Opieka farmaceutyczna nad pacjentem ze szpiczakiem mnogim

OPIEKA
FARMACEUTYCZNA NAD
PACJENTEM ZE
SZPICZAKIEM MNOGIM
mgr farm. Joanna Wiszniewska
ROLA FARMACEUTY

Apteka zaczyna pełnić funkcję placówki ochrony
zdrowia pierwszego kontaktu
Porada farmaceutyczna
 Pomoc w kontroli parametrów chorobowych
 Promowanie zdrowej diety i stylu życia
 Pomoc w doborze tańszego zamiennika leku
 Przyjmowanie zgłoszeń od pacjentów o nowym,
zaistniałym działaniu niepożądanym leku
 Opieka farmaceutyczna

OPIEKA FARMACEUTYCZNA


Podstawa prawna od 2007 r.
Opieka farmaceutyczna to dokumentowany
proces, w którym farmaceuta, współpracując
z pacjentem i lekarzem, a w razie potrzeby z
przedstawicielami innych zawodów medycznych,
czuwa nad prawidłowym przebiegiem
farmakoterapii w celu uzyskania określonych jej
efektów poprawiających jakość życia pacjenta Ustawa o Izbach Aptekarskich z 2008.
CECHY I CELE OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ
Dokumentowany, długotrwały proces opieki nad
pacjentem
 Zapewniona poufność gromadzonych danych
pacjenta
 Cele:

poprawa efektywności farmakoterapii ordynowanej
przez lekarza
 zwiększenie świadomości pacjenta w zakresie choroby
 racjonalizacja farmakoterapii
 obniżenie kosztów leczenia

PRZYDATNOŚĆ OPIEKI FARMACEUTYCZNEJ
w chorobach przewlekłych (m. in. astma,
cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, schorzenia
układu wieńcowego, choroby onkologiczne)
 u osób starszych
 u pacjentów cierpiących na wiele schorzeń


SZPICZAK: najczęściej u osób starszych,
polifarmakoterapia
PROBLEM POLIFARMAKOTERAPII
Pacjenci przyjmują wiele leków ordynowanych
przez różnych lekarzy
 Ryzyko interakcji !!!
 Przed wizytą u każdego lekarza należy sporządzić
listę przyjmowanych leków – także tych
sprzedawanych bez recepty oraz suplementów
diety
 Farmaceuta może pomóc ustalić właściwy
schemat przyjmowania leków
 Uwaga na te same leki o różnych nazwach
handlowych

OGÓLNE ZALECENIA DOT. PRZYJMOWANIA
LEKÓW




Popijać leki tylko wodą niegazowaną
Nie popijać leków alkoholem, piwem, sokiem,
herbatą – możliwość interakcji
Sprawdzać datę ważności leku, nie przyjmować
leków przeterminowanych
Przechowywać leki w chłodnym i suchym
miejscu, w odpowiedniej, zalecanej temperaturze
(nie w łazience)
INTERAKCJE
Na skutek podawania dwóch leków (lub więcej) w
tym samym czasie może nastąpić:
Nasilenie działania jednego leku przez drugi
 Hamowanie działania jednego leku przez drugi
 Pojawienie się nowego działania leku

INTERAKCJE W CHEMIOTERAPII



„koktajl osłonowy”
antybiotyk (np. Klacid) + lek p/grzybiczy (np.
Itrakonazol) + lek p/wirusowy (np. Heviran)
wysokie ryzyko interakcji, nie należy przyjmować
tych leków razem, odstęp co najmniej 2 godziny!!!
LEKI PRZECIWGRZYBICZE
fluconazol (Flukonazol)
 griseofulvina (Gricin)
Interakcje
 Żywność: unikać zażywania tych leków z
nabiałem, mlekiem, serami, jogurtami, lodami
lub lekami przeciw nadkwaśności.
 Alkohol: w czasie stosowania i przez trzy dni po
zaprzestaniu przyjmowania leku unikaj picia
alkoholu lub jedzenia przygotowanego na bazie
alkoholu. Alkohol może wywołać nudności,
wymioty, skurcze brzucha, ból głowy, wypieki.

ANTYBIOTYKI

Nie łączyć z:



Ranigastem, preparatami witaminowymi, wapnem,
żelazem
Nigdy nie popijać sokiem grejpfrutowym (hamuje
aktywność izoenzymu CYP 3A4)
Zalecenia:
Doprowadzić terapię do końca
 Stosować o ściśle określonej porze (co 12h)
 Podczas antybiotykoterapii stosować uzupełnienie
flory bakteryjnej (2h przed/ po antybiotyku)

KORTYKOSTEROIDY
np. deksametazon, prednison
+ Digoksyna = nasilenie działania digoksyny
 + leki p/zakrzepowe, p/cukrzycowe =
osłabienie działania tych leków
 + Aspiryna = krwawienia z przewodu
pokarmowego
 + Fenobarbital, Fenytoina, Efedryna =
osłabienie działania steroidów


duże dawki zakłócają metabolizm cukru w
organizmie – ryzyko cukrzycy polekowej
CUKRZYCA I LEKI P/CUKRZYCOWE
Regularne pomiary poziomu cukru we krwi
 Odpowiedni wysiłek fizyczny
 Ograniczyć cukry proste w diecie
 Dieta cukrzycowa
 Spożywanie dużych ilości błonnika (25 g dziennie)

EUCLAMIN, DIAPREL MR, AMARYL,
GLIBETIC, SYMGLIC, DIARIL, GLIBENESE,
DIABETOL, GLURENORM
Nie łączyć z:
NLPZ, lekami moczopędnymi, Ranigastem


Zalecenia:
 Podawać rano, przed lub w trakcie posiłku
 Nie stosować u osób uczulonych na
sulfonamidy (Biseptol)
METFORMAX, SIOFOR, METFORMIN
Nie łączyć z:
NLPZ, lekami moczopędnymi, Ranigastem


Zalecenia:



Podawać rano, przed lub w trakcie posiłku
Kontrolować poziomuwitaminy B12 i funkcji nerek
Unikać spożywania alkoholu
INSULINOTERAPIA
samokontrola
 technika pobierania próbek krwi kapilarnej 
należy umyć ręce pod bieżącą wodą z dodatkiem mydła,
delikatnie masując i uciskając miejsce nakłucia aż do jego
zaróżowienia. Nie należy stosować alkoholu etylowego lub
innych środków dezynfekujących, które obniżają stężenie
glukozy we krwi
technika podawania insuliny
 dostosowanie dawek

ZABURZENIA GOSPODARKI CUKROWEJ
nasilają działanie leków
p/cukrzycowych
NLPZ
 Sulfonamidy
(Biseptol)
 Fibraty
 Sympatykolityki (Bblokery maskują
objawy hipoglikemii)
 IKA
 Inhibitory MAO
 Ranitydyna
 Alkohol

objawy hipoglikemii
Pocenie się
 Uczucie słabości
 Uczucie głodu
 Kołatanie serca
 Zaburzenia widzenia
 Bóle głowy

ZABURZENIA GOSPODARKI CUKROWEJ
osłabiają działanie leków
p/cukrzycowych
Glikokortykosteroidy
doustne
 Leki moczopędne
 Hormony tarczycy
 B-blokery
nieselektywne
(propranolol, sotalol)
 Sympatykomimetyki
 Fenobarbital

objawy hiperglikemii








Nasilone pragnienie
Częste oddawanie
moczu
Utrata apetytu
Nudności, wymioty
Senność
Zaczerwieniona, sucha
skóra
Suchość w ustach
Zapach acetonu w
wydychanym powietrzu
ZABURZENIA TRAWIENIA PODCZAS
CHEMIOTERAPII

wywołane przyjmowanymi lekami

wywołane niewłaściwą dietą
BIEGUNKA

postępowanie:
 nawadnianie organizmu

unikanie produktów mlecznych, surowych
warzyw, dużych ilości błonnika, potraw
pikantnych, tłustych, smażonych, kofeiny,
soków owocowych, słodyczy, alkoholu

leczenie objawowe: węgiel drzewny, loperamid
ZAPARCIA

postępowanie

profilaktyka: modyfikacja diety – zwiększenie
aktywności fizycznej, unikanie leków
zapierających, stosowanie rano na czczo
naturalnych środków (suszone śliwki,
rodzynki, figi, daktyle, czarne porzeczki)

ewentualnie czopki glicerynowe
NUDNOŚCI I WYMIOTY
 profilaktyka:

postępowanie zapobiegawcze: min. 1,5 l
płynów na dobę, wolne jedzenie i
dokładne przeżuwanie pokarmów,
spożywanie kilku lekkich posiłków
dziennie, unikanie potraw gorących
NADKWAŚNOŚĆ

1. grupa: Ranigast, Ranimax, Famidyna
Nie łączyć z:
Lekami p/grzybiczymi, lekami p/cukrzycowymi,
Theospirexem

Zalecenia:
Samodzielnie stosować tylko do 14 dni
Podawać przed posiłkiem, popijając ½ szklanki
wody

NADKWAŚNOŚĆ

2. grupa: Helicid, Gasec, Bioprazol,
Polprazol, Prazol, Ortanol, Losec,
Controloc, Contix, Nolpaza, Bioprazol-Bio,
Controloc-Control
Nie łączyć z:
Antybiotykami (Klacid), lekami p/grzybiczymi,
lekami p/zakrzepowymi, żelazem, wit. B12,
Digoxinem

Zalecenia:
Samodzielnie stosować tylko do 14 dni

LEKI PRZECIWBÓLOWE



Zalecenia:
 Nie łączyć kilku leków z grupy NLPZ! (ryzyko
choroby wrzodowej, krwawień z przewodu
pokarmowego, uszkodzenia nerek)
 Należy przyjmować podczas posiłku
 Nie łączyć z dietą wysokobłonnikową
 Nie popijać sokami
metamizol sodu (Pyralgina) jest
przeciwwskazana w chorobach szpiku
NLPZ = NSAIDs = leki p/bólowe
POLOPIRYNA, ASPIRIN, UPSARIN, ALKASELTZER, ASPIRIN PROTECT, ACARD,
POLOCARD
Nie łączyć z:
Innymi NLPZ, lekami p/zakrzepowymi,
moczopędnymi, p/cukrzycowymi, Digoxinem,
Captoprylem
Zalecenia:
Podawać po posiłku, popijając szklanką wody
Nie podawać dzieciom poniżej 12 lat, chorym na
astmę oraz z wrzodami żołądka
W przypadku krwawień z nosa odstawić
IBUPROM, IBUM, NUROFEN, KETONAL,
PROFENID, FEBROFEN, KETOPROFEN,
NAPROXEN, ACATAR
Nie łączyć z:
Innymi NLPZ, moczopędnymi, p/zakrzepowymi,
Digoxinem
Zalecenia:
Podawać podczas posiłku, popijając szklanką wody
DICLORATIO, DICLAC, DICLOFENAC,
OLFEN, MAJAMIL, NAKLOFEN
Nie łączyć z:
Innymi NLPZ, lekami moczopędnymi,
p/zakrzepowymi, p/depresyjnymi,
p/cukrzycowymi, Digoxinem, Captoprylem
Zalecenia:
Podawać podczas posiłku, popijając szklanką wody
APAP, PANADOL, CODIPAR, EFFERALGAN
COLDREX, GRIPEX, FEBRISAN, FERVEX,
SOLPADEINE
Nie łączyć z:
Lekami p/zakrzepowymi
Zalecenia:
Podawać przed posiłkiem
Nie zażywać po spożyciu alkoholu
Ostrzeżenia:
Zażywanie w dużych dawkach grozi uszkodzeniem
wątroby
Zażywanie z innymi NLPZ grozi uszkodzeniem
nerek.
JAK SAMODZIELNIE SPRAWDZIĆ
INTERAKCJE MIĘDZY STOSOWANYMI
LEKAMI
www.bil.aptek.pl
 Strona Ministerstwa Zdrowia
 Dział interakcje
 Wpisać nazwę handlową jednego i drugiego leku
 Kliknąć „Rozpocznij analizę interakcji”
 Kliknąć na komórkę tabeli: opis interakcji

WYDALANIE LEKÓW
PRZECIWNOWOTWOROWYCH


w wydalinach pacjenta do środowiska przedostaje
się więcej leków niż z odpadami szpitalnymi
czas wydalania leków jest różny, szczególną
ostrożność należy zachować w ciągu 48 h od
podania leku ale np. winkrystyna (m.in. w VAD)
obecna w moczu do 4 dni, a w kale do 7 dni od
podania
WYDALANIE LEKÓW
PRZECIWNOWOTWOROWYCH

postępowanie z chorymi przebywającymi w domu

do mycia przedmiotów i urządzeń sanitarnych
mających kontakt z wydzielinami i wydalinami
chorego stosować detergenty bez chloru (np. na bazie
tlenu)

w razie wymiotów płóciennych podkładów, pościeli i
ubrań chorego nie prać razem z ubraniami innych
domowników
DZIĘKUJĘ ZA
UWAGĘ.