Literatura oświecenia

FP, studia 1. stopnia
I C – MODUŁ PRZEDMIOTÓW KIERUNKOWYCH:
IC1 – MODUŁ LITERATUROZNAWCZY
IC1/11. LITERATURA OŚWIECENIOWA
1.1. Podstawowe informacje o przedmiocie/module
Nazwa przedmiotu/ modułu
Literatura oświecenia
Kod przedmiotu/ modułu
IC1/11
Wydział (nazwa jednostki
Wydział Filologiczny/ Instytut Filologii Polskiej
prowadzącej kierunek)
Nazwa jednostki
Zakład Literatury Staropolskiej i Polskiego Oświecenia
realizującej przedmiot
Kierunek studiów
filologia polska
Poziom kształcenia
studia pierwszego stopnia
Profil
ogólnoakademicki
Forma studiów
studia stacjonarne
Rok i semestr studiów
rok pierwszy/semestr drugi
Rodzaj przedmiotu
kierunkowy
Koordynator
dr hab. prof. UR Marek Nalepa
Imię i nazwisko osoby
dr hab. prof. UR Marek Nalepa, dr hab. prof. UR Roman Magryś,
prowadzącej / osób
dr Jolanta Kowal
prowadzących
1.2.Formy zajęć dydaktycznych, wymiar godzin i punktów ECTS
wykł.
ćw.
konw.
lab.
sem.
ZP
prakt.
inne
30
Liczba pkt. ECTS
3
1.3. Sposób realizacji zajęć
☐ X zajęcia w formie tradycyjnej
☐ zajęcia realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość
1.4. Forma zaliczenia przedmiotu/ modułu
•
egzamin ustny
2. Wymagania wstępne
•
•
znajomość podstawowych wiadomości o literaturze oświeceniowej, wyznaczonych programem
nauczania dla szkół średnich;
dobra orientacja w najważniejszych zjawiskach rozwojowych kultury staropolskiej, zwłaszcza
renesansowej, sarmackiej i schyłkowego baroku
3. Cele, efekty kształcenia, treści programowe i stosowane metody dydaktyczne
3.1. Cele przedmiotu/modułu
C1
Zaznajomienie studentów z znaczącymi jednostkami procesu historycznoliterackiego (prądami, stylami,
pisarzami, grupami i środowiskami literackimi, czasopismami, utworami itp.) obejmującymi okres od lat
30 osiemnastego wieku do przełomu oświeceniowo-romantycznego, oraz z ich zapleczem
estetycznoliterackim i filozoficznym.
3.2 Efekty kształcenia dla przedmiotu/ modułu
EK (efekt
Treść efektu kształcenia zdefiniowanego dla przedmiotu
kształcenia)
(modułu)
IC1/11_W01;
IC1/11_W02
IC1/11_U01;
IC1/11_U02;
IC1/11_U03
IC1/11_K01
student/ka
• przywołuje treść tekstów literackich sytuujących się w
obrębie poszczególnych prądów literackich polskiego
Oświecenia,
z wykorzystaniem
wskazanej
literatury
przedmiotu;
• rozróżnia terminologię teoretycznoliteracką niezbędną w
procesie analizy i interpretacji dzieł literackich.
student/ka
• klasyfikuje dzieła literackie w obrębie procesu historycznoliterackiego (prądy literackie, środowiska literackie itp.);
• analizuje treść tekstów literackich z uwzględnieniem ich sfery
immanentnej oraz odpowiednich kontekstów;
• poddaje krytycznemu oglądowi dzieła literackie z zakresu
literatury polskiego Oświecenia w ujęciu porównawczym.
student/ka
• jest zorientowany na pogłębianie wiedzy zdobytej na
wykładzie z literatury polskiego Oświecenia.
Odniesienie do
efektów
kierunkowych
(KEK)
K1A_W02;
K1A_W03;
K1A_W04;
K1A_W09;
K1A_W10;
K1A_W15;
K1A_W17
K1A_U01;
K1A_U04;
K1A_U05;
K1A_U07;
K1A_U11;
K1A_U12;
K1A_U13;
K1A_U21
K1A_K01;
K1A_K02;
K1A_K03
3.3. Treści programowe
Lp.
Treści merytoryczne
Liczba godzin
1.
Granice chronologiczne i wewnętrzna periodyzacja epoki. Program naprawy
Rzeczypospolitej i walka z obyczajowością oraz kulturą sarmacką. Stanisław
Konarski i pierwsze reformy w zakresie szkolnictwa. Najważniejsze instytucje
kulturowe u progu epoki. Walka o język narodowy. Pierwsze próby adaptacji
klasycyzmu.
Czasy stanisławowskie. Nowe instytucje i nowoczesny program politycznospołeczny piśmiennictwa oświeceniowego. Poezja barska i nurt sarmackobarokowy w poezji oświeceniowej. Grupy i środowiska literackie: poeci
Warszawy, pisarze Puław, prowincja literacka.
Świadomość estetyczno-literacka w epoce oświecenia oraz jej zaplecze
filozoficzne.
Tendencje dydaktyczno-moralizatorskie w szczytowym okresie rozwoju literatury
oświeceniowej. Preferowane gatunki. Tzw. literatura wysoka i jej zależność od
autorytetów antycznych.
W kręgu poezji sentymentalnej i rokokowej. Listy o guście J. Szymanowskiego
i nowe propozycje estetyczno-literackie. Roussoizm w polskiej poezji
sentymentalnej.
Teatr i dramat. Komedie F. Bohomolca i F. Zabłockiego. Drama mieszczańska:
Teczka occiarza i Henryk VI na łowach. Satyra obyczajowa w Powrocie posła J.U.
Niemcewicza: krytyka maniery sentymentalnej i atak na cudzoziemszczyznę.
Dyrekcja Wojciecha Bogusławskiego i życie teatralne w stolicy. Dyrekcja
Ludwika Osińskiego: nowy repertuar i początki krytyki teatralnej. Szekspir w
wydaniu klasyków. Wpływy teatru niemieckiego.
Trzecia faza polskiego oświecenia. Niewola narodowa i pierwsze próby oporu
politycznego. Antynomie i sprzeczności w obrębie doktryny klasycystycznej.
Poezja porozbiorowa i poezja napoleońska. Rozwój tragedii i poematu opisowego.
Zróżnicowanie i ewolucja powieści. Rozłam wśród klasyków. Próby
2
2.
3.
4.
5.
6.
7.
7
4
6
4
3
4
zmodernizowania doktryny (F. Wężyk, F. Morawski, L. Borowski). Instytucje
(czasopiśmiennictwo, salony i kawiarnie literackie, szkolnictwo, biblioteki i
muzea). Tzw. walka romantyków z klasykami. Epigoni oświecenia. Wkład
oświecenia do kultury i literatury polskiej.
3. 4. Metody dydaktyczne
•
wykład problemowy/ wykład multimedialny/ heureza
4. Metody i kryteria oceny
•
frekwencja na wykładzie, ocena z egzaminu ustnego, aktywność w poszukiwaniu źródeł
historycznych
4.1 Sposoby weryfikacji efektów kształcenia
•
egzamin ustny
Symbol efektu
Metody oceny efektów kształcenia
Forma zajęć
dydaktycznych
egzamin ustny
egzamin ustny
egzamin ustny
wykład
wykład
wykład
IC1/11_W 01
IC1/11 _U 02
IC1/11_K03
4.2 Warunki zaliczenia przedmiotu (kryteria oceniania)
•
znajomość problematyki wykładów oraz książek z listy obowiązkowej
5. Całkowity nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia założonych efektów w godzinach
oraz punktach ECTS
Aktywność
Liczba godzin/ nakład pracy studenta
godziny zajęć wg planu z nauczycielem
przygotowanie do zajęć
udział w konsultacjach
czas na napisanie referatu/eseju
przygotowanie do egzaminu
udział w egzaminie
Inne (jakie?)
SUMA GODZIN
SUMARYCZNA LICZBA PUNKTÓW ECTS
Wskaźniki sumaryczne
6. Praktyki zawodowe w ramach przedmiotu/ modułu
wymiar godzinowy
zasady i formy odbywania praktyk
30 godz.
2 godz.
56 godz.
2 godz.
90 godz.
3
-
7. Literatura
Literatura podstawowa:
A. PODRĘCZNIKI I SYNTEZY:
Cieński M., Oświecenie. Leksykon literatury polskiej, Wrocław 2004.
Kleiner J., Sentymentalizm i preromantyzm. Studia inedita z literatury porozbiorowej 1795–1822, wyd. i oprac. J.
Starnawski, Kraków 1975.
Klimowicz M., Oświecenie, Warszawa 1972 – lub wyd. nast.
Kostkiewiczowa T., Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia,
Warszawa 1975.
Kostkiewiczowa T., Słownik literatury polskiej – Oświecenie, Gdańsk 2007.
Libera Z., Problemy polskiego Oświecenia. Kultura i styl, Warszawa 1969.
Maciejewski J., Oświecenie polskie. Początek formacji, jej stratyfikacja i przebieg procesu historycznoliterackiego,
w: Problemy literatury polskiej okresu oświecenia, pod red. Z. Golińskiego, seria 2, Wrocław 1977.
Pietraszko S., Doktryna literacka polskiego klasycyzmu, Wrocław 1966 [tu: rozdz. piąty i siódmy].
Pisarze polskiego oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej i Z. Golińskiego, t. 1-3, Warszawa 1992–1996 [t.1:
S. Konarski, E. Drużbacka, J.E.Minasowicz, F. Bohomolec, A. Naruszewicz, I. Krasicki, S. Trembecki, F.D. Kniaźnin,
T.K. Węgierski, J. Szymanowski, F. Zabłocki, t.2: J. Wybicki, F.K. Dmochowski, J.U. Niemcewicz, H. Kołłątaj,
S. Staszic, J. Jasiński, t.3: A. Feliński, L. Osiński, K. Brodziński, J. Śniadecki, M. Wirtemberska].
Słownik literatury polskiego oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, wyd. 2, poszerz. i popr., Wrocław 1991.
Żbikowski P., Klasycyzm postanisławowski. Doktryna estetycznoliteracka, Warszawa 1984 [rozdz. trzeci] – lub: tenże,
Klasycyzm postanisławowski. Zarys problematyki, Warszawa 1999 [rozdz. trzeci].
B. LITERATURA PODMIOTOWA
Bogusławski W., Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale, oprac. i wstęp S. Pietraszko, Wrocław 1960 – lub: Cud
mniemany, czyli Krakowiacy i Górale, tekst M. Rulikowski, wstęp, przyp. i odm. tekstu S. Dąbrowski i S. Strauss,
Wrocław–Kraków 1956, BN I/162.
Bohomolec F., Komedie, wstęp J. Kott, teksty oprac. J. Jackl, przypisy oprac. A. Zychówna, t. 2, Warszawa 1960 [tu:
Małżeństwo z kalendarza].
Brodziński K., Poezje, oprac. i wstęp C. Zgorzelski, t. 1-2, Wrocław 1959 [tu: Żołnierz nad rzeką Moskwą w roku
1812, Pole raszyńskie].
Brodziński K., Wiesław. Sielanka krakowska, w: tenże, Wybór pism, oprac. A. Witkowska, Wrocław–Warszawa–
Kraków 1966.
Dmochowski F.K., Sztuka rymotwórcza, oprac. S. Pietraszko, Wrocław 1956, BN I/158 [tu: pieśni pierwsza i trzecia].
Feliński A., Barbara Radziwiłłówna, w: Polska tragedia neoklasycystyczna, oprac. i wstęp D. Ratajczakowa, Wrocław
1989, BN I/260.
Karpiński F., Historia mego wieku i ludzi, z którymi żyłem, oprac. R. Sobol, Warszawa 1987.
Karpiński F., Poezje wybrane, oprac. T. Chachulski, Wrocław 1997, BN I 89 [tu: Do Justyny. Tęskność na wiosnę,
Laura i Filon, Pieśń dziada sokalskiego w kordonie cesarskim, Tęskność do kraju, Powrót z Warszawy na wieś, Pieśń
poranna, Pieśń o Narodzeniu Pańskim, Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta].
Kniaźnin F.D., Wiersze wybrane, wybór, oprac. i wstęp A.K. Guzek, Warszawa 1981 [tu: Krosienka, Do gwiazd, Do
wąsów, Matka obywatelka, Dwie lipy, Do Róży, Na rewolucję 1794, Do Tadeusza Matuszewicza, Do Boga - inc.
„Jakaż to nuża wisi nade mną ...”].
Kołłątaj H., Listy Anonima i Prawo polityczne narodu polskiego, oprac. B. Leśnodorski i H. Wereszycka, t. 1-2,
Kraków 1954 [tu: Do Stanisława Małachowskiego... Anonima listów kilka].
Krasicki I., Bajki, oprac. Z. Goliński, Wrocław 1975, BN I/220 [wybór].
Krasicki I., Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, oprac. M. Klimowicz, Wrocław 1973, BN I/41.
Krasicki I., Monachomachia i Antymonachomachia, oprac. i wstęp Z. Goliński, Wrocław 1969, BN I/179.
Krasicki I., Satyry i listy, wstęp J.T. Pokrzywniak, opracowanie tekstów i komentarze Z. Goliński, wydanie drugie
zmienione, Wrocław 1988, BN I/169 [tu: Do króla, Życie dworskie, Żona modna, Pijaństwo, Palinodia, list Do
Pawła].
Krasicki I., Wybór liryków, oprac. S. Graciotti, Wrocław 1985, BN I/252 [tu: Hymn do miłości ojczyzny, Podróż
z Warszawy do Biłgoraja, Osobność].
Między rozpaczą i nadzieją. Antologia poezji porozbiorowej lat 1793–1806, Kraków 2006 [tu: A.J. Czartoryski, Bard
polski, C. Godebski, Wiersz do legiów polskich, J. Morelowski, Treny, J.U. Niemcewicz, Alondzo i Helena, J.P.
Woronicz, Hymn do Boga…].
Naruszewicz A., Liryki wybrane, wybór i wstęp J.W. Gomulicki, Warszawa 1964 [wybór, m.in. Głos umarłych, Hymn
do Boga, Hymn do Słońca, Pieśń ciarlatańska na jarmarku].
Naruszewicz A., Satyry, oprac. S. Grzeszczuk, Wrocław 1962, BN I/179 [tu: Chudy literat, Reduty, Szlachetność].
Niemcewicz J.U., Powrót posła, oprac. i wstęp Z. Skwarczyński, Wrocław 1972, BN I/4 – lub wyd. nast.
Niemcewicz J.U., Śpiewy historyczne, wyd. 2, oprac. Z. Libera, Warszawa 1948 – lub: Warszawa 1986 [tu: Duma
o Żółkiewskim, Duma o kniaziu Michale Glińskim].
Oświeceni o literaturze, pod red. T. Kostkiewiczowej i Z. Golińskiego, t. 1, Warszawa 1993 [tu: F. Karpiński,
O wymowie w prozie albo wierszu], t. 2, Warszawa 1995 [tu: J. Śniadecki, O pismach klasycznych i romantycznych,
K. Brodziński, O klasyczności i romantyczności, tudzież o duchu poezji polskiej].
Poezja polska XVIII wieku, oprac. Z. Libera, Warszawa 1983 [tu: anonimowa poezja polityczna – barska oraz lat
dziewięćdziesiątych, F. Bohomolec, E. Drużbacka, J. Jasiński, J. Wybicki].
Poezja polska 1800–1830, oprac. Z. Libera, Warszawa 1984 [tu: A. Feliński, Hymn na rocznicę ogłoszenia Królestwa
Polskiego, K. Koźmian, Oda na pokój w roku 1809, Oda na upadek dumnego w roku 1815, L. Osiński, Oda na cześć
Kopernika, W. Reklewski, Krakowiaki].
Staszic S., Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego, oprac. S. Czarnowski, przygotował do druku B. Leśnodorski, wyd. 2
zmienione, Wrocław 1952, BN I/90 [tu: Do stanu rycerskiego, Edukacja, Moskwa, Dom Brandenburski, Polska].
Trembecki S., Sofiówka i bajki w wyborze, [w:] Pisma wszystkie, wydanie krytyczne oprac. J. Kott, t. 1–2, Warszawa
1953.
Wirtemberska M., Malwina czyli domyślność serca, oprac. i wstęp W. Billip, Warszawa 1978 – lub wyd. Kraków
2002.
Zabłocki F., Fircyk w zalotach, oprac. i wstępem poprzedziła J. Pawłowiczowa, Wrocław 1986, BN I/176.
C. LITERATURA PRZEDMIOTOWA:
Kostkiewiczowa T., Polski wiek świateł. Obszary swoistości, Wrocław 2002.
Kostkiewiczowa T., Oświecenie – próg naszej współczesności, Warszawa 1974 [tu: Literatura a instytucje w
osiemnastowiecznej Polsce, Literatura a rozwój prasy w XVIII wieku].
Libera Z., Życie literackie w Warszawie w czasach Stanisława Augusta, Warszawa 1971.
Przybylski R., Klasycyzm czyli Prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa 1983 – lub wyd. następ. [tu:
Rozpacz libertyna, Testament zamordowanego Królestwa].
Ratajczakowa D., Komedia oświeconych, Warszawa 1992.
Sobol R., Franciszek Karpiński, Warszawa 1987.
Wellek R., Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wybrał i przedmową poprzedził H. Markiewicz, tłum.
A. Jaraczewski, M. Kaniowa, Warszawa 1979 [tu: Termin i pojęcie klasycyzmu w historii literatury].
Wołoszyński R., Ignacy Krasicki. Utopia i rzeczywistość, Wrocław 1970 – lub: Goliński Z., Ignacy Krasicki,
Warszawa 1979 – lub: T. Dworak, Ignacy Krasicki, Warszawa 1987.
Literatura uzupełniająca:
A. LITERATURA PODMIOTOWA [do wyboru trzy pozycje]:
„Monitor” 1765-1785. Wybór, oprac. i wstęp E. Aleksandrowska, Wrocław 1976, BN I/108.
„Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” (1770- 1771), wybór, oprac. i wstęp J. Platt, Wrocław 1968, BN I/195.
Benisławska K., Pieśni sobie śpiewane, wydał T. Chachulski, Warszawa 2000.
Bohomolec F., Komedie, oprac. i wstęp J. Kott, teksty oprac. J. Jackl, przypisy oprac. A. Zychówna, t. 2, Warszawa
1960 [tu: Czary].
Czartoryski A.K., Komedie, oprac. Z. Zahrajówna, Warszawa 1955 [tu: Panna na wydaniu].
Godebski C., Grenadier – filozof. Powieść prawdziwa wyjęta z dzienników podróży 1799, oprac., wstęp i komentarz
Z. Kubikowski, Wrocław 1953.
Jezierski F.S., Wybór pism, oprac. Z. Skwarczyński, wstęp J. Ziomek, Warszawa 1952 [tu: Katechizm o tajemnicach
rządu polskiego, Jarosza Kutasińskiego uwagi nad stanem nieszlacheckim w Polsce, Niektóre wyrazy porządkiem
abecadła zebrane...].
Kitowicz J., Pamiętniki, czyli Historia polska, oprac. i wstęp P. Matuszewska, komentarz Z. Lewinówny, Warszawa
1971 – lub wyd. następ.
Konarski S., Tragedia Epaminondy, Warszawa 1923.
Krajewski M.D., Podolanka wychowana w stanie natury życie i przypadki swoje opisująca, wstęp i oprac. I.
Łossowska, Warszawa 1991.
Krasicki I., Dzieła wybrane, oprac. Z. Goliński, t. 2, Warszawa 1989 [tu: Powieści wschodnie].
Krasicki I., Historia, oprac. i wstęp M. Klimowicz, Warszawa 1956 – lub wyd. Kraków 2002.
Krasicki I., Myszeidos pieśni X, oprac. J. Maślanka, Wrocław 1982, BN I/234.
Krasicki I., Rozmowy zmarłych, wstęp i komentarze Z. Libera, Warszawa 1987 [tu: Wstęp i Rozmowa I. Między
Solonem i Katonem Utyceńskim].
Niemcewicz J.U., Dwaj panowie Sieciechowie, oprac. J. Dihm, Wrocław 1950, BN I/135.
Poezja powstania kościuszkowskiego, oprac. i wstęp J. Nowak-Dłużewski, Kielce 1946.
Poezje więzienne Hugona Kołłątaja. Studia i teksty, oprac. P. Żbikowski, Wrocław 1993.
Polska epopeja klasycystyczna, wybór, oprac., wstęp R. Dąbrowski, Kraków 2001.
Polski romans sentymentalny, oprac. A. Witkowska, Wrocław 1971, BN I/206 [tu: L. Kropiński, Julia i Adolf].
Potocki J. hr., Rękopis znaleziony w Saragossie, tekst przygotował i przypisami opatrzył L. Kukulski, Warszawa 1965
– lub wyd. nast.
Rzewuski W., Tragedie i komedie, oprac. i wstęp J. Majerowa, Warszawa 1962 [tu: Żółkiewski].
Trembecki S., Wiersze wybrane, oprac. i wstęp J. W. Gomulicki, Warszawa 1965 [wybór, m.in. Oda nie do druku,
Gość w Heilsbergu, Do moich współziomków].
Walka romantyków z klasykami, oprac. i wstęp S. Kawyn, Wrocław 1960, BN I/183.
Węgierski T.K., Organy. Poema heroikomiczne w sześciu pieśniach przez..., oprac. J.W. Gomulicki, Warszawa 1956.
Węgierski T.K., Wiersze wybrane, wybrał, tekst ustalił oraz wstępem poprzedził J.W. Gomulicki, Warszawa 1974
[m.in. Myśl moja do J.W. Stanisława Bielińskiego..., Portrety pięciu Elżbiet].Wiersze polityczne czasu Konfederacji
Targowickiej i Sejmu Grodzieńskiego 1793 roku, oprac. K. Maksimowicz, Gdańsk 2008.
Wiersze polityczne Sejmu Czteroletniego, cz. 2: 1790–1792, z papierów E. Rabowicza oprac. K.
Maksimowicz, Warszawa 2000.
Woronicz J.P., Pisma wybrane, wstęp i komentarze Z. Rejman, M. Nesteruk, Wrocław 2003.
Zabłocki F., Sarmatyzm. Komedia w 5 aktach, tekst ustalił, wstępem i objaśnieniami zaopatrzył L. Bernacki,
przygotował do druku, wstępem i objaśnieniami uzupełnił T. Mikulski, Wrocław 1951, BN I/115.
Zbiór poetów polskich XIX wieku. Księga pierwsza, oprac. P. Hertz, Warszawa 1959.
B. LITERATURA PRZEDMIOTOWA [do wyboru trzy pozycje]:
„Bo insza jest rzecz zdradzić, insza dać się złudzić”. Problem zdrady w Polsce przełomu XVIII i XIX wieku, pod red.
A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 1995.
Aleksandrowicz A., Izabela Czartoryska – polskość i europejskość, Lublin 1998.
Chaunu P., Cywilizacja wieku Oświecenia, tłum. E. Bąkowska, Warszawa 1989.
Cieński A., Pamiętnikarstwo polskie XVIII wieku, Wrocław 1981.
Cieński M., Pejzaże oświeconych, Wrocław 2000.
Copleston F., Historia filozofii, t. 4: Od Kartezjusza do Leibniza, tłum. J. Marzęcki, Warszawa 1995; t. 6: Od Wolffa
do Kanta, tłum. J. Łoziński, Warszawa 1996.
Człowiek oświecenia, pod red. M. Vovelle'a, tłum. M. Gurgul i in., Warszawa 2001.
Czubaty J., Zasada dwóch sumień. Normy postępowania i granice kompromisu w postawach politycznych Polaków
w sytuacjach wyboru (1795–1815), Warszawa 2005.
Czytanie Kniaźnina, pod red. B. Mazurkowej i T. Chachulskiego, Warszawa 2010.
Czytanie Krasickiego, pod red. T. Kostkiewiczowej, R. Doktóra i B. Mazurkowej, Warszawa 2014.
Dąbrowski R., Poemat heroikomiczny w literaturze polskiego oświecenia, Kraków 2004.
Grabski A.F., Myśl historyczna polskiego Oświecenia, Warszawa 1976.
Hazard P., Kryzys świadomości europejskiej 1680-1715, tłum. J. Lalewicz i A. Siemek, wstęp M. Żurowski, Warszawa
1974.
Hazard P., Myśl europejska w XVIII wieku od Monteskiusza do Lessinga, tłum. H. Suwała, wstęp S. Pietraszko,
Warszawa 1972.
Im Hof U., Europa Oświecenia. Tworzenie Europy, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 1995.
Julian Ursyn Niemcewicz – pisarz, historyk, świadek epoki, pod red. J. Wójcickiego, Warszawa 2002.
Kaczyński P., Rodzina w literaturze stanisławowskiej. Motywy – konwencje – poglądy, Wrocław 2009.
Kaleta R., Oświeceni i sentymentalni. Studia nad literaturą i życiem w Polsce w okresie trzech rozbiorów, Wrocław
1971.
Koehler K., Domek szlachecki w literaturze polskiej epoki klasycznej, Kraków 2005.
Kostkiewiczowa T., Horyzonty wyobraźni. O języku poezji czasów Oświecenia, Warszawa 1984.
Libera Z., Rozważania o wieku tolerancji, rozumu i gustu. Szkice o XVIII stuleciu, Warszawa 1994.
Matuszewska P., Gry z adresatem. Studia o poezji i epistolografii wieku oświecenia, Wrocław 1999.
Mikulski T., W kręgu oświeconych. Studia, szkice, recenzje, notatki, Warszawa 1960 [tu: Kurdesz nad kurdeszami,
Adresaci listów Krasickiego, Ignacy Krasicki].
Motywy religijne w twórczości pisarzy polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Lublin 1995.
Nasiłowska A., Poezja opisowa Stanisława Trembeckiego, Wrocław 1990.
Peyre H., Co to jest klasycyzm?, tłum. i posłowie M. Żurowski. Warszawa 1985.
Poezja okolicznościowa w Polsce w latach 1730–1830. W kręgu spraw publicznych i narodowych, pod red. M. Nalepy,
G. Trościńskiego, R. Magrysia, Rzeszów 2014.
Postman N., W stronę XVIII stulecia. Jak przeszłość może doskonalić naszą przyszłość?, tłum. R. Frąc, Warszawa
2001.
Problemy literatury polskiej okresu Oświecenia, pod red. Z. Golińskiego, seria /1/ –2, Wrocław 1973–1976.
Pusz W., Oświeceni i nie tylko, Łódź 2003.
Raszewski Z., Staroświecczyzna i postęp czasu. [O teatrze polskim 1765–1865], Warszawa 1963.
Rosset F., Triaire D., Jan Potocki. Biografia, tłum. A. Wasilewska, Warszawa 2006.
Rostworowski E., Historia powszechna. Wiek XVIII, Warszawa 1994.
Sinko Z., Powieść zachodnioeuropejska w kulturze literackiej polskiego Oświecenia, Wrocław 1968.
Smoleński W., Przewrót umysłowy w Polsce wieku XVIII. Studia historyczne, Warszawa 1979.
„Sofijówka” Stanisława Trembeckiego – konteksty i interpretacje, pod red. G. Filip, M. Patro-Kucab i J. Kowal,
Rzeszów 2013.
Stanisz M., „Walka romantyków z klasykami”, czyli o dziejach pewnej metafory historycznoliterackiej, w: Między
biografią, literaturą i legendą, pod red. M. Stanisza i K. Maciąga, Rzeszów 2010.
Timofiejew A., Legiony i vitae lex: problemy twórczości literackiej Cypriana Godebskiego, Lublin 2002.
Watt I., Narodziny powieści. Studia o Defoe’m, Richardsonie i Fieldingu, tłum. A. Kreczmar, Warszawa 1973.
Witkowska A., „Sławianie, my lubim sielanki...”, Warszawa 1972.
Witkowska A., Literatura romantyzmu, Warszawa 1986 [tu: Sentymentalizm i klasycyzm lat 1795–1830. Główne
gatunki literackie].
Zachmacz Z.M., Jakub Jasiński – generał i poeta, Warszawa 1995.
Zgorzelski C., Od oświecenia ku romantyzmowi i współczesności, Kraków 1978 [tu: Wśród gwiazd liryki
stanisławowskiej, Sumienie obywatelskie poezji Brodzińskiego].
Żbikowski P., „...bolem śmiertelnym ścieśnione mam serce ...” Rozpacz oświeconych. U źródeł przełomu w poezji
polskiej w latach 1793–1805, Wrocław 1998.
IC1/11. LITERATURA OŚWIECENIOWA
1.1. Podstawowe informacje o przedmiocie/module
Nazwa przedmiotu/ modułu
Literatura oświecenia
Kod przedmiotu/ modułu
IC1/11
Wydział (nazwa jednostki
Wydział Filologiczny/ Instytut Filologii Polskiej
prowadzącej kierunek)
Nazwa jednostki
Zakład Literatury Staropolskiej i Polskiego Oświecenia
realizującej przedmiot
Kierunek studiów
filologia polska
Poziom kształcenia
studia pierwszego stopnia
Profil
ogólnoakademicki
Forma studiów
studia stacjonarne
Rok i semestr studiów
rok pierwszy/semestr drugi
Rodzaj przedmiotu
kierunkowy
Koordynator
dr hab. prof. UR Marek Nalepa
Imię i nazwisko osoby
dr Jolanta Kowal, dr hab. prof. UR Marek Nalepa, dr hab. prof. UR Roman
prowadzącej/ osób
Magryś,
prowadzących
1.2.Formy zajęć dydaktycznych, wymiar godzin i punktów ECTS
wykł.
ćw.
konw.
lab.
sem.
ZP
prakt.
inne
30
Liczba pkt. ECTS
2
1.3. Sposób realizacji zajęć
☐ X zajęcia w formie tradycyjnej
☐ zajęcia realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość
1.4. Forma zaliczenia przedmiotu/ modułu
•
zaliczenie z oceną
2. Wymagania wstępne
•
znajomość literatury i kultury oświeceniowej na poziomie szkoły średniej (poziom podstawowy)
3. Cele, efekty kształcenia, treści programowe i stosowane metody dydaktyczne
3.1. Cele przedmiotu/modułu
C1
C2
C3
Pogłębienie umiejętności samodzielnej analizy podstawowych zjawisk procesu historyczno-literackiego
z zakresu literatury polskiego oświecenia.
Sytuowanie utworów z zakresu literatury polskiego oświecenia w różnych kontekstach oraz tradycji
kulturowej.
Określenie ukrytych sensów dzieł literackich sytuujących się w obrębie epoki polskiego oświecenia.
3.2 Efekty kształcenia dla przedmiotu/ modułu
EK (efekt
Treść efektu kształcenia zdefiniowanego dla przedmiotu
kształcenia)
(modułu)
IC1/11_W01;
IC1/11_W02
IC1/11_U01;
IC1/11_U02;
IC1/11_U03
IC1/11_K01
student/ka
• przywołuje treść tekstów literackich (omawianych podczas
ćwiczeń) sytuujących się w obrębie poszczególnych prądów
literackich polskiego oświecenia, z wykorzystaniem
wskazanej literatury przedmiotu;
• rozróżnia terminologię teoretycznoliteracką niezbędną w
procesie analizy i interpretacji dzieł literackich omawianych
podczas ćwiczeń.
student/ka
• klasyfikuje dzieła literackie w obrębie procesu historycznoliterackiego (prądy literackie, środowiska literackie itp.);
• analizuje treść tekstów literackich (omawianych podczas
ćwiczeń) z uwzględnieniem ich sfery immanentnej oraz
odpowiednich kontekstów;
• poddaje krytycznemu oglądowi dzieła literackie z zakresu
literatury polskiego oświecenia w ujęciu komparatystycznym.
student/ka
• jest zorientowany/a na pogłębianie wiedzy zdobytej na
zajęciach z ćwiczeń literatury polskiego oświecenia.
Odniesienie do
efektów
kierunkowych
(KEK)
K1A_W02;
K1A_W03;
K1A_W04;
K1A_W09;
K1A_W10;
K1A_W15;
K1A_W17
K1A_U01;
K1A_U04;
K1A_U05;
K1A_U07;
K1A_U11;
K1A_U12;
K1A_U13;
K1A_U21
K1A_K01;
K1A_K02;
K1A_K03
4.3. Treści programowe
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Treści merytoryczne
Liczba godzin
Zajęcia organizacyjne (zapoznanie studentów z programem zajęć, warunkami
zaliczenia przedmiotu).
Właściwości poematu heroikomicznego na przykładzie Monachomachii Ignacego
Krasickiego
Bajkopisarstwo polskiego oświecenia (Ignacy Krasicki, Stanisław Trembecki,
Franciszek Dionizy Kniaźnin).
Twórczość satyryczna Adama Naruszewicza i Ignacego Krasickiego.
Narodziny polskiej powieści (Ignacy Krasicki, Mikołaja Doświadczyńskiego
przypadki).
Poezja opisowa na przykładzie Sofijówki Stanisława Trembeckiego.
Komediopisarstwo polskiego oświecenia (Franciszek Bohomolec, Franciszek
Zabłocki, Julian Ursyn Niemcewicz).
Twórczość sentymentalna Franciszka Karpińskiego.
Zagadnienia oświeceniowego patriotyzmu na podstawie Hymnu do miłości
ojczyzny Ignacego Krasickiego, Pieśni Legionów Polskich we Włoszech Józefa
Wybickiego i pieśni Boże, coś Polskę Alojzego Felińskiego.
Idea porozbiorowego prowidencjalizmu w Hymnie do Boga Jana Pawła
Woronicza.
Kolokwium zaliczeniowe.
2
3
3
3
3
3
4
3
2
2
2
3. 4. Metody dydaktyczne
•
analiza i interpretacja tekstów źródłowych/ dyskusja/ elementy wykładu
5. Metody i kryteria oceny
4.1 Sposoby weryfikacji efektów kształcenia
Symbol efektu
•
IC1/11_W01;
IC1/11_W02
•
•
IC1/11_U01;
IC1/11_U02;
IC1/11_U03
•
Metody oceny efektów kształcenia
Forma zajęć
dydaktycznych
ocena aktywności na poszczególnych zajęciach (na
podstawie obserwacji);
Kolokwium
ocena aktywności na poszczególnych zajęciach (na
podstawie obserwacji);
Kolokwium
ćwiczenia
ćwiczenia
4.2. Warunki zaliczenia przedmiotu (kryteria oceniania)
•
•
•
obecność na zajęciach (20 % oceny końcowej)
aktywność na zajęciach (30 % oceny końcowej)
zaliczenie kolokwium pisemnego (50 % oceny końcowej)
5. Całkowity nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia założonych efektów w godzinach
oraz punktach ECTS
Aktywność
Liczba godzin/ nakład pracy studenta
godziny zajęć wg planu z nauczycielem
przygotowanie do zajęć
udział w konsultacjach
czas na napisanie referatu/eseju
przygotowanie do egzaminu
udział w egzaminie
inne (jakie?) Przygotowanie do kolokwium zaliczeniowego
SUMA GODZIN
SUMARYCZNA LICZBA PUNKTÓW ECTS
Wskaźniki sumaryczne
8. Praktyki zawodowe w ramach przedmiotu/ modułu
wymiar godzinowy
zasady i formy odbywania praktyk
30 godz.
16 godz.
2 godz.
6 godz.
6 godz.
60 godz.
2
-
9. Literatura
Literatura podstawowa:
Dąbrowski R., Poemat heroikomiczny w literaturze polskiego oświecenia, Kraków 2004.
Krasicki I., Monachomachia i Antymonachomachia, oprac. i wstęp Z. Goliński, Wrocław 1977, BN I/197.
Goliński Z., Wstęp [do:] I. Krasicki, Monachomachia i Antymonachomachia, Wrocław 1977, BN I/197.
Kubacki W., „Monachomachia” przed sądem potomności, Warszawa 1951.
Maślanka J., Wstęp [do:] I. Krasicki, Myszeida, Wrocław 1982, BN I/224.
Mikulski T., Monachomachia, [w:] T. Mikulski, W kręgu oświeconych, Wrocław 1960.
Pusz W., „Dobroć moralnej igraszki”, [w:] W. Pusz, Między Krasickim i Słowackim. Studia, eseje, opinie, Kraków
1992.
Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Warszawa 1992 [tu hasło: poemat
heroikomiczny].
Dworak T., Ignacy Krasicki, Warszawa 1987 [tu rozdz. Satyry i listy].
Grzeszczuk S., Wstęp [do:] A. Naruszewicz, Satyry, Wrocław 1962, BN I/179.
Krasicki I., Satyry i listy, wstęp J.T. Pokrzywniak, oprac. tekstów i komentarze Z. Goliński, Wrocław 1988, BN I/169
[tu: Do króla, Świat zepsuty, Żona modna, Pijaństwo, Pochwała wieku].
Naruszewicz A., Satyry, oprac. S. Grzeszczuk, Wrocław 1962, BN I/179 [tu: Chudy literat, Reduty, Szlachetność].
Pokrzywniak J.T., Wstęp [do:] I. Krasicki, Satyry i listy, Wrocław 1988, BN I/169.
Pusz W., „O prawdziwym szlachectwie” monolog w szerszym gronie, [w:] Czytanie Naruszewicza. Interpretacje, pod
red. T. Chachulskiego, Wrocław 2000.
Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Warszawa 1992 [tu hasło: satyra].
Abramowska J., „Bajki i przypowieści Krasickiego, czyli krytyka sztuki sądzenia, „Pamiętnik Literacki” 1972, z. 1.
Abramowska J., Polska bajka ezopowa, Poznań 1991.
Dworak T., Ignacy Krasicki, Warszawa 1987 [tu rozdz. Bajki].
Goliński Z., Wstęp [do:] I. Krasicki, Bajki, Wrocław 1975, BN I/220.
Kleiner J., Krasickiego „Bajki i przypowieści”, [w:] J. Kleiner, O Krasickim i o Fredrze. Dziesięć rozpraw, Warszawa
1956.
Kostkiewiczowa T., Polski wiek świateł. Obszary swoistości, Wrocław 2002.
Krasicki I., Bajki, oprac. Z. Goliński, Wrocław 1975, BN I/220 [tu: Wstęp do bajek, Wół i minister, Słowik i szczygieł,
Jagnię i wilcy, Ptaszki w klatce, Lew i zwierzęta, Malarze, Dewotka, Wilk i owce, Lew pokorny].
Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Warszawa 1992 [tu hasło: bajka].
Woźnowski W., Dzieje bajki polskiej, Warszawa 1990.
Wybór bajek innych poetów oświecenia (S. Trembeckiego, J.U. Niemcewicza), [w:] Antologia bajki polskiej, oprac.
W. Woźnowski, Wrocław 1982, BN I/239.
Goliński Z., Ignacy Krasicki, Warszawa 1979.
Klimowicz M., Wstęp [do:] I. Krasicki, Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, Wrocław 1975, BN I/179.
Kostkiewiczowa T., Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki – propozycja lektury, [w:] T. Kostkiewiczowa, Studia
o Krasickim, Warszawa 1997.
Krasicki I., Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, oprac. i wstęp M. Klimowicz, Wrocław 1975, BN I/179.
Lipatow A., Rousseau i Krasicki: Utopia i antyutopia w Mikołaja Doświadczyńskiego przypadkach, „Pamiętnik
Literacki” 1980, z. 2.
Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Warszawa 1992 [tu hasła: powieść, utopia,
russoizm].
Watt I., Narodziny powieści. Studia o Defoe’m, Richardsonie i Fieldingu, tłum. A. Kreczmar, Warszawa 1973.
Wołoszyński R., Ignacy Krasicki. Utopia i rzeczywistość, Wrocław 1970.
Kostkiewiczowa T., Z problematyki gatunkowej polskiego poematu opisowego („Zofiówka” i „Ziemiaństwo polskie”),
[w:] Styl i kompozycja, pod red. J. Trzynadlowskiego, Wrocław 1965.
Lichaczow D., Poezja ogrodów, tłum. K.N. Sakowicz, Wrocław 1991.
Nasiłowska A., Poezja opisowa Stanisława Trembeckiego, Wrocław 1990.
Ogrody – zwierciadła kultury. Zachód, pod red. L. Sosnowskiego i A. Wójcik, Kraków 2008.
Przybylski R., Rozpacz libertyna, [w:] R. Przybylski, Klasycyzm czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego,
Warszawa 1983.
Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej i Z. Golińskiego, Warszawa 1992 [tu hasło:
poemat opisowy].
Trembecki S., Sofiówka, [w:] S. Trembecki, Pisma wszystkie, oprac. J. Kott, t. 2, Warszawa 1953.
Bohomolec F., Małżeństwo z kalendarza, [w:] F. Bohomolec, Komedie, oprac. i wstęp J. Kott, t. 2, Warszawa 1960.
Dramaty Franciszka Zabłockiego. Interpretacje, pod red. M. Cieńskiego i T. Kostkiewiczowej, Wrocław 2000.
Niemcewicz J.U., Powrót posła, oprac. Z. Skwarczyński, Wrocław 1982, BN I/14.
Raszewski Z., Staroświecczyzna i postęp czasu. [O teatrze polskim 1765-1865], Warszawa 1963.
Ratajczakowa D., Komedia oświeconych, Warszawa 1993.
Skwarczyński Z., Wstęp [do:] J.U. Niemcewicz, Powrót posła, Wrocław 1982, BN I/14.
Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Warszawa 1992 [tu hasła: sarmatyzm,
komedia].
Zabłocki F., Sarmatyzm, oprac. L. Bernacki, uzup. T. Mikulski, wyd. 3, Wrocław 1954, BN I/115.
Chachulski T., Franciszek Karpiński jako poeta religijny, [w:] Motywy religijne w twórczości pisarzy polskiego
Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Lublin 1995.
Chachulski T., Wstęp [do:] F. Karpiński, Poezje wybrane, Wrocław 1977, BN I/89.
Karpiński F., O wymowie w prozie albo wierszu, [w:] Oświeceni o literaturze, oprac. T. Kostkiewiczowa i Z. Goliński,
t. 1, Warszawa 1993.
Karpiński F., Poezje wybrane, oprac. T. Chachulski, Wrocław 1997, BN I/89 [tu: Do Justyny. tęskność na wiosnę;
Laura i Filon; Powrót z Warszawy na wieś; Pieśń dziada sokalskiego w kordonie cesarskim; Do książęcia Mikołaja
Repnina generała, gubernatora Litwy 1796; Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta, ostatniego polskiego króla
z domu Jagiełłów; Pieśń poranna; Pieśń wieczorna; Pieśń o Narodzeniu Pańskim].
Kostkiewiczowa T., Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia,
Warszawa 1975. [tu: sentymentalizm]
Kostkiewiczowa T., Model liryki sentymentalnej w twórczości Franciszka Karpińskiego, Wrocław 1964.
Kaleta R., „Stary Dąbrowskiego mazurek”, [w:] R. Kaleta, Oświeceni i sentymentalni, Wrocław 1971.
Krasicki I., Hymn do miłości Ojczyzny [„Święta miłości kochanej Ojczyzny…”], J. Wybicki, Pieśń legionów polskich
we Włoszech, A. Feliński, Hymn w rocznicę utworzenia Królestwa Polskiego, [w:] „Świat poprawiać – zuchwałe
rzemiosło”. Antologia poezji polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej i Z. Golińskiego, Warszawa 1981.
Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Warszawa 1992 [tu hasło: poezja legionowa].
Wołoszyński R., Tadeusza Mikulskiego rozprawa o hymnie „Święta miłości kochanej ojczyzny”, „Pamiętnik Literacki”
1959, z. 3/4.
Zakrzewski B., „Boże, coś Polskę” Alojzego Felińskiego, [w:] B. Zakrzewski, Arka Przymierza, Wrocław 1995.
Zgorzelski C., Od oświecenia ku romantyzmowi i współczesności, Kraków 1978 [tu: analiza Hymnu do miłości
ojczyzny].
Grabski A.F., Tradycjonalizm prowidencjalny – Jan Paweł Woronicz, [w:] A.F. Grabski, Myśl historyczna polskiego
Oświecenia, Warszawa 1976.
Kleiner J., Sentymentalizm i preromantyzm. Studia inedita z literatury porozbiorowej 1795-1822, wydał z rękopisu
i oprac. J. Starnawski, Kraków 1975.
Nesteruk M., Rejman Z., Wstęp [do:] J.P. Woronicz, Pisma wybrane, Wrocław 2002, BN I/229.
Przybylski R., Kubrak pośmiewiska, [w:] R. Przybylski, Klasycyzm czyli prawdziwy koniec Królestwa Polskiego,
Gdańsk 1996.
Słownik literatury polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Warszawa 1992 [tu hasło: hymn].
Witkowska A., Przybylski R., Romantyzm, Warszawa 1997.
Woronicz J.P., Hymn do Boga, [w:] J.P. Woronicz, Pisma wybrane, oprac. M. Nesteruk, Z. Rejman, Wrocław 2002,
BN I/299.
Literatura uzupełniająca:
Aleksandrowicz A., Twórczość satyryczna Adama Naruszewicza, Wrocław 1964.
Borowy W., O poezji polskiej w wieku XVIII, Warszawa 1978.
Cazin P., Książę biskup warmiński Ignacy Krasicki 1735-1801, Olsztyn 1986 [tu: rozdział Satyryk].
Cieński M., Oświecenie. Leksykon literatury polskiej, Wrocław 2004.
Czytanie Krasickiego, pod red. T. Kostkiewiczowej, R. Doktóra, B. Mazurkowej, Warszawa 2013.
Jarecki K., Idee historiozoficzne Woronicza a mesjanizm polski, „Pamiętnik Literacki” 1904, z. 3.
Kleiner J., Pierwszy cykl „Satyr” Krasickiego i Drugi cykl „Satyr” Krasickiego, [w:] J. Kleiner, O Krasickim i
Fredrze. Dziesięć rozpraw, Wrocław 1956.
Kostkiewiczowa T., Horyzonty wyobraźni. O języku poezji czasów Oświecenia, Warszawa 1984.
Kostkiewiczowa T., Poetyckie adresy do wrogów, „Etos” 1992.
Kostkiewiczowa T., Polski wiek świateł. Obszary swoistości, Wrocław 2002.
Kostkiewiczowa T., Słownik literatury polskiej – Oświecenie, Gdańsk 2007.
Motywy religijne w twórczości pisarzy polskiego Oświecenia, pod red. T. Kostkiewiczowej, Lublin 1995.
Pachoński J., „Jeszcze Polska nie zginęła”. W 175 – lecie powstania polskiego hymnu narodowego, Gdańsk 1972.
Pokrzywniak J. T., „Satyra prawdę mówi” czyli rzecz o prawdziwych przesłankach, „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 4.
Problemy literatury polskiej okresu Oświecenia, pod red. Z. Golińskiego, seria /1/-2, Wrocław 1973-1796.
Rabowicz E., Stanisław Trembecki w świetle nowych źródeł, Wrocław 1965.
Rejman Z., Jan Paweł Woronicz – poeta i kapłan, Chotomów 1992.
Samp J., O Mazurku Dąbrowskiego z Włoch, „Literatura” 1978, nr 50.
Sobol R., Franciszek Karpiński, Warszawa 1987.
„Sofijówka” Stanisława Trembeckiego – konteksty i interpretacje, pod red. G. Filip, M. Patro-Kucab i J. Kowal,
Rzeszów 2013.