Oznaczenie terytorium
advertisement
Komunikowanie się poprzez terytorium, czas i przestrzeń Zygmunt Korzeniewski, zapraszam Proksemika Proksemika bada, jak ludzie przemieszczają się i jak wykorzystują przestrzeń w komunikowaniu się. Odnosi się zarówno do przestrzeni osobistej jak i terytorialności (jak ludzie wyznaczają granice samym sobie). Jak dużo miejsca zajmujemy? Jak blisko stajemy obok kogoś? Jak określamy swoje osobiste terytorium? Zygmunt Korzeniewski Zachowania terytorialne Każde zwierzę znakuje swoje terytorium, np.: włosami; wydalinami (mocz, kał); wydzielinami gruczołów zapachowych (ocierając się o…). Człowiek: „okupuje” swoje terytorium wonią ciała, zapachem perfum, dymu papierosowego. Najczęściej jednak – przedmiotami (własność). Zygmunt Korzeniewski Bańka przestrzeni publicznej Zabieramy wszędzie ze sobą. Jest niewidzialna, zawsze przy nas obecna. Ma kształt gruszki. Rozciąga się na odległość 90 centymetrów z każdej strony naszego ciała. Zygmunt Korzeniewski Wkroczenie w terytorium innych Pogwałcenie praw terytorialnych wywołuje: instynktowną irytację, której nie potrafimy powstrzymać, nawet, gdy pogodzimy się ze swoim podporządkowaniem, dominacją innych. Stąd: napięcia, spory i konflikty. W pracy: stresy, napięcia i zła atmosfera…, a nawet agresja. Zygmunt Korzeniewski Terytorium moje czy „silniejszego”? Moje czy jego…? Czy taktowny szef rzuci papiery na biurko, np. asystentce? W żadnym wypadku! Jako oczywiste wydaje się, że musimy respektować terytorium silniejszego: zwierzchnika, szefa, przełożonego. Zygmunt Korzeniewski Wejście na terytorium… Wchodząc do pomieszczenia zajmowanego przez kogoś, zawsze wkraczamy na czyjeś terytorium. W sferze prywatnej wizyty wiążą się często z pewnymi problemami. A wystarczy zrozumienie, że przekroczone zostały granice swojego terytorium, a tego dałoby się uniknąć przy odrobinie zastanowienia i wyczucia. Zygmunt Korzeniewski Reakcje na wejście Sposób, w jaki ktoś reaguje na nas w chwili, gdy zbliżamy się do jego terytorium, świadczy o tym, w jakim stopniu nas akceptuje. Wykładnikami relacji jest odległość, dystans, który pragnie zachować. Zygmunt Korzeniewski „Pan Terytorium” Jeśli osoba odwiedzana „pan terytorium”, chce oszczędzić sobie i interesantowi nieprzyjemnych sytuacji i przyjaźnie się odnieść do wchodzącego, to przynajmniej podniesie się z siedzenia albo wyjdzie naprzeciwko gościowi. Odległość, na jaką „wychodzi się naprzeciwko” na swoim terytorium, jest jasnym i dobrze zrozumiałym sygnałem. Zygmunt Korzeniewski Miejsca przy stole Szef siada zazwyczaj u szczytu stołu. Obok, najbliżej szefa sadowią się najbliżsi współpracownicy. Pozycje siedzenia wpływają na relacje między ludźmi na wiele sposobów. Zygmunt Korzeniewski Inne zachowania terytorialne Inne zachowania terytorialne, które mają wpływ na nasze relacje z innymi, lecz trudne do rozpoznania na pierwszy rzut oka. Weźmy na przykład samochód: Porsche i VW – Bus. Terytorialne roszczenia posiadacza Porsche są większe niż właściciela Volkswagena. Dlaczego? Zygmunt Korzeniewski Terytorium czasowe Inny przykład. Czas. Czas, który ktoś ma do dyspozycji, jest jego własnością, jego terytorium. Nikt nie ma prawa go naruszać, zabierać. Jeśli ktoś nas pośpiesza, to wywiera nacisk, zbliża się do nas za bardzo. Sami dzielimy naszą przestrzeń czasową i oczekujemy, że te wyznaczone przez nas granice będą respektowane. Zygmunt Korzeniewski Wiedza jako terytorium I jeszcze jedno: nasza wiedza. Nie lubimy (zniecierpliwienie i agresja), gdy ktoś bez uprawnień wkracza w naszą dziedzinę wiedzy. Nic nie obrażą bardziej, niż podważanie naszego autorytetu, brak uznania dla kompetencji w zakresie wiedzy, którą reprezentujemy. Dla uniknięcia takich konfliktów mamy specjalne oznakowania terytorialne: licencje i dyplomy zawodowe, tytuły akademickie i stopnie naukowe, atrybuty hierarchii. Zygmunt Korzeniewski Sytuacyjne determinanty przestrzeni osobistej Wpływ wzajemnej atrakcyjności W ujęciu klasycznym (Allgeier i Byrne, 1973) jeśli kobiety i mężczyźni wzajemnie się sobie podobają to dystans interpersonalny jest mniejszy. Na dystans mogą mieć wpływ podobieństwa na wymiarach osobowościowych. Zygmunt Korzeniewski Sytuacyjne determinanty przestrzeni osobistej Wpływ wzajemnej atrakcyjności: W parach damsko – damskich następuje zbliżenie wraz ze wzrostem sympatii. W parach męsko – męskich brak jest zmiany dystansu. Zygmunt Korzeniewski Sytuacyjne determinanty przestrzeni osobistej (inne) Podobieństwo cech osobowościowych prowadzi do wzajemnej atrakcyjności. Mniejszy dystans utrzymują ludzie w podobnym wieku (Latta, 1978). Sytuacje o zabarwieniu negatywnym wydłużają dystans. Zygmunt Korzeniewski Różnice indywidualne – determinanty przestrzeni osobistej Kobiety utrzymują przeciętnie większą przestrzeń osobistą w czasie miesiączki, by skrócić ją do minimum w okresie owulacji (Gallant, 1991) Normy dotyczące przestrzeni osobistej kształtują się między 4 a 6 rokiem życia, a następnie zmieniają się wraz z rozwojem i dojrzewaniem. Zygmunt Korzeniewski Różnice indywidualne – determinanty przestrzeni osobistej Osobowościowe Umiejscowienie kontroli – „zewnętrzni” utrzymują większy dystans do obcych niż „wewnętrzni” Wyższy poziom lęku – większy dystans. Introwertycy – większy dystans. Osoby o niskiej samoocenie – większy dystans. O niskiej potrzebie afiliacji – większy dystans. Zygmunt Korzeniewski Architektoniczne determinanty przestrzeni osobistej Mężczyźni potrzebują więcej przestrzeni, gdy sufity zawieszone są nisko. Wielkość przestrzeni osobistej rośnie gdy maleje pomieszczenie. Ludzie potrzebują więcej przestrzeni w pokojach podłużnych. Zygmunt Korzeniewski Pozycja ciała a kontakty interpersonalne Mężczyźni gdy kogoś lubią stają twarzą w twarz. Kobiety wolą gdy lubiane osoby są obok nich. Współpraca – obok siebie. Współzawodnictwo – naprzeciw. Zygmunt Korzeniewski Zawód a odległość U psychologa i psychiatry najlepszy dystans pośredni (ok1,5m). Podobnie w relacji nauczyciel - student Gdy chcemy aby ludzie nie wchodzili w interakcje ustawiamy długie rzędy krzeseł – poczekalnie, dworce itp. Zygmunt Korzeniewski Konsekwencje naruszania przestrzeni Przy naruszaniu przestrzeni najczęściej występują zachowania o charakterze ucieczkowym. Ludzie w tłoku chodzą szybciej. Zygmunt Korzeniewski Skutki przeludnienia Obniżone wyniki pod względem poznawczym i zawodowym. Wyższy poziom stresu fizjologicznego i psychicznego. Zwiększona liczba wypadków. Więcej zachowań patologicznych, w tym przestępstw. Mniejsza satysfakcja z warunków mieszkaniowych. Słabsze relacje z sąsiadami. Wyższy poziom agresji werbalnej. Zygmunt Korzeniewski Źródła prezentacji Prezentację przygotowałem w oparciu o: książki Samy Molcho „Mowa Ciała”, Petera A. Andersona „Mowa ciała dla żółtodziobów”, prezentację „Przestrzeń osobista i jej determinanty” Moniki i Macieja Trojanów z 2001roku oraz własne uwagi z przeprowadzonych zajęć szkoleniowych. Zdjęcia zaczerpnąłem z Internteu. Zygmunt Korzeniewski
