Racjonalizm

Racjonalizm
Istnieje jedno, ponadczasowe i
uniwersalne kryterium za pomocą
którego można oceniać względną
wartość konkurencyjnych teorii
istotne cechy kryterium:
uniwersalność
ahistoryczność
1
Różnica między nauką
a nie-nauką
Tylko te teorie są naukowe które
spełniają uniwersalne kryterium
naukowości.
Astrologia nie jest nauką, ponieważ nie
można jej wyprowadzić w indukcyjny
sposób z faktów.
2
Relatywizm
Nie istnieje uniwersalne
kryterium z uwagi na które
można uznać, że jedna teoria
jest lepsza od drugiej.
Decyzja o uznaniu teorii naukowych
za lepsze czy gorsze zależy od
jednostek lub społeczności, które
dokonują takich ocen.
3
• „człowiek jest miarą wszechrzeczy”
Pitagoras
wyraża relatywizm w odniesieniu do
jednostek ludzkich
• „nie ma standardu wyższego niż zgoda
zainteresowanej społeczności” Kuhn
wyraża relatywizm w kontekście pewnych
społeczności ludzkich
4
Lakatos -racjonalista
„centralnym problemem filozofii
nauki jest… problem ustanowienia
uniwersalnych warunków, w których
teoria… jest naukowa” i że problem
ten jest ściśle związany z
problemem racjonalności nauki a
jego rozwiązanie „winno dać nam
wskazówkę co do tego, czy
akceptacja teorii naukowej jest
racjonalna czy nie”.
5
„metodologia naukowych problemów
badawczych lepiej służy jako narzędzie
zbliżania się do prawdy w naszym
rzeczywistym świecie niż jakakolwiek inna
metodologia”
Celem nauki jest prawda i metodologia
programów badawczych zapewnia najlepsze
środki oceny stopnia, w jakim udało się nam do
niej zbliżyć.
Metodologia uzmysławia nam na czym polega
postęp w fizyce współczesnej, nie oferuje
żadnych wskazówek tym, którzy chcą
przyczynić się do postępu naukowego.
6
Kuhn- relatywista
Wiedza naukowa, jak język, jest
albo własnością wspólną albo
niczym w ogóle.
Aby ją zrozumieć, musimy znać
określone cechy tych grup, które
je wytwarzają i nią się posługują.
7
Indywidualizm
Wiedza jest szczególnym zbiorem
przekonań głoszonych przez jednostki
ludzkie i zamieszkujących w ich
umysłach lub mózgach.
Musi istnieć sposób na uzasadnienie
prawdziwości przekonania, poprzez
odwołanie się do odpowiednich danych
doświadczenia.
8
Dwa sposoby zdobywania
wiedzy o świecie
 wg. klasycznego racjonalisty prawdziwe
fundamenty wiedzy są poznawalne za pomocą
umysłu.
>umysł pojmuje zdania jako jasne, wyraźne i oczywiście
prawdziwe dzięki rozumowaniu i kontemplacji
 wg. klasycznego empirysty prawdziwy
fundament wiedzy poznać można za pomocą
zmysłów.
>zdania uzyskane przez obserwacje składają się na
fundament, na którym można budować dalszą wiedzę
przy użyciu wnioskowania indukcyjnego
9
Obiektywizm
Wszystkie składniki wiedzy,
poczynając od prostych zdań do
skomplikowanych teorii, posiadają
własności i cechy dzięki którym
wykraczają one poza dziedzinę
przekonań i stanów świadomości
tworzących je i rozmyślających o
nich jednostek ludzkich
10
„Wiedza absolutna” Poppera
„moja … teza implikuje istnienie dwóch
różnych sensów wiedzy lub myśli:
Wiedza lub myśl w sensie subiektywnym,
polegająca na stanach umysłu,
świadomości lub będąca dyspozycją
do zachowania lub działania oraz
Wiedza lub myśl w sensie obiektywnym,
składająca się z problemów, teorii
argumentów jako takich
11
Obiektywistyczna koncepcja
nauki Lakatosa
… teoria może być pseudonaukowa nawet
jeżeli jest bardzo prawdopodobna i
wszyscy w nią wierzą, oraz może być
wartościowa naukowo, nawet jeżeli jest
niewiarygodna i nikt w nią nie wierzy.
Teoria może mieć najwyższą wartość
naukową, nawet jeżeli nikt jej nie rozumie,
cóż dopiero w nią wierzy.
12