniowe stanowią 99% obecnie żyjących
gatunków ptaków. Większość z nich doskonale lata.
Wyjątkiem są Pingwiny , które świetnie pływają
i nurkują , wykorzystując do tego przekształcone
skrzydła. Ze środowiskiem wodnym są również
związane liczna ptaki posiadające zdolności lotu, m.in.
Żyjące w Polsce kormorany, perkozy, łabędzie , gęsi,
kaczki. Wiele gatunków latających prowadzi typowy
lądowy tryb życia.
Należą do nich m.in.
ptaki leśne (sójka)
polne (skowronek )
ptaki żyjące w
wysokich górach
(świergotek górski )
PTAKI BEZGRZEBIENIOWE
• Ptaki bezgrzebieniowe nie mają grzebienia na mostku
a ich skrzydła są zredukowane . Nie latają za to szybko
poruszają się na lądzie , biegają na dwóch silnie
umięśnionych kończynach tylnych. Do ptaków
bezgrzebieniowych należą m.in. Zamieszkujące Afrykę
strusie , australijskie emu i żyjące w Nowej Zelandii
kiwi. W Polsce ptaki bezgrzebieniowe nie występują .
PRZYKŁADY PTAKÓW GRZEBIENIOWYCH I
BEZBRZEBIENIOWYCH
Łabędź Niemy
Kiwi
RODZAJE PIÓR 
Pióra konturowe to pióra : pokrywowe , sterówki ogona
i lotki skrzydeł .Lotki sterówki tworzą powierzchne lotne a
sterówki dodatkowo uczestniczą w kierowaniu lotem .
Pióra puchowe mają krótką miękką stosinę i wiotką
chorągiewkę .Tworzą warstwę zabezpieczającą przed
utratą ciepła ..
PIÓRO KONTUROWE
PIÓRO PUCHOWE
RÓŻNE KSZTAŁTY DZIOBÓW
• Kształt dzioba jest uzależniony od rodzaju i sposobu
pobierania pokarmu . Dzioby ptaków drapieżnych (np.
orłów ) są stosunkowi krótkie i zakrzywione do dołu i
mają ostre krawędzie. Ptaki odżywiające się nektarem
(np. kolibry ) mają dziób długi i wąski , a ptaki
ziarnojady (np. wróbel )- krótki stożkowaty. U ptaków
odcedzających pokarm z wody (np. łabędzi ) dziób jest
szeroki i płaski o brzegach za opatrzonych w rogowe
listewki .
RODZAJE DZIOBÓW
ORZEŁ
KOLIBER
WRÓBEL
ŁABĘDŹ
PRZYSTOSOWANIE PTAKÓW DO ŻYCIA W
RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH 
• Ptaki drapieżne- mają hakowaty dziób i silne, ostre
szpony pozwalające na schwytanie i rozszarpanie
ofiary. Potrafią szybować wysoko na niebie, mają duże
i szerokie skrzydła lub wąskie, wygięte do tyłu jeżeli
chwytają ofiarę w locie- rząd drapieżne. Sowy polują
nocą. Mają duże, okrągłe oczy przystosowany do
widzenia w ciemności i świetny słuch. W dzień
ukrywają się. Ich ubarwienie jest ciemne, "maskujące",
zlewa się z otoczeniem .
• Ptaki wodne- potrafią nurkować. Należą do nich kaczki,
gęsi, perkozy, łabędzie. Miedzy palcami w kończynie
tylnej mają rozpiętą błonę pławną, która pomaga w
pływaniu, duża ilość tkanki tłuszczowej chroni je przed
utratą ciepła. Gruczoł kuprowy produkuje bardzo dużo
wydzieliny, którą rozprowadzają po całym ciele. Jest to
izolacja przed zamakaniem piór.
PTAKI BRODZĄCE- ZAMIESZKUJĄ TERENY
PODMOKŁE, POROŚNIĘTE WYSOKIMI TRAWAMI.
MAJĄ DŁUGIE SZYJE I NOGI, DZIĘKI CZEMU
MOGĄ SWOBODNIE BRODZIĆ PO MOKRADŁACH.
PALCE U NÓG SĄ DŁUGIE I CIENKIE.
• Żyjące na morzu- jedynymi ptakami, które dobrze
opanowały to środowisko życia są rurkonose. Na lądzie
pojawiają się tylko na okres lęgowy. Przez resztę czasu
spotkać je można na morzach i oceanach. Do tej
rodziny należą albatrosy, nawałniki, nurce i petrele.
Przez rurkowate nozdrza zewnętrze, dzięki gr.
Nosowym, wydalają sól. Polują wykorzystując
hakowaty dziób do połowu głównie ryb.
PRZEGLĄD
PTAKÓW
POLSKICH 
Dzięcioły- wydziobują
pokarm( korniki) spod kory,
uderzając dziobem o pień
drzewa, dlatego muszą mieć
bardzo mocną czaszkę. Na
kończyna tylnych są cztery
palce. Dwa z nich ustawione
są do przodu, a drugie dwa
przeciwstawnie do nich.
Dzięki temu łatwo mogą
zaczepiać się o korę.
GAWRON
Gawron to ptak średniej
wielkości, z sylwetki zbliżony do
wrony, lecz nieco smuklejszy
Gawron jest ptakiem bardzo
towarzyskim, który przebywa w
wielkich wrzaskliwych
gromadach. O zmierzchu ze
wszystkich stron ciągnie
ogromnymi stadami w kierunku
miejskich parków. Tam nocuje w
koronach drzew ku rozpaczy
okolicznych mieszkańców .
GOŁĄB
Gołębie- odziedziczyły
po swoich przodkach
bardzo ważną cechę.
Potrafią odszukiwać
właściwą drogę.
Przystosowanie to
wykorzystano do
hodowli gołębi
pocztowych.
Jaskółka
Występowanie:
Zamieszkuje cały świat
poza najwyższymi
szerokościami
geograficznymi.
Odżywiają się owadami
które łapią w locie
.Gniazda na skałach lub
budynkach .
KRUK
gatunek dużego
osiadłego ptaka
Wymiary średnie;
długość ciała ok. 65–67
cm
rozpiętość skrzydeł ok.
120–150 cm rodziny
krukowatych.
SIKORKA
Sikorka jest
niewielkim ptakiem o
barwnym upierzeniu.
Ma małą głowę,
ciemne oczy, ostry
dzióbek i białe
policzki w ciemnych
obwódkach.
Sójka
Sójka zamieszkuje całą
Europę, północną
Afrykę i Azję z
wyjątkiem południowych
rejonów. W Polsce
występuje wyłącznie w
górach i jest średnio
licznym gatunkiem
lęgowym.
KUKUŁKA
Kukułkę można spotkać
w całej Polsce . Jej
długość ciała dochodzi
do 35 cm, waga do 120
g.
Żywi się owadami, a jej
przysmakiem są duże
gąsienice motyli.
SROKA
W locie łatwa do poznania
po długim ogonie i krótkich
skrzydłach. Ubarwienie
także jest dla osobników
obu płci jednakowe: całe
ciało czarne , brzuch i
karkówki białe, grzbiet i
szyja mają niebieski
połysk, a długi ogon ma
połysk zielony, dziób i nogi
czarne.
SZPAK
Potrafią naśladować
odgłosy innych ptaków.
Długość ciała ok. 21 cm
Rozpiętość skrzydeł 38
cm
Masa ciała ok. 80 g.
WRÓBEL
Wróbel jest małym
brązowym ptaszkiem, z
szarym brzuszkiem.
UKŁAD ODDECHOWY PTAKÓW
• Ptaki mają jeden z najbardziej skomplikowanych układów
oddechowych ze wszystkich zwierząt . Podczas wdechu 75%
świeżego powietrza omija płuca i kieruje się bezpośrednio do
tylnych worków powietrznych, które ciągną się od płuc i łączą z
przestrzeniami powietrznymi w kościach. Pozostałe 25% powietrza
płynie bezpośrednio do płuc. Podczas wydechu zużyte powietrze
wydostaje się z płuc, a powietrze zachowane w tylnych workach
powietrznych jest jednocześnie przenoszone do płuc. Dzięki temu
świeże powietrze przepływa przez płuca ptaka zarówno podczas
wdechu, jak i wydechu[38]. Ptaki wydają dźwięki za pomocą krtani
tylnej – mięśniowej komory z kilkoma błonami bębenkowymi, która
znajduje się na dolnym końcu tchawicy, czyli tam, gdzie rozdziela
się ona na oskrzela.
UKŁAD ODDECHOWY 
WZROK
• Zmysł wzroku jest u większości gatunków
ptaków zwykle dobrze rozwinięty i
dominuje wśród innych narządów zmysłów.
Poruszanie się w powietrzu, pośród koron
drzew lub obserwowanie ziemi z dużej
wysokości wymogło na ewolucji stopniowe
jego ulepszenie. Stąd to w tej gromadzie
współczesnych kręgowców znajdują się
gatunki o najlepiej wykształconym wzroku.
SŁUCH 
• Uszy ptaków nie posiadają małżowin usznych, ale są
pokryte piórami, chociaż u niektórych ptaków, np. u
puszczykowatych pióra te tworzą kępki
przypominające małżowiny uszne. W uchu
wewnętrznym znajduje się ślimak, ale nie jest on
skręcony spiralnie jak u ssaków. Położenie otworów
usznych u niektórych sów jest po obu stronach głowy
asymetryczne – jeden jest wyżej, drugi niżej.
PTAKI EGZOTYCZNE

Lasy tropikalne zamieszkuje mnóstwo egzotycznych
ptaków , które zdobią je swoim wspaniałymi barwami .
Niektóre można zobaczyć w zoo lub w ogrodach
botanicznych, bardzo odległych od ich środowiska
naturalnego . Tak jest w przypadku ar , papużek falistych.
Pewna liczba spośród nich , przypadkowo wprowadzona
do innych krajów , potrafi się w nich zaaklimatyzować .
Wszystkie ptaki dzięki swojej urodzie , barwom i śpiewowi
pasjonują ornitologów . U wielu z nich przede wszystkim
zauważamy wspaniałe żywe kolory .
ARA
ŻÓŁTOSKRZYDŁA
Zamieszkuje wilgotne lasy
Ameryki Południowej i
mierzy 85 cm. długości
co czyni ją jedną z
największych papug .
Bardzo dobrze lata i
najlepiej ze wszystkich ar
opanowała sztukę
naśladowania ludzkiej
mowy . 
KAKADU ŻÓŁTOCZUBA
KOLIBER
ROZELLA BIAŁOLICA 
TUKAN
Można go spotkać w
amazońskich lasach
Ameryki Południowej .
Mierzą one 30- 60 cm.
a długość ogromnego ,
barwnego dzioba wynosi
tyle, ile połowa długości
ciała . Tukan żywi się
owocami , jaszczurkami 
Obecnie na świecie jest
31 gatunków Tukana .
BUDOWA JAJKA PTAKA 
KILKA PTAKÓW
ZIMUJĄCYCH W
POLSCE 
Wróbel domowy
Dzięcioł
Gil
Sikorka bogatka
Szczygieł
Kruk
Gawron
Zięba
Bielik
KILKA PTAKÓW
ODLATUJĄCYCH
NA ZIMĘ DO
CIEPŁYCH
KRAJÓW 
wilga
-kukułka
-słowik
-jaskółka
-dudek
-kraska
-bocian
ZNACZENIA PTAKÓW DLA CZŁOWIEKA 
POZYTYWNE :
• Dostarcza mięsa , jaj i piór
• Są hodowane ze względu na atrakcyjny wygląd lub piękny
śpiew (np. papugi , kanarki , pawie )
• Są sprzymierzeńcami człowieka w walce ze szkodnikami upraw
rolnych , sadów , lasów (np. sikorki , dzięcioły )
• Dostarczają guana – nawozy wykorzystywanego w rolnictwie ,
bogatego w związki azotu , potasy i fosforu ( np. kormorany )
NEGATYWNE
Powodują szkody gospodarcze , zjadając
ziarno zbóż na polach uprawnych (np.
wróble), uszkadzając owoce w sadach(np.
szpaki ) , atakując ptactwo domowe (np.
jastrzębie )
Mogą przenosić niebezpieczne dla człowieka
robaki pasożytnicze i drobnoustroje
chorobotwórcze 
KONIEC 
Prezentację przygotowała :
Patrycja Wiewióra 
Źródło ; Internet i książki ;)