Temat: Zielona wyspa, czyli perspektywy naszej gospodarki

SCENARIUSZ LEKCJI
Autor: Krystyna Brząkalik
Temat: Zielona
wyspa, czyli perspektywy naszej gospodarki
Poziom: szkoła gimnazjalna i ponadgimnazjalna
Podstawa programowa kształcenia ogólnego
Gimnazjum - Wiedza o społeczeństwie:
Gospodarka w skali państwa. Uczeń:
 wyjaśnia terminy: produkt krajowy brutto, wzrost gospodarczy, inflacja, recesja;
interpretuje dane statystyczne na ten temat;
Szkoła ponadgimnazjalna – Podstawy przedsiębiorczości
Państwo, gospodarka. Uczeń:
 opisuje podstawowe mierniki wzrostu gospodarczego;
 charakteryzuje zjawiska recesji i dobrej koniunktury w gospodarce;
 wyszukuje informacje o aktualnych tendencjach i zmianach w gospodarce świata i
Polski.
Cele:
Uczniowie powinni:
 rozumieć pojęcia: PKB, wzrost gospodarczy, recesja
 interpretować dane statystyczne, dotyczące zmian PKB Polski i innych krajów UE
 wskazać czynniki, które umożliwiły wzrost gospodarczy w Polsce
 wymienić najważniejsze bariery rozwoju naszej gospodarki
 określić zmiany, które są konieczne do utrzymania wzrostu PKB Polski
Metody:
 analiza danych statystycznych
 analiza tekstu źródłowego
 praca ze schematem
 dyskusja
Pojęcia kluczowe:
 PKB
 wzrost gospodarczy
 recesja
Materiały:
Materiał pomocniczy nr 1 – animacja Aleksandry Dyktyńskiej „Czy Polska jest zieloną
wyspą?”, I miejsce w IV edycji konkursu FOR
Materiał pomocniczy nr 2 - dane statystyczne „Jak rozwija się polska gospodarka?”
Materiał pomocniczy nr 3 – dane statystyczne „Tempo wzrostu PKB krajów strefy euro w
latach 2007 – 2013”
Materiał pomocniczy nr 4 - tekst FOR oraz ćwiczenie pt. „Polska –
zielona wyspa czy Atlantyda?”
1
Czas: 1 godzina lekcyjna
Przebieg zajęć:
1. Na początku powiedz uczniom, że w czasie lekcji omówią zagadnienia, związane z
rozwojem polskiej gospodarki. Przypomnij klasie, co oznaczają terminy: PKB, wzrost
gospodarczy, recesja. Podkreśl różnicę pomiędzy poziomem PKB a jego zmianą.
Przypomnij, że poziom PKB Polski jest niższy niż wielu krajów UE, ale nasza gospodarka
stale się rozwija – notujemy wzrost gospodarczy.
2. Pokaż animację Aleksandry Dyktyńskiej „Czy Polska jest zieloną wyspą?”, która jest
dostępna na: http://www.youtube.com/watch?v=DBEId7u_Wss&feature=youtu.be
3. Zapytaj klasę:
a) Co oznacza wyrażenie „zielona wyspa”? Do jakiego zjawiska ekonomicznego się
odnosi?
b) Jakie grupy społeczne reprezentują bohaterowie animacji?
c) Jakie problemy przedstawili pan Jan i pani Dorota? Dlaczego nie są zadowoleni?
d) Jakie bariery rozwoju gospodarczego Polski dostrzegli?
e) Jakie plusy sytuacji ekonomicznej Polski wskazał pan Marek?
4. Poproś ochotników o przedstawienie odpowiedzi na pytania. Jeśli uczniowie będą mieli
wątpliwości, wyjaśnij, że „zielona wyspa” to metafora, związana z tempem rozwoju
gospodarczego Polski. W ostatnich latach (2008 – 2012), kiedy strefa euro przeżywa
kryzys, a w wielu krajach europejskich odnotowano spadek tempa wzrostu PKB, polska
gospodarka stale się rozwijała. Polska jest jedynym krajem, który uniknął recesji
spowodowanej światowym kryzysem. Na mapach zaznaczano nasz kraj kolorem
zielonym, podczas gdy inne państwa, w których PKB był ujemny – czerwonym. Dla wielu
polityków i ekonomistów fakt, że Polska była „wyspą” na tle krajów UE objętych recesją,
jest wyznacznikiem sukcesów gospodarczych naszego kraju. Możesz pokazać uczniom
zdjęcie takiej mapy, np. na stronie:
http://www.obserwatorfinansowy.pl/forma/analizy/inflacja-spadnie-ale-powoli
lub udostępnić informacje KPRM:
http://www.kprm.gov.pl/co-robimy/wzrost-gospodarczy-nowe-miejsca-pracy.html
5. Podziel kartę papieru na dwie kolumny i umieść ją w widocznym miejscu w klasie.
Pierwszą kolumnę zatytułuj „Bariery wzrostu gospodarczego Polski” (schemat
zamieszczony jest w materiale pomocniczym nr 3).
6. Zwróć uwagę uczniów na bariery rozwoju naszej gospodarki,
które zostały uwzględnione w animacji Aleksandry
Dyktyńskiej. Poproś ochotnika o zapisanie w pierwszej
2
kolumnie schematu takich barier rozwojowych
(np. nieodpowiednie warunki
prowadzenia działalności gospodarczej, skomplikowana procedura zakładania firmy,
nadmierne obciążenia podatkowe przedsiębiorstw, przeszkody biurokratyczne, rosnąca
liczba emerytów itd.). Powiedz klasie, że będziecie odwoływać się do zapisów w dalszej
części zajęć.
7. Podziel teraz klasę na kilkuosobowe zespoły, każdemu z nich rozdaj materiał pomocniczy
nr 2 (dane statystyczne „Jak rozwija się polska gospodarka w czasie kryzysu?”) oraz
materiał pomocniczy nr 3 („Tempo wzrostu PKB krajów strefy euro w latach 2007 –
2013”).
8. Zostaw uczniom czas na zapoznanie się z materiałami i przygotowanie krótkich
wypowiedzi na temat:
a) Jak zmieniał się PKB Polski w latach 2008 – 2012?
b) Jak kształtuje się stopa bezrobocia w Polsce w kwietniu 2012 roku (9,9% wg
metodologii Eurostatu) w porównaniu z innymi krajami UE?
c) Które kraje UE w latach 2008 – 2012 dotknęła recesja? Jak w tym kontekście
przedstawia się sytuacji Polski?
d) Jak zmieni się w przyszłości liczba polskich emerytów, przypadających na jednego
pracującego? Jakie może to mieć konsekwencje dla naszej gospodarki?
9. Po przedstawieniu wniosków z analizy danych rozdaj grupom tekst FOR oraz instrukcję
do ćwiczenia „Polska – zielona wyspa czy Atlantyda” (materiał pomocniczy nr 4).
Zapytaj, dlaczego zdaniem uczniów autor użył w tytule tekstu nazwy „Atlantyda” (nazwy
mitycznej wyspy, bogatej i rozwiniętej gospodarczo i cywilizacyjnie, która została
zniszczona przez trzęsienia ziemi i zatopiona). Poproś o interpretację tytułu w kontekście
kryzysu finansowego oraz zadłużeniowego w UE oraz sytuacji ekonomicznej Polski.
10. Następnie po przeczytaniu tekstu oraz dyskusji w grupie uczniowie wspólnie opracowują
zagadnienia:
a) Czynniki, które umożliwiły Polsce utrzymanie wzrostu gospodarczego po 1989 roku .
b) Bariery i zagrożenia, które mogą powodować spowolnienie tempa wzrostu PKB
c) Reformy, niezbędne dla dalszego rozwoju gospodarczego Polski.
11. Zaznacz, że zespoły mogą posłużyć się wiadomościami z różnych źródeł (np. z aktualnych
artykułów prasowych, tekstów i analiz FOR). Jeśli prowadzisz zajęcia w szkole
ponadgimnazjalnej, możesz zachęcić uczniów do zapoznania się np. z analizą FOR „Jak
zwiększyć zatrudnienie, oszczędności narodowe oraz tempo wzrostu produktywności w
Polsce?” http://www.for.org.pl/pl/a/2397,Analiza-222012-Jak-zwiekszyc-zatrudnienieoszczednosci-narodowe-oraz-tempo-wzrostu-produktywnosci-w-Polsce
3
12. Powiedz, że uczniowie mogą podać różne przykłady reform, koniecznych dla rozwoju
naszej gospodarki (np. odebranie przywilejów emerytalnych niektórym grupom
zawodowym, uproszczenie przepisów podatkowych dla przedsiębiorstw czy procedury
zakładania firmy; obniżanie deficytu budżetowego, wyższe wydatki na innowacje,
badania i rozwój przedsiębiorstw itp.).
13. Po wykonaniu zadania odwołaj się do tabeli, którą uczniowie zaczęli wypełniać na
początku lekcji, nadaj drugiej kolumnie tytuł: „Reformy dla wzrostu gospodarczego w
Polsce”. Poproś przedstawicieli zespołów o omówienie ustaleń na forum klasy. Po
prezentacji reprezentant każdej grupy uzupełnia zapisy w tabeli. Podsumuj wyniki pracy
grup.
14. Na zakończenie zapytaj uczniów, czy ich zdaniem Polska jest „zieloną wyspą” czy też
„Atlantydą”. Poproś ochotników o przedstawienie własnych opinii na ten temat,
sprawdzaj, czy uczniowie posługują się argumentami, zebranymi w trakcie zajęć.
Materiały pomocnicze
Materiał pomocniczy nr 1
Animacja Aleksandry Dyktyńskiej „Czy Polska jest zieloną wyspą?”, I miejsce w IV edycji
konkursu FOR: http://www.youtube.com/watch?v=DBEId7u_Wss&feature=youtu.be
Materiał pomocniczy nr 2
Dane statystyczne „Jak rozwija się polska gospodarka?”
Po zapoznaniu się z danymi odpowiedzcie na pytania:
 Jak zmieniał się PKB Polski w latach 2008 – 2012?
 Jak kształtuje się stopa bezrobocia w Polsce w kwietniu 2012 roku (9,9% wg metodologii
Eurostatu) w porównaniu z innymi krajami UE?
 Które kraje UE w latach 2008 – 2012 dotknęła recesja? Jak w tym kontekście przedstawia
się sytuacji Polski? (odpowiedzcie na pytanie, jeśli dysponujecie odpowiednia tabelą
Eurostatu)
4
 Jak zmieni się w przyszłości liczba polskich emerytów, przypadających na jednego
pracującego? Jakie może to mieć konsekwencje dla naszej gospodarki?
Wzrost PKB Polski w latach 2003-2012 (w proc.)
Źródło: http://wyborcza.biz/biznes/55,100896,12571127.html#ixzz2IXkyoTW6
Bezrobocie w UE i strefie euro
5
Źródło: http://wyborcza.biz/biznes/55,100896,12109670.html#ixzz2IXnjmpFa
Liczba emerytów przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym
Źródło: GUS
Materiał pomocniczy nr 3
Dane statystyczne „Tempo wzrostu PKB krajów strefy euro w latach 2007 – 2013”
Państwo
UE (27 państw)
Strefa euro (17 państw)
Belgia
Niemcy
Estonia
Irlandia
Grecja
Hiszpania
Francja
Włochy
Cypr
Luksemburg
Malta
Holandia
Austria
Portugalia
Słowenia
Słowacja
Finlandia
Polska
1
2
2007
3,2
3.0
2,9
3,3
7,5
5,4
3,5
3,5
2,3
1,7
5,1
6,6
4,1
3,9
3,7
2,4
7,0
10,5
5,3
6,8
2008
0,3
0,4
1,0
1,1
-4,2
-2,1
- 0,2
0.9
-0,1
-1,2
3,6
-0,7
3,7
1,8
1,4
0,0
3,4
5,8
0,3
5,1
2009
-4,3
-4,4
-2,8
-5,1
-14,1
-5,5
-3,1
-3,7
-3,1
-5,5
-1,9
-4,1
-2,4
-3,7
-3,8
-2,9
-7,8
-4,9
-8,5
1,6
Wartości prognozowane
Jw.
6
2010
2,1
2,0
2,4
4,2
3,3
-0,8
-4,9
-0,3
1,7
1,8
1,3
2,9
2,7
1,6
2,1
-1,9
1,2
4,4
3,3
3,9
2011
1,5
1,4
1,8
3,0
8,3
1,4
-7,1
0,4
1,7
0,4
0,5
1,7
1,6
1,0
2,7
-1,6
0,6
3,2
2,7
4,3
2012p1
-0,3
-0,4
-0,2
0,8
2,5
0,4
- 6,0
-1,4
0,2
-2,3
-2,3
0,4
1,0
-0,3
0,8
-3,0
-2,3
2,6
0,1
2,4
2013p2
- 0,3
- 0,4
0,7
0,8
3,1
1,1
- 4,2
-1,4
0,4
-0,5
-1,7
0,7
1,6
0,3
0,9
-1,0
-1,6
2,0
0,8
1,8
Źródło: Eurostat, 2013;
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&plugin=1&language=en&pcode=tec00115
Materiał pomocniczy nr 4
Ćwiczenie pt. „Polska – zielona wyspa czy Atlantyda?”
Przeczytajcie poniższy tekst FOR. Następnie po dyskusji w grupie opracujcie zagadnienia:
a) Czynniki, które umożliwiły Polsce utrzymanie wzrostu gospodarczego po 1989 roku.
b) Bariery i zagrożenia, które mogą powodować spowolnienie tempa wzrostu PKB.
c) Reformy, niezbędne dla dalszego rozwoju gospodarczego Polski.
Możecie posłużyć się wiadomościami z różnych źródeł (np. z aktualnych artykułów
prasowych, tekstów i analiz FOR) oraz podać inne, dodatkowe przykłady reform, koniecznych
dla rozwoju naszej gospodarki.
Przedstawiciel zespołu omówi ustalenia na forum klasy. Uzupełnijcie wspólnie z cała klasą
schemat:
Bariery wzrostu gospodarczego Polski
Reformy konieczne do utrzymania wzrostu
gospodarczego
Tekst FOR
Polska - zielona wyspa czy Atlantyda?
(autor: Paweł Dobrowolski, czerwiec 2012)
Dobrobyt bierze się z ciężkiej i dobrze zorganizowanej pracy oraz oszczędności. Można
oczywiście podnieść krótkoterminowe wskaźniki wzrostu gospodarczego konsumując ponad
własne możliwości. Ale skutek jest taki sam, jak poprawiania samopoczucia na przyjęciu zbyt
dużą ilością alkoholu.
Przykład Grecji, gdzie brak samoograniczenia konsumpcji w latach 70-tych, pogłębienie
nierozsądnej polityki gospodarczej na początku lat 80-tych oraz kryzys dopiero w roku 2010,
świadczą o tym, że długo można żyć ponad stan za pieniądze innych. Ale powrót do
rzeczywistości, choć może zająć dużo czasu, jest nieunikniony i bolesny.
Polska w swej współczesnej historii już popełniła taki błąd. W
latach 70-tych dzięki kredytom z państw zachodnich budowano
7
nowe drogi, stadiony, domy i fabryki. Ale niewydajność gospodarki oraz pogorszenie
koniunktury międzynarodowej doprowadziły do niewypłacalności państwa.
Dziś w Polsce mamy powody do zadowolenia i dumy. Niebywały we współczesnej historii
rozwój naszej gospodarki osiągnięty w ostatnich dwóch dekadach stworzył podstawy skoku
cywilizacyjnego dla całej Polski. Doganiamy najbardziej rozwinięte państwa świata.
Niestety, wyczerpują się proste rezerwy wzrostu stosowane w ostatnich 20 latach, w tym
zwłaszcza:
 eliminowanie marnotrawstwa PRL – jest coraz mniej oczywistych rezerw
technologicznych i organizacyjnych,
 znacznie niższe koszty pracy niż w Europie Zachodniej – koszty pracy powoli, ale cały
czas rosną, po uwzględnieniu różnic w wydajności zbliżają się już do kosztów w
innych krajach Europy,
 prywatyzacja – duża liczba firm w Polsce ma już swojego prywatnego właściciela,
który dba o majątek firmy,
 kupowanie na kredyt zachodnich technologii – w wielu branżach stosujemy już
nowoczesne technologie, a kolejne wdrożenia importowanych technologii nie będą
przynosić tak dużych przyrostów wydajności jak uprzednio.
Co gorsza, strukturalne czynniki otoczenia będą oddziaływać spowolniająco, w tym m.in.:
 około 10 mln osób z pierwszego powojennego wyżu opuści rynek pracy i przejdzie na
emerytury na koszt młodych,
 renta gospodarcza z wejścia na rynek pracy wyżu demograficznego lat 80-tych
właśnie się kończy,
 obecne historycznie niskie koszty pożyczania kończą się, a kryzysy niewypłacalności
państw chodzą stadami - gdy bankrutuje jedno państwo, zazwyczaj bankrutują
kolejne.
Jeśli chcemy dołączyć do grona najbardziej rozwiniętych państw świata, potrzebujemy zmian
w zarządzaniu gospodarką. Zmian, które obniżą wydatki i podatki, zmian, które uwolnią
obywateli od niepotrzebnych obciążeń biurokratycznych oraz zmian, które zapewnią
sprawiedliwe rozłożenie kosztów starzenia się społeczeństwa pomiędzy poszczególne
generacje Polaków.
Źródło: http://www.for.org.pl/pl/Polska-zielona-wyspa-czy-Atlantyda
8