Nisko, dnia: 28

Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia oraz wody w basenie kąpielowym
na terenie powiatu niżańskiego w 2011r.
I. Woda przeznaczona do spożycia.
1. Powiat niżański zaopatrywany był w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi
z 13 wodociągów sieciowych i 4 wodociągów lokalnych objętych przez Państwową Inspekcję
Sanitarną stałym monitoringiem jakości wody.
Są to wodociągi w:
- Nisku o produkcji wody ok. 1600 m3/d,
- Zarzeczu o produkcji wody ok. 200 m3/d,
- Nowosielcu o produkcji wody ok. 90 m3/d,
- Jeżowem o produkcji wody ok. 812 m3/d,
- Rudniku nad Sanem ul. Chopina o produkcji wody ok. 301 m3/d,
- Rudniku nad Sanem ul. Stróżańska o produkcji wody ok. 334 m3/d,
- Sigiełkach o produkcji wody ok. 380 m3/d,
- Nowej Wsi o produkcji wody ok. 121 m3/d,
- Sierakowie o produkcji wody ok. 175 m3/d,
- Hucie Krzeszowskiej o produkcji wody ok. 143 m3/d,
- Jarocinie o produkcji wody ok. 295 m3/d,
- Katach o produkcji wody ok.144 m3/d,
- Bielińcu o produkcji wody ok. 724 m3/d
oraz
- Niepublicznym Przedszkolu „Żaczek” ul. J. M. Gisgesa 1 w Nisku,
- Publicznej Szkole Podstawowej Nr 4 ul. Dąbrowskiego 8 w Nisku,
- Publicznej Szkole Podstawowej w Wolinie ul. Piaskowa,
- Publicznej Szkole Podstawowej Nr 3 ul. Marii Konopnickiej 58 w Rudniku nad Sanem.
2. Na obszarze zaopatrywanym przez w/w urządzenia wodociągowe znajduje się 106
punktów pobierania próbek wody. W 44 z nich Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny
w Nisku pobrał próbki wody do badań laboratoryjnych. Z początkiem 2011r. zakończono
eksploatację wodociągu sieciowego w Koziarni. Woda dla odbiorców zaopatrywanych z tego
ujęcia dostarczana jest z wodociągu sieciowego w Sigiełkach.
3. W 2011r. z w/w urządzeń wodociągowych pobrano do badań laboratoryjnych
83 próbki wody. Do analizy w zakresie monitoringu kontrolnego pobrano 66 próbki,
w zakresie monitoringu przeglądowego 14 próbek - zgodnie z załącznikiem
nr 5 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29.03.2007r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.) oraz 1 próbkę do
badań w zakresie bakteriologicznym.
4. W ramach prowadzonego nadzoru sanitarnego nad jakością wody przeprowadzone
w 2011r. badania laboratoryjne wody podawanej przez wodociąg sieciowy w Nisku oraz
2 wodociągi lokalne wykazały przekroczenia dopuszczalnych norm w składzie
fizykochemicznym wody, i tak:
a) wodociąg sieciowy Nisko
- mangan (w 50 % pobranych próbek wody),
- żelazo (w 33 % pobranych próbek wody),
- mętność (w 100 % pobranych próbek wody),
- nikiel
(w 100 % pobranych próbek wody).
- azotany (w 50 % pobranych próbek wody),
- amonowy jon (w 8,3 % pobranych próbek wody),
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Nisku decyzją z dnia 06.09.2007r.,
znak: PSK.453-14-12/07 zobowiązał producenta wody do doprowadzenia jej jakości do
obowiązujących norm w zakresie przekroczonych parametrów fizykochemicznych: barwy,
mętności, manganu i żelaza w terminie do 31.12.2008r., przedłużonym do 31.12.2010r.,
a następnie do 31.05.2012r. Ponadto, PPIS w Nisku działając zgodnie z § 21 i 22
rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.) w dniu
17.07.2008r. udzielił zgody na odstępstwo od dopuszczalnego stężenia parametru niklu do
wartości 0,045 mg/l do 17.01.2010r., natomiast Podkarpacki Państwowy Wojewódzki
Inspektor Sanitarny działając zgodnie z § 24 ust. 2 i § 25 ust. 2 w/w rozporządzenia
w dniu 16.03.2010r. udzielił drugiej zgody na odstępstwo od maksymalnego dopuszczalnego
stężenia parametru niklu w wodzie do dnia 31.12.2011r. Postępowanie w tej sprawie
prowadzi Podkarpacki Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny. W próbce wody
pobranej w listopadzie 2011r. stwierdzono przekroczenia w zakresie amonowego jonu
i azotanów. PPIS w Nisku wystosował do producenta wody stosowne pisma dot.
ponadnormatywnej zawartości tych parametrów w wodzie. Przedstawione przez MZK Nisko
Sp. z o.o. w Nisku sprawozdanie z badań przeprowadzonych w grudniu potwierdziło
doprowadzenie do odpowiedniej jakości wody z wodociągu sieciowego Nisko w zakresie
azotanów. Również analiza próbki wody pobranej w ramach nadzoru nad jej jakością
w grudniu nie wykazała przekroczeń w zakresie amonowego jonu.
b) wodociąg lokalny Publicznej Szkoły Podstawowej w Wolinie ul. Piaskowa
- mangan
(w 100 % pobranych próbek wody),
- żelazo
(w 100 % pobranych próbek wody),
- mętność
(w 100 % pobranych próbek wody),
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Nisku decyzją z dnia 15.05.2008r.,
znak: PSK.453-15-2/08 zobowiązał PSP w Wolinie do doprowadzenia jakości wody do
obowiązujących norm w zakresie przekroczonych parametrów fizykochemicznych: mętności,
odczynu i żelaza w terminie do 31.12.2009r., przedłużonym do 31.12.2010r., a następnie do
31.12.2011r. oraz decyzją z dnia 29.10.2009r., znak: PSK.453-15-4/09 w zakresie
parametrów: barwa i mangan w terminie do 31.12.2009r., przedłużonym do 31.12.2010r.,
a następnie do 31.12.2011r.
c) wodociąg lokalny Publicznej Szkoły Podstawowej Nr 3 w Rudniku nad Sanem
ul. Marii Konopnickiej 58
- mangan (w 100 % pobranych próbek wody),
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Nisku decyzją z dnia 10.12.2009r.,
znak: PSK.453-15-7/09 zobowiązał PSP Nr 3 w Rudniku nad Sanem ul. Marii
Konopnickiej 58 do doprowadzenia jakości wody do obowiązujących norm w zakresie
przekroczonych parametrów fizykochemicznych: manganu i odczynu w terminie do
31.12.2010r., przedłużonym następnie do 31.12.2012r.
Ponadto, w jednej próbce wody pobranej do badań w październiku 2011r.
z wodociągu sieciowego Bieliniec, stwierdzono przekroczenie w zakresie mętności (w 20 %
pobranych próbek wody). W związku z tym, PPIS w Nisku wystosował pismo dot.
wypowiedzenia się w przedmiocie tego przekroczenia. Zakład Usług Komunalnych
w Ulanowie przedstawił sprawozdanie z badań wody, które wykazało, że jej jakość
odpowiada obowiązującym normom.
Badania laboratoryjne wody z wodociągu sieciowego w Zarzeczu przeprowadzone
w sierpniu 2011r. wykazały również przekroczenie w zakresie mętności (w 20 % pobranych
próbek wody). Zgodnie z wyjaśnieniami producenta wody przyczyną tego był bardzo mały
rozbiór wody z uwagi na okres wakacyjny (próbka pobrana w PSP w Zarzeczu). Miejski
Zakład Komunalny w Nisku przedstawił sprawozdanie z badań wody, które wykazało, że jej
jakość odpowiada obowiązującym normom. W 2011r. także w wodzie z wodociągu
sieciowego w Nowosielcu dwukrotnie wystąpiło przekroczenie mętności (w 40 % pobranych
próbek wody). Zgodnie z wyjaśnieniami producenta wody, przyczyną przekroczenia w/w
parametru w sierpniu był niekontrolowany wypływ wody z hydrantu w dniu poprzedzającym
pobranie próbki, a w listopadzie zbyt małe zużycie wody. Przekazane sprawozdania
z kolejnych badań wody przeprowadzonych w ramach kontroli wewnętrznej nad jej jakością
z tych wodociągów wykazały zgodność z obowiązującymi normami.
W 2011r. w wodzie podawanej konsumentom z 4 wodociągów sieciowych wystąpiło
zanieczyszczenie bakteriologiczne, i tak:
- wodociąg sieciowy Rudnik nad Sanem ul. Chopina oraz wodociąg sieciowy Rudnik
nad Sanem ul. Stróżańska
W próbkach wody pobranych z tych wodociągów w maju 2011r. stwierdzono obecność
bakterii grupy coli. W związku z tym, PPIS w Nisku wydał w dniu 13.05.2011r. decyzje
stwierdzające warunkową przydatność wody do spożycia przez ludzi z w/w wodociągów,
dopuszczając jej spożycie pod warunkiem przegotowania. Wyeliminowanie zanieczyszczenia
mikrobiologicznego wody potwierdzone zostało wynikami badań próbek wody, pobranych
w ramach kontroli wewnętrznej nad jej jakością, prowadzonej przez producenta wody.
- wodociąg sieciowy Jeżowe
W ramach prowadzonej przez Zakład Gospodarki Komunalnej w Jeżowem kontroli
wewnętrznej nad jakością wody pobrano do analizy próbkę wody z wodociągu Jeżowe,
w której stwierdzono obecność bakterii grupy coli (wrzesień). W związku z tym, PPIS
w Nisku wydał w dniu 07.09.2011r. decyzję stwierdzającą brak przydatności wody do
spożycia w punkcie pobrania. Obecność bakterii grupy coli stwierdzono również w próbce
wody pobranej w ramach nadzoru sanitarnego. Na podstawie sprawozdania z badań tej
próbki wody PPIS w Nisku wydał w dniu 14.09.2011r. decyzję stwierdzającą warunkową
przydatność wody do spożycia przez ludzi w punkcie pobrania, dopuszczając jej spożycie pod
warunkiem jej przegotowania. W obydwu przypadkach wyeliminowanie zanieczyszczenia
mikrobiologicznego wody potwierdzone zostało wynikami badań próbek wody pobranych
w ramach kontroli wewnętrznej nad jej jakością prowadzonej przez ZGK w Jeżowem.
- wodociąg sieciowy Zarzecze
W 1 próbce wody pobranej w listopadzie 2011r. stwierdzono obecność bakterii grupy coli.
W związku z tym, PPIS w Nisku wydał w dniu 23.11.2011r. decyzję stwierdzającą
warunkową przydatność wody do spożycia przez ludzi z w/w wodociągu, dopuszczając jej
spożycie
pod
warunkiem
przegotowania.
Wyeliminowanie
zanieczyszczenia
mikrobiologicznego wody potwierdzone zostało wynikiem badań próbek wody
przedstawionymi przez MZK w Nisku.
5. Znaczenie wyżej wymienionych wskaźników dla zdrowia ludzi (na podstawie danych
Światowej Organizacji Zdrowia):
Barwa - barwa w wodzie do picia jest zwykle następstwem obecności barwnej substancji
organicznej związanej z humusową frakcją gleby. Na barwę wody silnie także wpływa
obecność żelaza i innych metali, zarówno w postaci naturalnych zanieczyszczeń, jak
i produktów korozji. Może być również spowodowana skażeniem źródła wody ściekami
przemysłowymi i być pierwszym ostrzeżeniem przed niebezpieczną sytuacją. Należy podjąć
dochodzenie celem ustalenia przyczyn barwy dostarczanej wody, zwłaszcza kiedy zmiana
barwy jest znaczna. Mocna barwa może też wskazywać na silną tendencję do powstawania
ubocznych produktów dezynfekcji wody. Dopuszczalna wartość barwy wynosi 15 mg/l Pt.
Mętność - woda o wysokiej mętności może chronić mikroorganizmy znajdujące się w wodzie
przed działaniem środków dezynfekcyjnych i może powodować wzrost bakterii. Zaleca się
aby mętność wody była utrzymywana na możliwie najniższym poziomie, głównie ze względu
na jej znaczenie dla jakości wody pod względem mikrobiologicznym, jak też pogorszenie się
cech organoleptycznych wody. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wskaźnik
mętności w wodzie nie powinien przekraczać 1 NTU.
Odczyn - ma duże znaczenie dla przemysłowego użytkowania wody. W wodach zbyt
kwaśnych lub zbyt zasadowych zamiera życie biologiczne. Wody o odczynie kwaśnym mają
właściwości korozyjne.
Żelazo - jest jednym z najpowszechniej spotykanych metali w skorupie ziemskiej. Żelazo
w wodzie może pochodzić z gruntu, ze ścieków przemysłowych, jak też z korozji rur
i zbiorników. Żelazo jest niezbędnym pierwiastkiem w pożywieniu człowieka jako składnik
krwiotwórczy, a dzienne zapotrzebowanie jest zależne od płci, wieku, stanu fizjologicznego
oraz przyswajalności żelaza i waha się w przedziale od 10 – 50 mg. Żelazo sprzyja również
wzrostowi „bakterii żelazowych”, które czerpią energię utleniania jonów żelazawych do
żelazowych i w wyniku tego procesu wewnątrz rur osadza się szlamowata wyściółka. Biorąc
pod uwagę pogorszenie się własności organoleptycznych wody i wynikającą z tego
możliwość brudzenia bielizny i urządzeń sanitarnych, nadmiar związków żelaza należy
usuwać. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami - rozporządzenie Ministra Zdrowia
z dnia 29.03.2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
(Dz. U. nr 61, poz. 417 z późn. zm.) zawartość żelaza w wodzie nie powinna przekraczać
200 μg/l.
Mangan - podobnie jak żelazo jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych metali
w skorupie ziemskiej i wodach naturalnych. Pochodzi z resztek roślinnych, z gleby oraz
zanieczyszczeń, głównie przemysłowych. W przypadku kontaktu z tlenem mangan tworzy
nierozpuszczalne tlenki, które mogą powodować powstawanie niepożądanych osadów
i problemy z barwą wody w systemach wodociągowych. Mangan jest niezbędnym
pierwiastkiem śladowym, jego dobowe zapotrzebowanie wynosi 30 - 50 mg/kg masy ciała.
Dzienne spożycie manganu przez osoby dorosłe przyjmuje się w granicach 2 - 9 mg. Zgodnie
z obecnie obowiązującymi przepisami zawartość manganu w wodzie nie powinna przekraczać
50 μg/l, jednakże już stężenie 0,1 mg/l może powodować pogorszenie się cech
organoleptycznych wody i zastrzeżenia konsumentów.
Nikiel – należy do grupy metali ciężkich, które mogą działać toksycznie na organizm ludzki.
Jest głównym alergenem w chorobach kontaktowych skóry szczególnie dla osób z atopowym
zapaleniem skóry i wypryskiem kontaktowym oraz alergii przewodu pokarmowego i płuc.
Maksymalna wartość czasowego odstępstwa dla niklu w wodzie przeznaczonej do spożycia
przez ludzi, przy założeniu, że 10 % wartości akceptowanego dziennego pobrania przypada
na wodę do spożycia, został ustalony ze względów zdrowotnych na poziomie 50 μg/l.
W w/w rozporządzeniu maksymalna wartość dopuszczalnego stężenia niklu 20 μg/l.
Azotany - długotrwałe spożywanie wody z podwyższoną ilością azotanów wpływa ujemnie
na zdrowie ludzi, w szczególności na zdrowie niemowląt do 3 miesiąca życia z powodu
negatywnego ich wpływu na układ krwionośny człowieka (powodują groźną chorobę
methemoglobinemię czyli sinicę). Zgodnie z w/w rozporządzeniem zawartość azotanów
w wodzie do spożycia nie powinna przekraczać 50 mg/l.
Bakterie grupy coli - stwierdzenie ich obecności w próbce wody świadczy o stosunkowo
świeżym zanieczyszczeniu wody: kałem, ściekami, glebą lub gnijącym materiałem roślinnym.
Największe znaczenie mają mikroorganizmy dostające się do wody ze ściekami bytowo –
gospodarczymi, szczególnie z kałem ludzi i zwierząt. Są to bakterie z rodzaju Escherichia,
Salmonella, Shigella, Campylobacter, Yersinia enterocolitica. W rutynowych badaniach
jakości wody niemożliwe jest wykrywanie wszystkich organizmów patogennych jakie mogą
przedostać się do wody. Jakość wody określa się na podstawie badań obecności tzw. bakterii
wskaźnikowych. Wykrycie tych bakterii w badanej próbce wody wskazuje na jej
mikrobiologiczne zanieczyszczenie i tym samym wskazuje na duże prawdopodobieństwo
obecności w wodzie również drobnoustrojów chorobotwórczych.
Bakterie z grupy coli powinny być nieobecne w wodzie natychmiast po dezynfekcji, a ich
obecność sygnalizuje nieodpowiednie uzdatnianie. Ich obecność jest także sygnałem rozwoju
flory mikrobiologicznej, działania błony biologicznej, zanieczyszczenia zewnętrznego.
Bakterie grupy coli mogą powodować między innymi różnego rodzaju zakażenia żołądkowo
– jelitowe.
6. Według danych Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Nisku pozyskanych
od producentów wody, z wody wodociągowej korzystało w 2011r. ok. 60 tys. konsumentów,
co stanowi ok. 88% wszystkich osób mieszkających w powiecie. Z wody spełniającej
wymagania obowiązujących norm na koniec 2011r. korzystało ok. 46 tys. osób (ok. 77 %),
natomiast z wody nie spełniającej określonych wymagań sanitarnych korzystało ok. 14 tys.
osób korzystających z wody z wodociągów (ok. 23 %).
7. Z informacji zgromadzonych przez PPIS w Nisku wynika, że blisko 100% mieszkańców
5-ciu gmin: Jeżowe, Ulanów, Harasiuki, Krzeszów i Jarocin korzysta z wody wodociągowej.
Natomiast w gminie Rudnik nad Sanem z wody wodociągowej korzystało tylko 56,3 %,
a w gminie Nisko - 77,8 % osób.
Około 10 tys. ludzi zamieszkujących powiat niżański (ok. 12%) zaopatrywanych jest
w wodę przeznaczoną do spożycia z indywidualnych ujęć, której jakość nie jest kontrolowana
przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
8. W 2011r. PPIS w Nisku wydał łącznie 9 decyzji administracyjnych w celu
wyegzekwowania poprawy jakości wody, w tym 5 w zakresie parametrów
mikrobiologicznych.
9. W 2011r. zakończono eksploatację ujęć i stacji uzdatniania wody w Koziarni. Woda dla
odbiorców zaopatrywanych z tego ujęcia dostarczana jest obecnie z wodociągu sieciowego
w Sigiełkach, której jakość nie budzi zastrzeżeń.
W czerwcu 2011r. Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 4 w Nisku ul. Dąbrowskiego 8 została
podłączona do sieci wodociągowej w Nisku, w związku z tym postępowanie administracyjne
dot. jakości wody z wodociągu lokalnego tej szkoły zostało zakończone. Jednak placówka ta
nadal zaopatrywana jest w wodę złej jakości, nie odpowiadającą obowiązującym normom.
W zakresie nadzoru nad jakością wody głównym problemem jest zaopatrzenie
mieszkańców miasta Nisko w wodę do spożycia o odpowiedniej jakości. Analizując wyniki
badań wody podawanej z wodociągu sieciowego Nisko można stwierdzić, że do tej pory nie
podjęto skutecznych działań naprawczych mających na celu wyeliminowanie przekroczeń
parametrów fizykochemicznych: mętności, manganu, żelaza, a przede wszystkim niklu, który
jest metalem ciężkim i może działać toksycznie na organizm ludzki.
PPIS w Nisku decyzją z dnia 17.07.2008r., znak: PSK.453-14-19/08 udzielił zgody na
odstępstwo od maksymalnego dopuszczalnego stężenia zawartości niklu w wodzie na okres
1,5 roku tj. do 17.01.2010r. W dniu 16.03.2010r. Podkarpacki Państwowy Wojewódzki
Inspektor Sanitarny udzielił drugiej zgody na odstępstwo w w/w zakresie do dnia
31.12.2011r. Zgodnie z obowiązującymi przepisami trzeciej zgody na odstępstwo może
udzielić Główny Inspektor Sanitarny po uzyskaniu pozytywnej opinii Komisji Europejskiej.
II. Basen kąpielowy
W 2011r. w ewidencji PPIS w Nisku ujęto i skontrolowano 1 basen odkryty w MONO Tennis
Camp w Harasiukach, czynny sezonowo. Przeprowadzono 1 kontrolę i pobrano 2 próbki
wody do badań w zakresie parametrów mikrobiologicznych. Stan sanitarno-techniczny
basenu i jego eksploatacja nie budziły zastrzeżeń.
W 2011 r. nie zgłoszono żadnych kąpielisk i miejsc zwyczajowo wykorzystywanych
do kąpieli.