Karol Marks - Podstawy przedsiębiorczości
advertisement
HISTORIA MYŚLI EKONOMICZNEJ Karol Marks (1818-1883) Karol Marks urodził się w Niemczech. Jego rewolucyjne poglądy i działalność doprowadziły do konfliktu z władzami kraju, musiał więc emigrować. W 1849 r. Marks przeniósł się do Londynu, gdzie studiował, pisał i stworzył swe największe dzieło Das Kapital (Kapitał). Dzięki pomocy finansowej, którą otrzymywał od swojego przyjaciela i współtwórcy kilku dzieł, Fryderyka Engelsa, Marks mógł całkowicie poświęcić się swojej pracy. W 1845 r. Liga Sprawiedliwych (później zmieniła nazwę na Ligę Komunistyczną) poprosiła Marksa i Engelsa, aby przygotowali oświadczenie dotyczące ich przekonań. W ten sposób powstał Manifest komunistyczny. Idee zawarte w Manifeście zaowocowały powołaniem do życia międzynarodowych organizacji robotniczych, tzw. „Międzynarodówek”. Marks był wizjonerem wielkiej rewolucji i stawiał ją ponad stopniowe zmiany poprawiające położenie robotników w ramach gospodarki kapitalistycznej. Trudno w kilku słowach streścić dokładnie, co Karol Marks miał do powiedzenia na temat świata, w którym żył i świata, którego nadejście przewidywał. Marks uważał, że bieg historii jest całkowicie określony przez siły ekonomiczne. Inaczej mówiąc, prawdziwe powody zachowań ludzi i państw określone są przez warunki i wydarzenia gospodarcze danych czasów. Marks twierdził, iż społeczeństwa nie są jednolite i składają się z klas społecznych. Kryterium podziału na klasy jest własność środków produkcji. Społeczeństwo składa się z klas posiadających środki produkcji oraz z klas ich pozbawionych. Zmiany gospodarcze powodują, że istniejący układ klas społecznych staje się przeszkodą do dalszego rozwoju. Przykładowo, produkcja wyrobów przemysłowych nie może być zorganizowana tak jak folwark pańszczyźniany. Zmiany istniejącego układu klas odbywają się na ogół w sposób bardzo gwałtowny, drogą rewolucji społecznej. Stosując ten schemat rozumowania, można wyjaśnić Rewolucję Francuską jako zmaganie się rodzącej klasy kapitalistów z klasą feudałów. Według Marksa, kapitalizm prowadzi do bogacenia się bogatych i jednoczesnego ubożenia robotników. Robotnikom płaci się za mało, więc nie są oni w stanie kupować dóbr, które produkują. Prowadzi to do kryzysów nadprodukcji, to znaczy stanu, w którym ludzie mają za małe dochody, by wykupić wytworzone towary. Pogłębiające się kryzysy gospodarcze powodują w końcu rewolucję. Nowy porządek, który zapanuje po rewolucji, nie będzie już oparty na wyzysku. Produkcja będzie planowana, a każdy robotnik będzie pracował „według swoich umiejętności”, otrzymując wynagrodzenie „zgodnie z wkładem swej pracy”. Część działaczy robotniczych twierdziła, że system gospodarki kapitalistycznej można zastąpić efektywniejszym systemem gospodarczym. Nowy system gospodarczy powstanie przez zniszczenie filarów gospodarki rynkowej: prywatnej własności środków produkcji oraz wolnej przedsiębiorczości. Tak radykalne zmiany mogła wprowadzić tylko rewolucja społeczna. Jeden z kontynuatorów Marksa, Włodzimierz Lenin, stwierdził, iż taką rewolucję może przeprowadzić w sprzyjających warunkach historycznych partia polityczna zorganizowana według wzorów wojskowych. Kierowana przez niego partia bolszewicka, korzystając z napięć społecznych w Rosji powstałych w czasie pierwszej wojny światowej, przejęła władzę, inicjując budowę nowego systemu gospodarczego. EKONOMIA STOSOWANA
