Elementarz Arabii Saudyjskiej

Elementarz Arabii Saudyjskiej
2015-11-30 14:20:04
2
Arabia Saudyjska jest największym i najsilniejszym gospodarczo krajem Zatoki Perskiej. Jej dobrobyt to wynik
eksportu ropy naftowej.
źródło: https://www.saudiembassy.net
■
■
■
■
■
■
■
Królestwo Arabii Saudyjskiej, arab. Al-Mamlakah al-،Arabiyyah as-Su،ūdiyyah
Stolica: Rijad
Powierzchnia: 2,1 mln km kw.
Położenie: południowo-zachodnia Azja, na Półwyspie Arabskim, nad Zatoką Perską i Morzem
Czerwonym
Liczba ludności: 25,7 mln
Gęstość zaludnienia: 12 osób na km kw.
Waluta: rial saudyjski (SAR) = 20 kirsz (100 halali)
3
Arabię Saudyjską zamieszkują Arabowie. Rdzenni Arabowie saudyjscy stanowią ok. 82 proc. ogółu ludności,
Arabowie jemeńscy 9,6 proc., a inni Arabowie 3,4 proc. W tym kraju czasowo przebywa 2–3 mln pracowników z
innych państw, zatrudnionych m.in. w przemyśle naftowym (Amerykanie, Europejczycy, Egipcjanie), usługach i
rolnictwie (głównie Azjaci).
Większość ludności zamieszkuje wybrzeża Zatoki Perskiej i Morza Czerwonego oraz płaskowyż Nadżd i żyje w
miastach (80 proc.), a tradycyjny koczowniczy tryb życia zanika.
Religia
Islam wyznaje 99 proc. mieszkańców Arabii Saudyjskiej (sunnici stanowią 98,8 proc., pozostali są szyitami).
Święte miasta islamu - Mekka i Medyna (w zachodniej części kraju) – przyciągają wielomilionowe rzesze
pielgrzymów z całego świata.
4
źródło: https://www.saudiembassy.net
Pielgrzymka do Mekki, gdzie narodził się Mahomet i gdzie doznał objawień, jest jednym z pięciu filarów islamu,
obok wyznania wiary, modlitwy pięć razy dziennie, jałmużny i postu w czasie świętego dla muzułmanów
miesiąca, ramadanu. Pielgrzymkę powinien odbyć każdy wierny co najmniej raz w życiu, jeśli ma na to niezbędne
środki.
źródło: https://www.saudiembassy.net
Język
Językiem urzędowym jest arabski, a angielski jest powszechnie używany w życiu gospodarczym.
5
źródło: http://www.saudiembassy.or.jp/
Ustrój i władza
Arabia Saudyjska jest monarchią absolutną, głową państwa jest król. Władzę wykonawczą natomiast sprawuje
rząd kierowany przez króla, który jest również głównodowodzącym siłami zbrojnymi. Królowi doradza 90osobowa Rada Konsultacyjna (Madżlis asz-Szura).
Działalność partii politycznych jest zakazana. Arabia Saudyjska, ultrakonserwatywna monarchia, gdzie wszelkie
przejawy sprzeciwu są tłumione, jest regularnie krytykowana przez organizacje broniące praw człowieka. Z
corocznego raportu amerykańskiej organizacji obrony praw człowieka Freedom House wynika, że Arabia
Saudyjska, gdzie obowiązuje szczególnie surowa, wahabicka interpretacja islamu, zaliczana jest do najbardziej
represyjnych reżimów na świecie.
Saudowie
W 2015 roku zmarł król Abd Allaha. Jego śmierć nastąpiła w delikatnych czasach dla Arabii Saudyjskiej,
kluczowego sojusznika USA. Królestwo zmaga się ze skutkami spadku cen ropy, zagrożeniem ze strony Państwa
Islamskiego i rosnącymi wpływami Iranu na Bliskim Wschodzie - pisał "Foreign Policy".
Nowy król - następca Abd Allaha - musi stawić czoło wielu problemom, w tym rosnącym wpływom Iranu na
Bliskim Wschodzie, a także zaostrzającemu się kryzysowi w Jemenie, którego rząd wspierany przez Rijad właśnie
został obalony przez rebeliantów z szyickiego ruchu Huti wspieranego przez Teheran.
Śmierć Abd Allaha - jak podkreśla amerykański magazyn - nastąpiła, "gdy Waszyngton jeszcze bardziej zwiększył
swą zależność" od Arabii Saudyjskiej, swego kluczowego sojusznika w regionie, licząc zwłaszcza na współpracę w
walce z dżihadystami z Państwa Islamskiego.
6
Zmarły Abd Allah ibn Abd al-Aziz as-Saud stał na czele królestwa od 2005 r., ale praktycznie rządził znacznie
dłużej, od czasu gdy w 1996 r. udaru mózgu doznał jego brat, ówczesny król Fahd.
Pismo zauważa, że stosunki między Waszyngtonem a Rijadem "były w ostatnich latach napięte". Gniew Saudów
wywoływały forsowane przez prezydenta Baracka Obamę rozmowy nuklearne z Teheranem. Król Abd Allah
uważał, że Obama, dążąc do porozumienia w sprawie irańskiego programu nuklearnego, jest gotów iść na zbyt
duże ustępstwa z Teheranem.
Zdaniem "FP" w najbliższym czasie nic nie stanowi dla nowego monarchy Arabii Saudyjskiej bardziej
skomplikowanego problemu niż radykalne spadki cen ropy naftowej na świecie (za którymi stoi zresztą sama
Arabia Saudyjska, utrzymując wysoką produkcję i licząc, że osłabi to konkurentów - PAP). Magazyn przypomina,
że kraj jest prawie całkowicie uzależniony od ropy, a spadek cen doprowadzi tegoroczny budżet saudyjski - po
raz pierwszy od lat - do deficytu. Tymczasem dzięki zyskom z ropy królestwo od dziesięcioleci "skutecznie
kupowało sobie stabilność", ustanawiając wysoko rozwinięty system społeczny, gwarantujący obywatelom
bezpłatną opiekę zdrowotną czy edukację.
Ponadto - jak wskazuje "FP" - Arabia Saudyjska wykorzystała swą ropę do "budowy jednych z najpotężniejszych
sił zbrojnych na Bliskim Wschodzie poprzez zakup znacznej ilości zaawansowanej amerykańskiej broni i
zatrudnianie tysięcy żołnierzy amerykańskich i zachodnich, by szkolić własne siły". W ostatnich latach królestwo
radykalnie zwiększyło też wsparcie finansowe dla rebeliantów próbujących obalić reżim prezydenta Baszara elAsada w Syrii oraz nowy rząd egipski.
Choć Salman Ben Abd al-Aziz od lat był w najbliższych kręgach władzy, to - zdaniem "FP" - nie jest oczywiste,
jakim będzie władcą. Magazyn przywołuje wypowiedź byłego analityka CIA Bruce'a Riedla sprzed prawie dwóch
lat, który donosił, że Salman jest coraz bardziej chory i często niezdolny do pracy. Pogłoski o złym stanie zdrowia
Salmana krążą od lat, ale jego współpracownicy konsekwentnie temu zaprzeczają - wskazuje "FP".
"Nowy król będzie musiał zbudować własne relacje z Obamą i zdecydować, jak bardzo chce się zaangażować
przeciw Iranowi na frontach na Bliskim Wschodzie oraz w pokojach negocjacyjnych w Wiedniu czy Genewie. Król
Abd Allah utrzymywał kraj w stosunkowej stabilności w czasach, gdy znaczna część regionu była niszczona przez
przemoc i gwałtowne zmiany polityczne. Przyszłość Arabii Saudyjskiej będzie uzależniona od tego, na ile jego
bratu uda się robić to samo" - podsumowano.
Przetasowania w rządzie i kolejce do tronu, jakich dokonał król Arabii Saudyjskiej Salman, mogą zapowiadać
jeszcze bardziej agresywną politykę zagraniczną monarchii w i tak już mocno skonfliktowanym regionie - ocenia
w czwartek "Financial Times".
Zmiany wprowadzone przez Salmana, który włada krajem od stycznia, powinny dać gerontokratycznej monarchii
rządy bardziej stabilne i dynamiczne niż w ostatnich dekadach. Pytanie brzmi, czy zwiastują one także bardziej
konfrontacyjną politykę zagraniczną Arabii Saudyjskiej w czasie zawirowań na Bliskim Wschodzie - pisze "FT" w
artykule redakcyjnym.
Usuwając z kolejki do dziedziczenia władzy dotychczasowego następcę tronu, księcia Mukrina, i wyznaczając w
jego miejsce swego bratanka, Muhammada ibn Nadżifa as-Sauda, nowy monarcha pewną ręką nakreślił linię
sukcesji i odmłodził o pokolenie linię przyszłych władców.
Książę Muhammad jest dobrze znany w USA i uznawany za ważną figurę, jednak nic nie wiadomo o jego
gotowości do przeprowadzania reform w obliczu wewnętrznych wyzwań, przed którymi stoi jego kraj - ocenia
londyński dziennik.
Więcej mogą powiedzieć przetasowania w rządzie. Do rangi drugiego w kolejce do tronu wyniesiony został
minister obrony, książę Muhammad bin Salman, który kierował saudyjską operacją zbrojną przeciwko
wspieranym przez Iran bojownikom Huti w Jemenie. Zdaniem "FT" jego nowa pozycja może oznaczać, że
7
forsowana przez niego jastrzębia polityka zostanie rozszerzona.
"Jeśli rzeczywiście tak ma się stać, władze Arabii Saudyjskiej powinny się dwa razy zastanowić" - ostrzega
gazeta. Przypomina, że "brutalna demonstracja siły powietrznej" w Jemenie nie osłabiła Hutich ani nie zwiększyła
szans na rozwiązanie polityczne, a fundusze hojną ręką przekazywane przez Rijad sojuszniczym organizacjom w
Syrii, Iraku czy Libii nie przyczyniły do ustabilizowania sytuacji w tych krajach.
Ponadto "zmiana warty w Rijadzie powinna skłonić Waszyngton do przemyślenia własnej polityki
bliskowschodniej" - pisze "FT". Prezydent USA Barack Obama słusznie dąży do porozumienia atomowego z
Iranem, ale jednocześnie powinien zabiegać o porozumienie między Iranem i Arabią Saudyjską, aby nuklearny
układ nie zwiększył napięć w regionie - dodaje.
Saudyjskie królestwo pod nowymi rządami powinno odpowiedzieć na apele Stanów Zjednoczonych i zacząć
odgrywać większą rolę na Bliskim Wschodzie, angażując się w rozwiązywanie miejscowych problemów. Powinno
to jednak czynić w sposób prowadzący do większej stabilności, a nie rozpalający nowe konflikty w i tak już
skonfliktowanym regionie - konkluduje "Financial Times".
Administracja
źródło: http://travel.state.gov/
Kraj dzieli się na 13 prowincji (mintaqat), ale są też strefy neutralne na granicy z Kuwejtem (5,8 tys. km kw.) i
Irakiem (7 tys. km kw., zdemilitaryzowana i nie zasiedlona).
Różnice kulturowe
8
źródło: https://www.saudiembassy.net
Życie codzienne w Arabii Saudyjskiej zdominowane jest przez islam. Wprowadzono tu zakaz publicznego
praktykowania wszelkich innych religii, co m.in. oznacza zakaz publicznego odprawiania nabożeństw i noszenia
innych niż muzułmańskie symboli religijnych (dotyczy to także krzyży i Biblii). Innowiercom zasadniczo nie wolno
wchodzić do meczetów. Nie wolno fotografować kobiet i meczetów, a także wszystkiego, co może być uznawane
za posiadające znaczenie strategiczne lub wojskowe.
Zakazane są publiczne tańce, muzyka i filmy (poza odrębnymi imprezami zamkniętymi dla kobiet i mężczyzn
oraz miejscami prywatnymi).
W okresie dorocznego miesięcznego muzułmańskiego postu (ramadanu) od wschodu do zachodu słońca w
miejscach publicznych obowiązuje powszechny zakaz spożywania jedzenia i napojów oraz palenia tytoniu.
Prawo dopuszcza wielożeństwo.
W restauracjach, parkach, bankach, szkołach i innych instytucjach publicznych obowiązuje segregacja według
płci, tzn. istnieją oddzielne pomieszczenia dla mężczyzn oraz rodzin. Zasady te nie dotyczą większości sklepów i
kompleksów handlowych.
Nadzorem nad przestrzeganiem obowiązujących norm obyczajowych zajmują się funkcjonariusze policji religijnej
(Komisji ds. promocji cnoty i zapobiegania występkom) - mutawwa, czyli policji religijnej.
9
źródło: http://www.saudiembassy.or.jp/
Co warto wiedzieć
Pieniądze wymienia się w bankach, część z nich świadczy takie usługi tylko dla posiadaczy kont. Wyjątkiem są
oddziały banków na lotniskach międzynarodowych. Natomiast w kantorach i renomowanych hotelach można
wymienić pieniądze na podstawie paszportu lub „iqamy".
W powszechnym użyciu są karty kredytowe i płatnicze dużych sieci (MasterCard, Visa, AmericanExpress).
Kontakty
Administracja
państwowa:
Ministerstwo
Komunikacji i IT
www.mcit.gov.sa
Dyrekcja Generalna
Urzędu Ceł
www.customs.gov.sa
Ministerstwo Przemysłu i
Handlu
www.commerce.gov.sa
10
Ministerstwo Spraw
Zagranicznych
www.mofa.gov.sa
Ministerstwo Gospodarki
i Planowania
www.mep.gov.sa
SAGIA - Saudyjska
Generalna Agencja
Inwestycji
www.sagia.gov.sa
Ministerstwo Finansów
www.mof.gov.sa
Ministerstwo Zdrowia
www.moh.gov.sa
Ministerstwo Edukacji
Wyższej
www.mohe.gov.sa
Ministerstwo
Gospodarki Wodnej i
Energii Elektrycznej
www.mow.gov.sa
Ministerstwo Ropy i
Zasobów Mineralnych
www.mopm.gov.sa
Ministerstwo Rozwoju Miast
i Wsi
www.mowe.gov.sa
Ministerstwo Pracy
www.mol.gov.sa
Ministerstwo Kultury i
Informacji
www.info.gov.sa
Ministerstwo Transportu
www.mot.gov.sa
Ministerstwo
Elektryczności i Energii
www.moee.gov.eg
SAMA - Saudyjska
Agencja Monetarna
www.sama.gov.sa
CMA - Agencja Rynku
Kapitałowego
www.cma.org.sa
Centralny Urząd
Statystyczny
www.cds.gov.sa
Warunki geograficzne, klimat
11
źródło: http://www.saudiembassy.or.jp/
Większą część powierzchni kraju zajmuje płaskowyż ograniczony od zachodu górami Dżabal al-Hidżaz (Dżabal
Sauda, wysokość do 3132 m), w części centralnej wyniesiony do 1000–1400 m, łagodnie opadający ku Zatoce
Perskiej.
Pustynie kamieniste, żwirowe i piaszczyste obejmują część terytorium: na północy Wielki Nefud, na wschodzie
Mały Nefud, na południu Ar-Rub al-Chali (największa pustynia piaszczysta na Ziemi).
Wybrzeże Morza Czerwonego jest skaliste, ze stromymi urwiskami. Wzdłuż wybrzeża rozciągają się rafy i wyspy
koralowe.
W Arabii Saudyjskiej brak stałych wód powierzchniowych, występują natomiast pozostałości starych koryt
rzecznych — wadi oraz na zachodzie kraju nieliczne rzeki okresowe. Duże znaczenie mają wody podziemne
artezyjskie i subartezyjskie, dzięki którym powstały oazy.
12
źródło: http://www.saudiembassy.or.jp/
Roślinność jest pustynna, skrajnie kserofityczna; w środkowej części zarośla saksaułu. Na pustyniach
piaszczystych po sporadycznych opadach pojawia się krótkotrwała pokrywa zielna, a w bezodpływowych
zagłębieniach — słonorośla.
W Arabii Saudyjskiej panuje klimat zwrotnikowy kontynentalny - suchy, bardzo gorący od czerwca do września
(temperatury mogą przekraczać 50 stopni) i chłodny zimą (zdarzają się temperatury bliskie zera, a nawet
minusowe).
Opady są rzadkie (nawet w rejonach wybrzeża i górach Assiru), ale mogą być intensywne i powodować groźne
miejscowe powodzie, w tym na pustyni. Na pustyni, zajmującej ok. 90 proc. powierzchni kraju, zwykle jest albo
upalnie, albo zimno.
Gospodarka
Arabia Saudyjska jest zdecydowanie największym krajem regionu Zatoki Perskiej, z rosnącą populacją (2 proc.
13
rocznie) liczącą już ponad 29 mln oraz PKB nominalnym na poziomie 746 mld dol.
źródło: https://www.saudiembassy.net
Arabia Saudyjska jest też największą gospodarką w regionie. Jej PKB sięga niemal łącznego PKB pozostałych
krajów Półwyspu Arabskiego. Większość przychodów do skarbu państwa związana jest z sektorem wydobycia
ropy naftowej i gazu ziemnego. Istnienie potwierdzonych 250 miliardów baryłek ropy stanowi czwartą część
zasobów globalnych. Kraj przyjmuje wiodącą rolę w OPEC - 27-30 proc. całości wydobycia w ramach organizacji.
Zasoby gazu ziemnego są czwarte co do wielkości na świecie (po Rosji, Iranie i Katarze). Mimo niskich cen ropy
naftowej, poziom wzrostu PKB na rok 2015 przewiduje się na ok. 3 proc., tak jak w roku poprzednim. Związane
jest to z dobrymi wynikami (5 proc. wzrotu w 2014 r.) sektora poza-naftowego.
14
Arabia Saudyjska jest największym eksporterem ropy na świecie i ta działalność wciąż jest zdecydowanym
katalizatorem rozwoju kraju (ok. 45 proc. PKB i blisko 80 proc. dochodów budżetowych). Inne kluczowe filary to
petrochemia i górnictwo zasobów mineralnych.
W ostatnich latach, rząd podjął jednak starania dywersyfikacji gospodarki, poprzez np. umiarkowaną deregulację,
zwiększenie zachęt inwestycyjnych i prywatyzację w wybranych branżach.
Arabia Saudyjska dołączyła do WTO w 2005 r., deklaruje plany liberalizacji gospodarki oraz stworzenie bardzie
transparentnego systemu inwestycyjnego i handlowego.
Państwo jest notowane jako trzecie na świecie w kategorii „wolność fiskalna”, a koszty podatkowe są minimalne.
Obiektywnie, należy jednak zwrócić uwagę, że pozycja w rankingu Doing Business na rok 2015 dla kraju spadła,
z 44. w roku 2014 na 49.
Decyzje AS mają istotną wagę na arenie międzynarodowej. Jako jedyny kraj spośród państw RWPZ jest członkiem
Grupy 20.
Rynek pracy tworzy 7,2 mln zatrudnionych, z tego 80 proc. to cudzoziemcy (dane nie uwzględniają pełnego
zatrudnienia kobiet, ok. 20 proc.). Stopa bezrobocia wynosi ok. 25-30 proc. (nie uwzględniając bezrobocia kobiet
obliczanego na 80 proc.).
Wskaźniki makroekonomiczne
2009
2010
2011
2012
2013
2014
15
Populacja (mln)
26,8
27,3
27,8
28,3
28,8
29,4
Nominalny PNB per capita,
PSN (USD)
43,72
45,27
49,94
52,61
53,76
..
Płodność (urodzenia na 1
kobietę)
3
3
3
3
3
..
PKB nominalny (mld USD)
429,1
526,8
669,5
734
744,3
746,2
Wzrost PKB (% rocznie)
2
5
10
5
3
3
Inflacja, deflator PKB (%
rocznie)
-19
17
16
4
-1
-3
Rolnictwo (% PKB)
3
2
2
2
2
2
Przemysł (% PKB)
55
59
64
63
60
57
Usługi (% PKB)
42
39
34
35
38
41
Eksport (% PKB)
47
50
56
54
52
48
Import (% PKB)
38
33
30
29
31
34
Czas poświęcony na
założenie firmy (liczba
dni)
20
20
20
20
21
21
Wydatki na wojsko (%
PKB)
10
9
7
8
9
11
16
Użytkownicy internetu (na
100 osób)
38
41
48
54
61
..
BIZ wpływające (mld USD)
36,5
29,2
16,3
12,2
8,9
8
źródło: Bank Światowy
Polska - Arabia Saudyjska
Ponad 80 proc. importu z Arabii Saudyjskiej przypada na tworzywa sztuczne i wyroby z nich, kauczuk i wyroby z
kauczuku. Ta branża wciąż jest najbardziej perspektywiczna. Inne produkty godne uwagi to wyroby przemysłu
chemicznego i przemysłów pokrewnych, produkty mineralne, produkty pochodzenia roślinnego (np. daktyle) czy
materiały i wyroby włókiennicze.
źródło: http://www.saudiembassy.or.jp/
Wymiana handlowa między Polską a Arabią Saudyjską
Eksport (mln USD)
2009
2010
2011
2012
2013
2014
161
190
276
349
507
694
17
Import (mln USD)
135
21
262
275
101
61
Dynamika import (%)
39
118
146
126
145
137
Dynamika eksport (%)
60
155
125
105
37
60
źródło: Bank Światowy
Obiecujące sektory potencjalnej współpracy między Polską a Arabią Saudyjską
■
■
■
■
■
■
sektor rolno-spożywczy: dostawy produktów mleczarskich, mięsa i wyrobów mięsnych (drobiowych i
wołowych), przetworów warzywnych, świeżych i mrożonych owoców, soków i koncentratów owocowych,
wyrobów piekarniczych i cukierniczych, w tym czekoladowych, a ponadto transfer technologii przetwórstwa
żywności, maszyn i urządzeń dla małych zakładów produkcyjnych, m.in. piekarniczych i cukierniczych oraz
tworzenie joint ventures w tej dziedzinie w Arabii Saudyjskiej
wyroby przemysłu drzewno-papierniczego: meble biurowe, szpitalne, hotelowe i domowe, materiały i stolarka
budowlana, ścier drzewny, papier (opakowaniowy, gazetowy) i tektura, artykuły higieniczne z papieru
produkty chemiczne, tworzywa sztuczne, wyroby gumowe i szklane, ceramika, kosmetyki (zwłaszcza perfumy i
wody toaletowe), szkło budowlane i dekoracyjne, panele, płytki ceramiczne, włókna syntetyczne, opony
samochodowe
przemysł metalurgiczny: dostawy metali i wyrobów z metali nieszlachetnych, wyrobów z metali kolorowych,
zwłaszcza miedzi, konstrukcji przemysłowych (kątowniki, profile, rury itp. dla przemysłu naftowego i gazowego,
szyny kolejowe), jak również tworzenie joint ventures w zakresie dystrybucji i sprzedaży artykułów hutniczych
sektor energii elektrycznej, gospodarki wodnej i ochrony środowiska: projektowanie i wykonawstwo obiektów
energetycznych, linii transmisyjnych energii elektrycznej i stacji transformatorowych, dostawy urządzeń:
kotłów, turbin, transformatorów, kabli, silników oraz innego sprzętu elektrycznego, w tym oświetleniowego,
instalacji przetwarzających energię odnawialną, budowa sieci wodno-kanalizacyjnych oraz oczyszczalni
ścieków, dostawy technologii i urządzeń ochrony środowiska, usługi software dla sektora energetycznego i
gospodarki wodnej
przemysł obronny: dostawy sprzętu i amunicji wojskowej dla potrzeb sił zbrojnych i specjalnych Arabii
Saudyjskiej, środków ochrony osobistej, m. in. kamizelek ochronnych i masek gazowych, dostawy małych
samolotów, śmigłowców oraz łodzi desantowych i kutrów patrolowych, dostawy radarów, sprzętu
telekomunikacyjnego i radiolokacyjnego, dostawy wojskowych szpitali polowych oraz wyposażenia sanitarnomedycznego, joint ventures i partnerstwa naukowe w tej dziedzinie
Dla biznesu
18
Organem rządowym odpowiedzialnym za wprowadzanie inwestorów zagranicznych na rynek jest Saudi Arabian
General Investment Authority (SAGIA). SAGIA ma za zadanie przyciąganie tylko tych firm, które wytwarzają tzw.
wartość dodaną (with added value), przyczyniających się do pomnażania majątku narodowego i tworzących
miejsca pracy dla Saudyjczyków, co wyklucza wiele małych firm.
źródło: http://www.saudiembassy.or.jp
Wszystkie nowo rejestrowane firmy muszą stosować się do zasad „saudyzacji”: zatrudniając obywateli Arabii
Saudyjskiej w proporcji odpowiedniej dla danej branży. Na przykład, duże banki muszą zatrudniać minimum 49
proc. Saudyjczyków, w sektorze medialnym to 19 proc., a w sklepach bieliźniarskich - 100 proc.
SAGIA ustanowiła stawki opłat rejestracyjnych, które wynoszą 1 mln SAR (ok. 260 tys. dol.) dla firm
produkcyjnych i 500 tys. SAR (ok. 130 tys. dol.) dla firm handlowych i usługowych. Nieoficjalnie, ale całkiem
otwarcie, mówi się, że do tych sum należy dodać środki na przekonywanie poszczególnych decydentów, co może
przyspieszyć procedurę. Ta zaś może trwać nawet do ośmiu-dziewięciu miesięcy.
Gminna wieść niesie o stosowaniu taryfy ulgowej, jeżeli współwłaścicielem firmy lub szefem rady nadzorczej jest
wysoko postawiona osobistość związana z rodziną królewską, były członek rządu lub Zgromadzenia Doradczego.
Procedura rejestracji może zostać przyspieszona (o miesiąc) przez prywatne biura prawne stosujące stawkę
kompleksową za pełną obsługę procedury rejestracji firmy w Arabii Saudyjskiej, od zgłoszenia w SAGIA do wiz i
pozwoleń na pracę. Średnia cena tej usługi wynosi 20 tys. dol.
Podstawowym założeniem procedury prowadzenia działalności gospodarczej jest wymóg otrzymania prawa do
obecności w Arabii Saudyjskiej oraz autoryzowanie działania przez Licencję Inwestycji Zagranicznych.
Rodzaje firm
■
■
■
■
Tymczasowa rejestracja handlowa
Oddział
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (LLC)
Spółka Akcyjna (JSC) (otwarta lub zamknięta)
19
■
Biuro techniczne dla usług naukowych
Wszystkie joint ventures w AS muszą mieć formę spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, a niedogodnością dla
parterów zagranicznych jest obowiązek wpłacenia w gotówce 100 proc. swoich udziałów kapitałowych.
Sprzedaż dóbr klientom końcowym nie wiąże się z wymogiem prawnej obecności w Arabii Saudyjskiej.
Nie jest też wymagana obecność prawna w przypadku importu dóbr do Arabii Saudyjskiej na cel sprzedaży lub
odsprzedaży przez dystrybutora, przedstawiciela handlowego lub franczyzobiorcę. Zagraniczny przedsiębiorca
nie musi też uzyskać Licencji Inwestycji Zagranicznych, by współpracować z
dystrybutorem/przedstawicielem/franczyzobiorcą.
Przedstawicielstwo handlowe to zazwyczaj najszybszy i najtańszy sposób dla zagranicznego biznesu na wejście
na rynek Arabii Saudyjskiej. Istnieją też pewne rodzaje firm, które wymagają udziału przedstawiciela
handlowego, na przykład, import i sprzedaż farmaceutyków i produktów medycznych. Na podstawie „The
Commercial Agency Law” powstaje większość umów dystrybucyjnych, przedstawicielstwa handlowego,
franczyzy, nazywanych ogólnie „commercial agencies”.
Agentem handlowym może być wyłącznie Saudyjczyk lub firma w całości należąca do i zarządzana przez
Saudyjczyków. The Commercial Agency Law nie wymaga nadania wyłączności agentowi (ani dotyczącego
zakresu produktowego, ani terytorium), jednak jest to posunięcie, które mocno mobilizuje stronę saudyjską.
Rozpoczęcie działalności powinna poprzedzać wizyta partnera polskiego w Arabii Saudyjskiej lub odwrotnie, albo
rozpoznanie warunków funkcjonowania poprzez udział w którejś z misji gospodarczych organizowanych przez
KIG, lokalne Izby Gospodarcze lub instytucje rządowe. Pomocne w tym przypadku może być wsparcie PolskoSaudyjskiej Rady Biznesu lub Saudi-Polish Business Council, Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji w Abu Zabi
oraz przedstawicielstw dyplomatycznych Arabii Saudyjskiej w Polsce i Polski w Arabii Saudyjskiej.
Najbardziej wiarygodnym źródłem informacji o partnerze miejscowym może być rejestr prowadzony przez
Council of Saudi Chamber of Commerce and Industry i jej oddziały lokalne, gdyż wszystkie firmy prywatne w
Arabii Saudyjskiej muszą przyjąć obowiązkowe członkostwo w CSCCI.
Lokalnych agentów handlowych można też sprawdzić na stronie Ministerstwa Handlu i Przemysłu Arabii
Saudyjskiej. Nie istnieje natomiast oficjalny, dostępny na każde żądanie Rejestr Handlowy i nie ma możliwości
dotarcia do danych potwierdzających standing finansowy potencjalnego partnera saudyjskiego.
Podatki
W Arabii Saudyjskiej zazwyczaj nie są naliczane podatki osobiste. Dotyczy to również obcokrajowców. Obywatele
Arabii Saudyjskiej i innych krajów Półwyspu Arabskiego opłacają Zakat w wysokości 2,5 proc. coroczną daninę na
rzecz potrzebujących. Formuła ta wynika z jednego z podstawowych filarów islamu.
W Arabii Saudyjskiej nie ma również VAT-u, podatku gruntowego, od własności ani od sprzedaży. Pobiera się
natomiast podatek dochodowy od zagranicznych osób prawnych w wysokości 20 proc. oraz rezydentów,
zagranicznych osób fizycznych prowadzących biznes w Arabii Saudyjskiej. Wyjątek stanowią stawki podatku
dochodowego dla podatników (zarówno obcokrajowców, jak i Saudyjczyków) zaangażowanych w inwestycje w
sektor gazowy (30 proc.) oraz wydobycie ropy naftowej i innych węglowodorów (85 proc.).
20
Saudyjskie osoby prawne i fizyczne, niezaangażowane w branżę węglowodorów nie płacą podatku dochodowego.
Płacą natomiast dużo niższy Zakat.
Polska i Arabia Saudyjska podpisały umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Cła
Cła są restrykcyjne. Ściśle egzekwowany jest zakaz wwozu broni i narkotyków oraz czegokolwiek, co mogłoby
zostać uznane za sprzeczne z zasadami islamu. Zakaz obejmuje publikacje i dewocjonalia inne niż islamskie,
wieprzowinę i jej przetwory, alkohol oraz pornografię - wszystko w bardzo szerokim rozumieniu. Artykuły te są
konfiskowane, a podróżny jest karany grzywną i wpisywany na czarną listę, co uniemożliwia powtórne uzyskanie
wizy wjazdowej. Muszą się z tym liczyć także członkowie delegacji oficjalnych i dyplomaci.
Kontrola celna we wszystkich punktach granicznych jest z reguły bardzo skrupulatna, prześwietlany jest również
bagaż podręczny. Nie ma ograniczeń dotyczących wwozu i wywozu pieniędzy.
Taryfa celna nałożona na większość produktów importowanych wynosi 5 proc., co wynika z zunifikowanej
zewnętrznej taryfy celnej państw RWPZ. Taryfa protekcjonistyczna, w wysokości 12 proc. lub 20 proc. dotyczy
niektórych dóbr produkowanych przez szczególnie istotne gałęzie gospodarki, wspierane rządowo.
Istnieje obszerna lista produktów zakazanych ze względu na wrażliwość religijną. W tym jest to np. wieprzowina,
alkohol i inne produkty uznane za niezgodne z islamem. W przypadku eksportu wymagane jest uzyskanie pięć
podstawowych dokumentów: licencji eksportowej, świadectwa przewozowego, świadectwa zdrowia (dla
produktów spożywczych i rolnych), celnej dokumentacji przewozowej i dokumentacji opłat celnych, co zajmuje
średnio dwa tygodnie, a koszt wyekspediowania jednego kontenera towarów wynosi ok. 935 dol.
W przypadku importu procedura wymaga także następujących dokumentów: zaświadczenia wywozowego /
wwozowego, świadectwa pochodzenia produktu lub towaru, faktury, deklaracji celnej i specyfikacji przesyłki.
Czas procesowania to ok. trzy tygodnie, koszt kontenera to ok. 1054 dol. Więcej informacji na temat taryf i
procedur celnych dostępnych jest na stronie UE Market Access Database.
Zamówienia publiczne
Przetargi są otwarte, jednak informacja o nich jest trudno dostępna. Projekty zagraniczne podlegają wymogom
kapitalizacji, która obliczana jest dosyć autorytarnie przez SAGIA, ale ostatnio widać coraz większe
podporządkowywanie się regułom WTO i obietnice usunięcia tego przepisu. Dodatkowo 10 proc. zysków musi
być odprowadzane każdego roku na konto rezerwy statutowej, aż do osiągnięcia 50 proc. kapitału obrotowego
firmy. Powszechnie stosowane jest preferowanie klauzuli gwarantującej w każdym projekcie rządowym 30 proc.
wartości kontraktu na rzecz firmy saudyjskiej.
Niektóre przetargi dostępne są wyłącznie dla firm saudyjskich.
21
Nieruchomości
źródło: http://www.saudiembassy.or.jp/
Wynajem powierzchni komercyjnych i przemysłowych kosztuje ok. 0,26 dol. za m kw. za rok w tzw. miastach
przemysłowych (które w swojej formule są podobne do specjalnych stref ekonomicznych), a 5,33-26,67 dol. za m
kw. za rok na pozostałych terenach kraju. Koszt wynajmu powierzchni mieszkalnych jest bardzo zróżnicowany.
Wynajem umeblowanej willi z trzema sypialniami w liberalnej strefie mieszkalnej, którą wybierają głównie
obcokrajowcy (compoud) może przekroczyć 40 tys. dol. rocznie. Lokalizacje poza „compound” są tańsze.
źródło: http://www.saudiembassy.or.jp/
Płace
22
Pensje pracownicze różnią się znacznie. Dodatkowo, 18 proc. wartości wynagrodzenia (9 proc. pracodawca i 9
proc. pracownik) przeznaczonych jest na rentę roczną (General Organization for Social Insurance) dla
zatrudnionych Saudyjczyków oraz 2 proc. na ryzyko zawodowe: ubezpieczenie zdrowotne, transport, bilety
lotnicze do kraju pochodzenia, bonus na zakończenie zatrudnienia.
Pomoc dla inwestorów
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
■
zapewnienie prawa do 100 proc. własności swojego projektu na terenie AS; przy czym firmy zagraniczne
pragnące zachować 100 proc. własności podlegają wymogom celnym prz eksporcie swoich produktów do
państw RWPZ; takiego obowiązku nie mają właściciele saudyjscy ani miejscowi partnerzy w spółkach z ich
udziałem większym niż 51 proc.
transfer kapitału, zysków i dywidend nie podlega ograniczeniom
32 tzw. miasta przemysłowe i cztery miasta ekonomiczne, które są specjalnymi strefami ekonomicznymi, a
koszt operowania firmy w każdej z nich jest zdecydowanie obniżony. Dostarczają one również szeroką gamę
usług doradczych. Miasta przemysłowe są podzielone sektorowo. Najbardziej znaczące spośród nich
przyciągają firmy z branży mineralnej, obróbki metali, produkcji plastiku i opakowań, farmaceutycznej i
biotechnologicznej, samochodowej
brak opłat celnych na handel wewnątrz 17 krajów GAFTA
cło zwrotne na surowce naturalne importowane w celu przetworzenia i eksportowane jako produkty gotowe
zapewnienie ochrony zgodnie z Protection and Promotion of the National Industries Act, w tym: zwolnienie z
opłat celnych na import maszyn i urządzeń oraz pozostałego wyposażenia zakładów przemysłowych, na
surowce i części zamienne oraz na wszystkie inne komponenty do zastosowania przemysłowego
kredyty eksportowe, finansowanie, gwarancje i ubezpieczenia na eksport z Saudi Export Program
wsparcie eksportu biznesów poza-naftowych z Saudi Export Development Program
wsparcie finansowe, szkoleniowe i procesu zatrudnienia Saudyjczyków z Human Resources Development Fund
oraz pomoc w rekrutacji Saudyjczyków poprzez mechanizm CADRE
tanie kredyty z Saudi Industrial Development Fund, Public Investment Fund, Real Estate Development Fund,
Saudi Arabian Agricultural Bank i Saudi Industrial Investments Company
wsparcie szkoleniowe i 10-letnie ulgi podatkowe dla firm operujących w sześciu gorzej rozwiniętych regionach
kraju: Hail, Jazan, Najran, Al-Baha, Al-Jouf i Northern Borders
korzystanie z taniej, subsydiowanej energii elektrycznej, paliw i wody przemysłowej
niskie koszty żywności (częściowo dotowanej)
nieograniczone tereny pod inwestycje infrastrukturalne na warunkach kupna lub leasingu w skali krótko-,
średnio lub długoterminowej
tanie koszty usług komunalnych (utylizacja ścieków i odpadów)
prowadzenie księgowości firmy zgodnie z ustalonymi przez siebie zasadami, w tym przenoszenie kosztów
bieżących inwestycji lub strat na lata przyszłe, odliczając je od CPT
23
źródło: http://www.saudiembassy.or.jp/
Od 2014 r. SAGIA przyjęła strategię przyciągania zagranicznych małych i średnich przedsiębiorstw, inwestycji ,
które związane są z transferem technologii i know-how, dywersyfikacją gospodarki saudyjskiej, szkoleniami
lokalnych specjalistów i poprawieniem bilansu handlowego. Dla zagranicznych przedsiębiorstw wpisujących się w
te założenia dostępne są ułatwienia i przyśpieszenie procedury założenia firmy.
SAGIA dostarcza też usługi doradcze dla wszystkich przedsiębiorców planujących wejście na rynek saudyjski.
Historia
Pierwsze struktury państwowe na Półwyspie Arabskim powstały na przełomie VIII i VII w. p.n.e. (m.in. królestwo
Saby). Cywilizacja południowych Arabów zaczęła podupadać ok. IV w. p.n.e. z powodu zmiany szlaków
handlowych i przejęcia monopolu na handel z Indiami przez Rzym - Rzymianom jednak, pomimo prób, nie udało
się przejąć kontroli nad Arabią Felix (zakończona klęską wyprawa Aeliusza Gallusa, 24 r. p.n.e.).
W Arabii Północnej powstały królestwa: w I w. n.e. Nabatejczyków, w III w. Palmyry, w V–VI w. Ghassanidów (ob.
Syria) - wpływy bizantyńskie, i Lachmidów (ob. Irak) - wasal Persji. Religią panującą było chrześcijaństwo
nestoriańskie. Osłabienie i późniejszy upadek państw południowej Arabii spowodowały powrót znacznej części
ludności do koczowniczego trybu życia.
24
źródła: http://www.saudiembassy.or.jp/
W Arabii Centralnej aż do VII w. (okres przedmuzułmański) nie pojawiły się żadne formy państwowości. Panował
ustrój plemienny oparty na więzach krwi i poczuciu solidarności plemiennej, wybuchały liczne konflikty
międzyplemienne. Rozwijały się nieliczne miasta: Mekka, Jasrib (późniejsza Medyna), At-Taif jako centra
handlowe i religijne (Mekka). Większość ludności wyznawała religie politeistyczne, część judaizm i
chrześcijaństwo. W tym okresie Półwysep Arabski był oderwany od szerszych kontaktów ze światem
zewnętrznym, pozostając na marginesie historii.
Sytuacja zmieniła się diametralnie w VII w. wraz z pojawieniem się najmłodszej religii monoteistycznej, islamu:
Arabowie z ludu o marginalnym znaczeniu w historii stali się aktywnymi jej współtwórcami. ok. 610 prorok
Mahomet doznał pierwszych objawień Koranu. Nowa religia znalazła niewielu wyznawców wśród mieszkańców
Mekki. ok. 620 Mahometowi udało się zawrzeć przymierze z mieszkańcami Jasribu, dokąd wraz z grupą swoich
zwolenników udał się 622 (tzw. hidżra). Miasto zmieniło nazwę na Madinat an-Nabi [‘miasto proroka’]. W Medynie
Mahomet przystąpił do organizowania nowej gminy i teokratycznego państwa, którego stał się przywódcą.
W 630 wyruszył na Mekkę i odniósł ostateczne zwycięstwo nad rządzącymi tam Kurajszytami. W chwili śmierci
Mahometa (632) Półwysep Arabski był zjednoczony pod sztandarem nowej religii. Arabowie wykorzystali moment
słabości sąsiadujących imperiów bizantyńskiego i perskiego, z łatwością wnikając na ich tereny. Jednocześnie
toczyły się ostre walki o władzę, połączone z dawnymi waśniami rodowymi i plemiennymi. Za rządów nowej
dynastii Umajjadów (661–750) stolicę kalifatu przeniesiono z Medyny do Damaszku, a za Abbasydów do Bagdadu
(750–1258).
25
źródło: http://www.saudiembassy.or.jp/
Od X w. plemiona Półwyspu Arabskiego zaczęły uwalniać się z zależności od centralnej władzy kalifatu tracących
wpływy Abbasydów. W ciągu następnych wieków powstały liczne księstwa (emiraty), m.in. Al-Hidżaz (ze świętymi
miastami islamu Mekką i Medyną), Asir, Al-Hasa, Dżabal Szammar, kontrolowane od XIV w. przez sułtanów
tureckich. Proces jednoczenia plemion arabskich zapoczątkował w XVIII w. Muhammad Ibn Su’ud (ok.
1726–1765). Był on uczniem reformatora religijnego, Muhammada Ibn Abd al-Wahhaba, przewodząc jego
zwolennikom utworzył państwo wahhabitów w Nadżdzie i stał się założycielem panującej do dziś dynastii
saudyjskiej. Państwo to przestało istnieć ok. 1887, a Saudowie, osłabieni walkami wewnętrznymi i sąsiedzkimi,
stracili władzę na rzecz dynastii Raszydytów z Dżabal Szammar.
Władzę dynastii saudyjskiej przywrócił Abd al-Aziz II as-Su’ud (znany jako Ibn Saud) i on został twórcą państwa
Arabia Saudyjska. W 1902 odzyskał dawną stolicę Saudów, Ar-Rijad, odbił Nadżd oraz Kasim i zdobył Al-Hasę
(1913). W czasie I wojny światowej pozostał neutralny (pomimo nacisków Wielkiej Brytanii i Turcji), po jej
zakończeniu kontynuował podboje, pokonał ostatecznie (1921 roku) Raszydytów i przyjął tytuł sułtana Nadżdu i
Krajów Zależnych. W 1922 roku w Al-Ukajr zawarł umowę o granicach z Irakiem i Kuwejtem (mandatami
brytyjskimi).
Po wojnie w latach 1924 – 25 z Haszymidami z Mekki, popieranymi przez Wielką Brytanię, przyłączył Al-Hidżaz i
1927 roku został wybrany na króla Al-Hidżazu, Nadżdu i Krajów Zależnych, uzyskując uznanie międzynarodowe.
W latach 1929 – 30 uśmierzył bunty plemienne i rozwiązał bractwa wahhabitów, a także powiększył swoje
terytorium o jemeński Asir. W 1932 roku zmienił nazwę państwa na Królestwo Arabii Saudyjskiej. Po zjednoczeniu
podbitych ziem, mając władzę polityczną, religijną i sądowniczą, rozpoczął budowę państwa na podstawach
określonych przez prawo islamu (szari`at). Stworzył też regularną armię, aparat administracji państwowe. W
1933 roku amerykańskie koncerny uzyskały koncesję (do 1999) na poszukiwania i eksploatację złóż ropy
naftowej, tworząc w tym celu koncern Aramco (1947 r.).
Arabia Saudyjska nie brała udziału w II wojnie światowej, zerwała jednak stosunki dyplomatyczne z Niemcami
(1941 r.) i Włochami (1942 r.). W 1945 roku została członkiem ONZ.
Największe wpływy w Arabii Saudyjskiej miały od początku Stany Zjednoczone, uważane za sojusznika w sporach
z innymi krajami arabskimi zależnymi od Wielkiej Brytanii. W 1953 roku, po śmierci Ibn Sauda, na tron wstąpił
jego syn Su'ud Ibn Abd al-Aziz. Po agresji Wielkiej Brytanii, Francji i Izraela na Egipt (1956 r.) zerwała stosunki
dyplomatyczne z Wielką Brytanią i Francją, wstrzymując im także sprzedaż ropy naftowej (do 1957 r.), ogłosiła
zatokę Akaba własnymi wodami terytorialnymi i udzieliła Egiptowi pomocy materialnej.
W 1962 doszło do zbrojnej interwencji Arabii Saudyjskiej w Jemenie po stronie monarchistów i pojawiły się
napięcia w stosunkach z Egiptem (popierającym republikanów). Ustąpiły one po podpisaniu porozumienia (1967
26
r.) o zakończeniu wojny w Jemenie. Król Fajsal II, który po abdykacji Su’uda (1964 r.) objął tron, udzielił pomocy
finansowej Egiptowi i Jordanii jako ofiarom III wojny izraelsko-arabskiej 1967 r.
Pozycja Arabii Saudyjskiej w świecie arabskim umocniła się, co pozwoliło jej na odgrywanie roli mediatora w
konfliktach bliskowschodnich. W 1974 zawarła porozumienie z emiratem Abu Zabi kończące spór graniczny o
oazę Al-Burajmi. Uznała OWP za jedynego przedstawiciela Arabów palestyńskich, wspomagając organizację
finansowo, a 1979 roku zerwała stosunki z Egiptem po zawarciu pokojowego układu egipsko-izraelskiego. W
1975 został zamordowany król Fajsal II, rządy objął Chalid Ibn Abd al-Aziz, a po jego śmierci (1982) - Fahd Ibn
Abd al-Aziz. Arabia Saudyjska udzielała wsparcia i pomocy finansowej Irakowi w wojnie z Iranem (w latach 1980 88), doprowadziła też do utworzenia Rady Współpracy Zatoki (ma w niej głos decydujący).
Wykorzystując dochody z ropy naftowej i obcą siłę roboczą, rozwinęła i unowocześniła strukturę gospodarczą, co
wpłynęło na ogromne podniesienie poziomu życia ludności. Jednocześnie Arabia Saudyjska jest jednym z
najbardziej konserwatywnych (w polityce wewnętrznej i obyczajach) krajów muzułmańskich.
W 1990 roku Arabia Saudyjska potępiła aneksję Kuwejtu przez Irak i udzieliła schronienia emirom. Sama
zagrożona atakiem, zezwoliła na koncentrację wojsk państw sprzymierzonych na swoim terytorium i przyłączyła
się do działań zbrojnych przeciwko Irakowi, dostarczając wojska, sprzętu i funduszy. Zawiesiła pomoc finansową
dla państw, które poparły agresję (także dla OWP). W III 1992 roku utworzono Radę Konsultacyjną i uchwalono
ustawę zbliżoną do konstytucji opartą na prawie muzułmańskim (szari’at). W Arabii Saudyjskiej nasiliła się
opozycja wobec rządów dynastii saudyjskiej, wspierana przez działania fundamentalistów muzułmańskich.
Po zamachach z 11 IX 2001 r. utworzono specjalny urząd do zbierania informacji o obywatelach podejrzanych o
terroryzm.
Wiosną 2003 roku Arabia Saudyjska nie poparła interwencji zbrojnej koalicji antyterrorystycznej w Iraku. W 2005
r. odbyły się pierwsze wybory lokalne, a po śmierci króla Fahda, tron objął jego przyrodni brat Abd Allah. Po
śmierci Abd Allaha w 2015 r. tron objął Salman, rodzony brat Fahda.
Więcej na: http://encyklopedia.pwn.pl
źródła
■
■
■
■
■
■
■
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Ministerstwo Gospodarki
Wydawnictwo Naukowe PWN
ONZ
PAP
Bank Światowy
Royal Embassy of Saudi Arabia Tokyo
27