wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania

WYKONANIE ZOBOWIĄZAŃ I SKUTKI ICH NIEWYKONANIA
Wykonanie następuje przez spełnienie świadczenia tzn. przez pełne zaspokojenie interesu
wierzyciela określonego w treści stosunku zobowiązaniowego. 354§1KC dłużnik powinien
wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi
społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego a jeżeli istnieją w tym
zakresie ustalone zwyczaje również w sposób odpowiadający tym zwyczajom-to znaczy
należyte wykonanie.
Zmiana stosunków
Gdy zmieniają się stosunki społeczno-gospodarcze między powstaniem a wykonaniem
zobowiązania pojawia się problem. Istnieją dwie koncepcje rozwiązania: 1. pacta sunt
servanda, 2. stworzenie możliwości modyfikowania świadczenia w przypadkach gdy wskutek
zmiany stosunków społ-gosp wykonanie zobowiązania wg pierwotnej treści byłoby
niesłuszne bo wyrządzałoby niezawinioną szkodę jednej ze stron lub przysparzałoby
nieuzasadnione korzyści drugiej stronie.
Clausula rebus sic stantibus- zwrot ten stosowany jest na określenie wszelkich koncepcji lub
rozstrzygnięć ustawowych zmierzających do modyfikowania zobowiązania z uwagi na
nieoczekiwane zmiany stosunków społecznych. Art. 3571KC nie podważa zasady pacta... lecz
ją łagodzi. Znajduje on zastosowanie do cywilnoprawnych zobowiązań powstających z
umów. Sąd może zastosować środki przewidziane w 3571§1 KC jeżeli kumulatywnie zostaną
spełnione 3 przesłanki: nastąpi nadzwyczajna zmiana stosunków (nieurodzaj, niezwykle
surowa zima, powódź), zmiana ta pociąga nadmierną trudność w spełnieniu świadczenia lub
grozi jednej ze stron rażącą stratą, strony nie przewidywały wpływu nadzwyczajnej zmiany
stosunków na zobowiązanie.
Gdy spełnią się te przesłanki sądowi przysługuje kompetencja do ingerowania w stosunek
zobowiązaniowy przez wydanie nast. typów orzeczeń: oznaczenie sposobu wykonania
zobowiązania-zmiana czasu, miejsca i środków jakimi świadczenie ma być wykonane;
oznaczenie wysokości świadczenia; rozwiązanie umowy.
Sąd wydaje te orzeczenia wyłącznie na żądanie strony stosunku zobowiązaniowego. Może je
zgłosić także w postaci zarzutu każdy podmiot. Sąd powinien rozważyć interesy obu stron i
kierować się zasadami współżycia społecznego. W ostateczności orzekać o rozwiązaniu
umowy. Orzeczenie sądu ma charakter konstytutywny. Strony mogą w drodze porozumienia
zmienić treść stosunku umownego jak również zamieścić w pierwotnej umowie klauzule
adaptacyjne z góry określające sposób dostosowania umowy do ewentualnej zmiany
stosunków.
Podmioty wykonania zobowiązania
Osoby wykonujące
Wierzyciel zainteresowany jest w uzyskaniu należnego mu świadczenia co niekoniecznie
wymaga osobistego wykonania. Jednak może on żądać osobistego świadczenia gdy: wynika
to z treści czynności prawnej, ustawy, właściwości świadczenia (namalowanie portretu)
Osoby przyjmujące
Poza wierzycielem to jedynie osoby upoważnione przez wierzyciela do odbioru świadczenia.
Upoważnienie może nastąpić także ex post w postaci potwierdzenia. Świadczenie spełnione
do rąk osoby nieuprawnionej nie zwalnia dłużnika z zobowiązania. Od tej reguły istnieją
wyjątki: dłużnik zostaje zwolniony z zobowiązania w takim zakresie w jakim wierzyciel
skorzystał ze świadczenia spełnionego do rąk osoby nieuprawnionej lub wierzyciela
niezdolnego do przyjęcia świadczenia. Ciężar udowodnienia tego faktu spoczywa jednak na
dłużniku. (świadczenie pieniężne przyjmuje 10-letni syn wierzyciela). W niektórych wyraźnie
w ustawie przewidzianych przypadkach chroniona jest dobra wiara dłużnika świadczącego od
osoby nieuprawnionej do odbioru. W szczególności świadczenie do rąk osoby, która okazuje
pokwitowanie wystawione przez wierzyciela zwalnia dłużnika chyba że dłużnik działał w złej
wierze.
Przedmiot wykonania zobowiązania
Rzeczy oznaczone co do gatunku
Jeżeli dłużnik jest zobowiązany do świadczenia rzeczy oznaczonych co do gatunku a ich
jakość nie została oznaczona ani przez czynność prawną lub właściwe przepisy to powinien
świadczyć rzeczy średniej jakości. Gdy świadczenie jest podzielne wierzyciel nie może
odmówić przyjęcia części świadczenia chyba że naruszałoby to jego uzasadniony interes co
wierzyciel powinien udowodnić.