1 - Powiat Cieszyn
advertisement
1.6. Charakterystyka Gmin Powiatu Cieszyńskiego [11, 13, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22] Gmina Goleszów Położenie i granice Gmina Goleszów położona jest w południowej części województwa śląskiego, w powiecie cieszyńskim, w niewielkiej odległości od stolicy powiatu Cieszyna. Gminę Goleszów dzieli na dwie części grzbiet wododziałowy pomiędzy zlewiskiem rzek Odry i Wisły, który biegnie od Małej Czantorii poprzez Tuł, Jasieniową i Chełm. Goleszów leży w centrum zachodniej części Pogórza Cieszyńskiego, pod Beskidem Śląskim, osiągając na Małej Czantorii najwyższy punkt. Południowa granica Gminy jest równocześnie granicą państwową z Republiką Czeską Pod względem geograficznym część terenu Gminy leży w obrębie Pogórza Śląskiego a część (południowo-wschodnia) należy do Beskidu Śląskiego. Gmina zajmuje powierzchnię 66 km2 (6570 ha), z tego 72,5% stanowią użytki rolne, 17,5% lasy, a pozostałe 10% to grunty zabudowane i inne. Rzeźba terenu Większość terenów należących do Gminy Goleszów leży w obrębie pogórza Cieszyńskiego, tereny te mają dość urozmaiconą rzeźbę. Występujące na tym obszarze wzniesienia cechują się deniwelacjami rzędu 50-200 m występują tutaj dość długie urozmaicone zbocza. Gmina Goleszów ma charakter przemysłowy z walorami turystyczno – wypoczynkowymi. Przeciętna wysokość terenu to około 350 m n.p.m. Gminę dzieli na dwie części grzbiet wododziałowy pomiędzy zlewiskiem rzek Odry i Wisły, który biegnie od małej Czantorii (866 m) przez Tuł (621 m) Jasieniową (520 m) i Chełm (464 m). Sam Goleszów jest osadzony jest w obszernej bramie pomiędzy Chełmem i Jasieniową. Otwarte na zachód trzy doliny pomieściły: Leszną Górną, Dzięgielów i Puńców oraz Bażanowice. Po wschodniej stronie grzbietu południkowo spływa potok Radoń wzdłuż którego ułożyły się wioski Cisownica, Kozakowice i Godziszów. Budowa geologiczna Obszar Gminy Goleszów leży na terenie Karpat Zewnętrznych, które zbudowane są z utworów fliszowych oraz utworów czwartorzędowych. Utwory fliszowe pochodzące z trzeciorzędu i kredy występujące na tym terenie zbudowane są z: - łupków cieszyńskich dolnych występujących w Bażanowicach, Dzięgielowie, Puńcowie oraz centralnej i południowej części Gleszowa, mają one miąższość około 150 metrów, - wapieni cieszyńskich budują one trzony Gór Chełm, Jasieniowa, Machula, Gouszka, Malcowa, Tuł, Wrażna i Ostry, utwory te maja miąższość około 150 metrów, - łupków cieszyńskich górnych z wkładami wapieni występują one na terenie Puńcowa Dzięgielowa, Lesznej Górnej Cisownicy i Garbu Kisielowa utwory te mają miąższość około 300 metrów, cieszynitów czyli intruzji skał wulkanicznych w łupkach cieszyńskich górnych występują one lokalnie w Puńcowie i na Kępie Dzięgielowskiej występujące tutaj słupy intruzji maja grubość 3-6 metrów. Wierzchołki wzniesień Pogórza Cieszyńskiego są zbudowane z wapieni cieszyńskich, miejscami występują również skały pochodzenia wulkanicznego. Utwory czwartorzędowe występujące na terenie Gminy Goleszów cechuje występowanie dużej ilości materiału pochodzącego z erozji Karpat. Materiał ten poddawany jest ciągłym procesom kształtującym rzeźbę terenu procesy te to erozja, akumulacja w dolinach i spływanie po stokach. Do - 41 materiałów czwartorzędowych zaliczamy gliny, iły i pyły zastoiskowe, piaski i w niewielkiej ilości żwiry. Gleby Gleby występujące na obszarze Gminy można zaliczyć do pseudobielicowych oraz brunatnych wyługowanych Na terenie Gminy przeważają gleby gliniaste muły i iły. Bielicowe pyłowe stanowią około 44% użytków rolnych, występują również gleby brunatne kwaśne w dolinach Puńcówki, w dolinie Radonia mady rędzinowe. W okolicach Bażanowic i Puńcowa oraz częściowo w Dzięgielowie występują rędziny czyste. Dużo gleb występujących na terenie Gminy charakteryzuje się nadmiernym nawilgoceniem, poza tym gleby są przeważnie zwięzłe a skały podłoża trudno przepuszczalne. Dlatego wody opadowe zatrzymywane są na powierzchni. Dominującą funkcją Gminy Goleszów jest rolnictwo. Uzupełniającą funkcją jest przemysł i turystyka. Funkcja rolnicza Gminy Goleszów dominuje we wszystkich sołectwach poza Goleszowem Górnym i Dolnym. Ze względu na konfiguracje terenu oraz wartości środowiska naturalnego w południowej części Gminy, w Lesznej Górnej oraz w Cisownicy wyraźnie zaznacza się funkcja turystyczno – rekreacyjna. W Gminie grunty należące do rolników indywidualnych stanowią 56,54% powierzchni, z czego użytki rolne na terenie Gminy Goleszów stanowią 3255 ha co stanowi ponad 80% powierzchni gruntów należących do rolników. Bardzo dużą powierzchnie zajmują zasiewy, stanowią one 39% powierzchni uprawowych Klimat Według podziału Polski na dzielnice rolniczo-klimatyczne R. Gumińskiego (1948) północna część obszaru Gminy Goleszów leży w obrębie dzielnicy podkarpackiej, gdzie liczba dni z przymrozkami wynosi 100-150, z pokrywą śnieżną 80-90 a długość okresu wegetacyjnego trwa 210220 dni. Pozostałą część obszaru obejmuje dzielnica karpacka, cechująca się dużym zróżnicowaniem klimatycznym. M. Hess (1965) wyróżnia tu 2 piętra klimatyczne: - umiarkowane ciepłe (<700 m n.p.m., ze średnią roczną temperaturą powietrza > 6°C, - umiarkowane chłodne (700-1000 m n.p.m.), ze średnią roczną temperaturą powietrza 4-6°C. Średnie roczne sumy opadów w wieloleciu 1961-1990 kształtują się od 998 mm (Goleszów), 932 mm (Cieszyn) do 809 mm (Kaczyce). Maksymalne sumy miesięczne notowane są w czerwcu oraz lipcu i maleją od 141 mm (Goleszów) do 110 mm (Kaczyce), zaś minimalne w lutym oraz marcu i wahają się od 38 mm (Kaczyce) do 46 mm (Goleszów). Z danych ze stacji IMGW w Cieszynie wynika, że w ciągu roku dominują wiatry wiejące z sektora zachodniego (ISW, W, NW) stanowiące łącznie 37% oraz wiatry południowe (15%) o średnich prędkościach od 2 do 3 m/s. Duży odsetek przypada również na cisze (18%). Hydrografia i hydrogeologia Przeważająca część obszaru należy do karpackiego regionu hydrogeologicznego, podregionu zewnętrznokarpackiego. Wody podziemne występują tu w postaci wód szczelinowych, rzadziej szczelinowo - porowych w utworach kredy i paleogenu (głównie wapienie, piaskowce i zlepieńce). Wydajności w strefach zbudowanych z wapieni mogą osiągnąć do 5 m3/h, zaś w strefach z przewagą piaskowców z reguły nie przekraczają 2 m3/h. Głębokość zalegania zwierciadła wód podziemnych waha się od kilku do kilkudziesięciu metrów na kulminacjach. Drugorzędny poziom użytkowy występuje w wodach porowych czwartorzędu w większych dolinach rzecznych. Przez obszar Gminy Goleszów przebiega dział wodny pierwszego rzędu, oddzielający zlewnie rzeki Wisły i Odry. Przez teren Gminy przepływają następujące rzeki i potoki: zlewnia Odry: Bobrówka - 5,1 km, Puńcówka –11 km, Lesznianka – 4,4 km, zlewnia Wisły: Radoń – 9,4 km,Cisówka – 3 km, Kozak – 2,5 km, Podłaczanka – 4,2 km, Godziszanka – 2,3 km, Kozakowianka – 2,3 km 42 Najwyższe stany rzek i potoków występują w okresie wiosennych roztopów – marzec, kwiecień oraz w czasie burz letnich – czerwiec. Na terenie Gminy znajdują się dwa powierzchniowe zbiorniki wodne pochodzenia antropogenicznego, tj. zbiornik Ton w Goleszowie, oraz stawy rybne w Godziszowie. W granicach Gminy brak jest punktów pomiarowo-kontrolnych jakości wód powierzchniowych, należy jednak przypuszczać, że jakość wód jest zła, ze względu na brak kompleksowego systemu odprowadzania i oczyszczania ścieków sanitarnych oraz na zanieczyszczenia obszarowe związane z nawożeniem pól. Szata roślinna Teren zamknięty granicami administracyjnymi gminy Goleszów charakteryzuje się występowaniem w wielu miejscach płatów naturalnej roślinności, jakimi na terenie Polski są różnego typu lasy (w zależności od siedliska) wraz z niektórymi rodzajami roślinności nieleśnej wchodzącej w skład ich kręgów dynamicznych. W przypadku terenów gminy Goleszów są to różnego typu lasy liściaste piętra pogórza i regla dolnego (grąd subkontynentalny, żyzna buczyna karpacka, kwaśna buczyna górska, olszyna karpacka, łęg jesionowo - wiązowy, łęg jesionowo - olszowy, podgórski łęg jesionowy ). Część z nich leży w granicach projektowanych i proponowanych rezerwatów przyrody. Do bardzo cennych pod względem przyrodniczym należą również niektóre płaty zbiorowisk półnaturalnych, w stosunku do których postuluje się ochronę w formie użytków ekologicznych. Naturalnym i półnaturalnym zbiorowiskom roślinnym towarzyszy bogata fauna z licznymi osobliwościami, zwłaszcza wśród bezkręgowców. Ogólna powierzchnia lasów na terenie gminy Goleszów wynosi 1171 ha, co stanowi ok. 17,7% jej powierzchni. W administracji Lasów Państwowych, Nadleśnictwo Ustroń, Leśnictwo Dzięgielów pozostaje 746 ha, natomiast 425 ha stanowią lasy niepaństwowe w tym: 380 ha - osób fizycznych oraz 45 ha - osób prawnych. Największe kompleksy leśne to: las "Pazuchy" w Cisownicy, "Grabicz" w Dzięgielowie i Goleszowie, "Bielowiec" w Bażanowicach, "Chełm" w Godziszowie oraz kompleks na stoku Ostrego i Małej Czantorii, natomiast uzupełnieniem Lasów Państwowych są rozdrobnione fragmenty lasów prywatnych, głównie w Lesznej Górnej (ok. 350 ha), Dzięgielowie (ok. 290 ha) i Cisownicy (200 ha). Minimalna lesistość (1-10 ha) występuje z kolei w Bażanowicach oraz Kozakowicach: Górnych i Dolnych. Zieleń urządzona na terenie gminy reprezentowana jest przede wszystkim w formie pozostałości zabytkowych założeń zieleni parkowej, alei przydrożnych i śródpolnych, zieleni cmentarnej i przykościelnej - chronionych zapisami ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i muzeach, uzupełniona dodatkowo: terenami zieleni przyzagrodowej w obszarach zurbanizowanych, rozproszonymi zadrzewieniami przydrożnymi, obiektami zieleni o charakterze rekreacyjnym, ogólnodostępnym, towarzyszącymi ośrodkom sportowo - turystycznym (Góra Chełm, Góra Jasieniowa, zbiornik "Ton"). Formy ochrony przyrody Na terenie gminy występuje kilkadziesiąt chronionych gatunków roślin. Spośród nich 3 gatunki wpisane są do „Polskiej Czerwonej Księgi Roślin”. Są to: cis pospolity – na terenie projektowanego użytku ekologicznego „Góra Tuł” i rezerwatu przyrody „Zadni Gaj”, storczyk blady Góra Chełm, Jasieniowa oraz kilka innych miejsc, kruszczyk połabski - Jasieniowa. Na terenie gminy występuje 6 pomników przyrody. Infrastruktura techniczna Układ drogowy stanowi o rozwoju danego regionu i powiązaniach z innymi ośrodkami. Przez północną część Gminy Goleszów przebiega droga krajowa DK-1 i droga powiatowa nr 04147 do drogowego przejścia granicznego Leszna Górna/Horni Listna. Układ drogowy gminy Goleszów powiązany jest z sołectwami gminy (Bażanowice, Cisownica, Dzięgielów, Godziszów, Kisielów, Kozakowice Dolne i Górne, Leszna Górna, Puńców ), z ośrodkami o randze lokalnej (Skoczów, 43 Ustroń) i regionalnej (miasto powiatowe Cieszyn i Bielsko-Biała) oraz z ośrodkami o znaczeniu wojewódzkim (Katowice). Układ linii autobusowych i komunikacja samochodowa indywidualna stanowią podstawowe systemy transportowe przewozów pasażerskich w gminie. Część dróg cechują niskie parametry techniczne i zły stan nawierzchni. Przez teren gminy Goleszów przebiegają dwie zelektryfikowane linie kolejowe PKP. Linia kolejowa PKP relacji Bielsko-Biała – Cieszyn oraz linia kolejowa PKP Goleszów – Wisła Głębce. W Goleszowie znajduje się przystanek kolejowy. Zaopatrzenie w wodę Do sieci wodociągowej podłączonych jest ok. 48,2% mieszkańców Gminy tj. ok. 5400 mieszkańców. Istniejący system zaopatrzenia w wodę oparty jest o wodociąg z Pogórza oraz lokalne ujęcia wody (UW Szwarc w Goleszowie i UW Dzięgielów ) oraz wodociąg z Cieszyna. Właścicielem i administratorem ujęć i sieci wodociągowej są Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej Sp. z o.o. z siedzibą w Ustroniu. Na terenach nie objętych zbiorowym systemem zaopatrzenia w wodę mieszkańcy zaopatrują się z własnych ujęć – studnie. Ujęcia znajdujące się na terenie Gminy ujmują wodę z czwartorzędowego poziomu wodonośnego. Na terenie Gminy do wodociągu podłączonych jest 57 podmiotów usługowo-produkcyjnych zużywających ok. 138 m3 wody na dobę, co stanowi ok. 20,4% ogólnego zużycia. Długość sieci wodociągowej na terenie Gminy wynosi 128,4 km, lecz brak jest danych dotyczących materiału z jakiego wykonana jest sieć wodociągowa. Oczyszczalnie ścieków Na terenie Gminy Goleszów znajduje się mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków typu 2 x BOS 100, o przepustowości Q = 187 m3/d (obecnie obciążona w 30%). Oczyszczalnia została oddana do użytku w 1995r, następnie oczyszczalnia została zmodernizowana dla usuwania związków biogennych na drodze biologicznej, ze wspomaganiem usuwania fosforu przez strącanie PIX-em. Do oczyszczalni odprowadzane są ścieki z części sołectwa Cisownica (133 gospodarstw domowych oraz 7 bloków mieszkalnych) - łączna ilość ścieków dopływających wynosi Qdśr = ok. 50 m3/d. Na oczyszczalni znajduje się także punkt zlewny ścieków dowożonych, ilość ścieków dowożonych wynosi 250 m3/miesiąc. Budowane jest podłączenie sołectwa Puńców do oczyszczalni ścieków w Cieszynie. Kanalizacja sanitarna i deszczowa Całkowita długość kanalizacji sanitarnej na terenie Gminy wynosi 9,8 km. Kanalizacja sanitarna wykonana została w latach 1996 – 1997, na pewnych odcinkach jest nieszczelna i wymaga renowacji. Na terenie Gminy istnieją krótkie odcinki kanalizacji deszczowej wykonanej z rur betonowych, lecz brak danych dotyczących jej długości. Istniejące odcinki kanałów znajdują się w bardzo złym stanie technicznym. Z pozostałego terenu wody deszczowe z ulic odpływają do przydrożnych rowów, a następnie do pobliskich cieków. Zaopatrzenie w gaz Teren Gminy Goleszów jest w 100% zgazyfikowany, lecz tylko część z gospodarstw domowych z przyczyn ekonomicznych korzysta z gazu do celów grzewczych. Pozostałe budynki korzystają z domowych kotłowni węglowych opalanych najczęściej niskogatunkowym węglem. Zanieczyszczenia emitowane są emitorami o wysokości około 10m, co powoduje rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń po najbliższej okolicy. 44 Gospodarka odpadami W Gminie funkcjonuje system selektywnej zbiórki, w którym mieszkańcy „u źródła” wydzielają takie odpady użytkowe jak: szkło, tworzywa sztuczne, i puszki metalowe. Są one selektywnie gromadzone na terenie każdej posesji w workach plastikowych. Natomiast pozostałe po segregacji odpady zmieszane mieszkańcy Gminy gromadzą w pojemnikach typu SM 110, rzadziej w workach. Natomiast odpady zmieszane pochodzące od części podmiotów gospodarczych oraz z obiektów użyteczności publicznej gromadzi się w pojemnikach typu SM 110 lub PA 1,1. Wywóz odpadów zmieszanych odbywa się przy użyciu samochodu bezpylnego „śmieciarki”. Częstotliwość wywozu 1 – 2 razy w miesiącu. Zezwolenie na zbieranie i transport odpadów komunalnych na terenie Gminy posiadają: - Spółka Cywilna „KONTRANS”, Pogórze 253, 43-430 Skoczów; - Zakład Oczyszczania Miasta „Tros-Eko” sp. z o.o., 43-450 Ustroń, Bażantów 17; - Spółka Cywilna „Fanex”, Międzyświeć 133, 43-430 Skoczów; - Przedsiębiorstwo Komunalne sp. z o.o., 43-450 Ustroń, Konopnickiej 40; Zebrane odpady deponuje się na składowisku w Knurowie lub na składowisku w Jastrzębiu Zdrój. Natomiast gromadzone selektywnie w workach surowce wtórne są odbierane samochodem skrzyniowym z częstotliwością 1 raz w miesiącu. Zebrane surowce są odwożone do stacji segregacji, gdzie są ręcznie doczyszczane i okresowo gromadzone, a następnie przekazywane do utylizacji. Gmina Chybie Położenie i granice Gmina Chybie położona jest w południowej części województwa śląskiego. W jej skład wchodzi 5 sołectw: Chybie, Frelichów, Mnich, Zaborze i Zarzecze. Zajmuje powierzchnię 31,7 km2 i jest zamieszkana przez 8500 osób. Graniczy z gminą Strumień, Skoczów, Jasienica, CzechowiceDziedzice oraz poprzez zbiornik Goczałkowicki z Pszczyną i gminą Goczałkowice. Cały obszar gminy leży w Kotlinie Raciborsko - Oświęcimskiej w rozległym rozszerzeniu Doliny Wisły. Rzeźba terenu Ukształtowanie terenu gminy jest jednolite na całym obszarze – płaska dolina o nieznacznym spadku w kierunku północnym. Deniwelacja względna wynosi 18 m. Pozostałe elementy ukształtowania terenu to liczne stawy w części południowej oraz kanały i rowy odprowadzające wody w kierunku północnym do Zbiornika Goczałkowickiego. Charakterystycznym elementem krajobrazu są szlaki komunikacyjne prowadzone wzdłuż rowów odwadniających na nasypach. Budowa geologiczna Podłoże przedmiotowego obszaru stanowią: - utwory trzeciorzędowe – iły o miąższości 600 do 900 m z przewarstwieniami żwirów i piasków, - utwory czwartorzędowe – piaski i żwiry o miąższości około 15 m wypełniające dolinę Wisły oraz utwory lessowate (gliny pylaste z wkładkami namułów, torfów i piasków) o miąższości 4 do 8 m wzdłuż potoku Bajerka. 45 Gleby Na przeważającej części obszaru gminy występują mady lekkie i średnie pyłowe, III i IV klasy bonitacyjnej, podścielone piaskiem i żwirem do głębokości 0,8 m. Gleby pylaste III i IV klasy występują w północno-zachodniej części gminy. Są one podścielone żwirem na głębokości 0,6 do 1 m. Wszystkie rodzaje gleb wykorzystywane są głównie jako grunty orne. Użytki zielone występują przeważnie w bezpośrednim sąsiedztwie cieków i zbiorników wodnych. Klimat Obszar gminy należy do krainy klimatycznej Pogórza i Kotliny Raciborsko-Oświęcimskiej. Zdecydowany wpływ na mikroklimat gminy ma Zbiornik Goczałkowicki. Dane klimatycze dla gminy to: - średnia temperatura roczna + 8,5˚ C, - średnia temperatura lata + 16o C (około 100 dni), - ilość dni mroźnych 30 – 35 dni, - ilość dni z przymrozkami 100 – 120 dni, - długość okresu wegetacyjnego 200 – 220 dni, - średnia roczna ilość opadów (Ochaby) – 883 mm, - przeważające wiatry SW – 19 % i S – 11,9 %. Hydrografia i hydrologia Obszar gminy odwadniany jest w kierunku północnym do Zbiornika Goczałkowickiego. Wschodnią. Część odwadnia potok Bajerka, który jednocześnie zasila kompleksy stawów rybnych w Zaborzu i Mnichu. Pozostały obszar odwadniany jest siecią rowów oraz potoków bez nazwy, które odprowadzają wody z „południowego zawala goczałkowickiego” do rowu opaskowego przy zaporze bocznej i przy pomocy przepompowni do Zbiornika Goczałkowickiego. Zbiornik Goczałkowicki powstał w latach 1951-1956 w celu zaopatrzenia w wodę GOP-u i ROW-u a także dla ochrony przeciwpowodziowej doliny Wisły. Obszar całego Zarzecza oraz północna część Frelichowa stanowią tereny zagrożone falą awaryjną w wyniku awarii zapory bocznej lub przelania fali wezbranej. Szata roślinna Lasy stanowią 28,3 % powierzchni ogólnej gminy. W drzewostanie przeważają świerk z domieszką dębu, sosny, brzozy i olchy. Siedlisko lasów jest wilgotne. Sąsiedztwo Zbiornika Goczałkowickiego i wysoki poziom wód gruntowych sprawiają, że występują tutaj liczne tereny podmokłe i bagna. Formy ochrony przyrody Na terenie gminy Chybie istnieją 2 zarejestrowane pomniki przyrody: dąb szypułkowy w wieku 300 lat w Zaborzu przy drodze Drogomyśl – Iłownica oraz aleja 204 dębów szypułkowych w wieku 140-160 lat w Chybiu. Występuje tu również rezerwat torfowiskowy „Rotuz” obejmujący torfowiska z fragmentami boru bagiennego i wilgotnego (większa część tego rezerwatu znajduje się na terenie powiatu bielskiego). Planuje się utworzenie użytku ekologicznego „Bieniowiec” obejmującego podmokłe łąki i zalesienia świerkowo - olchowe na zachód od rezerwatu „Rotuz” oraz zespołu przyrodniczo krajobrazowego „Landek” zlokalizowanego w zdecydowanej większości na terenie sąsiedniej gminy Jasienica. 46 Infrastruktura techniczna Na terenie gminy występują następujące drogi powiatowe: - droga nr 04163 – Chybie – Drogomyśl – Pruchna, - droga nr 04168 – Strumień – Jasienica, - droga nr 04169 – Zabłocie – Frelichów, - droga nr 04170 – Chybie – Zarzecze, - droga nr 04 171 – Chybie – Zaborze, - droga nr 04172 – Zaborze – Pierściec. Układ kolejowy tworzą: - międzynarodowa magistrala Katowice – Zebrzydowice - Republika Czeska, - linia krajowa Chybie-Pawłowice, - linia krajowa Chybie-Skoczów. Zaopatrzenie w wodę Gmina jest zwodociągowana w 98 %. Istniejący system zaopatrzenia w wodę oparty jest na Stacji Uzdatniania Wody w Strumieniu i rurociągu magistralnym GPW w Katowicach. Za pośrednictwem zespołu trzech reduktorów woda podawana jest do sieci z trzech kierunków: - z północno-zachodniego – Frelichów i północna część Chybia - z zachodniego – centrum Chybia, Gołysz, Mnich po przysiółek Bieniowiec, - z południowo-zachodniego – Zaborze po przysiółki Opitów, Nędza i Dąbki. Przysiółek Zamachy podłączony jest do sieci wodociągowej gminy Jasienica. Długość sieci wodociągowej na obszarze gminy wynosi około 60 km. Wykonana jest ona z rur azbestowocementowych, stalowych, żeliwnych, PCV i PE. Część sieci nadaje się do wymiany. W przysiółkach Rykalec, Zarzecze, Nowy Staw występują okresowe braki wody związane z wyeksploatowaniem istniejących rurociągów. Odprowadzanie ścieków Na terenie gminy nie istnieje kanalizacja sanitarna a istniejące urządzenia oczyszczające to: - oczyszczalnia BOS o wydajności 2 x 100 m3, obsługująca kilkanaście budynków mieszkalnych, hotel i ścieki bytowo-gospodarcze z Cukrowni, - oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z osadnikiem Imhoffa o wydajności 50 m3/d obsługująca budynki Zakładu Doświadczalnego PAN oraz osiedle mieszkaniowe wzdłuż ul. Kalinowej, - oczyszczalnia przemysłowa Cukrowni Chybie. Zaopatrzenie w gaz Zaopatrzenie terenu całej gminy w gaz odbywa się od strony Strumienia i Drogomyśla z gazowej sieci średnioprężnej Ø 100 mm. Zaopatrzenie w ciepło W gminie stosowany jest indywidualny system zaopatrywania w ciepło. Piece opalane są najczęściej paliwami stałymi. Gospodarka odpadami W roku 2002 na terenie gminy wytworzono 520 Mg odpadów komunalnych zmieszanych, gromadzonych w kubłach o pojemności 110 l. Odbiorem odpadów od mieszkańców zajmuje się PUK „Wywóz odpadów komunalnych stałych i płynnych” Emil Janota, Zabłocie, ul. Bielska 60, 43-246 Strumień. Są one wywożone na składowisko „COFINCO - Poland” w Jastrzębiu Zdroju. 47 Gmina prowadzi również selektywną zbiórkę szkła i tworzyw sztucznych do kolorowych worków, zakupionych przez gminę i przekazywanych mieszkańcom. Zbiórka organizowana jest co 2 miesiące. Zbiórką odpadów segregowanych zajmuje się „EKOM” PUH Janota Zdzisław, ul. Tulipanów 3, 43346 Zabłocie. W wyniku takiej zbiórki w roku 2002 zebrano 78 Mg szkła i 11 Mg tworzyw sztucznych. Na terenie gminy brak jest jednostek zajmujących się odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów. Gmina Dębowiec Położenie i granice Gmina Dębowiec o powierzchni 42,9 km2 leży w południowej części województwa śląskiego, usytuowana centralnie w powiecie cieszyńskim. W skład gminy wchodzą sołectwa: Dębowiec, Gumna, Iskrzyczyn, Kostkowice, Łączka, Ogrodzona oraz Simoradz. Graniczy od południa z gminą Goleszów i miastem Cieszyn, od zachodu z gminą Hażlach, od północy z gminą Strumień a od wschodu oraz gminą Skoczów. Zgodnie z podziałem geofizycznym obszar gminy leży w obrębie Kotliny Raciborsko – Oświęcimskiej. Rzeźba terenu Rzeźba terenu zróżnicowana i urozmaicona z wzniesieniami i grzbietami dominującymi nad terenem, z licznymi potokami płynącymi w głębokich dolinach 30 –50 m. Deniwelacje terenu wahają się od 385 m npm do 260 m npm. Budowa geologiczna W podłożu dominują utwory fliszowe w postaci naprzemianległych warstw piaskowców, łupków, margli i wapieni. Występują tu także warstwy dębowieckie wykształcone w postaci zlepieńców. Głębokie podłoże stanowią utwory karbońskie w postaci wapienia węglowego. Gleby Przeważają gleby zwięzłe, średnioprzepuszczalne, wytworzone z iłów pylastych, posiadające właściwe dla produkcji rolnej uwilgocenie. Gleby ciężkie do uprawy stanowią 37 % powierzchni upraw, a gleby bardzo ciężkie 14 %. Klimat Dane klimatyczne dla gminy to: - średnia temperatura roczna + 7,5˚ C, - ilość dni mroźnych 40 – 50 dni, - ilość dni z przymrozkami 100 – 110 dni, - Średnia roczna ilość opadów – 1005 mm, - zaleganie pokrywy śnieżnej – 90 – 100 dni, - przeważające wiatry SW – 16 % i S – 15 %. 48 Hydrografia i hydrologia Przez teren gminy przebiega południkowo dział wodny I rzędu oddzielający zlewnię Odry i Wisły. Liczne cieki, wśród nich rzeka Knajka, biegną południkowo w kierunku północnym, zasilając liczne stawy rybne. Część potoków jest uregulowana. Na terenie gminy znajduje się obszar, na którym może wystąpić potencjalnie zagrożenie powodziowe związane z rzeką Knajka. Obszar ten nie został jednak udokumentowany poprzez specjalistyczne badania i projekty. Na obszarze gminy występują 4 rodzaje wód podziemnych: - dolny poziom wodonośny – nie wpływa na stosunki wodne w obrębie gminy z uwagi na znaczną głębokość występowania, - górny poziom wodonośny – zbiornik wody podziemnej w osadach żwirowo-piaszczystych, zalegający na nieprzepuszczalnym podłożu iłów, - poziom wód zawieszonych – związany z wkładkami osadów przepuszczalnych występujących w glinach i pyłach przykrywających poziom zasadniczy, - wody zaskórne – wody przypowierzchniowe zalegające płytko pod powierzchnią W obrębie gminy występuje Główny Zbiornik Wód podziemnych GZWP – 347 Dolina Górnej Wisły (niewielki zbiornik czwartorzędowy w ośrodku porowatym) oraz użytkowy poziom wód podziemnych UPWP 347 Q1 – Dolina rzeki Wisła1 – Brennica. Formy ochrony przyrody Na terenie gminy Dębowiec istnieje 13 zarejestrowanych pomników przyrody: buk zwyczajny w wieku 150 lat w Ogrodzonej – Las Kamieniec, dąb szypułkowy w wieku 300 lat w Dębowcu obok stawu Górniok, dąb szypułkowy w wieku 250 lat w Dębowcu na pastwisku Dolcach w odległości 250 m od stawu Zamkowy, - dąb szypułkowy w wieku 300 lat w Dębowcu w parku podworskim obok Zamku, - 2 dęby szypułkowe w wieku 300 lat w Dębowcu na pastwisku obok stodoły RSP Zgoda, - dąb szypułkowy w wieku 200 lat w Kostkowicach na grobli stawu Pustelnik 1, - dąb szypułkowy w wieku 200 lat w Kostkowicach na pastwisku Krzywda, - 3 dęby szypułkowe w wieku 200 lat w Kostkowicach obok stawu Młyńczok 1, - dąb szypułkowy w wieku 200 lat w Kostkowicach na pastwisku Lipki, - dąb szypułkowy w wieku 300 lat w Łączce na pastwisku obok potoku, - 2 dęby szypułkowe w wieku 250 i 300 lat na granicy wsi Łączka i Kisielów, - iglicznia trójcierniowa w wieku 200 lat w Iskrzyczynie, - buk zwyczajny w wieku 160 lat w Simoradzu. Ponadto planuje się utworzenie parku zabytkowego w Dębowcu na terenie RSP Zgoda, 3 rezerwatów przyrody: „Stawisko” w Ogrodzonej, „Bielowiec” w Ogrodzonej, „Kamieniec” w Ogrodzonej oraz 2 użytków ekologicznych: „Kostkowice” w Dębowcu i „Dębczak” w Dębowcu oraz zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Wiślica”. - Infrastruktura techniczna - Na terenie gminy występują następujące drogi: drogi krajowe - projektowana droga S-1 Cieszyn-Bielsko-Biała oraz droga nr 1 – CieszynSkoczów, drogi powiatowe: - droga nr 04152 – Skoczów – Kisielów – Ogrodzona, - droga nr 04154 – Skoczów – Dębowiec – Kończyce, - droga nr 04155 – Międzyświeć – Dębowiec, - droga nr 04156 – Ogrodzona – Kostkowice, - droga nr 04157 – Cieszyn – Gumna – Dębowiec, - droga nr 04158 – Gumna – Zamarski. 49 Układ podstawowy uzupełnia sieć dróg gminnych. Zaopatrzenie w wodę Zaopatrzenie w wodę gminy oraz eksploatację sieci wodociągowej wykonują Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej Sp. z o.o. w oparciu o lokalne ujęcie wody w Dębowcu (SUW). SUW Dębowiec posiada wydajność 600 m3/d i dostarcza wodę do sołectw, które zaopatrywane są w wodę również z wodociągów od strony Cieszyna i Skoczowa. Obecnie eksploatowana studnia w SUW Dębowiec sprawia problemy techniczne. Odprowadzanie ścieków Sołectwa Simoradz, Iskrzyczyn, Kostkowice, Gumna i Łączka nie posiadają systemowych rozwiązań odprowadzania ścieków. W sołectwach Dębowiec i Ogrodzona znajdują się lokalne, mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie ścieków. Ich przepustowość nominalna wynosi odpowiednio 50 m3/d i 163 m3/d. Obie nie są właściwie dociążone. Długość gminnej sieci kanalizacyjnej wynosi około 13 km. Zaopatrzenie w gaz Zaopatrzenie w gaz realizowane jest w oparciu o średnioprężne gazowe sieci rozdzielcze z dwóch stacji redukcyjno-pomiarowych w Dębowcu i Kostkowicach. Sołectwa Simoradz, Dębowiec, Iskrzyczyn, Łączka i Ogrodzona zasilane są od strony Skoczowa natomiast Gumna i Kostkowice od strony Cieszyna. Nie występują ograniczenia w dostawie i ilości gazu. Eksploatację sieci i urządzeń gazowniczych prowadzi Rejon Gazowniczy Cieszyn i Rejon Gazowniczy Skoczów. Przez teren gminy przechodzą magistralne gazociągi wysokoprężne gazu wysokometanowego CN 2,5 Mpa eksploatowane przez PGNiG relacji: Skoczów - Drogomyśl, Skoczów - Cieszyn i SkoczówDębowiec. Zaopatrzenie w ciepło Wszystkie obiekty mieszkalne posiadają własne, indywidualne systemy grzewcze zasilane przeważnie paliwem stałym lub gazem. Gospodarka odpadami Gmina objęta jest w 80 % zorganizowanym wywozem odpadów, które wywożone są raz w miesiącu przez S.C. FANEX, Skoczów na składowisko „COFINCO - Poland” w Jastrzębiu Zdroju.. Odpady komunalne zmieszane gromadzone są przez mieszkańców w pojemnikach 110 l. W roku 2002 na terenie gminy powstało 160 Mg odpadów komunalnych zmieszanych. W gminie prowadzi się również selektywną zbiórkę szkła, tworzyw sztucznych i papieru do kolorowych worków, zakupionych przez gminę i przekazywanych mieszkańcom. Zbiórką odpadów segregowanych zajmuje się „EKOM” PUH Janota Zdzisław, ul. Tulipanów 3, 43-246 Zabłocie. W wyniku takiej zbiórki w roku 2002 zebrano 13 Mg szkła, tworzyw sztucznych i papieru. Raz do roku gmina organizuje zbiórkę odpadów wielkogabarytowych. 50 Gmina Hażlach Położenie i granice Gmina Hażlach o powierzchni 48,9 km2, leży w południowej części województwa śląskiego i graniczy z gminą Zebrzydowice, Strumień, Dębowiec oraz miastem Cieszyn. W skład gminy wchodzą sołectwa: Hażlach, Brzezówka, Kończyce Wielkie, Pogwizdów, Rudnik i Zamarski. Zgodnie z podziałem geofizycznym północna część gminy leży w obrębie Kotliny Ostrawskiej, południowa część należy do Pogórza Śląskiego (sołectwo Zamarski, część sołectwa Hażlach). Rzeźba terenu Pod względem rzeźby obszar gminy jest mocno zróżnicowany. Cechą charakterystyczną są szerokie i płaskie garby porozcinane gęstą siecią dolin o dużych wysokościach względnych. Najniżej położone miejsce w gminie znajduje się w Pogwizdowie przy Olzie – 243 m npm. a najwyższe w Zamarskich – 393 m npm. Budowa geologiczna W omawianym rejonie występują utwory czwartorzędowe wykształcone w postaci lessów, glin oraz piasków i żwirów akumulacji rzeczno - lodowcowej. Poniżej zalegają utwory kredowe w postaci łupków cieszyńskich dolnych z wkładkami cieszynitów. Gleby Na terenie Kotliny Ostrawskiej występują przeważnie gleby pseudobielicowe powstałe z pyłów ilastych. Lokalnie gleby pseudoglejowe wykształcone z utworów gliniastych. Na obszarze Pogórza Śląskiego poza glebami pseudobielicowymi występują kwaśne gleby brunatne (wytworzone z glin i iłów wietrzeniowych oraz utworów lessowatych). W dolinach rzecznych zalegają mady pyłowe i gliniaste. Klimat Według podziału rolniczo – klimatycznego Polski R. Guminskiego obszar gminy należy do dzielnicy podkarpackiej. Dane klimatycze dla gminy to: - średnia temperatura roczna + 8˚ C, - ilość dni mroźnych 30 – 35 dni, - ilość dni z przymrozkami 100 – 120 dni, - ilość dni z pokrywą śnieżną 40 – 55 dni, - długość okresu wegetacyjnego 210 – 220 dni, - średnia roczna ilość opadów – 809 mm, - przeważające wiatry - zachodnie. Hydrografia i hydrologia Na terenie gminy występuje dział wodny I rzędu oddzielający dorzecza Wisły i Odry. Bezimienne cieki dorzecza Knajki odprowadzają wody z północnego-wschodu i wschodu do Wisły. Pozostały obszar odwadnia wraz ze swymi dopływami rzeka Piotrówka, prawobrzeżny dopływ Olzy i rzeka Olza. Morfologia i duże deniwelacje terenu sprzyjają zjawiskom wezbrań wiosennych i letnich. Wezbrania letnie są intensywne lecz krótkotrwałe. Największe zagrożenia powodziowe występują: 51 w Kończycach Wielkich nad rzeką Piotrówką – ul. Ks. Olszaka, Młyńska, Wierzbowa, Dolna, Topolowa, - w Rudniku – na zakolach rowu melioracyjnego przy ul. Nowa oraz na potoku Rudnickim, - w Hażlachu – ul. Główna, Rudowska, Rybacka, Karnowiec na rzece Piotrówka, ul. Muroń i Lipowa na potoku Lutnia, - Zamarski – ul. Rudowska, Żniwna, Kamienna, - na granicy wsi Hażlach, Brzezówka, Kończyce Wielkie na rowie melioracyjnym. W utworach czwartorzędowych występuje poziom wodonośny eksploatowany za pomocą ujęć zlokalizowanych na terenie wsi Rudnik. - Szata roślinna Lasy (zbiorowiska leśne) występują lokalnie, generalnie w części południowo-wschodniej gminy. Na terenie sołectw Hażlach, Kończyce Wielkie oraz Zamarski lasy zajmują największe powierzchnie sołectw, odpowiednio 36 %, 33% i 21% powierzchni sołectwa. Na terenie gminy występują cenne stanowiska flory, takie jak: naturalne drzewostany dębowo - lipowe - jesionowe, buczyny i grądy oraz roślinność łęgowa i bagienna. Formy ochrony przyrody - Na terenie gminy istnieje 5 udokumentowanych pomników przyrody: grupa dwóch dębów szypułkowych w wieku 400 i 700 lat w Kończycach Wielkich na zachodnim skraju parku pałacowego, dąb szypułkowy w wieku 300 lat w Kończycach Wielkich w parku pałacowym, grupa trzech dębów szypułkowych w wieku 400 lat w Kończycach Wielkich na skraju lasu graniczącego z parkiem pałacowym, dąb szypułkowy w Kończycach Wielkich nad potokiem Wschodnica, lipa drobnolistna w wieku 250 lat w Pogwizdowie na granicy wsi Brzezówka. Ponadto planuje się utworzenie 3 rezerwatów przyrody: Hażlaskie Dęby, Parchowiec, Parszywa Kępa, oraz jednego użytku ekologicznego Babilon. Infrastruktura techniczna Na terenie gminy występują następujące drogi: drogi wojewódzkie: nr 938 – Pawłowice – Cieszyn, nr 937 – Jastrzębie – Hażlach, drogi powiatowe: nr 04154 – Skoczów – Dębowiec –Kończyce, nr 04158 – Gumna – Zamarski, nr 04159 – Kończyce - Hażlach - Zamarski – Cieszyn, nr 04160 – droga przez Hażlach, nr 04161 – Hażlach – Pogwizdów, nr 04162 – Cieszyn – Pogwizdów. Układ podstawowy uzupełnia sieć dróg gminnych. Układ kolejowy tworzy jednotorowa, zelektryfikowana linia Zebrzydowice-Cieszyn. - Zaopatrzenie w wodę Gmina jest zwodociągowana w 95 %. Woda przeznaczona dla potrzeb wodociągu gminnego czerpana jest z własnego ujęcia w sołectwie Rudnik. Uzdatnianie pobieranej wody odbywa się w modułowej, kontenerowej stacji uzdatniania. Sieć wodociągowa ma łączną długość 216 km z czego 86 km to przyłącza. Eksploatację sieci wodociągowej i ujęć wody wykonują Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej Sp. z o.o. 52 Odprowadzanie ścieków Problem odprowadzania ścieków rozwiązany jest w Pogwizdowie i części Brzezówki. W sumie jest to 15,2 km sieci. Ścieki są kierowane poprzez przepompownię i kolektor tłoczny na oczyszczalnię ścieków po zlikwidowanej KWK „Morcinek” w Kaczycach. Aktualnie w budowie znajdują się dwie nowe oczyszczalnie ścieków: w Pogwizdowie i w Hażlachu. W pozostałych sołectwach nie ma kanalizacji sanitarnej. Zaopatrzenie w gaz Zaopatrzenie w gaz realizowane jest w oparciu o średnioprężną gazową sieć rozdzielczą doprowadzoną: - od strony Cieszyna (Pogwizdów, Zamarski), - od strony Dębowca (Hażlach, Rudnik). Nie występują ograniczenia w dostawie i ilości gazu używanego do celów socjalno-bytowych i technologicznych. Eksploatację sieci i urządzeń gazowniczych prowadzi Rejon Gazowniczy Cieszyn. Przez teren gminy przechodzi tranzytowa wysokoprężna magistrala gazu wysokometanowego CN 2,5 MPa relacji Bielsko – Skoczów - Cieszyn eksploatowana przez PGNiG w Warszawie Rejon Gazowniczy Bielsko-Biała. Zaopatrzenie w ciepło Wszystkie obiekty mieszkalne posiadają własne, indywidualne systemy grzewcze zasilane przeważnie paliwem stałym lub gazem. Gospodarka odpadami Na terenie gminy Hażlach nie przewiduje się lokalizacji składowiska odpadów komunalnych (odpady komunalne stałe wywożone są poza teren gminy ). Istnieje możliwość utworzenia w Pogwizdowie zakładu utylizacji odpadów, na terenie byłego składowiska kamienia pokopalnianego. Przy rekultywacji tego terenu należy uwzględnić wykonanie pasa zieleni izolacyjnej od strony istniejącego osiedla. Gmina planuje prowadzenie stałej kontroli nad zagrożeniami i stanem środowiska poprzez: identyfikowanie możliwych źródeł odpadów i ścieków toksycznych, zapewnienie właściwych warunków gromadzenia i zabezpieczania odpadów oraz szkodliwych substancji, zapobieganie powstawaniu „ dzikich” wysypisk odpadów. W zakresie odpadów przemysłowych, gmina zakłada utrzymanie w Pogwizdowie składowiska odpadów technologicznych „ Polifarb” Cieszyn. Gmina Istebna Położenie i granice Gmina o powierzchni 8425 ha, należy do Beskidu Śląskiego. Od południa i zachodu granice gminy stanowi granica państwa. Od północy gmina graniczy z Wisłą a od wschodu z Gminą Milówka. W skład gminy wchodzą trzy sołectwa: Istebna, Koniaków, Jaworzynka. Ogólna ilość mieszkańców stałych gminy wynosi: 11300 osób. Rzeźba terenu Zgodnie z podziałem Polski na jednostki fizyczno – geograficzne (Kondracki, 1994) cały obszar gminy jest położony w obrębie mezoregionu Beskid Śląski, wchodzącego w skład 53 makroregionu Beskidy Zachodnie ( strefa lasów mieszanych, prowincja – Karpaty Gmina Istebna leży w południowej części Beskidu Śląskiego i stanowi mikroregion o swoistych cechach. Budowa geologiczna Pod względem tektonicznym obszar gminy wchodzi w skład 2 jednostek: płaszczowiny śląskiej i płaszczowiny magurskiej oraz wąskiej jednostki przedmagurskiej (wsuniętej) między nimi. Północną część obszaru budują fliszowe utwory płaszczowiny śląskiej z najstarszymi skałami warstw godulskich górnych (górna kreda) stanowiącymi wychodnie na powierzchni. Skały te budują południowe zbocza Kiczory. Kolejnym ogniwem występującym to górnokredowe warstwy istebniańskie, nad którymi zalegają trzeciorzędowe eoceńskie łupki ciemne i pstre oraz piaskowce ciężkowickie (budujące pasmo Ganczorki). Sekwencję serii śląskiej kończą oligoceńskie piaskowce i łupki warstw krośnieńskich. Środkową i południową część obszaru budują utwory płaszczowiny magurskiej wykształcone jako warstwy biotytowe (górna kreda – senon) z pasmami pstrych łupków i margli. Znaczne obszary zajmują trzeciorzędowe piaskowce z Łyski (paleocen – eocen) a oligoceńskie łupki i piaskowce warstw podmagurskich budują największą powierzchnię tej serii osadowej na terenie gminy. Pomiędzy wspomnianymi płaszczowinami występują utwory jednostki przedmagurskiej wykształcone głównie jako oligoceńskie piaskowce i łupki warstw krośnieńskich z gruboławicowymi piaskowcami w spągu (m.in. całe pasmo Ochodzitej) oraz pstrymi marglami i łupkami w północnej części serii. Południowa część jednostki reprezentowana jest przez piaskowce grójeckie, ciężkowickie i pstre łupki (eocen) oraz oligoceńskie wapienie łużańskie (niewielki płat na S od Koniakowa). Najmłodsze ogniwo analizowanego obszaru stanowią utwory czwartorzędowe występujące w dolinach rzecznych. Charakterystyczne dla tego rejonu są zjawiska osuwiskowe na stokach Ochodzitej oraz na lewym zboczu doliny Olzy w rejonie Groniczek. Gleby W pokrywie glebowej gminy Istebna zdecydowanie dominują gleby brunatne kwaśne powstałe ze zwietrzeliny skał fliszu karpackiego. W ich składzie granulometrycznym przeważają gliny ciężkie i średnie, we fragmentach pylaste oraz gliny lekkie. Gleby te charakteryzują się kwaśnym odczynem i niską zawartością przyswajalnych składników pokarmowych dla roślin. Dna dolin cieków przepływających przez obszar gminy pokrywają płytkie i silnie szkieletowe mady górskie, natomiast na południe od Istebnej, na zboczu potoku Gliniany zachował się niewielki płat gleby płowej wytworzonej na wietrzeniowych glinach ciężkich pylastych. Ukształtowanie terenu oraz warunki klimatyczne gminy Istebna sprzyjają występowaniu zjawisk określanych jako erozja gleb. Jednak duża lesistość terenu, a także ciężki zazwyczaj skład granulometryczny utworów glebowych, ograniczają intensywność i zasięg tego procesu. Klimat Obszar gminy należy w całości do wydzielonej przez Gumińskiego (1948) karpackiej dzielnicy klimatycznej. Gmina charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem wysokości nad poziomem morza a na omawianym terenie można wyróżnić dwa piętra klimatyczne: - umiarkowanie ciepłe – obejmujące tereny do wysokości 550 m npm, - umiarkowanie chłodne – obejmujące tereny położone na wysokości 550 – 989,6 m npm. Hydrografia i hydrogeologia Gmina Istebna położona jest w zlewniach 2 mórz: Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego a przez jej teren przebiega europejski dział wodny. Północną i północno- wschodnią granicę gminy stanowi dział wodny I rzędu rozdzielający dorzecze Wisły i Odry. Przeważająca, północna środkowa 54 część gminy odwadniana jest przez Olzę, bezpośredni dopływ Odry. Południowa część gminy odwadniana jest przez Czadeczkę i jej dopływy do dorzecza Dunaju. Powierzchnia zlewni Olzy po wodowskaz w Istebnej wynosi 43,8 km2, natomiast po ujście Potoku Bystrzańskiego – 57,9 km2 ( jest to jednocześnie powierzchnia zlewni Olzy do granicy z Republiką Czeską ).Głównymi dopływami Olzy na terenie gminy są: Połomity Wielkie, Połomity Małe, Olecka, Prądoweic, Dupniański, Potok Bystrzański z Potokiem Jama i Potokiem Młocisko (prawobrzeżne) oraz Rastoka, Dachtony, Glinianny, Potok Olecka (lewobrzeżne). Natomiast głównymi dopływami Czadeczki są: Potok Gorzołkowski i Krężelka z Potokitm Sołowym i Potokiem Wielkim (lewobrzeżne) oraz Potok Słowiokowski i Bilkowski (prawobrzeżne). Główną rzeka gminy jest Olza, której źródła znajdują się na stokach Gańczorki na wysokości około 870 m npm. Szata roślinna Użytki rolne występują na 38,6 % powierzchni gminy skupiając się w jej części środkowej, grunty orne zajmują 32,5 % obszaru. Formy ochrony przyrody - Na terenie gminy zarejestrowanych jest 12 pomników przyrody: Istebna (obok kościoła) – Lipa – nr 49 – 1953, Istebna (nad potokiem górskim) – Lipa – nr 475 – 1995, Istebna (przystanek PKS) – 2 lipy – nr 476 – 1995, Istebna ( na wzgórzu) – Buk pospolity – nr 477 – 1995, Istebna (pole uprawne) – Lipa – nr 478 – 1995, Istebna ( obok krzyża kamiennego) – 3 lipy – nr 479 – 1995, Olecko 319 – Lipa – nr 50 – 1953, Olecko 319 – Cis – nr 51 – 1953, Bystre, Leśnictwo Bukowiec, oddz. 148a – 2 jodły – nr 105 – 1959, Dzielec „Olza”, Leśnictwo Istebna – Buk zwyczajny – nr 561 – 1997, Jaworzynka Groń 636 – 2 lipy – nr 559 – 1997, Jaworzynka, Leśnictwo Krzyżowa –Świerk zwyczajny – nr 560 – 1997. Infrastruktura techniczna Komunikacja wewnętrzna gminy Istebna to drogi wojewódzkie: - droga nr 941 Wisła – Istebna – jednojezdniowa o dwóch pasach ruchu, pełni funkcję drogi klasy Z, - droga nr 943 granica państwa – Istebna – Koniaków – Laliki, tj. przejście graniczne Jasnowice – skrzyżowanie drogi nr 943 z droga krajowa nr 944 relacji Żywiec – Laliki – Zwardoń – granica państwa. Droga jednojezdniowa o dwóch pasach ruchu, pełni funkcje drogi klasy Z. Drogi wojewódzkie wymagają przebudowy i modernizacji; oraz drogi powiatowe: - droga jednojezdniowa o dwóch pasach ruchu relacji: skrzyżowanie drogi nr 941 z drogi nr 943 w Istebnej – Jaworzynka. Droga pełni funkcję drogi klasy L, - droga relacji: droga nr 941 ( skrzyżowanie w centrum Istebnej ) – droga nr 9453 ( przy granicy z Koniakowem ). Droga jednojezdniowa o dwóch pasach ruchu, pełni funkcję ulicy klasy L, - odcinek drogi z Koniakowa do Małego Cieśca o parametrach j.w. Drogi powiatowe wymagają sukcesywnej modernizacji. Pozostałe drogi posiadają charakter gminny i leśny. Obsługują zabudowę o różnych przekrojach w większości bez poboczy i na wielu odcinkach tworzą serpentyny. Przysiółki i rozproszoną zabudowę obsługującą głównie pieszo – jezdnie, utwardzone o szerokości jednego pasa drogowego. 55 Zaopatrzenie w wodę Gmina Istebna jest zaopatrywana w wodę z własnych ujęć wodociągowych. Zbiorowym wodociągiem zaopatrywana jest: Istebna (Centrum, Wilcze, Kiepki, Miki, Glinianne, Wojtasza, Polaki, Na Beskid, Kochuty); Koniaków (Centrum, Szańce, Grońko, Deje, Nachtony); Jaworzynka (Zapasieki Górne i Dolne, Byrty, Małysze, Cyrchla, Czadeczka, Krzyżowa, Jasie, Klimki, Ciepciory, Stańki, Buki, Centrum, Duraje, Duraje Błoto, Piłki Dragony, Polana, Małe Jurki, Trzycatek). Sieć wodociągową zasilana jest z ujęć wody w Istebnej Wilcze, Koniaków Bukowina oraz Jaworzynka na rzece Kręzelce. Pracuje na trzech zbiornikach: - zbiorniku Wilcze o poj. 200 m3; - zbiorniku w Zapasiekach o poj. 100 m3; - zbiorniku G. Ochodzita o poj. 150 m3; Sieć wodociągowa działa w systemie rozgałęzieniowym – jeden główny przewód wodociągowy z odgałęzieniami. W takim systemie awaria przewodu głównego może powodować przerwę w dostawie wody dla wszystkich odbiorców. Wodociąg z Istebnej Centrum jest najstarszym wodociągiem, wykonanym z rur żeliwnych i często ulega awariom. Odprowadzanie ścieków Gmina Istebna wykorzystuje trzy oczyszczalnie ścieków: na potoku Gliniany dla ścieków z centrum Istebnej o wydajności Q = 120 m3 /d, w Koniakowie Pustki dla ścieków z centrum Koniakowa o wydajności Q= 200 m3 /d oraz Jaworzynka Czadeczka o wydajności Q= 300 m3 /d. Zabudowa rozproszona nie jest skanalizowana - ścieki odprowadzane są do przydomowych osadników bezodpływowych i wywożone do oczyszczalni ścieków lub małych biologicznych oczyszczalni ścieków. Zespól sanatoryjny Istebna – Kubalonka posiada własną oczyszczalnię ścieków o wydajności Q = 400 m3 /d. Dla osiedla mieszkaniowego Kubalonka działa oczyszczalnia ścieków o wydajności Q = 200 m3 /d. Dla potrzeb zespołu hotelowo – turystycznego została wybudowana oczyszczalnia ścieków w Jaworzynce o wydajności Q = 50 m3 /d. W Istebnej po przedsiębiorstwie PRINŻ pozostała mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia ścieków o wydajności Q = 25 m3 /d ( dla ścieków bytowo – gospodarczych ). Rozbudowuje się sieć kanalizacji sanitarnej z wykorzystaniem istniejących oczyszczalni, (jednej nad potokiem Gliniany w centrum Istebnej i w Koniakowie). W przygotowaniu jest budowa oczyszczalni ścieków dla Jaworzynki w rejonie Czadeczki. Wydajność projektowanej oczyszczalni ma wynosić Q = 2x 60 m3 /d. Gmina realizuje stopniowo kanalizację w centrach sołectw. Gmina będzie wywierała nacisk na budowę małych, przydomowych oczyszczalni o wysokim stopniu oczyszczania ścieków. Zaopatrzenie w gaz Gmina Istebna nie posiada sieci gazowej na swoim terenie. Istnieje plan przesyłu gazu do Czech i Słowacji. Trasa gazociągu przesyłowego, wysokoprężnego ( Dn 300 mm CN 6,3 MPa ) ma przebiegać przez teren gminy Istebna. Usytuowanie stacji redukcyjno – pomiarowej pierwszego stopnia stwarza możliwość gazyfikacji gminy. Zaopatrzenie w ciepło Na terenie gminy nie ma centralnych źródeł zaopatrzenia w energię cieplną. Walory uzdrowiskowe gminy Istebna bazują na wspieraniu działań mających na celu stopniową rezygnację z paliw pierwotnych w gospodarstwach domowych na rzecz paliw w postaci uszlachetnionej: koks, gaz, olej opałowy, energia elektryczna. 56 Gospodarka odpadami Położenie gminy na głównych wododziałach i budowa geologiczna wykluczają możliwość lokalizacji wysypisk lub składowania odpadów na terenie gminy. W porozumieniu z sąsiednimi gminami przeprowadzany jest wywóz śmieci poza teren gminy. Gmina Istebna ma podpisaną umowę z gminą Knurów na składowanie i utylizacje odpadów na jej terenie. Miasto Cieszyn Położenia i granice Cieszyn leży na południowej granicy województwa śląskiego (zarazem – granicy państwa), sąsiadując poprzez rzekę Olzę z Czeskim Cieszynem, z którym stanowi jeden organizm urbanistyczny. Jest jedynym miastem w województwie śląskim położonym bezpośrednio na granicy państwowej. Poza Czeskim Cieszynem, Cieszyn sąsiaduje wyłącznie z gminami wiejskimi, są to: Hażlach, Dębowiec i Goleszów. Granice administracyjne Cieszyna nie mają przebiegu ściśle ustalonego przez służby geodezyjne ( dotyczy to szczególnie zachodniej granicy miasta na Olzie, która stale ulega niewielkim zmianom). W skutek tego istnieje niewielka różnica pomiędzy powierzchnią miasta podawaną oficjalnie przez Urząd Statystyczny (2869 ha), a powierzchnią obliczoną jako suma powierzchni wszystkich działek ewidencyjnych na terenie miasta - która zajmuje 2850 ha. W aktualnych granicach Cieszyn istnieje od 1 stycznia 1977 roku kiedy to w obszar administracyjny miasta włączono wieś Marklowice z gminy Hażlach. Wczesnej w roku 1973, miasto powiększyło się o wsie: Krasna i Gułdowy; Boguszowice, Kalembice i Pastwiska, Mnisztwo. Rzeźba terenu Obszar miasta charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą o charakterze wyżynno – pagórkowatym, łagodzoną pokrywami lessowymi i utworami stokowymi. Wierzchowiny wzgórz rozcięte są systemem mocno rozgałęzionych, głębokich dolin i parowów. Grzbiety garbów są stosunkowo wąskie, toteż większość powierzchni terenu zajmują stoki o zróżnicowanych nachyleniach i wystawie, lokalnie przekraczających 20, a nawet 30 %. Rzeka Olza wyznaczająca zachodnią granicę miasta wycięła w wysoczyźnie głęboką dolinę o stromych stokach i szerokim, płaskim dnie. Płaskie dna dolin posiadają również dolne odcinki dopływów Olzy – Bobrówki i Puńcówki. Pozostałe cieki charakteryzują się V – kształtnymi dolinami o dużym spadku. Charakterystycznym elementem rzeźby terenu są osuwiska i pełznięcia gruntu. Ich występowanie jest szczególnie obfite w północnej części miasta i wiąże się z podatnością podłoża skalnego na ruchy masowego gruntu. Budowa geologiczna Cieszyn leży w sąsiedztwie wylotu Bramy Morawskiej w obrębie Pogórza Śląskiego. Jego głównym budulcem w rejonie Cieszyna są skały fliszowe, które ze względu na odmienność litologiczną i tektoniczną wyróżniane są, jako odrębna płaszczowina cieszyńska. Fliszowe łupki i wapienie cieszyńskie przecinane są miejscami (głównie w Boguszowicach i Kalembicach) żyłami skał magmowych – cieszynitów. Skały fliszowe przykryte są w wielu miejscach osadami czwartorzędowymi o rożnej genezie. Na powierzchni występują osady fliszowe (łupki, margle, wapienie ), żyłowych skał magmowych (cieszynity), osady lodowcowe i wodnolądowe ( gliny, piaski i żwiry ) osady peryglacjalne (lessy, gliny, zwietrzelinowe) i osady rzeczne ( żwiry z otoczakami, piaski i żwiry, osady piaszczysto – mułowe, muły mineralno – organiczne ). 57 Gleby Blisko 90% gruntów rolnych na terenie Cieszyna stanowią grunty chronione zgodnie z ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Są to głównie grunty klasy IIIa oraz IIIb klas IV – tych, z pewnym udziałem gleb klasy II. Łącznie gleby te zajmują 1900 ha i stanowią poważne ograniczenie w przeznaczeniu gruntów na cele nierolne. Oficjalna klasyfikacja gruntów rolnych przypuszczalnie nie odzwierciedla ich rzeczywistej wartości. Gleby na terenie miasta podlegają silnej erozji, klasyfikacja glebowo - rolnicza sporządzona ponad 30 lat temu wymaga aktualizacji. Pod względem rolniczej przydatności gleb reprezentowanych jest 8 kompleksów gruntów ornych oraz 2 kompleksy użytków zielonych. Największą powierzchnię zajmują kompleksy: - pszenny górski( 908 ha ), zbożowy górski ( 494 ha ), - użytki zielone średnie ( 350 ha ), - zbożowo – pastewny mocny ( 130 ha ), - owsiano – ziemniaczany górski ( 76 ha ), - pszenny dobry ( 44 ha ). Pozostałe kompleksy to pszenny wadliwy, żytnio – ziemniaczany dobry, owsiany górski oraz słabe i bardzo słabe użytki zielone. Dominujący kompleks ( 31,5 % powierzchni miasta, 43 % gruntów rolnych ), oceniany jest jako tworzący warunki do uzyskiwania dobrych plonów. Klimat Warunki pogodowe kształtowane są głównie przez masy powietrza polarna – morskiego. Cechą charakterystyczna jest stosunkowo wysokie zachmurzenie, duża ilość dni z opadami a mniejsza słonecznych. Inne charakterystyczne parametry klimatu to: - średnia roczna temperatura powietrza: 8,2 0C, - roczne sumy opadów atmosferycznych – zróżnicowane w latach suchych 700 – 800 mm, w wilgotnych nawet 1200 mm ( średnia w wieloleciu 1931 – 1990 – 939 mm), - średnia liczba dni z mgłą w roku: 40 – 60, - okres bezprzymrozkowy – 180 dni, - średni czas zalegania pokrywy śnieżnej: 60 – 70 dni w roku, - przeważające wiatry: południowo – zachodnie i południowe, duży udział wiatrów zachodnich i północno – zachodnich, znaczny odsetek wiatrów południowych stanowią silne, ciepłe i suche wiatry fenowe, występują najczęściej zimą, które likwidują sprzyjające gromadzeniu się zanieczyszczeń inwersje termiczne atmosfery. Hydrografia i hydrologia Głównym kierunkiem relacji przyrodniczych z otoczeniem jest południowo ułożona dolina Olzy. W planie zagospodarowania przestrzennego Czeskiego Cieszyna stanowi ona regionalny korytarz ekologiczny - element systemu obszarów stabilizacji ekologicznej. Spośród dopływów Olzy na terenie Cieszyna, największą zlewnię posiada Bobrówka. Górna część zlewni Bobrówki oraz jej dopływów ( Krasna, Kraśnianka, Bieloweic ) położona jest na terenie Dębowca i Goleszowa. Na stan rzeki wywiera wpływ nieuporządkowana gospodarka ściekowa w tych gminach, wylesianie zlewni powodujące gwałtowne wezbrania po opadach oraz zanieczyszczenia nawozami i środkami ochrony roślin stosowanych w rolnictwie. Na terenie Cieszyna również znajdują się poważne źródła zanieczyszczeń wód Bobrówki, wskutek czego jej wpływ na stan Olzy jest niekorzystny. Przemysłowe i komunalne źródła zanieczyszczeń będą neutralizowanie w miarę rozwoju systemu odprowadzania ścieków. Trudniejsza jeśli nie niemożliwa będzie likwidacja mogilnika pestycydów w lesie Bielowiec oraz nieuporządkowanego składowiska odpadów komunalnych przy ul. Słowiczej. 58 Południowa część Cieszyna (Mnisztowo i Błogocice) znajdują się w zlewni Puńcówki. Rosnące zainwestowanie tej części miasta powoduje wyostrzenie charakterystyki fali odpływu wód opadowych. Ponieważ Puńcówka wpada do Olzy na terenie Cieszyna, wszelkie zaniedbania w gospodarce wodno – ściekowej odbijają się na skali zagrożenia powodziowego wywoływanego przez Puńcówkę. Obszar pomiędzy ulicami Katowicką i Piekiety a północną granicą miasta leży w zlewni Piotrówki (większość na terenie gminy Hażlach). Osiedla zlokalizowane w tym dosyć silnie zainwestowanym terenie zostały już skanalizowane, a ścieki są pompowane do oczyszczalni miejskiej. Zmniejsza to niekorzystne wpływy na funkcjonowanie środowiska przyrodniczego w zlewni Piotrówki. Dalej w kierunku zachodnim granica Cieszyna (Marklowic) z Hażlachem biegnie wzdłuż potoku Spod Łysej. Zlewnia potoku leży w mniej więcej równych częściach na terenie obydwu gmin. Dolina potoku stanowi dystans przestrzenny pomiędzy zagęszczającą się zabudową Marklowic a sąsiednią gminą - bezwzględnie powinna być chroniona przed zainwestowaniem. Szata roślinna W strukturze zbiorowisk roślinnych Cieszyna dominują pola uprawne a w następnej kolejności zbiorowiska tworzone przez ogrody działkowe, ogrody przydomowe i sady. Pod względem potencjału biologicznego cechującego poszczególne systemy, wymienić należy kolejno: ekosystemy leśne, ekosystemy trawiaste, ekosystemy zbiorników wodnych, agrocenozy, ekosystemy zieleni nieurządzonej i nieużytków oraz ekosystemy zieleni miejskiej. Cechą charakterystyczną struktury szaty roślinnej miasta jest występowanie remiz śródpolnych, zespołów termofilnych zarośli, muraw kserotermicznych i łąk. Wiele z nich wykształciło się w miejscach drobnych wyrobisk po eksploatacji wapieni, łupków marglistych, glin oraz piasków. Stanowią elementy wzbogacające krajobraz, zwiększając różnorodność gatunkową i siedliskową. Roślinność potencjalną stanowią: - buczyny karpackie lub grądy wysokie w miejscach suchszych, - grady niskie w miejscach bardziej wilgotnych. Są to zbiorowiska żyznych lasów liściastych, gdzie gatunkami dominującymi są: grab, dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, buk. Lasy te charakteryzuje bogate runo. W dolinie Olzy występować powinny niżowe łęgi jesionowo – wiązowe, a w dolinach większych potoków – łęgi wierzbowo – topolowe lub łęgi olszowe, jesionowe i jesionowo – olszowe. Specyficzną cechą flory jest występowanie ciepłolubnych gatunków napływowych z południa oraz ścieranie się wpływów obszarów niżowych i górskich. Formy ochrony przyrody Rezerwaty przyrody to obszary, na których zachowane zostały w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej, mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowych. Na terenie Cieszyna istnieją 3 rezerwaty przyrody. Rezerwat „Kopce” - jest to rezerwat leśny, utworzony w 1953 r., podlega ochronie częściowej. Obejmuje izolowany kompleks leśny o powierzchni 14,76 ha, położony na zboczu i wierzchowinie prawego brzegu doliny Olzy w Marklowicach. Administratorem rezerwatu jest Nadleśnictwo Ustroń. W rezerwacie występują dwa zbiorowiska leśne: grąd subkontynentalny i buczyna karpacka. W bogatym runie licznie występuje cieszynianka wiosenna. Spośród ponad 100 gatunków roślin naczyniowych występujących w rezerwacie, 11 podlega ochronie prawnej. Rezerwat „Lasek Miejski nad Puńcówką” - test to rezerwat florystyczny, utworzony w 1961 r., podlega ochronie częściowej. Obejmuje izolowany niewielki kompleks leśny (o powierzchni 6,96 ha), położony na prawym brzegu doliny Olzy, na wysokości ujścia Puńcówki do Olzy, rozciągający się od ul. 3-go Maja do ul. Błogockiej. Administratorem rezerwatu jest Zakład Gospodarki Komunalnej. Rezerwat utworzono dla ochrony populacji cieszynianki wiosennej oraz lasu grądowego. Z uwagi na położenie blisko centrum miasta rezerwat jest wykorzystywany jako park i miejsce rekreacji 59 i wypoczynku, co powoduje synantropizację flory (na obszar objęty ochroną wkraczają liczne gatunki roślin towarzyszących człowiekowi, czyli rosnących w miejscach przekształconych lub w różny sposób użytkowanych przez człowieka) i degradację niektórych fragmentów rezerwatu. Rezerwat „Lasek Miejski nad Olzą” - jest to rezerwat florystyczny, utworzony w 1961 r., podlega ochronie częściowej. Obejmuje wąski pas lasu liściastego o powierzchni 3,23 ha, rosnącego na prawym stromym zboczu doliny Olzy, na wysokości boiska „Pod Wałką”. Administratorem rezerwatu jest Nadleśnictwo Ustroń. Teren został objęty ochroną rezerwatową dla zachowania populacji cieszynianki wiosennej oraz fragmentu grądu o pochodzeniu naturalnym. W runie stwierdzono występowanie 6 gatunków roślin podlegających ochronie. Rezerwat przylega do obszarów zabudowanych i jest poddany silnej antropopresji (miejscami daleko posunięta dewastacja fragmentów lasu). Na terenie Cieszyna utworzono 2 użytki ekologiczne oraz zespół przyrodniczo-krajobrazowy Użytek ekologiczny „Łąki na Kopcach” - położony jest w Boguszowicach, na prawym zboczu doliny rzeki Olzy o wystawie południowo-zachodniej i przylega od strony południowej do rezerwatu „Kopce”. Obejmuje tereny łąk, zarośli i niewielkich lasów śródpolnych o łącznej powierzchni 14,51 ha (w tym ok. 3,6 ha stanowią lasy). Objęcie ochroną nastąpiło na podstawie uchwały Rady Miejskiej w Cieszynie w 1995 r. Na obszarze użytku odnotowano występowanie blisko 70 gatunków roślin naczyniowych uznanych za rzadkie w skali kraju lub regionu (m.in. cieszynianka wiosenna), wśród nich 14 to gatunki podlegające ochronie prawnej. W bogatej faunie tego terenu również zwracają uwagę liczne gatunki podlegające ochronie. Użytek ekologiczny „Łęg nad Puńcówką” - jest to obszar o powierzchni ponad 1 ha położony w zakolu Puńcówki, na wysokości zalewu kajakowego na Młynówce. Obejmuje teren tzw. terasy zalewowej i przylega do rezerwatu „Lasek Miejski nad Puńcówką”. Objęcie ochroną nastąpiło na podstawie uchwały Rady Miejskiej w Cieszynie w 1995 r. Praktycznie cały obszar użytku porasta młodnik tworzony przez olsze szare w wieku około 30 lat. Na obszarze użytku przebiega proces naturalnej sukcesji - następuje samorzutne tworzenie się zbiorowiska lasu łęgowego, typowego dla miejsc wilgotnych, rosnącego wzdłuż rzek i potoków. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości estetycznych. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Bluszcze na Górze Zamkowej” - obejmuje obszar południowo-zachodniego stoku Góry Zamkowej od strony Olzy. Powierzchnia zespołu wynosi 0,4 ha. Objęcie ochroną nastąpiło na podstawie uchwały Rady Miejskiej w Cieszynie w 1995 r. Zespół został utworzony dla ochrony bogatego stanowiska bluszczu pospolitego z licznymi okazami kwitnącymi. Na ok. 40 drzewach występują kwitnące okazy bluszczu. Największym zagrożeniem dla całego zadrzewienia jest niestabilne podłoże, o niewielkiej miąższości warstwy gleby; korzenie drzew nie mogą w wystarczający sposób rozwinąć się i bardzo często pod wpływem opadów śniegu lub silnych wiatrów dochodzi do przewrócenia się całych drzew. Infrastruktura techniczna Miasto leży w ciągu drogi krajowej nr 1 prowadzącej z Północnej Europy przez Gdańsk i Bielsko – Białą do granicy państwa (przejście graniczne Cieszyn Boguszowice). Na terenie Cieszyna znajdują się aż cztery przejścia graniczne – trzy drogowe oraz jedno kolejowe: - terminal na drodze nr 1 w Boguszowicach prowadzi pełny zakres odpraw granicznych (w tym kontrolę sanitarną, fitosanitarną i weterynaryjną), - dwa przejścia położono w centrum miasta – Most Przyjaźni i Most Wolności – obsługują ruch osobowy ( za wyjątkiem autobusów ) oraz mały ruch graniczny, - przejście kolejowe obsługuje ruch osobowy, towarowy oraz mały ruch graniczny. Cieszyn jest największym ośrodkiem ruchu granicznego na południowej granicy państwa. Przez tutejsze przejścia rocznie przewija się 14 – 15 - % samochodów przekraczających południową granicę (samochody ciężarowe 35 – 40 %) oraz ponad 22 mln osób, co stanowi ponad 25 % ogólnej liczby przekraczających granicę południową Polski oraz ponad 10 % osobowego ruchu granicznego na wszystkich przejściach. 60 Rozbudowaną sieć drogowa i komunikacyjną tworzą następujące drogi: - droga w kierunku Hażlacha i Zebrzydowic – ul. Frysztacka, - droga w kierunku Hażlach – ul. Pikiety, - droga w kierunku Dębowca i Skoczowa – ulica Bielska, a od węzła Krasna – droga bez nazwy prowadząca do Dębowca oraz dalszy odcinek ul. Bielskiej prowadzący do Skoczowa ( jako droga krajowa nr 1), - droga w kierunku Goleszowa, przejścia granicznego w Lesznej Górnej i Wisły – ul. Wiślańska, - droga w kierunku Goleszowa – ul. Puńcowska, Al. Łyska. Zaopatrzenie w wodę Woda pitna i woda do celów przemysłowych dla Cieszyna czerpana jest z ujęcia w Pogórzu (gmina Skoczów). Ujęcie to zostało wybudowane w 1936 r. i jest zlokalizowane w widłach Wisły i Brennicy. Obecnie eksploatowane są 24 studnie kopane i wiercone, o głębokości 6-13 m. Ze studni tych czerpana jest woda podziemna, infiltrująca z Wisły i Brennicy. Maksymalna wydajność ujęcia w Pogórzu wynosi 750 m3 wody na godzinę, czyli 18.000 m3 na dobę. Z ujęcia tego korzystają również niektóre gminy położone wzdłuż magistrali wodociągowej Pogórze - Cieszyn. Administratorem ujęcia są Wodociągi Ziemi Cieszyńskiej Sp. z o.o. Na terenie miasta funkcjonuje sieć wodociągowa o łącznej długości ponad 211 km, do której podłączonych jest szacunkowo 94% mieszkań. Woda czerpana ze studni w Pogórzu jest filtrowana w sposób naturalny przechodząc przez złoża żwirowe znajdujące się w podłożu. Przed „podaniem” do sieci woda jest dezynfekowana przy pomocy dwóch chloratorów mechanicznych - do wody dodawany jest podchloryn sodu, mający za zadanie unieszkodliwienie bakterii, mogących znajdować się w czerpanej ze studni wodzie. Odprowadzanie ścieków Najważniejszą inwestycją w zakresie gospodarki komunalnej w Cieszynie w ostatnich latach była budowa i uruchomienie miejskiej oczyszczalni ścieków w Cieszynie - Boguszowicach. Budowę zakończono 31 12.1994 r. Pełny rozruch technologiczny został zakończony w maju 1995 r., kiedy badania potwierdziły uzyskanie zakładanego stopnia oczyszczania ścieków - 95% efektywności usuwania zanieczyszczeń. Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków w Cieszynie oczyszcza ścieki bytowogospodarcze, przemysłowe i zanieczyszczone wody opadowe, które są doprowadzane do oczyszczalni kolektorem kanalizacji ogólnospławnej. Obecnie oczyszczalnia w okresie bezdeszczowym oczyszcza ścieki w ilości ok. 13,5 tys. m3/dobę, a w okresie deszczowym – 26-40 tys. m3/dobę. Zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym do rzeki Olzy z miejskiej oczyszczalni ścieków można odprowadzić w okresie bezdeszczowym 18 tys. m3/dobę i 26,7 tys. m3/dobę w okresie deszczowym. Jednocześnie prowadzona jest systematyczna rozbudowa sieci kanalizacyjnej, jej modernizacja oraz podłączanie do kanalizacji nowych budynków mieszkalnych. Dzięki uruchomieniu oczyszczalni i rozbudowie kanalizacji sanitarnej zlikwidowano 8 wylotów kanalizacji miejskiej do Olzy, Bobrówki i Młynówki (w 1994 r. istniało 11 wylotów). Zaopatrzenie w gaz Ograniczenie niskiej emisji w 2001r. dokonuje się przez „uciepłownienie” dzielnicy Mały Jaworowy, co pozwoli wyeliminować 593 pieców węglowych. Wartość przedsięwzięcia to ok.7 mln. zł., z czego na NFOŚiGW przypada 30%, na WFOŚiGW – 50%, środki własne – 20%. W II etapie – rok 2002 przewiduje się wyeliminowanie 200 pieców, a przedsięwzięcie – „uciepłownienie” kosztować będzie ok. 2 mln. zł. Partycypacja w kosztach – jw. Po 2005r. planuje się wyeliminować lub znacznie ograniczyć niską emisję z zabytkowej części Miasta (śródmieście) ; koszt przewidywanego przedsięwzięcia 5 mln. zł. ; pozyskanie środków z NFOŚiGW, WFOŚiGW oraz środki własne. Nie przewiduje się rozbudowy sieci gazowniczej. 61
