Pobierz

Pomoc regionalna na rzecz stabilizacji fiskalnej Egiptu1
Egipt ma wiele zalet stanowiących o jego atrakcyjności gospodarczej – w
tym liczebną populację, szeroki zakres oferty eksportowej, silne podstawy dla
rozwoju wytwórczości, zasoby naturalne oraz ogromny potencjał dla wpływów z
turystyki. Niemniej niepewność wynikająca z niestabilności kraju, wskaźników
makroekonomicznych i szeroko rozumianej polityki państwa znacząco
zahamowała wzrost gospodarczy i rozwój produkcji w 2013 r. Duża pomoc
regionalnych partnerów umożliwiła poprawę stanu rezerw zagranicznych Egiptu
sprzyjając oczekiwaniu znaczącego wzrostu GDP w przyszłym roku. Niemniej
stan finansów państwa - szczególnie w sytuacji, gdy zmniejszyły się wpływy
budżetowe z tradycyjnych źródeł jak turystyka, podatki, eksport i FDI oraz uległy
zwiększeniu wydatki państwa w związku ze wzrostem płac w sektorze
publicznym i subsydiowania energii i żywności - będzie stanowić ciężkie
wyzwanie dla każdej z opcji politycznych, która zwycięży w przyszłych
wyborach na wiosnę 2014 r. Rozbieżne trendy w finansach publicznych są
częściowo wynikiem spowolnienia gospodarczego Egiptu – zmniejszyło się
tempo wzrostu realnego GDP z 7,2% w 2008 r. do 2,2% w 2012 r. oraz saldo na
rachunku bieżącym z 2,1% GDP w 2007 r. do - 3,1% GDP w 20112 r.2
Po 2011 r. kolejne ekipy rządowe Egiptu koncentrowały działania na
krótkoterminowych potrzebach finansów państwa, uzyskując wsparcie finansowe
regionalnych partnerów. W okresie 2012 roku Egipt uzyskał pomoc finansową
wartości 13 mld dol. USA w formie depozytu w Centralnym Banku Egiptu /CBE/,
pożyczek, dostaw paliw i FDI: z Kataru 8 mld, Libii 2 mld, Turcji 2 mld i Arabii
Saudyjskiej 1 mld. Po objęciu władzy przez rząd tymczasowy w lipcu 2013 r.
Egipt uzyskał dla poprawy krytycznie niskiej wartości rezerw zagranicznych
pomoc finansową wartości 12 mld dol. USA, skoordynowaną przez Arabię
Saudyjską z własnym wkładem 5 mld oraz 3 mld ze Zjednoczonych Emiratów
Arabskich i 4 mld z Kuwejtu.
Uzyskana w regionie pomoc finansowa daje Egiptowi możliwości
manewru w nogocjacjach z Międzynarodowym Funduszem Walutowym /MFW/
rozpoczętych po rewolucji w 2011 r. w sprawie pożyczki wartości 4,8 mld dol.
USA. Pożyczka MFW stanowi jedynie ułamek potrzeb finansowych Egiptu lecz
jej przyznanie będzie pozytywnym sygnałem zaufania do zdolności egipskiego
rządu do zarządzania gospodarką oraz otworzy możliwości udzielania Egiptowi
kredytów przez inne instytucje finansowe, np. African Development Bank.
1
2
na podstawie BMI Egypt Economic Update, October 23, 2013
wg World Economic Outlook, IMF 2013
1
Częste zmiany ekip rządowych po 2011 roku skutkowały opóźnieniem
porozumienia Egiptu z MFW aczkolwiek organizacja wskazywała, że udzielenie
pożyczki jest możliwością niezależną od zmian rządu egipskiego. W październiku
2013 r. MFW wyraził chęć współdziałania z władzami Egiptu mimo braku rządu
wybranego w wyborach powszechnych, podkreślając współpracę organizacji ze
wszystkimi egipskimi ekipami rządowymi.
Jednym z podstawowych warunków przyznania pożyczki przez MFW jest
reforma systemu subsydiowania, która - w przypadku Egiptu z ok. 25% populacją
żyjącą poniżej granicy ubóstwa – jest szczególnie skomplikowanym zabiegiem,
zwłaszcza wziąwszy pod uwagę fakt, że ok. 70% Egipcjan posiada karty
racjonowania żywności umożliwiające dostęp do subsydiowanego chleba i innych
podstawowych produktów. Jednak program subsydiowania źródeł energii –
kanistrów z butanem dla gospodarstw domowych, oleju napędowego i benzyny –
stanowią największe obciążenie dla budżetu państwa: w roku finansowym
2011/12 subsydiowanie energii stanowiło 61% całkowitej wartości systemu
subsydiowania w Egipcie, wynoszącej 12,6 mld dol. USA.
Wstępne dane ogłoszone przez egipskie Ministerstwo Finansów we
wrześniu 2013 r. wskazują, że zwiększone wydatki na subsydia i płace w sektorze
publicznym miały znaczący wpływ na wzrost deficytu budżetowego do 13,8%
GDP w roku finansowym 2012/13. Hojność rządu egipskiego jest kosztowna i
redukcja programu subsydiów stanowi priorytet Ministerstwa Finansów Egiptu.
Realizowany jest program inteligentnych kart, bazujący na systemie PIN,
wprowadzany przez państwową firmę e-Finance. Program ten ma ułatwić
dystrybucję subsydiów adresowanych do konsumentów /program targeted/ i
ogólne zmniejszenie nieefektywności systemu /dotychczas rozprowadzono ok. 20
tys. kart/.
Ministerstwo Finansów zamierza w krótkim okresie czasu wykorzystywać
dogodną sytuację wynikającą z pomocy udzielonej przez regionalnych partnerów
Egiptu, natomiast więcej optymizmu daje prognozowany przez MFW
umiarkowany wzrost gospodarki egipskiej na poziomie 3,3% GDP w 2014 r.
Jednakże długoterminowy wzrost gospodarczy w Egipcie zależny będzie od
umiejętnego rozwiązania przez rząd wrażliwego problemu jakim jest reforma
systemu subsydiowania – jest to zadanie, które musi uwzględniać uzasadnione
żądanie sprawiedliwości społecznej, powszechne na ulicach Egiptu.
Sporządził:
Tomasz Przygoda
radca
WPHI w Kairze, listopad 2013 r.
2