Tatrzański Park Narodowy

Tatrzański Park Narodowy
Wyk.
Magdalena Gołębiowska
Położenie, powierzchnia,historia
Tatrzański Park Narodowy leży w południowej części Polski, w
województwie nowosądeckim, na granicy ze Słowacją. Park
Narodowy utworzony został w 1954 roku na obszarze 20973 ha.
TPN Aktualna jego powierzchnia wynosi 21164 ha, z czego 15124
ha (71.5%) to lasy, a 5660 ha (26.7%) to głównie zbiorowiska
wysokogórskich hal i turni. Grunty rolne (171 ha) i wody (209 ha)
zajmują 1.8% pow. parku. Ochroną ścisłą objęto 11514 ha (54.4%)
z czego 6149 ha to ekosystemy leśne. Potrzebę ochrony Tatr
dostrzeżono wspólnie już w końcu XIX wieku. W roku 1925
podjęto pierwsze próby utworzenia parku narodowego w Tatrach ze
Słowacją. Na terenie należącym do lasów państwowych park
formalnie utworzono w 1937 r. Po II wojnie światowej w roku 1947
powołano odrębną jednostkę administracyjną Park Tatrzański. W
roku 1993 TPN i TANAP UNESCO uznało za rezerwat biosfery,
międzynarodowy obszar o światowym znaczeniu.
Geologia i geomorfologia
Park obejmuje najmłodsze, najwyższe i jedyne w Polsce
góry typu alpejskiego, które charakteryzują się urozmaiconą
rzeźbą terenu z deniwelacjami do 1700 m. Obecny wygląd
Tatry zawdzięczają głównie zlodowaceniu w plejstocenie. W
okresie ostatnich 500 - 10 tys. lat powstawały tam i znikały
lodowce. Najwyższym szczytem polskiej części Tatr i parku
są Rysy (2499 m npm). W Tatrach występują dwie odrębne
części. TPN Tatry Wysokie zbudowane są ze skał
krystalicznych. Krajobraz ich cechują charakterystyczne
formy polodowcowe ostre szczyty i granie oraz liczne kotły
zajęte w większości przez jeziora. Tatry Zachodnie budują
skały krystaliczne i osadowe. Krajobraz ich składa się m.in. z
licznych malowniczych dolin z ostańcowymi formami
skalnymi. Na terenie parku w Tatrach znajduje się ok. 650
jaskiń, z których najdłuższym i najgłębszym jest system
jaskiń Wielka Śnieżna - Wielka Litworowa (długość
korytarzy 18000 m, głębokość 814 m). Dla ruchu
turystycznego udostępnionych jest 6 ja
Wody
Na terenie parku występują liczne potoki oraz ok. 30
jezior zwanych "stawami". Są one ważnym walorem
krajobrazowym Tatr Wysokich. Największymi
tatrzańskimi stawami są Morskie Oko (34.5 ha oraz 50.8
m głębokości ) i Wielki Staw Polski (34.1 ha oraz 79.8
m głęb.). Jeziora tatrzańskie odznaczają się bardzo
ubogim życiem biologicznym oraz niezwykłą
przezroczystością wody. TPN Długość największych
potoków przekracza 20 km. Występujące wodospady i
wywierzyska, które jak np. Wodogrzmoty Mickiewicza
są jedną z atrakcji parku. Największym wodospadem
jest Wielka Siklawa (70 m).
Roślinnośc
Roślinność charakteryzuje się typowym układem
piętrowym. W reglu dolnym (do 1250 m npm) dominują
lasy jodłowo-bukowe. W reglu górnym (do 1550 m npm)
rosną bory świerkowe, które przechodzą w strefę kosówki
i traworośli (do 1800 m npm) powyżej której jest piętro
alpejskie i turni. Liczba gatunków roślin naczyniowych w
parku szacowana jest na ponad 1000 gatunków, wśród
których 85 podlega ochronie gatunkowej. W parku rośnie
także ok. 600 gat. mszaków, 550 gat. porostów oraz
występuje 900 gat. glonów. Wiele roślin rosnących w
parku to endemity tatrzańskie, karpackie lub gatunki
rzadkie. Najbardziej cennymi z nich są m.in: limba,
skalnica tatrzańska, ostróżka tatrzańska, dębik
ośmiopłatkowy, skalnica gronkowa, goryczki i krokusy
oraz szarotka alpejska, która jest jednym z symboli Tatr.
Tatrzański PN.Do bardziej znanych należą również sit
skucina i boimka dwurzędowa tworzące endemiczny
zespół wysokogórskich muraw przebarwiających się
jesienią na czerwono i nadających charakterystyczny kolor
większym obszarom górskim np. "Czerwonym Wierchom
Fauna
Bogata fauna parku charakteryzuje się
wieloma endemitami oraz gatunkami
rzadkimi i objętymi ochroną
gatunkową. Do osobliwości
faunistycznych parku należą chronione
już od połowy XIX wieku kozica i
świstak, oraz niedźwiedź brunatny i
kilkanaście gatunków ptaków, w tym:
orzeł przedni, sokoły, pomurnik i
płochacz halny. W wyższych partiach
lasów gnieżdżą się głuszec, cietrzew i
jarząbek. W lasach liczne są także
jelenie, sarny i drobne gryzonie.
Logo Parku