wystąpienie pokontrolne

Poznań, dnia 23.06.2015 r.
WICEWOJEWODA WIELKOPOLSKI
PS-Ko.431.5.2015.2
Pan
Grażyna Nowak
Kierownik Gminnego Ośrodka
Pomocy Społecznej w Skulsku
ul. Sikorskiego 6
62–560 Skulsk
W ramach nadzoru sprawowanego przez Wojewodę Wielkopolskiego nad realizacją zadań
samorządu gminnego, w tym nad jakością działalności jednostek organizacyjnych pomocy społecznej
– na podstawie art. 22 pkt 8 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz.
163 ze zm.) – zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia Wielkopolskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Poznaniu, Delegatury w Koninie, przeprowadził w dniach: od 04 do 06 maja
w dniu 08 maja oraz od 18 do 19 maja 2015 r., kontrolę kompleksową w kierowanym przez Panią
Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Skulsku.
Kontrolę przeprowadzono w celu dokonania oceny działalności Ośrodka w okresie od 01 stycznia
2014 roku do dnia kontroli w zakresie organizacji Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, zgodności
zatrudnienia pracowników jednostki wykonującymi zadania z zakresu pomocy społecznej
z kwalifikacjami wymaganymi na zajmowanym stanowisku, zasadności, wysokości
i udokumentowania udzielonych świadczeń z pomocy społecznej oraz legalności wydanych decyzji
administracyjnych.
Ustalenia pokontrolne szczegółowo opisano w protokole kontroli, który został przez Panią
podpisany bez zastrzeżeń w dniu 08 czerwca 2015 roku.
Na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, przekazuję Panu niniejsze zalecenia
pokontrolne.
W trakcie kontroli ustalono, iż Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Skulsku został powołany
Uchwałą Nr X/37/90 Gminnej Rady Narodowej w Skulsku z dnia 27.02.1990 roku.
Jednostka działa w oparciu o Statut nadany Uchwałą Nr XIX/123/2008 Rady Gminy Skulsk z dnia
27.11.2008 roku oraz zmiany do Statutu zatwierdzone Uchwałą Nr XX/196/2012 Rady Gminy
Skulsk z dnia 25.04.2012 r. w sprawie zmiany Statutu GOPS w Skulsku. Kwestie dotyczące zasad
kierowania jednostką, jej wewnętrzną strukturę organizacyjną, zakresy działania poszczególnych
stanowisk określono w Regulaminie Organizacyjnym Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Skulsku wprowadzonym do stosowania wydanym przez Panią Zarządzeniem Nr 04/2011 z dnia
01.04.2011 r.
W świetle powyższych aktów prawa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Skulsku realizuje
zadania własne i zlecone gminie z zakresu pomocy społecznej, świadczenia rodzinne i z funduszu
alimentacyjnego na podstawie udzielonych upoważnień, programy z zakresu pomocy społecznej oraz
inne powierzone zadania. Do zakresu działania GOPS należy w szczególności:
 przyznawanie i wypłacanie świadczeń przewidzianych ustawą o pomocy społecznej,
 świadczenie pracy socjalnej,
 analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia społeczne,
 prowadzenie i rozwój niezbędnej infrastruktury socjalnej,
 realizacja nowych form pomocy i samopomocy społecznej.
Gmina Skulsk – zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
(Dz. U. z 2015 r. poz.163 ze zm.) – posiada gminną strategię rozwiązywania problemów społecznych,
przyjętą do realizacji z dniem podjęcia Uchwały Nr XIX/122/08 Rady Gminy Skulsk z dnia
27.11.2008 r. w sprawie przyjęcia „Strategii Integracji i Rozwiązywania Problemów Społecznych
Gminy Skulsk na lata 2008 – 2015”.
al. Niepodległości 16/18, 61-713 Poznań, tel. 61 852-01-56, fax 61 854-16-74
www.poznan.uw.gov.pl, e-mail: [email protected]
2
Ponadto w 2014 roku GOPS realizował projekt „Mogę pracować – wsparcie dla osób zagrożonych
wykluczeniem doświadczających szczególnych trudności na rynku pracy" współfinansowany przez
Europejski Fundusz Społeczny w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Ośrodek mieści się w wolnostojącym, dwukondygnacyjnym budynku należącym do gminy Skulsk.
GOPS posiada do dyspozycji pomieszczenia usytuowane są na I piętrze budynku. Warunki lokalowe
oraz wyposażenie pomieszczeń – przy zastanej liczbie pracowników – zabezpieczały potrzeby
jednostki w tym zakresie. Stwierdzono jednakże, iż budynek posiada bariery architektoniczne –
schody prowadzące do siedziby Ośrodka – stanowiące przeszkodę w dotarciu do Ośrodka przez osoby
poruszające się na wózkach inwalidzkich bądź mające trudności w pokonywaniu schodów. Jak
wyjaśniła Pani w trakcie kontroli – ww. osoby uzgadniają wcześniej telefonicznie swoją wizytę
w Ośrodku i wówczas pracownik socjalny lub Pani rozmawia z nimi na zewnątrz budynku bądź
oczekują na pracownika socjalnego lub na rozmowę z Panią w miejscu swojego zamieszkania.
Według stanu na dzień 31.12.2014 r. Gminę Skulsk zamieszkiwało 6.135 osób, a pracą socjalną
objęto 547 rodzin i osób samotnie gospodarujących.
Zadania nałożone na Ośrodek realizowało 11 pracowników w ramach umów o pracę w wymiarze
11 etatów, z tego pracę socjalną w środowisku (w 3 rejonach opiekuńczych), w tym przeprowadzanie
wywiadów środowiskowych poza siedzibą jednostki, wykonywało 3 pracowników, tj. starszy
specjalista pracy socjalnej, specjalista pracy socjalnej i pracownik socjalny.
Uwzględniając powyższe, na dzień 31.12.2014 r., na jednego zatrudnionego pracownika socjalnego
przypadało 2.045 mieszkańców gminy i tym samym można uznać, iż Ośrodek spełniał normę
zatrudnienia pracowników socjalnych wynikającej z art. 110 ust. 11 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r., poz. 182 ze zm.), gdzie ustawodawca nakładał na ośrodki
pomocy społecznej obowiązek zatrudnienia pracowników socjalnych proporcjonalnie do liczby
ludności gminy w stosunku 1 pracownik socjalny na 2 tys. mieszkańców.
Natomiast – obowiązujący od 1 stycznia 2015 roku – art. 110 ust. 11 ww. ustawy o pomocy społecznej
nakłada na ośrodek pomocy społecznej zatrudnienie pracowników socjalnych proporcjonalnie do
liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym wymiarze czasu
pracy na 2 tyś. mieszkańców lub proporcjonalnie do liczby rodzin i osób samotnie gospodarujących,
objętych pracą socjalną w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym wymiarze czasu
pracy na nie więcej niż 50 rodzin i osób samotnie gospodarujących.
Z kolei art.110 ust.12 tej ustawy nakłada na ośrodek pomocy społecznej zatrudnienie w pełnym
wymiarze czasu pracy nie mniej niż 3 pracowników socjalnych.
Według stanu na dzień kontroli (04 maja 2015 r.) GOPS w Skulsku spełniał warunek określony w art.
110 ust.12 zatrudniając 3 pracowników socjalnych w wymiarze 3 etatów i jeden z warunków
określonych w art. 110 ust. 11, obowiązującej od stycznia 2015 r. ustawy o pomocy społecznej – na
jednego pracownika socjalnego zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy przypadało 2.045
mieszkańców.
Zatrudnieni pracownicy socjalni posiadają wymagane wykształcenie zgodne z art.116 ust. 1 ustawy
z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r., poz.163 ze zm.).
Pełniąc funkcję kierownika GOPS spełnia Pani wymogi kwalifikacyjne i staż pracy, jakimi winny
legitymować się osoby kierujące jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej, o których mowa
w art. 122 ust. 1 ww. ustawy o pomocy społecznej.
Ustalono także, iż posiada Pani upoważnienie do wydawania decyzji administracyjnych
w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy nadane
Zarządzeniem Nr 39/2011 Wójta Gminy Skulsk z dnia 06.12.2011 roku. Natomiast Pani, jako
kierownik, nie skorzystała z możliwości, którą daje § 110 ust. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r., poz.163 ze zm.), tj. wystąpienia do Wójta Gminy Skulsk
z wnioskiem o udzielenie ww. upoważnienia innej osobie.
Zatrudnione osoby świadczące usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze
u podopiecznych GOPS w Skulsku posiadają wymagane wykształcenie i staż pracy. Natomiast na
podstawie dokumentacji przedłożonej do wglądu zespołowi inspektorów nie można było ustalić czy
osoby świadczące specjalistyczne usługi opiekuńcze posiadają przeszkolenie i doświadczenie
w zakresie umiejętności kształtowania motywacji do akceptowanych przez otoczenie zachowań,
kształtowania nawyków celowej aktywności, prowadzenia treningu zachowań społecznych, o których
mowa w § 3 ust. 4 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie
specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 189, poz.1598 ze zm.), ponieważ
3
dokumentacja nie zawierała informacji o odbyciu przez te osoby ww. szkolenia.
Stwierdzono, że Ośrodek nie zatrudnia głównego księgowego. Księgowość Ośrodka prowadzi
osoba zatrudniona na stanowisku specjalisty ds. księgowości Urzędu Gminy w Skulsku. Oznacza to, iż
prowadzenie obsługi finansowo – księgowej zostało powierzone osobie niebędącej pracownikiem
Ośrodka. Taki stan rzeczy narusza art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.), który brzmi: „Głównym księgowym jednostki sektora
finansów publicznych (…) jest pracownik, któremu kierownik jednostki powierza obowiązki
i odpowiedzialność w zakresie prowadzenia rachunkowości jednostki, wykonywania dyspozycji
środkami pieniężnymi, dokonywania wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych
i finansowych z planem finansowym, kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji
gospodarczych i finansowych”. GOPS, jako samodzielna budżetowa jednostka organizacyjna gminy,
z racji zaliczenia jej do jednostek sektora finansów publicznych, posiadająca osobowość prawną, musi
mieć w swoich strukturach wyodrębnione stanowisko pracy „głównego księgowego”, gdyż prawo,
poza jednostkami oświatowymi, nie przewiduje w tym zakresie żadnego wyjątku.
Na podstawie poddanej kontroli losowo wybranej dokumentacji łącznie 175 spraw (44%
wszystkich spraw) realizowanych w wybranych losowo do kontroli miesiącach: wrześniu 2014 r.
i kwietniu 2015 r. – stwierdzono, że nie było świadczeń przyznanych i wypłacanych niezasadnie.
Świadczenia przyznawano zgodnie z wymogami (kryteriami) określonymi dla poszczególnych
rodzajów świadczeń w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r., poz.
163 ze zm.) oraz Uchwale nr 221 Rady Ministrów z 10 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia
wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania „Pomoc państwa
w zakresie dożywiania” na lata 2014 – 2020.
Zastrzeżeń nie budzi także zasadność przyznania i realizacja świadczeń niepieniężnych.
Ustalono, iż pomocy bez względu na rodzaj i formę udzielano na wniosek osoby zainteresowanej –
zgodnie z art.102 ust. 1 ww. ustawy o pomocy społecznej. Akta zawierają wszystkie niezbędne
załączniki potrzebne do rozpoznania sprawy i wydania decyzji. Na dokumentach znajdują się daty
wpływu do Ośrodka i podpis osoby przyjmującej dokument, a na kserokopiach dokumentów –
potwierdzenie zgodności ich treści z oryginałem.
We wszystkich poddanych kontroli przypadkach rodzinne wywiady środowiskowe, na podstawie
których przyznano świadczenia oraz wywiady kontrolne przeprowadzono w sposób prawidłowy
i w terminie, zgodnie z art. 107 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r.,
poz. 163 ze zm.) oraz z § 2 ust. 4 i 5 rozporządzenia Ministra Pracy Polityki Społecznej z dnia
8 czerwca 2012 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2012 r., poz. 712).
Świadczenia przyznawano w drodze decyzji administracyjnych wydanych w terminie nie
przekraczającym 30 dni od wszczęcia postępowania, po uprzednim przeprowadzeniu rodzinnego
wywiadu środowiskowego (zgodnie z art. 106 ust. 4 ww. ustawy).
Decyzje administracyjne przyznające świadczenia oraz decyzje zmieniające decyzję, na mocy
której strona nabyła prawo, podjęte w okresie od 1 stycznia 2014 r. do dnia kontroli sporządzano
i wydawano sposób prawidłowy, z tym że w podstawie prawnej decyzji przyznających prawo do
objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym powołano się na nieaktualny akt prawa, tj. ustawę z dnia 23
stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w narodowym funduszu zdrowia (Dz. U. z 2003 r. Nr
45, poz. 391 ze zm.), która została uchylona z dniem 01.10.2004 r. na mocy art. 251 ustawy z dnia 27
sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (Dz. U.
z 2004 r. Nr 210, poz. 2135), a od 1 października 2004 r. do dnia kontroli aktem obowiązującym jest
wspomniana wyżej ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych.
Obowiązujący tekst ww. ustawy został opublikowany w Dz. U. z 2015, poz. 581 ze zm.
Realizacja pomocy następowała po uprawomocnieniu się decyzji administracyjnej, tj. po upływie
14 dni od daty jej doręczenia lub w trybie art. 108 Kpa, tj. nadanie decyzji rygoru natychmiastowej
wykonalności z uwagi na ważny interes strony.
Zastrzeżeń zespołu inspektorów nie budzi także dokumentowanie i prowadzenie pracy socjalnej
przez pracowników socjalnych. Pracą socjalną objęto w szczególności rodziny wielodzietne,
dysfunkcyjne, niepełne, dotknięte bezrobociem, uzależnieniem, osoby niepełnosprawne, w podeszłym
wieku, osoby z zaburzeniami psychicznymi oraz rodziny, w których odnotowano przemoc. Wpisy
dotyczące pracy socjalnej odzwierciedlają opis planowanych i podejmowanych działań na rzecz
osoby/rodziny oraz ich efekty.
Pracę socjalną w oparciu o kontrakt socjalny (art. 45 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej) w roku 2014
4
prowadzono z 12 osobami. Wszystkie kontrakty zawarto wyłącznie z beneficjentami projektu „Mogę
pracować – wsparcie dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym doświadczających
szczególnych trudności na rynku pracy”, realizowanego przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
w Koninie, w partnerstwie z innymi gminami z powiatu konińskiego, współfinansowanego ze
środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.
Projekt miał na celu zwiększenie możliwości dostępu do rynku pracy oraz integrację społeczną osób
zagrożonych marginalizacją społeczną i zawodową.
Analiza losowo wybranej dokumentacji kontraktów wykazała, iż kontrakty i ich ocenę opracowywano
w sposób prawidłowy, na odpowiednich formularzach wskazanych w załączniku do rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 listopada 2010 r. w sprawie wzoru kontraktu socjalnego
(Dz. U. Nr 218, poz. 1439).
Wobec powyższego, działając na podstawie art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (Dz. U. z 2015 r., poz. 163 ze zm.), zobowiązuję Panią do niezwłocznego wykonania
poniższych zaleceń pokontrolnych:
1. Powzięcia starań w celu umożliwienia osobom niepełnosprawnym lub mającym trudności
w poruszaniu się swobodnego dostępu do budynku/pomieszczeń Ośrodka.
2. Utworzenia w GOPS stanowiska głównego księgowego i jednoczesne zatrudnienie w Ośrodku
osoby spełniającej wymogi wskazane w art. 54 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.) – zgodnie z dyspozycją art. 54 ust. 1 ww. ustawy.
3. Ustalenia czy osoby świadczące specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami
psychicznymi posiadają przeszkolenie i doświadczenie w zakresie umiejętności kształtowania
motywacji do akceptowanych przez otoczenie zachowań, kształtowania nawyków celowej
aktywności, prowadzenia treningu zachowań społecznych wskazane w § 3 ust. 4 rozporządzenia
Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług
opiekuńczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 189, poz.1598 ze zm.), a w przypadku braku ww. kwalifikacji
– odsunięcie tych osób od świadczenia usług.
4. Powoływania w podstawach prawnych decyzji przyznających prawo do objęcia ubezpieczeniem
zdrowotnym aktualnego aktu prawa, tj. ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (Dz. U. z 2015, poz. 581 ze zm.).
Wojewoda Wielkopolski, na podstawie art. 128 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, oczekuje
przedstawienia przez Panią, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszych zaleceń pokontrolnych,
informacji o ich realizacji.
Zgodnie z art. 128 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, w terminie 7 dni od daty otrzymania
niniejszych zaleceń pokontrolnych, przysługuje Pani prawo zgłoszenia do Wojewody
Wielkopolskiego zastrzeżeń. W przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, zgodnie z art. 128 ust. 5 ustawy
o pomocy społecznej, w terminie 30 dni, jest Pani zobowiązana do powiadomienia Wojewody
Wielkopolskiego o realizacji zaleceń, mając na uwadze zmiany wynikające z uwzględnionych
zastrzeżeń.
Dorota Kinal
Wicewojewoda Wielkopolski
Do wiadomości:
1. Rada Gminy Skulsk
ul. Targowa 2
62– 560 Skulsk
2. aa.