Wymagania programowe na poszczególne oceny
advertisement
Przedmiotowy System Oceniania z Chemii. Klasa 3. Nauczanie chemii w Miejskim Zespole Szkół w Kłodzku w Gimnazjum nr 2 odbywa się według programu nauczania chemii w gimnazjum Nowa Era. Do nauki chemii wykorzystujemy podręczniki ,,Chemia Nowej Ery” część 1,2,3” (nr dopuszczenia : 49/1/2009 49/2/2010, 49/3/2011) jest to praca zbiorowa pod redakcją Kulawik T., Litwin M., a wydawcą jest Nowa Era Przedmiotowy system oceniania zgodny jest z WSO Miejskiego Zespołu Szkół w Kłodzku 1. Przedmiotowy System Oceniania z chemii obejmuje ocenę wiadomości i umiejętności wynikających z programu nauczania oraz postawy ucznia na lekcji. 2. Ocenie podlegają następujące umiejętności i wiadomości: Rozumienie pojęć chemicznych Posługiwanie się pojęciami chemicznymi Posługiwanie się chemicznym językiem naukowym i słownictwem Rozwiązywanie problemów z zakresu chemii Stosowanie wiedzy z chemii w sytuacjach praktycznych, problemowych – typowych i nietypowych Aktywność na lekcji Umiejętność pracy w grupie Wkład pracy ucznia Planowanie i przeprowadzanie doświadczenia. Analizowanie wyników, przedstawianie wyników w tabelce lub na wykresie, wyciąganie wniosków, wskazywanie źródła błędów Odczytywanie oraz przedstawianie informacji za pomocą tabeli, rysunku, schematu. Rozwiązywanie zadań rachunkowych, a w tym: - dokonanie analizy zadania, - tworzenie planu rozwiązania zadania, - znajomość wzorów, - znajomość wielkości fizycznych i ich jednostek, - przekształcanie wzorów, - wykonywanie obliczeń na liczbach i jednostkach, - analizę otrzymanego wyniku, - sformułowanie odpowiedzi. • Systematyczne i staranne prowadzenie zeszytu przedmiotowego. 3. Przy ocenie wyżej wymienionych umiejętności i wiadomości stosowane będą następujące formy oceniania: • Wypowiedzi ustne dotyczące wiadomości i umiejętności wynikających z aktualnie realizowanych treści programowych(przynajmniej raz w semestrze ). Podstawą oceny jest rzeczowość, stosowanie języka przedmiotu, formułowanie dłuższych wypowiedzi. Przy odpowiedzi obowiązuje znajomość materiału z trzech ostatnich lekcji, a w przypadku lekcji powtórzeniowej z całego działu. Uczeń dwa razy w semestrze może zgłosić nieprzygotowanie do odpowiedzi, jednak nie dotyczy to lekcji powtórzeniowych. • Sprawdziany pisemne sprawdzające wiadomości i umiejętności, przeprowadzane po zakończeniu każdego działu. Będą zapowiedziane przynajmniej tydzień wcześniej. W przypadku nieobecności ucznia w tym dniu w szkole obowiązek napisania sprawdzianu zostaje przesunięty na następną, najbliższą lekcję. W przypadku dłuższej nieobecności, spowodowanej np. chorobą, uczeń może uzgodnić z nauczycielem inną formę i termin zaliczenia materiału objętego sprawdzianem. • Kartkówki obejmujące wiadomości i umiejętności z trzech ostatnich lekcji (nie muszą być zapowiadane) lub z większej partii materiału (zapowiadane wcześniej), od 2 do 5 w semestrze. • Prezentacja wiedzy i umiejętności w czasie lekcji, obejmująca ustne odpowiedzi na pytania związane z zagadnieniami poruszanymi w czasie lekcji. Będzie oceniana za pomocą plusów (gdy uczeń zgromadzi trzy „+” otrzymuje ocenę bardzo dobrą). • Rozwiązywanie zadań rachunkowych . Podstawą oceny jest znajomość odpowiednich praw i wzorów, samodzielność pracy i poprawność rozwiązania. • Prace domowe polegające na sprawdzeniu umiejętności nabywanych w trakcie realizowania bieżącego działu programowego lub umiejętności kluczowych. • Zeszyt przedmiotowo-ćwiczeniowy sprawdzany pod względem staranności, systematyczności i poprawności rzeczowej przynajmniej raz w ciągu roku szkolnego. Praca w grupie. Organizacja grupy, komunikacja w grupie, prezentowanie rezultatów pracy grupy przez ucznia. Prace długoterminowe, prace projektowe -zrozumienie zadania; zaplanowanie rozwiązań (oryginalność), realizacja rozwiązań; prezentacja otrzymanych wyników; zastosowanie posiadanej wiedzy przedmiotowej, estetyka wykonania. Przeprowadzone doświadczenia i eksperymenty. Wykonane samodzielnie modele, urządzenia i pomoce naukowe. Aktywność poza lekcjami chemii np. udział i wyniki w konkursach. 4. W przypadku sprawdzianów lub kartkówek przyjmuje się skalę punktową przeliczaną na oceny cyfrowe wg kryteriów: 100% - 90% bardzo dobry 89,99% - 75% dobry 74,99% - 51% dostateczny 50% - 40% dopuszczający 39,99% - 0,00 niedostateczny Ocenę celującą uczeń otrzymuje wówczas, gdy z części obowiązkowej dostanie ocenę bardzo dobrą a ponadto prawidłowo rozwiąże zadanie dodatkowe o zwiększonym stopniu trudności lub wykraczające poza treści obowiązkowe. W przypadku uzyskania innej oceny niż bardzo dobra, rozwiązanie zadania dodatkowego podwyższa ocenę o jedną wzwyż. 5. Nauczyciel oddaje sprawdzone prace pisemne w terminie dwóch tygodni. 6. Uczeń ma prawo poprawić ocenę niedostateczną ze sprawdzianu w ciągu dwóch tygodni po oddaniu sprawdzianu. Dla wszystkich chętnych ustala się jeden termin poprawy. Do dziennika, obok oceny uzyskanej poprzednio, wpisuje się ocenę „poprawioną”. 7. Ocena śródroczna i końcowo-roczna jest oceną ważoną. Podstawą do wystawiania oceny jest średnia ważona w następujący sposób: a) Każdej ocenie cząstkowej przyporządkowuje się liczbę naturalną oznaczającą jej wagę w hierarchii ocen. b )Średnią ważoną oblicza się jako iloraz. Średniej ważonej przypisuje się następujące wartości w skali ocen: Poniżej 1,9 niedostateczny 1,9 – 2,60 dopuszczający 2,61 – 3,60 dostateczny 3,61 – 4,60 dobry 4,61 – 5,34 bardzo dobry Powyżej 5,35 celujący Zasady oceniania i waga poszczególnych zadań na lekcjach chemii i fizyki. Progi procentowe i średnia ważona oceny jest zapisana w Statucie MZS. Zadanie Sprawdziany semestralne, projekty edukacyjne, konkursy, Sprawdziany i testy sprawdzające po danym dziale, Kartkówki, odpowiedź ustna, aktywność na lekcji, referaty, praca w grupach (karty pracy), zeszyt przedmiotowy, Zadania domowe związane z podstawą programową. Waga 4 3 2 * fakultety dla klas trzecich Zadania domowe, zadania dodatkowe, 1 8. Na pierwszej lekcji w roku szkolnym uczniowie zapoznawani są z PSO. Wymagania na poszczególne oceny są udostępniane uczniom. Oceny są jawne, oparte o poznane kryteria. Na zajęciach wprowadza się elementy oceniania kształtującego: czyli określa się cele lekcji i formułuje je w języku zrozumiałym dla ucznia. Nauczyciel określa co chce, aby uczniowie osiągnęli. Pod koniec lekcji wraz z uczniami nauczyciel sprawdza, czy cel został osiągnięty. Ustala wraz z uczniami kryteria oceniania, czyli to, co będzie brał pod uwagę przy ocenie pracy ucznia. Nauczyciel sam lub wraz z uczniami ustala kryteria oceniania - co będzie brane pod uwagę przy ocenianiu . - na zajęciach stosuje się informację zwrotną w postaci komentarza do pracy ucznia (ustnie lub pisemnie) * wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia * wyszczególnienie i wskazówki do tego, co wymaga poprawy lub powtórzenia przez ucznia, * wskazówki do dalszej pracy 9. Sprawdziany i inne prace pisemne są przechowywane w szkole. 10. Rodzice informowani są o sposobie oceniania z przedmiotu oraz o ocenach cząstkowych i semestralnych na zebraniach rodzicielskich lub w czasie indywidualnych spotkań rodziców z nauczycielem. Na życzenie rodziców, podczas takich spotkań, są udostępniane do wglądu pisemne sprawdziany. 11. Prace klasowe, krótkie sprawdziany i odpowiedzi ustne są obowiązkowe. 12. Jeżeli uczeń opuścił pracę klasową z przyczyn losowych, to powinien napisać ją w ciągu dwóch tygodni od powrotu do szkoły. 13. Przy poprawianiu prac klasowych i pisaniu w drugim terminie kryteria ocen nie zmieniają się, a otrzymana ocena jest wpisana do dziennika obok poprzedniej. 14. Uczeń, który nie poprawił oceny w wyznaczonym terminie, traci prawo do następnych poprawek. 15. Krótkie sprawdziany mogą obejmować materiał z ostatnich trzech lekcji. 16. Kartkówki nie podlegają poprawie – chyba, że uczeń wykazuje chęć poprawy w jak najbliższym terminie (1 tydzień od oddania pracy). 17. Uczeń ma prawo do poprawienia jednej oceny ustnej w ciągu semestru. 18. Nie ma możliwości poprawienia oceny tydzień przed posiedzeniem rady klasyfikacyjnej. 19. Nie ocenia się ucznia do trzech dni po dłuższej (co najmniej tygodniowej) usprawiedliwionej nieobecności w szkole. 20. Nie ocenia się ucznia znajdującego się w trudnej sytuacji losowej. O takiej sytuacji powiadamia nauczyciela Rodzic lub Wychowawca klasy. 21. Uczeń, który opuścił więcej niż 50% lekcji, może być niesklasyfikowany z przedmiotu. 22. Dla uczniów, o którym mowa w punkcie 21 przeprowadza się egzamin klasyfikacyjny. 23. Uczeń ma prawo dwa razy w ciągu semestru zgłosić nieprzygotowanie do lekcji nie ponosząc z to żadnych konsekwencji (nie dotyczy prac klasowych i kartkówek). Zgłoszenie następuję na początku lekcji i jest odnotowywane przez nauczyciela w rubryce „np”. 24. W czasie pisania prac klasowych i kartkówek uczeń nie może korzystać z żadnych pomocy (podręczników, zeszytów, opracowań itp.). Jeśli uczeń „ściąga”, to najpierw otrzymuje ostrzeżenie ustne, następnie otrzymuje ocenę niedostateczną bez sprawdzania pracy. 25. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny: (wymagania edukacyjne w zależności od omawianej partii materiału są dostępne na stronie internetowej Miejskiego Zespołu Szkół) a) Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: • posiada wiadomości i umiejętności wykraczające poza program nauczania, • samodzielnie wykorzystuje wiadomości w sytuacjach nietypowych i problemowych (np. rozwiązując dodatkowe zadania o podwyższonym stopniu trudności, wyprowadzając wzory, analizując wykresy), • formułuje problemy i dokonuje analizy lub syntezy nowych zjawisk • wzorowo posługuje się językiem przedmiotu, • udziela oryginalnych odpowiedzi na problemowe pytania, • swobodnie operuje wiedzą pochodzącą z różnych źródeł, • osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych, • sprostał wymaganiom na niższe oceny. b) Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: • w pełnym zakresie opanował wiadomości i umiejętności programowe, • zdobytą wiedzę stosuje w nowych sytuacjach, swobodnie operuje wiedzą podręcznikową, • stosuje zdobyte wiadomości do wytłumaczenia sytuacji problemowych i wykorzystuje je w praktyce, • interpretuje wykresy, tabele np. układ okresowy pierwiastków • uogólnia i wyciąga wnioski, • podaje nie szablonowe przykłady zjawisk w przyrodzie, • rozwiązuje nietypowe zadania, • potrafi biegle pisać i samodzielnie uzgadniać równania reakcji chemicznych • potrafi zaplanować i bezpiecznie przeprowadzić doświadczenie, przeanalizować wyniki, wyciągnąć wnioski, wskazać źródła błędów, • poprawnie posługuje się językiem przedmiotu, • udziela pełnych odpowiedzi na zadawane pytania problemowe, • sprostał wymaganiom na niższe oceny. c) Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: • opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem nauczania (mogą wystąpić nieznaczne braki), • potrafi korzystać z układu okresowego pierwiastków, wykresów, tablic i innych źródeł wiedzy chemicznej, - potrafi bezpiecznie wykonać doświadczenia chemiczne, - potrafi pisać i uzgadniać równania reakcji chemicznych. • rozwiązuje typowe zadania rachunkowe i problemowe, wykonuje konkretne obliczenia, również na podstawie wykresu (przy ewentualnej niewielkiej pomocy nauczyciela), • potrafi sporządzić wykres, • sprostał wymaganiom na niższe oceny. d) Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: • opanował w podstawowym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem nauczania (występują tu jednak braki), • potrafi z pomocą nauczyciela, pisać i uzgadniać równania reakcji chemicznych • potrafi korzystać, z pomocą nauczyciela, z takich źródeł wiedzy, jak: układ okresowy pierwiastków, wykresy, tablice, • językiem przedmiotu posługuje się z usterkami, • sprostał wymaganiom na niższą ocenę. e) Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: • ma braki w wiadomościach i umiejętnościach określonych programem, ale braki te nie przekreślają możliwości dalszego kształcenia, • z pomocą nauczyciela potrafi bezpiecznie wykonać bardzo proste eksperymenty chemiczne, pisać proste wzory chemiczne i proste równania chemiczne. • rozwiązuje bardzo proste zadania i problemy przy wydatnej pomocy nauczyciela, • językiem przedmiotu posługuje się nieporadnie, • prowadzi systematycznie i starannie zeszyt przedmiotowy. f) Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: - nie opanował tych wiadomości i umiejętności, które są niezbędne do dalszego kształcenia, - nie potrafi rozwiązać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności, nawet z pomocą nauczyciela. -nie zna symboliki chemicznej, - nie potrafi napisać prostych wzorów chemicznych i najprostszych równań chemicznych nawet z pomocą nauczyciela, - nie potrafi bezpiecznie posługiwać się prostym sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi. Na ocenę wpływ także mają indywidualne możliwości uczniów, ich wkład pracy. Aktywność uczniów. Rozwiązywanie prostych zadań z pomocą nauczyciela. Wykonywanie zadań dodatkowych. Do powyższego PSO dołączone są wymagania na poszczególne oceny zgodne z programem nauczania Chemia Nowej Ery w gimnazjum cz.3. Wymagania programowe na poszczególne oceny VII. Węgiel i jego związki z wodorem Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] Uczeń: – podaje kryteria podziału chemii na organiczną i nieorganiczną – określa, czym zajmuje się chemia organiczna – definiuje pojęcie węglowodory – wymienia naturalne źródła węglowodorów – stosuje zasady BHP w pracy z gazem ziemnym oraz produktami przeróbki ropy naftowej – opisuje budowę i występowanie metanu – podaje wzory sumaryczny i strukturalny metanu – opisuje właściwości fizyczne i chemiczne metanu – opisuje, na czym polegają spalanie całkowite i niecałkowite – zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego metanu – definiuje pojęcie szereg homologiczny – podaje wzory sumaryczne i strukturalne etenu i etynu – opisuje najważniejsze właściwości etenu i etynu – definiuje pojęcia: polimeryzacja, monomer i polimer – opisuje najważniejsze zastosowania etenu i etynu – definiuje pojęcia węglowodory nasycone i węglowodory nienasycone – klasyfikuje alkany do węglowodorów nasyconych, a alkeny i alkiny do nienasyconych – określa wpływ węglowodorów nasyconych i nienasyconych na wodę bromową (lub rozcieńczony roztwór manganianu(VII) potasu) – podaje wzory ogólne szeregów homologicznych alkanów, alkenów i alkinów – przyporządkowuje dany węglowodór do odpowiedniego szeregu homologicznego – odróżnia wzór sumaryczny od wzorów strukturalnego i półstrukturalnego – zapisuje wzory sumaryczne i nazwy alkanu, alkenu i alkinu o podanej liczbie atomów węgla (do pięciu atomów węgla w cząsteczce) Uczeń: – wyjaśnia pojęcie szereg homologiczny – podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów na podstawie nazw alkanów – zapisuje wzory sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne oraz podaje nazwy alkanów, alkenów i alkinów – buduje model cząsteczki metanu, etenu, etynu – wyjaśnia różnicę między spalaniem całkowitym a niecałkowitym – opisuje właściwości fizyczne oraz chemiczne (spalanie) metanu, etanu, etenu i etynu – zapisuje i odczytuje równania reakcji spalania metanu, etenu i etynu – podaje sposoby otrzymywania etenu i etynu – porównuje budowę etenu i etynu – wyjaśnia, na czym polegają reakcje przyłączania i polimeryzacji – wyjaśnia, jak doświadczalnie odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych – określa, od czego zależą właściwości węglowodorów – wykonuje proste obliczenia dotyczące węglowodorów Uczeń: – tworzy wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów (na podstawie wzorów trzech kolejnych alkanów) –proponuje, jak doświadczalnie wykryć produkty spalania węglowodorów – zapisuje równania reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego alkanów, alkenów, alkinów – zapisuje równania reakcji otrzymywania etenu i etynu – odczytuje podane równania reakcji chemicznej – zapisuje równania reakcji etenu i etynu z bromem, polimeryzacji etenu – opisuje rolę katalizatora w reakcji chemicznej – wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a właściwościami (np. stanem skupienia, lotnością, palnością) alkanów – wyjaśnia, co jest przyczyną większej reaktywności chemicznej węglowodorów nienasyconych w porównaniu z węglowodorami nasyconymi – opisuje właściwości i zastosowania polietylenu – projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie węglowodorów nasyconych od nienasyconych – opisuje przeprowadzane doświadczenia chemiczne Uczeń: – dokonuje analizy właściwości węglowodorów – wyjaśnia wpływ wiązania wielokrotnego w cząsteczce węglowodoru na jego reaktywność chemiczną – zapisuje równania reakcji przyłączania (np. bromowodoru, wodoru, chloru) do węglowodorów zawierających wiązanie wielokrotne – określa produkty polimeryzacji etynu – projektuje doświadczenia chemiczne – stosuje zdobytą wiedzę w złożonych zadaniach – zapisuje wzory strukturalne i półstrukturalne (proste przykłady) węglowodorów Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich nabycie przez ucznia może być podstawą do wystawienia oceny celującej. Uczeń: – potrafi wykryć obecność węgla i wodoru w związkach organicznych – wyjaśnia pojęcie destylacja frakcjonowana ropy naftowej – wymienia produkty destylacji frakcjonowanej ropy naftowej – określa właściwości i zastosowania produktów destylacji frakcjonowanej ropy naftowej – omawia jakie skutki dla środowiska przyrodniczego, ma wydobywanie i wykorzystywanie ropy naftowej – wyjaśnia pojęcia: izomeria, izomery – wyjaśnia pojęcie kraking – zapisuje równanie reakcji podstawienia (substytucji) – charakteryzuje tworzywa sztuczne – podaje właściwości i zastosowania wybranych tworzyw sztucznych – wymienia przykładowe oznaczenia opakowań wykonanych z polietylenu VIII. Pochodne węglowodorów Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: – dowodzi, że alkohole, kwasy karboksylowe, estry, aminy, aminokwasy są pochodnymi węglowodorów – opisuje budowę pochodnych węglowodorów (grupa węglowodorowa + grupa funkcyjna) – wymienia pierwiastki chemiczne wchodzące w skład pochodnych węglowodorów – klasyfikuje daną substancję organiczną do odpowiedniej grupy związków chemicznych – określa, co to jest grupa funkcyjna – zaznacza grupy funkcyjne w alkoholach, kwasach karboksylowych, estrach, aminach i aminokwasach i podaje ich nazwy – zapisuje wzory ogólne alkoholi, kwasów karboksylowych i estrów – zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne prostych alkoholi monohydroksylowych i kwasów karboksylowych (do 2 atomów węgla w cząsteczce) oraz tworzy ich nazwy – zaznacza we wzorze kwasu karboksylowego resztę kwasową Ocena dostateczna [1 + 2] Uczeń: – zapisuje nazwy i wzory omawianych grup funkcyjnych – zapisuje wzory i wymienia nazwy alkoholi – zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny glicerolu – uzasadnia stwierdzenie, że alkohole i kwasy karboksylowe tworzą szeregi homologiczne – podaje odczyn roztworu alkoholu – opisuje fermentację alkoholową – zapisuje równania reakcji spalania etanolu – podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie i wymienia ich zastosowania Ocena dobra [1 + 2 + 3] Uczeń: – wyjaśnia, dlaczego alkohol etylowy wykazuje odczyn obojętny – wyjaśnia, w jaki sposób tworzy się nazwę systematyczną glicerolu – zapisuje równania reakcji spalania alkoholi – podaje nazwy zwyczajowe i systematyczne kwasów karboksylowych – wyjaśnia, dlaczego wyższe kwasy karboksylowe nazywa się kwasami tłuszczowymi – porównuje właściwości kwasów organicznych i nieorganicznych – porównuje właściwości kwasów karboksylowych – tworzy nazwy prostych kwasów – podaje metodę otrzymywania kwasu octowego karboksylowych (do 5 atomów węgla w – wyjaśnia proces fermentacji octowej cząsteczce) oraz zapisuje ich wzory sumaryczne i – opisuje równania reakcji chemicznych dla strukturalne kwasów karboksylowych – podaje nazwy soli kwasów organicznych – podaje właściwości kwasów metanowego – określa miejsce występowania wiązania (mrówkowego) i etanowego (octowego) podwójnego w cząsteczce kwasu oleinowego – omawia dysocjację jonową kwasów Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] Uczeń: – proponuje doświadczenie chemiczne do podanego tematu – formułuje wnioski z doświadczeń chemicznych – przeprowadza doświadczenia chemiczne – zapisuje wzory dowolnych alkoholi i kwasów karboksylowych – zapisuje równania reakcji chemicznych dla alkoholi, kwasów karboksylowych o wyższym stopniu trudności (np. więcej niż 5 atomów węgla w cząsteczce) (dla alkoholi i kwasów karboksylowych) – wyjaśnia zależność między długością łańcucha węglowego a stanem skupienia i reaktywnością chemiczną alkoholi oraz kwasów karboksylowych – zapisuje równania reakcji otrzymywania estru o podanej nazwie lub podanym wzorze – projektuje doświadczenie chemiczne – określa, co to są nazwy zwyczajowe i systematyczne – wymienia reguły tworzenia nazw systematycznych związków organicznych – podaje nazwy zwyczajowe omawianych kwasów karboksylowych (mrówkowy, octowy) – opisuje najważniejsze właściwości metanolu, etanolu, glicerolu oraz kwasów etanowego i metanowego – zapisuje równanie reakcji spalania metanolu – opisuje podstawowe zastosowania etanolu i kwasu etanowego – dokonuje podziału alkoholi na monohydroksylowe, polihydroksylowe oraz kwasów karboksylowych na nasycone i nienasycone – określa, co to są alkohole polihydroksylowe – wymienia dwa najważniejsze kwasy tłuszczowe – opisuje właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych (kwasów tłuszczowych: stearynowego i oleinowego) – definiuje pojęcie mydła – wymienia związki chemiczne, będące substratami reakcji estryfikacji – definiuje pojęcie estry – wymienia przykłady występowania estrów w przyrodzie – opisuje zagrożenia związane z alkoholami (metanol, etanol) – zna toksyczne właściwości poznanych substancji – określa, co to są aminy i aminokwasy – podaje przykłady występowania amin i aminokwasów karboksylowych – zapisuje równania reakcji spalania, reakcji dysocjacji jonowej, reakcji z: metalami, tlenkami metali i zasadami kwasów metanowego i etanowego – podaje nazwy soli pochodzących od kwasów metanowego i etanowego – podaje nazwy wyższych kwasów karboksylowych – zapisuje wzory sumaryczne kwasów palmitynowego, stearynowego i oleinowego – opisuje, jak doświadczalnie udowodnić, że dany kwas karboksylowy jest kwasem nienasyconym – podaje przykłady estrów – tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi (proste przykłady) – wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji – określa sposób otrzymywania wskazanego estru, np. octanu etylu – wymienia właściwości fizyczne octanu etylu – opisuje budowę i właściwości amin na przykładzie metyloaminy – zapisuje wzór najprostszej aminy – opisuje negatywne skutki działania etanolu na organizm ludzki – zapisuje obserwacje do wykonywanych doświadczeń chemicznych – projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie kwasów oleinowego od palmitynowego lub stearynowego – zapisuje równania reakcji chemicznych prostych kwasów karboksylowych z alkoholami monohydroksylowymi – zapisuje równania reakcji otrzymywania podanych estrów – tworzy wzory estrów na podstawie podanych nazw kwasów i alkoholi – zapisuje wzory poznanej aminy i aminokwasu – opisuje budowę, właściwości fizyczne i chemiczne aminokwasów na przykładzie glicyny – opisuje przeprowadzone doświadczenia chemiczne umożliwiające otrzymanie estru o podanej nazwie – opisuje właściwości estrów w kontekście ich zastosowań – przewiduje produkty reakcji chemicznej – identyfikuje poznane substancje – dokładnie omawia reakcję estryfikacji – omawia różnicę między reakcją estryfikacji a reakcją zobojętniania – zapisuje równania reakcji chemicznych w postaci cząsteczkowej, jonowej oraz skróconej jonowej – analizuje konsekwencje istnienia dwóch grup funkcyjnych w cząsteczce aminokwasu – zapisuje równanie reakcji tworzenia dipeptydu – wyjaśnia mechanizm powstawania wiązania peptydowego – potrafi wykorzystać swoją wiedzę do rozwiązywania złożonych zadań Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich nabycie przez ucznia może być podstawą do wystawienia oceny celującej. Uczeń: – opisuje właściwości i zastosowania wybranych alkoholi – określa właściwości i zastosowania wybranych kwasów karboksylowych – zapisuje równania reakcji chemicznych zachodzących w twardej wodzie po dodaniu mydła sodowego – wyjaśnia pojęcie hydroksykwasy – wymienia zastosowania aminokwasów – zapisuje równania reakcji hydrolizy estru o podanej nazwie lub wzorze – wyjaśnia, co to jest hydroliza estru IX. Substancje o znaczeniu biologicznym Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: – wymienia główne pierwiastki chemiczne wchodzące w skład organizmu człowieka – wymienia podstawowe składniki żywności oraz miejsce ich występowania – wymienia miejsca występowanie celulozy i skrobi w przyrodzie – określa, co to są makroelementy i mikroelementy – wymienia pierwiastki chemiczne, które wchodzą w skład tłuszczów, sacharydów i białek Ocena dostateczna [1 + 2] Uczeń: – wyjaśnia rolę składników żywności w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu – definiuje pojęcie: tłuszcze – opisuje właściwości fizyczne tłuszczów – opisuje właściwości białek – opisuje właściwości fizyczne glukozy, sacharozy, skrobi i celulozy – wymienia czynniki powodujące koagulację białek – opisuje różnice w przebiegu denaturacji – klasyfikuje tłuszcze ze względu na koagulacji białek pochodzenie, stan skupienia i charakter – iokreśla wpływ oleju roślinnego na wodę chemiczny bromową – omawia budowę glukozy – wymienia rodzaje białek – klasyfikuje sacharydy – zapisuje za pomocą wzorów sumarycznych – definiuje białka, jako związki chemiczne równanie reakcji sacharozy z wodą – określa przebieg reakcji hydrolizy skrobi powstające z aminokwasów – wymienia przykłady tłuszczów, sacharydów i białek – wykrywa obecność skrobi i białka w różnych – określa, co to są węglowodany produktach spożywczych – podaje wzory sumaryczne: glukozy, sacharozy, skrobi i celulozy – podaje najważniejsze właściwości omawianych związków chemicznych – definiuje pojęcia denaturacja, koagulacja – wymienia czynniki powodujące denaturację białek – podaje reakcję charakterystyczną białek i skrobi – opisuje znaczenie: wody, tłuszczów, białek, sacharydów, witamin i mikroelementów dla organizmu człowieka – opisuje, co to są związki wielkocząsteczkowe i wymienia ich przykłady – wymienia funkcje podstawowych składników pokarmu Ocena dobra [1 + 2 + 3] Uczeń: – podaje wzór ogólny tłuszczów – omawia różnice w budowie tłuszczów stałych i ciekłych – wyjaśnia, dlaczego olej roślinny odbarwia wodę bromową Ocena bardzo dobra [1 + 2 + 3 + 4] Uczeń: – podaje wzór tristearynianu glicerolu – projektuje doświadczenia chemiczne umożliwiające wykrycie białka – określa, na czym polega wysalanie białka – definiuje pojęcie izomery – definiuje pojęcia: peptydy, zol, żel, – wyjaśnia, dlaczego skrobia i celuloza są polisacharydami koagulacja, peptyzacja – wyjaśnia, co to są dekstryny – omawia hydrolizę skrobi – wyjaśnia, co to znaczy, że sacharoza jest – umie zaplanować i przeprowadzić reakcje disacharydem – porównuje budowę cząsteczek skrobi i celulozy weryfikujące postawioną hipotezę – identyfikuje poznane substancje – wymienia różnice we właściwościach fizycznych skrobi i celulozy – zapisuje poznane równania reakcji hydrolizy sacharydów – definiuje pojęcie wiązanie peptydowe – projektuje doświadczenie chemiczne umożliwiające odróżnienie tłuszczu nienasyconego od nasyconego – planuje doświadczenia chemiczne umożliwiające badanie właściwości omawianych związków chemicznych – opisuje przeprowadzane doświadczenia chemiczne – opisuje znaczenie i zastosowania skrobi, celulozy oraz innych poznanych związków chemicznych Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich nabycie przez ucznia może być podstawą do wystawienia oceny celującej. Uczeń: – zapisuje równania reakcji otrzymywania i zmydlania, np. tristearynianu glicerolu – potrafi zbadać skład pierwiastkowy białek i cukru – udowadnia doświadczalnie, że glukoza ma właściwości redukujące – przeprowadza próbę Trommera i próbę Tollensa – definiuje pojęcia: hipoglikemia, hiperglikemia – projektuje doświadczenie umożliwiające odróżnienie tłuszczu od substancji tłustej (próba akroleinowa) – opisuje na czym polega próba akroleinowa – wyjaśnia pojęcie uzależnienia – wymienia rodzaje uzależnień – opisuje szkodliwy wpływ niektórych substancji uzależniających na organizm człowieka – opisuje substancje powodujące uzależnienia oraz skutki uzależnień – wyjaśnia skrót NNKT – opisuje proces utwardzania tłuszczów – opisuje hydrolizę tłuszczów – wyjaśnia, na czym polega efekt Tyndalla.
