Mieczaki - Szkolnictwo.pl
advertisement
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. MIĘCZAKI Agata Koprowska MIĘCZAKI ŚLIMAKI GŁOWONOGI MAŁŻE MIĘCZAKI • Środowisko życia: Żyją na lądzie, w miejscach zaciemnionych lub w wodzie BUDOWA ŚLIMAKA WINNICZKA muszla otwór oddechowy płaszcz czułki głowa noga ŚLIMAKI • budowa ciała: Ciało ślimaka składa się z głowy, nogi i worka trzewiowego, osłoniętego muszlą. Głowa ślimaka zbudowana jest z pary oczu, otworu gębowego, dwóch czółek. Ślimaki mają też tarkę. ŚLIMAKI NOGA WOREK TRZEWIOWY TARKA Mięsisty nieparzysty narząd służący do poruszania się. Część ciała, w której mieści się większość narządów wewnętrznych. Worek trzewiowy okrywa fałd ściany zwany płaszczem. Narząd przypominający twardy, opatrzony ząbkami język. Pozwala ona na zeskrobywanie i rozdrabnianie pokarmu. ŚLIMAKI • Muszla: - powstaje z wydzieliny gruczołów płaszcza - stanowi swego rodzaju szkielet zewnętrzny; - u wielu gatunków jest spiralnie zwinięta; - gdy panuje susza, jest zbyt gorąco lub zbyt zimno, ślimaki chowają do muszli głowę i nogę. Budowa muszli ślimaka wierzchołek szew kolumny skręt otwór warga kolumna ŚLIMAKI • środowisko życia: - opanowały zarówno morza i wody słodkie, jak i środowisko lądowe. ŚLIMAKI • odżywianie: Większość ślimaków lądowych to roślinożercy. Wśród gatunków wodnych dominują drapieżcy, choć spotyka się również padlinożerców. BUDOWA WEWNĘTRZNA ŚLIMAKA • Układ oddechowy: Ślimaki lądowe są płucodyszne. Ich narządem wymiany gazowej są płuca. Większość ślimaków żyjących w wodzie to organizmy skrzelodyszne, czyli oddychające skrzelami. BUDOWA WEWNĘTRZNA ŚLIMAKA • Układ krwionośny: Układ krwionośny otwarty. Krew częściowo krąży wewnątrz naczyń krwionośnych, część wlewa się do jamy ciała. Większość gatunków ma serce złożone z jednej komory i jednego przedsionka. BUDOWA WEWNĘTRZNA ŚLIMAKA • Układ nerwowy: Układ nerwowy składa się z trzech par zwojów: mózgowych, płaszczowych i nożnych. Zwoje są połączone spoidłami. BUDOWA WEWNĘTRZNA ŚLIMAKA • Układ wydalniczy: Ściśle uzależniony od środowiska. Układ tworzy nerka (z reguły nieparzysta) i odchodzący moczowód zakończony otworem wydalniczym. U form lądowych szkodliwe produkty przemiany materii usuwane są w postaci kryształków kwasu moczowego, a u form wodnych w postaci amoniaku i mocznika. Ponad to nerka odgrywa znaczącą role w utrzymaniu ciśnienia osmotycznego w całym ciele mięczaka. BUDOWA WEWNĘTRZNA ŚLIMAKA • rozmnażanie i rozwój: Ślimaki są rozdzielnopłciowe lub obojnaki. Zapłodnienie jest wewnętrzne lub zewnętrzne. ŚLIMAKI • Znaczenie: - są szkodnikami roślin uprawnych, - przenoszą pasożyty, - stanowią pokarm dla zwierząt, wiele gatunków jest jadalnych. PRZEDSTAWICIELE ŚLIMAKÓW: • stożek geograficzny • stożek królewski PRZEDSTAWICIELE ŚLIMAKÓW: • zawójka płaska • żyworódka pospolita • zawójka pospolita • żyworódka rzeczna PRZEDSTAWICIELE ŚLIMAKÓW • błotniarka stawowa • ślimak winniczek • zatoczek rogowy • pomrów wielki MAŁŻE Małże to mięczaki żyjące wyłącznie w wodzie. MAŁŻE • Budowa ciała: Ciało dwubocznie symetrycznie, z dwóch boków okryte płaszczem wyściełającym muszlę. MAŁŻE • środowisko życia: - żyją wyłącznie w wodzie; - większość małż żyje zagrzebana w mule lub w piasku na dnie zbiorników wodnych, jak np. szczeżuja lub przyrośnięte muszla do skały, jak ostryga. BUDOWA MAŁŻA • Części ciała: • • • • • płaszcz worek trzewiowy jama płaszczowa ze skrzelami umięśniona noga syfon wypustowy i wpustowy BUDOWA MAŁŻA WIERZCHOŁEK SKRZYDŁO KOLCE SYFON WYPUSTOWY MUSZLA SYFON WPUSTOWY NOGA BUDOWA MAŁŻA SYFON WPUSTOWY SYFON WYPUSTOWY Wciąga wodę do jamy płaszczowej Usuwa wodę z jamy płaszczowej BUDOWA MAŁŻA • Muszla: - składa się z dwóch połówek: lewej i prawej połączonych mięśniami i więzadłami; - do zamykania muszli służą mięśnie zwieracze; - na muszlę małży składają się trzy warstwy: * konchiolinowa (zewnętrzna) * porcelanowa (środkowa) * perłowa (wewnętrzna) BUDOWA WEWNĘTRZNA MAŁŻA • Układ oddechowy: Małże oddychają za pomocą skrzeli pobierając tlen z wody stale przepływającej przez jamę płaszczową. Skrzela znajdują się w jamie płaszcza po bokach nogi SKRZELA BUDOWA WEWNĘTRZNA MAŁŻA • Układ krwionośny: Układ otwarty. Serce zbudowane z jednej komory i dwóch przedsionków, leży w osierdziu. Ku przodowi i ku tyłowi ciała wychodzą z serca aorty rozprowadzające krew po całym ciele. Z zatok żylnych krew wpływa do żył, przechodzi przez narządy wydalnicze, a następnie wpływa do tętnic skrzelowych. Ze skrzeli krew wraca do przedsionków, a z nich dostaje się do komory serca. BUDOWA WEWNĘTRZNA MAŁŻA • Układ nerwowy: Układ nerwowy u małży składa się ze trzech zwojów nerwowych połączonych parzystymi spoidłami (zwój głowowy, trzewiowy, nożny). Narządy zmysłów są bardzo słabo rozwinięte, wiąże się to z odseparowaniem zwierzęcia zamkniętego w muszli od środowiska zewnętrznego. BUDOWA WEWNĘTRZNA MAŁŻA • Układ wydalniczy: Układ wydalniczy stanowią parzyste symetrycznie ułożone nerki. Otwierają się z jednej strony do osierdzia, a z drugiej po bokach ciała do jamy płaszcza. MAŁŻE • Znaczenie: - Źródło pokarmu dla wielu zwierząt, miedzy innymi ptaków; - Usuwają z wody dużą ilość zanieczyszczeń; - Wiele małż wytwarza perły, które są wykorzystywane w przemyśle jubilerskim PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: • sójka zaostrzona - muszla w tylnej części klinowato zaostrzona; - gatunek pospolity w jeziorach i rzekach PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: • szczeżuja wielka - największy małż występujący w Polsce; - żyje w wodach bieżących i stojących; - ma muszlę delikatną. PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: • szczeżuja pospolita - żyje w wodach bieżących i stojących; - osiąga długość do 10 cm, ma muszlę jajowatą; PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: • szczeżuja PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: • racicznica zmienna - gatunek słodkowodny; - w Polsce pospolita w zalewach i jeziorach PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: • rogowiec bałtycki - skorupka gładka, jedynie z delikatnymi, współśrodkowymi pierścieniami przyrostu; - małż żyje stosunkowo blisko brzegu, stąd jego muszle często wyrzucane są na brzeg PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: • sercówka pospolita - jedyny bałtycki przedstawiciel małży; - w Bałtyku gatunek powszechny, a jego muszle często spotyka się na brzegu morza PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: • omułek jadalny - kosmopolityczny małż, występujący m. in. w morzach europejskich, ławicami, w strefach przybrzeżnych PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: • ostrygi GŁOWONOGI OŚMIORNICE MĄTWY KAŁAMARNICE GŁOWONOGI • budowa: W budowie morfologicznej wyróżnia się głowę z dwoma dużymi oczami, wieniec ośmiu lub dziesięciu ramion zaopatrzonych w przyssawki. Noga przekształciła się w lejek, którym woda wyrzucana jest z jamy płaszczowej. Większość głowonogów ma silnie zredukowaną muszlę - przybiera postać płytki okrytej płaszczem GŁOWONOGI • Występowanie: Wszystkie głowonogi żyją w morzach o pełnym zasoleniu. Preferują wody podzwrotnikowe. BUDOWA WEWNĘTRZNA GŁOWONOGA • Układ krwionośny: Układ krwionośny ma budowę złożoną. Składa się z serca, leżącego po stronie brzusznej ciała i naczyń krwionośnych. Krew płynie w systemie naczyń, jednak w okolicy serca wlewa się do jamy około osierdziowej, w związku z tym układ ten uważa się za zamknięty. BUDOWA WEWNĘTRZNA GŁOWONOGA • Układ oddechowy: Poza łodzikami mającymi 2 pary skrzel wszystkie współczesne głowonogi mają tylko jedną parę. Skrzela znajdują się w tylnej części jamy płaszczowej. Są przytwierdzone do spodu worka trzewiowego i skierowane ku przodowi. Na osi skrzel znajdują się dwa rzędy blaszek skrzelowych. U ośmiornic na blaszkach znajdują się kolejne rzędy blaszek, zaś u kałamarnic i mątw szereg pokrytych zmarszczkami fałd. Przepływ wody przez skrzela jest regulowany za pomocą skurczów ściany jamy płaszczowej. BUDOWA WEWNĘTRZNA GŁOWONOGA • Układ wydalniczy: Głowonogi mają jedną lub dwie pary nerek. Moczowody są parzyste. Mają one ujście w jamie ciała, po bokach odbytu. BUDOWA WEWNĘTRZNA GŁOWONOGA • Rozmnażanie: Głowonogi są rozdzielnopłciowe, a ich rozwój jest prosty. Czasem samica różni się wyglądem od samca (dymorfizm płciowy). GŁOWONOGI Organizmy te uważane są za najinteligentniejsze wśród bezkręgowców. Mają wysoko uorganizowany układ nerwowy i narządy wzroku. GŁOWONOGI • Odżywianie: Żywią się rybami, skorupiakami i mięczakami, polując na zdobycz przy pomocy ramion posiadających haczyki lub przyssawki. GŁOWONOGI • Znaczenie: - - poławiane są w celach konsumpcyjnych, przez mieszkańców krajów nadmorskich; z muszli wewnętrznej mątw wykonuje się proszki polerskie. Służą one także jako dodatek do past do zębów, oraz są źródłem wapnia w hodowlach ptaków; muszle łodzików wykorzystywane są do produkcji biżuterii; są elementem łańcuchów pokarmowych. Są pokarmem dla ryb i zębowców; - kałamarnice żerują na ławicach ryb PRZEDSTAWICIELE GŁOWONOGÓW: • mątwa z morza Śródziemnego PRZEDSTAWICIELE GŁOWONOGÓW: mątwa pospolita PRZEDSTAWICIELE GŁOWONOGÓW: • kałamarnice PRZEDSAWICIELE GŁOWONOGÓW: • ośmiornice PRZEDSTAWICIELE GŁOWONOGÓW: • ośmiornica pospolita Bibliografia i netografia: • Podręcznik do biologii do gimnazjum ,, Plus życia 1,, M.Jefimow, M.Sęktas, wyd. Nowa era 2009; • Zeszyt ćwiczeń do biologii do gimnazjum ,, Plus życia 1,, M.Jefimow, M.Sęktas, wyd. Nowa era 2009; • Podręcznik do biologii do gimnazjum ,, Biologia XXI, cz.1 praca zbiorowa pod redakcja A.Jerzmanowskiego, wyd. WSiP 2003 • www.wikipedia.pl • encyklopedia multimedialna PWN • www.wiem.pl • Vademecum gimnazjalisty ,,Biologia,, • Szkolny przewodnik ,,Biologia,,
