Skala mapy w obliczaniu powierzchni

E-learning GEOGRAFIA
Opracowanie:
Arkadiusz Dera
Cyklony tropikalne
Co roku nad morzami strefy międzyzwrotnikowej pojawiają się gigantyczne,
wirujące burze o prędkości wiatru ponad 120km/h (a nieraz nawet ponad 300km/h),
które natrafiając na ląd pustoszą ogromne obszary. Te rozszalałe nawałnice mają
różne nazwy: w Ameryce nazywa się je huraganami, w Azji tajfunami, a w innych
częściach świata cyklonami. Większość z nich powstaje w rejonie ciszy równikowej.
Ta wąska, bezwietrzna strefa rozciąga się na trzeciego do siódmego stopnia
szerokości po obu stronach równika, gdzie spotykają się równikowe cyrkulacje obu
półkul. Cyklony tropikalne najczęściej rozwijają się na przełomie lata i jesieni, co
jest związane z najwyższą temperaturą powierzchni wód w tym okresie. Średnica
cyklonu przekracza 100km, a największy miał aż 2200km. Czas trwania cyklonu
wynosi od kilku do kilkunastu dni.
„Pilotażowy program rozwojowy dla uczniów gorzowskich gimnazjów i liceów z wykorzystaniem e-learningu”
1
E-learning GEOGRAFIA
Opracowanie:
Arkadiusz Dera
Cyklony rodzą się tam, gdzie tropikalny ocean zasila atmosferę dużą ilością pary
wodnej i ciepła, wytwarzając nad powierzchnią wody warstwę gorącego i
wilgotnego powietrza (1). Temperatura wody w warstwie powierzchniowej oceanu
powinna przekraczać 27°C, a grubość tej warstwy co najmniej 50 m. Gdy powietrze
się wznosi, para wodna się skrapla, tworząc chmury i deszcz (2). Skraplająca się para
oddaje ciepło (woda ma bardzo duże ciepło parowania a więc i skraplania), które
wcześniej posłużyło do zamiany wody morskiej w parę. Proces skraplania zachodzi
z wydzieleniem dużej ilości energii, wskutek czego ogrzane powietrze wznosi się w
tworzących się burzowych chmurach jeszcze wyżej (3), gdzie następuje dalsza
kondensacja.
Uwalnianie dużej ilości ciepła nad tropikalnym oceanem sprawia, że w miejscu, do
którego z obszarów przyległych napływają masy wilgotnego powietrza, powstaje niż
baryczny (4). Ten ciągły napływ do rozrastającego się układu burzowego przenosi
coraz więcej ciepła i wilgoci znad oceanu w wyższe warstwy atmosfery (5).
Wynoszenie powietrza w górę i dalsze uwalnianie ciepła przyśpiesza ściąganie
okolicznych mas powietrza w kierunku środka burzy, który zaczyna wirować pod
wpływem ruchu obrotowego Ziemi (6) (działanie sił Coriolisa).
„Pilotażowy program rozwojowy dla uczniów gorzowskich gimnazjów i liceów z wykorzystaniem e-learningu”
2
E-learning GEOGRAFIA
Opracowanie:
Arkadiusz Dera
W miarę jak cały proces przybiera na sile, układ burzowy potężnieje i zyskuje
charakterystyczną postać (nr 7 poniżej). Gdy układ burzowy osiągnie określoną
intensywność, w jego centrum zazwyczaj powstaje tzw. oko - spokojny obszar
niskiego ciśnienia (8). Wokół oka wiruje pas gęstych chmur i bardzo silnych
wiatrów, zwany ścianą oka (9). Taki układ burzowy nosi już miano cyklonu.
Tymczasem wznoszące się powietrze, wciąż ciepłe, lecz pozbawione większości
pary wodnej, nie może już wznieść się wyżej, bo stratosfera działa jak pokrywka na
garnku. Część tego osuszonego powietrza wpada do oka (10), reszta zaś oddala się
spiralnie od centrum, jednocześnie opadając (11).
„Pilotażowy program rozwojowy dla uczniów gorzowskich gimnazjów i liceów z wykorzystaniem e-learningu”
3
E-learning GEOGRAFIA
Opracowanie:
Arkadiusz Dera
Cyklon może powstać w odległości od równika wynoszącej co najmniej 500 km (na
równiku pozioma składowa siły Coriolisa jest za mała do powstania ruchu
wirowego). W tym czasie stałe prądy atmosferyczne prowadzą cały układ po
określonym szlaku. W Gdy cyklon przesuwa się nad ląd, zostaje odcięty od
zasilających go ciepłych wód morskich i szybko słabnie.
Źródła:
http://www.fizyka.net.pl/index.html?menu_file=ciekawostki%2Fm_ciekawostki.html&former_url=http%3A%2F%2F
www.fizyka.net.pl%2Fciekawostki%2Fciekawostki_wn6.html
http://ziemianarozdrozu.pl/encyklopedia/92/wzrost-mocy-huraganow
„Pilotażowy program rozwojowy dla uczniów gorzowskich gimnazjów i liceów z wykorzystaniem e-learningu”
4