AKBR

AKBR
30.XI.2000
Wykład 8
czynniki demograficzne...
dochodowy próg dojścia – dochód, który pozwala na zakup dóbr trwałego użytku.
Wylicza się go przez wyznaczenie dochodu gospodarstw i porównanie go z procentem
posiadających w danej grupie pewne dobro trwałego użytku.
Y (dochody)
<500
501-1000
1001-1501
1501-2000
2001-2500
% gosp. posiadających dane dobro
15
30
50
 dochodowy próg dojścia dla danego dobra
60
75
Dochodowy próg dojścia pozwala przewidzieć popyt na daną kategorie produktów.
Dynamika dochodów jako czynnik kształtujący popyt
Duże ceny trwałych dóbr konsumpcyjnych powodują, że raczej nie możliwe jest zakupienie
ich od razu (z bieżącej pensji).
Czym wyższe tempo wzrostu dochodów tym chętniej sięgamy po kredyt oraz tym chętniej
wydajemy oszczędności na zakup trwałych dóbr konsumpcyjnych (w nadziei, że szybko się je
odbuduje).
Jeżeli dochody rosną chętniej też kupuje się dobra wymagające potem wydatków w
przyszłych okresach (np. samochód).
Cenowe czynniki wpływające na popyt:
- cena
- ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych
Wydatki na zakup dóbr komplementarnych mają duże znaczenie, dlatego sprzedawcy
konkurują preferencjami w dobrach komplementarnych np. dealerzy dają rabat na
ubezpieczenie.
Ceny dóbr substytucyjnych – substytucyjność na rynku towarów trwałego użytku odbywa się
na granicy towar – usługa. Np. można kupić samochód albo korzystać z transportu
miejskiego.
Czynniki uzupełniające:
- klimat konsumpcyjny – elementy wpływające na decyzje konsumenta -  stopy
bezrobocia, inflacja
22
-
społeczna ocena przydatności danego dobra – preferencje konsumentów  czynnik
różnicujący popyt na dane dobro w różnych krajach (preferencje)
np. w latach ’70 posiadanie samochodu w Polsce było elementem prestiżu.
Popyt restytucyjny
- presja restytucyjna  funkcja (wielkości zasobu danego dobra występującego w
gospodarce; struktura dobra wg wieku eksploatacji dane dobra)
Okres eksploatacji nie jest wielkością sztywną i nie da się go wyznaczyć dokładnie 
zależy od czynników technicznych, intensywności eksploatacji, warunków eksploatacji,
czynników ekonomicznych ( dynamika dochodów – im wyższe tym szybciej dokonamy
zakupu restytucyjnego), tempa postępu technicznego (im szybszy postęp w danej
dziedzinie tym krótszy faktyczny okres eksploatacji).
Nie dokonuje się raczej restrukturyzacji w okresie gwarancji na dobro.
0
data zakupu
3
10
postęp techniczny
wyznaczony względem
technicznym maxymalny
okres użytkowania dobra
PR – popyt
restytucyjny –
zależy od długości
trwania recesji
rys 8.1
Wahania popytu konsumpcyjnego są większe niż wahania PKB.
Nabywcy reprezentujący popyt restytucyjny są bardziej wrażliwi na sygnały z rynku i są
wrażliwi na „złe sygnały rynku”. Są w stanie zrezygnować z zakupu (posiadają już przecież
dane dobro).
Odwlekanie w czasie decyzji o zakupie nie może być jednak w nieskończoność  f. okresu
„trwałości dobra konsumpcyjnego.
W miarę upływu czasu w strukturze popytu na dane dobro zmieniają się proporcje między
popytem nowym, a restytucyjnym.
Popyt na dobro trwałe (popyt głównie restytucyjny) staje się coraz bardziej niezależny od
wahań koniunkturalnych.
23
Rynek artykułów żywnościowych
Czynniki kształtujący popyt: demograficzne, dochodowe, cenowe.
W długim okresie
Czynniki demograficzne  liczba ludności i tempo jej zmiany. Popyt uzależniony jest od
liczby ludności a nie gospodarstw domowych.
Rozkłady strukturalne
 wg płci i wieku
 wg wykształcenia
 wg struktury zawodowej
 wg struktury osadniczej (miasto / wieś)
Jednostka konsumpcyjne  dorosły mężczyzna (dylemat nominalno-realny) - <kobiety i
dzieci liczone są jako 0,... jednostki konsumpcyjnej).
Prawo Engla – w miarę wzrostu dochodów całkowitych udział wydatków na żywność w
ogóle wydatków maleje.
Czynniki przeciwdziałające prawu Engla:
- wzrost jakości konsumowanej żywności
- dokonywany wzrost przetworzenia
- przy wzroście dochodów wzrasta udział droższych artykułów luksusowych
Artykuły żywnościowe
- dobra podstawowe (I)
- dobra wyższego rzędu (II)
- dobra luksusowe (III)
rys 8.2
Ceny dóbr
podobnie jak w artykułach trwałego użytku wysoka elastyczności cenowe i dochodowa (w
odpowiednich grupach). Cenowa elastyczność dóbr podstawowych jest o wiele mniejsza.
Tradycje i zwyczaje
- czynnik wpływający na różnice w strukturze żywności
- działają na zmianę popytu w dłuższym okresie czasu
Popyt na żywność jest raczej stały  większość z czynników wpływających na poziom
popytu nie zmienia się w krótkim czasie i nie mają na niego wpływu wahania koniunkturalne.
Zmiany dochodu ludności charakteryzują się asymetrią  rosną gdy „zwyżka koniunktury”
ale zazwyczaj potem już nie spadają w okresie recesji  stosunkowo sztywne płace.
24
Ceny artykułów żywnościowych nie koniecznie łączą się ze stanem gospodarki więc ich
wahania nie muszą być zależne od koniunktury.
Na kształtowanie się popytu na żywność w różnych typach krajów:
- kraje rozwinięte o niskim tempie wzrostu dochodów ( czynniki demograficzne –
duże tempo wzrostu demograficznego)
- kraje o wysokim tempie wzrostu dochodów ( czynniki dochodowe)
- kraje wysokorozwinięte ( czynniki demograficzne)
25