Potrzeby informacyjne kierowców - sposoby i stan ich zaspokojenia
advertisement
Uniwersytet Jagielloński Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej INSTYTUT INFORMACJI NAUKOWEJ I BIBLIOTEKOZNAWSTWA Studia niestacjonarne Nr albumu: 1011650 Ocena: 3,5 Rafał Marczyk POTRZEBY INFORMACYJNE KIEROWCÓW - SPOSOBY I STAN ICH ZASPOKOJENIA Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr hab. Wiesława Babika Kraków 2007 Jagiellonian University Faculty of Management and Social Communication INSTITUTE OF INFORMATION AND LIBRARY SCIENCE Part-time studies Index number: 1011650 Grade: 3,5 Rafal Marczyk INFORMATION NEEDS OF DRIVERS – THE WAYS AND STATE TO MEETING THEM Supervisor dr hab. Wieslaw Babik Cracow 2007 Marczyk, Rafał (2007). Potrzeby informacyjne kierowców - sposoby i stan ich zaspokojenia. Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr hab. Wiesława Babika, Kraków: Instytut INiB UJ, 154 ss., 86 poz. bibl., 2 aneksy. Abstrakt W pracy omówiono sposoby i stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców. Opracowanie oparto na źródłach polskich i zagranicznych. Na początku pracy autor skupił się na podaniu definicji terminów zawartych w tytule, wskazując ich znaczenie w badanym środowisku. Poruszył teŜ problematykę obiegu informacji dotyczących ruchu drogowego. Dokonany na podstawie literatury przedmiotu opis potrzeb informacyjnych w dziedzinie motoryzacji, oraz sytuacji z nimi związanych, pokazał ich duŜą złoŜoność. W związku z tym podano podstawowe źródła informacyjne, które mają za zadanie zaspokajać niedobory informacji wśród kierowców. Autor pracy postawił tezę, Ŝe dostępne źródła informacyjne w wystarczającym stopniu zaspokajają potrzeby informacyjne kierowców. Tezę tę potwierdziły zrealizowane badania przeprowadzone techniką wywiadu kwestionariuszowego wśród kierowców pracujących w krakowskiej StraŜy Miejskiej na Oddziale V Podgórze. Słowa kluczowe INFORMACJA DROGOWA – KIEROWCY - POTRZEBY INFORMACYJNE ZASPOKAJANIE POTRZEB INFORMACYJNYCH – ŹRÓDŁA INFORMACJI 3 Marczyk, Rafal (2007). Information needs of drivers – the ways and state to meeting them. Thesis written under the direction of profesor Wiesław Babik, Cracow: Institute of Library and Information Science Jagiellonian University, 154 sides, 86 pos. bibl., 2 annexes. Abstract The main goal of this thesis is to present information needs of drivers, ways and state to meeting them. This study is based on polish and foreign sources. In introduction author explains terms mentioned in the title as well as presents their goals and reasons. The way of information road is presented here. The author presented here basic sources of information, its role is to feel information gaps of drivers. The role of effectiveness is highlighted. The author suggests that presently sources of information satisfy the information needs of drivers. It was diagnosed during researches. It was taken by filling up the questionnaires among drivers who work in Krakowska StraŜ Miejska Oddział V Podgórze. Key words ROAD INFORMATION – DRIVERS – INFORMATION NEEDS – MEETING INFORMATION NEEDS – INFORMATION SOURCES 4 Spis treści Wstęp...............................................................................................7 1. ZJAWISKO INFORMACJI I KOMUNIKACJI W ŚRODOWISKU KIEROWCÓW..............................................................................9 1.1. Wyjaśnienie podstawowych pojęć..........................................................9 1.1.1. Potrzeba i jej znaczenie..........................................................9 1.1.2. Informacja...........................................................................11 1.1.3. Kierowca a kierujący.............................................................15 1.2. Przepływ informacji wśród uczestników ruchu drogowego......................17 2. 1.1.1. Proces komunikowania..........................................................17 1.1.2. Komunikacja werbalna..........................................................19 1.1.3. Komunikacja niewerbalna......................................................21 1.1.4. Bariery komunikacyjne..........................................................23 POTRZEBY INFORMACYJNE KIEROWCÓW W ŚWIETLE LITERATURY PRZEDMIOTU............................................................................26 2.1. Geneza i kształtowanie się potrzeb informacyjnych kierowców...............26 2.1.1. Okres od 1800 do 1918 roku.................................................26 2.1.2. Okres od 1918 do 1945 roku.................................................29 2.1.3. Okres od 1945 do 2007 roku.................................................31 2.2. Specyfika potrzeb informacyjnych kierowców........................................33 3. 2.2.1. Problem z właściwym doborem potrzebnej informacji..............34 2.2.2. Sytuacje problemowe rodzące potrzebę informacyjną..............35 2.2.3. Skutki niezaspokojenia potrzeb..............................................39 ŹRÓDŁA INFORMACJI DLA KIEROWCÓW.....................................41 3.1. Środki masowego przekazu..................................................................41 3.1.1. Prasa...................................................................................42 3.1.2. Radio...................................................................................43 3.1.3. Telewizja..............................................................................45 3.1.4. Internet...............................................................................47 5 3.2. Źródła tradycyjne...............................................................................51 3.2.1. KsiąŜki................................................................................51 3.2.2. Czasopisma fachowe............................................................53 3.2.3. Ulotki, broszurki, mapy.........................................................55 3.3. Znaki drogowe...................................................................................57 3.4. Źródła prawne....................................................................................61 4. SPOSOBY I STAN ZASPOKOJENIA POTRZEB INFORMACYJNYCH KIEROWCÓW - BADANIA WŁASNE.............................................65 4.1. ZałoŜenia badawcze, cel i metoda badań..............................................65 4.2. Charakterystyka narzędzia badawczego................................................66 4.3. Przebieg badań...................................................................................72 4.4. Wyniki badań......................................................................................73 4.5. Wnioski z badań własnych...................................................................77 Podsumowanie.................................................................................81 Bibliografia załącznikowa..................................................................84 Indeks osobowy...............................................................................88 Indeks rzeczowy...............................................................................90 Spis tabel i ilustracji..........................................................................91 Aneksy............................................................................................92 A.1. Wzór kwestionariusza wywiadu..........................................................92 A.2. Kwestionariusze wywiadu z przeprowadzonych badań.........................95 Instrukcja Instytutu INIB UJ: prace magisterskie 2006/2007.............143 Oświadczenie.................................................................................150 Załączniki.......................................................................................151 6 Wstęp Jednym informacyjny. z najpowaŜniejszych Często pojawia problemów się kierowców jest głód on w najbardziej niespodziewanym momencie i moŜe wywołać zdenerwowanie, frustracje i niepotrzebny stres. Zjawiska te związane z komunikacją oraz szeroko pojętą rolą informacji w środowisku kierowców zawsze były w kręgu mojego zainteresowania. Postanowiłem więc opisać potrzeby informacyjne kierowców oraz zbadać sposoby i stan ich zaspokojenia. W literaturze przedmiotu spotkać moŜna jedynie opracowania ogólnikowe oraz badania dotyczące wyłącznie roli informacji w Ŝyciu człowieka. PoniewaŜ motoryzacja staje się jednym z istotnych elementów Ŝycia współczesnego, dlatego potrzeby informacyjne kierowców uznałem za szczególnie interesujący przedmiot moich zainteresowań badawczych. Nie znalazłem Ŝadnego opracowania, które kompleksowo zajmowałoby się tymi zagadnieniami, co nadaje mojej pracy charakter pionerski. Problematykę napisanej pracy moŜna próbować lokować w szeroko rozumianej obecnie, oraz coraz modniejszej „ekologii informacji”. Celem mojej pracy jest próba znalezienia odpowiedzi na pytania, na czym polega specyfika potrzeb informacyjnych kierowców, jaki jest stan ich zaspokojenia oraz jakimi sposobami są zaspokajane. Hipotetycznie przyjąłem wysoki stopień zaspokojenia tych potrzeb, który warunkuje poziom bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Przemawia za tym takŜe fakt duŜej róŜnorodności dostępnych źródeł informacyjnych, a w szczególności Internetu. W celu weryfikacji tej hipotezy przeprowadziłem badania na grupie kierowców metodą wywiadu kwestionariuszowego. W pracy sięgnąłem po takie źródła informacji jak bibliografie, katalogi bibliotek, kolekcje własne oraz Internet. W oparciu o nie udało mi się naświetlić główne problemy badawcze pracy w sposób teoretyczny. Pomogło mi to zrozumieć i przeprowadzić badania własne. 7 Praca składa się z czterech rozdziałów, z których trzy mają charakter teoretyczny. W pierwszym rozdziale omówiłem definicje pojęć ściśle związanych z tematem pracy dotyczące potrzeb, informacji oraz kierowcy. Jest to waŜne, gdyŜ dogłębna znajomość pojęć gwarantuje właściwe zrozumienie omawianych w pracy problemów. W dalszej części tego rozdziału przedstawiłem obieg informacji w środowisku kierowców ze wskazaniem na istniejące bariery komunikacyjne. Drugi rozdział został poświęcony tematyce potrzeb informacyjnych kierowców. Omawiając ich historię zwróciłem szczególną uwagę na podstawowe sytuacje problemowe oraz zmiany w dostępie do źródeł informacyjnych. Do wspomnianych sytuacji zaliczyłem: wypadek, awarię pojazdu, niejasne oznakowanie drogi, brak informacji o zmianie przepisów, oraz informację o warunkach atmosferycznych. Trzeci rozdział poświęciłem źródłom informacyjnym słuŜącym zaspokajaniu potrzeb informacyjnych kierowców. Podzieliłem je na medialne, tradycyjne, znaki drogowe oraz źródła prawne. W źródłach medialnych (środkach masowego przekazu) umieściłem: prasę, radio, telewizję oraz Internet. W tradycyjnych: ksiąŜki, czasopisma fachowe, mapy, ulotki, broszurki, przepisy prawne. Ostatni rozdział pracy poświęcony jest opisowi badań własnych. Omówiłem w nim cel, zakres, oraz metodykę badań. Przedstawiłem wyniki przeprowadzonych badań oraz wyciągnąłem z nich wnioski, które jednoznacznie wskazują na to, Ŝe obecnie dostępne dla kierowców źródła informacyjne (ich zdaniem) w wystarczającym stopniu zaspokajają potrzeby informacyjne. Badania te przeprowadziłem metodą wywiadu kwestionariuszowego na grupie 16 kierowców krakowskiej StraŜy Miejskiej Oddziału V Podgórze. Wyniki przeprowadzonych badań mogą być przydatne w ocenie obecnie gwałtownie rozwijających się źródeł informacji. Wskazuję równieŜ na wyraźny kierunek akceptacji nowoczesnych źródeł przez kierowców. 8 1. ZJAWISKO INFORMACJI I KOMUNIKACJI W ŚRODOWISKU KIEROWCÓW Celem tego rozdziału jest wyjaśnienie podstawowych pojęć oraz omówienie zjawiska przepływu informacji w środowisku kierowców. Ma to umoŜliwić zrozumienie procesów związanych ze sposobem ich pozyskiwania oraz zapotrzebowaniem na informację. W rozdziale omówię równieŜ proces komunikowania i jego etapy. Zaprezentuję najbardziej znany model komunikowania oraz typy komunikacji występujące w środowisku kierowców. Opierając się na literaturze fachowej omówię bariery, które utrudniają proces komunikowania. Na początek jednak uznałem za waŜne podanie definicji pojęć uŜytych w temacie pracy. 1.1 Wyjaśnienie podstawowych pojęć Jak juŜ wspomniałem dogłębne wyjaśnienie pojęć zawartych w temacie jest bardzo waŜne, gdyŜ umoŜliwia właściwe zrozumienie zagadnień poruszonych w pracy, bowiem często jest tak, Ŝe pewne zwroty, wyrazy czy gesty, które wydają się nam znane i którymi posługujemy na co dzień nie są uŜywane w sposób właściwy. Przyczyną tego zjawiska jest niezrozumienie ich znaczenia [Jarząbek 1994, s. 8]. Bardzo często rodzi to konflikty, których przyczyną jest niezrozumienie pomiędzy nadawcą a odbiorcą podczas procesu komunikowania. Przypatrzmy się więc tym terminom bliŜej. 1.1.1. Potrzeba i jej znaczenie Termin p o t r z e b a nie jest jednoznacznie definiowany. Często jest on uŜywany zamiennie z terminami: motyw, popęd, instynkt, skłonność, pragnienie [Słownik Języka Polskiego PWN, dok. elektr.]. Nie do końca jest to uzasadnione. Z psychologicznego punktu widzenia potrzeba jest stanem braku czegoś, co jest niezbędne do utrzymania człowieka przy Ŝyciu [Obuchowski 1967, s. 41]. Potrzeba jest konieczna do szybkiego rozwoju człowieka i utrzymania określonej roli społecznej w środowisku, w którym zamieszkuje. Psychologia próbuje określić listę podstawowych potrzeb człowieka. Zajmowali się tym między innymi tacy znani badacze amerykańscy jak: Henry A. Murray czy Abraham Harold Maslow. Na polskim 9 gruncie badawczym wypada wspomnieć o profesorze psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Kazimierzu Obuchowskim [Encyklopedia Powszechna PWN, dok. elektr.]. Henry A. Murray (1893-1988), w swojej karierze badawczej w klinice psychologicznej na Uniwersytecie Harvard, zajmował się głównie badaniem złoŜonej osobowości człowieka. Określił on potrzebę jako działającą w mózgu siłę fizykochemiczną, która organizuje percepcje i określone grupy reakcji motorycznych, słownych, wyobraŜeniowych w celu zmiany sytuacji napięcia. Murray wyróŜnił aŜ 27 typów potrzeb. NaleŜą do nich między innymi potrzeby: bezpieczeństwa, wyczynu, dominowania, poznawania, informowania innych, rozumienia. Strukturę potrzeb człowieka według tego podziału bada projekcyjny „Test Apercepcji Tematycznej Murray`a”. Na jego podstawie psycholog rekonstruuje potrzeby, postawę i wzorce do naśladowania badanego człowieka [AllPsych on line: the wirtual psychology classroom, dok. elektr.]. Nieco inaczej potrzebę definiuje Abraham Maslow (19081970). Według niego potrzeby człowieka tworzą stałą hierarchię. Potrzeby zajmujące wyŜszą pozycję w hierarchii aktualizują się dopiero, gdy zostaną zaspokojone potrzeby niŜszego rzędu. Przedstawia to ilustracja nr 1. Ilustracja 1. Piramida potrzeb według Abrahama Maslowa. kierunek zaspokajania potrzeb Źródło: Opracowanie własne. Piramida potrzeb Abrahama Maslowa obejmuje: • potrzeby samorealizacji (dąŜenia do rozwoju swoich moŜliwości); 10 • potrzeby szacunku i uznania (wolność, sława, dominacja); • potrzeby przynaleŜności i miłości (występują w dąŜeniach przezwycięŜenia osamotnienia); • potrzeby bezpieczeństwa (wyraŜają się unikaniem tego co niesie śmierć i cierpienie); • potrzeby fizjologiczne (jedzenia, odpoczynku, seksualne). Maslow uwaŜał, Ŝe do naturalnych potrzeb człowieka naleŜą: potrzeba pokarmu, bezpieczeństwa, miłości, a takŜe potrzeba wzrostu czyli samorealizacji, twórczości, transcendencji. Źródłem potrzeb człowieka są w szczególności jego kontakty w otoczeniem oraz biologiczną strukturą organizmu. Kształtowanie się potrzeb polega w duŜej mierze na nadawaniu wartości przedmiotom, które stają się celem dąŜeń. KaŜdy organizm ludzki rozwija się poprzez pewne psychologiczne poziomy. Poziom jest rozumiany jako okres, podczas którego aktualne emocje, myśli i działania są zdominowane przez stan psychologiczny w jakim znajduje się człowiek [Klimek, dok. elektr.]. Kazimierz Obuchowski określa potrzebę jako właściwość polegającą na tym, Ŝe bez określonego przedmiotu lub określonej osoby nie moŜna normalnie funkcjonować. Wymienił on i opisał pięć najwaŜniejszych potrzeb człowieka. Są to potrzeby: samo-zachowania, fizjologii, orientacji, rozmnaŜania, seksu [Siek 1986]. Jak widać, potrzeba jest koniecznie niezbędna do właściwej egzystencji i do właściwego rozwoju człowieka. Jest nieokreśloną siłą działającą w mózgu i towarzyszy człowiekowi przez całe jego Ŝycie. Istotą egzystencji jest ciągłe i konsekwentne jej zaspokajanie. W mojej pracy zajmuję się potrzebą związaną z brakiem informacji, czyli potrzebą informacyjną. Dlatego za rzecz konieczną uznałem omówienie czym jest informacja. 1.1.2 Informacja W literaturze przedmiotu brak jest jednoznacznego i powszechnie akceptowanego określenia terminu i n f o r m a c j a. Istnieje kilkadziesiąt definicji tego zagadnienia, lecz Ŝadna z nich nie oddaje w pełni jego znaczenia. Według słownika wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego, informacja jest wiadomością, wieścią, powiadomieniem, pouczeniem, nowiną, rzeczą 11 do zakomunikowania o czymś. Jest miarą wiedzy o jakimś zdarzeniu, uzyskaną od źródła. Informacja (w innym sensie) jest teŜ stanowiskiem do udzielenia informacji [Kopaliński, dok. elektr.]. Informacja moŜe być formą komunikatów lub kombinacji komunikatów pochodzących ze źródeł bezpośrednich i pośrednich, które umoŜliwiają rzeczywistym lub potencjalnym uŜytkownikom zaspokajać potrzeby informacyjne, a więc zmniejszać stopień posiadanej niewiedzy [Piróg, 1977]. Inni definiują ją jako obiekt abstrakcyjny występujący w postaci zakodowanej, który moŜe być przechowywany, przesyłany, przetwarzany. Informacja moŜe teŜ być utoŜsamiana z wiadomością, która moŜe mieć postać sekwencji znaków, tekstu pisanego, zespołu dźwięków, obrazów. Z informatycznego punktu widzenia informacją jest znaczenie przypisywane danym, przez które rozumie się liczby, fakty, pojęcia lub rozkazy. Informacja jest teŜ czasem uwaŜana za jeden z towarów na rynku, podobny do dóbr materialnych czy energii. Do jakiego jednak stopnia ta analogia jest słuszna i do jakiego stopnia własności informacji i innych towarów są podobne, jest sprawą wielce dyskusyjną. Wiadomo natomiast, Ŝe posiadając informację a przynajmniej łatwy dostęp do niej, człowiek moŜe podejmować bardziej racjonalne decyzje. Ma odpowiedni materiał do przeanalizowania. W dodatku moŜe odpowiednio wcześnie podjąć działania zapobiegające powstaniu pewnych sytuacji. Definiowaniem pojęcia informacja, zajmowali się między innymi twórcy teorii informacji. Wśród nich są: Claude Elwood Shannon, Norbert Wiener, R.V.P. Hartley. W Polsce własne definicje informacji przedstawili E. Kowalczyk oraz Marian Mazur [Batorowska 2000]. Bardzo waŜnym wyróŜnikiem informacji w przeciwieństwie do zasobów naturalnych jest to, iŜ jest ona całkowicie niewyczerpywalna. Wielokrotne jej uŜycie nie powoduje jej zuŜycia, a intensywne jej wykorzystywanie powoduje natomiast jej szybki rozwój (powstanie nowej informacji). Inną jej znaczącą cechą jest ścisły związek z człowiekiem. Gdzie człowiek tam i informacja. NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe dla jednej osoby przesłana informacja moŜe być bardzo cenna, a dla drugiej zupełnie niezrozumiała lub niepotrzebna. Ogromny rozwój informacji i wzrost jej znaczenia w ostatnim ćwierćwieczu jest dostrzegany jako wybuch tak zwanej bomby „I” [Chmielewska-Gorczyca 1991, s. 72]. Ten szybki rozwój informacji jest tylko w 12 niewielkim stopniu ograniczany poprzez barierę technologiczną, psychologiczną, administracyjną i polityczną [Lyman, dok. elektr.]. Informacja podlega procesowi przekształcania, przekazywania, przyjmowania i przechowywania. KaŜda wiadomość to komunikat zawierający pewną liczbę informacji, a wśród niej zakłócenia zwane entropią informacyjną (szumem informacyjnym). Mała entropia daje poczucie bezpieczeństwa. DuŜa entropia to niepewność, moŜliwość popełnienia błędu, konieczność podejmowania ryzyka. Entropia informacyjna moŜe doprowadzić odbiorcę do błędnego postrzegania rzeczywistości [Oleksy, dok. elektr.]. Informację jak prawie kaŜde zjawisko moŜna pogrupować, podzielić. PoniŜej przedstawię podstawowy podział informacji w celu dokładniejszego zrozumienia jej złoŜoności. Wg źródła wewnętrzne – zewnętrzne pierwotne – wtórne rządowe – prywatne Wg rodzaju ilościowe – jakościowe formalne – nieformalne Wg poziomu strategiczne taktyczne operacyjne Wg czasu historyczne aktualne 13 przyszłościowe Wg częstotliwości ciągłe okresowe jednorazowe Wg przeznaczenia planowanie kontrola podejmowanie decyzji Wg formy pisemna ustna wizualna Wg typu szczegółowe sumaryczne zblokowane Źródło: SIM – Odrobina Teorii [Dok. elektr.]. Jak widać z powyŜszego schematu, informację moŜna dzielić pod wieloma względami. Świadczy to o jej szerokim znaczeniu i zastosowaniu w Ŝyciu społecznym, równieŜ w Ŝyciu kierowców. KaŜda informacja posiada cechy, które określają jej jakość. Pozytywne cechy jakości informacji zilustrowano w tabeli 1. Tabela 1: Pozytywne cechy jakości informacji. NAZWA CECHY OBJAŚNIENIE Aktualność Informacja powinna dotyczyć stanu opisywanej rzeczywistości Rzetelność Powinna być prawdziwa oraz dokładna Porównywalność UmoŜliwia przeprowadzenie analiz porównawczych 14 Elastyczność Zdolność informacji do reagowania na zmiany Czas reakcji Minimalizacja czasu oczekiwania na informację Szczegółowość Stopień uszczegółowienia informacji Stabilność Stopień odporności na zakłócenia Aktywność Częstość korzystania z informacji Bezpieczeństwo MoŜliwość całkowitego lub częściowego odtworzenia informacji Źródło: Opracowanie własne. Jak widać z tabeli 1 do pozytywnych cech jakości informacji zaliczyć trzeba jej duŜą aktualność, rzetelność, porównywalność, elastyczność, szczegółowość, stabilność, aktywność, bezpieczeństwo oraz krótki czas dostępu. Na tej podstawie moŜna zauwaŜyć, Ŝe informacja jest czynnikiem, który zmniejsza stan naszej niewiedzy. Towarzyszy ona nam całe Ŝycie, od narodzin, aŜ do śmierci. Dzięki informacji stajemy się posiadaczami wiadomości pomagającej nam podjęcie właściwszej decyzji. KaŜda informacja jest cenna. Stanowi ona towar na rynku, podobny do wartości energii. Posiada swoją jakość, cechy oraz poddaje się wielorakiemu podziałowi. Jest fundamentem naszej przyszłości. Informacja ma takŜe swojego odbiorcę. Jak wynika z tematu pracy, odbiorcą informacji, który mnie interesuje jest kierowca. 1.1.3 Kierowca a kierujący Według ustawy Prawo u ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 roku, k i e r o w c ą jest osoba uprawniona do kierowania pojazdem silnikowym. Zagłębiając się w tę definicję, moŜna stwierdzić, Ŝe kierowcą jest się zawsze i wszędzie, niezaleŜnie od tego czy w danym momencie kieruje się pojazdem silnikowym, czy teŜ nie. Kierujący zaś, to osoba, która kieruje pojazdem (nie koniecznie silnikowym) lub, która prowadzi kolumnę pieszych, jedzie wierzchem albo pędzi zwierzęta pojedyncze lub w stadzie. Jak widać znaczenie tych podobnych na pierwszy rzut oka wyrazów, róŜni się zasadniczo. Natomiast kierowca bez wątpienia moŜe być osobą kierującą. W 15 prezentowanej pracy zajmuje się kierowcami i na tej grupie ludzi opierać będę swoje badania. Kierowca pojazdów silnikowych do wykonywania swojej powinności musi mieć ukończony odpowiedni kurs. Dowodem zdania egzaminu z takiego kursu jest dokument zwany prawem jazdy. Przebyty kurs składa się z dwóch etapów. Z części teoretycznej, na której są wykładane przepisy ruchu drogowego, informacje dotyczące budowy pojazdów silnikowych, pierwszej pomocy w nagłych wypadkach oraz teoria prowadzenia pojazdów. W drugiej części (praktycznej) kandydaci na kierowców próbują swoje umiejętności manewrując pojazdem po placu manewrowym oraz jadąc w ruchu miejskim, drogowym. Trzeba jeszcze dodać, Ŝe aby zostać kierowcą to trzeba pozytywnie zdać serię badań lekarskich. Po ukończonym kursie zostaje się kierowcą ściśle określonych pojazdów mechanicznych. Kategorie prawa jazdy stosowane w Polsce i odpowiadający im zakres uprawnień przedstawia poniŜsza tabela. Tabela 2. Wykaz kategorii prawa jazdy i odpowiadających im uprawnienia kierowcy. KATEGORIA A A1 B B1 C C1 D D1 T B+E, C+E POSIADANE UPRAWNIENIE DO KIEROWANIA POJAZDEM SILNIKOWYM Motocyklem Motocyklem o pojemności skokowej silnika nie przekraczającej 125 cm3 i mocy nie przekraczającej 11 kW a) pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu lub motocyklem, b) pojazdem, o którym mowa w lit. a), z przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej nie przekraczającej masy własnej pojazdu ciągnącego, o ile łączna dopuszczalna masa całkowita zespołu tych pojazdów nie przekracza 3,5 t, c) ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieŜnym, Trójkołowym lub czterokołowym pojazdem samochodowym o masie własnej nie przekraczającej 550 kg, z wyjątkiem motocykla, Pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu, a takŜe ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieŜnym, Pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t i nie przekraczającej 7,5 t, z wyjątkiem autobusu, a takŜe ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieŜnym, Autobusem, ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieŜnym, Autobusem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niŜ 17 osób łącznie z kierowcą, a takŜe ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieŜnym, Ciągnikiem rolniczym z przyczepą (przyczepami) lub pojazdem wolnobieŜnym, Pojazdem określonym odpowiednio w kategorii B, C lub D, łącznie z przyczepą, D+E Źródło: Opracowanie własne na podstawie ustawy Prawo o ruchu drogowym z dnia 20.06.1997 roku (Dz. U. Z 1997 r. nr 89, poz. 602). 16 Z powyŜszej tabeli widać, Ŝe omawiany przeze mnie kierowca moŜe kierować takimi pojazdami jak: motocykl, samochód osobowy, samochód cięŜarowy, ciągnik rolniczy, autobus, pojazd wolnobieŜny (pojazdem wolnobieŜnym moŜe tylko kierować, nie zaś pracować!). NaleŜy pamiętać, Ŝe kierowcą nie jest osoba kierująca: okrętem, tramwajem, samolotem czy kosiarką do trawy, mimo tego, Ŝe pojazdy te posiadają silnik! Krotko podsumowując moŜna powiedzieć, iŜ kierowcą jest osoba posiadająca uprawnienia do kierowania pojazdem silnikowym takim jak, np. samochód, motocykl czy autobus. WaŜne jest to, Ŝe nie musi ona wcale wykonywać tej czynności. MoŜe np. siedzieć w domu przed telewizorem, albo zmywać w kuchni naczynia. Kierowcą jest cały czas! Nie jest to takŜe osoba wyłoniona przypadkowo. Pozytywnie zaliczone badania lekarskie oraz egzaminy wyłaniają czy dany człowiek nadaje się do tej roli. Dowodem spełnienia tych wszystkich wymogów jest posiadanie prawa jazdy. Po omówieniu pojęć zawartych w pracy czas przejść do zagadnień związanych z przepływem informacji. Zjawisko to oparte na procesie komunikowania szczegółowo omówię w dalszej części rozdziału. 1.2 Przepływ informacji wśród uczestników ruchu drogowego W ruchu drogowym kierowca nie jest sam. Prowadząc pojazd silnikowy ma wokół siebie innych uŜytkowników drogi. Są to na ogół, inni kierowcy, piesi korzystający z dróg oraz np. osoby kierujące ruchem drogowym (policjanci, Ŝołnierze). Pomiędzy tymi osobami przesyłane są komunikaty mające postać werbalną i niewerbalną. Aby ruch uliczny był bezpieczny i odbywał się sprawnie to zasadniczą cechą informacji, które są przekazywane musi być ich czytelność, oraz aktualność. Przyjrzyjmy się procesowi komunikowania i jego znaczeniu w przepływie informacji drogowej. Prześledźmy takŜe bariery informacyjne, które mu towarzyszą. 1.2.1. Proces komunikowania Czasownik „komunikować się” definiuje się jako utrzymywanie kontaktu, czy porozumiewanie się z drugą osobą [Sobol 1995, s. 332]. Definicja ta trafnie odzwierciedla omawiane zjawisko. Proces komunikowania odbywa się za pomocą przesyłania znaków umownych takich jak: słowa, dźwięki, gesty, liczby, symbole. 17 Systemy takich znaków nazywamy kodami. Nadawca i odbiorca wiadomości muszą znać kod, w którym zapisana jest informacja. [Oleksy, dok. elektr.]. Nieznajomość kodu prowadzi do wieloznaczności informacji. Na przykład często stosowane przez kierowców, krótkie, selektywne włączanie świateł drogowych. Kierowca który je widzi, nie wie czy inny uŜytkownik chce mu przekazać informacje o stojącym za rogiem patrolu Policji, czy teŜ moŜe znak ten ma na celu przekazanie informacji o nie włączonych światłach mijania. Proces komunikowania omówię na podstawie modelu badacza Harolda Lasswella. Model ten został wzbogacony o tzw. „sprzęŜenie zwrotne”, które nie zawsze występuje w procesie komunikowania. Model ten przedstawia Ilustracja 2. Ilustracja 2. Model procesu komunikowania. Źródło: Jasiukiewicz, Marian. Niektóre problemy z komunikacją [dok. elektr.]. W zaprezentowanym schemacie, nadawca wytwarza komunikat informacyjny, który ma być przekazany odbiorcy. Komunikat ten zamienia w sygnał, którym mogą być np. gesty, słowa, liczby. W procesie kodowania, nadawca poszukuje odpowiedniej, najlepszej formy w jakiej ma być przekazana informacja. Wybór formy jest bardzo istotny, gdyŜ musi być znany odbiorcy komunikatu. To bardzo waŜne zadanie i często przy nieodpowiednim wyborze formy komunikatu proces komunikowana kończy się niepowodzeniem. Po tym procesie następuje przekazanie znaku (sygnału) kanałem informacyjnym do odbiorcy. Kanał jest uzaleŜniony od formy znaku, najczęściej są to zmysły, wzroku i słuchu. Gdy odbiorca otrzyma 18 komunikat następuje jego interpretacja. JeŜeli interpretacja znaku będzie się równać intencji nadawcy, to oznacza, Ŝe komunikowanie zakończyło się w pełni sukcesem. Efekt ten bada się na podstawie tzw. sprzęŜenia zwrotnego. Polega ono na porównaniu informacji końcowej procesu komunikowania z informacją początkową przesyłaną przez nadawcę [Łęczek, dok. elektr.]. Niestety w rzeczywistości proces komunikacji nie odbywa się w „laboratoryjnych warunkach”. Realnie występuje cały szereg barier, które go zakłócają. Omówię je w dalszej części pracy. Proces Jasiukiewicza komunikowania proces ma takŜe komunikowania swoje odbywa poziomy. się na Według dwóch Mariana poziomach: intelektualnym oraz emocjonalnym. Na poziomie intelektualnym przekazywane są komunikaty twórcze i postrzegane są one świadomie. Są to argumenty, uzasadnienia, komunikaty o stanie rzeczywistości. Nie wywołują one duŜej zmiany w stanie emocjonalnym rozmówcy i uŜywa się do ich rozprzestrzeniania werbalnej formy komunikacji. Jej celem jest zmiana stanu poznawczego drugiej strony. W przypadku poziomu emocjonalnego, komunikaty są wysyłane nieświadomie i przy uŜyciu niewerbalnej formy komunikacji. Waga komunikacji na poziomie emocjonalnym bierze się stąd, Ŝe ma ona decydujący wpływ na decyzje podejmowane przez komunikujące się strony [Jasiukiewicz, dok. elektr.]. Jak widać proces komunikowania jest dość złoŜony. Łączy ludzi, którzy porozumiewają się przy pomocy róŜnych form komunikatów. Formy, które najczęściej uŜywane są w środowisku kierowców omówię poniŜej. 1.2.2. Komunikacja werbalna Komunikacja werbalna oparta jest na słowie. Sprowadza się do znajomości odróŜniania dźwięków oraz języka. Najlepszym przykładem komunikacji werbalnej jest rozmowa z drugą osobą, oraz czytanie. W komunikacji werbalnej duŜą rolę odgrywają takie czynniki jak: akcent i modulowanie wypowiedzianych kwestii, stopień płynności mowy oraz zawartość wypowiedzi [Nęcki 1996]. Na ilustracji 3 przedstawię w sposób obrazowy najczęściej przeprowadzaną w środowisku kierowców formę komunikacji werbalnej - rozmowę. 19 Ilustracja 3: Rozmowa kierowców jako przykład komunikacji werbalnej (rozmowa). Źródło: Opracowanie własne. W środowisku kierowców przepływ informacji bardzo często polega na przekazywaniu sobie wiadomości ustnie. Gdy mapa nie wystarczy, zagubieni kierowcy pytają o drogę innych uczestników ruchu. Posługują się wtedy narządem mowy. Kierowca pytający o drogę potrzebuje szybkiej, prawdziwej i aktualnej informacji zwrotnej. Te cechy informacji są mu niezbędne. Innym przykładem posługiwania się mową przez kierowców są luźne rozmowy na tematy związane z motoryzacją i ruchem drogowym. W sytuacji gdy spotyka się dwóch kierowców to zazwyczaj dyskusja nie ma końca. KaŜdy opierając się na doświadczeniach i przygodach próbuje zaciekawić swojego rozmówcę. Rozmowy takie najczęściej odbywają się na w serwisach samochodowych, salonach sprzedaŜy, w rodzinie. Dzięki postępowi technicznemu kierowcy montują w swoich pojazdach radiostacje krótkofalowe (np. CB - Citizen Band Radio). Wśród kierowców pojazdów cięŜarowych są one bardzo popularne. Dzięki nim kierowcy przekazują sobie aktualne informacje o utrudnieniach w ruchu, kontrolach radarowych, tanich noclegach. W tego typu urządzenia wyposaŜone są takŜe radiowozy Policji, StraŜy Miejskiej, autobusy MPK, oraz inne słuŜby. Ich obsługa jest prosta, a głos ludzki przekazywany jest od nadawcy do odbiorcy w czasie rzeczywistym. Z aparatu mowy korzystają równieŜ piesi idący poboczem drogi lub jezdnią. Ostrzegają się wzajemnie o nadjeŜdŜających z duŜą prędkością pojazdach. Ma to na 20 celu zapobieganie wypadkom oraz niepotrzebnym stresom. Krzykiem i często wulgaryzmami posługują się takŜe tacy uŜytkownicy dróg, którzy są czymś zdenerwowani (np. osoby ochlapane przez przejeŜdŜający pojazd). Aby komunikacja werbalna pomiędzy uczestnikami ruchu drogowego przyniosła zamierzony skutek, osoby komunikujące się muszą się wykazać umiejętnościami mówienia, czytania, słuchania, przekonywania. Inną formą komunikowania jest komunikowanie niewerbalne. 1.2.3. Komunikacja niewerbalna Komunikacja niewerbalna to mowa ciała. Jest zespołem bezdźwięcznych komunikatów nadawanych i odbieranych przez ludzi na wszystkich niewerbalnych kanałach jednocześnie. Informuje ona o podstawowych stanach emocjonalnych, oczekiwaniach wobec odbiorcy, pochodzeniu. MoŜe być nadawana nieświadomie lub świadomie [Jarząbek 1994, s. 10]. Do głównych form komunikacji niewerbalnej naleŜą: • wyraz twarzy; • kontakt wzrokowy; • gesty i ruchu ciała; • dotyk; • postawa ciała; • wygląd zewnętrzny. Badania prowadzone przez naukowców dowodzą, Ŝe aŜ 65% informacji przekazywanych jest poprzez komunikację niewerbalną, a tylko 35% poprzez komunikację werbalną. Dlatego nie warto kłamać, bo ruchy naszego ciała, mimika twarzy zdradzą rozmówcy nasze zamiary [Sepkowska; śurakowski 1997]. PoniŜej omówię przykład formy komunikacji niewerbalnej. Tę formę komunikacji prezentuje równieŜ ilustracja 4. 21 Nie popieramy i nie zachęcamy do korzystania z takich usług, więc potraktujmy poniższy tekst jako twórcze ćwiczenie w pisaniu tekstów reklamowych. Poniżej znajduje się propozycja: Niezbędne jest napisanie pracy dyplomowej, ale nie masz czasu? Gonią Cię terminy, a ty nie wiesz, jak pogodzić życie zawodowe, prywatne i naukowe? Poziom stresu przekroczył wszelkie dopuszczalne granice i czujesz, że musisz się poddać? Zajrzyj na stronę gdzie znajdziesz przykładowe prace dyplomowe. W żadnym razie nie rezygnuj z pisania własnej pracy! Wybierz pisanieprac.edu.pl - usługi pisarskie, które zmienią Twoje akademickie życie na zawsze! Pisanie prac to platforma, która oferuje pomoc w pisaniu prac oraz dostęp do gotowych prac dyplomowych. Z nami, twoje obawy o jakość, terminowość i oryginalność tekstu stają się bezpodstawne. Wszystko dzięki naszemu zespołowi doświadczonych autorów, którzy nie tylko są ekspertami w swoich dziedzinach, ale także są doskonale zorientowani w najnowszych trendach i wymogach akademickich. Od momentu, gdy zdecydujesz się na współpracę z nami, zatroszczymy się o każdy detal Twojej pracy. Pomożemy Ci wybrać temat, który wyróżni Cię na tle innych studentów. Przeprowadzimy dogłębne badania, zapewniając, że Twoja praca będzie bogata w nowoczesne i aktualne informacje. Nasi autorzy piszą od podstaw, gwarantując 100% oryginalności. Poza tym, każda praca jest sprawdzana przez nasz zespół redaktorów, aby upewnić się, że jest wolna od błędów gramatycznych i stylistycznych. A to jeszcze nie wszystko! W serwisie dbamy o twoją prywatność. Twoje dane są u nas bezpieczne, a cała współpraca z nami jest poufna. Cenimy Twoje zaufanie i zobowiązujemy się do ochrony Twojej prywatności. Serwis prace licencjackie to więcej niż usługa pisarska. To Twój prywatny doradca, twoja bezsenność i stres, przekształcone w doskonałą pracę dyplomową, która zaskoczy każdego promotora. Nie czekaj, odwiedź naszą stronę referaty i pozwól nam pomóc Ci zrealizować Twoje akademickie marzenia! Pamiętaj jednak, że korzystanie z tego typu usług jest niewłaściwe i niezgodne z zasadami akademickimi. Najlepszym sposobem na zdobycie wykształcenia i uzyskanie dobrych ocen jest samodzielne nauka i praca. Nie tylko zdobędziesz cenną wiedzę i umiejętności, ale nikt nie zarzuci się łamania prawa lub działania na jego granicach. Najlepsze polskie prace magisterskie - bardzo przydatny przy pisaniu pracy samemu. Wiele prac na wzór. Jeśli szukasz serwisów tematycznych to polecamy gotowe prace z rolnictwa - dla tych, co potrzebują pomocy inspiracji na ciekawe tematy z zakresu rolnictwa i dobre prace z ekologii tysiące prac dyplomowych różnego rodzaju. Ilustracja 4: Wygląd zewnętrzny i wyraz twarzy jako przykład komunikacji niewerbalnej. Źródło: Gifownik.PL. [dok. elektr.]. Wygląd umundurowanego stróŜa prawa nakłania kierowców do zachowania zgodnego z prawem. TakŜe jego wyraz twarzy stanowi najbardziej wymowny sposób komunikacji niewerbalnej, świadcząc o stanie emocjonalnym. Gesty i ruchy ciała towarzyszą człowiekowi w całym jego Ŝyciu. Gdy barierą pomiędzy ludźmi jest niemoŜliwość porozumiewania się za pomocą dźwięku, wtedy gestykulujemy rękoma, kiwamy głową, zaciskamy pięści, grozimy palcem. KaŜdy z tych gestów ma swoje znaczenie, stanowiąc nieodłączny element procesu komunikowania. WaŜne jest aby pamiętać o tym, Ŝe odpowiednio dobrane i stosowane gesty oraz inne ruchy ciała niezwykle pomagają w rozumieniu przekazywanych komunikatów [Oleksy, dok. elektr.]. W ruchu drogowym, gdzie uczestników dzieli duŜa odległość, krótki czas, lub dźwiękochłonne pojazdy, informacje przekazywane są sposób niewerbalny. Najlepszym przykładem tego jest uŜywanie kierunkowskazów w pojeździe. Włączając je robimy to wyłącznie dla innych uŜytkowników dróg. Jest to rodzaj „rozmowy”. Inny przykład stanowią elementy odblaskowe na ubraniach, w które wyposaŜony jest pieszy, czy rowerzysta. Kierowca pojazdu z daleka widząc takiego uŜytkownika ruchu drogowego ma czas na bezpieczne ominięcie go i zlikwidowanie potencjalnego zagroŜenia na drodze. Ponadto klasycznym przykładem komunikacji niewerbalnej jest sygnał do zatrzymania dawany tarczą odblaskową przez osobę wykonującą kontrolę drogową. Osoba ta machając tarczą odblaskową daje nam sygnał do zatrzymania się, często równocześnie wskazując miejsce. 22 W polskiej ustawie Prawo o ruchu drogowym, obowiązują prawne z góry ustalone reguły poruszania się po drogach. Czasami jednak (np. podczas korków) kierowcy nie stosują się do tych reguł. Ma to miejsce, gdy kierowca pojazdu będąc na drodze z pierwszeństwem przejazdu daje sygnał (machając ręką) kierowcy stojącemu na drodze podporządkowanej, Ŝe ustępuje mu pierwszeństwa. Ma to na celu usprawnienie ruchu pojazdów. Ogólnie rzecz biorą komunikacja niewerbalna towarzyszy uŜytkownikom dróg przez cały czas. Jest stosowana tam gdzie komunikat nie moŜe być przesłany z „ust do ust”. Komunikacja niewerbalna opiera się na ogólnie znanych gestach, znakach, mimice twarzy. Niestety procesy i formy przekazu informacji nie przebiegają bez zakłóceń. W Ŝyciu pojawiają się bariery, które utrudniają zrozumienie wiadomości. Ich istotę i podział omówię poniŜej. 1.2.4. Bariery komunikacyjne Barierami komunikacyjnymi określa się wszystkie czynniki, które w jakimś stopniu utrudniają zrozumienie przesyłanej informacji. Poprzez bariery komunikacyjne moŜe dojść do niezrozumienia komunikatów przesyłanych od nadawcy do odbiorcy. Niektóre z barier stanowią zewnętrze czynniki, takie jak: głośna muzyka, hałas uliczny. Te jednak łatwo zauwaŜyć i usunąć. Jednak istnieją jeszcze inne rodzaje barier. Są nimi bariery wewnętrzne wynikające ze stanów emocjonalnych, gniewu, złej interpretacji komunikatów. Mogą się pojawiać zarówno po stronie nadawcy jak i odbiorcy [Jasiukiewicz, dok. elektr.]. PoniŜej przedstawię i omówię najwaŜniejsze z barier wewnętrznych pojawiających się w komunikacji: • RóŜnice kulturowe – zaleŜą od naszej przeszłości. Klimat gdzie dorastaliśmy, gdzie obecnie Ŝyjemy, stanowczo wpływa na nasz system poznawczy. Stąd mogą pojawić się róŜne interpretacje tego samego komunikatu, powodując nieświadomy chaos oraz niezrozumienie. Warto wspomnieć, Ŝe w róŜnych krajach obowiązywać mogą róŜne przepisy ruchu drogowego. W Anglii, Irlandii, na Cyprze, czy w Hong Kongu obowiązuje lewostronny ruch pojazdów. W większości krajów Europy, prawostronny. Powoduje to chaos i bariery komunikacyjne pomiędzy kierowcami [Wikipedia, dok. elektr.]. 23 • Brak umiejętności decentralizacji – zrozumieć w pełni rozmówcę moŜna jedynie dzięki przyjęciu jego perspektywy poznawania świata. JeŜeli ktoś skupia się wyłącznie na własnym punkcie widzenia to nie jest zdolny do przyjęcia innego punktu widzenia, a co za tym idzie, do poprawnego zrozumienia komunikatu. • Utrudnienia percepcyjne – szybkość nadawania komunikatów, niewyraźna mowa, jąkanie się, powodują niezrozumienie przesyłanej informacji. • Stereotypy – chętniej odbieramy informacje od osób o wysokim statusie społecznym. Stają się one dla nas bardziej wiarygodne. • Wybiórczość uwagi – opieranie się tylko na wybranych faktach zdarzenia, zamiast na całokształcie wypowiedzi, powoduje jej niezrozumienie. • Samopoczucie – uwarunkowania psychologiczne w duŜej mierze zaleŜą od sposobu odbioru komunikatu [JamroŜek; Sobczak 1996]. Wymienione czynniki stanowią filtry, przez które przenika wypowiedź zanim zostanie odkodowana w umyśle odbiorcy. KaŜdy proces komunikacji ma indywidualną wartość znaczenia barier, gdyŜ uczestnicy komunikowania posiadają róŜne cechy osobowościowe. Inny ciekawy podział zaprezentował nam Marian Jasiukiewicz. Podzielił on bariery informacyjne na trzy duŜe grupy: • Fizyczne - hałas, akustyka pomieszczenia, wadliwa aparatura nagłaśniająca lub jej brak, wada wymowy lub słuchu uczestników komunikacji, za niska lub za wysoka temperatura, złe usytuowanie uczestników komunikacji w przestrzeni. • Psychologiczne – których istota opiera się w rezerwie, obojętności, niechęci (czasem wręcz we wrogości) do przedmiotu komunikacji lub nadawcy. • Kulturowe – polegające na róŜnym znaczeniu komunikatów w róŜnych społecznościach. Mogą dotyczyć gestów, zapachów, dystansu między rozmówcami, czasu, celu rozmowy. Wszystkie te podziały barier dają się zauwaŜyć podczas komunikacji w ruchu drogowym oraz w Ŝyciu kierowców. Czytanie prasy obcojęzycznej, hałas uliczny, przemęczenie długą podróŜą czy niezrozumienie gestów innych kierowców są tego najlepszym przykładem. 24 W rozdziale tym dokonałem przeglądu i wyjaśnienia podstawowych pojęć zawartych w temacie pracy. Zrobiłem to, gdyŜ uwaŜam, Ŝe warunkiem zrozumienia tematu jest ich znajomość. Druga część rozdziału zawiera omówienie znaczenia i miejsca informacji w procesie komunikowania kierowców. Omawiając model procesu komunikowania, formy komunikacji i bariery komunikacyjne, chciałem uzmysłowić rolę potrzeb informacyjnych kierowców, która będzie przedmiotem moich zainteresowań w następnym rozdziale. Będzie on w całości poświęcony tym problemom, a takŜe analizie motoryzacji oraz sytuacji problemowych. 25 2. POTRZEBY INFORMACYJNE KIEROWCÓW W ŚWIETLE LITERATURY PRZEDMIOTU W poprzednim rozdziale omówiłem zagadnienia związane ze zjawiskiem informacji w środowisku kierowców. Pozwoli to na zrozumienie potrzeb informacyjnych, które omówię w tym rozdziale. Na początku zamierzam przedstawić zarys dziejów motoryzacji, gdyŜ wiąŜą się z kształtowaniem omawianych potrzeb. Kierując się postępem technologicznym okres ten podzieliłem na trzy okresy czasowe. W drugiej części rozdziału przedstawię problematykę związaną z właściwym doborem potrzebnej kierowcy informacji, oraz omówię najczęściej występujące sytuacje problemowe, które go spotykają. Nie ominę teŜ podania skutków niezaspokojenia potrzeb informacyjnych. 2.1. Geneza i kształtowanie się potrzeb informacyjnych kierowców Na podłoŜu rozwijającej się historii motoryzacji, kształtowały się potrzeby informacyjne kierowców. Miało to miejsce od początku XIX wieku, gdyŜ wtedy zbudowano pierwszy pojazd przypominający samochód. Podczas juŜ ponad dwustuletniej historii, zaszło wiele zmian. Rozwój cywilizacji i techniki zmagał się w dwoma wojnami światowymi. Jednak potrzeby informacyjne kierowców istniały od początku i istnieją po dziś dzień. Zmienił się tylko dostęp do źródeł, które aktualnie oferują niewspółmierne bogactwo informacji. Prześledźmy tę historię. 2.1.1. Okres od 1800 do 1918 roku Początek rozwoju motoryzacji, a co za tym idzie zwiększonego popytu na omawianą tu informacje datuje na XIX wiek. W 1801 roku brytyjski pionier w konstrukcji maszyn parowych Richard Trevnhick zbudował pierwszy samochód. Pojazd ten był napędzany silnikiem parowym, który wcześniej stosowany był w małej lokomotywie parowej. Mógł on zabierać na swój pokład kilkanaście osób i poruszał się z maksymalną prędkością 15 km/h. Dwa lata później Trevnhick załoŜył z Londynie przedsiębiorstwo taksówkowe, gdzie wykorzystywał te pojazdy. Kierowcy jego 26 przedsiębiorstwa uczyli się techniki ich prowadzenia tylko od samego ich konstruktora. Wynalezienie samochodu było wielkim wydarzeniem, które zmusiło innych konstruktorów do pracy nad jego udoskonaleniem. Posiadanie informacji dotyczących jego budowy miało ogromną wartość. Konstruktorzy maszyn patentowali swoje rozwiązania i czerpali ogromne zyski od konkurencji za moŜliwość ich wykorzystania. W 1823 roku niemiecki konstruktor Brackenburg skonstruował silnik gazowy, który mógł być stosowany jako napęd w samochodach. Nie był on jednak zbyt upowszechniony, gdyŜ kierowcy uwaŜali, Ŝe jest on konstrukcją bardzo niebezpieczną. Obawiali się wybuchu gazu ze zbiornika. Wreszcie pod koniec lat 80tych XIX wieku trzej wybitni inŜynierowie: Wilhelm Maybach, Gottlieb Wilhelm Daimler i Karl Friedrich Benz, zbudowali pierwsze pojazdy z silnikami benzynowymi, które od razu zyskały sobie wśród kierowców ogromną popularność [Rychter 1979]. Na początku XIX wieku obowiązywały juŜ lokalnie przepisy regulujące poruszanie się pojazdów po drogach i gościńcach. Jednak z uwagi na znikomą ilość poruszających się w tym czasie pojazdów oraz braku specjalnych wymaganych dokumentów do ich prowadzenia, nie były one szeroko rozpowszechniane. Na skrzyŜowaniach stały juŜ drogowskazy, a przed niektórymi miejscowościami takŜe tablice ze stosownymi napisami. Co do ich wyglądu panowała wielka dowolność. Na ziemiach polskich będących wówczas pod zaborami, najwcześniej sytuację na drogach regulowało prawo pruskie. Wtedy teŜ w przepisach większości krajów europejskich zaczęto mówić między innymi o:...„trzymaniu się prawej strony drogi”... i o tym, Ŝe:...„przy wymijaniu naleŜy wybaczać w prawo”.... Była to bardzo cenna informacja dla osób uczestniczących w ruchu drogowym [Rychter 1979] . Samochody wraz z rozwojem techniki pod koniec stulecia przestały być jedynie zabawką dla milionerów. W latach dziewięćdziesiątych XIX wieku pojawiły się modele tanie i niezawodne, dostępne dla ludzi o przeciętnych zarobkach. Doprowadziło to do szybkiego rozwoju zapotrzebowania na nie, oraz do potrzeby zaspokojenia wiedzy o nich przez potencjalnych klientów, kierowców. Warto zwrócić uwagę, Ŝe pod koniec XIX wieku nie było jeszcze telewizji, a transmisje radiowe były o lokalnym zasięgu, odbiorniki naleŜały do rzadkości. Jednym, ze źródeł o nich była prasa oraz instrukcje przekazywane ustnie. 27 Pierwsze oficjalne przepisy regulujące ruch pojazdów po drogach ustalono w Niemczech i we Francji. W 1898 roku wprowadzono we Francji pierwszą „Ustawę samochodową". Była to tzw. „taryfa podatkowa”. Potem nastąpiły kolejne ustawy ustalające cały szereg przepisów (np. dopuszczalne prędkości). W 1905 roku Jules Perrigot wydał pierwszy kodeks drogowy. W 1909 roku zebrała się w ParyŜu Międzynarodowa Komisja, która opracowała „Europejski Kodeks Drogowy”. W kodeksie tym znalazły się istotne informacje dotyczące oświetlenia pojazdów, posiadaniu tablic rejestracyjnych, ustalono takŜe pierwszych pięć międzynarodowych znaków drogowych. Miały one wygląd okrągłych niebieskich tarcz z białymi symbolami. Znaki te od 1909 roku obowiązywały równieŜ na ziemiach polskich [Znaki drogowe, dok. elektr.]. PoniŜszy rysunek przedstawia znaki drogowe ustalone przez Międzynarodową Komisję w ParyŜu w 1909 roku. Znaki te przedstawia ilustracja 5. Ilustracja 5. Znaki drogowe ustalone przez Międzynarodową Komisję w ParyŜu w 1909 roku. wygórowane mostki niewidoczne zamykane przejazdy skrzyŜowanie przerwa w i ostre zakręty kolejowe dróg komunikacji Źródło: Znaki drogowe. [dok. elektr.]. Dysponując zaledwie kilkoma znakami drogowymi cięŜko było zagwarantować w pełni bezpieczeństwo ruchu. Dlatego zaczęto miejscowo opracowywać dodatkowe znaki drogowe oparte na piktogramach oraz zawierające stosowne napisy. Napis, który był umiejscowiony na znaku był wtedy gwarancją prawidłowego zrozumienia informacji. Zwiastowało to początek gwałtownego zainteresowania motoryzacją. 28 1.2.2 Okres od 1918 do 1945 roku W Polsce początkiem gwałtownego zainteresowania motoryzacją było odzyskanie niepodległości. JuŜ w roku 1918 w Rzeczpospolitej Polskiej były wydawane licencje dla automobilistów, prawa jazdy, powstawały pierwsze komisje egzaminacyjne dla kandydatów na kierowców. Często zasiadali w nich członkowie automobilklubów, pasjonaci motoryzacji i wojskowi. Pierwsze dokumenty uprawniające do kierowania były małymi, zielonymi ksiąŜeczkami. Zawierały one zdjęcie oraz dane osobowe kierowcy, datę uzyskania uprawnień oraz wykaz przykazań automobilisty. Szczegółowe przepisy dotyczące wydawania praw jazdy określono 3 lata później. W 1921 roku wszedł w Ŝycie pierwszy polski kodeks drogowy zatytułowany: „Przepisy o ruchu pojazdów mechanicznych po drogach publicznych” (obecna nazwa - ustawa z dnia 7 października 1921 r. o przepisach porządkowych na drogach publicznych). Był to przełom w dziedzinie motoryzacji. Kodeks ten scharakteryzował ściśle rodzaje dróg, pojazdów, oraz podzielił prawa jazdy na kategorie. Zostały one zróŜnicowane w zaleŜności od rodzaju pojazdu. NajniŜsza V kategoria, upowaŜniała do prowadzenia motocykli, a posiadacz pierwszej kategorii, czyli kategorii najwyŜszej był juŜ prawdziwym zawodowcem i mógł prowadzić autobusy [Michalik, 1992]. W czerwcu 1921 roku otwarto w Polsce słynną międzynarodową szkołę YMCA (Kierowców Stowarzyszenia MłodzieŜy Chrześcijańskiej), która prowadziła kursy i szkolenia na wysokim poziomie. Znany przedwojenny miesięcznik „Auto” w roku 1924 stworzył tzw. „ewidencję szoferów”, w której prowadził wykaz kierowców, którzy zdali egzamin i mogą prowadzić pojazdy mechaniczne według nowych przepisów. Baza ta obejmowała wszystkie województwa [Kociszewski, dok. elektr.]. W niektórych miastach na terenie Rzeczypospolitej powstawały lokalne prawa regulujące ruch pojazdów. PoniŜej przedstawię fragment takiego aktu prawnego uchwalonego 30 listopada 1922 roku w Lublinie. „...Przepisy ruchu samochodowego uchwalone 30 listopada 1922 w Lublinie: - szybkość jazdy samochodem w obrębie miasta nie moŜe przekraczać 10 kilometrów na godzinę - wszelkie wyścigi samochodowe w obrębie miasta są surowo zabronione 29 - podczas jazdy po mieście naleŜy trzymać się strony prawej, jeździć umiarkowanie - nie jest wzbronionym omijać umiarkowanie wolno jadących - naleŜy zwalniać szybkość przy wyjeździe z bram, przy wjeździe do nich, przy skrzyŜowani ulic, na skrętach i w miejscach gdzie ruch jest utrudniony - naleŜy stosować się do przestróg dawanych przez policję oraz ustępować z drogi pogrzebom, procesjom, pochodom, straŜy ogniowej, przechodzącym oddziałom wojskowym - z nadejściem mroku zapalać latarnie - na widok spłoszonych koni czy teŜ popędzanego bydła kierowca winien wstrzymać się do czasu oswobodzenia drogi - samochody mogą jeździć trzymając się moŜliwie środka ulicy, przy czym kierowca winien pamiętać, Ŝe ulica słuŜy do uŜytku ogółu i zachowywać się tak, aby jazdą swą nie krępować przejeŜdŜających doroŜkami, powozami, wozami itp.,...” Źródło: Hucał, Jacek. Lublin – moje miasto [dok. elektr.]. Z roku na rok wzrastało zainteresowanie szkołami jazdy i Agendy wojskowe oraz YMCA traciły monopol na nauczenie. Powstała Sekcja Samochodowa Koła Mechaników Studentów Politechniki Warszawskiej, kursy zaczął teŜ organizować Akademicki Związek Sportowy. Często dla zareklamowania się, kursy były prowadzone przez „mistrzów kierownicy”. Niektóre szkoły jazdy w celu przyciągania klientów oferowały swoim kursantom kupno nowego samochodu na dogodnych warunkach. Na szczęście „promotoryzacyjna” polityka rządu w tym okresie znacznie sprzyjała rozwojowi motoryzacji w kraju. Kupując nasz rodzimy pojazd (np. Polski FIAT 508) moŜna było sobie odliczyć 20% ceny. Informacje dotyczące rabatów moŜna było znaleźć w codziennej prasie [Kociszewski, dok. elektr.]. Dwaj eksperci Oddziału Ruchu Ulicznego przy Komisariacie Rządu m. st. Warszawy, Adam Tuszyński oraz Eugeniusz Olechowicz, opracowali małą broszurkę dla kandydatów na kierowców zatytułowaną: „Egzamin kierowcy”. Broszurka była doskonałą informacją dla przyszłych kierowców. Zawierała 792 pytania i odpowiedzi z zakresu budowy pojazdu, techniki jazdy i przepisów ruchu drogowego. Z 30 pozostałych zawartych w poradniku wskazówek moŜna było się dowiedzieć, Ŝe prywatne samochody w okresie międzywojennym nie podlegały okresowym badaniom technicznym, natomiast pojazd wyposaŜony w hamulce na cztery koła musiał mieć na tylnim błotniku czerwony trójkąt, ostrzegający o mocnych hamulcach. Dopuszczalna prędkość na ulicach Warszawy wynosiła wtedy 40 km/h. PoniewaŜ jednak dominował ruch konny, szofer mógł znaleźć w poradniku takie, m.in. przestrogi: „...płochliwe konie rozpoznaje się po nastawionych z daleka uszach...” [Kociszewski, dok. elektr.]. Ten szybki i jakŜe obiecująco zapowiadający się rozwój motoryzacji i wzrost zainteresowania szkoleniami kierowców został okrutnie przerwany przez hitlerowców w 1939 roku drugą wojnę światową. Podczas wojny przepisy oraz gospodarkę podporządkowano okupantowi, przyznając liczne przywileje wojsku Wehrmachtu, SS oraz policji. Niszczono przemysł motoryzacyjny i komunikacyjny. Potrzeby informacyjne kierowców zaczęły zamierać. 2.1.3. Okres od 1945 do 2007 roku Po wojnie, pod koniec lat czterdziestych wraz z odbudową państwa, odbudowywano strukturę komunikacyjną kraju. Ogrom zniszczeń, który przyszło usuwać pozwolił dopiero w latach pięćdziesiątych pręŜnie rozwinąć się dziedzinie motoryzacji. Nadawano juŜ wówczas w Polsce audycje radiowe i telewizyjne, jednak obarczono je cenzurą. Taką samą cenzurą została objęta cała prasa i wydawnictwa ksiąŜkowe dotyczące motoryzacji. Jedyną słuszną i prawdziwą informacją dla kierowców było słowo tzw. „władzy ludowej”. Propagowano przemysł i pomysły własne oraz zaprzyjaźnionego sąsiedniego państwa, Związku Radzieckiego. Nie moŜna było usłyszeć o nowatorskich pomysłach motoryzacyjnych naszych zachodnich sąsiadów. Z dostępnych mediów oraz periodyków, kierowca dowiadywał się o obowiązującym limicie kilometrów. W ciągu miesiąca mógł przejechać tylko 200 km. Jadąc z Krakowa do Warszawy, musiał jechać w ostatnim dniu miesiąca, aby dojechać w nowym okresie rozliczeniowym. O swoim istnieniu dawał znać takŜe Urząd Likwidacyjny. Informował on, Ŝe po wojnie wszystkie pojazdy są własnością państwową. JeŜeli ktoś chce odkupić swój dawny pojazd musi wnieść odpowiednią 31 opłatę. Te niedogodności zniechęcały kierowców do kupna samochodu i realizowania swoich marzeń [Groniowski 1963]. W latach pięćdziesiątych do wzrostu zapotrzebowania polskich kierowców na informacje przyczyniła się produkcja dwóch polskich pojazdów: Warszawy i Syreny. Na zachodzie w hydropneumatycznym mediach Citroena było głośno oraz o nowatorskim bezpiecznych zawieszeniu trzypunkowych pasach bezpieczeństwa montowanych w Volvo [Groniowski 1963]. W latach sześćdziesiątych w Polsce wszedł w Ŝycie nowy przepis regulujący ruch drogowy. Była to ustawa z dnia 27 listopada 1961 roku o bezpieczeństwie i porządku ruchu na drogach publicznych. Była ona bardzo nowatorska i słusznie zastąpiła starą ustawę sprzed 40 laty. Pod koniec lat sześćdziesiątych ruszyła w Polsce produkcja bardzo udanego Fiata 125p. Na zachodzie Jensen Interceptor FF wyprodukował pierwszy samochód sportowy z napędem na cztery koła. Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte w Polsce nie przyniosły ze sobą wielkich zmian. WciąŜ propagowano socjalistyczne spojrzenia na kraj i wąskie gardło informowania społeczeństwa o nowinkach motoryzacyjnych. Komunistyczne władze z początkiem lat siedemdziesiątych wprowadziły akcję pod kryptonimem „Posesja”, mającą na celu usuwanie starych, niesprawnych wraków pojazdów przedwojennych stojących na podwórkach. Rozpoczęło się karanie właścicieli zabytkowych pojazdów przedwojennych za niesprawne opuszczone pojazdy. Utrudnieniem było to, Ŝe właściciele tych wraków, aby oddać pojazd na złom musieli go pociąć i sprzedać w kawałkach [Muzeum Motoryzacji i Techniki, dok. elektr.]. Lata te były równieŜ cięŜkim okresem do podróŜowania. Zamykano stacje paliw, wprowadzono paliwo na kartki (1982-1988r.). Wielu kierowców chowało swoje pojazdy do garaŜu przestając się nimi interesować. Warto wspomnieć, Ŝe samochód na owe czasy był symbolem luksusu i kierowcy podróŜowali nimi w większości tylko do kościoła. Wszystko to spowodowało stagnację w ruchu informacyjnym. W lutym 1983 roku ustanowiono nowe prawo o ruchu drogowym, które obowiązywało jeszcze kilkanaście lat. Zmiany dopiero zaszły po 1989 roku, po zmianie ustroju kraju na kapitalistyczny oraz o wprowadzeniu większych swobód dla obywateli. W latach dziewięćdziesiątych po zniesieniu cenzury, kierowca miał szeroki dostęp do kaŜdej przydatnej mu informacji. Poprzez telewizję satelitarną, radio, 32 światowe magazyny motoryzacyjne mógł w pełni zaspokajać swoje potrzeby informacyjne. W okresie tym powstało takŜe wiele prywatnych ośrodków szkolenia kierowców, niezaleŜnych magazynów motoryzacyjnych, stowarzyszeń miłośników motoryzacji. Z początkiem XXI wieku w Polsce rozpowszechnił się dostęp do Internetu, który jest ogromnym medium informacji z tej dziedziny. Dzięki jego walorom, kierowca w ekspresowym tempie i o kaŜdej porze, moŜe znaleźć poŜądaną informację (czasopisma elektroniczne, systemy informacyjne RRS, oficjalne strony firm samochodowych). RównieŜ po wejściu Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 roku, nasz kraj zwiększył swoje zaangaŜowanie w dziedzinie dostępu do informacji. WciąŜ taniejący i coraz bardziej dostępny Internet oraz profesjonalna literatura fachowa, gwarantują kierowcom zaspokajanie swoich potrzeb informacyjnych. Uświadamiane zagroŜeń związanych z zanieczyszczeniem środowiska, wdraŜanie polityki transportowej według zasad ekorozwoju, czy skuteczne informowanie o istotnej roli bezpieczeństwa na naszych drogach daję poczucie sytości informacyjnej. Kierowcy juŜ nie muszą jak dawniej szukać informacji, gdyŜ aktualnie przychodzi ona do nich sama [Biedrzycka 2005, s. 4-6]. Podsumowując warto zwrócić uwagę, Ŝe potrzeby informacyjne towarzyszą kierowcy od początku istnienia motoryzacji. Dawniej ich zaspokajanie było wyraźnie utrudnione, gdyŜ istniało mniej źródeł informacji, z których moŜna się było czegoś dowiedzieć. Obecnie technologia XXI wieku oraz wolność, daje moŜliwość poszukiwania w nieograniczonej liczbie informacji i zaspokajania swoich potrzeb informacyjnych przez kierowców (Internet, media). Przejdę teraz to omówienia problematyki potrzeb informacyjnych wśród kierowców. 2.2. Specyfika potrzeb informacyjnych kierowców Jak juŜ wcześniej wspomniałem, potrzeba towarzyszy człowiekowi od początku jego narodzin. Jest obecna w środowisku w którym Ŝyje i jest wyznacznikiem jego egzystencji. W dzisiejszych czasach środowisko to stało się swego rodzaju powłoką informacyjną, która nas wszystkich otacza, i z którą trzeba Ŝyć w symbiozie. Środowisko to nazywane jest antropoinfosferą. Antropoinfosfera moŜe oddziaływać na człowieka w sposób pozytywny i negatywny, wytwarzając przy tym w pewnie 33 określone potrzeby. Jednak nie jest tak prosto je zaspokoić, gdyŜ ogromna ilość źródeł informacji doprowadza do frustracji i zagubienia. Informacje nabyte z otoczenia mają wpływ na zachowanie kierowcy, na jego stan fizyczny i psychiczny [Babik, dok. elektr.]. Przyjrzyjmy się tym problemom. 2.2.1. Problem z właściwym doborem potrzebnej informacji Sytuacja, w której kierowca nie moŜe wybrać właściwej i najbardziej słusznej dla siebie informacji wiąŜe się z narastaniem jego zakłopotania, frustracją oraz zagubieniem. Dzieje się tak, gdyŜ środowisko, w którym Ŝyje staje się coraz bardziej skomplikowane, złoŜone. Łatwość wytwarzania i rozsyłania informacji w połączeniu z brakiem nadzoru nad jej jakością i ilością powoduję swego rodzaju „mgłę informacyjną”, która ogromnie go dezorientuje [Babik 2002]. Sytuacja ta doprowadza do tego, Ŝe kierowca podczas dobierania sobie informacji musi zmagać się z jej nadmiarowością, zniekształceniami, zakłóceniami oraz zanieczyszczeniami. Do zwalczania tych niepoŜądanych zjawisk potrzebuje narzędzi oraz wiedzy. PoniŜej scharakteryzuje kilka najwaŜniejszych problemów informacyjnych nękających kierowców, które wywołują u nich sytuacje problemowe: • Nadmiar informacji – zbyt duŜa ilość napływających informacji to jeden z najgroźniejszych skutków technologii komunikacyjno-informacyjnych. ParaliŜuje ona umysł kierowcy, który nie jest w stanie wszystkiego przetworzyć. Nadmiar informacji zwany jest teŜ „infostresem” [Louise, dok. elektr.]. • Informacja nieuporządkowana – posiada niewielką wartość informacyjną. Chaos informacyjny powoduje zagubienie. Uporządkowanie informacji wymaga czasu, którego czasami kierowca nie posiada. • Pominięcie informacji (luka informacyjna) – bierze się z braku moŜliwości całościowego oglądu komunikatu i zapanowania nad nim. Czasami odbywa się celowo, gdyŜ odbiorca usiłując sobie poradzić z nadmiarem informacji, odrzuca ją [Babik dok. elektr.]. • Problematyczna wartość informacji – wartość otrzymywanych informacji uzaleŜniona jest w większości od jakości źródła. Kierowca musi otrzymywać 34 informacje o duŜej wartości, gdyŜ na jej podstawie opiera swoje decyzje [Materska, dok. elektr.]. Jak widać problem doboru właściwej informacje jest dość złoŜony i wymaga od strony odbiorcy głębokiej analizy. Informacja, która dociera do kierowcy nie moŜe być niewłaściwa, gdyŜ spowoduje ona nieporozumienia w przebiegu komunikacji, co w konsekwencji przełoŜy się na dezorientacje w przebiegu ruchu drogowego. Na barkach kierowcy spoczywa więc trudne zadanie. Przejdźmy teraz do analizy najczęściej spotykanych przez kierowcę sytuacji problemowych, które rodzą potrzebę informacyjną. 2.2.2. Sytuacje problemowe rodzące potrzebę informacyjną W środowisku kierowców tak jak i w środowisku innych grup społecznych rodzą się sytuacje problemowe. Stwarzają one potrzebę informacyjną, która z kolei prowadzi do chęci jej zaspokojenia. PoniŜej przedstawię kilka najczęściej występujących sytuacji problemowych występujących w Ŝyciu kierowców: • Wypadek KaŜdy kierowca, który porusza się po drogach wie, Ŝe nieodłącznym zjawiskiem w ruchu drogowym są wypadki i kolizje. Niestety często są one tragiczne w skutkach, gdyŜ spotkanie pieszego z samochodem, albo dwóch pojazdów jadących z duŜą prędkością często powoduje uszczerbek na zdrowiu. Optymistyczny jest fakt, Ŝe ilość wypadków drogowych oraz ofiar śmiertelnych w Polsce z roku na rok maleje [Komenda Główna Policji, dok. elektr.]. Kierowca uczestniczący w wypadku, kolizji drogowej czy będący świadkiem takiego zdarzenia, jeŜeli nie ma powaŜnych obraŜeń, powinien zareagować niosąc pomoc. I tu nasuwa się powaŜny problem, jak to zrobić? Na kursie prawa jazdy uczą zasad niesienia pierwszej pomocy, lecz dla niektórych kierowców kurs ten był bardzo dawno. Informacje i wskazówki podawane na nim dawno uległy zapomnieniu. Dodatkowo w aktywnym działaniu przeszkadza szok i stres, który uniemoŜliwia opanowaną i sprawną organizację akcji ratowniczej [Majkowski; Kuś 1988, s. 76-83]. PoniŜej zamieściłem ilustracje 6 uszkodzonego pojazdu, która daje kierowcy wiele do myślenia. 35 Ilustracja 6: Wypadek samochodowy. Źródło: Komenda Główna Policji. [dok. elektr.]. W późniejszym okresie sytuacją problemową staje się naprawa zniszczonych pojazdów, odszkodowania, załatwianie niezbędnych formalności. Wszystko to wiąŜe się potrzebą uzyskania informacji, która nie wpędzi nas w niepotrzebna koszty oraz stracony czas. • Awaria pojazdu Prowadząc pojazd silnikowy, prowadzimy przedmiot, który czasami ulega awarii. ChociaŜ awarie raczej dotyczą pojazdów leciwych to jednak nie jest to regułą. Gdy prowadzony pojazd nagle zatrzyma się, albo zacznie w nim coś hałasować, kierowca wytęŜa swój intelekt, aby poznać przyczynę tego zjawiska. Rodzi się mocna potrzeba uzyskania informacji w sytuacji, która nas zaskoczyła. Z reguły jeŜeli od razu kierowca nie zdoła odnaleźć przyczyny awarii opierając się na swojej wiedzy i doświadczeniu to szuka jej w innych źródłach. Niektóre firmy ubezpieczeniowe, oraz zakłady mechaniczne śpieszą na ratunek zakłopotanemu kierowcy, ale taka usługa kosztuje. Awaria jest dobrym bodźcem do wzbogacenia swojej wiedzy na temat budowy pojazdu. Szkoda, Ŝe zazwyczaj następuje to po zaistniałym fakcie. Częstą awarią pojazdu z którą kierowca się spotyka to defekt ogumienia. Sytuacje tę przedstawia ilustracja 7. 36 Ilustracja 7: Awaria pojazdu (defekt ogumienia). Źródło: Szymkiewicz, Tomasz red. Kolumb. [dok. elektr.]. MęŜczyzna wymieniający koło poza siłą musi posiadać takŜe wiedzę, która pozwoli mu ruszyć w dalszą drogę. • Niewłaściwe oznakowanie drogi Częstą zmorą kierowców są niekompletne lub mało sprecyzowane znaki drogowe. Znaki te mając na celu pomagać i wskazywać właściwą drogę, utrudniają kierowcom poruszanie się po jezdni. Pozamazywane tablice, poprzekręcane tarcze znaków, leŜące znaki, to częsty krajobraz naszych polskich dróg. Kierowca bez ich kompletności, gubi się i powstaje u niego nagła potrzeba doinformowania się. Dzieje się tak, np. w przypadku pierwszej wycieczki do nieznajomego miasta, albo jazdy podczas mgły. KaŜdy doświadczony kierowca kiedyś zabłądził i wie, Ŝe stan ten wywołuje złość i frustrację. PoniŜej (ilustracja 8) przedstawię znak drogowy, który przez celowość i dziecinadę stał się dla uŜytkowników ruchu drogowego nieczytelny. 37 Ilustracja 8: Nieczytelny znak drogowy „droga dla pieszych i rowerów”. Źródło: Opracowanie własne. Oblepiony naklejkami znak drogowy staje się dla kierowcy nieczytelny. Prowadzi to do sytuacji problemowej, gdyŜ uŜytkownik ruchu drogowego musi mieć pewność czy go znak dotyczy. • Zmiany przepisów ruchu drogowego W Polsce co rok przybywa znaków drogowych, zmieniają się takŜe przepisy regulujące ruch drogowy [Dąbrowski 2007, s. 23]. U kierowcy widzącego nowy znak, albo obserwującego nowatorskie, dziwne zachowania grupy kierowców, rodzi się nowa potrzeba informacyjna, której zaspokojenie jest konieczne z punktu widzenia ciekawości i bezpieczeństwa. Ta zmiana jest szczególnie widoczna po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Zlikwidowanie tzw. „tabliczek zielonych strzałek”, dezorientowało kierowców. Problemem naszych kierowców są teŜ zmiany w przepisach drogowych w innych krajach [Komenda Główna Policji, dok. elektr.]. NaleŜy tu się z mojej strony przypomnienie o tym, Ŝe kierowca musi na bieŜąco śledzić zmiany przepisów drogowych, gdyŜ nieznajomość ich nie zwalnia go od odpowiedzialności karnej. Czyli za niewiedzę, moŜe zapłacić, stąd tak waŜne jest zaspokojenie tej potrzeby. 38 • Warunki atmosferyczne Ostatnią atmosferycznych specyfikacji potrzebą, którą (drogowych). płynów w omówię, jest Dopasowanie pojeździe, zaleŜne informacja prędkości, jest od stylu o warunkach jazdy, panujących opon, warunków atmosferycznych. Wyruszanie w daleką podróŜ powoduje u kierowców wzmoŜoną potrzebę zasięgnięcia informacji na ten temat [AutoBild.de, dok. elektr.]. KaŜdy kierowca powinien sobie zdawać sprawę jak warunki atmosferyczne wpływają na bezpieczeństwo jazdy. śyjemy w zmiennym klimacie i wahania temperatur. Opady śniegu, lód, deszcz, zmuszają nas do podjęcia maksymalnych działań w celu zadbania o bezpieczeństwo na drodze. śadne nowoczesne systemy typu: ABS, ESP, nie zmienią praw fizyki. Kierowca musi sam na podstawie uzyskanych informacji o warunkach atmosferycznych, uwaŜać na drodze [PZU S.A., dok. elektr.]. Istnieje jeszcze wiele innych potrzeb informacyjnych, których nie w sposób tu omówić. UwaŜam, Ŝe te są najwaŜniejsze i na ich podstawie będę przeprowadzał swoje badania. W dalszej części rozdziału przeanalizowałem skutki niezaspokojenia potrzeb. Zagadnienie to dopełnia zawartość tematyczną rozdziału. 2.2.3. Skutki niezaspokojenia potrzeb Psycholodzy, a zwłaszcza zwolennicy psychoanalizy uwaŜają, Ŝe postępowaniem człowieka rządzą potęŜne i nieświadome siły wywołane przez potrzeby i chęć ich zaspokojenia. To wyolbrzymienie roli czynników motywacyjnoemocjonalnych wiąŜe się z procesami poznawczymi. Psychoanaliza ludzka kładzie nacisk na słabe, patologiczne strony człowieka. Wiadomo jednak, Ŝe podstawą egzystencji człowieka jest jego rozwój i dąŜenie do samorealizacji. Następuje to poprzez zaspokojenie potrzeb. Niestety czasami z powodu niewłaściwych warunków społecznych, zaspokojenie potrzeb staje się niemoŜliwe [Kulczycki, dok. elektr.]. Jak juŜ wspomniałem w pierwszym rozdziale teoria potrzeb Abrahama Maslowa zakłada, Ŝe potrzeba jest wywołana brakiem czegoś. W konsekwencji wywołuje to dąŜenie do zaspokojenia tego braku. Według Maslowa taki stan prowadzi do redukcji napięcia motywującego, niezaspokojenie wywołuje zmiany stanów emocjonalnych, a w konsekwencji prowadzi do takich chorób jak depresja, apatia, alienacja, nerwica egzystencjalna [Siek 1986]. 39 Niezaspokojenie potrzeb informacyjnych moŜe być teŜ przyczyną lęku. Prowadzi ono do róŜnych patologii uniemoŜliwiających pełny, normalny rozwój psychiczny [Obuchowski 1967]. Próg powstawania lęków oraz frustracji jest indywidualny dla kaŜdego człowieka. Dla jednych wyŜszy, u innych niŜszy i zaleŜy od: • stanu systemu nerwowego; • subiektywnej wartości dobra, którego człowiek został pozbawiony; • treningu sytuacji frustracyjnych, który wyrabia odporność na frustracje; Jak widać długotrwały stan niezaspokojenia silnej potrzeby moŜe zostawić ślad na całe Ŝycie. Niezaspokojenie potrzeb wywołuje cierpienie, a często wypaczenie osobowości [Sękowska 1982, s. 238-239]. Kierowca nie moŜe zbyt szybko popadać w frustracje, dlatego w przypadku przewozu duŜej ilości osób lub cięŜkiego towaru przechodzi dodatkowe testy. Kierowca, który ich nie zaliczy nie moŜe prowadzić pojazdów zawodowo. W rozdziale tym starałem się przedstawić problematykę potrzeb informacyjnych kierowców. W realizacji tego celu stało się niezbędne omówienie historii motoryzacji od początku jej istnienia. W jej analizie uwypukliłem przyczyny zainteresowania się kierowców informacją. W drugiej części rozdziału poruszyłem najwaŜniejsze problemy związane z doborem informacji. Opierając się na najwaŜniejszych sytuacjach problemowych rozwaŜyłem genezę powstawania potrzeb informacyjnych. Rozdział dopełniłem omówieniem skutków niezaspokojenia potrzeb informacyjnych. W kolejnym rozdziale będzie mowa o źródłach informacyjnych dostępnych dla kierowców. Poddam je podziałowi i scharakteryzuje ich walory. 40 3. ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU W poprzednich rozdziałach omówiłem problematykę związaną z procesem komunikowania oraz naświetliłem potrzeby informacyjne kierowców. W celu dopełnienia podjętego przeze mnie tematu omówię podstawowe źródła informacyjne, które zaspokajają potrzeby informacyjne kierowców. Niniejszy rozdział poświęcony jest w całości tej tematyce. Wybrane przeze mnie źródła podzieliłem na medialne, tradycyjne, znaki drogowe oraz źródła prawne. Do medialnych zaliczyłem: prasę, radio, telewizję i Internet; do tradycyjnych: czasopisma fachowe, ksiąŜki, ulotki, broszurki, mapy. Znaki drogowe oraz źródła przepisów prawnych omówiłem osobno. Zaprezentowane w rozdziale źródła, będą jednym z elementów moich badań własnych. 3.1. Media jako źródło informacji Media definiowane są jako w pełni zorganizowane i sprawne kanały informacyjne dostępne dla społeczeństwa. Słowem m e d i a określa się środki masowego przekazu. Są nimi urządzenia lub instytucje za pomocą których kieruje się pewnie treści (informacje) do bardzo licznej i zróŜnicowanej grupy odbiorców. Do środków masowego przekazu zaliczamy między innymi: prasę, radio, telewizję. Nowym rodzajem mediów są tzw. „mass-media”, do których zaliczamy Internet. Podstawą funkcjonowania mediów jest zaistnienie procesu przekazywania informacji z centrum, określanego jako źródło, do szerokiego grona odbiorców (społeczeństwa). Dlatego środki masowego przekazu uwaŜa się za szczególnie doniosły i najbardziej bezpośrednio działający warunek rozwoju społeczeństw. Media mają działać dla dobra społecznego. Dlatego powinny być niezaleŜne od matactwa, przekupstwa oraz manipulacji [Kłoskowska 1983]. Zawartość treściowa mediów opiera się na następujących elementach: • komunikat czyli przekaz, wiadomość; • nośnik komunikatu – podłoŜe na którym zostały zapisane informacje; • urządzenie umoŜliwiające przekazywanie komunikatu od nadawcy do odbiorcy. Informacja medialna nie powstaje samoistnie. Musi mieć swojego autora, który jest odpowiedzialny za jej treść, oraz takie parametry (cechy) jak: wiarygodność, 41 czytelność, aktualność, rzetelność. Dawniej ludzkość dysponowała ograniczoną i bardzo powolną techniką przekazywania informacji. Aktualnie dzięki łączom kablowym oraz szeroko rozbudowanemu przekazowi satelitarnemu, dostęp do informacji stał się bardzo szybki. Przykładem tego jest sieć Internet. Poza zaletami, media posiadają takŜe swoje wady. NaleŜy wymienić tu: problem zgodności treści z prawdą, problem stosowalności reklamy, cenzura, czy manipulację efektami komputerowymi [Jankojć, dok. elektr.]. W poniŜszych podrozdziałach omówię krótko historię oraz charakterystykę mediów takich jak: prasa, radio, telewizja oraz Internet, oraz ich znaczenie dla kierowców. 3.1.1. Prasa Najstarszym rodzajem mediów jest prasa. Powstanie prasy datujemy na około II wiek p.n.e. W Chinach na dworze dynastii „Han” zaistniała potrzeba informowania społeczeństwa o nowych dekretach carskich, nominowaniu urzędników i Ŝyciu dworu. W przybliŜonych czasie w Rzymie, z ręki Juliusza Cezara zaczęto wydawać „Acta Diurna” [Adamczuk, dok. elektr.]. W większości przypadków na początku nowej ery wydawanie prasy stało się potrzebą chwili. Prasa była adresowana do konkretnych środowisk w celu zaspokojenia ich potrzeb informacyjnych. Technika ta stała się jednak niewystarczająca. Problemem stał się niski nakład spowodowany odręcznym przepisywaniem i powolnym wydawaniem prasy. Dopiero w XV wieku po wynalezieniu druku przez Johannesa Gutenberga nakłady prasy zaczęły się rozrastać, powiększały się kilkukrotnie. Jednak po pewnym czasie społeczeństwu przestały wystarczać krótkie i symboliczne wieści. Domagało się ono większych porcji informacji, gdyŜ głód informacyjny był coraz większy. W Polsce początki prasy sięgają siedemnastego wieku, gdzie na dworze Jana Kazimierza, królowa Ludwika Maria zainicjowała wydawanie gazety periodycznej „Merkuriusz Polski”. Dynamiczny rozwój prasy moŜemy zauwaŜyć w siedemnastym wieku. W okresie tym prasa ukazywała się co kilka dni, a czasem codziennie. Wypełniały je w większości korespondencje z wojen i Ŝycia publicznego. Na początku XIX wieku w momencie kształtowania się informacji dla kierowców, prasa była najszybszym i najbardziej wiarygodnym źródłem informacji. Rozwijała się bardzo szybko i dopóki nie wynaleziono radia i telewizji byłą 42 skarbnicą informacji dla kierowców. Prasa jako pierwsza z mediów wytworzyła wielkie zbiorowości odbiorców. Są nimi osoby, które z góry wiedzą, Ŝe znajdą w niej wiadomości im potrzebne. Aktualnie prasa dla kierowców to dzienniki oraz gazety ukazujące się najrzadziej dwa razy w tygodniu. Jej charakterystyczną cechą jest duŜy format i kiepskiej jakości materiał (nośnik informacji). W prasie moŜna za to znaleźć informacje bardzo aktualne. Informacje dla kierowców zawarte w prasie ograniczają się raczej do artykułów oraz osobnych rubryczek, w których moŜemy znaleźć informacje dotyczące pogody na najbliŜsze dni, wypadków na drodze, czasami znajdziemy informacje przestrzegające o remontach, ograniczeniach w ruchu oraz ogłoszenia kupna-sprzedaŜy. Do tej grupy zaliczyć trzeba teŜ bezpłatne gazety lokalne, np. „Echo Krakowa” czy „Metro”. Niektóre gazety oferują kierowcom specjalne dodatki motoryzacyjne, w których moŜemy znaleźć serwisy - poradniki, informacje o nowościach, tunning pojazdów. Do gazet tych naleŜy między innymi „Fakt”, „Gazeta Wyborcza”, „Gazeta Wrocławska”. Jednak stwierdzam, Ŝe nie ma fachowej prasy dla kierowców, która byłaby źródłem aktualnej wiedzy na te tematy. Rolę tę pełnią dopiero czasopisma, które ukazują się z częstotliwością co najmniej raz w tygodniu i które są omówione w innym rozdziale. Jak widać prasa od dawna odgrywała znaczną rolę w Ŝyciu społeczeństw. Z początkiem XIX wieku, gdy rozwijała się motoryzacja i powstawało zapotrzebowanie na informacje przez kierowców, prasa była niezbędna. Proste i sygnalne informacje umieszczane w dziennikach dotyczące nowinek motoryzacyjnych oraz kształtowania się przepisów ruchu drogowego są chętnie odbierane przez kierowców. W XX wieku w związku z olbrzymim zapotrzebowaniem na tego typu informacje powstały czasopisma fachowe. 3.1.2. Radio Po kilkusetletniej historii prasy, u schyłku XX wieku do środków komunikacji masowej dołączył wynalazek techniczny w postaci radia. W pierwszych dwóch dziesięcioleciach XX wieku radio miało wyłącznie charakter instrumentalny, słuŜyło takŜe celom militarnym oraz Ŝegludze morskiej. Pierwsza stacja radiowa powstała w roku 1920 w Pitsburgu. Od tego roku w Ameryce w zaskakującym tempie wzrastała 43 ilość radioodbiorników czyniąc radio urządzeniem do przekazywania informacji masowej. Po kilku latach radio zaczęło uchodzić za źródło informacji, oraz za forum do publicznych debat. Rozwój radia jako źródła informacji w latach dwudziestych i trzydziestych dzięki łatwej technologii i prostej konstrukcji odbiorników szybko osiągnął rozmiary masowe [Radio Polska, dok. elektr.]. W 1929 roku radia zaczęto instalować w samochodach (USA). W latach powojennych było silnie upaństwowione i cenzurowane. Współcześnie wielość stacji stwarza silny podział tematyczny (religijne, konserwatywne, młodzieŜowe). Prócz tego istnieją stacje lokalne silne związane ze swoją małą społecznością. Główną zaletą radia jako środka przekazu jest zdolność do pokonywania przestrzeni i natychmiastowego rozchodzenia się na ogromnym obszarze. Dzięki radiu dokonało się równouprawnienie najbardziej odległych siedzib ludzkich i centrów wielkomiejskich pod względem odbioru informacji. Ponadto radio nie wymaga umiejętności czytania co ma ogromną wagę w niskorozwiniętych środowiskach. Specyficzna jej właściwością jest łatwość percepcji, moŜna słuchać radia wykonując jednocześnie inne czynności. śywy głos docierający od odbiorcy daje silniejsze poczucie kontaktu z nadawcą niŜ prasa, przez co przekazy wydają się być wiarygodniejsze. W połowie lat 50-tych liczba odbiorników na świecie gwałtownie wzrosła. Było to spowodowane bumem montowania radia w samochodach [Miszczak 1976]. W Polsce i na świecie bardzo popularne są programy radiowe nadawane specjalnie dla kierowców. Są one w szczególności adresowane dla kierowców, którzy posiadają radioodbiorniki w swoich samochodach. Pierwszym i najbardziej znanym programem radiowym w Polsce dla kierowców była audycja „Radio Kierowców”, prowadzona przez I-szy Program Polskiego Radia. Program ten swój początek miał w 1974 roku i rozwijał się dynamicznie wraz ze wzrostem przemysłu motoryzacyjnego w Polsce. Audycja ta zawierała prognozę pogody, relacje korespondentów terenowych, wywiady, felietony i komentarze. Z czasem specjalnością „Radia Kierowców” było propagowanie akcji: „Uwaga! Bądź przezorny na drodze”, organizowanej przy okazji wzmoŜonego ruchu wakacyjnego i świątecznego. Na przestrzeni lat audycja „Radio Kierowców” zmieniała porę emisji, wzbogacała się o dodatkowe cykle, jak np. „Z melodią w samochodzie”, „Radio w samochodzie” lub „Salon samochodowy Radia Kierowców”. Niezmiennie przez 30 lat dominującym 44 tematem pozostało bezpieczeństwo, propagowanie znajomości prawa o ruchu drogowym oraz bezpiecznym i kulturalnym zachowaniu. Jest to misja radia publicznego, którą „Radio Kierowców” wypełnia przez cały czas obecności na antenie Programu I-szego Polskiego Radia [Radio Kierowców, dok. elektr.]. Aktualnie prawie kaŜda stacja radiowa na świecie posiada swój serwis motoryzacyjny. Nadawany kilka razy dziennie, dostarcza kierowcy aktualnych informacji o drogach, dostarcza rozrywki, oraz informacji związanych z motoryzacją. Istnieją takŜe specjalne listy przebojów dla kierowców. Wybierana muzyka ma umilić kierowcom podróŜ. Istnieją takŜe stacje radiowe adresowane dla wąskiego grona kierowców. Jedną z takich stacji jest „Radio Truck”. Stacja ta jest jak prawdziwy przyjaciel wszystkich kierowców cięŜarówek. Program tej stacji w pełni opiera się na informacjach o stanie dróg, utrudnieniach w trasach tranzytowych, noclegach, przejściach granicznych. Zawiera takŜe nowinki ze świata motoryzacji, rozmowy z producentami i muzykę. W Szwajcarii przy tunelu Gothard jest nadawane radio „InfoTunel”. Informuje ono kierowców o korkach przed tunelem. Podsumowując trzeba stwierdzić, Ŝe radio jest dla kierowców medium informacji bardzo osobistym. Dostarcza informacji, rozrywki i towarzystwa. Robi to w sposób dyskretny, nie przeszkadzając w prowadzeniu samochodu, pracy, biurze. Jest takŜe źródłem aktualnych wiadomości bardzo często potrzebnych kierowcy (informuje o korkach, o zmianie ceny paliw, itp.). 3.1.3. Telewizja Na początku lat 50-tych XX wieku powaŜnym konkurentem dla radia stawała się telewizja. Siła jej atrakcyjności sprawia, Ŝe jest ona bardzo skutecznym narzędziem rozpowszechnia informacji. Dzięki powiązaniu obrazu z dźwiękiem zwiększa ona chłonność informacji. Dodatkowo obraz uatrakcyjnia przekaz. Do oglądania telewizji nie potrzeba specjalnie wykształconych umiejętności, nie trzeba umieć czytać. Dzięki telewizji moŜemy się poczuć jakbyśmy na miejscu brali udział w targach, ekspozycjach, czy byli na miejscu tragedii. Inną rolą telewizji jest skłanianie widzów do zachowań konsumpcyjnych. Emitowane reklamy, oddziałują nie tyle na argumentacji racjonalnej, co na sferze emocjonalnej odnosząc się do uczuć, strachu, 45 ambicji. Jest tu duŜe pole do manipulacji ludźmi. Wirtualna rzeczywistość rozwija wyobraźnię twórczą, inspiruje marzenia i rozwija fantazję. Kształtuje teŜ pamięć wzrokową i słuchową [Miszczak 1976]. Motoryzacyjne kanały telewizyjne, są dla kierowców głodnych informacji wspaniałą alternatywą. Pierwszy europejski program motoryzacyjny rozpoczął nadawanie w 1999 roku we Francji, a nazywał się „AB Moteurs”. Od początku cieszył się duŜą popularnością. W Polsce jest dostępny przez platformę cyfrową CYFRA+. Kanał ten poświęcony jest róŜnym środkom lokomocji. Oferuje filmy dokumentalne oraz reportaŜe poświęcone historii i rozwojowi motoryzacji, transmisje wyścigów, targów, a takŜe szereg wskazówek informacyjnych dla miłośników motoryzacji. Jest on przeznaczony dla miłośników samochodów, motocykli, adresowany zarówno do pasjonatów jak i amatorów motoryzacji [Wikipedia, dok. elektr.]. Kanał ten stanowi wiarygodne i prawdziwe kompendium informacji dla kierowców. W Polsce na razie jedynym i bezkonkurencyjnym kanałem motoryzacyjnym jest kanał „TVN TURBO”. Rozpoczął on swoją działalność w grudniu 2003 roku jako pierwsza Polska stacja telewizyjna poświęcona tej tematyce. Flagowym programem tej stacji jest program „Automaniak”. Jest on poświęcony przekazywaniu relacji z rajdów samochodowych, testom samochodowym. Inne programy są propozycją dla tych, którzy bezpiecznie pomajsterkować przy chcą jeździć samochodzie, samochodem. kupują samochód, Ponadto albo lubią pasjonują sami się motocyklami. „TVN TURBO” jest bardzo popularnym kanałem oglądanym przez polskich kierowców, jednak na razie dostępny jest tylko za pomocą telewizji kablowej lub satelitarnej [Wikipedia, dok. elektr.]. Większość kanałów telewizyjnych na swojej antenie umieszcza programy i magazyny dla kierowców. Jednym z najbardziej znanych programów telewizyjnych przeznaczonych dla kierowców jest brytyjski program „Top Gear”. Nadawany od 1977 roku prezentowany jest po dziś. Program zaczynał jako typowy magazyn motoryzacyjny, prezentujący nowe modele samochodów i inne zagadnienia związane z motoryzacją, jak bezpieczeństwo czy koszty eksploatacji. W latach 90-tych zmienił swój profil na kontrowersyjny magazyn dla miłośników sportowej jazdy z elementami show. Aktualnie jest prowadzony przez trzech znawców motoryzacji; przyciąga miliony widzów na całym świecie. Stałą częścią tego programu jest poddawanie 46 samochodów wymyślnym i niespotykanym testom [Kramp, dok. elektr.]. Innymi programami o podobnej tematyce są programy, „Pełnym gazem” nadawany przez Polonię 1, czy teŜ program „Na osi” nadawany przez TVN Siedem. TakŜe polska ogólnokrajowa stacja telewizyjna TVP1 raz w tygodniu, w programie „Pogoda dla kierowców” przedstawia przewidywane warunki meteorologiczne na krajowych drogach. RównieŜ regionalny program TVP Kraków nadaje program adresowany do kierowców. Program ten o nazwie „Jedź bezpiecznie” prezentuje waŜne tematy z zakresu przepisów ruchu drogowego oraz pokazuje niebezpieczne zachowania kierowców na krakowskich drogach. Radzi jak zachować się w trudnych sytuacjach [Program TVP dok. elektr.]. Stacje i programy telewizyjne są wspaniałą alternatywą jako źródło informacji dla kierowców. Dzięki wielokanałowemu przesyłowi informacji i przekazywanym realnym obrazom dają duŜo zadowolenia i relaksu. Kierowcy bardzo chętnie czerpią z telewizji informacje, śledząc i oglądając nadawane programy. 3.1.4. Internet Internet jest nowoczesnym i bardzo wartościowym medium informacji. Jest osiągnięciem cywilizacji, bez którego wiele osób nie potrafi sobie wyobrazić procesu komunikowania. Wpływ Internetu na zmiany gospodarcze, polityczne i społeczne jest bezdyskusyjny. Jego przestrzeń i pojemność jest ogromna, dlatego jest tak olbrzymi. WaŜną cechą Internetu jest nieograniczony zasięg oraz ciągle szybko rosnąca popularność tego środka komunikacji. Największym atutem Internetu jest moŜliwość szybkiego przesyłania danych. W kilka sekund informacja moŜe być przesłana na drugi koniec kuli ziemskiej. Prace nad Internetem rozpoczęły się w USA w 1969 roku. Jej celem było stworzenie sieci, która mogłaby przetrwać atak nuklearny. Miała zapewnić niezawodność, wydajność i niezaleŜność. W Polsce Internet udostępniono w 1991 roku. Dziś uŜytkownikami Internetu są miliony osób. Coraz częściej informacje drukowane odsyłają odbiorcę do informacji udostępnionych pod postacią online w Internecie [Monet 1999]. Korzystając z sieci Internet mamy dostęp do wielu portali samochodowych. Na ich stronach kierowca moŜe uzyskać porady na temat, np. kupna bagaŜnika dachowego, przygotowania pojazdu do zimy, kupna opon letnich,... Ponadto serwisy 47 oferują testy samochodów, najnowsze informacje o nowych przepisach, oceny uŜytkowników pojazdów. MoŜna takŜe znaleźć informacje dotyczące aktualnych cen samochodów oraz obliczyć kredyt na jego zakup. Jednym z pierwszych polskich serwisów samochodowych był uruchomiony w 1998 roku portal „Moto”. Obecnie oferuje on dziesiątki tysięcy ofert kupna i sprzedaŜy, poczynając od przyczep, poprzez jednoślady, pojazdy rolnicze, samochody osobowe do autobusów. Portal ten oferuje teŜ pomoc w uzyskaniu kredytów oraz ma bardzo rozbudowany dział informacyjny. Aktualności, premiery, przegląd prasy motoryzacyjnej przyciągają kierowców, a według badań portalu są nimi w 79% męŜczyźni [Moto-portal, dok. elektr.]. Innym równieŜ rozbudowanym portalem jest działający od 2003 roku serwis „Auto – Giełda Samochodowa”. Inne dostępne polskie portale to: „MotoWP”, „Autocentrum”, „4x4”. Z zagranicznych: portugalski „AutoPortal”, niemiecki „AK Portal” czy angielski „Automobile – Portal”. Sieć Internet umoŜliwia takŜe dostęp do drukowanych czasopism o tematyce motoryzacyjnej. Daje to moŜliwość pobieŜnego przeglądania czasopism bez konieczności wychodzenia z domu. Taką moŜliwość daje czasopismo „AutoExpert”. Na stronie WWW czasopisma, zaprezentowana jest okładka oraz spis treści aktualnie wydawanego periodyku. Dzięki temu moŜemy spokojnie zastanowić się czy oferowany numer nas zaciekawi. Ponadto dzięki rozbudowanej strukturze strony moŜemy zaprenumerować czasopismo w wersji drukowanej. W podobny sposób funkcjonują inne strony Internetowe czasopism motoryzacyjnych, np. dwumiesięcznik „Samochody Specjalne”, miesięcznik „AutoElektro”, czy belgijski tygodnik „AutoGids”. Hitem okazał się tygodnik „Auto-Świat”. Rozpoczął on od niedawna sprzedaŜ tzw. ewydań czasopisma. Są to mutacje tytułu prasowego, rozpowszechnianie drogą elektroniczną. Zawiera ona ten sam materiał redakcyjny, który moŜna znaleźć w wersji drukowanej. Jest w tym samym okresie sprzedaŜy co wersja drukowana. Ewydania wzbogacone są o multimedia. Oczywiście po wykupieniu prenumeraty online uŜytkownik moŜe na bieŜąco logować się na stronie czasopisma i pobierać nowe numery czasopism [Stefanowicz, dok. elektr.]. Dzięki moŜliwościom Internetu moŜemy odwiedzić np. muzeum motoryzacji bez konieczności wyjścia z domu. Jest to wspaniała okazja dla tych kierowców, którzy nie mają byt wiele czasu lub nie mogą z innych względów zwiedzić naocznie takich 48 obiektów. Obecnie większość muzeów na świecie oferuje podgląd swoich zbiorów fragmentarycznie lub w całości przez sieć Internet. Przykładem tego moŜe być „Muzeum Motoryzacji i Techniki w Otrebusach”, które oferuje nam multimedialną wycieczkę po swoich zbiorach, podgląd galerii, udostępnia krótkometraŜowe filmy oraz forum. Na swojej stronie internetowej wyświetla dane teleadresowe, opowiada o swojej historii oraz przekłada plany na przyszłość [Muzeum Motoryzacji i Techniki, dok. elektr.]. Innymi podobnym informacjami online dysponują takie muzea jak: „Muzeum Motoryzacji w Poznaniu”, „Muzeum MOTORETRO w Białymstoku”, „Porsche Museum w Niemczech”, czy „Sports Cars Museum w Czechach”. Ilustracja 9 przedstawia fotografię swobodnie udostępnioną przez „Sports Cars Museum”, na której zaprezentowany jest sportowy samochód marki Ferrari Testarossa. Ilustracja 9: Pojazd Ferrari Testarosa pokazany w Sports Cars Museum. Źródło: Sports Cars Museum. [dok. elektr.]. Do powyŜszego zdjęcia na stronie muzeum dołączone są informacje o parametrach technicznych pojazdu oraz o jego historii. Strona dostępna jest w dwóch językach (czeskim i angielskim), co umoŜliwia lepszy przekaz wiadomości osobom zwiedzającym muzeum. Ponadto dzięki sieci Internet moŜna o kaŜdej porze dnia połączyć się oficjalną stroną Wydziału Ruchu Drogowego Policji, StraŜy Miejskiej, czy Pogotowia, a nawet wysłać e-maila z zapytaniem dotyczącym nurtującego kierowcę problemu. MoŜna 49 takŜe znaleźć dane teleadresowe zakładów mechanicznych, dealerów samochodowych, czy instytucji ubezpieczeniowych. Przewaga Internetu nad prasą w dziedzinie dostarczania informacji jest ogromna. Zasięg, aktualność i sposób prezentacji treści w Internecie jest lepszy [Góralska, dok. elektr.]. Ilustruje to tabela 3. Tabela 3: Porównanie prasy i Internetu jako źródła informacji dla kierowców. Prasa Internet Techniczne umiejętności kierowcy jako odbiorcy śadne Częstotliwość zmiany aktualności informacji Rodzaj komunikowania się ze źródłem Codziennie, dwa razy w tygodniu Przekaz jednokierunkowy. Autor przekazuje tylko informacje, które uwaŜa za stosowne. Lokalny Minimalna znajomość obsługi komputera, oraz Internetu Ciągłość, serwis jest „Ŝywy” Wielokierunkowy przekaz. MoŜliwość sprecyzowania i wyboru informacji. Globalny Zasięg geograficzny Źródło: Opracowanie własne. Jak widać, przy minimalnej znajomości obsługi komputera oraz Internetu moŜemy korzystać z szybkiego i olbrzymiego źródła informacji. Dzięki informacji zwrotnej uzyskamy lepiej sprecyzowaną informację, która zaspokoi nasze oczekiwania. Internet jest bardzo szybko rozwijającym się źródłem informacji dla kierowców. UmoŜliwia dostęp z kaŜdego obszaru kuli ziemskiej. Informacje w nim zawarte chociaŜ nie zawsze pewne to są dostępne. Internet stara się zastąpić inne źródła informacji, dysponując wysoką techniką multimedialną. Jest nieocenzurowanym źródłem wiedzy i informacji. Jako źródło informacji ma przed sobą przyszłość. Podsumowując, media jako źródło informacji odgrywały i odgrywają olbrzymie znaczenie w Ŝyciu kierowców. Początkowo prasa, która uczestniczyła przy narodzinach motoryzacji wytworzyła sobie grono zwolenników (kierowców). Później rolę przodującą przejęło radio. Było ono nowatorskie, gdyŜ dawało wygodę odbioru 50 informacji z równoczesną moŜliwością prowadzenia pojazdu. Finalnym i zarazem rewelacyjnym źródłem informacji w XX wieku stała się telewizja oraz sieć Internet. Dają one wielokanałowy przesył informacji dzięki czemu są tak atrakcyjne. Internet w dalszym ciągu się rozwija i będzie najlepszym źródłem informacji dla kierowców w XXI wieku. Następnym omawianym przeze mnie zagadnieniem będą źródła tradycyjne. Ich rola w omawianym procesie komunikowania jest równieŜ znaczna. 3.2. Źródła tradycyjne Źródła tradycyjne, w których znajdują się informacje niezbędne dla kierowców to przede wszystkim ksiąŜki, czasopisma, ulotki reklamowe, broszurki, instrukcje, afisze. Informacje w nich zawarte mają postać znaków i są moŜliwe do odczytania tylko przy znajomości ich znaczenia. Najczęściej są to informacje zapisane w jakimś języku. 3.2.1. KsiąŜki KsiąŜka jest dziełem samoistnym pod względem treściowym, naleŜy do dokumentów piśmienniczych publikowanych, które mogą być opracowane przez jednego lub wielu autorów. Jednak zbyt długi cykl wydawniczy powoduje iŜ nie są one zbyt szybkim i aktualnym źródłem informacji. Pierwsze ksiąŜki zostały do Polski przywiezione na początku pierwszego tysiąclecia przez duchownych przybyłych z Czech w orszaku Dąbrówki [Wikipedia, dok. elektr.]. W tym czasie znajomość pisania i czytania na terenie Polski była zjawiskiem zupełnie wyjątkowym. Umiejętność tą posiadali tylko obcokrajowcy, misjonarze, duchowni. Warsztaty pisarskie mieściły się w klasztorach. Obecnie po tysiącu latach umiejętność pisania i czytania w naszym kraju jest powszechna. Zasadniczą cechą ksiąŜki drukowanej jest jej podręczność. Dzięki jej rozmiarom fizycznym moŜna zabrać ją do samochodu, na wycieczkę, na plaŜę. Jej konstrukcja oraz łatwość odczytu informacji ma ogromne znaczenie w miejscach, gdzie nie mamy dostępu do elektroniki. Wygląd ksiąŜki przemawia do odbiorcy (czytelnika) swoją rangą i zasobem informacji. WaŜny teŜ jest bezpośredni, fizyczny kontakt odbiorcy z ksiąŜką, który implikuje bezpośrednią lekturę. WyraŜanie postaci graficznych informacji w ksiąŜce, ma specyficzny charakter z uwagi na ich 51 rozmieszczenie. KaŜda partia tekstu występuje na kolejnych stronach ksiąŜki. Zapis informacji oparty jest na odpowiednich regułach, hierarchii i porządku. Treść powieści czy dzieła naukowego zaczyna się zazwyczaj od wstępu lub pierwszego rozdziału, w encyklopediach hasła ułoŜone są w porządku alfabetycznym. MoŜemy wręcz mówić o fizycznie utrwalonym i oznaczonym (poprzez kolejne numery stron), liniowym porządku informacji w ksiąŜkach drukowanych. Numery stron ksiąŜki stanowią klucze, którymi odbiorca posługuje się przy korzystaniu ze spisów treści. Czasami, np. w encyklopedii odbiorca aby znaleźć poszukiwane informacje szuka hasła wertując stronnice ułoŜone alfabetycznie [Góralska, dok. elektr.]. KsiąŜki dla kierowców przesiąknięte są przede wszystkim tematyką związaną z motoryzacją. Są to słowniki samochodowe, opisy nowych rozwiązań technicznych, metody pomiarów róŜnych parametrów, lakiernictwo, blacharstwo, tuning pojazdów. Rozprawy na temat budowy pojazdów samochodowych (gaźników, układów zawieszenia, układów bezpieczeństwa, silników). Wydawnictwem po którego ksiąŜki najczęściej sięgają kierowcy jest „Wydawnictwo Komunikacji i Łączności”. Powstało tuŜ po II wojnie światowej i zyskało sobie ogromną popularność wśród kierowców przekraczając w 2004 roku ilość 145 milionów wydanych egzemplarzy. Początkowo wydawnictwo to zajmowało się wydawaniem publikacji szkoleniowych z zakresu drogownictwa oraz transportu samochodowego. Pod koniec lat 80-tych XX wieku pojawiły się pierwsze publikacje informatyczne. Obecnie najczęstsze pozycje wydawnicze to ksiąŜki o tematyce naprawczej, bezpieczeństwa oraz nauczania. Największą popularnością wśród kierowców cieszą się ksiąŜki dotyczące napraw wydawane dla poszczególnych typów pojazdów [Encyklopedia Powszechna PWN, dok. elektr.]. Innym typem ksiąŜek, po które często sięgają kierowcy to otrzymywana wraz z kupnem samochodu „ksiąŜka pojazdu”. Informacje zawarte w tej ksiąŜce potrzebne są do prawidłowego uŜytkowania pojazdu. Opisują metodę uruchomienia pojazdu, przewoŜenia osób, tłumaczą znaczenie kontrolek na desce rozdzielczej. Ponadto podają informacje na temat przeglądów okresowych oraz warunków gwarancji. KsiąŜka pojazdu jest podstawowym i obowiązkową lekturą dla kaŜdego kierowcy, gdyŜ zawiera informacje niezbędne i bardzo przydatne przy eksploatacji pojazdu. 52 Ostatnio coraz częściej próbuje się zastąpić ksiąŜkę drukowaną, ksiąŜką dostępną on-line (tzw. e-bokiem). Ma to swoje wady i zalety. NajwaŜniejsze z nich zawiera tabela 4. Tabela 4: RóŜnice pomiędzy ksiąŜką drukowaną a wydaną w wersji elektronicznej. KsiąŜka drukowana Powszechnie ustalona KsiąŜka (e-book) Postać fizyczna Nieustalona (cd-rom, dysk komputera, dyskietka) Odczyt informacji Prosty – umiejętność czytania Wymaga umiejętności obsługi komputera, Internetu Kontakt z ksiąŜką Bezpośredni (namacalny) Pośredni (nienamacalny) Konstrukcja tekstu Stała Zmienna (moŜna dopasować, wielkość tekstu, obrazków, zmienić kolory) Odczyt multimedialny tekstu Brak Istnieje taka moŜliwość Źródło: Opracowanie własne. Jak widać z tabeli e-book jest bardziej atrakcyjnym źródłem informacji, dzięki swojej zmiennej postaci. Warto jednak dodać, Ŝe ksiąŜkę w tradycyjnej postaci moŜemy odczytać bez pomocy jakichkolwiek elektronicznych urządzeń. KsiąŜka jako źródło informacji dla kierowców jest dobrym informacji. Pozyskiwane z niej informacje są wiarygodne i pomagają kierowcom pogłębić swoją wiedzę, zaspokoić zainteresowania. Przykładem tego jest dobrze prosperujące od 60ciu lat Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, które zawsze miało duŜe grono czytelników – kierowców. 3.2.2. Czasopisma fachowe Czasopismem nazywamy wydawnictwo ciągłe ukazujące się nie częściej niŜ dwa razy w tygodniu. Ze względu na adresatów moŜemy je podzielić, na: dziecięce, młodzieŜowe, dla dorosłych, kobiece, fachowe, itd. Czasopisma fachowe cechuje duŜa aktualność informacji. Łatwy dostęp, moŜliwość szybkiej orientacji treści, zwięzłość oraz prezentacja poglądów wielu autorów na ten sam temat [Encyklopedia wiedzy o prasie 1976]. Dzięki czasopismom fachowym grupy społeczne, dla których 53 jest ono adresowane mają moŜliwość śledzenia aktualnego stanu wiedzy w określonej dziedzinie. Pomagają dokonać wyboru w oferowanych na rynku usługach, oraz inwestycjach [Kucharski; Ociepko 2001, s. 82-86]. Czasopisma fachowe kierowane są wąskiej grupy odbiorców. Największą grupą odbiorców czasopism motoryzacyjnych są właśnie kierowcy. Tygodniki, dwutygodniki, miesięczniki, kwartalniki i roczniki z tej dziedziny wiedzy są najczęściej prenumerowane przez kierowców, dla których czasopisma te tą skarbnicą wiedzy. W Polsce wydawanych jest kilkadziesiąt czasopism o tej tematyce. Jednym z najbardziej znanych jest wydawany od 1995 roku tygodnik „Auto Świat”. W tygodniku tym oprócz nowości motoryzacyjnych moŜna znaleźć informacje o sportach motorowych i nowinkach technicznych. „Auto Świat” co dwa miesiące wydaje ekstra numer specjalny. Są w nim specjalistyczne porady dla kierowców i właścicieli pojazdów. Co czwarty numer czasopisma oferuje dodatek, w którym są zamieszczone ogłoszenia kupna i sprzedaŜy pojazdów samochodowych [Okurowski 2007, s. 31-33]. Innym bardzo znanym i zarazem najstarszym w Polsce czasopismem dla kierowców jest tygodnik „Motor”. Ukazujący się od 1952 roku budził olbrzymie zainteresowanie. Powołany przez Polski Związek Motorowy tygodnik sprzedawał się doskonale, z uwagi na ogromne zapotrzebowanie na informację dla czytelników. Tygodnik ten słuŜy teŜ jako poradnik dla kierowców w celu prowadzenia napraw oraz powaŜnych remontów pojazdów. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku tygodnik na rok musiał zawiesić swoją działalność. Obecnie funkcjonuje w niewielkim nakładzie rywalizując z czasopismami zachodnimi. Mocną stroną tego czasopisma są liczne wywiady, łącznie z włoskim projektantem samochodów Giorgio Giugiaro [Borkowski 1988, s. 17-19]. Od 1989 roku, po przemianach ustrojowych nasz polski rynek zaczęła ogarniać fala zachodnich czasopism o profilu motoryzacyjnym. Był to wspaniały moment napływu informacji, które przez dziesiątki lat były zakazane. Obiektywne opinie, szybkie samochody, rozwój techniki skłoniły polskich kierowców do kupowania nowych czasopism. Obecnie na polskim rynku moŜemy kupić czasopisma obcojęzyczne w oryginalnych wersjach, np. „American Iron”, „Auto Bild”, „Fast Car”. 54 Czasopisma fachowe stanowią alternatywną formę zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców. Zawierają aktualne informacje a ich prenumerata gwarantuje ciągłość przekazu. W czasopismach tych często prowadzone są tematyczne „kąciki”, które uatrakcyjniają te periodyki. 3.2.3. Ulotki, broszurki, mapy Ulotka jest drukiem reklamowym o małej objętości. Z reguły ma postać jednej kartki. Są na niej umieszczone niezbędne informacje dotyczące firm, instytucji, organizacji. Charakterystyczną cechą ulotek jest pozostawianie ich w miejscach publicznych (przychodnie, parkingi samochodowe, sklepy), lub rozdawanie ich ręcznie na ulicach [Encyklopedia Powszechna PWN, dok. elektr.]. Kierowcy najczęściej spotykają ulotki za wycieraczką swojego samochodu. Są to przewaŜnie ulotki o tematyce handlowej, nakłaniające do kupna jakiegoś produktu (opon, wycieraczek, środków kosmetycznych), lub oferujące usługi mechaniczne typu: naprawa powypadkowa, przeglądy. Innymi miejscami gdzie kierowcy napotykają takie ulotki są skrzyŜowania, zakłady mechaniczne, ubezpieczalnie, salony sprzedaŜy. ChociaŜ ulotki są małych rozmiarów i zawierają lakoniczną treść to jednak nie są chętnie przeglądane. Powodem tego jest fakt, Ŝe dostarczają informacji, które z reguły są zbędne i niepotrzebne odbiorcy. Najlepiej przyswajalnymi przez kierowców ulotkami są oferty salonów samochodowych. Ulotki te kierowcy biorą świadomie wprost z salonów a ich zawartość jest szczegółowo analizowana. Jedną z takich ulotek z 1969 roku, znanej polskiej firmy „Polmozbyt” przedstawia ilustracja 10. Reklamuje ona pojazd osobowy Syrena 104. 55 Ilustracja 10: Ulotka reklamowa pojazdu Syrena 104. Źródło: Krzychu, red. Historia pewnej Syreny 104. [Dok. elektr.]. Z powyŜszej ulotki moŜna się dowiedzieć o tym, Ŝe pojazd Syrena 104 to bardzo ekonomiczny samochód, łatwy w rozruchu, posiada skuteczne ogrzewanie oraz, Ŝe jest tani. Takie informacje z pewnością przydadzą się kupującemu kierowcy. Bardziej rozbudowaną formą ulotki są broszurki oraz instrukcje. Obejmują one od kilku do kilkudziesięciu stron. Tematyka broszurek jest podobna do ulotek, lecz w bardziej szczegółowym stopniu omawiają temat. Instrukcje zaś zawierają informacje potrzebne do właściwej eksploatacji pojazdów. Jak widać, ulotki i broszurki zawierają informacje lakoniczne i konkretne. Sprowadzają się one w większości do celów marketingowych, reklamowych. Ich wadą jest dostarczanie kierowcom informacji niepotrzebnych i niechcianych. W Ŝyciu kierowców waŜną rolę źródła informacji spełnia równieŜ mapa drogowa. Jest ona graficznym przedstawieniem rzeczywistości. Przedstawia połoŜenie dróg, obiektów, spis ulic, osiedli. Wszystko to naniesione jest na siatkę 56 współrzędnych geograficznych. Na niektórych mapach opisane są najwaŜniejsze obiekty zabytkowe, hotele, muzea, teatry. 3.3. Znaki drogowe Znaki i sygnały drogowe są to źródła informacji niezbędne w ruchu drogowym. Ich znaczenie i zakres w Polsce reguluje Rozporządzenie ministrów Infrastruktury oraz spraw wewnętrznych i administracji z dnia 31 lipca 2002 roku w sprawie znaków i sygnałów drogowych. Znajomość znaków i sygnałów drogowych jest obowiązkowa dla wszystkich kierowców. Potwierdza to ukończony kurs, jednak w miarę upływu czasu przepisy się zmieniają i kierowcy we własnym zakresie muszą się doszkalać. W większości krajów znaki są takie same. RóŜnice czasami wynikają z lokalnej specyfiki (np. w ruchu lewostronnym). Fizycznie znaki drogowe moŜemy podzielić na: • Znaki pionowe - w postaci tarcz, tablic z napisami lub symbolami, które występują równieŜ w postaci znaków świetlnych; • Znaki poziome - w postaci linii, napisów i symboli umieszczonych na nawierzchni drogi. Oprócz wymienionych znaków stosuje się teŜ znaki związane z oznaczeniem pasa drogowego, urządzeń bezpieczeństwa ruchu. Wszystkie znaki muszą być czytelne i jasno sprecyzowane, gdyŜ kierowca na ich podstawie podejmuje „za kierownicą” waŜne decyzje. Wspomniane Rozporządzenie określa znaczenie znaków, dzieląc je na grupy. Są to grupy: znaków zakazu, znaków nakazu, znaków ostrzegawczych, znaków informacyjnych, oraz tablic. Wszystkie znaki pełnią w ruchu drogowym dwie podstawowe funkcje: • Funkcję informacyjną – wyraŜając pewnie fakty, stany, które mogę się wydarzyć w ruchu drogowym (np. znak ostrzegawczy „sypki Ŝwir”); • Funkcję wychowawczo - apelatywną – słuŜąc do sterowania zachowaniem uŜytkowników dróg (np. znak zakazu „zakaz wjazdu”). Język znaków drogowych jest językiem sztucznym (formalnym), gdyŜ został celowo zbudowany. Jest on teŜ kodem niejednorodnym. Świadczy o tym fakt, Ŝe znaki te zawierają elementy innych kodów. Jest w nich odrobina języka naturalnego, 57 etnicznego, szczególnie jest to widoczne na tablicach nazw miejscowości. Innym tego przykładem są oznaczenia liczbowe, określające odległość, tonaŜ, szerokość. O niejednorodności znaków drogowych świadczy jeŜ ich ikoniczność i arbitralność (bezwzględność). Znaki ikoniczne stanowią klasę najsilniejszą co jest uwarunkowane międzynarodowym zasięgiem ich uŜywania [Bojar 1987, s. 238]. Ilustracja 11 prezentuje kilka znaków ikonicznych: Ilustracja 11: Znaki drogowe o charakterze ikonicznym. zwierzęta gospodarskie oszronienie jezdni zakaz wjazdu rowerów zator drogowy Źródło: Opracowanie własne na podstawie rozporządzenia ministrów infrastruktury oraz spraw wewnętrznych i administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. 2002 nr 170 poz. 1393). Jak widać właściwości ikoniczne omawianych znaków są oczywiste dzięki czemu łatwo moŜna zorientować się jaką informację nam przekazują. Są one właściwie odbierane nawet przez uŜytkowników ruchu drogowego, którzy nie przeszli Ŝadnego przeszkolenia w zakresie ich znaczenia (np. dzieci). Znaki drogowe dzięki swojej dwuklasowej budowie pozwalają tworzyć niewielką ilość jednostek elementarnych. Dzieje się tak z powodu fizycznego podziału znaków na grupy, w których istnieje jeden wyraźny wspólny element. Przedstawia to poniŜszy podział. • Kształt tablicy: prostokąt, koło, trójkąt; • Kolor tablicy: niebieski, biały, Ŝółty; • Obecność lub brak czerwonego obrzeŜa [Bojar 1987, s. 239]. Ta dwuklasowość znaków powoduje lepsze zapamiętanie ich znaczenia przez kierowców oraz pozwala na szybsze ich odczytanie. Przykładem tego jest sytuacja, w której kierowca dojeŜdŜając do skrzyŜowania nie wie kto ma pierwszeństwo przejazdu. Zwróciwszy uwagę na sam kształt znaku odwróconego tarczą, który obowiązuje innego uczestnika ruchu, wie jaki jest właściwy porządek ruchu na 58 skrzyŜowaniu. Są to znaki całkowicie rozpoznawalne. Kilka takich znaków przedstawia ilustracja 12. Ilustracja 12: Znaki drogowe rozpoznawalne dzięki kształtowi tablicy. droga z pierwszeństwem stop ustąp pierwszeństwa Źródło: opracowanie własne na podstawie rozporządzenia ministrów infrastruktury oraz spraw wewnętrznych i administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. 2002 nr 170 poz. 1393). Znaki o kształcie obróconego kwadratu, ośmioboku, oraz odwróconego prostokąta są niepowtarzalne, dlatego ułatwiają kierowcom odczyt zawartych w nich informacji [Przybyszewski 1994]. Jednak często samo poprawne zrozumienie znaczenia informacji, która jest umieszczona na tarczy znaku nie wystarcza. Bez pewnej dodatkowej wiedzy jest ona niepełna. Kierowca moŜe nie wiedzieć, w którym miejscu dany znak obowiązuje i znajdzie się w sytuacji wielce problemowej. Jednak sprawy te reguluje wspomniane rozporządzenie. RozwaŜmy więc przypadki, jak na ilustracji 13. Ilustracja 13: Miejsca obowiązywania znaków drogowych. • Znaki informacyjne obowiązujące w miejscu w którym stoją toaleta publiczna przystanek autobusowy 59 punkt informacji turystycznej • Znaki informujące nas o miejscu które znajduje się niedaleko (podana jest odległość) • 100 m 100 m 100 m stacja paliwowa telefon restauracja Prezentowane miejsce znajduje się około 150 – 250 metrów za znakiem stromy podjazd • niebezpieczny skręt w prawo przejazd kolejowy z rogatkami Miejsce w którym znajduje się znak oznacza początek jego obowiązywania zakaz wyprzedzania ograniczenie prędkości zakaz zatrzymywania Źródło: Opracowanie własne na podstawie rozporządzenia ministrów infrastruktury oraz spraw wewnętrznych i administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. 2002 nr 170 poz. 1393). Jak widać znaki te posiadają teŜ informację ukrytą. Dla laika jest ona nie widoczna, ale kaŜdy kierowca chcąc odnaleźć się w ruchu drogowym musi ją znać. WaŜną cechą niektórych zestawów znaków drogowych w procesie przekazywania informacji jest ich redundancja. Jest ona zdolnością komunikatu do zawierania większej ilości informacji, niŜ jest to niezbędne w celu przekazania treści. Do jej największej zalety zaliczyć moŜna zapobieganie stratom informacji wynikającym z uszkodzenia znaku. W komunikacji drogowej redundancję osiąga się dwoma sposobami: 60 • Nadając kilkukrotnie tą samą informacje, co jest nieekonomiczne; • Poprzez to, Ŝe znaki róŜnią się od siebie więcej niŜ jednym elementem. Redundancja moŜe wystąpić w przypadku stawiania znaków kolejno za sobą (znaki przez przejazdami kolejowymi) [Bojar 1987, s. 246]. Jak widać, mimo gwałtownego rozwoju mass-mediów, tradycyjna postać ksiąŜek, czasopism, nadal ma swoich zwolenników. Znaki drogowe od początku towarzyszyły kierowcom, wyjaśniając im prawa ruchu drogowego i regulując porządek na drogach. Są one niezbędne i uwaŜam, Ŝe są najczęściej wykorzystywanym źródłem informacji podczas prowadzenia pojazdów. W poniŜszym podrozdziale przedstawię źródła prawne, które są ostatnim źródłem informacji omawianym w pracy. 3.4. Źródła prawne Znajomość przepisów prawnych dotyczących ruchu drogowego jest dla kierowców konieczna. Przepisy te regulują ruch drogowy, określają wyposaŜenie pojazdów, niezbędne badania kierowców, objaśniają znaczenie znaków drogowych, dopuszczenie pojazdów do ruchu. Do najwaŜniejszych aktów prawnych, z których kierowcy czerpią informacje zaliczymy: • Ustawę z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym; • Ustawę z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji; • Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu przedmiotów wyposaŜenia i części wymontowanych z pojazdów, których ponowne uŜycie zagraŜa bezpieczeństwu ruchu drogowego lub negatywnie wpływa na środowisko; • Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 września 2003 r. w sprawie kierowania ruchem drogowym; • Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 października 2005 r. w sprawie towarów niebezpiecznych, których przewóz drogowy podlega obowiązkowi zgłoszenia. Nie sposób wymienić wszystkich aktów prawnych. Warto zwrócić uwagę na takie ich cechy jak aktualność i wiarygodność. PowyŜsze akty prawne w większości są 61 na bieŜąco modyfikowane, gdyŜ dostosowuje się je do aktualnych potrzeb. Dlatego teŜ w nazwie moŜe się pojawić bardziej aktualna data oraz wyraz „...o zmianie...”. Wiarygodność informacji wiąŜe się z wiarygodnością źródła. Kierowca, aby mieć pewność, Ŝe poszukiwany akt prawny jest wiarygodny, musi szukać go w renomowanym źródle. Najczęściej spotykane źródła aktów prawnych niezbędne kierowcom to: a) Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej - jest najwaŜniejszym polskim źródłem aktów prawnych. Jest to najbardziej wiarygodne źródło informacji o przepisach ruchu drogowego. Dziennik ten wydawany jest przez Prezesa Rady Ministrów, a zawiera między innymi: ustawy, rozporządzenia, umowy międzynarodowe, uchwały. Dostęp do Dziennika moŜna uzyskać dwoma sposobami: • w wersji drukowanej – w urzędach terenowych organów administracji rządowej lub organów samorządu terytorialnego, w bibliotekach publicznych oraz bibliotekach prawnych uczelni wyŜszych • w wersji elektronicznej – na stronie Internetowego Systemu Aktów Prawnych Sejmu lub w systemach informatycznych firm komercyjnych (np. Lex Polonica, Porta Legis). Dodaję, iŜ do 30 kwietnia 2008 roku, tekstom elektronicznym nie przysługuje przedmiot autentyczności! Źródło to stanowi podstawę dla innych, mniej obszernych źródeł prawnych. KsiąŜek prawniczych, portali, serwisów. PoniŜej przedstawię kilka serwisów i portali Internetowych, które prowadzą działy poświęcone aktom prawa słuŜącym kierowcom. b) Serwisy i portale Internetowe - mimo niewielkiego zakresu informacji posiadają duŜą aktualność. Informacje prawne w nich zawarte w większości dotyczą zmian przepisów prawa, a strony te mają za cel poinformować o nich kierowców. Do tego typu portali i serwisów moŜna zaliczyć: serwis „CAR SAFE”, serwis „Kodeksdrogowy.com.pl”, portal „Polska Organizacja Turystyczna” oraz działy motoryzacyjne takich portali jak: „Interia” czy „Wirtualna Polska”. PoniŜej przedstawię fragment informacji prawnych o przepisach, dostępnych na stronie Polskiej Organizacji Turystycznej: 62 „...Aby nasz urlop minął bez niepoŜądanych niespodzianek, warto przypomnieć sobie podstawowe zasady ruchu drogowego. Dozwolona prędkość na drogach • teren zabudowany – do 50 km/h • poza terenem zabudowanym – do 90 km/h • strefa zamieszkania – do 20 km/h • droga ekspresowa dwujezdniowa – do 110 km/h • droga ekspresowa jednojezdniowa – do 100 km/h • droga dwujezdniowa o co najmniej dwóch pasach w kaŜdą stronę – do 100 km/h • autostrada – do 130 km/h...” Źródło: Polska Organizacja Turystyczna. [dok. elektr.]. c) Poza serwisami, portalami Internetowymi oraz Dziennikiem Ustaw, źródłem przepisów prawnym są teŜ poradniki oraz broszurki poświęcone tej tematyce. Broszurki takie najczęściej wydaje odpowiedni organ Policji. MoŜna je otrzymać bezpłatnie, np. podczas kontroli drogowej. Przykładem takiej broszurki jest „Zimowy Bezpiecznik Drogowy”, w którym zgromadzono najpotrzebniejsze informacje dotyczące przepisów drogowych. Zawiera on równieŜ wykaz kar za niektóre wykroczenia. JeŜeli chodzi o poradniki to warto przytoczyć tu nazwisko Wojciecha Kotowskiego, który od lat zajmuje się tą problematyką. Do jego najbardziej znanych poradników moŜna zaliczyć: „Kierowca i prawo”, „Nowe znaki i sygnały drogowe”, „Kodeks drogowy – komentarz”. RównieŜ bogato wydawane są poradniki przepisów drogowych Józefa Biernackiego oraz Marka Cecuły. Podsumowując dokonane w tym rozdziale analizy źródeł informacji stwierdzam, Ŝe ich róŜnorodność cech jest olbrzymia. Media w postaci radia, telewizji, Internetu, są wspaniałym źródłem informacji, gdyŜ poprzez róŜnorodność kanałów informacyjnych docierają do adresata. Ponadto radio w samochodzie umila podróŜ, dostarczając co chwile aktualnych informacji. Źródła tradycyjne za to są proste w 63 uŜyciu. Odczytanie z nich informacji nie wymaga posiadania wytworów techniki. Wystarczy tylko umiejętność czytania, czyli rozumienia znaczenia prezentowanych w źródle znaków. Bogactwo źródeł informacji prawnych potrzebnych kierowcom równieŜ jest widoczne. W następnym rozdziale zbadam sposoby oraz stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych wybranej grupy kierowców. 64 4. SPOSOBY I STAN ZASPOKOJENIA POTRZEB INFORMACYJNYCH KIEROWCÓW – BADANIA WŁASNE Poprzednie rozdziały w całości poświęcone były teorii. W tym rozdziale zająłem się ściśle problematyką badawczą, związaną z celem mojej pracy oraz przyjętymi załoŜeniami badawczymi. Opisałem metodę badawczą, którą zastosowałem podczas przeprowadzonych badań oraz zaprezentowałem technikę, która umoŜliwiła mi zebranie potrzebnych informacji. Przedstawiłem teŜ przebieg badań oraz napotkane problemy, które zaistniały podczas zbierania danych. Na końcu rozdziału zaprezentowałem wyniki badań oraz wyciągnięte z nich wnioski. 4.1. ZałoŜenia badawcze, cel i metoda badań Celem mojej pracy było zbadanie stanu zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców, oraz określenie jakimi sposobami są te potrzeby zaspokajane. Miało to na celu uświadomienie w jakim stopniu i jakimi środkami kierowcy zaspokajają swoje potrzeby informacyjne. Hipoteza badawcza, którą sprawdzałem zakładała, Ŝe dostępne źródła informacyjne w wystarczającym stopniu zaspokajają potrzeby informacyjne tej grupy osób. Badania oparłem na ustnym wywiadzie z 16 osobową grupą osób. Byli to kierowcy pracujący w Krakowskiej StraŜy Miejskiej na Oddziale V Podgórze – Wola Duchacka. Wszyscy moi respondenci posiadali prawo jazdy co najmniej kategorii „B” a zadawane pytania dotyczyły ich prywatnego kontaktu z omawianą i badaną problematyką. Moimi respondentami byli męŜczyźni w przedziale wiekowym od 27 do 40 lat. W pracy do weryfikacji hipotezy posłuŜyłem się metodą sondaŜu diagnostycznego. Jest to metoda badań zapoŜyczona z socjologii. Metoda ta polega za zbieraniu i gromadzeniu wiedzy o zjawiskach społecznych, opiniach, poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk społecznych. Metodę sondaŜu stosuje się, gdy respondenci są w stanie dostarczyć nam potrzebnych informacji, gdyŜ istotną cechą tej metody jest stosowanie głównie technik komunikowania [Setnikowska, dok. elektr.]. 65 W problematyce metod badawczych potrzeb informacyjnych głównie stosuje się metody jakościowe [Perek-Białas; Worek 2006, s.17]. Początek ich stosowania w naukach społecznych sięga XX wieku. Są one zazwyczaj prowadzone na niewielką skalę i stosowane do testowania hipotez badawczych. W badaniach jakościowych dąŜy się do poznania motywacji grupy docelowej. UmoŜliwiają one uzyskanie wiedzy o emocjach, barierach, postawach, pragnieniach, potrzebach danej grupy społecznej. Metoda ta jest stosowana w przypadku, gdy badaczowi potrzebne są szczegółowe informacje. Do najwaŜniejszych cech metody jakościowej naleŜą: • Odpowiedzi na pytanie „co”; • Brak moŜliwości przeniesienia wyników na całą populacje; • Elastyczny scenariusz badań; • DuŜy wpływ moderatora na grupę; • Nieco subiektywny charakter interpretacji. W metodzie jakościowej do badania potrzeb informacyjnych kierowców stosuje się technikę wywiadu, ankiety, analizę dokumentów osobistych, obserwacje, techniki statystyczne. Technika jest czynnością pozwalającą na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji i opinii [Węglińska 2002, s. 31]. W celu zebrania niezbędnych informacji, potrzebnych do realizacji moich badań, posłuŜyłem się metodą wywiadu kwestionariuszowego. Charakterystykę tej metody omówię w następnym podrozdziale. 4.2. Charakterystyka narzędzia badawczego Wywiad kwestionariuszowy oparty jest na uprzednio przygotowanym kwestionariuszu, który jest ujednolicony i sformalizowany. Jest on swoistą rozmową przeprowadzaną w sposób wysoce sformalizowany. Technika ta charakteryzuje się kilkoma podstawowymi dyrektywami, których spełnienie jest warunkiem koniecznym: • Badanie powinno być przeprowadzone w sposób bezpośredni, czyli wymaga ono interakcji badacz – respondent. Obie strony muszą być fizycznie obecne w fazie jego realizacji. Rozmowa telefoniczna nie jest wywiadem, gdyŜ rozmówcy jedynie się słyszą. Brak fizycznego kontaktu z respondentem uniemoŜliwia obserwacje np. zachowań niewerbalnych respondenta. 66 • Kwestionariusz wywiadu z wydrukowanymi pytaniami jest podstawą przeprowadzenia rozmowy. Ankieter jest zobowiązany ściśle przestrzegać formuły pytań oraz ich kolejności. Formularz kwestionariusza jest identyczny dla wszystkich respondentów. • Rozmowa powinna być przeprowadzona w sposób indywidualny jedynie z osobą, z którą przeprowadza się wywiad. Jeden ankieter rozmawia z jednym respondentem, niedopuszczalne są sytuacje, gdy w wywiadzie biorą udział osoby trzecie (w tej sferze istnieją pewne odstępstwa, jeŜeli metodologia badania wymaga inaczej). Wywiad oparty jest na standaryzowanym kwestionariuszu. W jego skład mogą wchodzić pytania zamknięte, otwarte i półotwarte. Trafia on wyłącznie do rąk ankietera, który zadaje respondentowi pytania. Ma to na celu dokładne wypełnienie kwestionariusza [Kobyliński, dok. elektr.]. Warunkiem poprawnego przeprowadzenia badania jest przestrzeganie pewnych zasad. Istotne jest odpowiednie dobranie miejsca w którym przeprowadza się badania. Musi zapewnić ono bezpieczeństwo, intymność i swobodę. Poza tym musi być ciche i spokojne. Innym kluczowym czynnikiem jest osobowość ankietera. Musi być to osoba komunikatywna, miła, taktowna, stonowana. Ponadto naczelną zasadą ankietera jest dokładne i wierne odczytywanie pytań. Zaniedbanie tej czynności moŜe spowodować nieprawdziwe wyniki badania. W przypadku pytań otwartych odpowiedzi powinny być zapisane bez skracania. KaŜdy z wywiadów musi być udokumentowany z podaniem pełnych danych osobowych rozmówców [Kobyliński, dok. elektr.]. Opracowany na potrzeby badań kwestionariusz składał się z 20 pytań. Zawierał trzy strony formatu A4 i osobiście jako badacz opinii respondentów, sam dokonywałem w nim wpisów. Pierwsza część pytań w kwestionariuszu dotyczyła cech badanego respondenta. Jego wieku, doświadczenia w prowadzeniu pojazdów samochodowych, ilości pokonywanych rocznie kilometrów, oraz wielkości aglomeracji w której mieszka. Te informacje były mi niezbędne do zbadania pewnych zaleŜności które omówię poniŜej. 67 Tworząc pierwsze pytanie załoŜyłem tezę, Ŝe w środowisku kierowców wiek ma duŜe znaczenie podczas sięgania do Internetu. Moim zdaniem młodsi wiekiem kierowcy częściej do niego sięgają w poszukiwaniu informacji, gdyŜ lepiej znają obsługę tego narzędzia informacyjnego. JeŜeli to przypuszczenie się potwierdzi to moŜna będzie wnioskować, Ŝe warto byłoby przybliŜyć obsługę oraz walory Internetu starszym kierowcom. Odpowiedzi na to pytanie wpisywałem w postaci liczb, które później będę analizował i porównywał z pytaniem dotyczącym sięgania do Internetu. W drugim zasugerowanym przeze mnie pytaniu rozpatruję kwestię stanu frustracji w przypadku niedoboru informacji. Wydaje mi się, Ŝe kierowcy, którzy od niedawna posiadają prawo jazdy czują się bardziej sfrustrowani, gdy nie mogą znaleźć potrzebnej im informacji. Kierowcy, którzy mają juŜ doświadczenie za kółkiem, wielokrotnie zmuszeni byli sięgać do źródeł informacyjnych i przyzwyczaili się do tego, Ŝe mogą w nim nie znaleźć potrzebnej wiadomości. Ten stan juŜ zazwyczaj nie powoduje wśród nich frustracji. Odpowiedzi na to pytanie równieŜ wpisywałem w postaci liczbowej, które poddam analizie i porównaniu z pytaniem dotyczącym stanu frustracji. W trzecim pytaniu zwracam się do respondenta o podanie jak duŜy dystans pokonuje rocznie pojazdem. Zakładam, Ŝe kierowcy, którzy pokonują większą liczbę kilometrów jadąc pojazdem, bardziej doceniają rolę serwisów informacyjnych nadawanych dla kierowców w radiu. Serwisy te są specjalnie nadawane dla nich, aby ułatwić im poruszanie się po drogach. Informują na bieŜąco o warunkach atmosferycznych na drodze, korkach, objazdach. Odpowiedzi na to pytanie podzieliłem na trzy grupy: małą - do 10 tysięcy kilometrów rocznie, średnią - od 11 do 20 tysięcy kilometrów rocznie, oraz duŜą - powyŜej 20 tysięcy kilometrów rocznie. Podział ten pozwoli mi jasno zbadać wyŜej wymienione zaleŜności. Odpowiedzi na to pytanie porównam z pytaniem dotyczącym zainteresowania serwisami dla kierowców w radio. Przy pomocy czwartego pytania pytałem moich respondentów o wielkość aglomeracji w której mieszkają. Ta informacja jest mi niezbędna do zbadania czy środowisko, w którym Ŝyją badani kierowcy ma duŜy wpływ na dostępność źródeł informacyjnych. Według mnie tak, gdyŜ im większa aglomeracja tym więcej sklepów, księgarni, więcej kanałów telewizyjnych, radiowych, a co za tym idzie znacznie 68 większy dostęp do informacji. Wielkość aglomeracji podzieliłem na trzy grupy: wieś, miasta do 100 tyś. mieszkańców oraz miasta powyŜej 100 tyś. mieszkańców, co ułatwi mi weryfikację hipotezy. Wyniki porównam z deklarowanym przez kierowców dostępem do źródeł informacyjnych. Druga część pytań zawartych w kwestionariuszu dotyczy bezpośrednio zbadania stanu zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców oraz słuŜy ustaleniu sposobów ich zaspokajania. Jak juŜ wspomniałem na początku niniejszego rozdziału hipotezą, którą sobie postawiłem jest stwierdzenie, Ŝe dostępne dla kierowców źródła informacyjne w wystarczającym stopniu zaspokajają ich potrzeby informacyjne. PoniŜsze pytania mają umoŜliwić weryfikację tej hipotezy. W piątym pytaniu pytałem respondentów, która z cech informacji dla kierowców ma największe znaczenie. Do wyboru były trzy odpowiedzi: aktualność, kompletność, prawdziwość. Wydaje mi się, Ŝe największe znaczenie ma prawdziwość, gdyŜ, np. informacja niekompletna lecz prawdziwa jest pomocna kierowcy. Respondent mógł wskazać tylko jedną odpowiedź, którą uwaŜa za najwaŜniejszą. Odpowiedź tę zaznaczałem w kwestionariuszu. Jak juŜ wspomniałem, moim zdaniem prawdziwość informacji ma kolosalne znaczenie w procesie komunikowania. Jest teŜ według mnie najwaŜniejsza cecha informacji potrzebnej kierowcy. W pytaniu szóstym załoŜyłem, Ŝe informacje uzyskane z mediów (prasa, radio, telewizja, Internet) są bardziej wiarygodne od tych otrzymanych ze źródeł tradycyjnych (ksiąŜki, czasopisma, broszurki, ulotki), a te z kolei bardziej wiarygodne od informacji zasłyszanych bezpośrednio od innych osób. Ocenie poddałem kaŜde źródło z osobna. Respondent mając do wyboru skalę (niska, średnia, wysoka) oceniał poszczególne źródła. Uzyskane odpowiedzi na to pytanie poddałem analizie i porównaniu. Codzienna prasa to źródło informacji, które towarzyszy społeczeństwu od setek lat. Wiemy, Ŝe znajdują się w niej informacje dla kierowców. Zakładam, Ŝe kierowcy korzystają z nich, a co za tym idzie korzystają z tego źródła. Zbadałem tę tezę za pomocą pytania siódmego. Respondent odpowiadając na to pytanie miał do wyboru trzy odpowiedzi: tak, nie, oraz nie czytam codziennej prasy. Przy okazji zbadałem poczytność codziennej prasy wśród badanej grupy kierowców. 69 Ósme pytanie, które zadawałem respondentom dotyczyło oglądalności stacji i programów telewizyjnych poświęconych kierowcom. Zakładam, Ŝe są przez nich regularnie oglądane, a co za tym idzie są poŜądanym źródłem zaspokojenia potrzeb informacyjnych. Z obserwacji w ostatnich latach zauwaŜyłem wzrost ilości nadawanych programów telewizyjnych dla kierowców. Wnioskuje z tego, Ŝe ich wzrost na duŜy związek z ich oglądalnością. Do wyboru kierowcy mieli dwie moŜliwe odpowiedzi: tak lub nie. W przypadku oglądania prosiłem o wymienienie nazw stacji i programów. Następnym źródłem informacji które badałem był Internet. Jest to nowe medium i „studnia” informacji dla kierowców. Zakładam, Ŝe kierowcy często do niego sięgają poszukując potrzebnych sobie informacji. Tezę tą popieram szybkim i całodobowym dostępem oraz szybką aktualizacją informacji. Odpowiedzi kierowców na dziewiąte pytanie mają potwierdzić załoŜoną hipotezę. Do wyboru kierowcy mieli dwie odpowiedzi: tak oraz nie. Przy odpowiedzi twierdzącej prosiłem o sprecyzowanie jakich informacji w nim szukają. Dziesiąte pytanie dało mi odpowiedź czy serwisy informacyjne dla kierowców nadawane w radio są dobrym źródłem informacji dla kierowców. Pytanie dotyczyło celowego słuchania tych serwisów podczas podróŜy pojazdem. Dostępne odpowiedzi moŜna było sklasyfikować jako: tak, nie oraz nie słucham radia w pojeździe. Zakładam, Ŝe informacje nadawane w serwisach są interesujące i kierowcy często po nie sięgają. Czasopismo to wspaniałe źródło informacji. Obecnie mamy duŜy wybór czasopism przeznaczonych dla kierowców. Zakładam, Ŝe są w nich informacje, które powodują ich duŜą poczytność wśród kierowców. Hipotezę tę zbadałem przy pomocy pytania jedenastego. Odpowiedzi sklasyfikowałem jako: tak lub nie. W przypadku odpowiedzi potwierdzającej poczytność czasopism, pytałem o konkretne tytuły. KsiąŜki kiedyś stanowiły fundament wiedzy dla kierowców. Obecne według mnie poprzez wysoką cenę oraz rozwój mediów nie są one często wybieranym źródłem informacji. Potwierdzić to mają odpowiedzi na pytanie dwunaste. Odpowiedzi sklasyfikowałem jako: tak lub nie. W przypadku potwierdzenia sięgania po ksiąŜki poprosiłem o podanie ich rodzaju lub tytułów. 70 W trzynastym pytaniu zawartym w kwestionariuszu pytam o ulotki reklamowe rozdawane na skrzyŜowaniach oraz umieszczane za szybą pojazdów. Są one zmorą kierowców, zawierają w większości oferty usług oraz promocje, z których kierowcy korzystają bardzo rzadko. Według mnie nie jest to często uŜywane źródło informacji. Odpowiedzi kierowców sklasyfikowałem jako: tak lub nie. Następne, czternaste pytanie posłuŜyło mi do zbadania stanu wiarygodności informacji uzyskanych z przekazów ustnych. Moim zdaniem przekazy ustne często są nieprawdziwe, gdyŜ informacje przekazywane w ten sposób ulegają zniekształceniom. Wydaje mi się, Ŝe informacja o przepisach ruchu drogowego uzyskana bezpośrednio od innej osoby jest mało wiarygodna i konieczne jest jej potwierdzenie w innym źródle. MoŜliwe odpowiedzi to: tak lub nie. Przy odpowiedzi potwierdzającej ten stan, pytałem kierowców o źródła z których wtedy korzystają. Piętnaste pytanie dotyczyło zbadania wiarygodności policjanta widzianej okiem kierowców. Policjant stoi na straŜy prawa i powinien być dobrze poinformowany o przepisach prawnych. Zakładam, Ŝe jest to wiarygodne źródło informacji dla kierowców. Respondenci poza odpowiedziami potwierdzającymi lub negującymi tą hipotezę, mogli nie mieć zdania na ten temat. Dostępność źródeł informacyjnych dla kierowców jest bardzo istotnym czynnikiem w zaspokajaniu ich potrzeb informacyjnych. Jest to takŜe waŜny problem badany w niniejszej pracy. Badane źródła podzieliłem na: prasę, radio, telewizje, Internet, czasopisma, ksiąŜki, broszurki, ulotki. Respondenci mieli do wyboru potrójną skalę odpowiedzi: mała, średnia, wysoka. Zakładam, Ŝe wszystkie te źródła są w duŜym stopniu dostępne kierowcom. Otrzymane odpowiedzi na szesnaste pytanie pomogły mi to zbadać. Postanowiłem zbadać stan frustracji w przypadku, gdy kierowca nie znajduje oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła informacyjnego. Do zbadania tego stanu posłuŜyło mi pytanie siedemnaste. Zakładam, Ŝe kierowcy często ulegają frustracji, jednak nie zawsze. W pytaniu tym poza odpowiedziami: tak lub nie, umieściłem teŜ odpowiedź: nie wiem, dla tych respondentów którzy nie byli zdecydowani. Pytanie osiemnaste dotyczy zbadania źródeł informacji dla kierowców pod względem ich wiarygodności. Porównywałem znane od dawna źródło informacji czyli 71 prasę, z nowoczesnym medium, Internetem. UwaŜam, Ŝe kierowcy wola sięgać do Internetu, gdyŜ według mnie jest to źródło bardziej wiarygodne. Poza wyborem tych dwóch moŜliwości, moi respondenci mogli takŜe skorzystać z odpowiedzi: nie wiem. KaŜdy kierowca kiedyś „zagubił drogę”. Z jakiego źródła najlepiej jest wtedy korzystać? Zakładam, Ŝe z mapy, bo jest prosta w obsłudze i przejrzysta. Mam nadzieje, Ŝe za pomocą pytania dziewiętnastego uda mi się tę tezę potwierdzić. Do wyboru kierowcy mieli miedzy innymi takie źródła jak GPS, mapa, informacja od przechodniów. Mogli teŜ wskazać inne źródło. Ostatnie, dwudzieste pytanie jest pytaniem otwartym. Zwróciłem się do moich respondentów z zapytaniem w jaki sposób według nich moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców. Zakładam, Ŝe uzyskane odpowiedzi pozwolą mi rozszerzyć horyzonty badanego problemu. W następnym podrozdziale omówię przebieg oraz miejsce wykonywanych badań. Przedstawię równieŜ napotkane problemy, które wynikły podczas przeprowadzonych wywiadów. 4.3. Przebieg badań Badania zostały przeprowadzone w dniach 10.05.2007 – 17.05.2007 roku w budynku StraŜy Miejskiej Miasta Krakowa przy ulicy Cechowej 19. Z kaŜdym respondentem udało mi się przeprowadzić rozmowę indywidualnie i na osobności. Respondenci często zadawali pytania szczegółowe dotyczące badanej problematyki, a technika wywiadu umoŜliwiła mi zaspokojenie ich ciekawości. Ponadto podczas badań wielu respondentów prosiło o wielokrotne powtarzanie i objaśnienie pytań, co według mnie świadczy o powadze uzyskanych odpowiedzi. Kierowcami, którzy pomogli mi przeprowadzić badania oraz daty i godziny wywiadów przedstawiłem poniŜej: • w dniu 10 maja w godzinach 8:50 – 9:00 – Rafał Belina; • w dniu 10 maja w godzinach 16:00 – 16:15 – Wiesław Knapek; • w dniu 10 maja w godzinach 16:30 – 16:45 – Tadeusz Włodek; • w dniu 12 maja w godzinach 13:30 – 13:40 – Maciej Necel; • w dniu 12 maja w godzinach 14:00 – 14:10 – Waldemar Brzeziński; • w dniu 12 maja w godzinach 21:45 – 21-55 – Rafał Wypych; • w dniu 12 maja w godzinach 21:55 – 22:05 – Mieczysław Albin; 72 • w dniu 12 maja w godzinach 22:05 – 22:15 – Jacek Wojtanowski; • w dniu 13 maja w godzinach 15:50 – 16:00 – Sławomir Szydlak; • w dniu 13 maja w godzinach 16:00 – 16:10 – Adam Załoga; • w dniu 13 maja w godzinach 23:00 – 23:10 – Jacek Furman; • w dniu 15 maja w godzinach 12:00 – 12:10 – Dariusz Gniady; • w dniu 16 maja w godzinach 14:50 – 15:00 – Maurycy Janecki; • w dniu 16 maja w godzinach 15:00 – 15:15 – Kazimierz Słotwiński; • w dniu 17 maja w godzinach 14:50 – 15:00 – Krzysztof Bębenek; • w dniu 17 maja w godzinach 15:50 – 16:00 – Michał Ciupka. Szesnastu zbadanych respondentów to około 70% kierowców tego Oddziału StraŜy. Nie udało mi się przeprowadzić wywiadu ze wszystkimi kierowcami, gdyŜ część była na urlopach, chorowała lub nie chciała uczestniczyć w badaniu. Po omówieniu charakterystyki narzędzia badawczego oraz przebiegu badań czas przejść do przedstawienia wyników. Następny podrozdział poświęcony jest ich analizie. 4.4. Wyniki badań Wyniki z badań dadzą podstawę do wyciągnięcia wniosków końcowych. Dlatego ich szczegółowa analiza jest bardzo istotna i konieczna. Omawiając wyniki punkt po punkcie zbadałem czy potwierdzają one moje hipotezy postawione w pytaniach. Na podstawie metryczki udało mi się ustalić, Ŝe wiek moich respondentów wahał się w granicach od 27 do 40 lat. Średnia wieku to 32 lata czyli dość niska. ZałoŜyłem, Ŝe im kierowca młodszy wiekiem tym częściej korzysta z Internetu jako źródła informacyjnego co potwierdziło się w badaniach. Podzieliłem kierowców wiekowo na dwie grupy: młodych 27-30 lat i starszych 36-40 lat. Badania pokazały, Ŝe 67% młodych kierowców sięga do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych, natomiast starszych tylko 33%. Analizując kwestie frustracji wśród kierowców zakładałem, Ŝe jest tym większa im kierowca krócej kieruje pojazdami. Aby to sprawdzić musiałem stworzyć i porównać dwie grupy kierowców: pierwsza to ci, którzy kierują pojazdami do 10 lat; oraz druga, ci którzy kierują pojazdami powyŜej 10 lat. Na podstawie analizy 73 wyników badań moja teza nie potwierdziła się. Z grupy pierwszej 33% respondentów deklarowało, Ŝe są sfrustrowani w tej sytuacji, z drugiej grupy 40%. Te wartości są zbliŜone i na podstawie moich badań wyszło, Ŝe nie ma związku pomiędzy stanem frustracji, a staŜem kierowcy. Badając postawioną hipotezę dotyczącą związku pokonywanego rocznie dystansu z częstotliwością korzystania z serwisów informacyjnych w radio, zakładałem, Ŝe im więcej kilometrów kierowca jeździ to tym częściej korzysta z tych serwisów. Jednak i ta hipoteza nie potwierdziła się. Kierowcy, którzy pokonują rocznie do 10 tyś kilometrów w 83% przypadków słuchają serwisów w radiu. Ci którzy pokonują od 11 – 20 tyś. kilometrów w 67%, a ci co przejeŜdŜają powyŜej 20 tyś. kilometrów rocznie w 75%. Nie ma więc zaleŜności pomiędzy pokonywanym dystansem, a korzystaniem z serwisów dla kierowców w radio. Analizując dostępność źródeł informacji dla kierowców w poszczególnych aglomeracjach, zakładałem, Ŝe im większa aglomeracja tym wyŜsza będzie dostępność źródeł informacyjnych. Hipoteza ta potwierdziła się. Wykorzystując skalę odpowiedzi: 1pkt – mało dostępne, 2pkt - średnio dostępne, 3pkt - wysoko dostępne uzyskałem poniŜsze wartości. Kierowcy którzy mieszkają na wsi (2,28 pkt), kierowcy mieszkający w mieście do 100 tyś mieszkańców (2,45 pkt), kierowcy mieszkający w mieście powyŜej 100 tyś mieszkańców (2,58 pkt). Wyraźnie widać liniowy wzrost dostępności źródeł informacyjnych w duŜych aglomeracjach. Badając, która z cech informacji ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb informacyjnych kierowców, zakładałem, Ŝe jest nią prawdziwość informacji. Potwierdziła się moja hipoteza. AŜ 44% badanych (7 osób) uznało ją za najwaŜniejszą cechę informacji. Na drugim miejscu respondenci wskazywali aktualność 31% (5 osób), na ostatnim kompletność 25% (4 osoby). Przeprowadzone badania dotyczące stopnia prawdziwości informacji przeznaczonych dla kierowców potwierdziły moją hipotezę. Zakładałem, Ŝe źródła w postaci mediów zawierają „bardziej” prawdziwe informacje, niŜ źródła tradycyjne. Te z kolei są bardziej prawdziwe od przekazów ustnych. Skala odpowiedzi wyglądała następująco: 1 pkt - niska, 2 pkt – średnia, 3 pkt – wysoka. Otrzymane wartości to średnie arytmetyczne: media (2,26 pkt), źródła tradycyjne (2,05 pkt), przekazy ustne 74 (1,62 pkt). Wato dodać, Ŝe respondenci za najbardziej prawdziwe źródło informacji dla kierowców wskazywali radio. Badając czy w codziennej prasie kierowca znajduje ogłoszenia lub artykuły adresowane dla kierowców, zakładałem, Ŝe znajduje. Zdawałem sobie sprawę z tego, Ŝe duŜa część badanych nie czyta codziennej prasy, co potwierdziło się w badaniach, aŜ 44% (7 osób). Reszta moich respondentów wyraźnie wskazała na obecność informacji adresowanych dla kierowców w prasie 89% (8 osób), a tylko 11% (1 osoba), Ŝe ich nie znajduje. W pełni potwierdza to moją załoŜoną hipotezę, Ŝe jest to wartościowe źródło dla kierowców. Analizując wyniki z badań dotyczących oglądalności programów i stacji telewizyjnych nadawanych dla kierowców, zakładałem Ŝe jest ona duŜa. Potwierdziły się moje przypuszczenia i wiem, Ŝe jest to bardzo atrakcyjne źródło informacji dla kierowców. AŜ 81% kierowców (13 osób) zadeklarowało, Ŝe z chęcią korzysta z tego źródła informacyjnego i ogląda tego typu programy i stacje. Tylko 19% (3 osoby), Ŝe nie. Najczęściej wymienianą stacją telewizyjną był: „TVN Turbo” (7 osób). Z programów telewizyjnych: „Auto Maniak” (4 osoby), „Drogówka” (3 osoby), ponadto: „Auto Moto”, „Szkoła Bezpiecznej Jazdy”, „4x4”, „Pasjonaci”. Moją hipotezę o częstym sięganiu kierowców do Internetu potwierdziły badania. Wyniki wskazują Ŝe aŜ 68% respondentów (11 osób) zadeklarowało, Ŝe sięga do tego medium informacyjnego poszukując informacji. Tylko 32% (5 osób), Ŝe nie. Do najczęściej wyszukiwanych informacji zaliczano: ogłoszenia motoryzacyjne (5 osób), mapy (4 osoby), nowości motoryzacyjne (4 osoby), utrudnienia w ruchu drogowym (3 osoby), warunki atmosferyczne (2 osoby), ponadto akty prawne i opinie uŜytkowników pojazdów. Dane nadawanymi uzyskane dla z badania kierowców w zainteresowania radiu poddałem serwisami informacyjnymi dogłębnej analizie. Moje przypuszczenia, Ŝe kierowcy są nimi zainteresowani potwierdziły się. Potwierdziło to aŜ 75% moich respondentów (12 osób). Tylko 25% (4 osoby) zadeklarowało, Ŝe te serwisy ich nie interesują. śaden respondent nie oświadczył, Ŝe nie słucha radia w pojeździe. Badając poczytność czasopism wśród kierowców zakładałem, Ŝe jest ono duŜe. Jednak moja hipoteza nie potwierdziła się. AŜ 68% moich respondentów (11 osób) 75 odpowiedziało, Ŝe nie czyta tego typu czasopism. Tylko 32% (5 osób) odpowiedziało, Ŝe czyta. Do wskazanych czasopism naleŜą: „Auto Świat” (3 osoby), „Motor” (2 osoby), „Auto Moto”, „Truck”. Badając stan poczytności ksiąŜek przez kierowców zakładałem hipotezę, Ŝe jest niska. Moje przypuszczenie potwierdziło się, gdyŜ tylko 12% moich respondentów (2 osoby) odpowiedziało, Ŝe je czyta. PrzeraŜająca ilość 88% (14 osób), Ŝe nie. Kierowcy, którzy korzystają z tego źródła informacyjnego wskazywali na poczytność ksiąŜek dotyczących obsługi pojazdów oraz ksiąŜek naprawczych. Potwierdziła się równieŜ przyjęta hipoteza o niskiej przydatności ulotek reklamowych rozdawanych kierowcom na skrzyŜowaniach i wkładanych na parkingach za wycieraczkę pojazdu. Tylko 18% badanych (3 osoby) z nich korzysta. 82% (13 osób) nie korzysta uwaŜając, Ŝe są zbędne. Badając wiarygodność informacji przekazywanych ustnie o przepisach ruchu drogowego zakładałem, Ŝe nie są one wiarygodne i kierowcy potwierdzają je w innym źródle. To przypuszczenie potwierdziło się, gdyŜ aŜ 68% moich respondentów (11 osób) było takiego zdania. Tylko 32% (5 osób) było przeciwnych temu stwierdzeniu. Za wiarygodniejsze źródła moi respondenci podawali: Kodeks Drogowy (7 osób), Internet (5 osób), telewizja (2 osoby), radio (1 osoba). Analiza danych wykazała, Ŝe informacja uzyskana bezpośrednio od policjanta jest wiarygodna. Potwierdziło to 62% badanych respondentów (10 osób). Znikoma ilość bo tylko 19% (3 osoby) uwaŜa, Ŝe jest niewiarygodna i równieŜ 19% (3 osoby) nie miało zdania na ten temat. Potwierdza to moją wcześniej załoŜoną hipotezę. Dostępność źródeł informacyjnych dla kierowców była filarem moich badań własnych. ZałoŜyłem, Ŝe badane źródła są w duŜym stopniu dostępne kierowcom i moje badania to potwierdziły. Zastosowałem trójstopniową skalę oceny źródeł: 1pkt – niska, 2pkt – średnia, 3pkt – wysoka. Wyniki badań przedstawiają średnią arytmetyczną uzyskanych odpowiedzi: radio (2,75 pkt), prasa (2,68 pkt), telewizja (2,68 pkt), Internet (2,68 pkt), czasopisma (2,56 pkt), ksiąŜki (2,06 pkt), broszurki, ulotki (2,06 pkt). Jak widać dostęp do wszystkich wymienionych źródeł został oceniony ponad średnią skalę. W przypadku badania stanu frustracji kierowców podczas nie odnalezienia poszukiwanej informacji w źródle, moja hipoteza nie potwierdziła się. Zakładałem, Ŝe 76 kierowcy często ulegają frustracji, lecz stwierdzenie to poparło tylko 37% badanych kierowców (6 osób). AŜ 63% (10 osób) uznało, Ŝe w tej sytuacji nie ulegają frustracji. Warto dodać, Ŝe nie było respondenta, który byłby w odpowiedzi niezdecydowany. Badając opinie kierowców na temat wiarygodności dwóch źródeł informacyjnych (prasy i Internetu) zakładałem, Ŝe kierowcy wybiorą Internet. Hipoteza ta potwierdziła się. AŜ 69% badanych (11 osób) uznało Internet za bardziej wiarygodne źródło, tylko 25% (4 osoby) prasę. Około 6% (1 osoba) respondentów nie miało zdania na ten temat. Analiza uzyskanych odpowiedzi na pytanie dotyczące „najlepszego” źródła informacji podczas „zagubienia drogi” jednoznacznie poparła moją hipotezę. Mając do wyboru nieograniczoną moŜliwość odpowiedzi aŜ 57% respondentów (9 osób) wskazało na mapę drogową. Na kolejnych miejscach znajdował się: GPS 25% (4 osoby), informacja od przechodniów 12% (2 osoby), CB- radio 6% (1 osoba). Zadając pytanie otwarte o sposób podniesienia stanu zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców chciałem uzyskać kilka dobrych pomysłów respondentów. UwaŜam, Ŝe zadanie to mi się udało. Moi respondenci zaproponowali między innymi, aby wyposaŜyć wszystkie pojazdy w Internet, GPS oraz CB-radio. Inni proponowali zwiększenie ilości programów radiowych i telewizyjnych poświęconych kierowcom. Dość oryginalne rozwiązanie przedstawił jeden z respondentów a mianowicie chciał, aby wszystkie zmiany przepisów ruchu drogowego, oraz inne waŜne dla kierowców komunikaty były przysyłane pocztą do miejsca zamieszkania kierowcy. Całość materiału badawczego (16 wypełnionych kwestionariuszy wywiadu) zamieszczono z aneksie. Po przedstawieniu wyników badań czas na wyciągnięcie z nich wniosków. Zostaną one zaprezentowane oraz omówione poniŜej. 4.5. Wnioski z badań własnych Wnioski z badań kończą etap badań własnych pracy. Podsumowując sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych, trzeba zwrócić uwagę na olbrzymie znaczenie dla kierowców źródeł informacyjnych. Dzięki pozytywnym walorom tych źródeł badani kierowcy są w stanie zaspokoić swoje niedobory informacyjne. Według badanych kierowców do „najlepszych” i najczęściej wykorzystywanych źródeł moŜna 77 zaliczyć: codzienną prasę, stacje i programy telewizyjne nadawane dla kierowców, Internet, serwisy dla kierowców nadawane w radiu, oraz mapę drogową. W prasie mimo tego, Ŝe nie jest często przez nich czytana, znajdują przydatne im informacje w postaci artykułów najczęściej poświęconych motoryzacji. Stacje i programy telewizyjne przyciągają swoją pomysłowością i nowatorstwem. Aktualnie modne są programy poświęcone pracy Policji drogowej oraz bezpieczeństwu na drodze. Badani dostrzegali szczególne walory Internetu. To medium słuŜy im jako źródło informacji o warunkach atmosferycznych na drodze, o aktualnych aktach prawnych, o utrudnieniach w ruchu. Dzięki swojemu multimedialnemu przekazowi Internet sprawdza się jako rodzaj interaktywnej mapy drogowej. Serwisy informacyjne dla kierowców nadawane w radio doskonale spełniają swoją funkcję. AŜ 75% badanych kierowców zadeklarowało, Ŝe ich słucha. Konfrontacja prasy z Internetem wyraźnie wychodzi na korzyść Internetu. To świadczy o akceptacji przez kierowców nowej ery elektroniki i danych cyfrowych. NiezaleŜnie od tego respondenci ufają informacjom uzyskanym bezpośrednio od policjanta. Świadczy to o dobrym przeszkoleniu prawnym funkcjonariuszy policji. Badani kierowcy wskazali równieŜ źródła, z których korzystają w znikomym stopniu. Są to tradycyjne źródła informacji takie, jak: ksiąŜki, czasopisma, ulotki. UwaŜam, Ŝe ma to bezpośredni związek z rozwojem mediów i nowoczesnych technik przekazu informacji. Telewizja, czy Internet dostarczają nam informacji przekazem wielokanałowym, multimedialnym. Przez to źródła te są bardziej atrakcyjne. Jako najwaŜniejsze cechy informacji, kierowcy wskazali w większości na prawdziwość, stawiając aktualność i kompletność na dalszej pozycji. Największą prawdziwość według respondentów mają informacje uzyskane z radia, Internetu i ksiąŜek; najmniejszą broszurki, ulotki oraz informacje uzyskane od innych osób. Potwierdzają to odpowiedzi kierowców na temat potwierdzenia informacji zasłyszanej od innych uczestników ruchu drogowego. Za najpewniejsze źródła w tym wypadku uznano Kodeks Drogowy, Internet oraz telewizję. Badając dostępność źródeł informacyjnych potwierdziły się moje przypuszczenia. Źródła informacyjne w wysokim stopniu są dostępne kierowcom. Z analizy uzyskanych danych wynika, Ŝe wraz ze wzrostem wielkości aglomeracji, w której mieszka kierowca wzrasta dostępność do źródeł informacji. Badani kierowcy 78 mieszkający w duŜych aglomeracjach mają koło siebie księgarnie, sklepy, kafejki internetowe, telewizję kablową, duŜy wybór stacji radiowych. W małych aglomeracjach występuję niedobór tych źródeł. Niestety nie potwierdził się związek pomiędzy frustracją a staŜem kierowcy. Przeprowadzone badania nie wskazują na tę zaleŜność. RównieŜ badając sam stan frustracji okazało się, Ŝe jest wśród kierowców niski, moje załoŜenia były odwrotne. Podobnie sytuacja się ma w przypadku załoŜonego związku między pokonywanym rocznie dystansem a korzystaniem z serwisów informacyjnych w radio. Natomiast potwierdziła się zaleŜność pomiędzy wiekiem kierowcy, a dostępem do Internetu. Jak zakładałem, młodsi kierowcy znacznie częściej sięgają po to źródła informacji, gdyŜ potrafią się nim sprawnie posługiwać. Dobrym posunięciem byłoby przygotowanie kursów obsługi Internetu dla starszych kierowców. Uzyskując odpowiedzi na pytanie dotyczące podniesienia stanu zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców, respondenci w większości nie mieli pomysłów, uwaŜając, Ŝe są oni w wysokim stopniu informacyjnie zaspokojeni. Z nielicznych pomysłów trzeba wymienić: wyposaŜenie wszystkich pojazdów w Internet, GPS, CBradio oraz zwiększenie ilości programów telewizyjnych dla kierowców. Podsumowując rozdział badawczy warto przypomnieć, Ŝe celem moich badań było zbadanie stanu zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców, oraz określenie jakimi sposobami są one zaspokajane. Badania te zrealizowałem dzięki metodzie sondaŜu diagnostycznego, a narzędziem za pomocą którego zbierałem dane był kwestionariusz wywiadu. Oczywiście nie byłem w stanie zbadać całej populacji kierowców i moje badania zawęziłem do małej grupy kierowców, którymi byli kierowcy Krakowskiej StraŜy Miejskiej Oddziału V Podgórze – Wola Duchacka. Dlatego waŜne jest zastrzeŜenie, Ŝe wszystkich otrzymanych wyników nie moŜna uogólniać na całą populację kierowców. Z przeprowadzonych badań wynikło, Ŝe najlepszymi sposobami zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców są informacje zawarte w codziennej prasie, stacjach i programach telewizyjnych nadawanych dla kierowców, Internecie, serwisach dla kierowców nadawanych w radiu, mapach drogowych, oraz informacje uzyskane bezpośrednio od policjanta. Na podstawie badań wyraźnie widać, Ŝe stan zaspokojenia tych potrzeb jest wysoki. 79 Świadczy o tym deklarowana przez respondentów duŜa dostępność źródeł informacyjnych. 80 Podsumowanie Celem mojej pracy było znalezienie odpowiedzi na pytanie jaki jest stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców oraz jakimi sposobami są one zaspokajane. Hipotetycznie przyjąłem wysoki stan zaspokojenia tych potrzeb informacyjnych. Przemawiały za tym wyniki moich obserwacji i róŜnorodność istniejących źródeł informacji. Pracę oparłem na źródłach i opracowaniach polskich i zagranicznych. Dla tak pojętego problemu głównego pracy, sformułowałem i omówiłem szereg zagadnień. Dotyczyły one rozwinięcia definicji pojęć zawartych w temacie pracy, co miało na celu lepsze zrozumienie jej istoty. Między innymi zwróciłem uwagę na niejednoznaczność terminu p o t r z e b a, który według Słownika języka polskiego oznacza tyle co: motyw, popęd, instynkt, pragnienie. Przedstawiłem równieŜ nazwiska badaczy, którzy zajmowali się złoŜonością problemu potrzeb ludzkich (Murray, Maslow, Obuchowski). Omówienia równieŜ wymagał termin i n f o r m a c j a. Jest ona (według Słownika wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych) wiadomością, wieścią, powiadomieniem. Według Wojciecha Piróga informacja jest czynnikiem zmniejszającym stan naszej niewiedzy. W celu zrozumienia badanej grupy respondentów, objaśniłem kim jest kierowca, przypominając definicję zaczerpniętą z ustawy Prawo o ruchu drogowym. W drugiej części rozdziału poświęconego zjawisku informacji, omówiłem proces komunikowania, ze zwróceniem uwagi na bariery komunikacyjne, które ten proces zniekształcają. Są to między innymi róŜnice kulturowe, utrudnienia percepcyjne, stereotypy. Przedstawiłem równieŜ podstawowy model komunikowania Harolda Lasswella, na przykładzie którego objaśniłem mechanizm „sprzęŜenia zwrotnego”. WaŜnym punktem tego rozdziału było określenie form komunikacji oraz omówienie ich cech. 81 W dalszej części pracy omówiłem potrzeby informacyjne, które towarzyszą kierowcom. PrzybliŜyłem ich historię dzieląc ja na trzy okresy. Na ich podstawie wskazałem na przemiany, które miały miejsce od początku XIX wieku. Zwróciłem uwagę między innymi na aktualne zwiększenie dostępności i róŜnorodności źródeł informacyjnych dla kierowców, stagnację informacyjną w okresie wojennym oraz kształtowanie się przepisów ruchu drogowego na ziemiach polskich. Na podstawie literatury przedmiotu pokazałem specyfikę właściwego doboru informacji przez kierowców. Omówiłem takŜe najwaŜniejsze sytuacje problemowe, które spotykają kierowców, jak wypadek, awarię pojazdu, niejasne oznakowanie drogi, brak informacji o zmianie przepisów, oraz zmienne warunki atmosferyczne. Nie ominąłem przy tym skutków i konsekwencji ich niezaspokojenia, które czasami powodują choroby lub frustracje. Trzeci rozdział poświęciłem omówieniu źródeł informacji. Z uwagi na ich bardzo duŜą ilość wybrałem te najwaŜniejsze, dzieląc je na: medialne, tradycyjne, znaki drogowe oraz źródła prawne. KaŜde ze źródeł omówiłem z osobna. Wskazałem na rozkwit źródeł medialnych a w szczególności radia, telewizji i Internetu. Opis tych źródeł był warunkiem koniecznym, gdyŜ z tych źródeł informacyjnych kierowcy najczęściej czerpią potrzebne im informacje. Dokonałem teŜ porównania cech ksiąŜki drukowanej z ksiąŜką elektroniczną (e-book), wskazując na większe walory ksiąŜki elektronicznej. Czwarty rozdział pracy poświęcony był w całości badaniom własnym. Na podstawie wywiadu kwestionariuszowego przeprowadzonego z grupą kierowców zweryfikowałem hipotezę badawczą, którą sobie na początku pracy postawiłem. Na podstawie uzyskanych wyników badań własnych stwierdzam, Ŝe dostępnie kierowcom źródła informacyjne w pełni zaspokajają ich potrzeby związane z niedoborem informacji. DuŜą rolę w zaspokajaniu potrzeb informacyjnych kierowców mają takie źródła jak: radio, telewizja, Internet. Natomiast kierowcy niechętnie korzystają z ksiąŜek i ulotek reklamowych co wyraźnie widać na podstawie otrzymanych wyników badań. Daje to moŜliwość 82 wysuwania dodatkowych wniosków, Ŝe nowoczesne (medialne, interaktywne) źródła informacyjne doskonale sprawdzają się jako wiarygodne oraz dostępne źródła informacji dla kierowców. W dotychczasowych opracowaniach zbyt mało uwagi poświęcono badanej przeze mnie problematyce chociaŜ problematyka dotycząca przepływu informacji w środowisku kierowców oraz badania stanu jej zaspokojenia jest bardzo aktualna. Mam nadzieje, Ŝe czyni to moją pracę bardziej atrakcyjną. 83 Bibliografia załącznikowa 1. Adamczuk, Historia Magdalena. prasy. [dok. elektr.]. http://www.wszia.edu.pl/wszia/prasa_akademicka/prasa_oczami.htm [odczyt: 02.11.2006]. 2. AllPsych on line: the wirtual psychology classroom. Psychogenic needs. [dok. elektr.]. http://allpsych.com/personalitysynopsis/murray.html [odczyt: 11.12.2006]. 3. AutoBild.de. Winterreifen – Umfrage: Da geht noch mechr. [dok. elektr.]. http://www.autobild.de/test/reifen/artikel.php?artikel_id=12767 [odczyt: 09.02.2007]. 4. Babik, Wiesław (2002). Ekologia informacji – wyzwanie XXI wieku. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej nr 1, s. 20-25. 5. Babik, Wiesław. O niektórych chorobach powodowanych przez informacje [dok. elektr.]. http://www.ap.krakow.pl/ptn/ref2006/Babik.pdf [odczyt: 07.02.2007]. 6. Batorowska, Halina; Czubała, Barbara (2000). Wybrane zagadnienia nauki o informacji i technologii informacyjnej. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 202 s. 7. Bentley, Ross (2003). Speed Secrets II : more professional race driving techniques. Motorbooks, 160 s. 8. Bibliografia publikacji pracowników Politechniki Krakowskiej od 1991r. http://twonk.biblos.pk.edu.pl/BC/uep.shtml 9. Biedrzycka, Anna (2005). Wymogi ochrony środowiska i rozwój motoryzacji, a jakość olejów silnikowych. Energia Gigawat nr 3, s. 4-6. 10. Bojar, BoŜenna (1987). Od kodu do kodu. W: Prace ofiarowane profesorowi Olgierdowi Adrianowi Wojtasiewiczowi na 70-lecie jego urodzin. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 237-248. 11. Borkowski, Jerzy (1988). Monotonia nam nie grozi. Motor nr 36, s. 17-19. 12. Chmielewska-Gorczyca, Ewa; Sosińska-Kalata, Barbara (1991). Informacja naukowa z elementami naukoznawstwa. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 231 s. 13. Dąbrowski, Kamil. (2007). Zróbmy porządek na drogach. Dziennik Polska Europa Świat nr 117, s. 23. 14. EBIB (elektroniczna biblioteka). http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ 15. Encyklopedia Powszechna PWN. [dok. elektr.]. http://encyklopedia.pwn.pl/ [odczyt: 07.03.2006]. 16. Encyklopedia wiedzy o prasie (1976). Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych RSW „Prasa-KsiąŜkaRuch”, 284 s. 17. Gifownik.PL. [dok. elektr.]. http://gify3.superhost.pl/gifownik-pl/osobki_policjant.php [odczyt: 06.02.2007]. 18. Gravelle, Karen (2005). The driving book : everything new drivers need to know but don`t know to ask. Walker books for young readers, 160 s. 19. Groniowski, Kazimierz (1963). Z dziejów motoryzacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo – Techniczne, 232 s. 20. Góralska, Małgorzata. KsiąŜka drukowana wobec przekazu elektronicznego. [dok. elektr.]. http://ebib.oss.wroc.pl/2001/27/goralska.html [odczyt: 02.12.2006]. 21. Hucał, Jacek red. Lublin – moje miasto. [dok. jacek.webpark.pl/history_files/historia-1922.htm [odczyt: 15.04.2006]. 22. Internetowy System Aktów Prawnych. http://isip.sejm.gov.pl/prawo/index.html 84 elektr.]. http://hucal- 23. JamroŜek, BoŜena; Sobczak, Jolanta (1996). Komunikacja interpersonalna. Poznań: Wydawnictwo eMPi22, 118 s. 24. Jankojć, Zbigniew. Język dziennikarstwa i filozofia etyczna mediów. [dok. elektr.]. http://www.ap.krakow.pl/ptn/ref2006/Jankojc.pdf [odczyt: 05.11.2006]. 25. Jarząbek, Krystyna (1994). Gestykulacja i mimika. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 206 s. 26. Jasiukiewicz, Niektóre Marian. problemy z komunikacją. [dok. elektr.]. http://www.wiedzainfo.pl/wyklady/107/niektore_problemy_z_komunikacja/ [odczyt: 10.02.2007]. 27. Katalog Biblioteki Ekonomicznej w Poznaniu. http://www.ae.poznan.pl/bg/katalog.shtml 28. Katalog Biblioteki Jagiellońskiej. http://www.bj.uj.edu.pl/uj/katalog 29. Katalog Biblioteki Narodowej. http://alpha.bn.org.pl/screens/opacmenu_pol.html 30. Katalog Podgórskiej Biblioteki Publicznej w Krakowie 31. Kucharski, Marek; Ociepko, Jacek (2001). Test – sześć autoryzowanych serwisów Hondy. Auto Motor Sport nr 3, s. 82-86. 32. Kulczycki, Wyzwania Jerzy. psychologii humanistycznej. [dok. elektr.]. http://www.wsp.krakow.pl/konspekt/18/kulczycki.html [odczyt: 29.02.2007]. 33. Kłoskowska, Antonina (1983). Kultura masowa. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 494 s. 34. Kolekcja zbiorów własnych 35. Komenda Główna Policji. [dok. elektr.]. http://www.policja.pl [odczyt: 06.02.2007]. 36. Kobyliński, Jacek. Charakterystyka wywiadu kwestionariuszowego. [dok. elektr.]. http://www.koweziu.edu.pl/edukator/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=11&mod e=mode=thread&order=0&thold=0 [odczyt: 02.05.2007]. 37. Kociszewski, Jerzy. Historia prawa jazdy. [dok. elektr.]. http://autotest.onet.pl/1251113,1,artykul.html [odczyt: 13.03.2006]. 38. Kopaliński, Władysław red. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego. [dok. elektr.]. http://www.slownik-online.pl/index.php [odczyt: 10.03.2006]. 39. Klimek, Karolina. M-files Wiki: Encyklopedia zarządzania. [dok. elektr.]. http://mfiles.ae.krakow.pl/modules.php?name=Guiki&file=print&sid=Teoria%20hierarchii%20potrzeb% 20Maslowa [odczyt: 02.12.2006]. 40. Kramp, Cezary. Top Crash. [dok. elektr.]. http://auto.gazeta.pl/auto/1,71385,3664850.html [odczyt: 03.01.2007]. 41. Krzychu red. Historia pewnej Syreny 104. [dok. elektr.]. http://www.syrena104.prv.pl/ [odczyt: 03.12.2006]. 42. Louise, Olivet. Internet verursacht Info-Streß. [dok. elektr.]. http://whg.work.de/pu/internet/infostres.htm [odczyt: 08.02.2007]. 43. Lyman, Peter; Varian, Hal. How much information? [dok. elektr.]. http://www.press.umich.edu/jep/0602/lyman.html [odczyt: 07.02.2007]. 44. Łęczek, Bartłomiej. Komunikacja jako transmisja przekazu. [dok. elektr.]. http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4142 [odczyt: 13.01.2006]. 45. Materska, Katarzyna. Rola bibliotek w rozwiązywaniu informacyjnych problemów współczesności. [dok. elektr.]. http://www.coniw.wp.mil.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=446 [odczyt: 06.02.2007]. 46. Majkowski, Ryszard; Kuś, Wojciech (1998). Wypadek – co robić?. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, s. 76-83. 85 47. Michalik, Marian, oprac. (1992). Kronika Techniki. Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 218 s. 48. Miszczak, Stanisław (1976). Teoretyczne zasady reŜyserii dźwięku w radiofonii i telewizji. Warszawa: Wydawnictwo Radia i Telewizji, 173 s. 49. Monet, Dominique (1999). Multimedia. Katowice: KsiąŜnica Domino, 128 s. 50. Moto-portal. [dok. elektr.]. http://www.moto-portal.pl/ [odczyt: 04.01.2007]. 51. Muzeum Motoryzacji i Techniki. Historia powstania muzeum motoryzacji w Otrębusach. [dok. elektr.]. http://www.muzeum-motoryzacji.com.pl/podstrony/hist_muzeum.php [odczyt: 12.04.2006]. 52. Nęcki, Zbigniew (1996). Komunikacja międzyludzka. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, 295 s. 53. Obuchowski, Kazimierz (1967). Psychologia dąŜeń ludzkich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 110. 54. Okurowski, Tomasz (2007). Nowości w drodze: premiery sprzętu. Auto Świat nr 1, s. 31-33. 55. Oleksy, Mass Wiesław. media: podręcznik akademicki. [dok. elektr.] http://www.wsmip.uni.lodz.pl/aaa/Wieslaw/media-skrypt.doc [odczyt: 04.02.2007]. 56. Perek-Białas, Jolanta; Worek, Barbara. Badanie potrzeb informacyjnych małopolskich instytucji. [dok. elektr.]. http://www.wup-krakow.pl/attach/Wup/Programy_projekty/obserwatorium/_Toc151830333 [odczyt: 09.03.2007]. 57. Pioterek, Paweł; Zieleniecka, Barbara (2004). Technika pisania prac dyplomowych. Poznań: Wydawnictwo WyŜszej Szkoły Bankowej, 102 s. 58. Polska Organizacja Turystyczna. [dok. elektr.]. http://www.poland- tourism.pl/Artykuly/PL/jak_podrozowac/podroz_samochodem/przepisy_ruchu_drogowego/pot_category_ view [odczyt: 13.03.2007]. 59. Piróg, Wojciech (1977). Zagadnienia informacji i dokumentacji naukowej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 242 s. 60. Przybyszewski, Czesław (1994). Podręcznik kierowcy kategorii B. Warszawa : Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 221 [3] s. 61. Program TVP [dok. elektr.]. http://program.tvp.pl/ [odczyt: 01.06.2007]. 62. PZU S.A. Pogoda dla kierowców. [dok. elektr.]. http://www.stopwariatom.pl/artykuly/artykuly/pogoda_dla_kierowcow.html [odczyt: 11.02.2007]. 63. Radio kierowców. Radio Kierowców – to juŜ 30 lat. [dok. elektr.]. http://www.prsa.com.pl/news.asp?id=206 [odczyt: 11.11.2006]. 64. Radio Polska. [dok. elektr.]. http://radiopolska.terramail.pl/rds/index.html [odczyt:14.11.2006]. 65. Ratajewski, Jerzy (1994). Wybrane problemy metodologiczne informologii nauki. Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 129 [3] s. 66. Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych. t.j. Dz. U. 2002 nr 170 poz. 1393. 67. Rychter, Wiktor (1979). Dzieje samochodu. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 451 s. 68. SIM – Odrobina Teorii. [Dok. elekt.]. http://kpz.ae.krakow.pl/download/sw/SIM_02_Teoria.pdf [odczyt: 11.12.2006]. 69. Sepkowska, Zofia; śurakowski, Filip (1997). Przedsiębiorczość : komunikacja interpersonalna, istota przedsiębiorczości : przewodnik dla nauczycieli. Warszawa: Wydawnictwo Szkole i Pedagogiczne, 167 s. 86 70. Setnikowska, Badanie Joanna. czytelnictwa w bibliotece szkolnej. [dok. elektr.]. http://scholaris.pl/Portal?secId=H6XC26176S18300FCBT31SH0&mlt_docview=CF8270G0S6743GP421Y5 TH24 [odczyt: 28.04.2007]. 71. Sękowska, Zofia (1982). Pedagogika specjalna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 238239. 72. Siek, Stanisław (1986). Struktura i formowanie osobowości. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej, 231 s. 73. Słownik Języka Polskiego PWN. [dok. elektr.]. http://sjp.pwn.pl/ [odczyt: 30.04.2007]. 74. Sobol, ElŜbieta red. (1995). Mały słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1181 [1] s. 75. Sports Cars Museum. [dok. elektr.]. http://classic.lany.cz/ [odczyt:13.12.2007]. 76. Stefanowicz, Stanisław red. Auto Świat. [dok. elektr.]. http://autoswiat.redakcja.pl/ [odczyt:03.01.2007]. 77. Szymkiewicz, Tomasz red. Kolumb. [dok. elektr.]. http://www.kolumb.pl/foto1/sahara_zachodnia/defekt.jpg [odczyt: 28.01.2007]. 78. Świgoń, Marzena (2006). Bariery informacyjne : podstawy teoretyczne i próba badań w środowisku naukowym. Warszawa: Wydawnictwo Bibliotekarzy Polskich. 79. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. t.j. Dz. U. z 1997 r. nr 98, poz. 602. 80. Węglińska, Maria (2002). Jak pisać pracę magisterską? : poradnik dla studentów. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 127 [1] s. 81. Wikipedia: wolna encyklopedia. [dok. elektr.]. http://pl.wikipedia.org/ [odczyt: 07.03.2006]. 82. Wojciechowski, Jacek oprac. (1981). Poradnik metodyczny do nauki przedmiotu metodyka i organizacja czytelnictwa. Kraków : Nakład Uniwersytetu Jagiellońskiego, 21 s. 83. Wyszukiwarka GOOGLE. http://www.google.pl/ 84. Wyszukiwarka ONET. http://www.onet.pl/ 85. Wyszukiwarka YAHOO. http://www.yahoo.com/ 86. Znaki drogowe. [dok. elektr.]. http://www.mary.win.pl/index.htm [odczyt: 20.04.2006]. 87 Indeks osobowy (nazwisk występujących w tekście) A Adamczuk Magdalena, 42 Groniowski Kazimierz, 32 Albin Mieczysław, 72 Gutenberg Johannes, 42 B H Babik Wiesław, 34 Hucał Jacek, 30 Backenburg, 27 Batorowska Halina, 12 J Belina Rafał, 72 Janecki Maurycy, 73 Benz Karl, 27 Jankoić Zbigniew, 42 Bębenek Krzysztof, 73 JamroŜek BoŜena 24 Biedrzycka Anna, 33 Jarząbek Krystyna, 9 21 Biernacki Józef, 63 Jasiukiewicz Marian, 19 23 Bojar BoŜenna, 58 61 Borkowski Jerzy, 54 K Brzeziński Waldemar, 72 Klimek Karolina, 11 Knapek Wiesław, 72 C Kobyliński Jacek, 67 Cecuła Marek, 63 Kociszewski Jerzy, 29 - 31 Chmielewska-Gorczyca Ewa, 12 Kopaliński Władysław, 11 12 Ciupka Michał, 73 Kowalczyk E., 12 Kramp Cezary, 47 D Kucharski Marek, 54 Daimler Wilhelm, 27 Kulczycki Jerzy, 39 Kuś Wojciech, 35 F L Furman Jacek, 73 Lasswell Harold, 18 81 G Louise Olivet, 34 Giurgiano Giorgio, 54 Lyman Peter, 13 Gniady Dariusz, 73 Góralska Małgorzata, 50 52 88 Ł R Łęczek Bartłomiej, 19 Rychter Wiktor, 27 M S Majkowski Ryszard, 35 Sepkowska Zofia, 21 Maslov Harold, 9-11 39 81 Sękowska Zofia, 40 Materska Katarzyna, 35 Shannon Claude, 12 Maybach Wilhelm, 27 Siek Stanisław, 11 39 Mazur Marian, 12 Słotwiński Kazimierz, 73 Miszczak Marian, 44 46 Sobczak Joanna 24 Monet Domonique, 47 Sobol ElŜbieta, 17 Murray Henry, 9 10 81 Stefanowicz Stanisław, 48 Szydlak Sławomir, 73 Szymkiewicz Tadeusz, 37 N Necel Maciej, 72 T Nęcki Zbigniew, 19 Travnhick Richard, 26 Tuszyński Adam, 30 O Obuchowski Kazimierz, 9-11 40 81 Ociepko Jacek, 54 W Okurowski Tomasz, 54 Węglińska Maria, 66 Olechowicz Eugeniusz, 30 Włodek Tadeusz, 72 Oleksy Wiesław, 13 18 22 Wojtanowski Jacek, 73 Worek Barbara, 66 Wypych Rafał, 72 P Perek-Białas Joanna, 66 Perrigot Jules, 28 Z Piróg Wojciech, 12 81 Załoga Adam, 73 Przybyszewski Czesław, 59 ś śurakowski Filip, 2 89 Indeks rzeczowy B P bariery komunikacyjne, 23 potrzeby informacyjne, 7-11 26 33-35 39- broszurki, 55 40 65 prasa, 42-43 C proces komunikowania, 17-18 czasopisma fachowe, 53-54 R F radio, 43-45 frustracja, 34 40 ruch drogowy, 22-23 I T informacja, 7-9 11-18 23 27 46 telewizja, 45-47 Internet, 7 47-51 U K ulotki, 55-56 kierowca, 7-9 15-17 20 26 35 39 44 46 komunikacja, 7 9 17-22 W komunikacja niewerbalna, 21-22 wywiad kwestionariuszowy, 8 66 komunikacja werbalna, 19-21 ksiąŜka, 51-54 Z znaki drogowe, 8 57-61 M mapy, 55 Ź media, 41-42 źródła informacyjne, 7-8 12 41-64 motoryzacja, 7 28-33 źródła medialne, 8 41-51 źródła prawne, 8 61-64 źródła tradycyjne, 51-56 90 Spis tabel i ilustracji Spis tabel: Tabela 1: Pozytywne cechy jakości informacji....................................................................14 Tabela 2: Wykaz kategorii prawa jazdy i odpowiadających im uprawnienia kierowcy....16 Tabela 3: Porównanie prasy i Internetu jako źródła informacji dla kierowców..................50 Tabela 4: RóŜnice pomiędzy ksiąŜką drukowaną a wydaną w wersji elektronicznej.......53 Spis ilustracji: Ilustracja 1: Piramida potrzeb według Abrahama Maslowa.............................................10 Ilustracja 2: Model procesu komunikowania....................................................................18 Ilustracja 3: Rozmowa kierowców jako przykład komunikacji werbalnej (mowa)................20 Ilustracja 4: Wygląd zewnętrzny i wyraz twarzy jako przykład komunikacji niewerbalnej.....22 Ilustracja 5: Znaki drogowe ustalone na Międzynarodowej Komisji w ParyŜu w 1909 roku..28 Ilustracja 6: Wypadek samochodowy..............................................................................36 Ilustracja 7: Awaria pojazdu (defekt ogumienia)..............................................................37 Ilustracja 8: Nieczytelny znak drogowy „droga dla pieszych i rowerów”..........................38 Ilustracja 9: Pojazd Ferrari Testarosa pokazany w Sports Cars Museum............................49 Ilustracja 10: Ulotka reklamowa pojazdu Syrena 104.......................................................56 Ilustracja 11: Znaki drogowe o charakterze ikonicznym....................................................58 Ilustracja 12: Znaki drogowe rozpoznawalne dzięki kształtowi tablicy................................59 Ilustracja 13: Miejsca obowiązywania znaków drogowych.................................................59 91 Nie popieramy i nie zachęcamy do korzystania z takich usług, więc potraktujmy poniższy tekst jako twórcze ćwiczenie w pisaniu tekstów reklamowych. Poniżej znajduje się propozycja: Niezbędne jest napisanie pracy dyplomowej, ale nie masz czasu? Gonią Cię terminy, a ty nie wiesz, jak pogodzić życie zawodowe, prywatne i naukowe? Poziom stresu przekroczył wszelkie dopuszczalne granice i czujesz, że musisz się poddać? Zajrzyj na stronę gdzie znajdziesz przykładowe prace dyplomowe. W żadnym razie nie rezygnuj z pisania własnej pracy! Wybierz pisanieprac.edu.pl - usługi pisarskie, które zmienią Twoje akademickie życie na zawsze! Pisanie prac to platforma, która oferuje pomoc w pisaniu prac oraz dostęp do gotowych prac dyplomowych. Z nami, twoje obawy o jakość, terminowość i oryginalność tekstu stają się bezpodstawne. Wszystko dzięki naszemu zespołowi doświadczonych autorów, którzy nie tylko są ekspertami w swoich dziedzinach, ale także są doskonale zorientowani w najnowszych trendach i wymogach akademickich. Od momentu, gdy zdecydujesz się na współpracę z nami, zatroszczymy się o każdy detal Twojej pracy. Pomożemy Ci wybrać temat, który wyróżni Cię na tle innych studentów. Przeprowadzimy dogłębne badania, zapewniając, że Twoja praca będzie bogata w nowoczesne i aktualne informacje. Nasi autorzy piszą od podstaw, gwarantując 100% oryginalności. Poza tym, każda praca jest sprawdzana przez nasz zespół redaktorów, aby upewnić się, że jest wolna od błędów gramatycznych i stylistycznych. A to jeszcze nie wszystko! W serwisie dbamy o twoją prywatność. Twoje dane są u nas bezpieczne, a cała współpraca z nami jest poufna. Cenimy Twoje zaufanie i zobowiązujemy się do ochrony Twojej prywatności. Serwis prace licencjackie to więcej niż usługa pisarska. To Twój prywatny doradca, twoja bezsenność i stres, przekształcone w doskonałą pracę dyplomową, która zaskoczy każdego promotora. Nie czekaj, odwiedź naszą stronę referaty i pozwól nam pomóc Ci zrealizować Twoje akademickie marzenia! Pamiętaj jednak, że korzystanie z tego typu usług jest niewłaściwe i niezgodne z zasadami akademickimi. Najlepszym sposobem na zdobycie wykształcenia i uzyskanie dobrych ocen jest samodzielne nauka i praca. Nie tylko zdobędziesz cenną wiedzę i umiejętności, ale nikt nie zarzuci się łamania prawa lub działania na jego granicach. Najlepsze polskie prace magisterskie - bardzo przydatny przy pisaniu pracy samemu. Wiele prac na wzór. Jeśli szukasz serwisów tematycznych to polecamy gotowe prace z rolnictwa - dla tych, co potrzebują pomocy inspiracji na ciekawe tematy z zakresu rolnictwa i dobre prace z ekologii tysiące prac dyplomowych różnego rodzaju. Aneksy A.1. Wzór kwestionariusza wywiadu. - kwestionariusz wywiadu Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta................................................................................. Data i godzina przeprowadzonych badań............................................................... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ................................ 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ................................ 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień prawdziwości a - prasa ..... informacji przeznaczonych dla kierowców, b - radio ..... otrzymanych z wymienionych źródeł? c - telewizja ..... (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) d - Internet ..... e - czasopisma ..... f - ksiąŜki ..... g - broszurki, ulotki ..... h - informacje uzyskane od innych osób ..... 92 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 93 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..... informacyjnych? b - radio ..... (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..... d - Internet ..... e - czasopisma ..... f - ksiąŜki ..... g - broszurki, ulotki ..... 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 94 A.2. Kwestionariusze wywiadu z przeprowadzonych badań. kwestionariusz wywiadu nr 1 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................RAFAŁ BELINA....................................... Data i godzina przeprowadzonych badań..........10.05.2007 r. godz. 8:50 – 9:00...... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ..............30.............. 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ...............7............... 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? A - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..3.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..3.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..3.. wymienionych źródeł? d - Internet ..3.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..3.. h - informacje uzyskane od innych osób ..2.. 95 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ...TVN TURBO............................................................................................................. ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ....MAPY, OFERTY KUPNA - SPRZEDAśY...................................................................... ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 96 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? ...INTERNET, KODEKS DROGOWY............................................................................... ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..3.. informacyjnych? b - radio ..3.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..3.. d - Internet ..3.. e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..3.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? ....WIĘKSZA ILOŚĆ PROGRAMÓW TELEWIZYJNYCH DLA KIEROWCÓW........................... .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 97 kwestionariusz wywiadu nr 2 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta...................WIESŁAW KNAPEK.................................. Data i godzina przeprowadzonych badań.....10.05.2007 r. godz. 16:00-16:15.......... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ...............36............. 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ...............18.............. 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..3.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..3.. wymienionych źródeł? d - Internet ..2.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..2.. g - broszurki, ulotki ..1.. h - informacje uzyskane od innych osób ..1.. 98 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....TVN TURBO, DROGÓWKA..................................................................................... ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ....UTRUDNIENIA W RUCHU DROGOWYM, OPŁATY NA AUTOSTRADACH....................... ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 99 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? ....INTERNET, TELEWIZJA, RADIO.............................................................................. ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..3.. informacyjnych? b - radio ..3.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..3.. d - Internet ..3.. e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..1.. g - broszurki, ulotki ..1.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? .....CZĘSTRZE KOMUNIKATY W RADIO I INTERNECIE.................................................... .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 100 kwestionariusz wywiadu nr 3 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta.....................TADEUSZ WŁODEK................................ Data i godzina przeprowadzonych badań.....10.05.2007 r. godz. 16:30 – 16:45........ CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ..............40............... 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ..............22............... 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..2.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..2.. wymienionych źródeł? d - Internet ..2.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..1.. f - ksiąŜki ..2.. g - broszurki, ulotki ..1.. h - informacje uzyskane od innych osób ..1.. 101 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ....KSIĄśKA OBSŁUGI................................................................................................. ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 102 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..2.. informacyjnych? b - radio ..2.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..2.. d - Internet ..2.. e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..2.. g - broszurki, ulotki ..1.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 103 kwestionariusz wywiadu nr 4 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................MACIEJ NECEL....................................... Data i godzina przeprowadzonych badań.....12.05.2007r. godz. 13:30 – 13:45......... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ................31.............. 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ................11.............. 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..2.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..2.. wymienionych źródeł? d - Internet ..3.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..2.. h - informacje uzyskane od innych osób ..2.. 104 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....AUTO MANIAK, 4x4.............................................................................................. ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....REMONTY NA DROGACH, WARSZTATY SAMOCHODOWE......................................... ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ....AUTO MOTO, AUTO ŚWIAT.................................................................................... ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 105 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? .....KODEKS DROGOWY.............................................................................................. ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..3.. informacyjnych? b - radio ..3.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..3.. d - Internet ..2.. e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..2.. g - broszurki, ulotki ..2.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 106 kwestionariusz wywiadu nr 5 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................WALDEMAR BRZEZIŃSKI......................... Data i godzina przeprowadzonych badań.....12.05.2007r. godz. 14:00 – 14:10.......... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ...............39............... 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ................0............... 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..2.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..2.. wymienionych źródeł? d - Internet ..2.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..3.. h - informacje uzyskane od innych osób ..1.. 107 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....TVN TURBO.......................................................................................................... ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 108 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..3.. informacyjnych? b - radio ..3.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..3.. d - Internet ..3.. e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..3.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 109 kwestionariusz wywiadu nr 6 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................RAFAŁ WYPYCH..................................... Data i godzina przeprowadzonych badań.....12.05.2007r. godz. 21:45 – 21:55......... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ...............31.............. 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ...............15.............. 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..2.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..2.. wymienionych źródeł? d - Internet ..3.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..2.. h - informacje uzyskane od innych osób ..2.. 110 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....TVN TURBO......................................................................................................... ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....OGŁOSZENIA........................................................................................................ ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 111 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? .....KODEKS DROGOWY.............................................................................................. ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..2.. informacyjnych? b - radio ..2.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..2.. d - Internet ..3.. e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..2.. g - broszurki, ulotki ..2.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 112 kwestionariusz wywiadu nr 7 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................MIECZYSŁAW ALBIN............................... Data i godzina przeprowadzonych badań.....12.05.2007r. godz. 21:55 – 22:05......... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ...............30.............. 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ...............13.............. 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..2.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..3.. wymienionych źródeł? d - Internet ..2.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..2.. g - broszurki, ulotki ..2.. h - informacje uzyskane od innych osób ..2.. 113 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....DROGÓWKA, AUTO MANIAK.................................................................................. ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 114 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..3.. informacyjnych? b - radio ..3.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..3.. d - Internet ..2.. e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..1.. g - broszurki, ulotki ..2.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? .....NOWOŚCI POCZTĄ DO DOMU................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 115 kwestionariusz wywiadu nr 8 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................JACEK WOJTANOWSKI............................ Data i godzina przeprowadzonych badań............12.05.2007r. godz. 22:05 – 22:15.. CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ..............35............... 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ..............15................ 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ...2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..3.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..3.. wymienionych źródeł? d - Internet ..3.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..2.. g - broszurki, ulotki ..1.. h - informacje uzyskane od innych osób ..3.. 116 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ....NOWOŚCI MOTORYZACYJNE, MAPY, REMOTY DRÓG............................................... ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ....MOTOR, AUTO ŚWIAT............................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 117 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? .....INTERNET............................................................................................................ ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..3.. informacyjnych? b - radio ..3.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..3.. d - Internet ..3.. e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..2.. g - broszurki, ulotki ..3.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 118 kwestionariusz wywiadu nr 9 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................SŁAWOMIR SZYDLAK............................. Data i godzina przeprowadzonych badań.....13.05.2007r. godz. 15:50 - 16:00......... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ..............27............... 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ...............9................ 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..2.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..2.. wymienionych źródeł? d - Internet ..2.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..2.. h - informacje uzyskane od innych osób ..2.. 119 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....AUTO MOTO, SZKOŁA BEZPIECZNEJ JAZDY............................................................ ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ....POGODA, MAPY..................................................................................................... ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 120 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? .....KODEKS DROGOWY............................................................................................. ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..2.. informacyjnych? b - radio ..2.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..2.. d - Internet ..3.. e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..1.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? ......WYPOSAśENIE WSZYSTKICH POJAZDÓW W CB-RADIO .......................................... .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 121 kwestionariusz wywiadu nr 10 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................ADAM ZAŁOGA....................................... Data i godzina przeprowadzonych badań.....13.05.2007r. godz. 16:00 – 16:10......... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ...............28.............. 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ...............10.............. 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c – miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..3.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..1.. wymienionych źródeł? d - Internet ..3.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..1.. f - ksiąŜki ..1.. g - broszurki, ulotki ..1.. h - informacje uzyskane od innych osób ..2.. 122 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ....TVN TURBO, AUTO MANIAK................................................................................... ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....NOWOŚCI MOTORYZACYJNE, INFORMACJE DROGOWE........................................... ................................................................................................................................. 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....TRUCK................................................................................................................. ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 123 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? ......INTERNET.......................................................................................................... ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..3.. informacyjnych? b - radio ..3.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..3.. d - Internet ..3.. e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..1.. g - broszurki, ulotki ..3.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d – inne .....CB-RADIO.......................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? ......WE WSZYSTKICH POJAZDACH CB-RADIO............................................................... .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 124 kwestionariusz wywiadu nr 11 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................JACEK FURMAN...................................... Data i godzina przeprowadzonych badań.....13.05.2007r. godz. 23:00 – 23-10......... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ...............29.............. 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ...............11.............. 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..2.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..2.. wymienionych źródeł? d - Internet ..3.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..1.. f - ksiąŜki ..1.. g - broszurki, ulotki ..1.. h - informacje uzyskane od innych osób ..1.. 125 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .......POGODA, MAPY.................................................................................................. ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 126 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..3.. informacyjnych? b - radio ..3.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..3.. d - Internet ..3.. e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..1.. g - broszurki, ulotki ..2.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 127 kwestionariusz wywiadu nr 12 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................DARIUSZ GNIADY................................... Data i godzina przeprowadzonych badań.....15.05.2007r. godz. 12:00 – 12:10......... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ..............32............... 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ..............11............... 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..3.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..2.. wymienionych źródeł? d - Internet ..1.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..2.. g - broszurki, ulotki ..1.. h - informacje uzyskane od innych osób ..2.. 128 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .........TVN TURBO...................................................................................................... ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....NOWINKI TECHNICZNE......................................................................................... ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ........AUTO ŚWIAT..................................................................................................... ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 129 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..2.. informacyjnych? b - radio ..3.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..3.. d - Internet ..2.. e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..1.. g - broszurki, ulotki ..2.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? ......ODRĘBNY KANAŁ RADIOWY DLA KIEROWCÓW....................................................... .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 130 kwestionariusz wywiadu nr 13 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................MAURYCY JANECKI................................. Data i godzina przeprowadzonych badań.....16.05.2007 r. godz. 14:50 – 15:00........ CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ...............34.............. 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ..............14............... 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..2.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..2.. wymienionych źródeł? d - Internet ..2.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..2.. h - informacje uzyskane od innych osób ..1.. 131 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ......TVN TUPBO, POLSAT........................................................................................... ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....AKTUALIZACJA PRZEPISÓW, OGŁOSZENIA, NOWINKI TECHNICZNE........................ ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 132 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? .....KODEKS DROGOWY............................................................................................. ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..2.. informacyjnych? b - radio ..2.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..2.. d - Internet ..3.. e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..1.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 133 kwestionariusz wywiadu nr 14 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................KAZIMIERZ SŁOTWIŃSKI........................ Data i godzina przeprowadzonych badań.....16.05.2007r. godz. 15:00 – 15:15......... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ...............31.............. 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ...............12.............. 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..1.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..2.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..2.. wymienionych źródeł? d - Internet ..2.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..2.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..2.. h - informacje uzyskane od innych osób ..1.. 134 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 135 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? ......KODEKS DROGOWY............................................................................................ ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..3.. informacyjnych? b - radio ..3.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..2.. d - Internet ..3.. e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..3.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d – inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? ......GPS W SAMOCHODACH......................................................................................... .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 136 kwestionariusz wywiadu nr 15 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................KRZYSZTOF BĘBENEK............................. Data i godzina przeprowadzonych badań.....17.05.2007r. godz. 14:50 – 15:00......... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ..............32............... 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ...............8................ 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..2.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..3.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..2.. wymienionych źródeł? d - Internet ..3.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..2.. g - broszurki, ulotki ..1.. h - informacje uzyskane od innych osób ..1.. 137 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....OPINIE UśYTKOWNIKÓW POJAZDÓW, OGŁOSZENIA.............................................. ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 138 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? ......KODEKS DROGOWY............................................................................................. ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..3.. informacyjnych? b - radio ..3.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..3.. d - Internet ..3.. e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..3.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 139 kwestionariusz wywiadu nr 16 Stan i sposoby zaspokajania potrzeb informacyjnych kierowców Imię i nazwisko respondenta....................MICHAŁ CIUPKA..................................... Data i godzina przeprowadzonych badań.....17.05.2007r. godz. 15:50 – 16:00......... CZĘŚĆ A 1. Ile pan/i ma lat? ...............30.............. 2. Ile lat kieruje pan/i pojazdami? ...............10.............. 3. Ile kilometrów rocznie przejeŜdŜa pan/i pojazdem? a – do 10 tyś. km b – 11 do 20 tyś. km c – ponad 20 tyś. km 4. W jak duŜej aglomeracji pan/i mieszka? a - wieś b - miasto do 100 tyś mieszk. c - miasto pow. 100 tyś mieszk. CZĘŚĆ B 5. Według pana/i, która z wymienionych cech informacji a – aktualność ma największe znaczenie przy zaspokajaniu potrzeb b – kompletność informacyjnych kierowców? c – prawdziwość 6. Jak ocenia pan/i stopień a - prasa ..3.. prawdziwości informacji przeznaczonych b - radio ..3.. dla kierowców, otrzymanych z c - telewizja ..2.. wymienionych źródeł? d - Internet ..2.. (Skala 1 - niski, 2 - średni, 3 - wysoki) e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..1.. h - informacje uzyskane od innych osób ..2.. 140 7. Czy w codziennej prasie znajduje pan/i ogłoszenia lub artykuły adresowane do kierowców? a – tak b – nie c - nie czytam prasy 8. Czy ogląda pan/i programy lub stacje telewizyjne nadawane dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....AUTO MANIAK, PASJONACI................................................................................... ................................................................................................................................ 9. Czy sięga pan/i do Internetu w celu zaspokojenia swoich potrzeb informacyjnych jako kierowcy? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 10. Czy słuchając radia w pojeździe interesują a – tak pana/nią serwisy informacyjne dla kierowców? b – nie c - nie słucham radia w pojeździe 11. Czy czyta pan/i czasopisma przeznaczone dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? ......MOTOR............................................................................................................... ................................................................................................................................ 12. Czy sięga pan/i po ksiąŜki dla kierowców? a – tak b – nie JeŜeli "tak" to jakie? .....NAPRAWCZE........................................................................................................ ................................................................................................................................ 13. Czy korzysta pan/i z informacji na ulotkach reklamowych umieszczanych za szybą pojazdu lub rozdawanych na skrzyŜowaniach? 141 a – tak b – nie 14. Czy w przypadku informacji uzyskanej od innych uŜytkowników dróg dotyczącej zmiany przepisów ruchu drogowego sięga pan/i do innych źródeł w a – tak b – nie celu potwierdzenia tej informacji? JeŜeli "tak" to jakie? .....INTERNET, TELEWIZJA......................................................................................... ................................................................................................................................ 15. Czy uwaŜa pan/i, Ŝe informacja o przepisach a – tak prawnych uzyskana bezpośrednio od Policjanta jest b – nie wiarygodna? c - nie mam zdania na ten temat 16. Jak określa pan/i dostępność wymienionych źródeł a - prasa ..3.. informacyjnych? b - radio ..3.. (Skala 1 - niska, 2 - średnia, 3 - wysoka) c - telewizja ..3.. d - Internet ..3.. e - czasopisma ..3.. f - ksiąŜki ..3.. g - broszurki, ulotki ..1.. 17. Czy czuje się pan/i sfrustrowany/a w przypadku braku a – tak oczekiwanej informacji podczas korzystania ze źródła b – nie informacyjnego? c - nie wiem 18. W przypadku zbieŜnych informacji adresowanych do a – prasa kierowców, podawanych w prasie i Internecie, które źródło b – Internet informacyjne według pana/i jest bardziej wiarygodne? c - nie wiem 19. W sytuacji tzw. "zagubienia drogi" z a – mapa jakiego źródła informacyjnego woli pan/i b – GPS korzystać?" c - informacja od przechodniów d - inne ............................................... 20. Jak pana/i zdaniem moŜna podnieść stan zaspokojenia potrzeb informacyjnych kierowców? .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. .................................................................................................................................. 142 Instrukcja Instytutu INiB UJ: prace magisterskie 2006/2007 [http://www.inib.uj.edu.pl] I. W pracach magisterskich powinny być podejmowane problemy naukowe samodzielnie sformułowane przez magistranta. Nie moŜna się ograniczać do opisowego przedstawienia tematu. Konieczne jest osadzenie zagadnień omawianych w pracy w szerszym kontekście − określenie miejsca, jakie zajmują one w ramach informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, uwzględnienie odwołań do literatury teoretycznej i metodologicznej, jasne określenie celu pracy i problemów, jakie zostaną w niej rozwiązane. Szczególną wagę powinno się przywiązywać do jakości Wstępu i Wniosków, które są okazją do ukazania kreatywności magistranta. Magistrant powinien wykazać się umiejętnością odniesienia własnych załoŜeń badawczych oraz wyników do stanu badań związanych z tematem pracy (dopełnienie, kontynuowanie, podjęcie nowego aspektu lub odmiennej metody itp.) Student oddaje: 1.1. Dwa identyczne, wydrukowane egzemplarze pracy magisterskiej. Jeden egzemplarz powinien być oprawiony w twardą okładkę, drugi egzemplarz – archiwalny – powinien być foliowany oraz dwustronnie drukowany. Egzemplarz foliowany naleŜy umieścić w teczce kartonowej opisanej zgodnie z wzorem strony tytułowej pracy magisterskiej. 1.2. Wersję elektroniczną pracy magisterskiej zapisaną w formacie PDF na CD-R, w 3 kopiach. KaŜda kopia pracy powinna być opisana. Opis zawiera dane określone w załączniku nr 1 do Zarządzenia nr 45 Rektora UJ z 12 czerwca 2006 w sprawie elektronicznej bazy prac dyplomowych (załącznik ten jest umieszczony w końcowej części instrukcji) i powinien być dostarczony w trzech egz. Dwa CD-R z elektroniczną wersją pracy magisterskiej naleŜy umieścić w osobnej, opisanej wg wzoru, kopercie na odwrocie przedniej okładki obu egzemplarzy pracy. Jeden CD-R naleŜy umieścić w osobnej, opisanej kopercie i złoŜyć wraz z papierowymi egzemplarzami pracy w sekretariacie Instytutu INiB. Nośnik elektroniczny (CD-R) powinien zawierać tekst pracy, aneksy (np. bazę źródłową) oraz wypełnione załączniki nr 1 i 2. 1.3. Trzy kopie strony tytułowej pracy magisterskiej w j. polskim i j. angielskim Praca powinna być zatwierdzona przez opiekuna podpisem wraz z podaniem daty przyjęcia gotowego egzemplarza. Egzemplarze pracy na nośniku papierowym i cyfrowym powinny być złoŜone i opieczętowane w sekretariacie Instytutu INiB UJ oraz wpisane do rejestru prac magisterskich w terminach ustalonych przez Radę Instytutu INiB UJ. Dane bibliograficzne są wprowadzane do bazy danych prac magisterskich. II. Zgodnie z § 3 Zarządzenia nr 45 Rektora UJ w sprawie elektronicznej bazy prac dyplomowych, Autor, dostarczając elektroniczną wersję pracy, udziela UJ, w formie pisemnej, nieodpłatnej licencji niewyłącznej na umieszczenie pracy w wersji 143 elektronicznej w bazie oraz jej zwielokrotnianie i udostępnianie w formie elektronicznej w zakresie koniecznym do weryfikacji autorstwa tej pracy i ochrony przed przywłaszczeniem jej autorstwa (ust. 1). Uniwersytet zobowiązuje się do przechowywania pracy w postaci niezmienionej i z poszanowaniem praw osobistych twórcy (ust. 2). Autor MOśE udzielić UJ, w formie pisemnej, nieodpłatnej licencji niewyłącznej do korzystania z pracy bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji: – w zakresie utrwalania – wprowadzanie do pamięci komputera; – w zakresie zwielokrotniania – zwielokrotnianie utworu w formie elektronicznej; – w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzenie do obrotu, uŜyczenie lub najem egzemplarzy w formie elektronicznej; – w zakresie rozpowszechniania utworu – publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby kaŜdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności w sieci Internet (ust. 3). Autor moŜe ograniczyć zakres korzystania z pracy na polach eksploatacji określonych w § 3 ust. 3. Wzór oświadczenia o udzieleniu licencji i jej ograniczeniu stanowi załącznik nr 2 do Zarządzenia nr 45 Rektora UJ. Jest on reprodukowany w końcowej części instrukcji. *** Obowiązuje następujący układ i adiustacja pracy magisterskiej 1. Strona tytułowa 1.1. U góry, pkt 12: Uniwersytet Jagielloński, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, INSTYTUT INFORMACJI NAUKOWEJ I BIBLIOTEKOZNAWSTWA (wersalikami, pkt 14), studia stacjonarne lub niestacjonarne (pkt 12), ześrodkowane 1.2. Z lewej strony u góry pkt 14: Nr albumu 1.3. Z prawej strony u góry, pkt 14: ocena: (sygnuje opiekun i recenzent) 1.4. W połowie strony, pkt 22: autor pracy magisterskiej (ześrodkować, małe litery oprócz pierwszych) 1.5. W połowie strony, pkt 26: tytuł pracy magisterskiej - z określnikami chronologicznoprzestrzennymi (ześrodkować wersalikami) 1.6. Z prawej strony pod tytułem formuła: Opiekun pracy magisterskiej (tytuł/nazwisko), pkt 14 oraz potwierdzenie przyjęcia pracy mgr przez opiekuna (podpis) wraz z datą 1.7. Na dole strony , ześrodkować: Kraków 2007, pkt 20. + Formuła: Opracowano zgodnie z Ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83) wraz z nowelizacją z dnia 25 lipca 2003 r. (Dz.U. 2003 nr 166 poz. 1610) oraz z dnia 1 kwietnia 2004 r. (Dz.U. 2004 nr 91 poz. 869) 2. Abstrakt, umieszczony na osobnej stronie, po karcie tytułowej; tekst abstraktu w j. polskim oraz j. angielskim, maksymalnie 1400 znaków Zawiera: 2.1. Opis bibliograficzny pracy, pkt 14: nazwisko, imię autora (2007). Tytuł. Praca magisterska pod kierunkiem (imię i nazwisko, tytuł lub stopień naukowy), Kraków: Instytut INiB UJ, liczba ogólna stron, liczba wykorzystanych pozycji bibliograficznych, liczba aneksów + np. ilustracji 144 2.2. Przykład opisu: Nowakowska, Dorota (2007). Internet jako źródło informacji kulturalnoturystycznej. Praca magisterska pod kierunkiem prof. UJ dr hab. Wandy Pindlowej, Kraków: Instytut INiB UJ, 200 s., 145 poz. bibl., 6 aneksów + 10 tabl. 2.3. Napis, pkt 14: Abstrakt (ześrodkowany) 2.4. Tekst abstraktu w języku polskim oraz angielskim, pkt 12 (przedmiot i cel pracy, najwaŜniejsze elementy treści, eksponujące nowe metody badawcze i nowe osiągnięcia, główne tezy i najwaŜniejsze wnioski lub argumenty autora, charakterystyka wykorzystanych źródeł i opracowań, omówienie WYNIKÓW BADAŃ z uwzględnieniem wyników liczbowych) 2.5. Napis, pkt 14: Słowa kluczowe (max. 5 słów kluczowych w języku polskim oraz angielskim WERSALIKAMI, ułoŜonych w porządku alfabetycznym, oddzielanych o siebie pauzami) 3. Spis treści (tytuł pkt 18) z naniesionymi numerami porządkowymi 3.1. Umieszczony po abstrakcie, poczynając od osobnej strony, numeracja rozdziałów i podrozdziałów oraz stron cyframi arabskimi (wcięcia na 3 znaki podrozdziałów, podrzędne tytuły pkt 12 4. Wstęp (tytuł pkt. 18, tekst pkt 12-14, odstęp między wierszami 1,5, 1800 znaków na stronie, objętość do 15 s. 4.1. Wyjaśnienie tytułu oraz omówienie zasięgu chronologicznego i terytorialnego pracy 4.2. Teza pracy/cel badań i szczegółowe pytania badawcze 4.3. Stan badań (scharakteryzować w ujęciu problemowym). Przy ustalaniu stanu badań naleŜy omówić przydatność następujących rodzajów publikacji dla ustalenia stanu badań : a) Źródła informacyjne: bibliografie, bazy danych, profesjonalne słowniki i encyklopedie – wyniki poszukiwań b) Opracowania bezpośrednio związane z tematem: ksiąŜki, artykuły i fragmenty wydawnicze, inne materiały publikowane c) Opracowania metodologiczne d) Opracowania uzupełniające 4.4. Charakterystyka podstawy źródłowej pracy (baza źródłowa do 200 poz.) 4.5. Kontekst teoretyczny i wykorzystane metody – zalecane metody własne bibliotekoznawstwa, informacji naukowej, bibliologii 4.6. Układ pracy 4.7. Cel poszczególnych rozdziałów i charakterystyka osiągniętych wyników 4.8. Podziękowania dla opiekuna pracy i osób współpracujących (bibliotekarze, właściciele zbiorów, osoby pomagające w ankietowaniu etc. – naleŜy podać tytuły, pełne imiona, nazwiska i przyczynę podziękowań (zabronione jest umieszczanie podziękowań dla opiekuna pracy na początku pracy magisterskiej!) 5. Tekst pracy magisterskiej, pkt 12 odstęp między wierszami 1,5, 1800 znaków na stronie (objętość: 100-200 s.) - tytuły rozdziałów 18 pkt (wersaliki), tytuły podrzędne kaŜdy o 2 pkt mniejszy 5.1. Tytuły czasopism i ksiąŜek występujące w tekście naleŜy podawać kursywą, natomiast w Spisie wykorzystanej literatury kursywą naleŜy podawać tylko tytuły czasopism 5.2. Wtręty z języków obcych naleŜy podawać kursywą. Przykład: novum 5.3. KaŜdy rozdział powinien być podzielony na części i posiadać tytuły podrozdziałów (tytuły 2 oraz 3 stopnia naleŜy adiustować jednakowo w całym tekście np. 2 stopnia ześrodkowane, 3 stopnia dosunięte do lewego marginesu). Dla kaŜdego poziomu tytułowania czcionka mniejsza o 2 pkt 5.4. Podkreślenia w tekście - spacjowany tekst. Przykład: k r ó l o w a 5.5. Przy wyliczaniu nie numerować poszczególnych elementów, tylko zastosować kropkę jako znak punktowania 1 stopnia oraz pauzę jako znak punktowania 2 stopnia np.: 145 bibliografie ogólne - bibliografie powszechne - bibliografie narodowe - bibliografie księgarskie 5.6. Tabele, wykresy, ilustracje zamieszczone w tekście, numerowane od 1. przez cały tekst, w obtrębie poszczególnych rodzajów materiałów, spis łączny na końcu pracy magisterskiej z podaniem stron w tekście, pkt 9. Opis tabeli/wykresu/ilustracji powinien zawierać określenie rodzaju materiału, jego numer porządkowy oraz tytuł umieszczony ponad tabelą/ wykresem/ilustracją oraz źródło (lub określenie, Ŝe jest to tabela/wykres/ilustracja stanowiąca opracowanie własne autora) umieszczone pod tabelą/wykresem/ilustracją np.: Wykres 1. Procent gospodarstw domowych z dostępem do Internetu w 2003 r. 37 40 35 30 25 19 20 15 10 10 5 0 P o ls k a C ze c hy ś r e d n ia d la " 1 0 " n o w y c h c z ło n k ó w U E + k r a je k a n d y d u ją c e do U E Źródło: Progress Report eEurope 2003+, dane z czerwca 2003 [adres http, odczyt] /lub opracowanie własne 2007 5.7. Przy interpretacji tabel etc. zamieszczonych w tekście naleŜy sformułować wnioski, a nie wystarczy przytoczyć dane w formie opisowej 5.8. NaleŜy pamiętać o zdaniach dyspozycyjnych na początku tekstu /rozdziału, objaśniających porządek omówienia w rozdziale, lub podrozdziałach 5.9. NaleŜy pamiętać o umieszczeniu podsumowania na końcu kaŜdego rozdziału wraz ze wskazaniem elementów łączących zagadnienia omówione w danym rozdziale z zagadnieniami poruszanymi w kolejnym rozdziale 5.10. Na końcu pracy magisterskiej naleŜy umieścić Zakończenie obejmujące wnioski z poszczególnych rozdziałów oraz z całej pracy (2-3 s.) 5.11. MoŜna zamieścić motto dla całej pracy (musi być podana pełna cytata bibliograficzna), przy dodatkowym zamieszczaniu motta przy rozdziałach - konsekwentnie muszą być one zamieszczone przy wszystkich rozdziałach 5.12. Musi być zachowana łączność między tekstem a aneksami. W tekście przytaczamy w nawiasie kwadratowym odsyłacz do aneksu, przy bazie danych [autor, rok, poz. bazy danych], przy innych typach aneksów wystarczy podać numer aneksu 146 6. Przypisy w TEKŚCIE: 6.1. Bibliograficzne: cytujemy w tekście w nawiasie kwadratowym, nazwisko autora rok wydania, przecinek strona lub strony od-do (jednakowa zasada dla wydawnictw samoistnych i niesamoistnych: ksiąŜki, artykuły, fragmenty etc.) Przykład: [Kowalski 1999, s. 15]. JeŜeli występuje kilka prac tego samego autora w tym samym roku dodajemy przy roku a, b..... 6.1.1. JeŜeli jest kilku autorów, rozdzielamy nazwiska średnikiem (do 3 autorów) 6.1.2. Przy pracach zbiorowych cytowanych w całości podajemy nazwisko pierwszego redaktora, np. [Kowalski red. 1998a] 6.1.3. Przy literaturze zagranicznej zachowujemy słownictwo i skróty danego języka 6.1.4. Przy źródłach zaczynamy opis od miejsca przechowywania i sygnatury np. [BJ rps 120, list J. Kraszewskiego do K. Beyera z 5 sierpnia 1875 r.] 6.2. Dokumenty elektroniczne: opis wg wzoru: [Autor/redaktor, dok. elektr.] Przykład: [Kopaliński, dok. elektr.] 6.3. NaleŜy unikać przypisów dygresyjnych, nie mających charakteru bibliograficznego Wyjątkowo sporządzone przypisy dygresyjne lub odsyłające umieszczamy z gwiazdką na dole strony. 7. Spis wykorzystanych źródeł i opracowań zamieszczony na końcu pracy przed aneksami (tytuł pkt 18), tekst pkt 9, numeracja ciągła pozycji w całości spisu. 7.1. Układ w podziale: - źródła (układ topograficzny czyli wg miejsca przechowania, sygnatury) oraz opis sumaryczny (np. liczba ankiet) - opracowania podzielić na grupy 1)-4): 1) wydawnictwa informacyjne, 2) opracowania bezpośrednio związane z tematem (przy fragmentach, artykułach naleŜy podać strony od -do), 3) opracowania metodologiczne (przy ksiąŜkach zawsze nazwa wydawcy, objętość; przy artykułach strony od-do). 4) opracowania uzupełniające (jak pkt 3) - Wewnątrz grup układ alfabetyczny wg autorów/ red./ tytułów. - Obowiązuje minimum 5 publikacji zagranicznych - UWAGA! Proszę nie dzielić tych spisów na ksiąŜki i artykuły. 7.2. OPIS: 7.2.1. Podajemy pełne imię autora 7.2.2. Podajemy przy ksiąŜkach nazwę wydawcy . Przykład: Kowalski, Józef (1999). Praca naukowa. Warszawa: PIW, 230 s. Skróty nazw instytucji wydawniczych naleŜy podawać zgodnie z obowiązującymi normami skrótów. 7.2.3. Nazwiska kilku autorów oddziela się średnikiem, nazwę drugiego i trzeciego autora podaje się poczynając od imienia, na drugim miejscu występuje nazwisko. 7.3. Przykłady opisów 7.3.1. Źródła: BJ rps 1200, Korespondencja J.I. Kraszewskiego z J. Beyerem z lat 1874-1876 Wywiad Autorki (lub nazwisko: Barbary Kowalskiej) z Tomaszem Nowakiem (funkcja, stanowisko) w dniu 10 stycznia 2005 na temat ... (tu wyszczególnić temat). Ankiety autorskie: Tytuł ankiety, liczba rozdanych/wysłanych kwestionariuszy ankiet, liczba zwróconych przez respondentów kwestionariuszy ankiet 7.3.2. Opracowania: Opis ksiąŜki: Przykład jednego autora: Nowak, Tadeusz (1999). Nowe prawa. Kraków: Wydaw. UJ, 160 s. 147 Przykład dwóch autorów: Nowak, Tadeusz; Jan, Kowalski (2001). KsiąŜka. Kraków: PIW, 330 s. Przykład pracy zbiorowej: Zieliński, Jan red. (lub oprac. lub ed.) (1998). Świat komputerów. Wrocław: Globus, 150 s. Przykład więcej niŜ 3 autorów: Zieliński, Józef, et. al. (1995). Podręcznik fizyki. Kraków: Wydaw. AGH, 515 s. Przykład fragmentu ksiąŜki (hasło w encyklopedii): Koł [odziejska] J[adwiga] (1976). Propaganda biblioteczna. W: Encyklopedia współczesnego bibliotekarstwa polskiego. Warszawa: PWN, s. 253-254. Opis artykułu (tytuł czasopisma kursywą): Pawłowski, Marian (1989). Przepisy prawne. Przegląd Historyczny nr 10, s. 316-320. Sitter, Stephan; Adelheit Stein (1992). Modeling the illocutionary aspects of information-seeking dialogues. Information Processing and Management Vol. 28, No. 2, p. 165-180. Nowak, Jan (2000). O lepsze jutro. Dziennik Polski nr 56 z 12.06.2001 [obowiązuje data dzienna przy prasie] Opis dokumentu elektronicznego: dostępnego w Internecie: Autor/redaktor. Tytuł [dok. elektr.]. Warunki dostępu [data odczytu] Gwiazdy i ty [dok. elektr.] Przykład: Brodziak, Andrzej. http://salve.slam.katowice.pl/KSIGWIAZDY.html [odczyt: 15.01.2007] na płycie CD-ROM: Autor/redaktor. Tytuł [dok. elektr. CD-R]. Wydanie. Miejsce wydania: wydawca, rok wydania. Numer znormalizowany [data odczytu] Przykład: Kopaliński, Władysław. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [dok. elektr. CD-R]. Łódź: PRO-media CD, 1998. ISBN 83-7231-3 [odczyt: 15.01.2007] 8. Indeksy KaŜda praca magisterska powinna być zaopatrzona p r z y n a j m n i e j w jeden indeks nazwisk występujących w tekście (i ewentualnie w spisie źródeł i opracowań wykorzystanych w pracy, w zaleŜności od decyzji opiekuna) - z odnośnikami do stron tekstu. KaŜdy indeks musi mieć tytuł i określenie, do jakiej części pracy magisterskiej się odnosi, a to określa jego umiejscowienie w pracy (po tekście lub po aneksie). 9. Spis tabel i wykresów zamieszczonych w tekście (zob. pkt 5.6) 10. Aneksy 10.1. Powinny być opatrzone wspólnym tytułem formalnym: Aneksy wraz ze spisem tytułów poszczególnych aneksów (powtórzonym za spisem treści), umieszczonym na osobnej stronie przed aneksami 10.2. Liczbowanie stron - kontynuacja liczbowania tekstu pracy magisterskiej 10.3. KaŜdy aneks powinien posiadać kolejny numer i tytuł (u góry strony). JeŜeli w aneksie umieszczone są reprodukcje dokumentów naleŜy wskazać miejsce przechowywania oryginału W aneksach zamieszczamy m.in.: wydruk źródłowej bazy danych (opis dokumentów oraz układ spisu naleŜy uzgodnić z opiekunem pracy) ze specjalnym wstępem metodycznym ok. 2 s. oraz indeksami). NaleŜy podać cytowania bibliograficzne i sygnatury egzemplarzy, ze wskazaniem biblioteki/właściciela (zapis cyfrowy bazy danych naleŜy umieścić na tym samym CD-R, który zawiera tekst pracy magisterskiej) Uwaga: Baza źródłowa/materiał do analizy w pracy magisterskiej powinna liczyć ok. 200 rekordów. Numery pozycji wydruku bazy źródłowej powinny być przywoływane w tekście pracy magisterskiej, w celu umoŜliwienia identyfikacji poszczególnych jednostek. kserokopie dokumentów z podaniem danych bibliograficznych dokumentu oryginalnego fotografie z podaniem danych bibliograficznych źródła lub daty i danych o wykonawcy kwestionariusze ankiet (wzór) kalendarium 148 obszerne zestawienia lub wykresy statystyczne, do których odwołujemy się w całej pracy inne materiały 11. Student odpowiada za wszystkie błędy literowe itp. w wydruku pracy magisterskiej. Korektę naleŜy wykonać czarnym długopisem, jednakowo w obu egzemplarzach. 12. Do tekstu pracy naleŜy dołączyć Oświadczenie autora pracy o samodzielnym jej wykonaniu sporządzone wg załączonego wzoru. Aktualną instrukcję oraz podpisane Oświadczenie, a takŜe wypełnione załączniki nr 1 i nr 2, naleŜy oprawić wraz z tekstem pracy magisterskiej, umieszczając oba dokumenty na końcu. Osobno naleŜy złoŜyć w sekretariacie Oświadczenie o zgodności wersji elektronicznej pracy z wydrukiem przyjętym przez opiekuna, sporządzone według załączonego wzoru. UWAGA: ABSOLWENCI ZOBOWIĄZANI SĄ DO DOSTARCZENIA DO SEKRETARIATU INSTYTUTU INIB UJ DANYCH OSOBOWYCH WG OSOBNEGO WZORU DO KARTOTEKI ABSOLWENTÓW WYKORZYSTYWANEJ W CELACH INFORMACYJNOSTATYSTYCZNYCH WRAZ ZE ZGODĄ NA ICH PRZETWARZANIE PRZEZ UJ. 149 OŚWIADCZENIE Ja niŜej podpisany RAFAŁ MARCZYK student Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oświadczam, Ŝe przedkładaną pracę magisterską pt. Potrzeby informacyjne kierowców - sposoby i stan ich zaspokojenia przygotowaną pod opieką dr hab. Wiesława Babika napisałem samodzielnie. Oznacza to, Ŝe przy pisaniu pracy, poza niezbędnymi konsultacjami, nie korzystałem z pomocy innych osób, a w szczególności nie zlecałem opracowania rozprawy lub jej istotnych części innym osobom, ani teŜ nie odpisywałem tej rozprawy lub jej istotnych części od innych osób. Pracę opracowano zgodnie z Ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83) wraz z nowelizacją z dnia 25 lipca 2003 r. (Dz.U. 2003 nr 166 poz. 1610) oraz z dnia 1 kwietnia 2004 r. (Dz.U. 2004 nr 91 poz. 869) Jednocześnie przyjmuję do wiadomości, Ŝe gdyby powyŜsze oświadczenie okazało się nieprawdziwe, decyzja o wydaniu mi dyplomu zostanie cofnięta. Kraków, data ……………………………… Podpis 150 ZAŁĄCZNIKI Załącznik Nr l do § 2 Zarządzenia nr 45 Rektora UJ z 12 czerwca 2006. Imię i nazwisko autora pracy Rok urodzenia autora pracy Imię i nazwisko promotora pracy Wydział Instytut / Katedra Dziedzina wg klasyfikacji KBN Nadawany tytuł RAFAŁ MARCZYK 19.03.1979 rok dr hab. WIESŁAW BABIK WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ INSTYTUT INFORMACJI NAUKOWEJ I BIBLIOTEKOZNAWSTWA BIBLIOTEKOZNAWSTWO I INFORMACJA NAUKOWO-TECHNICZNA MAGISTER Tytuł pracy POTRZEBY INFORMACYJNE KIEROWCÓW – SPOSOBY I w języku STAN ICH ZASPOKOJENIA polskim * Słowa INFORMACJA DROGOWA – KIEROWCY - POTRZEBY kluczowe (max INFORMACYJNE – ZASPOKAJANIE POTRZEB 5) INFORMACYJNYCH – ŹRÓDŁA INFORMACJI Streszczenie pracy (max W pracy omówiono stan zaspokojenia potrzeb 1400 znaków) informacyjnych kierowców i sposoby ich zaspokojenia. Opracowanie oparto na źródłach polskich i zagranicznych. Na początku pracy autor skupił się na podaniu definicji terminów zawartych w tytule, wskazując ich znaczenie w badanym środowisku. Poruszył teŜ problematykę obiegu informacji dotyczących ruchu drogowego. Dokonany na podstawie literatury przedmiotu opis potrzeb informacyjnych w dziedzinie motoryzacji, oraz sytuacji z nimi związanymi, pokazał ich duŜą złoŜoność. W związku z tym podał podstawowe źródła informacyjne, które mają za zadanie zaspokajać niedobory informacji kierowców. Autor pracy postawił tezę, Ŝe dostępne źródła informacyjne w wystarczającym stopniu zaspokajają potrzeby informacyjne kierowców. Tezę tę potwierdziły zrealizowane badania przeprowadzone metodą wywiadu kwestionariuszowego wśród kierowców pracujących w krakowskiej StraŜy Miejskiej na Oddziale V Podgórze. 151 Tytuł pracy w języku pracy Słowa kluczowe (max 5) Streszczenie pracy (max 1400 znaków) Tytuł pracy w jęz. angielskim Słowa kluczowe (max 5) Streszczenie pracy (max 1400 znaków) INFORMATION NEEDS OF DRIVERS – THE WAYS AND STATE TO MEETING THEM ROAD INFORMATION – DRIVERS – INFORMATION NEEDS – MEETING INFORMATION NEEDS – INFORMATION SOURCES The main goal of this thesis is to present information needs of drivers, ways and state to meeting them. This study is based on polish and foreign sources. In introduction author explains terms mentioned in the title as well as presents their goals and reasons. The way of information road is presented here. The author presented here basic sources of information, its role is to feel information gaps of drivers. The role of effectiveness is highlighted. The author suggests that presently sources of information satisfy the information needs of drivers. It was diagnosed during researches. It was taken by filling up the questionnaires among drivers who work in Krakowska StraŜ Miejska Oddział V Podgórze. * JeŜeli praca jest napisana w języku polskim wystarczy wypełnić tabelę dot. pracy w języku polskim 152 Załącznik Nr 2 do § 3 Zarządzenia nr 45 Rektora UJ z 12 czerwca 2006 r. RAFAŁ MARCZYK Imię i nazwisko autora pracy Imię i nazwisko promotora pracy Wydział dr hab. WIESŁAW BABIK WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ INSTYTUT INFORMACJI NAUKOWEJ I BIBLIOTEKOZNAWSTWA INFORMACJA NAUKOWA I BIBLIOTEKOZNAWSTWO SUM POTRZEBY INFORMACYJNE KIEROWCÓW – SPOSOBY I STAN ICH ZASPOKOJENIA Instytut/Katedra Kierunek studiów Specjalność Tytuł pracy Oświadczam, Ŝe: 1) udzielam nieodpłatnie Uniwersytetowi Jagiellońskiemu licencji niewyłącznej na umieszczenie ww. pracy w elektronicznej „bazie" oraz upowaŜniam UJ do przechowywania i archiwizowania pracy w zakresie wprowadzania jej do pamięci komputera oraz do jej zwielokrotniania i udostępniania w formie elektronicznej w zakresie koniecznym do zapewnienia ochrony praw do autorstwa. 2) licencji udzielam nieodpłatnie niewyłącznej do Uniwersytetowi korzystania z pracy Jagiellońskiemu bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji*: w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których pracę utrwalono przez: wprowadzanie do obrotu, uŜyczenie lub najem egzemplarzy w postaci elektronicznej; 153 w zakresie rozpowszechniania pracy przez: publiczne udostępnianie pracy w taki sposób, aby kaŜdy mógł mieć do niej dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności w sieci Internet; * właściwe pola zaznaczyć „X" 3) udzielenie licencji do korzystania z pracy przez Uniwersytet Jagielloński na warunkach określonych w pkt 2 ograniczam w następujący sposób: ............................................................................................................... ............................................................................................................... ............................................................................................................... __________________________________ podpis 154