Sposoby zakażenia wirusem HIV

2.35. Gdy wirus HIV
atakuje…
Opracowała Bożena Smolik
Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska

HIV – to ludzki wirus deficytu immunologicznego

AIDS – to nabyty zespół upośledzenia odporności,
jest najcięższą manifestacją kliniczną zakażenia wirusem
o nazwie HIV


HIV ≠ AIDS
bowiem
HIV – to nazwa wirusa
AIDS – to nazwa choroby spowodowanej przez ten
czynnik chorobotwórczy.
Trochę historii…

AIDS rozpoznano po raz pierwszy na początku lat 80 XX w. w Stanach Zjednoczonych
u młodych homoseksualistów.

U tych pacjentów kliniczne objawy choroby o bardzo ciężkim przebiegu sugerowały
głębokie uszkodzenia układu odpornościowego, niepozwalające na osiągnięcie
korzystnego efekty terapeutycznego. Te dramatyczne obserwacje kliniczne
zapoczątkowały epokę AIDS.

W roku 1983 izolowano wirusa z krwi chorych na AIDS i sklasyfikowano go jako
retrowirusa (Retroviridae).

Wyizolowany czynnik chorobotwórczy otrzymał nazwę HIV.

W roku 1985 opracowano pierwsze testy diagnostyczne.

Na świecie liczba osób zakażonych wynosi około 40 milionów. Tylko w roku 2003
zakażonych zostało około 5 milionów i jest to największa liczba nowo wykrytych infekcji w
całej historii HIV/AIDS.

Od roku 1981, tj. od opublikowania pierwszych danych z powodu AIDS zmarło około 20
milionów chorych. Odsetek zakażonych kobiet wynosi około 50 %.
W roku 2004 wykazano, że dzienne zakaża się około 14000 ludzi.

W Polsce w ciągu roku wykrywanych jest około 600-650 nowych infekcji HIV, odsetek
zakażonych kobiet to około 27%.

Zakażenie HIV szerzy się w populacji ludzi drogą prenteralną, tj. z pominięciem przewodu
pokarmowego.
Jak dochodzi do zakażenia?
Osoba zarażona
krew
nasienie
wydzielina pochwowa
Osoba zdrowa
HIV
krew
Dawniej wskazywano tzw. grupy ryzyka, czyli osoby najbardziej
narażone na zakażenie się wirusem HIV:
homoseksualiści i biseksualiści,
narkomani,
chorzy na hemofilię,
dzieci zarażonych matek.
Drogi zakażenia wirusem HIV



zakażona krew,
bezpośredni intymny kontakt seksualny,
droga wertykalna – ciężarna zakażona HIV może być
źródłem zakażenia dla swojego dziecka.
Najczęstszą drogą zakażenia pozostaje bezpośredni kontakt
seksualny i to zarówno homo – jaki heteroseksualny.
Współistniejące inne choroby przenoszone drogą kontaktów
seksualnych sprzyjają zakażeniu HIV.
Zakażenie dziecka przez jego matkę stanowi ogromny
problem medyczny i epidemiologiczny. Ryzyko zakażenia
dziecka przez matkę waha się od 30 – 60 %.
Sposoby zakażenia wirusem HIV

Kontakt płciowy z nosicielem.

Poprzez krew np. Używając zakażonej strzykawki. Takie sytuacje
najczęściej dotyczą narkomanów .

Przetaczanie zakażonej krwi lub preparatów krwiopochodnych .

Podczas dializy.

Podczas przeszczepu lub innego zabiegu chirurgicznego.

Podczas robienia tatuaży, akupunktury (użycie zakażonych igieł),
przebijania uszu czy innych części ciała, u fryzjera podczas
golenia…

Podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią – matka, która jest
nosicielem może zarazić dziecko .
Etapy ataku wirusa

Wirus HIV, po dostaniu się do organizmu,
łączy się z komórkami wyposażonymi w
receptor CD4. Są to najczęściej limfocyty.

Przy udziale koreceptorów dochodzi do
wniknięcia wirusa i rozpoczyna się jego
namnażanie. U większości ludzi proces
ten przebiega bardzo intensywnie.

Zmniejsza się liczba limfocytów w
organizmie, układ odpornościowy staje się
niewydajny.

Wirus ulega licznym modyfikacjom, szybko
uodparnia się na leki.
W celu zobaczenia animacji
uruchom pokaz slajdów
Polecam lekcję o skutkach działania wirusa HIV na tej stronie (link aktywny przy pokazie slajdów)
http://www.scholaris.pl/cms/view_all.php?id=lekcja_wirus_nabytego_niedoboru_odporno
%C5%9Bci_hiv
Właściwości wirusa HIV

Szybko ginie poza organizmem.

Jest bardzo wrażliwy na wpływ czynników zewnętrznych temperatura, detergenty.

Żyje wyłącznie w niektórych krwinkach i komórkach
odpowiedzialnych za odporność organizmu.

Niszcząc te komórki osłabia odporność organizmu.

Znajduje się we krwi, spermie, wydzielinie
pochwy, ślinie, łzach, pocie, moczu.

Jego ilość w tych wydzielinach jest jednak tak
znikoma, że praktycznie tylko kontakt z krwią
jest niebezpieczny.
Podczas stosunków płciowych właśnie drobne
uszkodzenia błon śluzowych stanowią drogę
zakażenia.

Rozpoznanie zakażenia HIV

Przeprowadzeniu badania przesiewowego z wykorzystaniem
dostępnych testów diagnostycznych.

Wprowadzenie zestawów IV generacji umożliwią wykrycie
ewentualnego zakażenia już po 14 dniach od chwili infekcji , ale
konieczne jest potwierdzenie zakażenia poprzez wykonanie testu
potwierdzenia, który przeprowadzany jest tylko w licencjonowanych
laboratoriach w Polsce.

W ciągu 20 lat od chwili wykrycia wirusa HIV, zgromadzono wiele
istotnych informacji, pozwalających na wyprowadzenie czułych i
wysoce specyficznych testów diagnostycznych, rozpoznawanie fazy
zakażenia HIV, a także leczenia ograniczającego replikację wirusa ,
a tym samym przedłużającego czas przeżycia poszczególnych
chorych (ELSA i Western Blot).
Przebieg kliniczny zakażenia HIV:

Zakażenie HIV jest przewlekłą, nieuleczalna chorobą
zakaźną, w przebiegu, której dochodzi do rozwoju zespołu
nabytego niedoboru odporności.

Przebieg infekcji HIV od chwili zakażenia do rozwoju
objawów niedoboru odporności podzielono na następujące
fazy kliniczne:
ostre zakażenie
zakażenie bezobjawowe
zakażenie objawowe
zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS)
Przebieg kliniczny zakażenia HIV:

Ostra infekcja – zakażenie obejmuje okres od zarażenia do
ustabilizowania się równowagi pomiędzy wirusem a zakażonym
organizmem.

W tym okresie powstają przeciwciała anty – HIV. W pierwszych
tygodniach infekcji ich stężenie jest zbyt niskie, aby mogły być
wykryte testami przesiewowymi.

U blisko 1/3 chorych w tej fazie infekcji HIV nie występują żadne
objawy kliniczne. Rozpoznanie zakażenia występuje więc albo
przypadkowo, albo zdecydowanie później, gdy wystąpią objawy
niedoboru odporności.

Warto pamiętać, że pierwsza faza infekcji HIV cechuje się wysoką
zakaźnością a w pierwszych tygodniach choroby rutynowy test
serologiczny często jest ujemny (błędne wykluczenie infekcji HIV).
Przebieg kliniczny zakażenia HIV:






Bezobjawowe zakażenie HIV:
Po okresie ostrej fazy infekcji, zakażenie HIV przechodzi w okres zacisza
klinicznego. Liczba limfocytów T stabilizuje się na poziomie nieco niższym od tego
sprzed choroby, a poziom wiremii obniża się
Przez kilka, a nawet kilkanaście lat chory nie odczuwa żadnych dolegliwości.
W tym okresie jedynym odchyleniem w badaniu może być powiększenie węzłów
chłonnych.
Bezobjawowa faza zakażenia HIV może trwać latami, a rozpoznanie zakażenia
w tym okresie jest najczęściej przypadkowe.
Objawowe zakażenie HIV
Stale replikujący się w organizmie zakażonej osoby wirus HIV powoduje stopniowe
obniżenie liczby komórek limfocytów T.
Rozwijający się niedobór odporności komórkowej manifestuje się szeregiem
objawów ogólnych i narządowych, chorób zakaźnych oraz nieprawidłowościami
w badaniach laboratoryjnych.
W tym okresie pojawiają się zakażenia oportunistyczne:
- drożdżyce śluzówek jamy ustnej i pochwy (nawrotowe i wymagające dłuższego leczenia),
- stany zapalne narządów rodnych u kobiet (ropienie jajowodów),
- nowotworowy półpasiec,
- uporczywa neuropatia,
- zapalenie nerwów obwodowych,
- powiększają się ślinianki.
Objawy AIDS:











Powiększenie węzłów chłonnych w obrębie szyi, pod pachami i w pachwinach.
Utrata apetytu i/lub kilku kilogramów spadek wagi w ciągu niespełna dwóch
miesięcy.
Osłabienie mięśni nóg, odczuwanie zwłaszcza przy wchodzeniu w górę po
schodach.
Obfite poty przez kilka nocy z rzędu.
Podwyższona temperatura utrzymująca się dłużej niż tydzień.
Przewlekła, a przynajmniej długotrwała biegunka.
Suchy kaszel nie związany z paleniem papierosów, przeziębieniem czy grypą.
Grzybica jamy ustnej z charakterystycznym białym nalotem lub nadżerkami.
Obrzmienie śluzówki jamy ustnej, języka i pochwy.
Wysypka na ciele.
Chłoniak – nowotwór układu limfatycznego.
Ostatnie stadium infekcji HIV czyli pełno objawowa choroba AIDS, rozwija się dość
gwałtownie, gdyż system odporności jest tak zniszczony przez wirusa, że organizm
pozostaje całkowicie bezbronny wobec ataków różnych groźnych chorób.
Choroby towarzyszące AIDS
Typowe choroby towarzyszące AIDS to:







zapalenie płuc,
gruźlica,
opryszczka,
półpasiec,
mięsak Kaposiego (bardzo złośliwy nowotwór),
zespół otępienia oraz inne jeszcze zakażenia wirusowego,
bakteryjne i grzybicze.
Najczęściej spotykane objawy to:










duszności,
gorączka,
ciężkie biegunki,
nudności,
bóle głowy,
zaburzenia pamięci i uwagi,
gwałtowne wahania nastroju,
bóle gardła i trudności z przełykaniem,
zamazane widzenie aż do utraty wzroku,
spadek ciężaru ciała aż do ogólnoustrojowego wyniszczenia

Czasem chory umiera bardzo szybko, kiedy indziej
objawy jednej lub kilku z wyżej wymienionych chorób
łagodniej, by po jakimś czasie wystąpić na nowo w
ostrzejszej postaci.

Jak dotąd nie ma skutecznej metody leczenia AIDS, nie
wynaleziono też szczepionki, która by zapobiegła tej
chorobie.
Życie z wirusem HIV

Ważnym elementem walki z HIV jest dostęp do badań
laboratoryjnych, pozwalających na wykrycie osób zarażonych.

Testy stosowane w badaniach przeprowadzanych na szeroką skalę,
zwanych badaniami przesiewowymi, wykrywają we krwi obecność
przeciwciał.

Przeciwciała pojawiają się w krwi po 3-6 tygodniach od zakażenia.
W tym czasie nie można więc potwierdzić zakażenia wirusem HIV.
Czas od momentu zakażenia do pojawienia się we krwi przeciwciał
anty HIV nazywamy „okienkiem serologicznym”.
Zachowania ryzykowne i ich udział w
rozprzestrzenianiu się HIV
Anonimowe i bezpłatne testy w
kierunku HIV

Szacunkowe dane epidemiologiczne w Polsce wskazują wyraźnie,
że liczba osób zakażonych HIV jest co najmniej ponad dwukrotnie
(a według niektórych ekspertów trzykrotnie) wyższa od liczby
potwierdzonych i wykrytych zakażeń HIV.

Wiele osób nie wie o swoim zakażeniu. Liczba badań w kierunku
HIV, choć z roku na rok coraz większa, jest wciąż zbyt mała.

Bezpłatne i anonimowe testy na obecność wirusa HIV, połączone
z poradnictwem przed i po teście, można wykonać w punktach
konsultacyjno-diagnostycznych.

Możliwość zastrzeżenia swoich danych osobowych, zapewnienie
nie ujawniania osobom trzecim statusu serologicznego osoby
poddającej się badaniu, a także bezpłatność testowania i szeroka
dostępność leczenia, stały się dla wielu ludzi w Polsce zachętą do
poddania się badaniu.
Kobieta a AIDS

Rośnie odsetek Polek zakażonych wirusem HIV - obecnie według
danych ONZ na ok. 10 tys. zakażonych Polaków 27% stanowią
kobiety. Większość z nich jest w wieku rozrodczym.

Jeśli przyszłe matki będą świadome zakażenia wirusem, mają blisko
100% szans na urodzenie zdrowego dziecka.

Według szacunków, każdego roku w Polsce odbywa się około 100200 porodów u kobiet zakażonych HIV. Coraz częściej zdarza się, że
rozpoznaje się wirusa u kobiety dopiero w momencie, kiedy rodzi ona
chore dziecko.

Przy prawidłowo prowadzonej ciąży ryzyko zakażenia dziecka można
zmniejszyć praktycznie do zera. Jeśli natomiast kobieta nie jest
świadoma, iż jest nosicielką wirusa, ryzyko to wzrasta do ok. 40% .
Kampania społeczna "Kobieta a HIV"

Organizatorzy kampanii przekonują, że nie ma już
czegoś takiego jak "grupa ryzyka" tzn., że problem
HIV/AIDS nie dotyczy już tylko osób z tzw. marginesu
społecznego, narkomanów czy homoseksualistów i
zagrożeni jesteśmy wszyscy.

Brak jest dokładnej ewidencji dzieci zakażonych HIV w
Polsce, natomiast na świecie - według danych ONZ - co
roku poprzez transmisję wirusa z matki na dziecko
zakażonych zostaje ok. 600 tys. dzieci, co stanowi 90%
wszystkich zakażeń wśród osób poniżej 15. roku życia.
Poziom zakażeń wirusem HIV w Polsce
Dane wg stanu w dniu 30.09.2009 r.
Porównanie zachorowalności w Polsce na AIDS
Dane wg stanu w dniu 30.09.2009 r.
Nie zarazisz się:








Przez kichanie, kaszel, pot, flegmę, łzy i ślinę
Przez podanie ręki
Przez posiłki przygotowane przez nosiciela.
Uściskami i pocałunkami
Używaniem tych samych naczyń stołowych
Korzystaniem z komunikacji miejskiej
Podczas pielęgnacji chorego.
Poprzez ukąszenie komarów i innych owadów
Profilaktyka AIDS

Szeroka oświata zdrowotna dotycząca problematyki AIDS.

Używanie prezerwatyw podczas stosunku płciowego,
szczególnie w przypadku przygodnego partnera.

Utrzymywanie stosunków płciowych z jednym partnerem.

Przeprowadzanie badania krwi w celu wykrycia wirusa
szczególnie wśród osób wykazujących ryzykowne
zachowania.

Stosowanie sprzętu jednorazowego użytku podczas
zabiegów chirurgicznych.

Używanie jednorazowych strzykawek przez narkomanów.

Nie karmienie piersią przez matkę zakażoną wirusem HIV.
Modlitwa narkomana
Zabierz mnie do siebie,
Nie pozwól mi wycierpieć się na śmierć.
Przepraszam Cię Boże,
że jestem chory,
że nikt mnie nie chce,
że rzuciłem w Ciebie kamieniem.
Gdyby chociaż ktoś mnie pokochał,
ale miłość też mnie opuściła .Widać
ona też miała HIV-a.
Mój Boże jak ciężko umierać;
Amen.
„Czerwona kokardka”
to symbol solidarności z osobami żyjącymi z HIV i AIDS,
ich rodzinami i przyjaciółmi. Symbolizuje poświęcenie i
zaangażowanie w walkę z AIDS.
Stanowi pierwszy krok na drodze upowszechnienia
problematyki HIV i AIDS.






Idea czerwonej kokardki powstała w 1991 r.
Symbol - czerwona wstążeczka - został wymyślony przez członków Visual AIDS –
organizację charytatywną zrzeszającą artystów, działającą w Nowym Jorku.
Celem grupy było zachęcenie wszystkich do upamiętnienia zmarłych i umierających
z powodu AIDS kolegów, zwiększenie świadomości na temat HIV i AIDS,
uświadomienie potrzeb ludzi żyjących z HIV i AIDS oraz ich bliskich, a także
wezwanie rządów do zwiększenia funduszy na badania i opiekę nad zakażonymi.
Pomysł znaku został zainspirowany żółtą wstążeczką, upamiętniającą żołnierzy
amerykańskich uczestniczących w wojnie w Zatoce Perskiej. Czerwony kolor
wybrano ze względu na skojarzenia, jakie wywołuje: krew, namiętności (nie tylko
gniew) walkę, ale i miłość.
Czerwona kokardka jest w kształcie odwróconego V, ponieważ jeszcze nie
odniesiono zwycięstwa nad epidemią HIV i AIDS.
Początkowo niewiele osób rozumiało znaczenie symbolu. Większość nie wiedziała,
że ma on jakikolwiek związek z AIDS. Sens wyjaśniono dopiero podczas wręczania
nagród telewizyjnych. Pomysłodawcy nie przypuszczali, że symbol stanie się aż tak
popularny i będzie tak wiele znaczył dla ludzi zakażonych i chorych oraz ich bliskich.
W Polsce, zgodnie z zasadami Regulaminu przyznawania „Czerwonej Kokardki”,
jest ona wyróżnieniem przyznawanym z okazji Światowego Dnia AIDS.
Wyróżnienie „Czerwoną Kokardką” otrzymują osoby, które w szczególny sposób
przyczyniły się do poprawy jakości życia osób żyjących z HIV, chorych na
AIDS, bądź też wniosły istotny wkład w działania profilaktyczne w dziedzinie HIV i
AIDS w Polsce.
Zadania
1.
Wyjaśnij, czym różni się HIV od AIDS.
2.
Wyjaśnij pojęcie „okienko serologiczne”.
3.
Jakie komórki są celem ataku wirusa HIV?
4.
Na podstawie źródeł z tej prezentacji wymień 4 województwa
naszego kraju o największym wskaźniku zarażenia HIV.
5.
Z niżej podanych sytuacji wybierz zachowania ryzykowne:
A. przekuwanie uszu
B. robienie tatuażu
C. jazda autobusem
D. obiad w restauracji
E. manicure u kosmetyczki
Źródła





http://www.biomedical.pl/aktualnosci/rosnie-liczba-nosicieli-hiv-wpolsce-162.html
http://www.biomedical.pl/aktualnosci/kobieta-a-hiv-41.html
http://www.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/hiv_aids/index.htm
http://www.aids.gov.pl/
http://www.choroby.senior.pl/aids-hiv