ADHD - Dzieci Kociewia
advertisement
STOWARZYSZENIE „ DZIECI KOCIEWIA” STAROGARD GDAŃSKI SPECJALNE POTRZEBY EDUKACYJNE ADHD STAROGARD GDAŃSKI 2013 ADHD jest skrótem od angielskiej nazwy attention deficit hyperactivity disorder i oznacza zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi. Nadpobudliwość (ADHD) ujawnia się wcześnie, między trzecim a piątym rokiem życia dziecka, ale pierwsze objawy zaburzenia mogą dać o sobie znać w różnym wieku: zdarza się, że stają się widoczne dopiero w późnym dzieciństwie lub wręcz w okresie dorastania. Dla nadpobudliwości charakterystyczne są trzy grupy objawów: niemożność skoncentrowania uwagi, nadmierna impulsywność i nadmierna ruchliwość. Trudności z koncentracją uwagi wyrażają się w nieuważnym słuchaniu, rozpraszaniu, nie pamiętaniu przez dziecko co ma zrobić. Impulsywność to działanie szybkie, bez zastanowienia, łatwa akceptacja cudzych pomysłów, bezmyślne odpowiadanie i domaganie natychmiastowego zaspokojenia swoich potrzeb, Z kolei nadmierna ruchliwość charakteryzuje się między innymi tym, że dziecko nie może usiedzieć w miejscu, ma nerwowe ruchy rąk, często rusza nogami, chrząka. Oprócz tych trzech charakterystycznych objawów u dziecka występują zaburzone relacje z innymi rówieśnikami i brak kontroli swoich emocji. Dziecka z ADHD jest "wszędzie pełno". Stale coś psoci, wchodzi na meble, stwarza sytuacje zagrażające własnemu bezpieczeństwu i zdrowiu. Podczas zabaw dziecko takie często zmienia obiekt zainteresowania. Nigdy nie kończy rozpoczętych działań, ma trudności w zapamiętywaniu poleceń, złożonych instrukcji czy konkretnych zasad postępowania. Ma również trudności ze zorganizowaniem sobie pracy lub zabawy. Dziecko z tym zaburzeniem często gubi niezbędne do pracy lub innych zajęć rzeczy. Łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych, dlatego przerywa pracę i często już do niej nie wraca. Zaburzenia w sferze emocjonalnej przejawiają się częstymi napadami złości, łatwym wchodzeniem w konflikty z innymi, agresywnością, częstym wdawaniem się w bijatyki i kłótnie. Zdarza się także, że na zwróconą sobie uwagę dziecko odpowiada w sposób gwałtowny, niegrzeczny, wręcz arogancki. Dziecko z ADHD często nie jest lubiane w grupie, rówieśnicy nie chcą się z nim bawić i unikają z nim wszelkich kontaktów. Ważnym jest odpowiednie postawienie diagnozy. Często jest to związane z długim procesem obserwacji i ustandaryzowanych badań w oparciu o dostępne metody diagnostyczne. Na diagnozę ADHD składają się następujące elementy: - badanie psychologiczne - konsultacja ze szkołą - badanie pedagogiczne - konsultacja lekarska BADANIE PSYCHOLOGICZNE to: 1) wywiad rozwojowy i rozmowa z rodzicami, które dotyczą: przebiegu ciąży, porodu, rozwoju dziecka, jego aktywności i snu, chorób somatycznych, wypadków, kontaktów z rówieśnikami, sposobu spędzania wolnego czasu, problemów szkolnych, występowania podobnych objawów w rodzinie, przypadków CHAD, depresji oraz padaczki w rodzinie. 2) diagnoza możliwości intelektualnych 3) diagnoza deficytów i zaburzeń percepcyjnych 4) badanie koncentracji uwagi ciągłości) (poziomu pobudzenia, przerzutności, 5) badanie impulsywności (impulsywność - refleksyjność) 6) obserwacja dziecka, czyli występowanie triady objawów w zachowaniu (nadruchliwość, impulsywność, zaburzenia koncentracji), zmienność objawów w zależności od otoczenia, obserwacja w sytuacjach niepowodzenia, podczas dłuższego wysiłku umysłowego 7) kwestionariusz ustrukturyzowanego wywiadu diagnostycznego w kierunku nadpobudliwości psychoruchowej ( T. Wolańczyk, A. Kołakowski) 8) diagnoza różnicowa, czyli suma zebranych informacji; wykluczenie zaburzeń somatycznych (np. alergia, robaczyca, zatrucie ołowiem); wykluczenie zaburzeń o charakterze neurologicznym (np. padaczka); wykluczenie innych zaburzeń psychicznych jako pierwotnej przyczyny objawów (np. Zespół Aspergera) Kolejnym etapem diagnozy ADHD jest KONSULTACJA ZE SZKOŁĄ na temat dziecka. Zwykle jest to zarówno opinia nauczyciela nt. funkcjonowania dziecka w szkole, jego kontaktów z rówieśnikami oraz ewentualnych trudności w nauce jak i przeprowadzenie kwestionariusza ustrukturyzowanego wywiadu diagnostycznego w kierunku nadpobudliwości psychoruchowej Najlepiej, aby tych informacji udzielił wychowawca lub inny nauczyciel dobrze znający dziecko, dłużej niż pół roku. BADANIE PEDAGOGICZNE może zostać przeprowadzone w celu uzupełnienia diagnozy. Istotnym elementem diagnozy ADHD będzie rodzaj błędów w pisowni, jakie popełnia dziecko, błędy w czytaniu, trudności ze zrozumieniem samodzielne czytanego tekstu. KONSULTACJA LEKARSKA jest uzupełnieniem diagnozy różnicowej. Może ja przeprowadzić: - neurolog (wykluczenie zaburzeń somatycznych oraz wykluczenie zaburzeń o charakterze neurologicznym) - psychiatra (wykluczenie zaburzeń somatycznych, wykluczenie innych zaburzeń psychicznych jako pierwotnej przyczyny objawów). Po zebraniu wyżej wymienionych informacji można postawić pełną diagnozę. Czy twoje dziecko ma ADHD? Zespół ADHD rozpoznaje przede wszystkim psychiatra dziecięcy, często z pomocą psychologa. Niezwykle ważne są też obserwacje rodziców pierwsze oznaki ADHD można zauważyć już przed 7. rokiem życia. Na co zwrócić uwagę? 1. Czy dziecko ma trudności z zadania mi szkolnymi i obowiązkami w domu? 2.Czy trudno mu skupić się na jednej grze lub zabawie? 3. Czy niechętnie wykonuje zadania wymagające długiego w czasie wysiłku? 4. Czy sprawia wrażenie wiecznie roztargnionego? 5. Czy wykonywanie poleceń sprawia mu trudność? 6. Czy częściej niż inne dzieci przynosi uwagi od wychowawców za złe zachowanie? 7. Czy wyraźnie rozprasza się, słysząc jakiś dźwięk lub hałas? 8. Czy trudno mu jest usiedzieć w jednym miejscu? 9. Czy wierci się nerwowo, zaciska ją ręce lub stopy? 10. Czy jest mało zręczne? 11. Czy z trudem odpoczywa, siedzi lub bawi się w spokoju? 12. Czy jest nadmiernym gadułą? 13. Czy świat jego wyobrażeń miesza mu się z rzeczywistością? 14. Czy biega, jakby nigdy nie wyczerpywała mu się energia? 15. Czy odpowiada niepytane, wtrąca się do rozmów, nie słucha do końca? 16. Czy częściej niż zwykle jest drażliwe - łatwo przechodzi od płaczu do śmiechu? 17. Czy wobec innych jest konfliktowe, a nawet agresywne? 18. Czy może jest nadmiernie lękliwe i bojaźliwe? Odpowiedź "tak" na większość pytań wcale nie oznacza, że u dziecka występuje ADHD. Zanim padnie diagnoza: ADHD, należy wykluczyć inne dolegliwości związane z nadmiernym pobudzeniem czy kłopotami z koncentracją, tj. zaburzenia hormonalne, niedowidzenie, niedosłuch, lęk i depresję, niedorozwój umysłowy. Jeśli zaś trudności pojawią się nagle, mogą być po prostu reakcją na stres lub chorobę somatyczną. Jak sobie radzić? Pierwszy krok to akceptacja dziecka i faktu, że przebywanie z nim nie zawsze jest miłe. Praca z dzieckiem nadpobudliwym trwa 24 godziny. Konieczne w tym procesie jest współdziałanie kilku grup: terapeutów psychiatry dziecięcego i psychologa, którzy w razie potrzeby wspomogą terapię odpowiednimi środkami farmakologicznymi, rodziców oraz wychowawców i nauczycieli. Ok. 70 proc. dzieci "wyrasta" z nadpobudliwości, ale nieodpowiednie podejście może prowadzić do groźnych powikłań ADHD. Na temat ADHD istnieje wiele mitów, przy czym trzy są najbardziej rozpowszechnione. 1. Z ADHD wyrasta się w okresie dojrzewania: to chyba największy mit, który możemy w dalszym ciągu usłyszeć nawet z ust niektórych specjalistów. Wynika to z faktu, iż do niedawna zdecydowana większość badań prowadzona była wyłącznie na dzieciach. Uznawano bowiem, że jest to choroba, która objawia się i utrzymuje jedynie w wieku dziecięcym. Dopiero niedawno badacze zauważyli, że ADHD wcale nie przemija kiedy człowiek przejdzie już okres dojrzewania. Okazuje się, że u prawie 2/3 osób, które w młodym wieku odczuwały specyficzne objawy, pojawiają się one także w życiu dorosłym. Co więcej przypuszcza się, że istnieje bardzo duża grupa osób, które przez całe swoje życie cierpiały na ADHD, ale nigdy nie zdawały sobie z tego sprawy. Trzeba więc zapamiętać bardzo istotną kwestię: ADHD można mieć przez całe życie i nie jest prawdą, że problem ten znika po okresie dojrzewania. 2. Coraz więcej osób choruje na ADHD: to kolejna nieprawdziwa teoria pokutująca w społeczeństwie. To prawda, że obecnie stawia się coraz więcej diagnoz potwierdzających zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Nie oznacza to jednak, że zwiększyła się liczna tych, którzy na niego cierpią. O tego rodzaju zaburzeniach pisano już kilkadziesiąt, a nawet kilkaset lat temu, jednak nieznane były wówczas przyczyny tego zjawiska, konkretne objawy ani konsekwencje. Mimo wszystko w literaturze XX wieku pojawiały się już takie określenia jak zespół nadruchliwości, zespół minimalnego uszkodzenia mózgu, czy wczesnodziecięcy zespół psychoorganiczny. Co więcej, należy pamiętać, że współcześnie chorobę tę diagnozuje się także wśród osób dorosłych, co zdecydowanie zwiększa statystyki. ADHD nie jest więc epidemią XXI wieku, gdyż występuje równie często, jak kiedyś. 3. Można mieć objawy ADHD jedynie w szkole: terapia mająca doprowadzić do zmniejszenia objawów ADHD jest wielokierunkowa. Oznacza to, że musi oddziaływać nie na samo dziecko, ale także na całe jego środowisko zewnętrzne. Dzieje się tak, ponieważ ADHD nie może objawiać się tylko w jednym obszarze życia. Podstawą do prawidłowego zdiagnozowania choroby jest przede wszystkim długoterminowość pojawiających się symptomów (minimum 6 miesięcy), ale także fakt, że dziecko zachowuje się w konkretny sposób nie tylko w szkole, ale również w domu, na podwórku, czy u znajomych. Nie można zatem stwierdzić, że objawy ADHD mogą pojawiać się tylko w jednym miejscu.
