Zarządzanie różnorodnością, czyli wykorzystanie potencjału Teorii

Zarządzanie różnorodnością, czyli wykorzystanie potencjału
Teorii Ról Zespołowych Belbina
„Różnimy się nie tylko płcią, kolorem skóry, także upodobaniami, temperamentem,
preferencjami, poczuciem humoru … i właśnie ta odmienność jest inspirująca”.
Słowa dr Meredith’a Belbina ilustrują codzienność świata i różnorodność, z którą
spotykamy się za każdym razem wchodząc w relacje z innymi. Relacje, które mogą
być przyjemne, łatwe i inspirujące, ale które bywają też trudne, konfliktowe i
nieefektywne. Odmienność, czy różnorodność może być inspirująca i przynosić
korzyści, ale musi być odpowiednio potraktowana, lub też mówiąc językiem
biznesowym – odpowiednio zarządzana.
Czy różnorodność może być efektywna?
Tę zależność (i wiele innych, o niektórych poniżej) pokazującą, że różnorodność
związana jest z efektywnością, odkrył prowadząc wieloletnie badania nad zespołami
wspomniany dr Belbin, tworząc słynną Teorię Ról Zespołowych. Opisuje ona możliwe
role, czyli preferowane, powtarzające się zachowania osób w zespole oraz pokazuje
sposoby na budowanie efektywnych zespołów, współpracę i komunikację między
jednostkami. Punktem wyjścia jest diagnoza (za pomocą testu i oceny obserwatorów)
własnych preferowanych ról zespołowych. Na podstawie takiej diagnozy możliwe
jest zrozumienie, które z zachowań danej jednostki są źródłem siły, a które mogą
stanowić potencjalne słabości. I tak w zespole można odnaleźć 9 współpracujących
ról: Koordynator, Lokomotywa, Implementer, Poszukiwacz Źródeł, Kreator, Dusza
Zespołu, Perfekcjonista, Specjalista, Ewaluator. Różnorodność ról, świadomość i
wzajemna znajomość członków, a także podział obowiązków dostosowany do
zdolności osób i świadomość braków – to z pewnością cechy skutecznego zespołu.
Wiedza na temat brakujących ról i sposoby na uzupełnienie ich (np. poprzez
pełnienie przez jedną osobę dwóch ról lub poszukiwanie nowego członka zespołu).
Każda z ról jest bowiem istotna dla funkcjonowania zespołu i nie ma tutaj ról
gorszych lub lepszych. Kluczem jest występowanie wszystkich ról w zespole i
wzajemne uzupełnianie się. Zespoły mieszane są bowiem efektywniejsze i mają
większe szanse na sukces.
Skąd się biorą poszczególne role zespołowe?
Preferowane role to tendencja do określonych zachowań w zespole, które wynikają z
osobowości, temperamentu, konstruktów poznawczych, czy w końcu genów danej
osoby. Według metafory Belbina, człowiek i jego zachowania to statek, który pływa
po morzach zadań, zespołów i organizacji. Wodach spokojnych, błękitnych lub też
wzburzonych, niespokojnych, mętnych i podczas sztormów. A pod pokładem kryje
się nasza osobowość, temperament, mikrosygnały warunkujące mimikę, gesty,
1
zachowania. Każdy statek ma też kotwicę, która sięga aż do jego specyficznego DNA
– która także może mieć wpływ na to, w którym kierunku i czy w ogóle statek
popłynie. Teoria Belbina obserwuje i pozwala opisać to, jak wykorzystujemy to kim
jesteśmy (naszą kotwicę i statek) w sytuacjach interakcji z innymi na różnych wodach
organizacji, zespołów, w których pracujemy.
Po co to wszystko?
Zespoły i organizacje składają się z różnorodnych osobowości. Każda z ról niesie ze
sobą zarówno silne, jak i słabe strony – nazywamy je akceptowalnymi słabościami.
Bo przecież nikt nie jest doskonały. Ważne, aby mieć świadomość własnego
potencjału i słabości. Mogę bowiem wiedzieć, że jestem osobą bardzo innowacyjną
(kreator), ale ode mnie zależy jak to wykorzystam w organizacji oraz czy to i jak
pokażę innym. Czyli co zrobię z tym, że wiem jaki jestem, jak wykorzystam swój
potencjał. Trzeba nauczyć się wzajemnej tolerancji i uzupełniać pewne role innymi
rolami w zespole tak, aby powstała równowaga. Znajomość poszczególnych osób i
ich ról pozwala nam lepiej zrozumieć ich funkcjonowanie, zachodzące interakcje
między osobami, odpowiednio dobrać osoby do stanowisk i współpracy w zespole
(różnorodność i równowaga ról), czy też usprawnić komunikację pomiędzy nimi.
Możemy sobie bowiem wyobrazić, że łatwo o nieporozumienia w sytuacji komunikatu
typu: „Po prostu zrób to!” (Lokomotywa) i odpowiedzi: „Przemyślę to i jutro
poinformuję cię, jaka jest moja ostateczna decyzja” (Ewaluator). Każda z ról ma
swoją specyfikę, której znajomość pozwala dopasować wzajemne działania i uniknąć
niepotrzebnych nieporozumień w komunikowaniu się i zrozumieniu. Ponadto, teoria
Belbina pozwala odkryć jak motywować każdą z ról, jak poszczególne osoby (role)
reagują na presję i stres , kto chętnie przejmuje inicjatywę, komu jakie zadania
powinniśmy delegować, etc. Edukacja i wzajemna znajomość członków zespołów
przyczynia się do poprawy efektywności, poprzez koncentrację na mocnych stronach
poszczególnych osób (preferowanych rolach). Kluczem jest rozpoznanie i
zarządzanie tak rozumianą różnorodnością. Tak, aby efekty pracy zespołu były
zadowalające.
2