Programy ochrony gatunków - O bioróżnorodności dla przyszłości
advertisement
Programy ochrony gatunków prof. dr hab. Wanda Olech Warszawa, 10.09.2014 r. Projekt "O bioróżnorodności dla przyszłości - czyli jak uczyć, że sarna nie jest żoną jelenia" korzysta z dofinansowania w kwocie 900 000 zł pochodzącego z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG. Aktualnie mamy szósty okres wymierania 700 600 LICZBA RODZIN NA ZIEMI 500 400 300 200 100 0 600 500 400 300 200 100 Miliony lat temu 0 Przyczyny współczesnego wymierania 100% 50% obce gatunki zmiany siedliska nadmierna eksploatacja 0% 1650 1700 1750 1800 1850 1900 1950 IUCN - THE WORLD CONSERVATION UNION UNIA OCHRONY PRZYRODY WWW.IUCN.ORG Zadaniem IUCN jest wspieranie, branie udziału, inicjowanie i asystowanie wszelkim podmiotom na świecie w ochronie wartości i różnorodności przyrody oraz upewnienie się, że jakiekolwiek użytkowanie zasobów przyrody nie będzie dla niej zagrożeniem. Podnoszenie poziomu wiedzy i świadomości społecznej. Dostarczanie naukowych ekspertyz. IUCN powstała w październiku 1948 roku IUCN jest wielokulturową, wielojęzyczną organizacją z 1100 pracownikami w 40 krajach. Główną siedzibą jest w Gland, Szwajcaria. KOMISJE DZIAŁAJĄCE W RAMACH IUCN Species Survival Commission (SSC) –techniczne aspekty ochrony gatunków i akcje ich ochrony – liczba członków: 7000. World Commission on Protected Areas (WCPA) – promuje powstawanie i efektywne utrzymywanie terenów chronionych – liczba członków: 1300. Commission on Environmental Law (CEL) – wspieranie zmian prawa w kierunku ochrony przyrody – liczba członków: 800. Commission on Education and Communication (CEC) - edukacja w kierunku zrównoważonego użytkowania zasobów – liczba członków: 600. Commission on Environmental, Economic and Social Policy (CEESP) – dostarcza ekspertyz i porad na temat ochrony i zrównoważonego użytkowania przyrody – liczba członków: 500. Commission on Ecosystem Management (CEM) - ekspertyzy z zakresu użytkowania ekosystemów, w tym też zmodyfikowanych – liczba członków: 400. CZERWONE KSIĘGI GATUNKÓW HTTP://WWW.IUCNREDLIST.ORG/ KATEGORIE W CZERWONEJ KSIĘDZE EXTINCT (EX) - wymarłe EXTINCT IN THE WILD (EW) - wymarłe na wolności CRITICALLY ENDANGERED (CR) - krytycznie zagrożone ENDANGERED (EN) - zagrożone VULNERABLE (VU) - narażone NEAR THREATENED (NT) - bliskie zagrożenia LEAST CONCERN (LC) - najmniejszej troski DATA DEFICIENT (DD) - dane niedostateczne NOT EVALUATED (NE) - nie oceniane KRYTERIA PODZIAŁU W CZERWONEJ KSIĘDZE A. REDUKCJA WIELKOŚCI POPULACJI OBSERWOWANA W CIĄGU 10 LAT LUB TRZECH POKOLEŃ B. OGRANICZONE ROZMIESZCZENIE C. MAŁA POPULACJA I SPADEK D. BARDZO MAŁA LUB OGRANICZONA POPULACJA E. ANALIZA ILOŚCIOWA CR C Procapra przewalskii Saiga tatarica CR A % Zagrożone % opisanych ocenionych Opisane Ocenione Ssaki 5501 5488 1141 20,8% 20,8% Ptaki 9990 9990 1222 12,2% 12,2% Gady 8734 1385 423 4,8% 30,5% Płazy 6347 6260 1905 30,0% 30,4% Ryby 30700 3481 1275 4,2% 36,6% Razem 61259 26604 5966 9,7% 22,4% 950000 1259 626 0,1% 49,7% Mięczaki 81000 2212 978 1,2% 44,2% Skorupiaki 40000 1735 606 1,5% 34,9% Razem 1232384 6161 2496 0,2% 40,5% Rośliny 298506 12055 8457 2,8% 70,2% Grzyby 50040 18 9 0,0% 50,0% RAZEM 1642189 44838 16928 1,0% 37,8% Kręgowce Bezkręgowce Owady Liczba gatunków zagrożonych Vertebrates 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1 Mammals 100,0% Birds 100,0% Reptiles 15,9% Amphibians 98,6% Fishes 11,3% Subtotal 43,4% Invertebrates Insects Molluscs Crustaceans Subtotal Plants Lichens TOTAL 0,1% 2,7% 4,3% 0,5% 4,0% 0,0% 2,7% PROCENT OCENIONYCH WŚRÓD OPISANYCH Udział ocenionych w opisanych Vertebrates 0 0,1 0,2 Mammals 0,5 0,6 0,7 12,2% 4,8% Amphibians Fishes 0,4 20,8% Birds Reptiles 0,3 30,0% 4,2% Subtotal 9,7% Invertebrates Insects 0,1% Molluscs 1,2% Crustaceans 1,5% Subtotal Plants Lichens TOTAL 0,2% 2,8% 0,0% 1,0% PROCENT ZAGROŻONYCH WŚRÓD OPISANYCH Udział zagrożonych w opisanych 0,8 0,9 1 Vertebrates 0 0,1 0,2 Mammals Birds 0,3 0,4 0,6 0,7 0,8 12,2% 30,5% Amphibians 30,4% Fishes PROCENT ZAGROŻONYCH 36,6% WŚRÓD OCENIONYCH 22,4% Invertebrates Insects 49,7% Molluscs Crustaceans Subtotal 44,2% 34,9% 40,5% Plants 70,2% Lichens TOTAL 0,9 20,8% Reptiles Subtotal 0,5 50,0% 37,8% Udział zagrożonych w ocenionych 1 INDEKS OBRAZUJĄCY SYTUACJĘ TAKSONU GLOBALNA OCENA STOPNIA ZAGROŻENIA GATUNKÓW SSAKÓW Efektem jest kompleksowa ocena stanu zagrożenia 5489 gatunków ssaków (bez Homo sapiens) według zasad Czerwonych Ksiąg IUCN Red List of Threatened Species (www.iucnredlist.org). Ocena była prowadzona w latach 2003-2008 głównie poprzez Grupy Specjalistów (29/120) działające w komisji SSC/IUCN oraz przeprowadzenie 28 spotkań roboczych. W pracy brało udział ponad 1700 ekspertów i wiele instytucji. KLASYFIKACJA GATUNKÓW SSAKÓW 2001 IUCN RED LIST CATEGORIES AND CRITERIA Wszystkie Słodkowodne Morskie WEDŁUG EX EW CR EN VU razem NT LC DD Suma 79 2 188 449 504 1141 323 3109 835 5489 1,44 0,04 3,43 8,18 9,18 20,79 5,88 56,64 15,21 3 1 2 24 28 2,07 0,69 1,38 4 0 3 13 2,99 0,00 2,24 9,70 54 8 16,55 19,31 37,24 5,52 16 32 8 60 19 41,38 13,10 44 46 11,94 23,88 5,97 32,84 34,33 145 134 ROZMIESZCZENIE ZAGROŻONYCH GATUNKÓW SSAKÓW (1141 GAT.) NAJISTOTNIEJSZE ZAGROŻENIA DLA GATUNKÓW SSAKÓW utrata eksploatacja siedliska obce gatunki zanieczysz czenia choroby wszystkie 40,0% 16,9% 5,7% 4,0% 2,1% słodkowodne 58,6% 37,9% 9,7% 31,7% 5,5% morskie 19,4% 50,8% 3,7% 60,5% 11,9% UDZIAŁ GATUNKÓW ZAGROŻONYCH ZALEŻNIE OD BOGACTWA RODZIN (NUMEROWANE RODZINY ODBIEGAJĄ ISTOTNIE OD PRZECIĘTNEJ) OCHRONA GATUNKÓW ZWIERZĄT The Golden Toad Bufo periglenes (EX) Tradycje ochrony różnorodności biologicznej w Polsce sięgają XV - XVII wieku, kiedy ukazały się edykty królewskie dotyczące ochrony cisa i tura, poprzez wiek XVIII, w których podjęto pierwsze próby ochrony ex situ (w specjalnie stworzonym zwierzyńcu) już wtedy zagrożonego wyginięciem tarpana, do wieku XIX, w którym ukazała się ustawa zabraniająca polowania na świstaka i kozicę (1868 r.), a równolegle podjęto dyskusje nad powołaniem w Tatrach parku narodowego. KONWENCJE MIĘDZYNARODOWE MAJĄCE DUŻE ZNACZENIE DLA OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI KONWENCJA O OBSZARACH WODNOBŁOTNYCH MAJĄCYCH ZNACZENIE MIĘDZYNARODOWE, ZWŁASZCZA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA PTACTWA WODNEGO (KONWENCJA RAMSARSKA) Z DNIA 2 LUTEGO 1971 ROKU. RATYFIKOWANA PRZEZ POLSKE 22.03.1978 R. KONWENCJA O MIĘDZYNARODOWYM HANDLU DZIKIMI ROŚLINAMI I ZWIERZĘTAMI GATUNKÓW ZAGROŻONYCH WYGINIĘCIEM (KONWENCJA WASZYNGTOŃSKA) Z 3 MARCA 1973 ROKU (CITES). RATYFIKOWANA 12.12.1989 R. KONWENCJA O OCHRONIE DZIKIEJ FAUNY I FLORY EUROPEJSKIEJ ORAZ ICH SIEDLISK NATURALNYCH (KONWENCJA BERNEŃSKA) 19.09.1979 R. PODPISANA 24 MARCA 1995 R. RATYFIKOWANA 1 STYCZNIA 1996 R. Z KONWENCJA O RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ (CBD) PRZYJĘTA 22 MAJA 1992 ROKU, PODPISANA W RIO DE JANEIRO 5 CZERWCA 1992 R., RATYFIKOWANA W 1996R. KONWENCJA O OCHRONIE WĘDROWNYCH GATUNKÓW DZIKICH ZWIERZĄT KONWENCJA BOŃSKA Z 23 CZERWCA 1979 ROKU WESZŁA W ŻYCIE 1.05.1996 R. PRAWNA OCHRONA PRZYRODY Do głównych aktów prawnych zajmujących się szeroko rozumianą ochroną przyrody w Polsce należą następujące ustawy: – Ustawa o ochronie przyrody (2004) – Ustawa o lasach (2000) – Ustawa Prawo łowieckie (2002) – Ustawa o rybactwie śródlądowym (1999) – Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych (1995) – Ustawa o ochronie zwierząt (1997) FORMY OCHRONY PRZYRODY 1. Formami ochrony przyrody są: 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) obszary Natura 2000; 6) pomniki przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 8) użytki ekologiczne; 9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. LICZBA OBIEKTÓW OCHRONY PRZYRODY 23 parki narodowe, 120 parków krajobrazowych, 1346 rezerwatów przyrody, 310 obszarów chronionego krajobrazu. 122 zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, 63 stanowiska dokumentacyjne. ART. 46 USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY 1. Ochrona gatunkowa obejmuje okazy gatunków oraz siedliska i ostoje roślin, zwierząt i grzybów. 2. Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących na terenie kraju lub innych państw członkowskich Unii Europejskiej rzadkich, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie przepisów umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk i ostoi, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej. …… ART. 57. 1. 2. Minister właściwy do spraw środowiska opracowuje programy ochrony zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, zwierząt i grzybów. Programy, o których mowa w ust. 1, zawierają: 1) opis sposobów prowadzenia działań ochronnych zmierzających do odbudowy populacji zagrożonych wyginięciem gatunków; 2) określenie czasu i miejsca; 3) wskazanie odpowiedzialnego; 4) informacje o kosztach i źródłach finansowania. PROGRAMY OCHRONY GATUNKÓW Programy dzielą się na dwie powiązane ze sobą grupy: in situ (ochrona w miejscu występowania – może być bierna i/lub czynna) ex situ (poza tym środowiskiem, czynna) INTERAKCJA MIĘDZY METODAMI OCHRONY GATUNKU IN SITU I EX SITU PROGRAMY OCHRONY ZAGROŻONYCH GATUNKÓW ZWIERZĄT W POLSCE - istnieją lub są zaawansowne dla gatunków: cietrzew, głuszec, żubr, 10 opracowanych w ramach projektu bliźniaczego (Poland Natura 2000 Habitats PL/UK/NL Twinning Project), 6 opracowanych w ramach projektu POIŚ, 2 opracowane przez WWF - brak krajowych strategii dla większości gatunków chronionych, a - plany gospodarowania populacjami praktycznie nie są opracowane Zasięg historyczny 1919 1926 Założyciele Dwie linie genetyczne LB LC Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubrów Księga Rodowodowa Żubrów WIELKOŚĆ POPULACJI REJESTROWANEJ W KRŻ – 1924-2010 Żubry w Polsce Puszcza Borecka 1962 Międzyzdroje Puszcza Knyszyńska 1973 Zachodniopomorskie 1980 Białowieża 1929 Puszcza Białowieska 1952 Gołuchów Smardzewice 1934 Pszczyna 1865 Wolne Niepołomice 1938 Bieszczady 1964 populacje 1033 OHŻ 140 Inne 51 Zagrożenia: • Niewielka liczebność, fragmentacja • Brak możliwości swobodnego rozprzestrzenienia • Ograniczona pula genowa i negatywne skutki inbredu • Choroby i pasożyty • Krzyżowanie z bizonem fot. P.DuellFot. T.Budziński PROBLEM little space reconstruct compact geographic range fragmentation limited gene pool and high inbred uneven contribution of founders losses of founder genes specific to LC line inappropriate management Krzyżowanie z bizonem weak resistance to diseases balanoposthitis parasites poaching conflicts of interest not clear legal status Działania w skrócie: • Propagowanie małych stad • Koordynowany program hodowli i wymiany osobników w Polsce • Import żubrów w celu wzbogacenia puli genowej • Poprawa komfortu bytowania żubrów • Monitorowanie stanu zdrowia i profilaktyka • Utworzenie banku genów (nasienia) fot. P.Duell WZBOGACANIE POPULACJI ŻUBRÓW BISON BONASUS W BIESZCZADACH Monitoring Obserwacje bezpośrednie, także z użyciem paralotni Pomiary telemetryczne DZIAŁANIA Przygotowanie podręcznika utrzymywania żubra w niewoli i zasad sprzedaży zwierząt Konferencje Edukacja Opracowanie krajowych strategii gospodarowania wybranymi gatunkami zagrożonymi lub konfliktowymi Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt SGGW w Warszawie Czas trwania Projektu: 01.10.2009 – 31.03.2012 r. 85% dofinansowanie przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, działanie 5.3 priorytetu V (umowa o dofinansowanie nr: POIS.05.03.00-00-050/08-00) 15% współfinansowanie przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - umowa o współfinansowanie wydatków kwalifikowanych Projektu realizowanego w ramach V osi priorytetu POIiŚ nr: 496/2009/Wn-50/OP-IN-PS/D Cel Projektu: Opracowanie krajowych strategii ochrony (gospodarowania) sześcioma wybranymi gatunkami zwierząt. Projekt obejmuje gatunki: wilk, rys, niedźwiedź, wydra, kormoran i żuraw. Wypracowanie zasad postępowania gwarantujących ochronę krajowych populacji tych gatunków oraz wskazanie rozwiązań ograniczenia konfliktów oraz minimalizacji szkód. Każdy gatunek prowadzony jest przez eksperta wiodącego. Konsultacje społeczne: Dla każdego gatunku organizowane są specjalistyczne warsztaty z udziałem naukowców, przedstawicieli administracji centralnej, lokalnej, organizacji pozarządowych, leśników, zarządców terenów, służb ochrony przyrody oraz wszystkich innych podmiotów związanych pozytywnie lub negatywnie z danym gatunkiem Ryś Lynx lynx Potrzeba oceny stanu populacji, Kwestia reintrodukcji Dr hab. Krzysztof Schmidt Instytut Biologii Ssaków PAN Wilk Canis lupus Celem jest diagnoza aktualnego stanu oraz wypracowanie przy zaangażowaniu wszystkich zainteresowanych grup społecznych sposobu postępowania z wilkiem w Polsce. Prof. dr hab. Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN Niedźwiedź Ursus arctos Dr Nuria Selva – Fernandez Instytut Ochrony Przyrody PAN Cel oszacowanie wielkości populacji oraz jej rozmieszczenia i określenie wymagań siedliskowych gatunku (min. pokarm, miejsce schronienia, miejsce gawrowania). Wyniki inwentaryzacji uzupełnione będą o dane uzyskane z nadleśnictw metodą ankietową. Dr hab. Jerzy Romanowski Centrum Badań Ekologicznych PAN Wydra Lutra lutra Dyskusja koncentruje się wokół problemów ochrony wydry i ochrony stawów rybnych przed drapieżnictwem wydry, a także zagadnienia metodyki monitoringu tego gatunku w Polsce. Kormoran czarny Phalacrocorax carbo Dr Szymon Bzoma Phalacrocorax carbo Odbyło się liczenie par lęgowych we wszystkich koloniach kormorana na terenie Polski, trwa ocena dynamiki przelotu w wybranych regionach kraju oraz ocena liczby kormoranów zabijanych rocznie w Polsce. Podczas warsztatów omawiano miejsce i rolę kormorana w naturalnym ekosystemie oraz realiom gospodarowania na stawach rybackich w obliczu rosnącej liczby tych ptaków. Żuraw Grus grus Celem planu jest określenie miejsc istotnych dla utrzymania stabilnej populacji żurawia. Określenie miejsc o największej skali konfliktów z rolnikami oraz wypracowanie metod ich łagodzenia. Mgr inż. Iwona Mirowska-Ibron http://gatunki.sggw.pl/ Warsztaty wilk ryś niedźwiedź w. międzynarodo wydra kormoran żuraw Programy Głównym celem proponowanych działań jest zachowanie populacji wilków w obecnie zajmowanym przez nią areale występowania w Polsce oraz stworzenie warunków do ekspansji na dotychczas niezasiedlone tereny leśne i zapewnienie ciągłości między subpopulacjami tych drapieżników. Gatunek chroniony (ochrona ścisła) Wymieniony w zał II Dyrektywy Siedliskowej Cele szczegółowe „Strategii…” 1. Zachowanie liczebności i areału populacji wilków na wschód od Wisły przy jednoczesnym ograniczeniu konfliktu z hodowlą zwierząt gospodarskich i gospodarką łowiecką. 2. Zapewnienie warunków do stabilizacji, a następnie wzrostu liczebności wilków w zasiedlonych kompleksach leśnych na zachód od Wisły, przy jednoczesnym ograniczeniu i zapobieganiu eskalacji konfliktu z gospodarka łowiecką oraz zapobieganiu szkodom wśród zwierząt gospodarskich. 3. Zapewnienie warunków do zasiedlania przez wilki kompleksów leśnych posiadających wystarczającą bazę pokarmową. 4. Zwiększenie akceptacji wilka przez grupy społeczne o kluczowym znaczeniu dla ochrony gatunku: myśliwych, leśników i hodowców. Środki realizacji celów 1. Proaktywny system zarządzania populacją wilków oparty o dwa głównie elementy: Grupę Roboczą ds. Zarządzania Populacją Wilka i krajowy system monitoringu wilka. 2. Strefowe zróżnicowania zarządzania populacją oparte o wyznaczone pojemności poszczególnych kompleksów leśnych. 3. Co najmniej stabilizacja lub ograniczenie liczby szkód w pogłowiu zwierząt gospodarskich wyrządzanych przez wilki. 4. Modyfikacja sposobu uwzględniania drapieżnictwa wilków w planowaniu łowieckim pozyskania ssaków kopytnych. 5. Działania na rzecz wdrożenia systemu ochrony korytarzy ekologicznych umożliwiających łączność pomiędzy populacjami dzikich zwierząt (w tym wilków) bytującymi w poszczególnych kompleksach Polski. 6. Działania na rzecz propagowania rzetelnych informacji o wilkach. - - - Czy ryś jest w Polsce zagrożonym gatunkiem? Czy ochrona rysia napotyka w Polsce problemy? Jakie czynniki mogą obniżać skuteczność ochrony gatunku? DYNAMIKA POPULACJI RYSIA W KRAJACH BAŁTYCKICH I W POLSCE W LATACH 1950-2005 Estonia Łotwa Polska Litwa Źródło: Linnell et al. 2005 WYSTĘPOWANIE RYSIA W POLSCE Źródło: Jędrzejewski et al. 2002 Przyczyny zagrożenia Dostępność pokarmu • Ciągłość środowiska • Jakość środowiska ZMIENNOŚĆ GENETYCZNA RYSIA W EUROPIE WSCHODNIEJ (CR MTDNA) 196* Haplotypy: H1 H2 H3 48* FST = 0.464, P < 0.001 ΦST = 0.570, P < 0.001 25 H4 H8 H9 Źródło: Ratkiewicz et al. unpubl. * Hellborg et al. 2002 22 H 10 H 11 NE Poland 17 Białowieża Forest 19 24 22 Carpathians STRATEGIA OCHRONY RYSIA W POLSCE Baza pokarmowa Środowisko Fragmentacja Struktura Reintrodukcja Kontynuacja i monitoring efektów reintrodukcji w północnowschodniej Polsce W planie dalszym – rozszerzenie zasięgu występowania rysia na zachodnią Polskę etapy: - szczegółowa analiza dostępności środowiska, - analiza dostępności kopytnych, - poprawa jakości i łączności środowiska, - analiza pojemności środowiska dla rysia, - wyznaczenie miejsc reintrodukcji, - planowanie liczby i miejsc pochodzenia zwierząt. Występowanie niedźwiedzi brunatnych w Polsce (wg. Jakubiec 2008, raport dla Komisji Europejskiej) Wstępne wyniki oznaczenia liczebności z użyciem metod molekularnych Region Zebrane Przeanalizowane Zgenotypowane próbki próbki próbki Unikalne genotypy Powtarzające się genotypy Tatry 280 67 45 20 6 Bieszczady 1025 266 190 55 27 Razem 1305 343 235 75 33 Cele programu ochrony 1) Zachowanie siedlisk niedźwiedzia i ich odpowiedniej jakości. 2) Ochrona i poprawa łączności pomiędzy dwoma obszarami reprodukcyjnymi zachodniej i wschodniej części populacji. 3) Utrzymanie stabilnej i ciągłej populacji wzdłuż zachodnich Karpat aż po Bieszczady. Cele programu ochrony 4) Zapobieganie, reagowanie i rozwiązywanie wszystkich rodzajów sytuacji konfliktowych na linii człowiekniedźwiedź. 5) Unikanie habituacji i warunkowania pokarmem. 6) Minimalizacja szkód powodowanych przez niedźwiedzie. 7) Kontrola i obniżenie śmiertelności niedźwiedzi. 8) Poprawa warunków życia niedźwiedzi w niewoli. Fot. FAPAS Cele programu ochrony 9) Wprowadzenie jednolitego i spójnego programu monitoringu oraz utworzenie Banku Danych. 10) Promocja skoordynowanych działań zarządzania populacją i przepływu informacji pomiędzy zaangażowanymi sektorami. 11) Ustanowienie stałej i ścisłej współpracy ze Słowacją i Ukrainą oraz zwiększenie współpracy międzynarodowej. Cele programu ochrony 12) Podniesienie poziomu naukowej i powszechnej wiedzy. 13) Bieżące informowanie społeczeństwa. 14) Podniesienie świadomości i poziomu partycypacji społeczeństwa. 15) Promocja edukacji ekologicznej. 16) Zagwarantowanie właściwego wdrożenia istniejących przepisów i rzeczywista ochrona niedźwiedzi i ich siedlisk. KOORDYNACJA, 1. Grupa Robocza ds. Niedźwiedzi 2. Grupa Interwencyjna ds. Niedźwiedzi 3. Bank Danych 4. Standardowe Protokoły OGRANICZENIE ZABURZEŃ ANTROPOGENICZNYCH I ŚMIERTELNOŚCI NIEDŹWIEDZI SPOWODOWANEJ PRZEZ LUDZI Od 2001 roku - habituacja, brak uwarunkowania pokarmem POPRAWA DOBROSTANU NIEDŹWIEDZI W NIEWOLI PROMOWANIE EDUKACJI I PODNOSZENIE ŚWIADOMOŚCI SPOŁECZNEJ Fot. A. Głuszak CIETRZEW TETRAO TETRIX Aktualnie populacja w Polsce wykazuje silny regres, a izolowane populacje znajdują się w stanie krytycznym. Ostatnia ocena, dokonana w roku 2007, podaje liczbę 1800– 2000 osobników. Występuje najliczniej: na Mazurach, Podlasiu i Suwalszczyźnie, Karpatach Zach. I Dolnym Śląsku. ZASIĘG CIETRZEWIA GŁUSZEC TETRAO UROGALLUS Aktualnie w Polsce głuszec żyje w 4 izolowanych populacjach (Puszcza Augustowska, Lasy Janowskie z Puszczą Solską, Karpaty oraz Sudety wraz z Borami Dolnośląskimi), a łączna liczebność gatunku nie przekracza 500 osobników. ZASIĘG GŁUSZCA PROPOZYCJE DZIAŁAŃ W RAMACH OCHRONY CZYNNEJ DLA GŁUSZCA I CIETRZEWIA • dokarmianie owocami jarzębiny i borówek zimą, przed okresem lęgowym; • zabezpieczenie tokowisk w formie stref o surowym reżimie ochronnym; • okresowe zamykanie szlaków turystycznych przebiegających przez tokowiska; • redukcja liczebności drapieżników; • odbudowa zniszczonej małej retencji; • wspomaganie populacji wypuszczaniem ptaków z hodowli. REINTRODUKCJA PUCHACZA BUBO BUBO Od 1992 roku wypuszcz ono 34 osobniki 7 szt. upadki w wolierach w trakcie procesu udziczania 6 szt. śmiertelność ptaków pierwszym roku życia 11 szt. potwierdzone przebywanie ptaków na wolności w pierwszym okresie po wypuszczeniu 10 szt. brak wiadomości – migracje długodystansowe, śmierć ? w REINTRODUKCJA SOKOŁA WĘDROWNEGO REINTRODUKCJA SUSŁA MORĘGOWANEGO SPERMOPHILUS SUSLICUS Dziękuje za uwagę
