Wiedza o kulturze
advertisement
Wiedza o kulturze skojarzenia: wiedza o kulturze kongres kultury polskiej kultura bakterii kultura logiczna kultura rolna kultury pierwotne kultura dziennikarska kultura osobista kultura fizyczna kultura jezyka Czym jest kultura? • Fenomen towarzyszący życiu ludzkiemu jaki i kategoria zaczerpnięta z języka potocznego i naukowego • Jeden z podstawowych przedmiotów badań nauk humanistycznych i społecznych • Kategoria wieloznaczna, przez niektórych uznana za niedefiniowalną Etymologia terminu kultura źródłosłów łaciński colo, colui, cultum pielęgnować, hodować, uprawiać (rolę), zdobić Pierwotnie termin kultura wiązano z uprawą roli (cultura agri), dzięki Cyceronowi jednak zaczął funkcjonować w nowym znaczeniu, jako cutura animi, tj. uprawa umysłu, aktywność duchowa, filozofia odpowiedniki w j. greckim: • ‘pelomai’ wysiłek zmierzający do przekroczenia sfery ludzkiego myślenia • ‘paideia’ wychowanie, kształtowanie w człowieku ideału człowieczeństwa XVIII w. we Włoszech, Francji i Anglii Kultura - życie umysłowe człowieka, jego cechy i wytwory W Niemczech Kultura - kształcenie, proces ewolucji ludzkości od najniższego poziomu, wspólnota kulturowa narodu W języku polskim: Joachim Lelewel ,,Wykład dziejów powszechnych”. Wg Lelewela kultura obejmowała moralność, religię, obyczaje, organizację społeczną, pracę fizyczną i umysłową, nauki i sztuki. Sposoby definiowania kultury R. Linton: „Istotą wszelkiej definicji kultury jest bowiem to, że wybiera pewne aspekty całego pojęcia oznaczanego owym terminem i kładzie nacisk na nie kosztem innych aspektów. Nacisk ten, a w konsekwencji także wartość definicji, będą zależały od tego, jaki szczególny cel definiujący miał na uwadze. Istnieje wiele możliwości definiowania kultury, a każda jest użyteczna w powiązaniu z dociekaniami określonego rodzaju „ (R. Linton, Kulturowe podstawy osobowości) zbiory definicji kultury - A. L. Kroebera i C. Klukhohna, Culture. A Critical Review of Concepts and Definitions – 168 określeń terminu kultura. - W J. POLSKIM: Antonina Kłoskowska, Kultura masowa. Krytyka i obrona 6 sposobów definiowania kultury wg Antoniny Kloskowskiej • Definicje opisowo-wyliczające (albo nominalistyczne) • Definicje historyczne • Definicje normatywne • Definicje psychologiczne • Definicje strukturalizujące • Definicje ze względu na genezę kultury Definicje opisowo-wyliczające • Kultura jako określony zbiór konkretnych przedmiotów. • Definiowanie kultury sprowadza się do wyliczania jej części składowych. • Np. definicja E. Tylora: „Kultura czyli cywilizacja jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa. „ Definicje historyczne • Tradycja jako mechanizm przekazywania dziedzictwa kulturowego • określenia: dziedziczenie, dorobek, tradycja • Kultura to charakterystyczny dla człowieka rodzaj przekazu minionego doświadczenia przyszłym pokoleniom w drodze wychowania i nauczania • Np. definicja Stefana Czarnowskiego: „kultura jest dobrem zbiorowym i zbiorowym dorobkiem, owocem twórczego i przetwórczego wysiłku niezliczonych pokoleń…; o kulturze mówić możemy dopiero wówczas, gdy odkrycie czy wynalazek zostaje zachowany, gdy jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, gdy staje się dorobkiem trwałym zbiorowości ludzkiej, nie przyzwyczajeniem poszczególnej jednostki czy jej mniemaniem osobistym” Definicje normatywne • podporządkowywanie się zachowań ludzkich normom, wzorom, wartościom i modelom. To elementy konstytutywne kultury. • Kultura to zespół norm obowiązujących członków danej zbiorowości ludzkiej i warunkujących jej trwanie • Bliskie ujęciu A. L. Kroebera i T. Parsona: kultura to „przekazane i stworzone treści i wzory wartości, idei i innych symbolicznie znaczących systemów, będące czynnikami kształtującymi ludzkie zachowania oraz wytwory stanowiące produkt zachowania.” Definicje psychologiczne • Skupiają uwagę na psychicznych mechanizmach kształtowania się kultury • analizują mechanizmy uczenia się, formowania nawyków kulturowych, internalizacji norm obowiązujących w danej zbiorowości i wartości przez tę zbiorowość uznawanych • wpływ kultury na kształtowanie osobowości jednostek Np. definicja Stanisława Ossowskiego: „Kultura jest pewnym zespołem dyspozycji psychicznych przekazywanych w łonie danej zbiorowości przez kontakt społeczny i uzależniony od całego systemu stosunków międzyludzkich.” Strukturalistyczny sposób definiowania kultury • Przedmiot zainteresowania: • struktura konkretnej kultury, tzn. zasadnicze elementy tej kultury oraz ich wewnętrzne powiązania • Zazwyczaj wymienia się 4 kategorie elementów kultury: • • • • materialno – techniczne społeczne ideologiczne psychiczne (dot. wczuć i postaw) • Definicje tego typu badają strukturę konkretnych kultur – nie dotyczą kultury w ogóle definicje genetyczne (definiowanie kultury ze wzgledu na jej geneze ) • pochodzenie kultury jako cecha definiująca • 2 grupy definicji genetycznych: • 1. dotyczy wewnętrznego rozwoju kultury, wyłaniania się jednych (wyższych) jej form z form innych (niższych, wcześniejszych); • 2. dotyczy problemu wyłaniania się kultury z natury • Kultura to suma wytworów zachowań ludzkich powstałych w wyniku aktywności człowieka, przy czym jedni akcentują bardziej aktywność intelektualną a inni fizyczną, pracę ludzką w całym jej zróżnicowaniu Inne aspekty opisywania kultury • wartościujący i opisowy • atrybutywnie i dystrybutywnie • wskazując na jej podstawowe elementy • w opozycji do dwóch pojęć: natura i cywilizacja Wartosciujacy i opisowy sposób okreslania kultury Wartościujący • zawiera ocenę kultur poszczególnych zbiorowości ludzkich (kultury lepsze i gorsze, wyższe i niższe, bardziej lub mniej cywilizowane). • Kultura podlega rozwojowi, zjawisko stopniowalne Opisowy (neutralny) zespół wielu zróżnicowanych zjawisk, których wzajemne powiązania i uwarunkowania mogą być przedmiotem opisu i analizy, ale nie wartościowania Przymiotniki: kulturalny i kulturowy kulturalny wartościujący kulturowy opisowy Atrybutywne i dystrybutywne rozumienie kultury Atrybutywne rozumienie kultury • kultura jest cechą stałą, czyli atrybutem ludzkości jako całości (ujęcie globalne) lub poszczególnego człowieka jako przedstawiciela gatunku ludzkiego (ujęcie jednostkowe) • termin kultura wyłącznie w lp. (kultura, nie kultury!) Dystrybutywne rozumienie kultury • zbiór cech kultury określonej zbiorowości • termin kultura może być używany w lp. jak i lm. (należy ustalić, o czyją kulturę chodzi) • Sposób przypisania kultury określonej zbiorowości może mieć charakter konkretny lub typologiczny. Konkretny -> kultura konkretnego społeczeństwa (kultura francuska, polska) Typologiczny -> kultura związana ze zbiorowością określonego typu (kultura robotnicza, szlachecka) Szerokie i waskie rozumienie pojecia kultura działalność artystyczna, idee wyznaczające obraz świata, religia wszystko, co stworzył człowiek od zarania dziejów i co ma trwały, zobiektywizowany charakter Kultura a… Kultura a natura • 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. • • W refleksji antropologicznej kultura u natura stanowią dwa przeciwstawne sobie porządki: natura jest stanem charakteryzującym się chaotycznym niezróżnicowaniem, kultura jest czymś uporządkowanym i można ją rozumieć; Natura jest tym co pierwotne i bezpośrednie, kultura to przede wszystkim społeczna organizacja, coś co się nadbudowuje na porządku naturalnym; Natura jest ciągła, kultura nieciągła; W naturze istnieje wolność, kultura to człowieczeństwo; Natura to zewnętrzność, kultura to reguły i normy Natura to zjawiska biologiczne, kultur jest mentalna Natura jest światem nie przetworzonym, kultura przetworzonym Współcześnie zaciera się antagonistyczna opozycja kultura – natura (idea ta pojawiła się w pracach E. Cassirera, K. Lorenza i E. Morina). Kultura to przedłużenie rozwoju biologicznego Kultura przeciwstawiana jest naturze w sensie ontogenetycznym, wynika z natury w sensie filogenetycznym Kultura a cywilizacja • Pomieszanie dwóch terminów; oba terminy mają rodowód łaciński, często były używane zamiennie • Odróżnia się cywilizację od kultury, wskazując iż cywilizacja to całość dorobku kulturalnego, organizacyjnego i technicznego człowieka, natomiast kultura to religia, ideologia i sztuki piękne • Współcześnie dominuje tendencja do nierozdzielania tych pojęć. Coraz częściej używa się ogólnego terminu kultura, natomiast cywilizacja, stosuje się na określenie pewnego etapu rozwoju kultura (cywilizacja miejskoprzemysłowa), bądź w odniesieniu do zjawisk globalnych podstawowe kategorie kultury (dzialy kultury) 1. działania i zabiegi techniczne, które służą zaspokajaniu naturalnych, bytowych potrzeb człowieka 2. struktura społeczna - regulowanie stosunków, ról, układów i wzajemnych powiązań ludzkich 3. świat zjawisk transcendentnych i autotelicznych – stanowiących cel sam w sobie (sztuka, filozofii, religii, tzw. kultura duchowa i symboliczna) Podzial na typy kultury (zasadza sie zazwyczaj na kryterium grupy ludzkiej i wystepujacych w niej rodzajach wiezi) Ze wzgledu na przynaleznosc do okreslonych warstw i grup społecznych rycerską szlachecką mieszczańską chłopską ludową robotniczą inteligencką (elit kulturalnych) Ze wzgledu na charakterystyczny typ gospodarowania i układu stosunków między ludźmi np. • kultury pasterskie • kultury myśliwskie • …. Ze wzgledu na przynależność do religii lub dystansowania się wobec niej • typ kultury świeckiej (laickiej) • typ kultury religijnej - buddyjskiej - chrześcijańskiej (katolickiej, protestanckiej, prawosławnej) - Islamu - ….. Ze wzgledu na charakter aktywnosci ludzi w róznych dziedzinach a) intelektualna –> typ kultury intelektualnej, humanistycznej, technicznej, informatycznej b) Artystyczna –> typ kultury literackiej, plastycznej, muzycznej, filmowej c) typ zawodu -> kultura kulinarnej, pedagogiczna itd. d) ze względu na ogólną egzystencję fizjoloigczno emocjonalną człowieka ->kultura zdrowotną, erotyczną, seksualną • • • • Ze wzgledu na na zakres wystepowania określonych cech globalną kontynentalna narodowa regionalna Ze wzgledu na poziom kultury • typ kultury wysokiej (elitarnej) • typ kultury masowej (popularnej) Ze wzgledu na przynaleznosc do grupy wiekowej młodzieżową różne subkultury Ze wzgledu na stosunek do obowiazujacej polityki panstwa kulturze oficjalna kulturę alternatywną kontrkulturę Podstawowe elementy kultury • Rzeczy, przedmioty stanowiące wytwory i obiekty ludzkiej działalności • Znaki – nośniki informacji A) Znaki w formie materialnej jako rzeczy B) Znaki występujące w formie zachowań (systemy – kody; uczestnictwo -> posługiwanie się kodami) C) Język D) Symbole *Zachowania ludzkie, które mają charakter społecznie ustalonych i stanowią realizację określonego wzoru kultury Podstawowe elementy kultury cd. • Wytwory/dobra: materialne i niematerialne: przekonania, idee i ideały • Wartości będące przedmiotami materialnymi, ideami i przekonaniami • Normy i wzory • Zachowania, stanowiące odbicie w dużej mierze norm i wzorów • Obyczaje uznane w danej społeczności jako wzory zachowań Dobra kultury • W zależności od tego jak rozumiemy kulturę, jej dobra mogą oznaczać szerszy bądź węższy zbiór • Mówi się o ochronie dóbr kultury w muzeach, mając na myśli rzeczy, dzieła sztuki; gdy mówi się o ochronie dóbr duchowych ludzi wierzących, bądź niewierzących, dobra oznaczają zjawiska z zakresu postaw, idei, doktryn, świadomości ludzkiej • Wyróżnia się nieraz dobra instrumentalne (pośrednie), stanowiące środki do osiągnięcia innych dóbr i dobra autoteliczne, stanowiące cel sam w sobie (np. wykształcenie) Wartości kultury • Cecha, bądź własność obiektywna przysługująca danemu przedmiotowi, bądź też przypisana mu przez podmiot • Ze względu na tę wartość, podmiot – jednostka lub zbiorowość, przyjmuje wobec niej postawę szacunku, przypisuje jej ważną rolę w swoim życiu, bądź wyraża wolę jej osiągnięcia • Wartości przypisane do dóbr tworzą ich hierarchie; zjawisko to uwarunkowane jest społecznie Normy i wzory kulturowe Wzór kulturowy to dające się zaobserwować prawidłowości, powtarzanie się pewnych zachowań, to mniej lub bardziej ustalony w zbiorowości sposób zachowania i myślenia (taki sposób zachowania i myślenia, który odzwierciedla stałe sposoby działania i myślenia członków zbiorowości) - aspekt normatywny (norma, według której ktoś postępuje) - aspekt behawioralny (realizacja normy w konkretnym zachowaniu członków zbiorowości • Np.: przeprosiny; ktoś wie, co należy zrobić w przypadku, gdy obrazi drugiego człowieka i daje temu wyraz w określonym sposobie zachowania • Wzory można podzielić na: 1. postulowane i realizowane, 2. wzory surowo wymagane i nie wymagane, 3. wzory jawne ( prawidłowości zachowań wstępujące w postaci norm świadomie formułowanych i respektowanych przez daną zbiorowość) i ukryte (prawidłowości zachowań nieuświadomione), 4. wzory zwyczajowe, moralne i prawne • Normy i wzory kulturowe cd. • Wzory : 1. postulowane i realizowane 2. wzory surowo wymagane i nie wymagane 3. wzory jawne ( prawidłowości zachowań wstępujące w postaci norm świadomie formułowanych i respektowanych przez daną zbiorowość) i ukryte (prawidłowości zachowań nieuświadomione) 4. wzory zwyczajowe, moralne i prawne Kanon kultury • To zestaw tekstów prawomocnych i uznanych za obowiązujące, stanowiące w pewnym sensie przymus edukacyjny • Kanon pełni funkcje restrykcyjne, np. przekroczenie granicy tego, co uznane w religii oznacza odejście od dozwolonych praw wiary i jest herezją • Ustala obowiązujące we wspólnotach wartości kulturowe • Instytucjonalizacji kanonu służą instytucje i placówki upowszechniania kultury – szkoły, teatry, filharmonie, muzea, galerie, biblioteki, czasopisma • Kanon ma charakter uniwersalny • • • • • Obyczaje, zwyczaje, obrzędy, rytualy Obyczaj to powszechnie przyjęte sposoby postępowania, najczęściej utwierdzone tradycją i mające miejsce na określonym terenie i dotyczący pewnej grupy ludzi Zwyczaje to sposoby postępowania wynikające z nabytej dyspozycji przyzwyczajania i jako takie mogące się przekształcić w obyczaje Zwyczaje nie są obarczone sankcjami i nie mają charakteru trwałego; dzieli się je na grupowe i indywidualne Obrzędy utożsamiane niekiedy z ceremoniami i obyczajami są definiowane jako uświęcone tradycją zespoły czynności i praktyk towarzyszące uroczystościom rodzinnym, społecznym, religijnym (o. inicjacyjne, afirmacyjne, współżycia, izolacji) Rytuały to zespoły czynności stanowiące formę zewnętrzną obrzędu religijnego, uroczystości, ceremonii; wiążą się z przymusem ich realizacji i świadczą o doniosłości wykonywanej czynności. Zakorzenione są w konkretnych wartościach i dają zbiorowościom poczucie wspólnoty Mit i symbol Instytucja kultury • Pojęcie weszło do nauki o kulturze dzięki szkole funkcjonalnej • Instytucje to sieć społecznych i zarazem kulturowych stosunków organizujących daną zbiorowość i decydujących o jej specyfice • Pojęcie instytucji obejmuje z jednej strony wszelkie treści zawarte w pojęciu wzoru kulturowego (zjawiska normatywne i behawioralne), a z drugiej treść związaną z podłożem ludzkim i organizacją życia zbiorowego. W pierwszym znaczeniu instytucja to uznany i ustalony zwyczaj rządzący określonymi stosunkami między ludźmi (np. instytucja prawa). W drugim znaczeniu instytucja to organizacja ludzi podtrzymująca istnienie kompleksu zwyczajów rządzących stosunkami międzyludzkimi Zjawisko kultury Zjawisko kultury • Jest wielowymiarowe • Jego wielowymiarowość łatwiej ukazać wskazując na podstawowe, akceptowane powszechnie przez przedstawicieli antropologii, historii, filozofii i socjologii: a) wątki kultury a) istotne cechy zjawisk kultury b) płaszczyzny zjawisk kultury • • • • • • • • Istotne watki i cechy zjawiska kultury Jest związana z człowiekiem jaką jej twórcą; człowiek jest przez kulturę kierowany, za jej pomocą wyraża swoje potrzeby, emocje i wrażenia; manipuluje kulturą jako narzędziem w życiu zbiorowym Jest zjawiskiem społecznym (ponadjednostkowym); nie byłoby kultury gdyby nie byłoby życia zbiorowego Jest regularna, tj. zalicza się do niej zjawiska odznaczające się powtarzalnością i które można ujmować w prawa/k. trwa i zmienia się według pewnych praw i regularności; można ją nie tylko opisywać, ale także szukać zasad jej działania Jest zbiorem zjawisk wyuczonych, nie jest przekazywana na drodze biologicznej, za pośrednictwem genów, ale na drodze wychowania i uczenia się; Jest aparatem adaptacyjnym człowieka Ma wymiar czasowy Ma wymiar przestrzenny Jest systemem, jest złożona z elementów tworzących całość; między jej elementami zachodzi proces integracji, często bardzo skomplikowany Płaszczyzny zjawisk kultury • Materialna: zjawiska kulturowe mają swój wymiar materialny; dzięki przedmiotom istnieje możliwość recepcji tych zjawisk; • Behawioralna: zjawiska kulturowe nierozerwalnie związane są z zachowaniami motorycznymi (wewnętrzne, zewnętrzne, werbalne) • Psychologiczna: wartościowanie, oceny, postawy, motywy, znaczenia nadawane przez człowieka przedmiotom materialnym i zachowaniom • Aksjomatywna: odnosi się do wartości i norm podzielanych przez zbiorowość i dających się sformułować po bliższym zapoznaniu się z kulturą Nauki o kulturze Nauki o kulturze • Antropologia kultury i jej działy: antropologia społeczna, etnografia, etnologia, antropologia społeczności pierwotnych, a. społeczności chłopskich, a. społeczności miejskich, a. historczna • Dyscypliny splatające się z antropologią kultury: archeologia, lingwistyka, relizgioznastwo, antropologia filozoficzna • Nauki pokrewne antropologii: socjologia, historia Antropologia kultury • początki w XIX w. • rozwój – XX w. (ukształtowanie się i rozwój najważniejszych odmian – kierunków w antropologii) • Miejsce powstania: Europa - nauka par exelence „europejska” • Główne czynniki sprzyjające jej powstaniu: - rozwój nauk (w szczególności przyrodniczych) - rewolucja techniczna - rozwój geograficzny • zaliczana jest do nauk humanistycznych i społecznych Przedmiot antropologii kultury • pojęcie kultury. Funkcjonuje ono w dwojakim sensie: 1. w odniesieniu do podstawowego przymiotu człowieczeństwa (kultura ludzka) 2. w kontekście konkretnych społeczeństw reprezentujących odmienne wersje kulturowych sposobów życia • człowiek jako twórca i reprezentant unikatowej w świecie przyrody umiejętności jaką jest nabywanie, przekazywanie i transformowanie kultury Przedmiot antropologii zmieniał się wraz z rozwojem nauk humanistycznych i przekształcającymi się realiami życia Przedmiot, c.d. • Tendencje w badaniach antropologii kulturowej • - Różnorodność kultur • - Społeczeństwo pierwotne • względy historyczne (fakt spostrzeżenia różnorodności kultur) • względy praktyczne (nie interesowała się nimi żadna nauka; większa czytelność mechanizmów) • W związku z utratą niegdyś podstawowego przedmiotu badać, a. musi swój przedmiot zmieniać • => nowe tematy: zainteresowania procesem zderzenia cywilizacji, rodzeniem się nowych zjawisk kulturowych, zaczęto zajmować się społeczeństwem zachodnim • - Subiektywny sens zjawisk kulturowych ( w odróżnieniu od socjologii) • - Całościowe podejście do człowieka (zajmuje się wszystkimi specyficznie ludzkimi aspektami życia człowieka Metody badawcze • 2 nurty (problem statusu twierdzeń) - podejście historyczne (ograniczoność czasoprzestrzenna) - podejście scjentystyczne (ogólność) • Analiza faktów: 1. Dobór danych (bezpośrednim przedmiotem antropologii są wypowiedzi i zachowania) 2. Metoda porównawcza 3. Sposoby wyjaśniania i rozumienia (wyjaśnianie genetyczne, czyli przyczynowe; wyjaśnianie teleologiczne, czyli funkcjonalne; wyjaśnianie kontekstowe, czyli strukturalne Problemy wynikajace z badania obcych kultur Dystans kulturowy Kulturowy solipsyzm – zasada uczestnika Wspólnota natury ludzkiej Wspólnota kulturowej natury człowieka Przenoszenie kategorii kultury badacza na kulturę badaną • Dylematy psychologiczne badacza obcych kultur + • Problemy związane z badaniem kultury własnej • • • • • Techniki badan • Metoda terenowa • Badanie kultury poprzez jednostki (wywiad kierowany, autobiografia) • Element subiektywny w badaniach antropologicznych Kierunki i szkoly w antropologii kultury • • • • • • • • Ewolucjonizm Dyfuzjonizm Funkcjonalizm Holizm Kierunek etnopsychologiczny Strukturalizm Kultura w ujęciu marksistowskim Kultura we współczesnej myśli katolickiej Ewolucjonizm • Inspiracja naukami przyrodniczymi (Darwin) • Świat zmienia się stopniowo w sposób ciągły i jednokierunkowy – kultura również: Formy proste -> złożone Zjawiska homogeniczne -> heterogeniczne Ewolucjonizm cd. „okresy etniczne” wg Morgana - początkowy – dzikości - barbarzyństwa - cywilizacji + podział na niższy, średni, wyższy Ewolucjonizm cd. Przedstawiciele: H. Morgan H. Spencer E. Tylor Dyfuzjonizm • DYFUZJA – rozprzestrzenianie się elementów kulturowych, przenikanie elementów z jednej kultury do drugiej. • główny czynnik rozwoju – zapożyczenie • istotny wpływ wysoko rozwiniętych ośrodków na rozwój całej ludzkości • w badaniach chodzi o ustalenie, skąd pochodzi dany wytwór =>Porównawcze badania terenowe Ewolucjonizm a dyfuzjonizm Dyfuzjonizm cd. Przedstawiciele: F. Boas E. Sapir C. Wissler A. L. Kroeber Funkcjonalizm pojęcie z wielu dyscyplin naukowych twórca: B. Malinowski Podstawowe założenia funkcjonalizmu: 1. sprzeciw wobec propozycji ewolucjonistycznych jako spekulatywnych 2. punktem wyjścia i dojścia każdego antropologa powinien być teren; podstawą pracy antropologa powinny być badania empiryczne czyli badania terenowe. Funkcjonalizm cd. • Kultura ujmowana w aspekcie funkcji pełnionych w życiu badanej społeczności • początkowo – opisy statyczne (bez uwzględnienia zmian historycznych) • Funkcje jawne i ukryte • Poszczególne elementy można zrozumieć, gdy rozpatruje się je jako powiązane ze sobą oraz dostrzega się wzajemne związki i pełnione funkcje Holizm • Całościowe traktowanie kultury oraz badanie w pierwszym rzędzie funkcji kulturowych, jaką pełnią one w całokształcie systemu • Uwzględnienie mechanizmów zawartych w teorii potrzeb • Trójfazowy cykl: impuls – czynność – stan zaspokojenia • Uwzględnienie instytucji i zwrócenie uwagi na mechanizmy ich działania • Istotne znaczenie dla rozwoju teorii odegrał B. Malinowski Kierunek etnopsychologiczny • Powstał pod wpływem koncepcji psychologicznych (behawioryzm, teoria Freuda) • Zainteresowanie uwarunkowaniami osobowości • Zamiast pojęcia całościowej kultury operowano kategoriami, takimi jak: wzór, wartość, norma, motywacja, rola społeczna, zwyczaj • Kultura kształtuje osobowość, co stanowi podstawę do wyjaśnienia regularności i zróżnicowania ludzkich zachowań -> „wpływ kulturowy” Kierunek etnopsychologiczny Przedstawiciele: R. Benedict M. Mead C. Kluckhohn E. Sapir R. Linton Strukturalizm • pojęcie z wielu dziedzin naukowych • badanie formy traktowanej jako najgłębszy wyraz treści • analiza rzeczywistości kulturalno-społecznej, prowadząca do odkrycia nowej nieznanej rzeczywistości oraz struktur tworzonych w umyśle w celu uładzenia świata Strukturalizm cd. • postępowanie badawcze: Analiza rzeczywistości prowadząca do wytworzenia modelu. Przedstawiciele: C. Levi-Strauss Ujecie marksistowskie • Kultura to „świat człowieka” powstały w jego walce o podporządkowanie rzeczywistości przyrodniczej • Istotna rola pracy ludzkiej • Rozwój w wyniku przechodzenia od jednego ustroju do drugiego • Rewolucja proletariacka jest powiązana z rewolucją kulturalną Kultura we wspólczesnej mysli katolickiej • Istotna rola J. Maritaina • Kościół – rzeczywistość nadprzyrodzona Kultura – rzeczywistość doczesna Współistnienie jak dusza (Kościół) w ciele (świat) • Przenoszenie religii do głębin kultury (inkulturacja, nie akulturacja – ścieranie i niszczenie) • Dążenie do przezwyciężania rozłamów
