etap ii

MIĘDZYKLASOWY KONKURS BIOLOGICZNY
DLA LICEALISTÓW PLO SIÓSTR PREZENTEK
„CIAŁO CZŁOWIEKA”
ETAP II
……….………………………………….
imię i nazwisko, klasa
1. Podczas powstawania moczu w nerkach glukoza jest transportowana z nakładem energii z wnętrza kanalików
nerkowych do naczyń krwionośnych (wchłanianie zwrotne).
a) Uzasadnij, czy transport glukozy z kanalików nerkowych do naczyń krwionośnych jest aktywny, czy bierny
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………….…………..
b) Określ konsekwencje wchłania zwrotnego glukozy dla składu moczu zdrowego człowieka. ……………………….
…………………………………………………………………………………………………………………….…………..
2. W związku z mechanizmem resorpcji zwrotnej w komórkach kanalików nerkowych zwiększona jest ilość:
A. jąder komórkowych
B. mitochondriów
C. struktur Golgiego
D. lizosomów
3. Proces filtracji w ciałku nerkowym
zachodzi głównie dzięki
różnicy ciśnień w:
A
B.
C.
D
ciśnienie wyższe
tętniczce doprowadzającej
tętniczce odprowadzającej
kłębuszku naczyń włosowatych
torebce Bowmana
ciśnienie niższe
żyle odprowadzającej
tętniczce doprowadzającej
torebce Bowmana
kłębuszku naczyń włosowatych
4. Moczówka prosta wywołana jest niedoborem:
A. acetylocholiny
B. noradrenaliny
C. histaminy
D. wazopresyny
5. Schemat obok przedstawia budowę nefronu i jego powiązanie z naczyniami
krwionośnymi. Stężenie mocznika w miejscach oznaczonych na schemacie
wynosi: A - 0,03g/100cm3 B - 0,03 g/100 cm3 C - 1,80 g/100 cm3
Wyjaśnij, dlaczego stężenie mocznika w miejscu C jest znacznie wyższe
niż w miejscu B …………………….……………………………………….
………………………………………………..………………….…………..
……………………………………………………………………………….
6. Pompa jonowa sodowo-potasowa:
A. wzbudza potencjał czynnościowy neuronu
C. wykorzystuje transport jonów do syntezy ATP
B. utrzymuje potencjał spoczynkowy błony komórki neuronu
odpowiedzialna jest za transport Na+ do wnętrza neuronu
D.
7. Podczas intensywnego wysiłku fizycznego w mięśniach ćwiczącego człowieka występuje deficyt tlenowy i powstaje
kwas mlekowy. Związek ten wywołuje objawy zmęczenia mięśni odczuwane jako ból.
Kwas mlekowy przenika do krwi, a następnie transportowany jest do:
A. nerek i wydalany razem z moczem ostatecznym
C. nerek i gromadzi się w miedniczce nerkowej
B. wątroby, gdzie ulega przemianie w cyklu ornitynowym
D. wątroby, gdzie ulega przemianie w glukozę
8. Czerwone zabarwienie mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego jest wywołane obecnością:
A. hemoglobiny
B. hemocyjaniny
C. mioglobiny
D. miochromatyny
9. Na schemacie przedstawiono fragment włókna mięśnia
szkieletowego z oznaczoną jednostką funkcjonalną - sarkomerem.
Wśród niżej podanych zmian (A-D) zaznacz tę, która zachodzi,
gdy mięsień szkieletowy się kurczy.
A. Linie Z oddalają się od siebie
B. Kurczą się filamenty aktynowe
C. Kurczą się filamenty miozynowe D. Skracają się sarkomery
10. Brązowy barwnik - melanina jest wytwarzany przez:
A. tylko naskórek
B. tylko skórę właściwą
C. tkankę podskórną
D. naskórek i skórę właściwą
11. Zamiana drgań fal dźwiękowych na impulsy nerwowe przesyłana następnie do mózgu zachodzi w:
A. uchu środkowym
B. łagiewce ucha środkowego
C. kanałach półkolistych ucha wewnętrznego
D. kanale bębenkowym ślimaka ucha wewnętrznego
E. kanale ślimakowym ślimaka ucha wewnętrznego
12. Włókno mięśniowe odpowiada na bodziec zgodnie z zasadą „wszystko albo nic". Oznacza to, że:
A. już bodziec podprogowy wywołuje depolaryzację błony włókna mięśniowego i następuje skurcz
B. bodziec o sile progowej lub większej od progowej wywołuje skurcz maksymalny
C. każdy bodziec niezależnie od siły wywołuje skurcz mięśnia
D. tylko bodziec o sile nadprogowej może wywołać skurcz maksymalny
13. Rysunek przedstawia jeden z kręgów kręgosłupa człowieka pochodzący
z okolicy: A. szyjnej B. lędźwiowej C. piersiowej
D. krzyżowej
14. Wskaż szereg, w którym wymieniono enzymy trawiące białka:
A. pepsyna, trypsyna, laktaza
B. pepsyna, trypsyna, karboksypeptydaza
C. trypsyna, lipaza, chymotrypsyna D. chymotrypsyna, amylaza, trypsyna
15. Za kontrolę i regulację poziomu cukru we krwi odpowiadają układy: nerwowy i hormonalny. Dla każdego z tych
układów podaj nazwę narządu (lub części narządu) i przedstaw jego reakcje na podwyższone stężenie glukozy we
krwi. ……………………………………………………………………………………………………………………..…..
………………..………………………………………………………………………………………………………………
………..………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………..
16. Rysunki 1, 2, 3 przedstawiają zależność reakcji neuronu (wytwarzania
potencjału czynnościowego) od nasilenia bodźca. Zależność tę wyraża zasada
wszystko albo nic. Wyjaśnij, wskazując odpowiednie rysunki, na czym polega
reakcja neuronu na bodźce zgodnie z zasadą wszystko albo nic.
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
17. Poniższe zdania, dotyczące działania neuronu, uporządkuj w taki sposób,
by oddawały przebieg zachodzących w nim procesów. Zacznij od zdania B.
A. Całkowita repolaryzacja błony neuronu po przejściu fali depolaryzacji.
B. Spolaryzowana błona neuronu.
C. Powstanie potencjału czynnościowego błony neuronu w miejscu zadziałania bodźca.
D. Falowa depolaryzacja błony neuronu.
E. Zadziałanie bodźca na błonę neuronu.
F. Wydzielanie mediatora chemicznego przez zakończenie neurytu.
18. Wskaż szereg prawidłowo przyporządkowujący ośrodki współczulne i przywspółczulne okolicom oznaczonym
cyframi 1, 2 i 3:
ośrodkowy układ
nerwowy człowieka
A.
B.
C.
D.
1
ośrodki przywspółczulne
ośrodki współczulne
ośrodki przywspółczulne
ośrodki współczulne
2
ośrodki współczulne
ośrodki przywspółczulne
ośrodki współczulne
ośrodki przywspółczulne
3
ośrodki przywspółczulne
ośrodki współczulne
ośrodki współczulne
ośrodki przywspółczulne
19. Na schemacie symbole
X i Y oznaczają
A. X - tarczyca
Y - kalcytonina
B. X - parathormon
Y - przytarczyce
C. X - przytarczyce
Y - parathormon
D. X - kalcytonina
Y - tarczyca
20. Tabela przedstawia wartości odczynu środowiska, w którym różne enzymy trawienne
wykazują największą aktywność. Podaj przykład enzymów A, B i C oraz miejsca ich
działania w przewodzie pokarmowym. ……………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
enzym
A
B
C
pH środowiska
1,5
7
9
21. Głównym rozrusznikiem serca człowieka, inicjującym jego akcję jest:
A. pęczek Hissa
B. węzeł zatokowo-przedsionkowy C. węzeł przedsionkowo-komorowy
D. włókna Purkinjego
22. Rysunki A, B, C, D, E przedstawiają elementy
morfotyczne krwi człowieka. Który rysunek
przedstawia granulocyt oraz określ podstawową
funkcję tej krwinki w organizmie.
……………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
23. Działanie hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniny) polega na pobudzaniu aktywności metabolicznej tkanek
ustroju, co powoduje większe zużycie tlenu, glukozy i tłuszczów na poziomie komórkowym. Pobudzają one również
wchłanianie węglowodanów oraz regulują metabolizm cholesterolu. Pobudzają też kurczliwość włókien mięśniowych.
Do lekarza zgłosiła się bardzo szczupła kobieta skarżąca się na utrzymującą się od dłuższego czasu podwyższoną
temperaturę ciała, nerwowość, drżenie rąk, kołatanie serca. Podczas badania stwierdzono tętno ponad 100 uderzeń/min.,
podwyższone ciśnienie tętnicze, obniżony poziom cholesterolu we krwi, niskie stężenie TSH (tyreotropiny) oraz wysoki
poziom hormonów tarczycy.
a) Podaj, czy opisane objawy wskazują na niedoczynność tarczycy czy na nadczynność tarczycy.
……………………………………………………………………………….………………………………………………..
b) Wyjaśnij, dlaczego, w opisanym przypadku, we krwi występuje niskie stężenie tyreotropiny.
…………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….……………………………………
24. Uproszczony wykres obrazuje zmiany rytmu dobowego
poziomu melatoniny we krwi u osób w różnym wieku.
Określ dwie prawidłowości wynikające z analizy wykresu.
…………………………………………………………….
…………………………………………………………….
…………………………………………………………….
…………………………………………………………….
…………………………………………………………….
25. Hormony tropowe: A. regulują czynności rozrodcze
B. sterują pracą układu nerwowego
C. regulują wydzielanie innych hormonów
D. odpowiadają za reakcje obronne
26. Wskaż niewłaściwe zdanie dotyczące cyklu owulacyjno-menstruacyjnego kobiety:
A. obecność estrogenów we krwi stwierdza się zarówno w fazie folikularnej jak i lutealnej
B. poziom progesteronu rośnie w trakcie dojrzewania pęcherzyka jajnikowego
C. wydzielanie folitropiny przez przedni płat przysadki indukuje wzrost pęcherzyka jajnikowego
D. owulacji towarzyszy wzrost temperatury, który utrzymuje się w fazie lutealnej cyklu jajnikowego
27. Probówki z roztworem białka
kurzego i dodanymi substancjami
umieszczono na 20 minut w łaźni
wodnej w temperaturze 30°C.
W których z nich będzie można
wykryć białko kurze po
zakończeniu doświadczenia?
A. 1,4,5
B. 2,3,4
C. 1,2,3
D. 3,4,5
28. Dwutlenek węgla z tkanek do płuc transportowany jest przez krew jako:
A. jako jon wodorowęglanowy w osoczu
B. karboksyhemoglobina w połączeniu z proteiną hemoglobiny erytrocytów
C. jako methemoglobina przy równoczesnym utlenieniu Fe2+ do Fe3+ w hemie
D. jako anhydraza węglanowa, w mniejszej ilości w eytrocytach i w większej w osoczu krwi
29. Dana grupa krwi jest związana z obecnością specyficznych białek na błonie erytrocytu. Przy niewłaściwym
przetoczeniu krwi białka te zachowują się jak antygeny i wywołują reakcję przeciwciał polegającą na zlepianiu obcych
krwinek (aglutynacja). Do dwóch probówek: pierwszej z surowicą krwi A i drugiej z surowicą krwi B wlano krew o
nieznanej grupie. Nastąpiła aglutynacja w obu probówkach. Określ grupę krwi, którą wlano do obu probówek.
………………………………………………………………………………………
30. Uzupełnij tabelę określeniami wybranymi spośród podanych (od 1 do 6) tak, żeby poprawnie określić różnice
między układem krwionośnym i limfatycznym.
1 - jeden rodzaj naczyń
5 - gazy oddechowe
2. - dwa rodzaje naczyń
3. - trzy rodzaje naczyń
6 - zbędne produkty przemiany materii
4. - składniki pokarmowe
Cechy
Układ krwionośny
Liczba rodzajów naczyń (ze względu na kierunek przepływu płynów)
Rodzaj transportowanych substancji
31. Rysunek przedstawia udział wątroby w procesach metabolicznych organizmu człowieka.
Literami od a do e oznaczono:
a
A mocznik
b
kwas
moczowy
B. witamina A mocznik
C. glikogen
D glikogen
c
d
witamina A glikogen
kwas
moczowy
witamina A kwas
moczowy
mocznik
bilirubina
e
bilirubina
bilirubina glikogen
mocznik
bilirubina
kwas
witamina A
moczowy
Układ limfatyczny
MIĘDZYKLASOWY KONKURS BIOLOGICZNY
DLA LICEALISTÓW PLO SIÓSTR PREZENTEK
„CIAŁO CZŁOWIEKA”
ETAP II
Nr
1
2
- KLUCZ -
Odpowiedz
a) Transport glukozy jest aktywny, ponieważ odbywa się z nakładem energii.
b) Mocz zdrowego człowieka nie zawiera glukozy.
B
Punkty
2
1
1
1
3
4
5
C
D
Stężenie mocznika w miejscu C jest wyższe, ponieważ w kanalikach nefronu zachodzi
zagęszczanie przesączu (poprzez zwrotne wchłanianie wody).
6
B
1
7
D
1
8
C
1
9
D
1
10
11
12
13
A
E
B
C
1
1
1
1
14
B
1
15
Przykład narządu i jego reakcji - po 1 pkt
W układzie nerwowym podwzgórze (mózg, międzymózgowie), w którym ośrodek sytości
reaguje sygnałem „nie jeść"; w układzie hormonalnym trzustka reaguje wydzielaniem insuliny.
2
Bodziec o sile mniejszej niż wartość progowa nie wywołuje reakcji, jak na rysunku 1.
Każdy bodziec o wartości większej niż progowa wywołuje jednakową reakcję na bodziec, (taki
sam potencjał czynnościowy), jak na rys.2 i 3.
2
17
Kolejno: B, E, C, D, F, A
1
18
A
2
19
20
21
22
C
A - pepsyna, żołądek
B - amylaza ślinowa, jama ustna
C - trypsyna, dwunastnica
B
Rysunek C
Funkcje krwinek: obrona przed infekcjami (drobnoustrojami) fagocytowanie zarazków
a) Nadczynność tarczycy.
b) We krwi chorej utrzymuje się wysokie stężenie hormonów tarczycy, co prowadzi do
hamowania wydzielania TSH (przez przysadkę mózgową).
1
3
1
16
23
24
25
26
27
28
29
Dwie prawidłowości:
- Synteza melatoniny ulega zmianom wraz z wiekiem.
- W nocy utrzymuje się wysoki poziom melatoniny.
- Poziom melatoniny zmienia się w ciągu doby.
- W dzieciństwie poziom melatoniny jest najwyższy.
C
B
A
A
Grupa AB
1
2
2
2
1
1
1
1
1
30
Dwie różnice (poprawne wypełnienie każdego z dwóch wierszy tabeli) po 1 pkt.
Cechy
liczba rodzajów naczyń (ze względu na kierunek
przepływu płynów)
rodzaj transportowanych substancji
31
C
Układ
krwionośny
2
4, 5, 6
Układ
limfatyczny
1
2
4
1