Choroby alergiczne u dzieci
advertisement
Choroby alergiczne u dzieci Joanna Lange Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego AM w Warszawie WYSTĘPOWANIE Co to jest „marsz alergiczny”? AZS ASTMA ANN WIEK DZIECKA Definicja Jest to przewlekła i nawrotowa dermatoza zapalna, której towarzyszy wybitny świąd i charakterystyczny obraz zmian skórnych. Czynnik wywołujące i zaostrzające atopowe zapalenie skóry podrażnienie mechaniczne, wełna, kurz, detergenty, chemikalia Staphylococcus aureus drapanie alergeny wyprysk k-ka Langerhansa świąd sucha skóra, zaburzona bariera ochronna skóry limf. Th2 podwyższone stężenie IgE eozynofil nieprawidłowości limfocytów T CD4+, zaburzona równowaga komórek Th1/Th2 nieprawidłowa odpowiedź autonomiczna psychika, neuropeptydy Atopowe zapalenie skórymieszana etiologia predyspozycje genetyczne; czynniki zewnętrzne: alergeny pokarmowe alergeny zewnątrzpochodne (kurz domowy, pleśnie) czynniki infekcyjne (Staphylococcus aureus) alergeny kontaktowe u dorosłych Kryteria Hanifina i Rajki Kryteria PODZIAŁ: cechy podstawowe (główne); cechy mniejsze (dodatkowe) ROZPOZNANIE: 3 cechy podstawowe i 3 cechy mniejsze Cechy podstawowe typowa morfologia i lokalizacja zmian na skórze – wiek chorych; świąd; przewlekły i nawrotowy charakter; w wywiadzie atopia u pacjenta lub w jego rodzinie; Świąd - nie ma atopowego zapalenia skóry bez świądu Cechy mniejsze (dodatkowe) suchość skóry; rybia łuska; rogowacenie przymieszkowe; obecność nadwrażliwości typu I (IgE-zależna); podwyższone stężenie IgE w surowicy; wczesny początek choroby; upośledzenie odporności komórkowej i skłonność do zakażeń skóry; skłonność do niespecyficznego stanu zapalnego rąk i stóp; zapalenie brodawek sutkowych; zapalenie czerwieni wargowej (cheilitis); Cechy mniejsze (dodatkowe) nawrotowe zapalenie spojówek; objaw Dennie-Morgana (dodatkowy fałd skórny poniżej dolnej powieki); keratokonus (stożek rogówki); przednia katarakta; przebarwienie powiek i skóry wokół oczu; rumień twarzy; łupież biały; świąd podczas pocenia; pogrubienie fałdów na szyi; nietolerancja wełny; nietolerancja pokarmowa; wpływ czynników środowiskowych i stresu; biały dermografizm. Cechy mniejsze atopowego zapalenia skóry Objaw Dennie-Morgana Wyprysk pieniążkowaty Biały dermografizm Zmiany na twarzy zajęcie policzków objaw Dennie Morgana zmiany w okolicach pozausznych zmiany na skórze czaszki Zmiany na twarzy zajęcie policzków Zmiany na twarzy objaw Dennie Morgana Zmiany na twarzy zmiany w okolicach pozausznych Zmiany na twarzy zmiany na skórze czaszki Zmiany na kończynach lokalizacja w fałdach skóry zgięcia łokciowe doły podkolanowe fałdy na szyi Zmiany na kończynach zajęcie kończyn Zmiany na kończynach zajęcie kończyn Zmiany na kończynach zajęcie kończyn - ssanie palca Okolice zasłonięte pieluszką z reguły nie są zajęte Powikłania bakteryjne nadkażenia: stała kolonizacja bakteriami możliwość rozwoju infekcji infekcje wirusowe: wirusy z grupy herpes inne wirusy reperkusje psychiczne Staphylococcus aureus Zakażenia Staphylococcus aureus Zakażenia wirusem z rodzaju herpes infekcje zlokalizowane ospopodobne uszkodzenie skóry Kaposi infekcje zlokalizowane uszkodzenie typu Kaposi Inne wirusy wirus papilloma brodawki zwykłe pox wirus - molluscum contagiosum wirusy z rodzaju varicella-zoster Atopowe zapalenie skóry u dzieci Łupież biały Wyprysk pieniążkowaty Zapalenie na skórze powiek Zapalenie na skórze dłoni - lichenifikacja Manifestacja kliniczna histopatologiczna i 1. Rumień 2. Obrzęk 3. Zmiany pęcherzowe 4. Obrzęk w przebiegu wyprysku 5. Lichenifikacja Manifestacja kliniczna Histopatologia Zaczerwienienie skóry, które znika pod uciśnięciem skóry szkiełkiem koresponduje z rozszerzeniem powierzchownych kapilar Elementy grudkowe korespondują z obrzękiem skóry Stan gąbczasty subkliniczne gromadzenie płynu obrzęk międzykomórkowy naskórka obrzęk w przebiegu wyprysku Pęcherze śródnaskórkowe pęknięcie pęcherzy śródnaskórkowych Lichenifikacja Śródnaskórkowe zgrubienia Zgrubienia naskórkowe w miejscach toczącego się przewlekłego procesu zapalnego Atopowe zapalenie skóry u dorosłych Ciężki wyprysk atopowy Zmiany na twarzy i na szyi Atopowe zapalenie skóry u dorosłych Uczulenie kontaktowe na nikiel Wyprysk na skórze dłoni Leczenie atopowego zapalenia skóry Leczenie atopowego zapalenia skóry Identyfikacja i eliminacja czynników wyzwalających zmiany chorobowe odpowiedni dobór środków czyszczących (mydła, preparaty do prania); regulacja temperatury i wilgotności powietrza; eliminacja znanych alergenów wywołujących zaostrzenia (pokarmy, alergeny powietrznopochodne); Leczenie atopowego zapalenia skóry Identyfikacja i eliminacja czynników wyzwalających zmiany chorobowe rozwiązywanie problemów emocjonalnych, unikanie sytuacji stresowych; opanowywanie zakażeń: Staphylococcus aureus - zazwyczaj makrolidy, cefalosporyny I generacji, wirusy z rodzaju herpes - ewentualnie leczenie acyclowirem; grzybice - Pityrosporum ovalae; zakażenie świerzbowcem. Leczenie atopowego zapalenia skóry nawodnienie skóry; stosowanie środków zmiękczających; stosowanie preparatów steroidowych; identyfikacja i w miarę możliwości eliminacja czynników zaostrzających przebieg choroby: substancje drażniące; alergeny; stres; zakażenia skóry Leczenie atopowego zapalenia skóry Świąd ważny cel - opanowanie świądu; nasilenie świądu: sucha skóra w zimie; pocenie się w miesiącach letnich; wełna - drażnienie skóry; środki drażniące - mydła, substancje rozpuszczające tłuszcze; stres; ekspozycja na alergeny i inne. Zasady pielęgnacji suchej skóry unikanie kontaktu z czynnikami drażniącymi – rękawice ochronne; mycie – preparaty emolientowe o kwaśnym pH; unikanie maceracji naskórka – krótki prysznic; unikanie wysokiej temperatury do kąpieli; nie wycierać, osuszać, w ciągu 5 minut – nałożyć emolient; natłuszczanie skóry co 2 -4 godzin !!!! (czas działanie emolientu w AZS do 1 godziny); unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce; nie używać preparatów w formie oliwki oraz mydeł glicerynowych - wysuszają skórę !!!! Leczenie atopowego zapalenia skóry Leki antyhistaminowe histamina nie jest jedynym mediatorem odpowiadającym za świąd; nasilenie świądu w nocy - leki sedatywne na noc - I generacja (hydroksyzyna, diphenhydramina); doksepina - trójpierścieniony antydepresant - działa na H1 i H2; Leczenie atopowego zapalenia skóry Kortykosteroidy do stosowania miejscowego Zasady stosowanie steroidów na skórę podstawa leczenia zmian wypryskowych; stosować łącznie z preparatami zmiękczającymi skórę; nie stosować steroidów fluorowanych na skórę twarzy, okolicę narządów płciowych zewnętrznych i okolice fałdów skórnych; nakładać tylko na skórę zmienioną chorobowo; Kortykosteroidy miejscowe Tachyfilaksja Blokada receptora dla KS Terapia przerywana I ETAP II ETAP 7-14 dni codziennie 3-6 miesięcy 1-2 x w tygodniu 1 x dziennie steroidy 5-6 x podłoże FTU – fingertip unit – jednostka czubka palca dorosłej 2 FTU = 1 g maści (kremu) Siła działania steroidów GRUPA I II III IV Nazwa handlowa Nazwa międzynarodowa Dermovate – maść, krem 1% Propionian clobetazonu Diprolene – maść 0,05% Dwupropionian betametazonu Diprosone – maść 0,05% Dwupropionian betametazonu Elocom – maść 0,1% Pirośluzan mometazonu Cutivate – maść 0,005% Propionian flutikazonu Kuterid Walerianian betametazonu Advantan – krem 0,1% Aceponat metylprednizolonu Polcortolon – maść 0,1% Acetonid triamcynolony Elocom – krem, lotio 0,1% Pirośluzan mometazonu Flucinar – maść 0,025% Acetonid fluocinolonu Siła działania steroidów GRUPA V VI VII Nazwa handlowa Nazwa międzynarodowa Cutivate - krem 1% Propionian flutikazonu Laticort – maść, krem 0,1% Maślan hydrokortizonu Locoid Maślan hydrokortizonu Flucinar – krem 0,025% Acetonid fluocinolonu Lorinden – maść 0,02% Pivalat flumetazonu Polcortolon – krem 0,1% Acetonid triamcynolonu Laticort – lotio 0,1% Maślan hydrocortizonu Lorinden – krem 0,02% Acetonid triamcynolony Dexapolcort – aerozol 0,01% Dexametazon Mecortolon – krem 0,5% Prednizolon Hydrocortyzon – krem 1% Hydrocortyzon Leczenie atopowego zapalenia skóry Edukacja chorych edukacja pacjentów i ich rodzin; wytłumaczenie charakteru choroby - przewlekłość, przebieg z okresami remisji i zaostrzeń; ustalanie planu leczenia na każdej wizycie. Astma oskrzelowa Definicja astmy obejmuje trzy charakterystyczne jej cechy: 1. zmienne w czasie zaburzenia wentylacji typu obturacyjnego 2. nadreaktywność oskrzeli 3. przewlekły proces zapalny w oskrzelach Terapia Prawidłowe rozpoznanie Leczenie •przyczynowe •objawowe Efekt końcowy Nie wszystko co „świszcze” jest astmą oskrzelową Diagnostyka różnicowa obturacji oskrzeli u dzieci młodszych Astma oskrzelowa Zespoły aspiracyjne Ciało obce Zakażenia wirusowe Zapalenie oskrzelików Refluks żołądkowo-przełykowy Zespół dyskinetycznych rzęsek Tracheobronchomalacja Zwężenia tchawicy i oskrzeli Wady serca ..... Prawidłowe rozpoznanie Świszczący oddech a wiek Wiek dziecka Przyczyny Noworodki, niemowlęta i • bronchiolitis dzieci do 3-go roku • dysplazja oskrzelowo – płucna życia • wiotkość krtani i tchawicy • przetoka tchawiczo- przełykowa • obturacyjne zapalenie oskrzeli • pierścień naczyniowy • odpływ żołądkowo – przełykowy • wady serca Niezależnie od wieku • astma oskrzelowa • aspiracja ciała obcego • mukowiscydoza • guzy śródpiersia, płuc, przepukliny • niewydolność lewokomorowa • dysfunkcja strun głosowych Fizjologia - grasica Mukowiscydoza Ciało obce Przetoka przełykowotchawicza Zespół dyskinetycznych rzęsek Toxocariasis Torbiel oskrzelopochodna Podwójny łuk aorty Objawy kliniczne i najważniejsze badania dodatkowe pozwalające na rozpoznanie astmy u dzieci 1. Epizody duszności ze świszczącym oddechem i napadowym kaszlem, zwłaszcza w nocy. 2. Okresowe lub stałe zaburzenia czynności układu oddechowego typu obturacyjnego wykrywane przy pomocy spirometru i badaniem PEF. 3. Dodatnie testy prowokacyjne świadczące o nadreaktywności oskrzeli. 4. Zmienność PEF rano i wieczorem, oraz odwracalność obturacji po beta-2-mimetykach i kortykosteroidach wykrywana badaniem PEF. 5. Okresy bezobjawowe trwające różnie długo. 6. Towarzyszące objawy alergii ze strony innych narządów (np. błony śluzowej nosa, spojówek, skóry). Badania czynności układu oddechowego próba rozkurczowa, czyli test odwracalności obturacji po 2-mimetykach testy nieswoistej prowokacji oskrzeli (ocena stopnia reaktywności oskrzeli, ujawniająca nadreaktywność) ocena wskaźnika zmienności PEF – pomiary wykonuje się za pomocą indywidualnych mierników (peak flow meter) inne: pletyzmografia, metoda oscylacji wymuszonych Badania czynności układu oddechowego Próba rozkurczowa, czyli test odwracalności obturacji po 2- mimetykach ocena parametrów drożności oskrzeli (najczęściej FEV1 – maksymalna objętość wydechowa pierwszosekundowa, ewentualnie szczytowy przepływ wydechowy – PEF) przed i po podaniu krótko działającego 2-mimetyku (np. salbutamol 200–400 µg w inhalatorze ciśnieniowym) zwiększenie wartości analizowanych parametrów o 12–15% po 15–20 minutach od podania leku jest uważane za wynik dodatni, potwierdzający rozpoznanie Badania czynności układu oddechowego Próba rozkurczowa badanie ważne dla rozpoznania astmy – ujemny wynik nie wyklucza jej Badania czynności układu oddechowego Test nieswoistej prowokacji oskrzeli ujawnia charakterystyczną dla astmy nadreaktywność parametry referencyjne (FEV1, PEF) oceniane są przed i po ekspozycji na czynniki nieswoiste (fizyczne, fizykochemiczne, chemiczne lub farmakologiczne) zmniejszenie wartości FEV1 o 20% potwierdza stan nadreaktywności oskrzeli Badania czynności układu oddechowego Test nieswoistej prowokacji oskrzeli Czynniki zwiększające nadreaktywność oskrzeli narażenie na czynniki środowiskowe 1 – 3 tygodni czynniki zawodowe uczulające miesiące zakażenia dróg oddechowych 3 – 6 tygodni zanieczyszczenia powietrza palenie tytoniu chemiczne czynniki drażniące 1 tydzień Nieokreślone dni do miesięcy Leki i czynniki zmniejszające nadreaktywność oskrzeli Nazwa leku krótko działające β-mimetyki Minimalny czas pomiędzy badaniem a ostatnią dawką 8 godzin leki rozszerzające o pośrednim czasie działania – ipratropium 24 godziny długo działające β-mimetyki (tiotropium) 48 godzin doustne leki rozszerzające oskrzela: płynna postać teofiliny preparaty o przedłużonym działaniu długo działające preparaty tefiliny 12 godzin 24 godziny 48 godzin β-mimetyki w formie doustnej 12 godzin kromoglikan dwusodowy 8 godzin nedokromil 48 godzin leki przeciwhistaminowe leki antyleuktrienowe kawa, herbata, czekolada, cola 3 dni 24 godziny w dniu badania Monitorowanie nasilenia choroby Terapia Prawidłowe rozpoznanie Leczenie •przyczynowe •objawowe Efekt końcowy Lepiej zapobiegać niż leczyć !!!!!! profilaktyka pierwszorzędowa; profilaktyka drugorzędowa; profilaktyka trzeciorzędowa Profilaktyka pierwszorzędowa unikanie dymu tytoniowego i narażenia na jego działanie, szczególnie w okresie ciąży i we wczesnym dzieciństwie; narażenie na dym tytoniowy powinno być wyeliminowane z miejsc pracy; unikanie nadmiernej wilgoci w pomieszczeniach oraz zmniejszenie narażenia na alergeny powietrznopochodne; karmienie piersią do 4-6 miesiąca życia; nie ma specjalnych zaleceń dietetycznych dla karmiącej matki; zmniejszenie ekspozycji na alergeny inhalacyjne małych dzieci z grupy wysokiego ryzyka (kurz domowy, karaluchy, zwierzęta futerkowe); eliminacja uczulających i bardzo drażniących substancji z miejsca zatrudnienia (jeżeli brak takiej możliwości konieczna kontrola stężenia) Profilaktyka drugorzędowa leczenie wyprysku atopowego u dzieci celem zapobiegania rozwojowi chorób alergicznych układu oddechowego; leczenie nieżytu nosa i zapalenia spojówek celem zmniejszenia ryzyka rozwoju astmy oskrzelowej; u dzieci już uczulonych na roztocza kurzu domowego, sierści zwierząt, karaluchy zmniejszenie narażenia na kontakt z tymi alergenami; odsunięcie od pracy pracowników narażonych zawodowo na czynniki drażniące, jeżeli rozwijają objawy z nimi związane; Profilaktyka trzeciorzędowa eliminacja białek mleka krowiego u dzieci na nie uczulone; przy konieczności suplementacji diety – preparaty hypoalergiczne; pacjenci z astmą oskrzelową, pyłkowicą lub wypryskiem uczuleni na alergeny domowe powinni wyeliminować lub znacząco zmniejszyć narażenie na nie celem poprawy kontroli przebiegu tych chorób i prewencji zaostrzeń; leczenie powinno być przede wszystkim skierowanie na zmniejszenie stanu zapalnego; u chorych z nietolerancją NLPZ należy bezwzględnie przestrzegać zakazu podawania kwasu acetylosalicylowego i innych NLPZ; Leki w astmie oskrzelowej „kontrolerzy” „łagodzące objawy” steroidy szybko-działający beta2 - (wziewne/systemowe) agoniści (wyjątek długo-działający beta2 - formoterol); agoniści; steroidy systemowe; leki antyleukotrienowe; leki antycholinergiczne; metyloksantyny; kromony; W przewlekłym leczeniu astmy oskrzelowej beta – sympatykomimetyki długo działające nie powinny być stosowane w monoterapii, ale zawsze w skojarzeniu z wziewnymi glikokortykosteroidami. Objawy niepożądane GKS za bezpieczną i optymalna dawkę uważa się – 7 mg dziennie prednisonu (encorton) oraz 200 mcg flutikazonu i 400 mcg budesonidu; (prof. Chlebna – Sokół); ogólne: upośledzona mineralizacja kości; zaburzenia wzrastania……. miejscowe: grzybica jamy ustnej – przedłużacze!!!!! ból gardła, chrypka, bezgłos; kaszel; Inhalatory proszkowe Inhalator suchego proszku w postaci Dysku Inhalatory proszkowe Inhalator proszkowy typu Turbuhaler Inhalatory ciśnieniowe Inhalator ciśnieniowy z dozownikiem Babyhaler – przystawka objętościowa do podawania leków z MDI u dzieci od 1 mies. do 5. rż. Przedłużacze - spejsery Przedłużacze - spejsery Przystawka objętościowa Aerochamber Volumatic – przystawka objętościowa dla dzieci powyżej 2,5–3 lat Sposób korzystania ze spejsera Wykonywanie inhalacji z MDI połączonego z przystawką objętościową (Aeroscopic) Inhalator ultradźwiękowy Przykład sprężarki przeznaczonej do pracy przerywanej – polski inhalator dyszowy D1 z nebulizatorem Inhalator ultradźwiękowy Inhalator pneumatyczny Inhalatory pneumatyczne Moby - Neb Promenade Car Nebulizatory Nebulizator Elementy budowy nebulizatora Nebulizator połączony z maską twarzową Sposób korzystania z nebulizatora Dziecko w trakcie nebulizacji leku Terapia Prawidłowe rozpoznanie Leczenie •przyczynowe •objawowe Efekt końcowy Cele postępowania w astmie Minimalne (idealnie brak) objawy przewlekłe, z objawami występującymi w czasie nocy włączanie Minimalne (rzadkie) zaostrzenia Brak konieczności zgłoszeń do IP i hospitalizacji Minimalne (idealnie brak) stosowanie w razie potrzeby leków rozkurczajacych oskrzela Bez ograniczeń aktywności, włączając wysiłek Dobowa zmienność PEF poniżej 20% (prawie) Prawidłowy PEF Minimalne (idealnie brak) działania niepożądane spowodowane stosowanym leczeniem Czynność płuc u dzieci i dorosłych chorych na astmę % 100 7% wg Weiss i wsp. AJRD 1992 Melbourne cohort 14% wg Martinez i wsp. NEJM 1995 6 lat 20 lat Wiek Wg H. Bisgaard ESPACI Praga 2001 Czynność płuc u dzieci i dorosłych chorych na astmę a interwencja farmakologiczna (Irvin JACI 2000) Non-compliance – nieprzestrzeganie wskazań lekarskich Kategorie „non-compliance” Zamierzone (odrzucenie diagnozy lub metody leczenia) Niewygodny w podawaniu (zbyt często, duże, niewygodne opakowanie, zburzenie rytmu dnia) Brak akceptacji otoczenia – poczucie odmienności Brak odczuwalnej skuteczności leczenia Obawa przed działaniami niepożądanymi Wiara w nabycie odporności choroby na leczenie wskutek regularnego stosowania leku Strach przed uzależnieniem od leku Lek uważany za nienaturalny – nie ekologiczny Droga podania nienaturalna Niezamierzone – Brak środków finansowych – Nieprawidłowe przyjmowanie leków Alergiczny nieżyt nosa to zespół objawów klinicznych wywołanych przez IgE - zależną reakcję zapalną błony śluzowej nosa na alergen. Objawy: wyciek wodnistej wydzieliny z nosa, uczucie zatkania nosa, świąd, kichanie, ustępujące samoistnie lub pod wpływem leczenia. Podział alergicznego nieżytu nosa „okresowy” - objawy: – przez mniej niż 4 dni w tygodniu; – lub krócej niż 4 tygodnie; „przewlekły” - objawy: – przez więcej niż 4 dni w tygodniu; – i ponad 4 tygodnie; „łagodny” -nie spełnia kryteriów: – zaburza sen; – utrudnia wykonywanie codziennych czynności; – utrudnia pracę; – uciążliwe objawy; „umiarkowany lub ciężki”: – zaburza sen; – utrudnia wykonywanie codziennych czynności; – utrudnia pracę; – uciążliwe objawy; Sezonowe alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa pyłkowica; katar sienny; gorączka sienna; alergia pyłkowa; przeziębienie czerwcowe; Choroba ogólnoustrojowa pomimo lokalizacji objawów w obrębie nosa i spojówek. Należy do grupy chorób atopowych, czyli takich w których mechanizm jest mediowany immunoglobulina klasy E (typ I reakcji wg Gella i Coombsa). IgE ATOPIA ALERGEN ALERGEN 7-8 DNI OBJAWY Sezonowe zapalenie błony śluzowej nosa występuje u ok. 10 - 15% populacji. Pierwsze objawy - niezależnie od wieku. Rzadko - małe dzieci oraz pacjenci w wieku podeszłym. Najczęściej 16-24 roku życia. Przewaga mężczyzn. Dodatnie testy skórne u ok. 40% populacji. Częstość występowania pyłkowicy (%) w wybranych krajach europejskich Dzieci < 15 r. życia 6 10,8 11,9-14,9 7,2-18,5 3 4,9 6,5 13,1 15 HISTORIA Starożytność - niektóre rośliny przyczyną kataru; V wiek p.n.e. -Talmud - opis choroby; 1565 r - Botalus, 1607 r - von Helmot; 1819 r - Bostock - okresowa choroba oczu nosa i płuc - ”gorączka sienna”; 1873 r - Blackley - opis choroby aktualny do dnia dzisiejszego TERAŹNIEJSZOŚĆ PYŁKI OBJAWY Pyłek - wywołuje objawy, gdy: zawiera czynnik bardzo aktywny; jest lekki i łatwo przenoszony przez wiatr; może być przenoszony na duże odległości; jest wytwarzany w dużej ilości; pochodzi od roślin rozpowszechnionych w danej okolicy; Pyłki roślin Pyłek brzozy Pyłek artemisii Pyłek kasztanowca Kalendarz pylenia www. alergen. info. pl Region 1 Region 2 Region 3 Region 4 Algorytm leczenia nieżytu nosa Czy leczenie jest wskazane Objawy łagodne lub występujące sporadycznie Objawy umiarkowane lub długo utrzymujące się miejscowe antyhistaminiki lub miejscowe kromony donosowe steroidy plus doustne lub donosowe antyhistaminiki, plus leki antyleukotrienowe i alfa-1 adrenergiczne donosowe steroidy Doustne lub donosowe leki przeciwhistaminowe Jeśli objawy oczne: Objawy ciężkie Zła kontrola Jeśli objawy oczne: Zła kontrola kontrola miejscowe antyhistaminiki •dodaj dalsze leczenie objawowe; lub miejscowe kromony •krótkookresowe leczenie steroidami doustnie; •immunoterapia; Adrenalina - wskazania • wszyscy, którzy w przeszłości mieli reakcję anafilaktyczną lub są „bardzo uczuleni” • uczuleni na jady owadów błonkoskrzydłych; • uczuleni na pokarmy; • u pacjentów z anafilaksją indukowana wysiłkiem; Adrenalina - przeciwwskazania • nie powinna być stosowana u pacjentów z niedokrwienną chorobą serca, nadciśnieniem tętniczym, nadczynnością tarczycy; • inne: pheochromocytoma, napadowa tachykardia, przewlekle serce płucne, jaskra z wąskim kątem przesączania, ciężkie zaburzenia czynności nerek, gruczolak prostaty; • nie powinna być stosowana z beta-blokerami oraz innym sympatykomimetykami. Farmakokinetyka • natychmiast działa po podaniu dożylnym oraz w • • • • ciągu kilku sekund po podaniu podskórnym lub domięśniowym; podskórnie – 0,01 mg/kgm.c. (1:1000) 0,3 – 0,5 ml dożylnie - najlepiej we wlewie z prędkością 5-20 µg/min w rozcieńczeniu 1:10000; forma inhalacyjna wymaga 10-20 dmuchnięć (dzieci 5-10), aby pojawiły się efekty układowe; ze względu na krótki okres półtrwania wymaga powtarzania iniekcji lub inhalacji co 10-20 minut; Adrenalina - preparaty • Epipen, Fastject - dawka 0,3 mg - dla dorosłych, do podawania domięśniowego, trwałość preparatu 30 miesięcy; • Epipen Jr - dawka 0,15 mg - dla dzieci, do podawania domięśniowego, trwałość preparatu 30 miesięcy; • Medihaler - Epi - 400 dawek po 0,15 mg preparat do inhalacji - dawka dla dorosłych 10-20 , dla dzieci 5-10; EpiPen® and EpiPen® JR; Sposób użycia EpiPena 1. Wyjąć ampułkostrzykawkę z opakowania zabezpieczającego. 2. Usunąć szary „kapturek” z płaskiej końcówki ampułkostrzykawki. Ważne – ampułkostrzykawka jest „uzbrojona” – gotowa do użycia. Sposób użycia EpiPena 3. Trzymać EpiPen w dłoni (nic nie naciskaj!) Przycisnąć czarną końcówkę do skóry, następnie zacząć dociskać całą strzykawkę, aż usłyszysz „klik". Oznacza to rozpoczęcie podawania adrenaliny. Przytrzymać przez 10-15 sekund (licz "1 słoń, 2 słonie, 10 słoni itd") – pozwala to na całkowite uwolnienie dawki. 4. Usunąć „pen” – uważać na igłę. Rozmasować miejsce po podaniu leku. W miejscu po iniekcji może pojawić się niewielkie krwawienie. Ucisnąć miejsce po iniekcji. Zapisać czas użycia adrenaliny. Zadzwonić po pomoc. Popełniane błędy BŁĄD NUMER 1 Czarna końcówka jest zaopatrzona w igłę, która powinna być „umieszczona” w środkowej części uda. Trzymanie za nią i iniekcja w kciuk (niebieska strzałka) jest bolesna i mało efektywna. BŁĄD NUMER 2 Dopóki „szary kapturek” jest nie zdjęty (niebieska strzałka) EpiPen nie działa !!! Popełniane błędy BŁĄD NUMER 3 Pacjent naciska białą końcówkę (niebieska strzałka) - EpiPen nie będzie działać. Przyciska się czarną końcówkę do skóry. Dobra odpowiedź na adrenalinę jest czynnikiem potwierdzającym rozpoznanie anafilaksji.
