plan gospodarki odpadami powiatu wrocławskiego
advertisement
PLAN GOSPODARKI ODPADAMI POWIATU WROCŁAWSKIEGO Starostwo Powiatowe we Wrocławiu ul. Podwale 28 50-040 Wrocław Wrocław, 2004 r. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO STRESZCZENIE ..................................................................................................................................................... 2 1. WPROWADZENIE........................................................................................................................................ 7 1.1. 1.2. UKŁAD POWIATOWEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI ....................................................................... 7 CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJ TEGO PLANEM ................................................................................. 7 2. AKTUALNY STAN PRAWNY I ORGANIZACYJNY GOSPODARKI ODPADAMI ORAZ PLANÓW GOSPODARKI ODPADAMI ............................................................................................................ 10 3. ODPADY Z SEKTORA KOMUNALNEGO ............................................................................................. 12 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 4. DIAGNOZA STANU AKTUALNEGO ........................................................................................................... 12 PROGNOZA ZMIAN.................................................................................................................................. 31 ZAŁO ONE CELE .................................................................................................................................... 36 PROPONOWANY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI POWIATU WROCŁAWSKIEGO .................................... 51 SZACUNKOWE KOSZTY REALIZACJI PROPONOWANYCH ROZWI ZA ...................................................... 71 ZALECENIA I REKOMENDACJE DOTYCZ CE WYBORU WARIANTU ........................................................... 80 ODPADY POWSTAJ CE W WYNIKU DZIAŁALNO CI GOSPODARCZEJ .................................. 81 4.1. ODPADY WYTWARZANE ......................................................................................................................... 81 PRZEPŁYW STRUMIENI ODPADÓW ............................................................................................. 86 4.3. PROGNOZA ILO CI WYTWARZANYCH ODPADÓW Z SEKTORA GOSPODARCZEGO ..................................... 91 4.4. CELE ...................................................................................................................................................... 95 4.5. ZADANIA................................................................................................................................................ 95 4.6. NIEZB DNE DZIAŁANIA .......................................................................................................................... 95 4.7. SKŁADOWISKA ODPADÓW Z SEKTORA GOSPODARCZEGO ....................................................................... 96 4.8. STARE SKŁADOWISKA ODPADÓW Z SEKTORA GOSPODARCZEGO ............................................................ 99 4.9. SPECYFICZNE RODZAJE ODPADÓW INNYCH NI NIEBEZPIECZNE ............................................................. 99 4.10. PODMIOTY PROWADZ CE DZIAŁALNO W ZAKRESIE ZBIERANIA, TRANSPORTU, ODZYSKU I UNIESZKODLIWIANIA ODPADÓW......................................................................................................................... 102 4.2. 5. ODPADY NIEBEZPIECZNE ................................................................................................................... 110 5.1. 5.2. 5.3. SPECYFICZNE STRUMIENIE ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH .................................................................... 113 KOMUNALNE ODPADY NIEBEZPIECZNE ................................................................................................ 127 OGÓLNA PROGNOZA WYTWARZANIA ODPADÓW W SEKTORZE GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI 130 5.4. CELE I ZADANIA W GOSPODARCE ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W POWIECIE WROCŁAWSKIM – ZESTAWIENIE ...................................................................................................................................................... 132 6. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADA ........................................................................................... 133 7. MO LIWO CI POZYSKIWANIA RODKÓW FINANSOWYCH NA REALIZACJ PRZEDSI WZI PRZEWIDZIANYCH W PPGO ...................................................................................... 136 7.1. 7.2. 8. FUNDUSZE OCHRONY RODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ.......................................... 136 FUNDACJE I PROGRAMY POMOCOWE ...................................................................................... 138 WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA RODOWISKO ............... 144 8.1. ZAWARTO , GŁÓWNE CELE POWIATOWEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI ORAZ JEGO POWI ZANIE Z INNYMI DOKUMENTAMI ...................................................................................................................................... 144 8.2. ANALIZA I OCENA AKTUALNEGO STANU RODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO STANU W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI POWIATOWEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI.............................................. 145 8.3. ANALIZA I OCENA STANU RODOWISKA NA OBSZARACH OBJ TYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZ CYM ODDZIAŁYWANIEM ............................................................................................................................................. 148 8.4. ISTOTNE PROBLEMY OCHRONY RODOWISKA Z PUNKTU WIDZENIA STRATEGII GOSPODARKI ODPADAMI, W SZCZEGÓLNO CI DOTYCZ CE OBSZARÓW CHRONIONYCH .............................................................................. 148 8.5. CELE OCHRONY RODOWISKA WYZNACZONE W DOKUMENTACH UE ORAZ NA SZCZEBLU KRAJOWYM ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO PLANU GOSPODARKI ODPADAMI ........................................... 149 8.6. OKRE LENIE, ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZ CYCH ODDZIAŁYWA NA RODOWISKO. 149 9. ZASADY MONITOROWANIA I OCENY REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELÓW ................. 152 WYKORZYSTANE MATERIAŁY ................................................................................................................... 155 1 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO STRESZCZENIE W J ZYKU NIESPECJALISTCZNYM Powiatowy plan gospodarki odpadami jest cz ci programu ochrony rodowiska powiatu wrocławskiego. Opracowany został na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. nr 62, poz. 628) oraz rozporz dzenia Ministra rodowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporz dzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. nr 66, poz. 620). Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami Powiatu Wrocławskiego jest zgodny z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami Województwa Dolno l skiego. Plan gospodarki odpadami powiatu wrocławskiego zawiera nast puj ce główne cz ci: krótk charakterystyk powiatu wrocławskiego, przedstawienie i ocen aktualnego stanu gospodarki odpadami, bilanse ilo ciowe i jako ciowe odpadów wytwarzanych, odzyskiwanych i unieszkodliwianych aktualnie wraz z prognoz zmian, cele ilo ciowe i jako ciowe do osi gni cia, wynikaj ce z polityki ekologicznej kraju oraz krajowego planu gospodarki odpadami, rodki osi gni cia postawionych celów, proponowany stan gospodarki odpadami, wnioski z analizy oddziaływania rozwi za planu na rodowisko, harmonogram i koszty planowanych działa , zasady monitoringu osi gania postawionych celów. Zasadniczy problem w powiecie wrocławskim stanowi odpady komunalne i osady ciekowe, stanowi ce zagro enie sanitarne oraz uci liwo dla otoczenia. Dotychczasowe formy gospodarowania tymi odpadami s ekstensywne, odpady s usuwane na dziewi składowisk, z których jedynie trzy spełniaj wymogi ochrony rodowiska. Na terenie powiatu wrocławskiego nie prowadzi si obróbki mechaniczno-biologicznej odpadów mieszanych. Selektywn zbiórk prowadzi pi gmin (Czernica, Długoł ka, Kobierzyce, K ty Wr., w. Katarzyna), ponadto na składowiskach w Brze ciu (gm. órawina) oraz Sul cinie (gm. w. Katarzyna) z dostarczanych odpadów mieszanych wydzielane s niezanieczyszczone frakcje surowcowe nadaj ce si do recyklingu. Pomimo stosunkowo du ej liczby wykorzystywanych pojemników, skuteczno selektywnej zbiórki nie jest wysoka. Główn przyczyn takiego stanu rzeczy jest znaczne rozproszenie ludno ci powiatu (mał g sto zaludnienia) i wynikaj ca z niego niewystarczaj ca dost pno pojemników. W adnej gminie powiatu nie prowadzi si selektywnej zbiórki odpadów organicznych. Wg danych bazy SIGOP (baza danych Inspektora Ochrony rodowiska), sumaryczna ilo odpadów przemysłowych wytworzonych w powiecie wrocławskim stanowi ok. 0,14 % całkowitej masy odpadów wytworzonych w województwie dolno l skim. Na terenie powiatu wrocławskiego, wg bazy SIGOP, wytworzono w 2002 roku 43470 Mg odpadów, z czego odzyskano ok. 48 %, magazynowano ponad 50 %, unieszkodliwiono poza składowaniem 0,8 % a poprzez składowanie 0,9 %. Analiza zestawie zło onych marszałkowi województwa za 2002 r. wykazała, i najwi cej odpadów wytworzono w grupie 10, a wi c odpadów z procesów termicznych, w ł cznej ilo ci ponad 51 tys. Mg. W najwi kszej ilo ci wytwarzane s odpady przez Elektrociepłowni Czechnica w Siechnicach (gm. w. Katarzyna) – ok. 41,95 tys. Mg, co stanowi ponad 30 % ogólnej ilo ci odpadów wytworzonych w sektorze gospodarczym na terenie powiatu wrocławskiego. Drug grup , pod wzgl dem ilo ciowym stanowi odpady grupy 02, tj. odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, le nictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa ywno ci. Wytworzono je w ilo ci 39,99 tys. Mg. W tej grupie 99 % ogólnej ilo ci odpadów wytworzyła CUKROWNIA „PUSTKÓW” w Pustkowie urawskim (gm. Kobierzyce). Trzeci grup , pod wzgl dem ilo ci wytworzonych odpadów, jest grupa 01, tj. odpady powstaj ce przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz 2 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO innych kopalin. 82 % ł cznej ilo ci odpadów tej grupy wytworzyła Kopalnia Mietków w Mietkowie. Na terenie powiatu zlokalizowane s instalacje do odzysku u li, popiołów paleniskowych i pyłów z kotłów (kod w katalogu odpadów 100101) oraz popiołów lotnych z w gla (kod 100102). Ze wzgl du na charakter tych odpadów, procesy odzysku prowadziły do wykorzystania ich jako materiału budowlanego w instalacjach w Mietkowie w Zakładzie Kostki Brukowej oraz w Wierzbicach (gm. Kobierzyce) w firmie Drawbet. Ponadto na terenie powiatu, w Kamieniu gm. Długoł ka eksploatowane s 2 instalacje odzysku u li, popiołów paleniskowych i pyłów z kotłów (kod w katalogu odpadów 100101) oraz popiołów lotnych z w gla (kod 100102), s one własno ci spółek EKOPOLGRUNT Sp. z o.o. i EKOTRAKT Sp. z o.o. z Wrocławia. W obr bie powiatu czynne s cztery składowiska odpadów pochodz cych z sektora gospodarczego, trzy spo ród nich znajduj si na terenie gm. Długoł ka, jedno w gm. wi ta Katarzyna. Poza tym, na terenie gminy wi ta Katarzyna, po działaj cej kilkadziesi t lat Hucie „Siechnica”, pozostała w Siechnicach hałda (składowisko) odpadów u li elazochromu. Odpady niebezpieczne wyst puj w stosunkowo małych ilo ciach, jednak w du ym rozproszeniu, w ród licznych wytwórców, z których tylko cz posiada uregulowany stan prawny w zakresie gospodarowania odpadami. Odpady niebezpieczne wyst puj tak e w odpadach komunalnych, z których nie s jednak wydzielane. W powiecie wrocławskim wytwarzane s lub znajduj si specyficzne odpady niebezpieczne, w tym: zawieraj ce PCB, zu yte oleje, baterie i akumulatory, odpady sprz tu elektronicznego, odpady medyczne i weterynaryjne. Zaproponowano nast puj ce zasadnicze zało enia dla rozwoju gospodarki odpadami w powiecie wrocławskim: zintegrowane podej cie do gospodarki odpadami, zapewnienie zorganizowanej zbiórki całej ilo ci wytwarzanych odpadów, minimalizacja ilo ci odpadów oraz zmniejszenie ich potencjału szkodliwo ci, wzrost poziomu recyklingu, w tym recyklingu organicznego, składowanie odpadów wcze niej przekształconych, zwi kszony udział społeczny w procesie podejmowania decyzji, efektywna ochrona zdrowia i ycia ludno ci oraz rodowiska przed odpadami. Plan opracowano dla lat 2003-2015, z podziałem na trzy okresy, w których podejmowane s : działania krótkoterminowe 2003-2006 działania rednioterminowe 2007-2010 działania długoterminowe 2011-2015 Cele ilo ciowe do osi gni cia w ramach selektywnej zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania wybranych strumieni odpadów przyj to zgodnie z zało eniami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, cho osi gni cie zało onych w nim celów b dzie bardzo trudne, o ile mo liwe, w przyj tych tam terminach, poniewa nie ma jeszcze efektywnego systemu obejmuj cego: sie punktów dobrowolnego gromadzenia odpadów (tzw. PDGO), selektywn zbiórk opakowa i innych odpadów o charakterze surowców wtórnych, przydomowe kompostowanie frakcji odpadów organicznych, instalacj sortowania suchych odpadów z selektywnej zbiórki, instalacj kruszenia/przesiewania dla odpadów mineralnych, kompostowni dla odpadów zielonych, instalacj mechaniczno-biologicznego przekształcania odpadów mieszanych. Powiat wrocławski jest w specyficznej sytuacji. Z jednej strony ma wystarczaj c populacj , aby zapewni racjonalne funkcjonowanie powiatowego centrum gospodarki odpadami (CSOiUO – Centrum Sortowania, Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów). Z drugiej strony stworzenie takiego organizmu wydaje si trudne (o ile mo liwe) z uwagi na: 3 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO znacz rozci gło powiatu, brak bezpo rednich poł cze komunikacyjnych pomi dzy gminami poło onymi w granicach powiatu, bliskie s siedztwo silnie oddziałuj cego o rodka jakim jest Wrocław, liczne realizowane b d planowane inwestycje w gospodarce odpadami komunalnymi w bliskim s siedztwie powiatu i powi zanie z nimi niektórych gmin powiatu. Zaproponowano pi wariantów rozwoju gospodarki odpadami komunalnymi w powiecie wrocławskim. Cz elementów jest taka same we wszystkich proponowanych wariantach, zmienia si docelowe rozwi zanie zakładu przetwarzania odpadów: wariant I - CSOiUO dla całego powiatu wrocławskiego, wariant II - CSOiUO dla sze ciu gmin powiatu wrocławskiego: Sobótki, Jordanowa l., K tów Wr., Kobierzyc, Mietkowa oraz órawiny, wariant III - CSOiUO dla w/w sze ciu gmin powiatu wrocławskiego oraz gmin powiatu s siedniego – strzeli skiego, z bkowickiego, dzier oniowskiego, redzkiego (dodatkowe 46-50 tys. mieszka ców), wariant IV - CSOiUO dla całego powiatu wrocławskiego i miasta Wrocławia, wariant V - wszystkie gminy powiatu wrocławskiego wł czone do systemów gospodarki odpadami komunalnymi powiatów s siednich. W wariantach I-IV proponuje si budow na terenie powiatu wrocławskiego centrum gospodarki odpadami. Centrum to w zale no ci od proponowanego wariantu obj łoby populacj : wariant I – 95,4 tys., wariant II – 56,6 tys., wariant III – około 100 tys., wariant IV – około 700 tys. Wskazywane s dwie potencjalne lokalizacje Centrum na terenie powiatu wrocławskiego: Nasławice (gm. Sobótka) oraz So nica (gm. K ty Wr.). W wariancie V, w którym nie przewiduje si tworzenia na terenie powiatu wrocławskiego centrum gospodarki odpadami mo liwe b d generalnie dwa rozwi zania: wszystkie gminy powiatu wrocławskiego lub ich grupa przyst pi do jednego systemu gospodarki odpadami opartego o tworzone w inny powiecie centrum gospodarki odpadami, z mo liwo ci udziału materialnego, organizacyjnego w jego tworzeniu, poszczególne gminy powiatu wrocławskiego b d indywidualnie wł czały si do ró nych systemów gospodarki odpadami opartych o tworzone w innych powiatach centra gospodarki odpadami. Niezale nie od funkcjonowania CSOiUO gminy Długoł ka oraz wi ta Katarzyna b d funkcjonowały w oparciu o gminne składowiska odpadów, gmina Czernica nieposiadaj ca słu b komunalnych korzystaj ca ze składowisk poło onych poza terenem powiatu b dzie wł czona do systemu gospodarki odpadami miasta Wrocław lub powiatu oławskiego działaj cego w oparciu o ZUOK w Gaci. Ponadto do czasu wykorzystania wolnej pojemno ci b dzie funkcjonowało składowisko gminy Mietków w Stró y. Szans na stworzenie w przyszło ci jednolitego w powiecie systemu gospodarki odpadami jest planowana droga wojewódzka ł cz ca w zeł biela ski przez Łany z Długoł k , która umo liwi komunikacj wewn trz powiatu. Najkorzystniejszy pod wzgl dem finansowym jest wariant przewiduj cy stworzenie wspólnego systemu gospodarki odpadami dla powiatu wrocławskiego i miasta Wrocławia. W obecnej sytuacji prawnej, kiedy miasto nie jest dysponentem odpadów stworzenie systemu gospodarki odpadami komunalnymi dla miasta opartego o jedno Centrum nie jest wykonalne. Prawdopodobnie gospodarka odpadami miasta opiera si b dzie o dwa do czterech Centrów. 4 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Mo liwe jest stworzenie jednego z tych centrów na terenie powiatu wrocławskiego lub przył czenie gmin powiatu wrocławskiego do jednego z centrów obsługuj cych miasto. Koszty gospodarki odpadami w wariantach I i III s zbli one. Wariant I, przynajmniej w pocz tkowym okresie realizacji Planu, kiedy funkcjonowa b d składowiska w Sul cinie i Bielawie oraz brak b dzie dogodnych warunków transportu w ramach powiatu nie jest mo liwy do zrealizowania. Bardziej prawdopodobne wydaje si stworzenie systemu obejmuj cego powiat wrocławski i gminy z powiatów s siednich oraz stworzenie Centrum gospodarki odpadami w Nasławicach, So nicy lub poza terenem powiatu. Tworzenie Centrum wg zało e wariantu II z uwagi na wysokie koszty eksploatacyjne nie jest uzasadnione. Reasumuj c: nale y d y do budowy instalacji du ych, o zasi gu ponadpowiatowym (wariant III lub IV, o wyborze wariantu „z” (III i IV) lub „bez” (V) instalacji na terenie powiatu wrocławskiego zadecyduj nie koszty lecz faktyczne mo liwo ci pozyskania odpadów do tworzonego CSOiUO. W zakresie gospodarki osadami ciekowymi plan zawiera alternatywne rozwi zania: bezpo rednie wykorzystanie przyrodnicze osadów, głównie do celów rekultywacji i dostosowania terenów do potrzeb wynikaj cych z planów zagospodarowania przestrzennego, w tym m.in. do rekultywacji zamykanych składowisk komunalnych, w rolnictwie, bezpo rednie składowanie na składowiskach komunalnych, stabilizacj wspólnie z odpadami komunalnymi w instalacji mechanicznobiologicznej, wykorzystanie stabilizatu lub składowanie. W zakresie gospodarki odpadami z działalno ci gospodarczej plan przewiduje nast puj ce działania: zgodnie z dotychczasowymi decyzjami – zezwoleniami na wytwarzanie odpadów lub uzgadniaj cymi programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi, przekazywanie odpadów do odzysku lub unieszkodliwiania posiadaczom posiadaj cym zezwolenie na prowadzenie działalno ci gospodarczej, obejmuj cej zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, odzysk lub unieszkodliwianie we własnych instalacjach, na podstawie zezwole na odzysk lub unieszkodliwianie, wspólny odzysk lub unieszkodliwianie z odpadami komunalnymi, tam gdzie jest to mo liwe, przekazywanie osobom fizycznym do wykorzystania, zgodnie z obowi zuj cymi przepisami, wspólne składowanie z odpadami komunalnymi, zgodnie z rozporz dzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30 pa dziernika 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mog by składowane w sposób nieselektywny (Dz.U. nr 191, poz. 1595) i zgodnie z instrukcjami eksploatacji składowisk. Dla odpadów niebezpiecznych komunalnych i z działalno ci gospodarczej zakłada si : odpady komunalne – zbieranie w PDGO, zbieranie w zakładach gospodarki odpadami komunalnymi (składowiska, CSOiUO, Zakład Higienizacji), zbieranie w wyznaczonych placówkach handlowych (apteki, sklepy), ewentualnie mobilny punkt zbiórki (na poziomie wojewódzkim), odpady z działalno ci gospodarczej – odbiór przez wyspecjalizowanych przedsi biorców posiadaj cych zezwolenie, współpraca z komunalnymi punktami zbierania odpadów niebezpiecznych, wykorzystanie CSOiUO jako punktu zbiorczego i przeładunkowego dla odpadów z powiatu, 5 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO współprac z przedsi biorcami prowadz cymi instalacje do odzysku unieszkodliwiania poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych. Na terenie powiatu nie przewiduje si niebezpiecznych. i instalacji odzysku ani unieszkodliwiania odpadów Analiza oddziaływania na rodowisko wykazała, e projektowany system gospodarki odpadami charakteryzowa si b dzie zminimalizowanym poziomem oddziaływania na rodowisko, znacz co zmniejszonym w stosunku do stanu aktualnego. Opracowanie planu gospodarki odpadami nie jest aktem jednorazowym, jest to proces z natury rzeczy ci gły, w którym uzyskiwane efekty i zmiany uwarunkowa wymuszaj odpowiednie korekty. Projekt planu powiatowego, przed ostatecznym przyj ciem przez rad powiatu, podlega zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. nr 62, poz. 628 ze zm.) opiniowaniu przez zarz d województwa oraz wójtów i burmistrzów z terenu powiatu. Monitorowanie realizacji planu ma umo liwi ocen prawidłowo ci i efektywno ci działa oraz sprawne i elastyczne reagowanie na zmiany. Analiza powinna odbywa si w dwóch płaszczyznach, obejmuj cych ewolucj sytuacji wewn trznej powiatu wrocławskiego oraz zmiany zachodz ce w otoczeniu powiatu. Samorz d powiatowy, odpowiadaj cy za realizacj polityki rozwoju na poziomie powiatu, jest zobowi zany do wprowadzenia systemu monitorowania. Zgodnie z art. 14 ustawy o odpadach zarz d powiatu ma obowi zek opracowa co dwa lata sprawozdanie z realizacji planu powiatowego i przedkłada je radzie powiatu. Przedmiotem sprawozdania powinna by ocena realizacji postawionych w planie powiatowym celów szczegółowych, jako ciowych i ilo ciowych, dotycz cych zarówno zagadnie organizacyjnych, jak i technicznych – odniesionych do wymaganych stopni przetwarzania odpadów, odzysku i unieszkodliwiania, realizacji planowanych obiektów, prowadzonej edukacji społecznej. Sprawozdanie mo e zawiera tak e informacje dotycz ce spodziewanych zmian w nowych wymogach prawnych, zało eniach podstawowych itp., co b dzie powodowa konieczno aktualizacji planu i jego weryfikacji. Sprawozdanie powinno w szczególno ci ocenia i podsumowywa krótkoterminowy (4-letni) plan działania z ocen stopnia wykonania szczegółowych zada . Niezale nie od bie cych 2-letnich sprawozda z realizacji planu, ten sam artykuł ustawy o odpadach przewiduje weryfikacj planu przynajmniej raz na cztery lata. Szczególne znaczenie dla monitoringu realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami ma wojewódzka baza gospodarki odpadami, prowadzona przez marszałka województwa. Zaproponowano kilka wska ników ilo ciowych i jako ciowych dla monitorowania efektywno ci systemu gospodarki odpadami i osi gania zało onych celów. Podano szacunkowe koszty i terminy realizacji poszczególnych zada sposoby ich finansowania. inwestycyjnych oraz Plan powiatowy stanowi poziom odniesienia dla planów gminnych, których przedmiotem powinna by w pierwszej kolejno ci gospodarka odpadami komunalnymi. 6 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 1. 1.1. WPROWADZENIE Układ Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami W PPGO dla powiatu wrocławskiego odpady podzielono na 3 zasadnicze makrogrupy, tj.: odpady powstaj ce w sektorze komunalnym, do których zaliczono odpady komunalne, odpady opakowaniowe oraz komunalne osady ciekowe, odpady powstaj ce w sektorze gospodarczym – odpady z działalno ci gospodarczej, nie zaliczane do odpadów komunalnych, odpady niebezpieczne powstaj ce, zarówno w sektorze komunalnym, jak i w sektorze gospodarczym. Odpady z sektora gospodarczego przeanalizowano w odniesieniu do grup odpadów, zgodnych z katalogiem, w którym podstaw klasyfikacji odpadów s ródła ich wytwarzania. Na podstawie analizy wytwarzania, aktualnej i prognozowanej charakterystyki ilo ciowej i jako ciowej, oceny stanu aktualnego oraz mo liwo ci odzysku i unieszkodliwiania odpadów z poszczególnych grup, okre lono dla nich cele i zadania oraz rozwi zania technologicznoorganizacyjne, a tak e koszty gospodarki odpadami. Zestawiono listy przedsi biorców prowadz cych działalno w zakresie zbierania i transportu odpadów oraz listy instalacji odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Przeanalizowano oddziaływanie proponowanych rozwi za na otoczenie. 1.2. Charakterystyka obszaru obj tego planem Powiat usytuowany jest na południowy wschód od Wrocławia - stolicy Dolnego l ska, gdzie mie ci si jego siedziba. Składa si z dziewi ciu gmin o ł cznej powierzchni prawie 1120 km2, zamieszkiwanej przez ponad 90 tysi cy osób. Tworzy go 6 gmin wiejskich i 3 miejsko-wiejskie. W sumie na jego terenie jest 250 miejscowo ci. W powiecie zarejestrowanych jest około 6500 podmiotów gospodarczych. Produkcj rolnicz zajmuje si prawie 6500 gospodarstw rolnych, w tym tylko 59 z nich ma ponad 50 ha. Jest to jeden z najludniejszych powiatów na Dolnym l sku. Blisko Wrocławia, brak rozbudowanej administracji, bardzo dobre poł czenia komunikacyjne oraz działania władz lokalnych powoduj , e gminy te s bardzo atrakcyjne dla potencjalnych inwestorów. Dotychczas skorzystały z tego gminy Długoł ka, K ty Wrocławskie i Kobierzyce, na których terenie zainwestowano dot d setki milionów dolarów. Pierwsze wykorzystały s siedztwo Wrocławia Kobierzyce, a autostradowy w zeł biela ski jest słynny w całej Polsce. Wielkie zachodnie koncerny handlowe i produkcyjne wybudowały tu sklepy o powierzchni ponad 100 tysi cy m2. W gminnych statystykach, korzystnie pod wzgl dem lokowania inwestycji wypada poło ona z drugiej strony Wrocławia - gmina Długoł ka. Wykorzystuje ona swój atut - drog ł cz c Wrocław z Warszaw . Z blisko ci autostrady Wrocław-Legnica korzysta równie gmina K ty Wrocławskie. Obszar powiatu wrocławskiego jest atrakcyjny turystycznie. Jest tu wiele zabytków architektury, dolno l skie zespoły pałacowe, rozległe tereny zielone i zalewy. W gminie Sobótka znajduje si masyw l y ze l a skim Parkiem Krajobrazowym, w Mirosławicach zlokalizowane jest lotnisko sportowe, przez gmin Długoł ka przebiega wiele szlaków turystycznych. W dolinie Bystrzycy gdzie znajduj si pi kne lasy i atrakcyjne parki wiejskie utworzono Park Krajobrazowy Doliny Bystrzycy. W Sulistrowicach funkcjonuje k pielisko z 7 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO o rodkiem campingowym, w Mietkowie zlokalizowany jest zbiornik wodny o powierzchni 950 ha z doskonałymi warunkami dla w dkarzy i eglarzy. Rys. 1.1 Powiat wrocławski (skala około 1:300 000) 8 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 1.1 Wybrane dane charakteryzuj ce gminy powiatu wrocławskiego według GUS (stan na koniec 2001 roku) 7 661 18 350 3 007 5 234 12 200 12 001 3 923 6 672 5 743 12 725 7 836 1 854 4 116 780 1 502 3 091 3 240 960 2 056 1 531 3 378 2 003 151,2 347,5 62,8 99,2 220,5 2410 86,5 144,4 123,5 260,4 153,7 32 117 22 80 69 109 31 93 41 89 62 538 1 378 141 556 747 864 224 669 287 1 145 556 1 116,2 252 95 352 24 511 4 059,7 745 7 105 udzielone noclegi 14 45 15 1 44 36 14 1 24 24 34 wydatki [mln zł] 84,2 212,4 56,6 6,3 170,2 149,1 83,3 32,2 103,2 98,6 120,1 dochody [mln zł] jednostki zarejestrowane w REGON sklepy ogółem powierzchnia mieszka ogółem 2 [tys. m ] liczba mieszka liczba ludno ci ł cznie miejscowo ci powierzchnia 2 [km ] Czernica Długoł ka Jordanów l. K ty Wr. (m) K ty Wr. (gm) Kobierzyce Mietków Sobótka (m) Sobótka (gm) w. Katarzyna órawina 10,15 25,94 4,24 12,01 26,61 5,23 4631 2507 - 24,15 23,88 4495 31,11 5,76 29,74 5,80 2869 - 15,77 19,10 25245 22,99 9,05 26,90 11,10 19926 - 149,16 160,39 59 673 9 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 2. AKTUALNY STAN PRAWNY I ORGANIZACYJNY GOSPODARKI ODPADAMI ORAZ PLANÓW GOSPODARKI ODPADAMI Ogólne zasady ochrony rodowiska, które powinny by przestrzegane w gospodarce odpadami, wynikaj z zapisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Dz.U. nr 62, poz. 627 ze zm.) [ii], wymienia si je poni ej: zasada zintegrowanego podej cia do ochrony rodowiska jako cało ci - ochrona jednego lub kilku elementów przyrodniczych rodowiska nie mo e odbywa si kosztem innego lub innych (art. 5), zasada zapobiegania (prewencji), polegaj ca na tym, e ten kto podejmuje działalno mog c negatywnie oddziaływa na rodowisko ma obowi zek zapobiegania temu oddziaływaniu (art. 6), zasada przezorno ci – podejmuj cy działalno , której negatywne oddziaływanie na rodowisko nie jest jeszcze rozpoznane, ma obowi zek, kieruj c si przezorno ci , podj wszelkie mo liwe rodki zapobiegawcze (art. 6), zasada „zanieczyszczaj cy płaci” – ka dy, kto powoduje szkod w rodowisku, w szczególno ci jego zanieczyszczenie, ponosi koszty usuni cia tych szkód, a tak e ten kto mo e powodowa szkody w rodowisku ponosi koszty zapobiegania tym szkodom, w szczególno ci zanieczyszczeniu rodowiska art. 7), zasada dost pu obywateli do informacji o rodowisku i jego ochronie na warunkach okre lonych w ustawie Prawo ochrony rodowiska (art. 9), zasada uwzgl dniania wymaga ochrony rodowiska i zrównowa onego rozwoju podczas opracowywania polityk, strategii, planów, programów i projektów, a tak e w działalno ci inwestycyjnej (art. 8), prawo obywateli do uczestniczenia w post powaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony rodowiska lub przyj cia projektu polityki, strategii, planu lub programu, na zasadach okre lonych w ustawie Prawo ochrony rodowiska (art. 10), zasada, e decyzja wydana z naruszeniem przepisów dotycz cych ochrony rodowiska jest niewa na (art. 11), zasada, e podmioty korzystaj ce ze rodowiska oraz organy ochrony rodowiska s obowi zane do stosowania metodyk referencyjnych, je eli metodyki takie zostały okre lone na podstawie ustaw, przy czym dopuszczalne jest stosowanie innej metodyki pod warunkiem udowodnienia równowa no ci jej wyników (art. 12). Z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. nr 62, poz. 628 ze zm.) [i] wynikaj nast puj ce zasady gospodarki odpadami: zasada przestrzegania hierarchii post powania z odpadami, tj. w pierwszej kolejno ci zapobieganie wytwarzaniu, nast pnie minimalizacja ich ilo ci i szkodliwo ci, odzysk (w tym recykling), unieszkodliwianie, a na ko cu składowanie odpadów wcze niej przekształconych (art. 5-7), zasada blisko ci – odpady powinny by w pierwszej kolejno ci poddane odzyskowi lub unieszkodliwianiu w miejscu wytworzenia, a je eli nie jest to mo liwe, to uwzgl dniaj c najlepsz dost pn technik , powinny by przekazywane do najbli ej poło onych miejsc, w których mog zosta poddane odzyskowi lub unieszkodliwione (art. 9), rozszerzona odpowiedzialno producenta – nie tylko za odpady wytworzone w procesie produkcyjnym, ale tak e za odpady powstaj ce podczas u ytkowania oraz po zu yciu produktów (art. 5). Polska jako kraj przyst puj cy do UE, jest zobowi zana do utworzenia i utrzymania zintegrowanej i wystarczaj cej sieci instalacji i urz dze do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, spełniaj cej wymagania okre lone w przepisach ochrony rodowiska. 10 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Zasada ta nie dotyczy bezpo rednio powiatów, jednak przynajmniej w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi i osadami ciekowymi nale y d y do utworzenia w ka dym powiecie podstawowej sieci instalacji i urz dze do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów, pozostawiaj c jedynie specyficzne zagadnienia do rozwi zania w szerszej skali (na poziomie mi dzypowiatowym, wojewódzkim lub krajowym) – np. w odniesieniu do odpadów niebezpiecznych oraz odzysku energii w cementowniach z paliw zast pczych wyprodukowanych z odpadów. 11 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 3. ODPADY Z SEKTORA KOMUNALNEGO 3.1. Diagnoza stanu aktualnego Diagnoz aktualnego stanu gospodarki odpadami przeprowadzono na podstawie studiów dost pnych materiałów ródłowych, wizji lokalnych, ankietyzacji gmin. Najwa niejsze były wizyty w gminach oraz w starostwie powiatowym, gdy pozwoliły one na zebranie bezpo rednich informacji „u ródeł”, a tak e przekazanie odwiedzanym instytucjom informacji o realizowanym planie gospodarki odpadami. Przeprowadzono wizje lokalne wszystkich składowisk oraz zakładów odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 3.1.1. Bilans ilo ciowy i jako ciowy odpadów W ramach niniejszego opracowania, dla okre lenia ilo ci odpadów wytwarzanych w powiecie wrocławskim, wykorzystano: dane uzyskane podczas ankietyzacji gmin, przeprowadzonej w pierwszej połowie 2002 r. oraz w ramach spotka jesieni 2003 roku, dane statystyczne dotycz ce ilo ci odpadów wywiezionych z poszczególnych powiatów, zawarte w roczniku statystycznym województwa dolno l skiego 2001 oraz w roczniku statystycznym ochrony rodowiska 2001 w Polsce, jednostkowe wska niki wytwarzania odpadów, zawarte w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami (KPGO) oraz w wojewódzkiej strategii gospodarki odpadami komunalnymi, dane zawarte w decyzjach udzielaj cych pozwolenia na wytwarzanie odpadów, zatwierdzaj cych programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi oraz w informacjach o odpadach przewidywanych do wytwarzania przez podmioty gospodarcze, dane zawarte w sprawozdaniach za rok 2002 zło onych przez wytwarzaj cych odpady oraz przedsi biorców prowadz cych działalno w zakresie zbierania, transportu, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów, dane zawarte w sprawozdaniach zło onych za 2002 rok przez zarz dzaj cych składowiskami dla potrzeb naliczenia opłaty składowiskowej, bilanse zawarte w programach gospodarki odpadami udost pnionych przez niektóre gminy. 3.1.1.1 Bilans na podstawie opłat za odpady składowane Składowiska odpadów z terenu powiatu wrocławskiego, które przesłały zgłoszenie roczne Marszałkowi Województwa wykazały przyj cie w roku 2002 około 12,3 tys. Mg odpadów komunalnych (grupa 20). Szczegółowe dane zawiera tabela 3.1. Składowiska odpadów w powiecie wrocławskim w roku 2002 przyjmowały wył cznie odpady z terenu powiatu, jednak cz odpadów była wywo ona na składowiska poza teren powiatu. W roku 2002, przed uruchomieniem Zakładu w Sul cinie, odpady z gminy w. Katarzyna były transportowane na składowisko w Gaci (gm. Oława, pow. oławski). Z uwagi na niekompletno danych i fakt, e znaczne ilo ci odpadów komunalnych z gmin powiatu wrocławskiego były w roku 2002 unieszkodliwiane na składowiskach poza powiatem, szacunki ilo ci odpadów komunalnych wytwarzanych w gminach powiatu 12 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO wrocławskiego oparte o wojewódzk miarodajne. Tabela 3.1 baz danych o odpadach składowanych nie s Ilo ci odpadów komunalnych (grupa 20) składowanych w roku 2002 (wg zgłosze do opłaty składowiskowej) ilo odpadów składowanych w roku 2002, Mg 2 202,64 456,76 181,10 1 681,85 1 326,00 6 439,00 39,45 odpady z grupy... składowisko Bielawa (Długoł ka) – komunalne Bielawa (Długoł ka) – przemysłowe Dankowice (Jordanów l.) Strzegomiany (Sobótka) Stró a (Mietków) So nica (K ty Wr.) Czernica 20 20 20 20 20 20 20 ł cznie 3.1.1.2 12 326,80 Bilans na podstawie zało e KPGO Dane z ró nych ródeł s trudno porównywalne ze sob , co wynika głównie z szacowania ilo ci wytwarzanych odpadów, gdy tylko trzy składowiska komunalne: Bielawa (gm. Długoł ka), Stró a (gm. Mietków) i Sul cin (gm. w. Katarzyna) wyposa one s w wag samochodow . Dostarczone przez gminy i gminne przedsi biorstwa komunalne w ankietach oraz sprawozdaniach dane o ilo ciach odpadów s bardzo niepewne. Po przeliczeniu otrzymanych warto ci na wska niki jednostkowe (na mieszka ca) uzyskano bardzo szeroki zakres warto ci, niemaj cy w wielu przypadkach adnego uzasadnienia w charakterze, typie gminy, stopniu jej rozwoju i urbanizacji. redni w w ojew ództw ie w ska nik masow y w ska nik masow y, kg Mk/rok 400 350 300 200 250 200 w ska nik masow y 150 masa odpadów 100 100 Rys. 3.1 Legnica - Wrocław Jelenia Góra kłodzki w ałbrzyski w idnicki lubi ski dzier oniow ski głogow ski zgorzelecki bolesław iecki oław ski ole nicki w rocław ski trzebnicki z bkow icki polkow icki luba ski jeleniogórski jaw orski kamiennogórski legnicki lw ów ecki złotoryjski redzki strzeli ski górow ski w ołow ski milicki 50 0 masa odpadów w ytw arzanych, tys. ton/rok 300 450 Odpady komunalne wytwarzane - powiat wrocławski na tle innych powiatów województwa dolno l skiego Zdecydowano, e dla potrzeb niniejszego powiatowego planu gospodarki odpadami wykorzystane b d jednostkowe wska niki wytwarzania odpadów przyj te w planie wojewódzkim, na podstawie KPGO, wynosz ce w roku 2003: 13 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO dla gmin miejskich – 448 kg/M rok, dla wiejskich – 255 kg/M rok. Dane te mog zosta zweryfikowane w przyszło ci po wyposa eniu wszystkich funkcjonuj cych wówczas składowisk oraz regionalnego centrum gospodarki odpadami w wagi samochodowe. Dopiero wówczas znane b d rzeczywiste ilo ci odpadów wytwarzanych, odzyskiwanych i unieszkodliwianych. Tabela 3.2 Całkowita i jednostkowa masa odpadów wytwarzanych w powiecie wrocławskim w porównaniu do warto ci rednich województwa dolno l skiego (stan obecny) powiat wrocławski województwo dolno l skie Tabela 3.3 wska nik wytwarzania, kg/M rok 287 392 Wska niki wytwarzania odpadów komunalnych dla obszarów miejskich i wiejskich w roku 2003 na podstawie Planu Krajowego Gospodarki Odpadami frakcja domowe odpady organiczne odpady zielone papier i karton nieopakowaniowy opakowania papierowe opakowania kompozytowe tw. sztuczne nieopakowaniowe opakowania z tw. sztucznych szkło nieopakowaniowe opakowania szklane metale opakowania stalowe opakowania aluminiowe odpady tekstylne odpady mineralne drobna frakcja popiołowa odpady wielkogabarytowe odpady budowlane odpady niebezpieczne razem masa odpadów, tys. Mg/rok 27,4 1 173,3 wska nik wytwarzania, kg/M rok powiat województwo tereny miejskie tereny wiejskie wrocławski dolno l skie 94 26 37 74 10 5 6 9 30 12 15 25 34 16 19 29 5 2 3 5 49 23 27 41 21 11 13 18 2 1 1 2 34 20 23 30 13 5 7 11 7 3 4 6 1 0 0 1 12 6 7 10 14 13 14 14 45 36 38 42 23 20 20 22 49 53 52 50 3 2 2 3 448 255 287 392 U rednione jednostkowe i całkowite ilo ci odpadów wytworzonych w powiecie wrocławskim na tle województwa dolno l skiego podano w tabeli 3.2 i rys. 3.1. W obliczeniach tych uwzgl dniono liczby mieszka ców miast i wsi, a obliczone wska niki jednostkowe maj charakter rednich wa onych. Na podstawie tych danych oszacowano roczn ilo odpadów komunalnych w powiecie wrocławskim na poziomie 27,4 tys. Mg, a w województwie na 1,17 mln Mg. redni jednostkowy wska nik wytwarzania odpadów w powiecie wrocławskim wynosi 287 kg/Mk rok i jest najni szy spo ród wszystkich powiatów województwa. Dla porównania, w innych powiatach, obliczony wska nik waha si od 290 do 448 kg/M rok. 14 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Wyró niono 18 specyficznych strumieni odpadów komunalnych, pochodz cych z gospodarstw domowych, jak i innych ródeł (tabela 3.3). W szczególno ci wyodr bniono surowce wtórne (papier, tworzywa sztuczne, szkło, metale) pochodz ce z opakowa oraz z pozostałych ródeł. Na podstawie przyj tego w strategii wojewódzkiej składu odpadów komunalnych z terenów wiejskich i miejskich, obliczono rednie zawarto ci poszczególnych frakcji odpadów dla powiatu wrocławskiego jako rednie wa one, uwzgl dniaj ce udziały ludno ci miejskiej i wiejskiej w ogólnej populacji powiatu. Dane wyj ciowe i warto ci obliczone dla powiatu wrocławskiego przedstawiono w tabeli 3.3 oraz na rys. 3.2. Charakterystyczne jest znaczne zró nicowanie składu odpadów z terenów miejskich i wiejskich. Dla odpadów wiejskich specyficzny jest du y udział składników mineralnych (popioły ze spalania paliw stałych, drobny gruz), przy mniejszych zawarto ciach frakcji biologicznie rozkładalnych oraz surowców wtórnych. redni skład odpadów komunalnych w powiecie wrocławskim odbiega od redniego składu odpadów komunalnych w województwie i jest zbli ony do składu odpadów z terenów wiejskich. biofrakcja tekstylia mineralne papier szkło wielkogabarytowe tw. szt. metale niebezpieczne tereny wiejskie powiat wrocławski województwo tereny miejskie 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Rys. 3.2. Skład morfologiczny odpadów komunalnych - powiat wrocławski na tle terenów miejskich i wiejskich oraz redniej województwa dolno l skiego (% masy) 3.1.2. 3.1.2.1 Zbieranie, odbieranie i transport odpadów Zbieranie Ustawa o odpadach [i] okre la poj ciem zbierania odpadów ka de działanie, a w szczególno ci umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. Zgodnie ze znowelizowan ustaw z dnia 13 wrze nia 1996 r. o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach (Dz.U. nr 132, poz. 622 ze zm.) [iv], dla odpadów komunalnych stosuje si poj cie odbierania odpadów od wła cicieli nieruchomo ci (obejmuje ono usuwanie odpadów z pojemników do samochodów w celu ich transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania). Gmina powinna zapewni mieszka com okre lone warunki utrzymania czysto ci i porz dku, a tak e jest odpowiedzialna za przej cie obowi zku usuwania odpadów, w przypadku, gdy mieszka cy nie spełniaj go lub spełniaj niezgodnie z ustaw . W tym celu: rada gminy ustala, w drodze uchwały, szczegółowe zasady utrzymania czysto ci i porz dku na terenie gminy, dotycz ce m.in. prowadzenia we wskazanym zakresie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, rodzaju urz dze przeznaczonych do zbierania tych odpadów oraz cz stotliwo ci i sposobu ich pozbywania (art. 4), 15 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO wójt, burmistrz lub prezydent miasta mo e wyda zezwolenie przedsi biorcom, którzy spełniaj wszystkie okre lone prawnie wymogi na prowadzenie działalno ci w zakresie odbierania odpadów komunalnych od wła cicieli nieruchomo ci (art. 7), organ wykonawczy gminy mo e ogłosi przetarg na wykonywanie usług na terenie gminy lub jej cz ci (po przej ciu od wła cicieli nieruchomo ci, w drodze referendum, ich obowi zków dotycz cych utrzymania czysto ci i porz dku) (art. 6a). Zmieszane odpady komunalne zbierane s głównie w pojemnikach o pojemno ci 0,11, 0,24 dm3 (w zabudowie indywidualnej) oraz pojemno ci 1,1 m3 i w kontenerach KP-7 (w zabudowie zbiorowej). Ponadto, niezgodnie z obowi zuj cymi przepisami ustawy o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach [iv], praktykowane jest indywidualne dowo enie odpadów przez mieszka ców na składowisko. 3.1.2.2 Odbieranie odpadów Odpady odbierane s rednio od jednego do dwóch razy w miesi cu. Mimo, i ka dy wła ciciel posesji jest zobowi zany do utrzymania porz dku i czysto ci na jej terenie, m.in. poprzez zbieranie i usuwanie odpadów (a gdy tego nie wykonuje, gmina powinna przej za niego te powinno ci), nie wszyscy mieszka cy gmin posiadaj umowy na odbieranie odpadów z gminnymi jednostkami organizacyjnymi, b d przedsi biorcami, posiadaj cymi zezwolenie na wiadczenie usług w tym zakresie. Odsetek ludno ci posiadaj cej umowy szacuje si na około 90 % w skali powiatu, co odpowiada redniej w województwie. Osoby nie posiadaj ce umów na odbieranie odpadów, najcz ciej wywo je samodzielnie na składowisko gminne lub deponuj je w miejscach do tego celu nieprzeznaczonych. Na terenie powiatu wrocławskiego wyst puj zró nicowane formy organizacji odbierania odpadów komunalnych. Funkcjonuj zarówno podmioty komunalne, jak i prywatne. W cz ci gmin odpady odbieraj wył cznie podmioty inne ni własne przedsi biorstwa komunalne. W tabeli 3.4 zestawiono podmioty, które uzyskały zezwolenie na prowadzenie działalno ci w zakresie odbierania odpadów komunalnych w poszczególnych gminach powiatu wrocławskiego. 3.1.2.3 Transport Dominuj ca cz odpadów transportowana jest w zamkni tych tzw. bezpylnych pojazdach, z zag szczaniem odpadów wewn trz skrzy ładunkowych. Ten sposób transportu jest znacznie bardziej efektywny ekonomicznie od transportu odpadów w kontenerach typu KP-7 lub KP-8, w których odpady gromadzone s luzem, bez zag szczania. Zamkni cie najbli ej poło onych składowisk i konieczno przewozu odpadów do odzysku lub unieszkodliwiania do powiatowego Centrum wymusi odej cie od zbierania i transportu niezag szczonych odpadów w kontenerach. Na terenie powiatu nie funkcjonuje adna stacja przeładunkowa. O ile odpady trafiaj na składowiska poło one w obr bie gminy, to s tam dostarczane pojazdami odbieraj cymi odpady (bez przeładunku). W przypadku składowania odpadów poza terenem powiatu wrocławskiego, mo liwy jest przeładunek odpadów na terenie stacji przeładunkowej we Wrocławiu. W dalszej cz ci opracowania zostanie przeanalizowana konieczno stosowania przeładunku odpadów podczas funkcjonowania w powiecie Centrum Sortowania, Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów CSOiUO. 16 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 3.4 Wykaz podmiotów posiadaj cych zezwolenia komunalnych w gminach powiatu wrocławskiego gmina Długoł ka na podmiot odbieranie odpadów adres Zakład Usług Komunalnych Anna Pola ska Długoł ka, ul. Słowicza 1 Wrocławskie Przedsi biorstwo Oczyszczania S.A. Wrocław, ul. Traugutta 72/78 Przedsi biorstwo Higieny Komunalnej Trans-Formers Sp. z o.o. Wrocław, ul. Kurkowa 14 Przedsi biorstwo Usług Komunalnych Van Gansewinkel Sp. z o.o. Oława, ul. Portowa 7 SITA Wrocław Sp. z o.o. Wrocław, ul. Jerzmanowska 4 Zakład Usług Budowlanych i Komunalnych Henryk Rowi ski Długoł ka, Piecowice 9a MASZYNY BUDOWLANE TYBURSKI Tyburski Wojciech Wrocław, ul. Lekarska 4-6 EKOM Mariusz Bujak Wrocław, ul. Kukułcza 13 Wrocławskie Przedsi biorstwo Oczyszczania S.A. Wrocław, ul. Traugutta 72/78 SITA Wrocław Sp. z o.o. Wrocław, ul. Jerzmanowska 4 Przedsi biorstwo Usług Komunalnych Van Gansewinkel Sp. z o.o. Oława, ul. Portowa 7 Jordanów l. Zakład Usług Komunalnych HADLUX Sp. z o.o. Sobótka Sobótka, ul. Warszawska 4 K ty Wr. Zakład Gospoadarki Komunalnej Sp. z o.o. w K tach Wr. K ty Wr., ul. 1 Maja 26b Wrocławskie Przedsi biorstwo Oczyszczania S.A. Wrocław, ul. Traugutta 72/78 SITA Wrocław Sp. z o.o. Wrocław, ul. Jerzmanowska 4 Przedsi biorstwo Usług Komunalnych Van Gansewinkel Sp. z o.o. Oława, ul. Portowa 7 Przedsi biorstwo Higieny Komunalnej Trans-Formers Sp. z o.o. Wrocław, ul. Kurkowa 14 Czernica Bracia Strach S.J. Zakład Oczyszczania i Wywozu Nieczysto ci z/s Wrocław, ul. Rychtalska 11 w Cz stochowie Kobierzyce Mietków Sobótka w. Katarzyna órawina Zakład Usług Komunalnych HADLUX Sp. z o.o. Sobótka Sobótka, ul. Warszawska 4 Wrocławskie Przedsi biorstwo Oczyszczania S.A. Wrocław, ul. Traugutta 72/78 Przedsi biorstwo Higieny Komunalnej Trans-Formers Sp. z o.o. Wrocław, ul. Kurkowa 14 Usługi Transportowo-Towarowe Daniel Falkowski Kobierzyce, Kuklice PPUH EKO-RECYCLING Sp. z o.o. Wrocław, ul. Szczeci ska 5 Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w K tach Wr. K ty Wr., ul. 1 Maja 26b SITA Wrocław Sp. z o.o. Wrocław, ul. Jerzmanowska 4 Zakład Gospodarki Komunalnej Zakład Bud etowy Mietków Mietków, ul. Spółdzielcza 9 Przedsi biorstwo Higieny Komunalnej Trans-Formers Sp. z o.o. Wrocław, ul. Kurkowa 14 Zakład Gospoadarki Komunalnej Sp. z o.o. w K tach Wr. K ty Wr., ul. 1 Maja 26b Zakład Usług Komunalnych HADLUX Sp. z o.o. Sobótka Sobótka, ul. Warszawska 4 Wrocławskie Przedsi biorstwo Oczyszczania S.A. Wrocław, ul. Traugutta 72/78 Przedsi biorstwo Higieny Komunalnej Trans-Formers Sp. z o.o. Wrocław, ul. Kurkowa 14 Przedsi biorstwo Usług Komunalnych Van Gansewinkel Sp. z o.o. Oława, ul. Portowa 7 Przedsi biorstwo Gospodarki Komunalnej órawina Sp. z o.o. órawina, ul. Urz dnicza Wrocławskie Przedsi biorstwo Oczyszczania S.A. Wrocław, ul. Traugutta 72/78 Zakład Usług Komunalnych HADLUX Sp. z o.o. Sobótka Sobótka, ul. Warszawska 4 Bracia Strach S.J. Zakład Oczyszczania i Wywozu Nieczysto ci z/s Wrocław, ul. Rychtalska 11 w Cz stochowie 17 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 3.1.3. 3.1.3.1 Odpady opakowaniowe Bilans ilo ciowy i jako ciowy odpadów opakowaniowych Odpady opakowaniowe s wytwarzane przez podmioty gospodarcze (zakłady produkcyjne, jednostki handlowe) oraz przez mieszka ców (sektor komunalny). Selektywnie zbierane odpady opakowaniowe, zarówno w sektorze komunalnym, jak i przez podmioty gospodarcze, klasyfikowane s w grupie 15, podgrupie 15 01. Pozostałe odpady opakowaniowe, zawarte w zmieszanych odpadach komunalnych, s klasyfikowane jako odpady komunalne i wchodz w skład zmieszanych odpadów oznaczonych kodem 20 03 01. W strategii gospodarki odpadami komunalnymi Dolnego l ska obliczono całkowit mas odpadów opakowaniowych w odpadach komunalnych województwa na poziomie 265 900 Mg dla roku 2003, w tym: opakowania z papieru i tektury 86,8 tys. Mg, opakowania szklane 90,6 tys. Mg, opakowania z tworzyw sztucznych 54,5 tys. Mg, opakowania z blachy stalowej 17,8 tys. Mg, opakowania wielomateriałowe 13,8 tys. Mg, opakowania aluminiowe 2,4 tys. Mg. Tabela 3.5 Zawarto opakowa w odpadach komunalnych strumie opakowa papierowe kompozytowe z tworzyw sztucznych szklane z blachy stalowej aluminiowe wska nik wytwarzania komunalnych odpadów opakowaniowych kg/M rok miasto wie 42 5 16 28 5 1 15 2 7 19 2 0 W bilansie tym nie uwzgl dniono opakowa z drewna i tekstyliów, które nie wyst puj raczej w odpadach komunalnych. WPGO zawiera bilans ilo ci odpadów opakowaniowych dla powiatu wrocławskim, został on przyj ty jako miarodajny tak e w niniejszym powiatowym planie gospodarki odpadami. Zestawienie wytworzonych i prognozowanych do wytworzenia ilo ci opakowa w województwie dolno l skim wg KPGO podano w poni szej tabeli 3.6. Obliczenia te wykonano dla przyj tego zało enia, e ilo odpadów opakowaniowych wytworzonych na Dolnym l sku stanowi około 7,7 % ilo ci tych odpadów wytworzonych w kraju. Tabela 3.6 Prognozowane ilo ci wytwarzanych opakowa (Mg) Dolny l sk Polska 2000 2002 2005 2007 264 800 3 438 500 292 100 3 793 000 344 100 4 468 600 367 600 4 773 700 18 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Podane w tabeli ilo ci odpadów opakowaniowych zostały całkowicie przyporz dkowane do odpadów komunalnych, jednak s to całkowite ilo ci tych odpadów, które s wytwarzane zarówno w sektorze gospodarczym, jak i komunalnym. 3.1.3.2 Efekty selektywnej zbiórki opakowa w powiecie wrocławskim Dane ilo ciowe dotycz ce selektywnie zebranych i odzyskanych (poddanych recyklingowi) ilo ci odpadów opakowaniowych w sektorze komunalnym oraz gospodarczym w 2002 roku podaje si na podstawie sprawozda zło onych przez podmioty gospodarcze i gminy do Urz du Marszałkowskiego oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Dane dotycz ce selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych w gminach pochodz ze sprawozdania O -OP 3a [5] sporz dzonego przez Wojewódzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu za rok 2002 na podstawie danych przekazanych przez gminy województwa dolno l skiego. Na terenie powiatu selektywn zbiórk odpadów prowadzi pi gmin (Czernica, K ty Wr., Kobierzyce, w. Katarzyna, Długoł ka) i centrum handlowe zlokalizowane w Bielanach Wr. (gm. Kobierzyce), ponadto na składowisku w Brze ciu (gm. órawina) oraz w Sul cinie (gm. w. Katarzyna) z dostarczanych odpadów mieszanych wydzielane s frakcje surowcowe do recyklingu. Efekty prowadzonej zbiórki opisano w tabeli 3.7. Tabela 3.7 Odpady opakowaniowe zebrane w gminach powiatu wrocławskiego w roku 2002 [5] gmina* K ty Wr. Kobierzyce w. Katarzyna órawina Długoł ka w powiecie rodzaj odpadu tworzywa sztuczne papier, tektura szkło tworzywa sztuczne papier, tektura szkło tworzywa sztuczne szkło tworzywa sztuczne blacha papier tworzywa sztuczne szkło 8,20 2,72 43,36 4,27 3,05 32,04 21,36 14,60 5,70 8,70 9,55 2,20 8,80 ilo odpadów zebranych w przeliczeniu na mieszka ca, kg/Mk 0,47 3,11 0,16 2,48 0,36 3,30 0,26 2,69 1,69 2,84 1,15 0,73 3,07 1,11 1,22 0,12 0,61 0,48 164,55 1,74 ilo zebranych odpadów, Mg ) * [5] nie zawiera danych dot. selektywnej zbiórki w gminie Czernica W 2002 roku zebrano i przekazano do odzysku ł cznie około 165 Mg odpadów opakowaniowych (tabela 3.7). Najwi cej zebrano szkła – blisko 102 Mg, co stanowi około 62 % masy odpadów zebranych selektywnie, około 42 Mg tworzyw sztucznych, około 15 Mg papieru i tektury. W poszczególnych gminach prowadz cych zbiórk , ilo zebranych surowców wahała si od 0,6 do 3,3 kg na mieszka ca, rednio w powiecie (z uwzgl dnieniem mieszka ców gmin nieprowadz cych zbiórki) zebrano około 1,7 kg na mieszka ca. Dla poszczególnych rodzajów odpadów jednostkowe ilo ci wynosiły odpowiednio: 19 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO tworzywa sztuczne papier i tektura szkło blacha stalowa biała 0,12 - 1,69 kg/M, 0,16 - 1,22 kg/M, 0,48 - 2,69 kg/M, 1,11 kg/M. Dla porównania, w tym samym okresie w województwie zbiórk prowadziło około 50 gmin, które zebrały ł cznie 2596,6 Mg odpadów opakowaniowych, z czego przekazały do odzysku i recyklingu 2270,5 Mg. Stanowi to w skali województwa rednio około 0,86 kg zebranych surowców na mieszka ca. 3.1.3.3 Przyj ty system zbiórki Czernica Obecnie na terenie gminy ustawionych jest 16 pojemników do zbiórki tworzyw sztucznych (PET). Obecnie jeden pojemnik do selektywnej zbiórki przypada rednio na 480 mieszka ców. Selektywn zbiórk obsługuje WPO S.A. Długoł ka W 32 (spo ród 40) miejscowo ciach gminy ustawionych jest 37 zestawów dwupojemnikowych. Zbierane s dwie frakcje surowcowe : szkło i tworzywa sztuczne. Planowany jest zakup kolejnych zestawów. Obecnie jeden zestaw pojemników do selektywnej zbiórki przypada mieszka ców. rednio na 500 Selektywna zbiórka obsługiwana jest przez podmiot zewn trzny wybierany w drodze przetargu. K ty Wr. Selektywna zbiórka wprowadzona została na przełomie 1997/98 r. Obecnie na terenie gminy ustawionych jest około 200 pojemników (1,5 i 2,5 m3) w zestawach po trzy. Zestawy ustawione s we wszystkich miejscowo ciach gminy. Zbierane s trzy frakcje: szkło, makulatura oraz tworzywa sztuczne, a ponadto szkoły wyposa ono w pojemniki ze zgniatark na puszki po napojach. Ponadto, na terenie K tów Wr. ustawione s dwa kontenery KP-7 przeznaczone do gromadzenia opakowa papierowych pochodz cych z działalno ci gospodarczej. Obecnie jeden zestaw pojemników do selektywnej zbiórki przypada mieszka ców. rednio na 260 Selektywna zbiórka obsługiwana jest przez ZGK w K tach Wr. Kobierzyce Selektywna zbiórka prowadzona jest od czerwca 2002 r. Obecnie, na terenie gminy ustawione s 144 pojemniki o pojemno ci 1,1 m3 w zestawach po trzy, ponadto 10 zestawów uzupełnionych jest czwartym pojemnikiem (2,5 m3). Zestawy ustawione s we wszystkich miejscowo ciach gminy. Zbierane s trzy frakcje : szkło, makulatura oraz tworzywa sztuczne. Obecnie jeden zestaw pojemników do selektywnej zbiórki przypada mieszka ców. rednio na 250 Selektywna zbiórka obsługiwana jest przez ZGK w K tach Wr. 20 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO w. Katarzyna Na terenie gminy ustawionych jest około 50 pojemników przeznaczonych do gromadzenia szkła i tworzyw sztucznych. Do obsługi selektywnej zbiórki zobowi zany jest administrator składowiska w Sul cinie VKN Polska Sp. z o.o. Poza selektywn zbiórk prowadzon w gminie, na składowisku w Sul cinie z dostarczanych odpadów mieszanych wydzielane s frakcje surowcowe nadaj ce si do recyklingu. órawina Na terenie gminy nie ma pojemników do selektywnej zbiórki dost pnych dla mieszka ców, jedynie na składowisku w Brze ciu z odpadów mieszanych wydzielane s frakcje surowcowe do recyklingu. Centrum handlowe Bielany Wr. Zgodnie z ustaw z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63 poz. 638) [v], jednostki handlu detalicznego o powierzchni handlowej powy ej 2000 m2, s zobowi zane do prowadzenia na własny koszt selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych po produktach w opakowaniach, które znajduj si w ofercie handlowej. Najwi ksze jednostki handlowe zlokalizowane w W le Biela skim s zobowi zane do prowadzenia tego typu zbiórki. Selektywnie zbierane s opakowania szklane, z tworzyw sztucznych, papieru i tektury, zarówno wytwarzane w ramach prowadzonej działalno ci handlowej, jak i dostarczane przez osoby prywatne. W tabeli 3.8 zestawiono ilo ci odpadów opakowaniowych wytworzonych w obiektach handlowych zlokalizowanych w W le Biela skim. Tabela 3.8 Odpady opakowaniowe wytworzone przez podmioty handlowe zlokalizowane w W le Biela skim w roku 2002, zgłoszone do wojewódzkiej bazy danych kod odpadu 150101 150102 3.1.4. nazwa odpadu opakowania z papieru i tektury opakowania z tworzyw sztucznych ilo ci wytworzonych odpadów, Mg 90,70 4,76 Gospodarka odpadami wielkogabarytowymi Zbiórka odpadów wielkogabarytowych w sposób zorganizowany odbywa si sporadycznie. W wi kszo ci przypadków, odpady te s indywidualnie zagospodarowywane przez mieszka ców i w rezultacie, ich udział w masie odpadów deponowanych na składowiskach jest raczej niewielki. Odpady wielkogabarytowe, je li s odr bnie zbierane, odbierane s najcz ciej przy okazji odbierania pozostałych odpadów, czyli metod „wystawki”, obok standardowego pojemnika na odpady. Coraz wi ksz popularno zdobywa odr bny system zbierania odpadów wielkogabarytowych podczas organizowanych okresowo akcji. Ponadto, odpady wielkogabarytowe odbierane s od mieszka ców na zlecenie lub mieszka cy indywidualnie wywo je na gminne składowisko odpadów. W roku 2003, w wybranych miejscowo ciach gminy Długoł ka, zorganizowano dwudniow akcj zbierania i wywozu odpadów wielkogabarytowych. Mieszka cy zostali poinformowani o mo liwo ci wystawienia odpadów przed posesj , a podmiot wyłoniony do obsługi akcji 21 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO usun ł je. Akcja została sfinansowana przez gmin . W roku 2004 planowane jest dwukrotne (wiosn i jesieni ) przeprowadzenie podobnej akcji. 3.1.5. Gospodarka odpadami z oczyszczalni cieków 3.1.5.1 Bilans ilo ciowy osadów ciekowych i innych odpadów Głównym rodzajem odpadów wytwarzanych w komunalnych oczyszczalniach cieków s ustabilizowane osady ciekowe oznaczone kodem 19 08 05. Ze cieków usuwane s ponadto skratki (19 08 01) oraz piasek (19 08 02). Na terenie powiatu wrocławskiego eksploatowanych jest obecnie 15 oczyszczalni cieków. W ka dej gminie zlokalizowana jest oczyszczalnia, która obsługuje miejscow ludno . Najwi ksze oczyszczalnie zlokalizowane s : K tach Wr., Mirkowie (gm. Długoł ka), Sobótce i w. Katarzynie. W najmniejszym stopniu dotychczas rozwi zano problem oczyszczania cieków w gminie Jordanów l ski, poczyniono ju kroki w celu zmiany obecnego stanu i w fazie projektu znajduje si system kanalizacji i oczyszczalnia cieków. Zestawienie danych technicznych oczyszczalni zawarte jest w powiatowym programie ochrony rodowiska. Poni ej, w tabeli 3.9 zestawiono wybrane dane dla 12 oczyszczalni komunalnych. Podano ich przepustowo ci oraz ilo ci aktualnie oczyszczanych cieków, a tak e ilo ci wytwarzanych osadów w przeliczeniu na such mas oraz na osad wilgotny o uwodnieniu 80 %, typowym dla odwadniania w prasach ta mowych. Ponadto na terenie powiatu w gminach K ty Wr., Czernicy i w. Katarzynie zlokalizowane s oczyszczalnie obsługuj ce osiedla mieszkaniowe. Tabela 3.9 gmina Zestawienie ilo ci wytwarzanych skratek, piasku i osadów oczyszczalniach komunalnych powiatu wrocławskiego przepustowo ilo cieków technologiczna oczyszczanych ilo skratek órawina Kobierzyce Sobótka K ty Wr. Długoł ka Mietków Czernica Razem piasku ilo osadów 1800 8,5 360 300 200 175 1470 140 2750 756 200 1000 600 7,5 140 150 100 80 1000 90 1600 450 100 450 16,43 0,21 3,83 4,11 2,74 2,19 27,38 2,46 23,8 12,31 2,74 12,32 18,39 0,23 4,29 4,60 3,07 2,45 30,66 2,76 53,7 13,80 3,07 13,79 30 0,38 7 7,5 5 4 37,1 4,5 80 22,5 1,8 22,5 Mg (uwodn. 80%) 150 1,88 35 37,5 25 20 219 8 185,4 112,5 9 112,5 9159,5 4767,5 110,52 150,81 222,28 915,78 3 Mg/rok m /d w. Katarzyna ilo ciekowych w Mg s.m. ródłem informacji o wytwarzanych osadach były: zbiorcze zestawienia danych o odpadach za rok 2002 przekazane do Urz du Marszałkowskiego, ankiety przeprowadzone w oczyszczalniach cieków, dane z opracowa dotycz cych oczyszczalni, informacje uzyskane podczas wizji lokalnych w oczyszczalniach, 22 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO dane z Krajowego oraz projektu Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami, program ochrony i zagospodarowania wód zlewni rzek l a i Oława. Skratki oraz piasek (zawarto piaskowników) wytwarzane s w mniejszych ilo ciach ni osady ciekowe, jednak stanowi zagro enie dla rodowiska ze wzgl dów sanitarnych, jak i z uwagi na uci liwo (zagniwalno , zapachy itp.). Ilo ci i skład tych odpadów okre la si nast puj co: piasek - rednio 60 dm3 na 1000 m3 oczyszczanych cieków, tj. 0,084 kg/m3 cieków, rednia g sto nasypowa - 1,4 t/m3, strata pra enia 3 %, substancje mineralne 47-67 %, zawarto wody 30-50 %, skratki - rednio 100 dm3 na 1000 m3 oczyszczanych cieków, tj. 0,075 kg/m3 cieków, rednia g sto nasypowa 0,75 t/m3, strata pra enia 23 %, substancje mineralne 7 %, woda 70 %. Skratki i piasek stanowi ł cznie około 16 % masy ustabilizowanych, odwodnionych do 80 % osadów ciekowych. Dane dotycz ce ilo ci wytwarzanych odpadów w oczyszczalniach cieków s szacunkowe, gdy nie zweryfikowano dotychczas tych ilo ci poprzez pomiary masy odpadów rzeczywi cie wytwarzanych, wykorzystywanych i składowanych. Oszacowane ł czne ilo ci odpadów wytwarzanych w oczyszczalniach cieków w powiecie wrocławskim wynosz : osady – około 228,3 Mg s.m., co stanowi około 915,8 Mg o uwodnieniu 80 %, skratki – około 110,5 Mg, piasek – około 150,81 Mg. Przeliczaj c na statystycznego mieszka ca powiatu ilo ci odpadów wynosz : osady – 2,4 kg s.m./M rok, 9,6 kg/M rok o uwodnieniu 80 %, skratki – 1,16 kg/M rok, piasek – 1,58 kg/M rok. Te wska niki byłyby wy sze gdyby wszyscy mieszka cy powiatu byli obsługiwani przez oczyszczalnie cieków. Aktualny stan skanalizowania powiatu szacuje si na podstawie danych z opracowania GUS na około 25,7 %, analizuj c poszczególne gminy oszacowano, i kanalizacja miast obejmuje około 78 % ich mieszka ców, a kanalizacja terenów wiejskich tylko około 20 %. Przeliczaj c ilo ci odpadów na mieszka ców faktycznie obj tych sieci wynios one: osady – 9,3 kg s.m./M rok, tj. 37,4 kg/M rok o uwodnieniu 80 %, skratki – 4,5 kg/M rok, piasek – 6,15 kg/M rok. Obliczona jednostkowa ilo która wynosi 19,4 kg s.m. 3.1.5.2 kanalizacyjn , osadów jest dwukrotnie ni sza od redniej warto ci dla Polski, Charakterystyka jako ciowa osadów ciekowych Oczyszczalnie cieków, wykorzystuj ce osady ciekowe, zgodnie z rozporz dzeniem Ministra rodowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów ciekowych (Dz.U. nr 134, poz. 1140) [x] maj obowi zek wykonywania bada fizyko-chemicznych i biologic0znych tych osadów. W tabeli 3.10 przedstawiono wyniki bada uzyskane z du ych oczyszczalni cieków. Analiz mo liwo ci wykorzystania komunalnych osadów ciekowych przeprowadzono dla oczyszczalni cieków zlokalizowanych w K tach Wrocławskich, wi tej Katarzynie, Sobótce, Mirkowie (gm. Długoł ka), Kobierzycach oraz Mietkowie. Istotne s zawarto ci metali ci kich w osadach ze wzgl du na mo liwo ci ich wykorzystania do ró nych celów. Bior c 23 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO pod uwag zarówno zawarto metali ci kich w osadach, jak i stan sanitarny, osady mo na wykorzysta do rekultywacji na cele rolne tylko w przypadku oczyszczalni w Mietkowie i Sobótce. Ze wzgl du na podwy szon zawarto kadmu w osadach ze wi tej Katarzyny i Kobierzyc, osady te zakwalifikowano do wykorzystania do rekultywacji na cele nierolne. Osady z Mirkowa-Długoł ki, ze wzgl du na nadmiern zawarto cynku nie nadaj si w ogóle do wykorzystania, w warunkach powiatu wrocławskiego sposobem ich unieszkodliwienia jest składowanie. Brak jest danych o stanie sanitarnym osadów z K tów Wr., ze wzgl du na zawarto metali ci kich spełniaj one wymagania dla osadów do wykorzystania w rolnictwie. Przy wykorzystaniu osadów na cele rolne i nierolne, nale y wzi pod uwag warunki, jakie powinna spełnia gleba dla ka dego sposobu wykorzystania osadów. Wymienione rozporz dzenie [x] okre la dopuszczaln dawk osadu ciekowego, wyznaczon dla ka dej partii osadów oddzielnie, posta osadów wprowadzanych do gleby, jak i sposób wprowadzania. Komunalne osady ciekowe nie mog by wprowadzane do gleby podczas wegetacji ro lin przeznaczonych do bezpo redniego spo ycia przez ludzi (art. 4 rozporz dzenia M w sprawie komunalnych osadów ciekowych [x]). Tabela 3.10 Skład fiz.-chem. i zawarto sucha masa substancja organ. azot ogólny azot amonowy fosfor wap magnez odczyn ołów kadm chrom mied nikiel rt cynk ywe jaja paso ytów Salmonella 3.1.5.3 jednostka K ty Wr. % % sm % sm % sm % sm % sm % sm pH mg/kg sm mg/kg sm mg/kg sm mg/kg sm mg/kg sm mg/kg sm mg/kg sm 19,55 55,20 3,70 7,04 46,0 5,1 153,4 194,3 61,3 0,3465 1790,0 szt./kg sm ywych jaj paso ytów w osadach z oczyszczalni w. Katarzyna Mietków Sobótka MirkówDługołeka Kobierzyce 1,05 7,38 3,38 0,022 1,18 18,2 5,9 0,08 0,39 17,3 67,15 4,88 1,45 0,175 5,48 0,89 – 0,38 0,74 15,56 7,3 15,07 13,73 140,6 272,5 87,02 1654,0 6,8 53,0 4,2 32,8 182,3 65,2 0,428 1990,0 7,4 22,5 1,05 17,5 42,3 19,0 0,0913 296,3 7,3 0,775 2,88 17,70 158,5 9,88 0,123 2334 19,23 58,8 0,59 0,078 2,33 3,01 0,51 6,47 41,5 10,3 109 224 67,5 0,49 2116 br. danych br. danych < 10 <10 nie wyst. nie wyst. br. danych br. danych nie wyst. nie wyst. nie wyst. nie wyst. 72,59 Aktualny stan odzysku i unieszkodliwiania odpadów z oczyszczalni cieków Obecnie, osady ciekowe wytwarzane w powiecie wrocławskim w głównej mierze wykorzystywane s do rekultywacji składowisk odpadów. Z dostarczonych danych, dotycz cych opłat za składowanie na eksploatowanych składowiskach komunalnych w powiecie wrocławskim wynika, e osady ciekowe składowane były w 2002 roku tylko na jednym składowisku w Stró y (gm. Mietków) w ilo ci 37,8 Mg, natomiast na składowisku Brze ciu (gm. órawina) zdeponowano 4 Mg skratek. adne z pozostałych składowisk komunalnych nie wykazuje składowania osadów ciekowych. 24 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 3.1.6. Odzysk i unieszkodliwianie odpadów Odzysk odpadów komunalnych dotyczy zasadniczo czystych frakcji pochodz cych z selektywnej zbiórki. Recyklingiem jest wykorzystanie np. papieru, szkła, tworzyw sztucznych lub metali w procesie produkcyjnym, w którym otrzymuje si nowe materiały lub produkty o charakterze pierwotnym lub wtórnym. Kompostowanie lub fermentacja czystych frakcji odpadów, z wytworzeniem kompostu lub/oraz biogazu, zaliczane s do procesów recyklingu organicznego. Odzysk energii z odpadów polega na ich wykorzystaniu jako ródła energii, zast puj cego paliwa pierwotne. Obecnie, na terenie powiatu nie prowadzi si unieszkodliwiania odpadów przed składowaniem. adne składowisko nie spełnia wymaga okre lonych w ustawie o odpadach [i], zgodnie z którymi odpady usuwane na składowiska powinny by wcze niej poddane przekształceniu biologicznemu, fizycznemu lub chemicznemu oraz sortowaniu. Na wszystkie składowiska komunalne usuwane s odpady surowe, tj. nieprzekształcone. Na terenie powiatu nie prowadzi si równie recyklingu organicznego odpadów biorozkładalnych. Obecnie, w powiecie eksploatowanych jest dziewi składowisk odpadów komunalnych. S to obiekty bardzo zró nicowane, zarówno pod wzgl dem wielko ci, jak równie stanu technicznego i wyposa enia. e trz w. po bni cki pow. icki ole n składowisko komunalne instalacja odzysku odpadów komunalnych inwestycja planowana Długoł ka 1 re dz ki Wrocław po w . 2 Czernica 9 K ty Wr. w. Katarzyna 3 8 Kobierzyce Mietków órawina 5 w. po Nasławice w. po i sk aw ł o 4 dn wi i ick Sobótka 7 Jordanów l. p eli trz .s ow i sk 6 pow . dzie r on iows ki Rys. 3.3. Lokalizacja składowisk odpadów komunalnych na terenie powiatu wrocławskiego 25 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Ł cznie, składowiska powiatu wrocławskiego dysponuj około 140 tys. Mg wolnej zdolno ci składowania, czyli przy oszacowanej ilo ci odpadów w powiecie na poziomie około 27 tys. Mg wystarczyłaby ona na około 5 lat. Z uwagi na gminny charakter składowisk oraz składowanie cz ci odpadów komunalnych na składowiskach poza z terenem powiatu, czas eksploatacji poszczególnych obiektów b dzie si znacz co ró nił. Pełne wyposa enie składowiska obejmuje elementy, których istnienie ma bezpo redni wpływ na warunki eksploatacji i bezpiecze stwo składowiska w fazie eksploatacji, tj.: uszczelnienie niecki składowiska, drena odcieków, wag samochodow , sprz t do mechanicznego plantowania i zag szczania odpadów, system monitoringu rodowiska, pas zieleni izolacyjnej, ogrodzenie. Lista ta zawiera zarówno elementy, których wprowadzenie jest mo liwe jedynie przed rozpocz ciem składowania (uszczelnienie, drena ), jak i te, które mo na wprowadza w dowolnym momencie funkcjonowania obiektu, ale ich istnienie ma zasadnicze znaczenie dla efektywno ci funkcjonowania składowiska (waga, kompaktor) jak równie jego bezpiecze stwa (ogrodzenie i system monitoringu rodowiska). Jedynie składowiska w Bielawie, Stró y i Sul cinie posiadaj wszystkie wymienione powy ej elementy wyposa enia. Lokalizacj składowisk odpadów przedstawiono na rys. 3.3. Przewiduje si konieczno 3.1.6.1 komunalnych na terenie powiatu wrocławskiego zamkni cia do ko ca 2005 roku 6 składowisk. Istniej ce obiekty Składowisko w Bielawie (gm. Długoł ka) – nr 1 na rys. 3.3 Składowisko obsługuj ce gmin znajduje si we wsi Bielawa. Obiekt nowy, posiada uszczelnienie w postaci geomembrany i maty Bentofix, dno zabezpieczone jest geowłóknin . Wyposa one jest w drena i zbiornik odcieków, dwie studnie odgazowuj ce, wag samochodow i brodzik. Pod dnem składowiska zainstalowany jest system sensorowego monitorowania szczelno ci geomembran. Całkowita pojemno kwatery wynosi 30,5 tys. m3 i wypełniona jest w kilkunastu procentach. Składowisko w Ratowicach (gm. Czernica) – nr 2 na rys. 3.3 Obiekt funkcjonuj cy od 1994 roku, przeznaczony jest jedynie do obsługi indywidualnych dostawców z terenu gminy. Odpady odbierane od mieszka ców przez podmioty gospodarcze, usuwane s na składowiska poło one poza terenem gminy. Obiekt składa si z dwóch oddzielonych grobl kwater, przy czym wykonano i eksploatuje si jedn . Dno kwatery uszczelnione jest foli PVC i wyposa one w drena odcieków z dwiema studniami. Składowisko zajmuje wyrobisko po kopalni kruszywa o powierzchni 1,16 ha (0,46 ha kwatera eksploatowana, 0,7 ha - kwatera II). Ł czna pojemno składowiska wynosi 47,25 tys. m3, gł boko wyrobiska 4,5 m, ponadto składowisko otoczone jest wałem ziemnym o wysoko ci 1 m. Kwatera I wypełniona jest w około 60 %. 26 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Składowisko wchodz ce w skład ZUiROK w Sul cinie (gm. w. Katarzyna) – nr 3 na rys. 3.3 Składowisko obsługuj ce gmin wi ta Katarzyna, wchodz ce w skład Zakładu Utylizacji i Recyklingu Odpadów Komunalnych we wsi Sul cin, zostało uruchomione w 2003 roku. Obecnie eksploatowana jest pierwsza kwatera składowania odpadów oraz przygotowywana jest płyta kompostowni odpadów zielonych. Docelowo, w skład ZUiROK maj wej : cztery kwatery składowania odpadów (uruchamiane sukcesywnie w miar wypełniania poprzednich), kompostownia odpadów zielonych, stanowisko sortowania, przygotowania do sprzeda y i magazynowania odpadów z selektywnej zbiórki, Ponadto, administrator składowiska planuje uruchomi na terenie przewidzianym pod kolejne kwatery plantacj ro lin energetycznych. Składowisko przewidziane jest głównie do obsługi gminy wi ta Katarzyna. Obecnie eksploatowana kwatera winna zapewni przyj cie odpadów przez okres co najmniej 7 lat. Docelowo składowisko przyj ma około 830 tys. m3, czyli ponad 200 tys. Mg odpadów. Składowisko posiada pełne wyposa enie techniczne (oprócz kompaktora). Składowisko w Brze ciu (gm. órawina) – nr 4 na rys. 3.3 Składowisko eksploatowane od roku 1998, zajmuje wyrobisko po kopalni wiru o powierzchni około 0,7 ha, gł boko ci 7,5 m i pojemno ci około 20,25 tys. m3. Dno składowiska nie posiada uszczelnienia oraz systemu ujmowania odcieków. Jest ogrodzone, posiada brodzik dezynfekcyjny, kontener dla załogi, wiat dla spycharki, zasilanie w energi elektryczn , o wietlenie terenu. Odpady s plantowane i zag szczane spychaczem. Obok kwatery składowania odpadów znajduje si betonowy zbiornik do zakiszania kiszonki, który po wypełnieniu kwatery przewidywany jest do składowania odpadów. Pojemno zbiornika 8,6 tys. m3. Składowisko w Cieszycach (gm. Kobierzyce) – nr 5 na rys. 3.3 Składowisko podpoziomowe z cz ci nadpoziomow , zlokalizowane w starym wyrobisku po kopalni piasku, o powierzchni około 2 ha i kubaturze 53 tys. m3. Poza ogrodzeniem i spychaczem, obiekt pozbawiony jest jakiejkolwiek infrastruktury technicznej. Na składowisku nie prowadzono dotychczas bada oddziaływania na rodowisko naturalne. Składowisko wypełnione jest w około 70 %. Korzystne jest, aby składowisko funkcjonowało do momentu wypełnienia wyrobiska, które zajmuje, z drugiej jednak strony z uwagi na aktualny stan techniczny dostosowanie go do wymaga stawianych składowiskom odpadów jest nierealne. Tak wi c prawdopodobn dat zako czenia eksploatacji obiektu b dzie koniec roku 2005. Gminny plan zagospodarowania przestrzennego przewiduje utworzenia nowego składowiska odpadów na terenie o powierzchni do 11 ha. Składowisko w Dankowicach (gm. Jordanów l.) – nr 6 na rys. 3.3 Składowisko obsługuj ce gmin znajduje si we wsi Dankowice. Wykonane jest jako podpoziomowe w starym wyrobisku po piaskowni. Poło one na wzgórzu w odległo ci około 2 km od zabudowy mieszkalnej. Składowisko jest ogrodzone, cho stan techniczny ogrodzenia nie wyklucza dost pu osób nieuprawnionych. Okresowo na składowisku pracuje spychacz. Pozostała pojemno m3. składowiska około 60 % pojemno ci pocz tkowej, czyli około 17,4 tys. 27 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Składowisko w Strzegomianach (gm. Sobótka) – nr 7 na rys. 3.3 Składowisko zlokalizowane w obr bie wsi Strzegomiany przewidziane jest wył cznie do obsługi gminy Sobótka. Dotychczas zdeponowano 359,5 tys. m3 odpadów, co stanowi 90-95 % pojemno ci składowiska. Wg projektu, składowisko ma pojemno 360 tys. m3. Ilo odpadów dotychczas zdeponowanych odpowiada tej ilo ci, jednak ze wzgl du na procesy rozkładu substancji organicznej w zdeponowanych odpadach oraz mechaniczne zag szczanie zło a, składowisko nie jest wypełnione. Istnieje mo liwo powi kszenia pojemno ci składowiska poprzez podniesienie rz dnej składowanych odpadów ponad otaczaj cy teren. Było by to uzasadnione z punktu widzenia przywrócenia pierwotnego kształtu wzniesienia, na którego wierzchołku znajdowała si kopalnia piasku, zaj ta nast pnie przez składowisko. Składowisko w Stró y (gm. Mietków) – nr 8 na rys. 3.3 Obiekt zaprojektowany, wykonany i eksploatowany z dbało ci . Wyposa ony w spychacz, wag samochodow , brodzik dezynfekcyjny, system zbierania odcieków i odgazowania. Składowisko eksploatowane jest od roku 1999. Pojemno składowiska 17,7 tys. m3. Przewidywana data zamkni cia 2020 r. Istnieje mo liwo rozbudowy składowiska, jednak nawet po rozbudowie obiekt b dzie niewielki. Składowisko wypełnione jest w około 30 %. Składowisko obsługuje jedynie gmin Mietków. Eksploatacja, ze wzgl du na mał skal przedsi wzi cia, jest bardzo kosztowna. Istniej ce zaplecze mo e by wykorzystane w przypadku rozbudowy obiektu. Składowisko w So nicy (gm. K ty Wr.) – nr 9 na rys. 3.3 Składowisko wykonane jako podpoziomowe zajmuje wyrobiska po kopalni gliny i iłów o powierzchni 0,87 ha. Ł czna pojemno składowiska wynosi około 40 tys. m3, z czego do zapełnienia pozostało około 8 tys. m3. Podwy szenie rz dnej wierzchowiny składowiska pozwoliłby na przedłu enie funkcjonowania kwatery o około 4-5 lat. Budowa nowej kwatery pozwoliłaby eksploatowa obiekt przez kolejne 12-15 lat. Składowisko wyposa one jest w brodzik dezynfekcyjny, drena odcieków ze studni odcieków, spychacz do plantowania i zag szczania odpadów. Dno składowiska posiada uszczelnienie naturalne, a skarpy zostały zaizolowane geomembran . Obiekt przeznaczony do obsługi mieszka ców gminy K ty oraz jednej wsi z gminy Mietków. W najbli szym czasie wyłoniony zostanie podmiot wiadcz cy w gminie usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych, który zostanie zobowi zany do unieszkodliwiania odpadów poza terenem gminy K ty Wr. Na składowisku w So nicy składowane b d odpady komunalne wytwarzane przez podmioty obsługiwane przez wła ciciela składowiska – ZGK Sp. z o.o. w K tach Wr. Projekt przewidywał wypełnienie składowiska do roku 2006, ale prawdopodobne jest, e nast pi to ju na przełomie lat 2004/05. 28 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 3.1.7. 3.1.7.1 Koszty gospodarowania odpadami komunalnymi Odpady zmieszane Aktualne koszty gospodarki odpadami s wypadkow wielu czynników, takich jak: bie ce koszty odbierania oraz składowania odpadów, decyzje rad gmin ustalaj ce maksymalne stawki opłat za usuwanie odpadów na terenie danej gminy, całkowita liczba pojemników obsługiwanych na danym terenie przez okre lon firm , konkurencja o pozyskanie odpadów przez firmy odbieraj ce odpady, opłaty za składowanie odpadów, poniesione nakłady inwestycyjne na zakup pojemników, samochodów i budow składowiska, obsługa kredytów oraz amortyzacja pojemników, samochodów, składowiska. W poszczególnych gminach funkcjonuj ró ne systemy naliczania opłat za wywóz odpadów mieszanych: od pojemno ci wykorzystywanego pojemnika - najcz ciej, opłata zryczałtowana od mieszka ca, uzale niona od stopnia wypełnienia pojemnika. Ceny jednostkowe brutto za opró nienie najcz wynosiły w powiecie wrocławskim: pojemnik 110 dm3 około 4-5 zł pojemnik 1100 dm3 około 30-35 zł pojemnik KP-7 około 140 zł ciej stosowanych pojemników w 2003 roku W przypadku opłat zryczałtowanych, wynosz one 1,74-2,18 zł miesi cznie od osoby. Zgodnie z art. 61 ustawy o odpadach [i], koszt przyj cia odpadów na składowisko powinien obejmowa wszystkie składniki zwi zane z budow , eksploatacj , zamkni ciem, rekultywacj oraz monitoringiem składowiska w okresie eksploatacyjnym i poeksploatacyjnym. Cen uwzgl dniaj c wszystkie składniki szacuje si na 80-120 zł/Mg w zale no ci od wielko ci składowiska. Małe składowiska o pełnym wyposa eniu powinny mie ceny wy sze, cho by ze wzgl du na wi kszy udział tzw. stałych kosztów w cenie składowania. W powiecie wrocławskim cena za przyj cie odpadów na składowisko waha si w granicach 20-30 zł/m3, 42-75 zł/Mg i zwykle jest ni sza dla mieszka ców gminy dowo cych odpady własnym transportem. Koszty zamykania i rekultywacji składowisk musz by ponoszone z dodatkowych rodków pozyskiwanych na ten cel. S to rodki z bud etów gminnych, kredyty, rodki pomocowe. Wpływy ze składowania odpadów na gminnych składowiskach (stanowi cych zakłady bud etowe) s odprowadzane do bud etów gmin, z których powracaj jako nakłady na zamkni cie i rekultywacj składowisk. Jest to wi c po rednie finansowanie przynajmniej cz ci tych kosztów z wpływów za przyj cie odpadów na składowisko. 3.1.7.2 Selektywna zbiórka w gminach Ł czny koszt zebrania i przekazania odpadów opakowaniowych do odzysku wyniósł w 2002 roku blisko 180 tys. zł. Ponadto nieznane s koszty poniesione na obsług selektywnej zbiórki prowadzonej w gminie órawina. redni jednostkowy koszt poniesiony na zebranie i przekazanie do odzysku 1 Mg odpadów opakowaniowych wyniósł w 2002 roku 1240 zł. Dla poszczególnych materiałów, koszty zbierania i przekazania do odzysku wynosiły: tworzywa sztuczne 409 - 8655 zł/Mg, 29 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO papier i tektura szkło aluminium 4857 zł/Mg, 200 - 561 zł/Mg, 9179 zł/Mg. Trudno jest oceni na ile te koszty s realne i zwi zane wył cznie z selektywn zbiórk poszczególnych materiałów, gdy nie jest znany sposób ich obliczania przez gminy, które dostarczyły sprawozdania do WFO iGW. Całkowity koszt poniesiony przez gminy w województwie dolno l skim na zebranie i przekazanie odpadów do odzysku i recyklingu wyniósł w 2002 roku około 2,438 mln złotych, co stanowi rednio około 938,9 złotych na Mg odpadów zebranych oraz 1073,7 złotych na Mg odpadów przekazanych do odzysku i recyklingu. Bardzo mało jest wiarygodnych danych dotycz cych kosztów selektywnej zbiórki odpadów. Koszty te powinny obejmowa , zarówno bie ce koszty obsługi systemu, jak i koszty obsługi kapitału zainwestowanego w t zbiórk (pojemniki, samochody do wywozu odpadów, miejsca wst pnego sortowania lub linie sortownicze). Wpływy ze sprzeda y zebranych materiałów obni aj całkowite koszty selektywnej zbiórki. Dane podane przez gminy s bardzo niespójne i odczuwa si wra enie, e rzeczywiste koszty zbiórki selektywnej nie s znane. Nie ulega adnej w tpliwo ci, e koszt selektywnej zbiórki znacznie przekracza wpływy ze sprzeda y odzyskanych materiałów. Wydaje si , e zasadnicz przyczyn tak wysokich kosztów selektywnej zbiórki materiałów jest przede wszystkim mała skala tej zbiórki, a w szczególno ci relatywnie małe ilo ci zbieranych selektywnie materiałów. Powoduje to wysokie obci enie ka dego zbieranego Mg tzw. kosztami stałymi. Tabela 3.11 Koszty zbiórki odpadów opakowaniowych w gminach powiatu wrocławskiego w 2002 roku [5] gmina K ty Wr. Kobierzyce w. Katarzyna órawina Długoł ka rodzaj odpadu tworzywa sztuczne papier, tektura szkło tworzywa sztuczne aluminium szkło tworzywa sztuczne szkło tworzywa sztuczne blacha papier tworzywa sztuczne szkło w powiecie całkowite zł 23 638 13 212 14 201 36 960 27 995 17 985 8 742 2 926 koszty jednostkowe zł/Mg 2 883 4 857 306 8 655 9 179 561 409 200 - - 32 485 2 953 178 144 1 240* Pomimo braku wystarczaj cej liczby danych, obserwuje si wyst puj c tak e w innych regionach kraju sytuacj , e wpływy ze sprzeda y selektywnie zebranych materiałów stanowi ok. 20-25 % kosztów tej zbiórki. Gminy upatruj swoje szanse na zmniejszenie obci enia kosztami selektywnej zbiórki w opłatach recyklingowych od organizacji odzysku za zebranie odpadów opakowaniowych. Organizacje odzysku zainteresowane s du ymi ilo ciami selektywnie zbieranych materiałów 30 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO o odpowiedniej czysto ci. Du e gminy mog zapewni takie ilo ci, małym jest znacznie trudniej, co tak e przemawia za organizowaniem wspólnej mi dzygminnej gospodarki odpadami. Tabela 3.12 Przykładowe zestawienia kosztów selektywnej zbiórki (ł cznie ze wst pnym sortowaniem) oraz wpływów z tytułu sprzeda y zgromadzonych materiałów. materiał papier butelki PET szkło 3.2. koszty, zł/Mg 303 – 567 2494 - 2550 200 – 555 wpływy, zł/Mg 58 – 100 473 – 700 10 – 125 Prognoza zmian 3.2.1. Skład odpadów Przyj to, e zmiana składu morfologicznego odpadów w powiecie wrocławskim odpowiada b dzie zmianie składu odpadów w województwie opisanej w strategii wojewódzkiej [2]. Nale y spodziewa si , e obecne znaczne dysproporcje składu pomi dzy odpadami z terenów miejskich i wiejskich b d si powoli zaciera . Szacowane zmiany składu odpadów w ci gu najbli szych lat przedstawiono w tabeli 3.13 oraz na rysunku 3.4. Najwi kszy wzrost udziału w masie odpadów zmieszanych zaobserwowany zostanie w przypadku gruzu i innych odpadów budowlanych. Zakłada si , e nie ulegnie zmianie zawarto frakcji surowcowych (około 45 % masy odpadów wytwarzanych) – wzro nie udział opakowa , ale odb dzie si on kosztem spadku zawarto ci pozostałych surowców. Najwi kszy spadek udziału zanotuj frakcja mineralna drobna oraz frakcja biorozkładalna. 3.2.2. 3.2.2.1 Ilo odpadów Odpady komunalne Prognozowane zmiany całkowitej ilo ci odpadów komunalnych s wypadkow zmiany liczby ludno ci w powiecie oraz jednostkowego wska nika wytwarzania odpadów. Na podstawie Rocznika Statystycznego Województwa Dolno l skiego z 2001 roku przyj to nast puj ce dane dotycz ce rozwoju ludno ci powiatu wrocławskiego: rok 2000 – 95,4 tys. mieszka ców, rok 2006 – 95,8 tys. mieszka ców, rok 2010 – 97,4 tys. mieszka ców, rok 2015 – 99,1 tys. mieszka ców. Przewiduje si do roku 2015 około 4% wzrost liczby mieszka ców powiatu (w porównaniu z rokiem 2000). Na podstawie zmiany składu odpadów, oszacowano zmiany całkowitej ilo ci wytwarzanych w powiecie odpadów komunalnych. Przewiduje si wzrost całkowitej ilo ci wytwarzanych odpadów z 27,4 tys. Mg obecnie, do 31,1 tys. Mg w roku 2006, 35,4 tys. Mg w roku 2010 i 41,7 tys. Mg w roku 2015. O ile nie zostan podj te skuteczne działania maj ce na celu zapobieganie wytwarzaniu odpadów oraz minimalizacj ilo ci wytwarzanych odpadów, prognozowany jest wzrost 31 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO jednostkowego wska nika wytwarzania odpadów z 287 kg/Mk obecnie, do 325 kg/Mk w roku 2006, 363 kg/Mk w roku 2010 i 420 kg/Mk w roku 2015 (tabela 3.13). gruz i inne odpady budowlane 100% odpady wielkogabarytowe odpady mineralne i frakcja drobna odpady niebezpieczne 75% inne surowce opakowania biofrakcja 50% 25% 0% 2004 Rys. 3.4 2006 2010 2015 Prognozowana zmiana struktury odpadów wytwarzanych do roku 2015 Tabela 3.13 Prognozowana zmiana składu odpadów komunalnych w powiecie wrocławskim do roku 2015 (% masy) 2004 2006 2010 2015 odpady kuchenne odpady zielone papierowe kompozytowe z tworzyw sztucznych szklane stalowe aluminiowe papier tworzywa szt. szkło metale tekstylia odpady mineralne frakcja drobna odpady wielkogabarytowe odpady budowlane odpady niebezpieczne 12,9% 1,9% 6,6% 1,0% 4,4% 7,9% 1,3% 0,1% 5,4% 9,4% 0,5% 2,3% 2,3% 4,7% 13,1% 7,0% 18,2% 0,8% 12,9% 1,9% 6,3% 1,0% 4,8% 7,9% 1,5% 0,2% 5,3% 9,2% 0,5% 2,2% 2,3% 4,6% 12,2% 7,3% 19,1% 0,8% 12,6% 1,9% 5,8% 1,1% 5,8% 7,8% 1,8% 0,2% 5,2% 8,8% 0,5% 2,1% 2,3% 4,3% 10,6% 7,8% 20,8% 0,8% 12,3% 1,9% 6,3% 1,1% 6,3% 8,3% 1,9% 0,2% 5,0% 7,9% 0,5% 1,9% 2,2% 4,2% 8,0% 7,0% 24,1% 0,7% 10,8% 1,8% 7,1% 1,2% 7,1% 9,2% 2,0% 0,3% 4,4% 5,8% 0,5% 1,7% 2,1% 4,0% 5,6% 6,1% 29,5% 0,6% 2004-15 Mg 50 206 7 935 26 788 4 771 26 127 35 119 7 752 925 20 531 31 912 1 975 8 032 9 146 17 484 34 713 29 075 101 657 3 002 Mg kg/M 27 401 287 28 509 298 31 159 325 35 379 363 41 678 420 417 149 4 209 inne opakowania 2003 razem 32 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 3.14 Prognozowane ilo ci odpadów komunalnych wytwarzanych w poszczególnych gminach powiatu wrocławskiego (Mg) Rys. 3.5 gmina Czernica Długoł ka Jordanów l. K ty Wr. Kobierzyce Mietków Sobótka w. Katarzyna órawina 2003 1 956 4 686 768 5 459 3 064 1 002 4 454 4 010 2 001 2006 2 269 5 434 890 6 127 3 554 1 162 4 905 4 497 2 320 2010 2 617 6 268 1 027 6 881 4 100 1 340 5 420 5 046 2 677 2015 3 138 7 517 1 232 8 005 4 916 1 607 6 186 5 865 3 210 powiat 27 401 31 159 35 379 41 678 Wytwarzane odpady komunalne w gminach powiatu wrocławskiego – stan aktualny oraz prognoza do roku 2015 Przewiduje si , e w latach 2004-2015: statystyczny mieszkaniec powiatu wytworzy około 4,2 Mg odpadów, 33 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO w skali powiatu wytworzonych zostanie około 417 tys. Mg odpadów wymagaj cych odzysku b d unieszkodliwienia. Dane dotycz ce prognozy ilo ci odpadów komunalnych wytwarzanych w poszczególnych gminach do roku 2015 przedstawiono w tabeli 3.14 oraz na rys. 3.5. Za Strategi przyj to, e odpady z terenów wiejskich b d zmienia si bardziej dynamicznie ni odpady wytwarzane na terenach miejskich, wi c wzrost ilo ci odpadów wytwarzanych w gminach wiejskich w latach 2004-15 wyniesie około 50 %, a w gminach miejskich w tym samym okresie około 20%. 3.2.2.2 Komunalne osady ciekowe Komunalne oczyszczalnie cieków na terenie powiatu wrocławskiego s niedoci one, co wynika z braku sieci kanalizacyjnych, zwłaszcza na terenach wiejskich. W województwie dolno l skim w 2000 roku ok. 68,64 % mieszka ców było przył czonych do oczyszczalni cieków (w powiecie wrocławskim tylko ok. 25,7 %, jest to najni szy wska nik w województwie), a prognozowany jest wzrost do 91,42 % w roku 2015. W poszczególnych gminach miejskich i wiejskich planowana jest rozbudowa kolektorów kanalizacyjnych oraz lokalnych systemów oczyszczania cieków. Terminy realizacji s uzale nione od pozyskiwania rodków finansowych. Obecnie stopie skanalizowania w miastach powiatu jest du o wy szy ni na terenach wiejskich. Wykonane szacunki wykazuj , i ok. 78 % ludno ci miast korzysta z kanalizacji, podczas gdy ludno wsi tylko w ilo ci poni ej 20 %. Gdyby przyj identyczne tempo wzrostu liczby mieszka ców obsługiwanych przez oczyszczalnie w powiecie wrocławskim, jak w województwie dolno l skim, uzyskano by nast puj ce odsetki mieszka ców obsługiwanych przez oczyszczalnie cieków: w roku 2002 – 26 %, w roku 2005 – 40 %, w roku 2010 – 50 %, w roku 2015 – 60 %. Odpowiadaj ce tym wska nikom ilo ci osadów o uwodnieniu 80 % wynios : w roku 2002 – 915,8 Mg/rok, w roku 2005 – 1044 Mg/rok, w roku 2010 – 1148 Mg/rok, w roku 2015 – 1263 Mg/rok. W rzeczywisto ci, nale y spodziewa si jednak wy szego tempa kanalizowania osiedli wiejskich, korekty bilansu osadów nale y przeprowadzi podczas kolejnych weryfikacji planu w odst pach czteroletnich. 3.2.3. Przyszło istniej cych obiektów gospodarki odpadami Przewiduje si , e spo ród 9 eksploatowanych obecnie składowisk sze b dzie stopniowo wył czanych w eksploatacji. Mo liwa jest eksploatacja po roku 2005 trzech składowisk komunalnych: w Bielawie (gm. Długoł ka), w Sul cinie (gm. w. Katarzyna) oraz w Stró y (gm. Mietków), co wynika z ich stanu technicznego oraz stosunkowo du ych rezerw pojemno ci (dla obsługi gmin, w których s zlokalizowane). Składowisko w Bielawie Całkowita pojemno wybudowanej kwatery wynosi około 30,5 tys. m3. Czas jej eksploatacji, szacowany na podstawie rocznych ilo ci odpadów z terenu gminy na poziomie 2146 Mg, okre lono na około 11 lat. 34 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO W roku 2002 składowisko w Bielawie przyj ło około 2,2 tys. Mg odpadów z terenu gminy Długoł ka, a oszacowana w niniejszym opracowaniu, na podstawie zało e KPGO [1], ilo odpadów komunalnych z terenu gminy jest około dwukrotnie wi ksza. Ta ró nica wynika z tego, e znaczna cz wytwarzanych odpadów jest wywo ona na składowiska poza terenem gminy. Gdyby wszystkie odpady z terenu gminy były dostarczane na składowisko w Bielawie, czas eksploatacji kwatery I byłby znacznie krótszy i wyniósłby około 6 lat. Przy zachowaniu dotychczasowych ilo ci składowanych odpadów kwatera I b dzie mogła funkcjonowa zało one 11 lat (do roku 2012). Zarówno koszty budowy i eksploatacji drugiej kwatery składowania odpadów, jak i koszty budowy instalacji mechaniczno-biologicznej obróbki odpadów (wymóg składowania odpadów przetworzonych) b d bardzo wysokie, wi c trudne do ud wigni cia przez mieszka ców gminy. Racjonalne wydaje si , aby eksploatacja składowiska gminnego zako czyła si wraz z wypełnieniem obecnie eksploatowanej kwatery. Składowisko w Sul cinie Docelowo, składowisko w Sul cinie składa ma si z czterech kwater składowania odpadów, instalacji sortowania, kompostowni odpadów zielonych, a tak e instalacji stabilizacji biologicznej odpadów mieszanych. Obecnie rozpocz to eksploatacj kwatery I, która zgodnie z umow pomi dzy wła cicielem składowiska, a jego zarz dzaj cym zapewni odbiór odpadów z terenu gminy przez okres 10 lat. Składowisko w Stró y Całkowita pojemno wybudowanej kwatery wynosi około 23,6 tys. m3 (około 10,7 tys. Mg). Czas jej eksploatacji okre lono na około 10 lat. Wg informacji zarz dzaj cego, składowisko obsługuje jedynie gmin Mietków. W roku 2002 przyj ło około 1,3 tys. Mg odpadów, czyli o około 30 % wi cej ni ilo odpadów z terenu gminy oszacowana w niniejszym opracowaniu na podstawie zało e KPGO [1]. Przy zachowaniu dotychczasowych ilo ci składowanych odpadów kwatera I b dzie mogła funkcjonowa około 8-9 lat (do roku 2008). Zarówno koszty budowy i eksploatacji drugiej kwatery składowania odpadów, jak i koszty budowy instalacji mechaniczno-biologicznej obróbki odpadów (wymóg składowania odpadów przetworzonych) b d bardzo wysokie, wi c trudne do sfinansowania przez gmin . Racjonalne wydaje si , aby eksploatacja składowiska gminnego zako czyła si po wypełnieniu obecnie eksploatowanej kwatery. 3.2.3.1 Plan oraz rozwi zania techniczne zamkni cia i rekultywacji składowisk Dotychczasowy sposób zamkni cia i rekultywacji składowisk odbiega najcz ciej od przyj tych standardów w dyrektywie składowiskowej UE oraz w rozporz dzeniu Ministra rodowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymaga dotycz cych lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamkni cia, jakim powinny odpowiada poszczególne typy składowisk odpadów (Dz.U. nr 61, poz. 549) [xi]. Składowiska wymagaj prawidłowego zamkni cia i rekultywacji. Uszczelnienie wierzchowiny składowiska po zako czeniu jego eksploatacji musi by powi zane z programem odgazowania. Zbyt szybkie odci cie dopływu wód opadowych do zło a składowiska mo e spowodowa zahamowanie lub znaczne spowolnienie tempa procesu fermentacji odpadów. Brak szczelno ci wierzchowiny z kolei powodowa b dzie migracj powietrza do zło a, je li b dzie ono odgazowywane w sposób wymuszony, tj. przy podci nieniu. Kompromisowym rozwi zaniem jest wprowadzenie 35 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO dodatkowego nawadniania składowiska odciekami wprowadzanymi pod uszczelnion warstw wierzchowiny. Dyrektywa składowiskowa UE zaleca zastosowanie nast puj cych warstw na wierzchowinie składowiska, licz c od zło a odpadów: drena u gazowego, trudnoprzepuszczalnego uszczelnienia mineralnego, warstwy drena owej (dla wód opadowych), min. 0,5 m grubo ci, pokrywy glebowej, min. 1,0 m grubo ci (wzbogaconej np. osadami ciekowymi lub innymi odpadami organicznymi, kompostem itp.). Dwuetapowy sposób zamkni cia i rekultywacji jest zalecany dla nowych składowisk o skutecznie zabezpieczonym podło u. Wówczas w pierwszym etapie układa si cienk warstw przykrywaj c z gruntu półprzepuszczalnego, umo liwiaj cego infiltracj wody do zło a odpadów i efektywne jego odgazowanie. W drugim etapie, po zako czeniu zasadniczej fazy odgazowania, układa si ostateczn , czterowarstwow pokryw rekultywacyjn . Wymienione rozporz dzenie M [xi] nie okre la tak szczegółowo, jak dyrektywa, sposobu wykonania warstwy przykrywaj cej wierzchowin składowiska, pozostawiaj c du o swobody projektantowi rekultywacji. 3.3. Zało one cele Zintegrowana gospodarka odpadami jest procesem systematycznego wdra ania rozwi za organizacyjnych technologicznych i strategicznych, zapewniaj cych minimalizacj wytwarzania odpadów oraz racjonalny odzysk lub unieszkodliwianie wszystkich wytwarzanych odpadów przy spełnieniu wymaga ochrony rodowiska oraz minimalizacji całkowitych kosztów. Wdro enie zintegrowanej gospodarki odpadami powinno opiera si na pi ciu podstawowych zasadach, tj.: uwzgl dnieniu w planowaniu koncepcji gospodarki odpadami kombinacji wielu metod post powania z nimi (odzysku, przekształcania, unieszkodliwiania) bez dyskryminowania adnej z metod przed rozpocz ciem prac planistycznych. Z reguły, skojarzenie kilku metod daje lepsze efekty ni wybór tylko jednej z nich, lub stosowanie rozwi za przeciwstawnych. przeanalizowaniu w programie strategicznym kilku scenariuszy o zró nicowanych udziałach poszczególnych metod post powania z odpadami, a nast pnie wyborze optymalnego scenariusza przy uwzgl dnieniu kryteriów technologicznych, ekonomicznych i ekologicznych. uwzgl dnieniu w planowaniu zintegrowanego systemu gospodarki odpadami wszystkich uwarunkowa , w tym: politycznych, społeczno-gospodarczych, technicznych, technologicznych, finansowych, organizacyjnych, rodowiskowych. bie cym monitoringu i kontroli systemu w trakcie jego realizacji i eksploatacji, reagowanie na zmiany uwarunkowa , które stanowiły podstaw opracowania koncepcji i programu strategicznego zintegrowanej gospodarki odpadami (w tym np. ilo ci, składu i wła ciwo ci odpadów, podstaw prawnych gospodarki odpadami, analiz marketingowych dotycz cych odzyskiwanych surowców, energii itp.) i wprowadzanie niezb dnych korekt. uzyskaniu społecznej akceptacji dla projektowanej strategii zintegrowanej gospodarki odpadami. Prawidłowa gospodarka odpadami nale y do zasadniczych problemów ochrony rodowiska na całym wiecie. Nowa polska legislacja z zakresu ochrony rodowiska oraz gospodarki odpadami postawiła szereg wymaga dotycz cych sposobu rozwi zania tego problemu. Do zasadniczych instrumentów, które umo liwi rozwój racjonalnej gospodarki odpadami, 36 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO nale y zaliczy opracowywanie i wdra anie planów gospodarki odpadami na wszystkich poziomach podziału administracyjnego kraju, od skali krajowej do poziomu gminnego. Opracowany Krajowy Plan Gospodarki Odpadami (KPGO) stanowi poziom odniesienia dla regionalnych planów gospodarki odpadami. Jest on jednocze nie odzwierciedleniem strategii gospodarki odpadami przyj tej przez rz d dla wypełnienia zobowi za wynikaj cych z krajowego oraz unijnego prawa gospodarki odpadami, a tak e szeregu dokumentów krajowych i zagranicznych dotycz cych zasad i strategii zrównowa onego rozwoju. KPGO, okre lił zasadnicze potrzeby w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi: w zakresie zbiórki odpadów – obj cie 100 % mieszka ców zorganizowan zbiórk odpadów komunalnych i stworzenie jednolitego w skali kraju systemu ewidencji powstaj cych odpadów i wywo onych przez słu by specjalistyczne oraz zdecydowany rozwój systemów selektywnej zbiórki odpadów, w tym odpadów ulegaj cych biodegradacji, w zakresie wdra ania systemowych rozwi za w gospodarce odpadami – organizacja minimum kilkudziesi ciu w skali kraju ponadgminnych struktur gospodarki odpadami komunalnymi dla realizacji wspólnych przedsi wzi , planowanie i realizacja rozwi za kompleksowych, zintegrowanych, uwzgl dniaj cych wszystkie wytwarzane odpady, mo liwe do wspólnego zagospodarowania, niezale nie od ródła ich pochodzenia, w zakresie techniczno-technologicznym – intensyfikacja procesów przekształcania odpadów przed składowaniem poprzez wdra anie metod biologicznych, mechaniczno-biologicznych i termicznych, w zakresie podnoszenia wiadomo ci społecznej – szeroka akcja edukacyjnou wiadamiaj ca z wykorzystaniem wszystkich dost pnych metod i rodków. Dla poszczególnych strumieni odpadów okre lone zostały szczegółowe cele do osi gni cia w zakresie recyklingu i odzysku – omówione w niniejszym opracowaniu. Przyj to siedem zasadniczych zało e dla rozwoju gospodarki odpadami mo liwych do realizacji w powiecie wrocławskim: zintegrowane podej cie do gospodarki odpadami, zapewnienie zorganizowanej zbiórki całej ilo ci wytwarzanych odpadów, minimalizacja ilo ci odpadów oraz zmniejszenie ich potencjału szkodliwo ci, wzrost recyklingu, w tym recyklingu organicznego, składowanie odpadów wcze niej przekształconych, zwi kszony udział społeczny w procesie podejmowania decyzji, efektywna ochrona zdrowia i ycia ludno ci oraz rodowiska przed odpadami. Realizacja tych zało e jest zgodna z głównymi zasadami gospodarowania odpadami wynikaj cymi z prawa unijnego i krajowego, a w szczególno ci z: hierarchi post powania z odpadami, zasad blisko ci, zasad samowystarczalno ci w skali kraju (i regionu) - stworzenia zintegrowanej sieci instalacji i urz dze i pozwoli na osi gni cie zasadniczego celu - wdro enia najlepszej praktycznej (wykonalnej) opcji gospodarowania odpadami, spełniaj cej wymogi ochrony rodowiska. 3.3.1. Główne zało enia Strategii Gospodarki Odpadami Komunalnymi dla Dolnego l ska i przyj ty w Strategii system gospodarki odpadami Jednym z głównych zało e Strategii jest odej cie od gospodarki odpadami prowadzonej w skali gminy na rzecz regionalnych rozwi za . Z uwagi na wyst powanie na terenie województwa nielicznych zwi zków gminnych, których celem jest ponadgminna gospodarka odpadami i zwi zane z tym trudno ci w oddolnym organizowaniu regionalnej gospodarki 37 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO odpadami, Strategia proponuje ł czenie gmin w organizmy zwane Obszarami. Jednostki samorz dowe, działaj ce w ramach jednego obszaru obejmuj cego kilka-kilkana cie gmin, b d prowadziły wspóln gospodark odpadami na wszystkich jej etapach. Strategia sugeruje układ Obszarów, do których gminy zostały wst pnie przyporz dkowane z uwzgl dnieniem ró nych kryteriów, m.in.: istniej cych zwi zków gmin, porozumie mi dzygminnych i innych form współpracy pomi dzy gminami, granic administracyjnych powiatów, ogranicze geograficznych i komunikacyjnych, istniej cych oraz projektowanych obiektów gospodarki odpadami (składowisk, sortowni, zakładów biostabilizacji, itp.) oraz ich minimalnej wielko ci, spodziewanych terminów zamkni cia składowisk gminnych. Strategia proponuje utworzenie 22 Obszarów, z których wi kszo posiada wielko wystarczaj c dla stworzenia własnego, niezale nego systemu gospodarki odpadami. Niektóre z nich jednak s zbyt małe dla niektórych typów działalno ci (w szczególno ci sortowni oraz spalarni), co oznacza potrzeb ich współpracy dla osi gni cia minimalnej wielko ci uzasadnionej. Zasadniczym działaniem na etapie podziału województwa na Obszary wspólnej gospodarki odpadami było okre lenie centrów tych Obszarów, a wst pne przyporz dkowanie gmin do Obszarów było dopiero drugim krokiem. Strategia zakłada trzy zasadnicze grupy działa w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi: selektywn zbiórk odpadów opakowaniowych, wybranych nieopakowaniowych, biofrakcji, odpadów zielonych, wielkogabarytowych, gruzu, odpadów niebezpiecznych, stopniowe ograniczanie zawarto ci biofrakcji w odpadach składowanych poprzez: kompostowanie przydomowe, selektywn zbiórk biofrakcji i recykling organiczny, biostabilizacj mieszanych odpadów komunalnych, ostateczne usuwanie odpadów surowych, a docelowo przekształconych biologicznie lub termicznie, na składowiska. Strategia zakłada stopniowe wdra anie selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych, wybranych nieopakowaniowych, zielonych, wielkogabarytowych, gruzu i odpadów niebezpiecznych ju w etapie działa krótkookresowych, natomiast selektywna zbiórka biofrakcji, recykling organiczny (kompostowanie/fermentacja) oraz kompostowanie przydomowe maj by realizowane wybiórczo w tych Obszarach, w których istniej najwi ksze szanse ich efektywnego rozwoju. Rozwój stabilizacji biologicznej odpadów b dzie realizowany stopniowo w kolejnych obszarach. O terminie uruchomienia w poszczególnych Obszarach instalacji biostabilizacji decydowa b dzie kilka czynników, m.in.: konieczno poszukiwania nowych metod zagospodarowania odpadów zwi zana z rychłym terminem zamkni cia eksploatowanych aktualnie składowisk, zawansowanie prac planistycznych zwi zanych z budow instalacji biostabilizacji, mo liwo ci ekonomiczne i społeczne budowy takich obiektów, wola gmin-inwestorów budowy instalacji. Strategia zakłada wdra anie zaproponowanych rozwi za w trzech przedziałach czasowych: działania krótkoterminowe do roku 2006, działania rednioterminowe do roku 2010, działania długoterminowe do roku 2015. 38 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Do ko ca okresu długoterminowego wszystkie odpady usuwane na składowiska b d wcze niej poddane przeróbce. Strategia zakłada dwie drogi post powania z biologicznie rozkładaln frakcj odpadów: selektywne gromadzenie i recykling organiczny biofrakcji w instalacjach indywidualnych (przydomowych) lub zbiorczych (w ramach CSOiUO), lub biostabilizacja odpadów mieszanych (w ramach CSOiUO), Ponadto Strategia nie wyklucza uruchomienia instalacji termicznego przekształcania odpadów. Instalacja taka powsta mogłaby w jednym z najwi kszych o rodków województwa (Wrocław, LGOM, Wałbrzych- widnica), który zapewniłby dostawy odpadów na poziomie uzasadniaj cym technologicznie i ekonomicznie funkcjonowanie takiej instalacji. Strategia wskazuje, e realne mo liwo ci uruchomienia instalacji termicznego przekształcania odpadów pojawi si nie wcze niej ni w latach 2007-10. Strategia nie dopuszcza rozwi za dubluj cych si , tak wi c budowa dla konkretnego Obszaru instalacji termicznego przekształcania wykluczy budow dla niego instalacji stabilizacji biologicznej odpadów. Ogólny schemat post powania z odpadami przedstawiono na rys. 3.6. Rys. 3.6 Docelowy schemat post powania z odpadami komunalnymi 39 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 3.3.1.1 Działania krótkoterminowe (do roku 2006) Stopniowe wdra anie we wszystkich Obszarach selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych, wybranych nieopakowaniowych, zielonych, wielkogabarytowych, gruzu i odpadów niebezpiecznych. Stopniowe wdra anie w wybranych Obszarach selektywnej zbiórki biofrakcji, kompostowania przydomowego i w instalacjach zbiorczych. Wytypowane zostan Obszary o sprzyjaj cej strukturze zabudowy, w których działania te maj najwi ksze szanse efektywnego rozwoju. Strategia zakłada, e zbiórk biofrakcji do kompostowania w instalacjach zbiorczych obj tych zostanie 20 tys. mieszka ców, czyli około 5 tys. gospodarstw domowych. System kompostowania przydomowego wprowadzany b dzie na wi ksz skal w o rodkach najwi kszych, o du ej liczbie małych posesji prywatnych o charakterze nierolniczym i obejmie do roku 2006 około 50 tys. mieszka ców, czyli około 12,5 tys. gospodarstw domowych. W tym okresie, gospodarka odpadami opiera si b dzie na obiektach ju istniej cych oraz na tych z planowanych (przez ró nych inwestorów), których powstanie jest najbardziej prawdopodobne. Strategia zakłada, e do roku 2006 stabilizacja biologiczna w obiektach obecnie istniej cych, budowanych oraz planowanych (wspomnianych powy ej) obejmie odpady wytwarzane przez ok. pół miliona mieszka ców. Przyjmuje si ponadto, e obiekty ju istniej ce (sortownie i kompostownie) nie b d w najbli szych latach rozbudowywane i dysponowa b d dotychczasow wydajno ci , obiekty planowane realizowane b d jednoetapowo do wydajno ci docelowej. Przewiduje si , e selektywn zbiórk odpadów obj ci zostan wszyscy mieszka cy i na koniec okresu osi gni te zostan zało one stopnie odzysku poszczególnych frakcji odpadów (tabela 3.15). Tabela 3.15 Zało enia selektywnej zbiórki odpadów opakowania papierowe kompozytowe z tworzyw sztucznych szklane stalowe aluminiowe papier odpady zielone tekstylia wielkogabarytowe gruz problemowe do 2006 % odzysku kg/M rok 45 11,2 20 1,0 22 5,5 35 12,7 18 1,5 35 0,3 35 3,2 20 5,3 15 9,3 15 0,5 % 48 25 25 40 20 40 50 50 40 50 2007-10 kg/M rok 13,0 0,9 6,4 14,5 1,7 0,3 5,0 13,2 31,3 1,5 % 48 25 25 40 20 40 50 70 60 80 2011-15 kg/M rok 16,5 1,1 8,1 16,6 1,8 0,6 5,3 18,6 64,6 2,5 ) * nie zostały ustalone docelowe stopnie odzysku na lata 2008-18 dla opakowa , pozostawiono warto ci z roku 2007 3.3.1.2 Działania rednioterminowe (do roku 2010) Strategia krótkoterminowa zakładała wprowadzanie bie cych działa zmierzaj cych do poprawy aktualnej sytuacji w gospodarce odpadami, dopiero zmiany wprowadzane po roku 2006 b d miały charakter działa długofalowych. 40 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Strategia zakłada wzrost ilo ci odpadów biodegradowalnych poddawanych ró nym procesom obróbki, analogiczny do tych, które zaproponowano w strategii krótkoterminowej: stabilizacja biologiczna obj ma odpady wytwarzane przez 1 mln mieszka ców, czyli w około 250 tys. gospodarstw domowych, selektywna zbiórka biofrakcji – 200 tys. mieszka ców, czyli około 50 tys. gospodarstw domowych, kompostowanie przydomowe – 100 tys. mieszka ców, czyli 25 tys. gospodarstw domowych. Strategia zakłada, e w tym okresie mo liwe byłoby uruchomienie instalacji termicznego przekształcania odpadów jako alternatywy dla metod biologicznych. Selektywna zbiórka biofrakcji rozwijana b dzie we wszystkich obszarach, z wyj tkiem tych, w których do roku 2006 stabilizacja biologiczna osi gn ła docelow wydajno i obj ła cało wytwarzanych odpadów. Kompostowanie przydomowe obejmie kolejne Obszary, a w o rodkach, w których prowadzono kompostowanie przydomowe do roku 2006, b dzie ono rozszerzane na kolejne gospodarstwa domowe. Przewiduje si dalszy rozwój systemu selektywnej zbiórki i na koniec okresu osi gni cie podwy szonych stopni odzysku (tabela 3.15). 3.3.1.3 Działania długoterminowe (do roku 2015) Strategia zakłada zbudowanie ostatecznego układu instalacji przetwarzania odpadów, aby wszystkie wytwarzane odpady komunalne przed składowaniem były poddawane przetwarzaniu. Poszczególnymi procesami obj te zostan docelowo: kompostowaniem przydomowym – odpady wytwarzane przez 150 tys. mieszka ców, czyli w blisko 40 tys. gospodarstw domowych, kompostowaniem w instalacjach zbiorczych – odpady wytwarzane przez 450 tys. mieszka ców, czyli w około 112 tys. gospodarstw domowych, stabilizacj biologiczn – pozostałe odpady (o ile nie zostanie uruchomiona instalacja termicznego przekształcania). Przewiduje si dalszy rozwój systemu selektywnej zbiórki i na koniec okresu osi gni cie podwy szonych stopni odzysku (tabela 3.15). Tabela 3.16 Zbiorcze zestawienie zało e strategii na lata 2006-2015 – liczba mieszka ców wytwarzaj cych odpady poddawane poszczególnym procesom do roku kompostowanie przydomowe 2006 2010 2015 50 000 100 000 150 000 3.3.2. kompostowanie w instalacjach zbiorczych 20 000 200 000 450 000 stabilizacja biologiczna składowanie bez przetwarzania 500 000 1 000 000 2 400 000 2 430 000 1 700 000 - Cele do zrealizowania w ramach planu dla powiatu wrocławskiego Schemat post powania z odpadami, wynikaj cy z ustawy o odpadach [i] (rys. 3.7), wskazuje hierarchi podejmowanych działa , od zapobiegania oraz minimalizacji wytwarzania odpadów, poprzez odzysk (w tym recykling i odzysk energii), unieszkodliwianie, na składowaniu odpadów unieszkodliwionych ko cz c. 41 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Wypełnienie obowi zku odzysku składników u ytecznych i energii oraz przekształcania odpadów przed składowaniem wymaga uzupełnienia składowisk o instalacje odzysku i przekształcania odpadów. Wynika to z poni szych zapisów ustawy o odpadach [i]: obowi zku zapobiegania wytwarzaniu odpadów oraz prowadzenia odzysku odpadów, których wytworzeniu nie udało si zapobiec (art. 5), obowi zku unieszkodliwiania odpadów, których nie udało si podda odzyskowi, aby składowane były wył cznie te odpady, których unieszkodliwianie w inny sposób było niemo liwe z przyczyn technologicznych lub nieuzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych (art. 7, ust. 3), obowi zku wysegregowania odpadów nadaj cych si do odzysku z odpadów poddawanych unieszkodliwianiu (art. 12). obowi zku poddania odpadów, przed umieszczeniem na składowiskach, procesom przekształcenia fizycznego, chemicznego lub biologicznego oraz segregacji w celu ograniczenia zagro enia dla ycia i zdrowia ludzi lub dla rodowiska lub te ograniczenia ilo ci lub obj to ci składowanych odpadów (art. 56 ust. 1). Rys. 3.7 Schemat post powania w odpadami wg ustawy o odpadach [i] 3.3.2.1 Odpady biologicznie rozkładalne Na odpady biodegradowalne składaj si : bioodpady kuchenne i ogrodowe, odpady z terenów zielonych, odpady papieru i tektury opakowaniowe, inne odpady papieru i tektury. Dla bioodpadów i odpadów zielonych nie ustalono wymaganych stopni recyklingu. Poziomem odniesienia dla oceny zmniejszenia zawarto ci odpadów biodegradowalnych w odpadach składowanych jest rok 1995. Z unijnej dyrektywy składowiskowej 1999/31/EC wynikaj natomiast jednoznaczne wymagania dotycz ce zmniejszenia ilo ci odpadów 42 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO biologicznie rozkładalnych usuwanych na składowiska. Przyjmuj c jej zało enia, zawarto odpadów biodegradowalnych w odpadach składowanych nie mo e przekroczy : w roku 2010 - 75 % masy bioodpadów składowanych w roku 1995, w roku 2013 - 50 % masy bioodpadów składowanych w roku 1995, w roku 2020 - 35 % masy bioodpadów składowanych w roku 1995. Szczegółowe dane dla powiatu wrocławskiego zestawiono w tabeli 3.17. W powiecie wrocławskim, spełnienie powy szych zało e wymaga b dzie w roku 2010 zapewnienia mo liwo ci odzysku lub unieszkodliwienia około 3,9 tys. Mg odpadów biodegradowalnych, a ilo ta wzro nie w roku 2015 do 8,0 tys. Mg. Zasadniczo w ramach powiatu wrocławskiego mo na realizowa to poprzez: recykling biodegradowalnych frakcji surowcowych – papieru i tektury, recykling organiczny odpadów kuchennych i zielonych w ramach kompostowania przydomowego, stabilizacj biologiczn mieszanych odpadów komunalnych. Tabela 3.17 Zało enia dotycz ce odpadów biodegradowalnych w powiecie wrocławskim (tys. Mg) Strumie odpadów całkowita ilo odpadów biodegradowalnych* dopuszczalna ilo odpadów składowanych konieczny odzysk i unieszkodliwienie ilo odpadów biodegradowalnych zebranych i poddanych recyklingowi (papier , tektura i zielone) dodatkowy odzysk lub unieszkodliwianie 1995 7,99 2004 8,58 2010 9,89 6,00 3,89 2013 10,30 4,00 6,30 2015 10,80 2,80 8,00 2,04 2,49 2,95 1,85 3,81 5,05 ) * zało ono, e 30% frakcji drobnej stanowi odpady biologicznie rozkładalne Recykling odpadów papieru i tektury oraz recykling organiczny odpadów zielonych nie zapewni wymaganego stopnia redukcji. Aby spełni postawione zało enia dotycz ce redukcji ilo ci odpadów biodegradowalnych w odpadach składowanych konieczna b dzie od roku 2010, poza realizacj przyj tych zało e dotycz cych selektywnej zbiórki tektury i papieru oraz odpadów kuchennych i zielonych, biologiczna stabilizacja odpadów mieszanych. Stabilizowane biologicznie odpady zawieraj jeszcze pozostałe nierozło one frakcje biologicznie trudniej rozkładalne, które stanowi około 60 % pocz tkowej masy frakcji rozkładalnej. S one w długim czasie dalej jeszcze podatne na rozkład w warunkach składowiska. Przyj to, e składowanie tzw. stabilizatu jest wypełnieniem wymaga dyrektywy składowiskowej wówczas, gdy pozostała w stabilizacie frakcja biodegradowalna (trudnorozkładalna) spełnia okre lone wymagania dotycz ce stopnia ustabilizowania. Zaproponowany w dalszej cz ci opracowania system gospodarki odpadami wraz z zało onymi poziomami odzysku zapewni zało ony stopie redukcji zawarto ci odpadów podatnych na biologiczny rozkład w odpadach mieszanych. W przypadku ustalenia na przyszło wy szego wymaganego stopnia redukcji, konieczne b dzie zastosowanie bardziej radykalnych działa ni przyj te w niniejszym planie. Dalsze zmniejszenie zawarto ci frakcji biorozkładalnych w odpadach składowanych mo liwe jest przez: zwi kszenie skuteczno ci selektywnej zbiórki frakcji surowcowych podatnych na biologiczny rozkład (papier i tektura), wydzielenie z frakcji grubej po mechanicznej obróbce odpadów mieszanych frakcji surowcowych podatnych na biologiczny rozkład (papier i tektura), przeznaczenie do produkcji paliwa alternatywnego frakcji grubej po mechanicznej obróbce odpadów mieszanych, 43 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO termiczne przekształcanie cało ci odpadów mieszanych lub cz mechaniczno-biologicznej obróbce odpadów, ci pozostałej po Z punktu widzenia zapisów ustawy o odpadach [i] najbardziej po dane jest pierwsze rozwi zanie. W warunkach powiatu wrocławskiego najłatwiej zastosowa mo na sortowanie surowców z frakcji grubej po sicie. W analizie niezb dnych działa dla uzyskania wymaganej redukcji zawarto ci frakcji biologicznie rozkładalnych w odpadach składowanych stwierdza si , e biostabilizacja doskonale uzupełnia si z selektywn zbiórk surowców biorozkładalnych. Stabilizacji biologicznej poddawana jest frakcja rednia zawieraj ca najwi cej odpadów biorozkładalnych, ale s to głównie odpady zielone, kuchenne i papier nieopakowaniowy. Z kolei surowce gromadzone selektywnie (opakowania z papieru i tektury) maj wymiary odpowiadaj ce frakcji grubej, nie poddawanej stabilizacji biologicznej. Rozwi zaniem uzupełniaj cym jest równie wtórna segregacja surowców z frakcji grubej po mechanicznej obróbce odpadów zmieszanych. Tabela 3.18 Realizacja zało e redukcji biofrakcji w odpadach do składowania zielone kuchenne papier papier opak 30% frakcji drobnej razem 2006 2 010 biorozkładalne, Mg 588 688 3 939 4 352 1 618 1 777 1 804 2 224 987 853 8 936 9 894 biofrakcja wydzielona selektywnie, Mg 2 015 767 4 519 1 838 2 973 703 10 800 zielone 208 347 391 kuchenne 21 45 91 papier 353 651 1127 papier opakowaniowy 812 1001 1338 razem 1394 2044 2947 biofrakcja w odpadach przeznaczonych do stabilizacji biologicznej, Mg 67% 100% mieszka cy obj ci biostabilizacj 100% 853 571 703 frakcja drobna 5124 3433 5128 frakcja rednia 1873 1255 2022 frakcja gruba 7850 5259 7853 biofrakcja na sito biofrakcja do składowania, Mg 853 571 703 we frakcji drobnej w stabilizacie 1874 1255 2022 we frakcji grubej 2590 nie przetworzone 7542 2727 4416 2725 razem 7542 redukcja odpadów biodegradowalnych w odpadach składowanych, % 65,9 44,8 65,9 w porównaniu z 1995 r. 5,6 15,6 72,4 55,4 74,8 w porównaniu z odpadami surowymi 67% 471 3436 1355 5261 471 1355 2591 4417 44,8 59,1 W tabeli 3.18 przedstawiono realizacj zało e dotycz cych redukcji zawarto ci frakcji biologicznie rozkładalnych w odpadach składowanych w zale no ci od ilo ci odpadów poddawanych stabilizacji biologicznej. W ramach proponowanych wariantów gospodarki 44 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO odpadami w powiecie wrocławskim istniej dwie mo liwo ci: „a” - stabilizacji poddawane s wszystkie odpady z powiatu, „b” - odpady z gmin Długoł ka i w. Katarzyna s składowane na gminnych składowiskach bez przetworzenia. Z danych zawartych w tabeli 3.18 wynika, e poddanie stabilizacji biologicznej całego strumienia odpadów mieszanych pozostałego po selektywnej zbiórce w powiecie zapewni 66% redukcji zawarto ci biofrakcji w odpadach składowanych w odniesieniu do roku 1995. Jest to stopie redukcji zakładany dla roku 2020. Składowanie odpadów nieprzetworzonych z gmin Długoł ka i w. Katarzyna przy zało eniu, e odpady z pozostałych gmin s stabilizowane (wg jednego z zaproponowanych w rozdziale 3.4 wariantów) zapewni 45%-ow redukcj biomasy w odpadach składowanych w odniesieniu do roku 1995. Jest to wystarczaj cy stopie redukcji dla roku 2010. Ale ju w roku 2013, dla którego zakładany jest 50 %-owy stopie redukcji, konieczne b dzie zapewnienie dalszej redukcji biofrakcji w odpadach składowanych. W przypadku składowiska w Sul cinie, na którym w połowie 2004 roku zostanie uruchomiona płyta kompostowa, mo liwe b dzie poddawanie odpadów mieszanych stabilizacji biologicznej w ramach istniej cej płyty kompostowej. W celu uzyskania w ramach powiatu wymaganej redukcji zawarto ci biofrakcji w odpadach składowanych, konieczna b dzie stabilizacja biologiczna około połowy odpadów mieszanych z terenu gminy w. Katarzyna. 3.3.2.2 Odpady opakowaniowe Rozp. RM z dn. 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou ytkowych (Dz.U. nr 69, poz. 719) okre liło poziomy recyklingu opakowa w poszczególnych latach a do roku 2007. Wymagane roczne poziomy recyklingu opakowa podaje si w tabeli 3.19. Tabela 3.19 Wymagane poziomy recyklingu opakowa w latach 2002-07 (% masy) opakowania z tworzyw sztucznych z papieru i tektury z aluminium z blachy białej ze szkła z drewna i tekstyliów wielomateriałowe 2002 7 37 15 6 13 5 5 2003 10 38 20 8 16 7 8 2004 14 39 25 11 22 9 12 2005 18 42 30 14 29 11 16 2006 22 45 35 18 35 13 20 2007 25 48 40 20 40 15 25 Tabela 3.20 Cele ilo ciowe dla specyficznych strumieni odpadów Rodzaje odpadów nieopakowaniowy papier – selektywna zbiórka, odzysk tekstylia – selektywna zbiórka, odzysk odpady wielkogabarytowe – selektywna zbiórka, odzysk, unieszkodliwianie odpady z remontów i rozbiórki – selektywna zbiórka, odzysk i unieszkodliwianie odpady zielone - selektywna zbiórka, recykling organiczny * odpady niebezpieczne - selektywna zbiórka i unieszkodliwianie odpady biodegradowalne - zmniejszenie w odpadach składowanych 2006 15% 10% 2010 25% 15% 2014 40% 20% 20% 50% 70% 15% 40% 60% 35% 50% - 15% 50% 80% 15% 25% > 50% ) * KPGO nie ustaliłcelów dla odpadów zielonych na rok 2014 45 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Te wymagania zostały okre lone dla poszczególnych rodzajów materiałów i dla przedsi biorców, jednak dla całego kraju obowi zuje odzysk min. 50 % odpadów opakowaniowych, w tym min. 25 % odzysku. Przyjmuj c na podstawie obecnej ogólnej struktury materiałowej odpadów opakowaniowych, e spełnienie obowi zków okre lonych w tabeli poni ej zapewni ok. 37 % recyklingu, pozostaje jeszcze brakuj ce 13 % odzysku, który mo na osi gn poprzez dalszy wzrost recyklingu lub odzysk energii z odpadów palnych, takich jak: papier i tektura, tworzywa sztuczne, drewno, tekstylia, opakowania wielomateriałowe. Mo liwy jest tak e recykling organiczny odpadów biologicznie rozkładalnych, tj. papieru i tektury, a tak e drewna. 3.3.2.3 Inne odpady do recyklingu Selektywna zbiórka obejmie równie inne, nieopakowaniowe frakcje odpadowe: makulatur , tekstylia, odpady wielkogabarytowe, gruz i inne odpady budowlane, odpady biodegradowalne (zielone i kuchenne), odpady niebezpieczne. Przyj te zało enia selektywnej zbiórki zebrano w tabeli 3.20. 3.3.2.4 Zało enia zbiórki odpadów w Punktach Dobrowolnego Gromadzenia Odpadów Tabela 3.21 Ilo ci odpadów zbieranych w PDGO (kg/Mk rok) 2006 Odpady zielone (domowe) Gruz budowlany (domowy) Metal Karton Drewno Do składowania bez recyklingu Odpady niebezpieczne Razem zawarto 4 6 1,7 1,7 0 4 0,15 15 3.3.2.5 2010 odzysk 4 0,6 1,7 1,7 0 0 0 8 zawarto 6 12 3 3 1 7 0,3 32 2015 odzysk 6 3 3 3 1 0 0 16 zawarto 7 15 6 5 2 13 0,6 49 odzysk 7 7,5 6 5 2 0 0 28 Cele dla odpadów z oczyszczalni cieków Zasadnicze cele gospodarki odpadami z komunalnych oczyszczalni cieków oraz sposoby osi gni cia celów wymienia si poni ej (tabela 3.22). Minimalizacja ilo ci wytwarzanych osadów wymaga ingerencji w proces technologiczny oczyszczania cieków oraz przeróbki osadów w oczyszczalni. Wprowadzenie zamkni tych ogrzewanych komór fermentacyjnych wymaga nakładów inwestycyjnych, jednak w dłu szym czasie mo e by obligatoryjne dla wyeliminowania niekontrolowanych emisji metanu. Fermentacja w warunkach mezofilowych, w górnym zakresie temperatur prowadzi do wy szego rozkładu substancji organicznej osadów, a przez to do zmniejszenia ich ilo ci. Wzrost stopnia odwodnienia osadów mo liwy jest poprzez wzrost dawek chemikaliów, zmian parametrów procesowych lub urz dze do odwadniania osadów. 46 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Z ustawy o odpadach [i] oraz rozporz dzenia M w sprawie komunalnych osadów ciekowych [x] wynikaj zasadnicze rozwi zania i warunki wykorzystania osadów: w rolnictwie, rozumianym jako uprawa wszystkich płodów rolnych wprowadzanych do obrotu handlowego, ł cznie z uprawami przeznaczonymi do produkcji pasz, do rekultywacji gruntów, w tym gruntów na cele rolne, do dostosowania gruntów do okre lonych potrzeb wynikaj cych z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, do uprawy ro lin przeznaczonych do produkcji kompostu, do uprawy ro lin nieprzeznaczonych do spo ycia i produkcji pasz. Kryterium przydatno ci osadów do poszczególnych zastosowa jest zawarto ci kich oraz stan sanitarny. w nich metali Tabela 3.22 Zasadnicze cele gospodarki odpadami z komunalnych oczyszczalni cieków Cele zwi kszenie kontroli i nadzoru nad gospodark osadami ciekowymi dla zapewnienia bezpiecze stwa dla ludzi i dla rodowiska, zwłaszcza podczas wykorzystania do celów przyrodniczych (w rolnictwie, do rekultywacji i do kształtowania powierzchni terenu), minimalizacja ilo ci osadów wytwarzanych w oczyszczalniach poprzez wzrost stopnia ich przetworzenia maksymalizacja odzysku osadów minimalizacja zawarto ci składników szkodliwych w osadach, w tym metali ci kich eliminacja zagro e sanitarnych – w przypadku rolniczego stosowania lub wykorzystania do produkcji specjalnych preparatów glebotwórczych minimalizacja składowania osadów na składowiskach komunalnych bez dodatkowej redukcji zawartych w nich substancji organicznych, podatnych na dalszy biologiczny rozkład, pomimo ustabilizowania w oczyszczalni komunalnej Sposoby osi gni cia regularne badania ilo ci i jako ci osadów, działalno kontrolna WIO , WSSE, kontrola obowi zku przedkładania rocznych zestawie dotycz cych wytwarzania i odzysku odpadów przez Urz d Marszałkowski, kontrola decyzji na wytwarzanie i odzysk odpadów wydanych przez Starost lub Wojewod , wzrost stopnia stabilizacji biologicznej i chemicznej w oczyszczalni cieków przez zastosowanie zamkni tych komór fermentacyjnych, wy szych temperatury fermentacji, wysokosprawne odwadnianie, przyrodnicze wykorzystanie zawartych w osadach substancji organicznych i biogennych oraz energetyczne wykorzystanie warto ci paliwowej szczegółowa kontrola jako ci cieków przemysłowych odprowadzanych do kanalizacji komunalnej dodatkowa higienizacja osadów przez kompostowanie lub sezonowanie dodatkowa stabilizacja biologiczna poprzez kompostowanie lub wspóln stabilizacj z odpadami komunalnymi Tendencja zmiany przepisów idzie w kierunku zaostrzenia wymaga w szczególno ci dla osadów przeznaczonych wykorzystania w rolnictwie, rozumianym jako uprawa wszystkich płodów rolnych wprowadzanych do obrotu handlowego, ł cznie z uprawami przeznaczonymi do produkcji pasz. Rozwój tego kierunku odzysku osadów jest raczej problematyczny, aktualnie ze wzgl dów sanitarnych i cz ciowo podwy szonych zawarto ci metali ci kich. W długim czasie b dzie tak e ograniczany ze wzgl du na dalej zaostrzaj ce si wymagania dotycz ce zawarto ci metali ci kich, a ponadto wprowadzone b d dodatkowe kryteria dotycz ce zawarto ci niebezpiecznych substancji organicznych w osadach do ró nych zastosowa . Z aktualnych analiz stanu sanitarnego oraz składu chemicznego osadów z 47 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO oczyszczalni powiatu wrocławskiego, wynika, e osady tylko z dwóch obiektów (w Mietkowie i sobótce) nadaj si do wykorzystania na cele rolne. Zasadniczymi kierunkami odzysku osadów powinno by zatem wykorzystanie do: rekultywacji terenów na cele nierolne, dostosowania gruntów dla okre lonych potrzeb, uprawy ro lin do produkcji kompostu oraz do uprawy ro lin nieprzeznaczonych do spo ycia i produkcji pasz. Wiod cym kierunkiem b dzie wykorzystanie osadów przede wszystkim do celów rekultywacji terenów zdegradowanych, zdewastowanych, przekształconych w wyniku działalno ci wydobywczej, składowisk odpadów. Bior c pod uwag ł czn ilo wytwarzanych obecnie osadów ciekowych 222,28 Mg suchej masy na rok nale y zauwa y , e zagospodarowanie tych ilo ci wymaga b dzie nieznacznych powierzchni terenu w przypadku wykorzystania na cele tzw. przyrodnicze (od ok. 1 do 22 ha rocznie). Maksymalne dawki osadów wynosz : w rolnictwie - do 10 Mg s.m./ha w ci gu pierwszych 5 lat (wprowadzane jednokrotnie lub dwukrotnie), do rekultywacji gruntów na cele rolne lub nierolne - do 200 Mg s.m./ha (jednokrotnie), dostosowanie do okre lonych potrzeb – do 200 Mg s.m./ha (jednokrotnie), uprawa ro lin przeznaczonych na kompost – do 250 Mg s.m./ha w pierwszych 3 latach (zabiegi wielokrotne), uprawa ro lin nieprzeznaczonych do spo ycia i produkcji pasz – do 250 Mg s.m./ha w pierwszych 3 latach (zabiegi wielokrotne). Analizuj c zastosowanie osadów do uprawy ro lin niekonsumpcyjnych zwraca si uwag w szczególno ci na u ycie osadów do zało enia plantacji ro lin energetycznych, które jako biomasa stanowi odnawialne ródło energii. Kompostowanie osadów, jako metoda recyklingu organicznego i higienizacji osadów ma uzasadnienie w przypadku planowanego wykorzystania osadów na cele rolnicze lub do rekultywacji gruntów na cele rolnicze albo zastosowania kompostu do produkcji wysokojako ciowych preparatów glebotwórczych. Efektem kompostowania, oprócz higienizacji, jest tak e znacz ca poprawa jako ci osadów pod wzgl dem fizycznym i chemicznym, poprawa struktury, wyeliminowanie odorów, ułatwienie ich stosowania. Dla innych zastosowa osadów nie jest wymagane ich kompostowanie, je li osady ustabilizowane w oczyszczalni cieków spełniaj wymagania sanitarne. Uproszczon form kompostowania jest tzw. sezonowanie, tj. magazynowanie osadu w pryzmach w miejscu na ten cel wyznaczonym i przygotowanym, prowadz ce w dłu szym okresie do podobnych efektów jak kompostowanie, jednak bez znacz cego efektu wzrostu temperatury. To rozwi zanie mo e mie zastosowanie dla małych oczyszczalni. Wykorzystanie na cele przemysłowe dotyczy w szczególno ci u ycia osadów jako paliwa zast pczego w piecach przemysłowych, w szczególno ci w piecach cementowni, elektrowni, piecach wapienniczych. Osady przeznaczone do tego celu powinny by wysuszone termicznie, aby warto opałowa spełniała wymagania dla paliw zast pczych (przykładowo w Niemczech min. 11 MJ/kg). Ten kierunek wykorzystania osadów jest obecnie przedmiotem zainteresowania zarówno oczyszczalni cieków, jak i cementowni oraz elektrowni. Suszenie jest opłacalne dla du ych instalacji, a wi c dla du ych oczyszczalni cieków, mo liwe jest ł czenie osadów z ró nych oczyszczalni we wspólnych instalacjach suszenia. Ten kierunek odzysku odpadów nie ma obecnie zastosowania dla oczyszczalni powiatu wrocławskiego, w dłu szym horyzoncie czasowym mo na go ewentualnie analizowa w powi zaniu z innymi oczyszczalniami południowej cz ci województwa dolno l skiego. Podobnie ocenia si mo liwo unieszkodliwiania osadów przez termiczne przekształcanie w spalarni. W przypadku braku mo liwo ci odzysku osadów, konieczne b dzie ich unieszkodliwianie poprzez składowanie na składowiskach odpadów komunalnych. Rozporz dzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 pa dziernika 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mog by 48 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO składowane w sposób nieselektywny (Dz.U. nr 191, poz. 1595) [xii] dopuszcza nieselektywne składowanie odpadów komunalnych grupy 20 z odpadami z oczyszczalni cieków z podgrupy 1908 (w tym: z osadami ciekowymi, skratkami i piaskiem). Dla odpadów komunalnych wprowadzony jest wymóg stopniowego zmniejszania zawarto ci substancji biologicznie rozkładalnej w odpadach składowanych, nie dotyczy on jednak innych odpadów organicznych. Jednak, ta generalna tendencja obowi zuje w długim horyzoncie czasowym dla wszystkich odpadów, d y si do składowania wył cznie odpadów przekształconych. Wspólna biologiczna stabilizacja osadów z organiczn frakcj odpadów komunalnych powinna by realizowana w ramach proponowanego Centrum Sortowania Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów w instalacji mechaniczno-biologicznej obróbki odpadów. Uzyskany produkt stabilizacji – jako oczyszczony kompost mo e by odzyskiwany, je li spełni okre lone kryteria jako ciowe dla kompostów, lub składowany bez oczyszczenia jako tzw. stabilizat. Tabela 3.23 Program działa Lata 2004-2006 Podj te zostan głównie działania organizacyjne, obejmuj ce: wzrost stopnia kontroli jako ci i ilo ci wytwarzanych osadów oraz pozostałych odpadów z oczyszczalni cieków. Wykonywane b d regularne analizy fiz.-chem. i biologiczne ka dej partii osadów przeznaczonych do odzysku, zgodnie z rozp. Min. rodow. Działania te b d podj te przez oczyszczalnie i kontrolowane przez odpowiednie organy administracji publicznej, przegl dy stanu technicznego urz dze oczyszczalni w aspekcie podwy szenia stopnia ustabilizowania osadów w istniej cych urz dzeniach, a tak e zwi kszenia stopnia ich odwodnienia, analiz mo liwo ci i potrzeb modernizacji oczyszczalni w aspekcie minimalizacji ilo ci wytwarzanych odpadów oraz ich przystosowania do odzysku, rozpoznanie długoletniego zapotrzebowania na odzysk odpadów z oczyszczalni do celów rekultywacyjnych i ukształtowania powierzchni na terenie powiatu wrocławskiego (oczyszczalnie oraz starostwo powiatowe), analiza mo liwo ci przekazania osadów do wykorzystania przez przedsi biorców prowadz cych działalno w zakresie odzysku odpadów, zapewnienie wł czenia osadów ciekowych do projektu Centrum Sortowania, Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów. Lata 2007-2010 realizacja niezb dnych inwestycji i modernizacji urz dze gospodarki odpadami wytwarzanymi w oczyszczalniach, wynikaj cych z przegl dów stanu technicznego oraz analiz wykonanych w latach 2004-2007 Dla małych, lokalnych oczyszczalni cieków, zlokalizowanych w gminach wiejskich powiatu wrocławskiego racjonalnym rozwi zaniem gospodarki osadowej jest czasowe magazynowanie wydzielanych ze cieków osadów ciekłych i ich wywóz do wi kszych oczyszczalni komunalnych w celu dalszej stabilizacji, mechanicznego odwadniania oraz odzysku lub unieszkodliwiania wspólnie z osadami tych oczyszczalni. Innym rozwi zaniem mo e by Wykorzystanie osadów, niezale nie od wielko ci oczyszczalni wymaga ka dorazowo bada jako ciowych – fizyko-chemicznych i mikrobiologicznych, badania gruntów, na których osady s wykorzystywane. Dla małych oczyszczalni jest to nadmierny wysiłek organizacyjny i finansowy. Tak e w przypadku indywidualnego oczyszczania cieków w przydomowych oczyszczalniach, konieczne jest okresowe usuwanie zgromadzonych osadów do oczyszczalni komunalnych w celu dalszego ich zagospodarowania z osadami z tych 49 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO oczyszczalni. Wymaga to kontroli transportu tych odpadów przez przedsi biorców posiadaj cych zezwolenia na prowadzenie działalno ci w tym zakresie. W takim układzie, cało osadów ciekowych powinna by ostatecznie przetwarzana i odzyskiwana lub unieszkodliwiana przez komunalne oczyszczalnie cieków, co zapewni wła ciw kontrol tych operacji odzysku i unieszkodliwiania. Minimalizacja ilo ci pozostałych rodzajów odpadów wytwarzanych w oczyszczalni oraz ograniczenie ich uci liwo ci dla rodowiska jest mo liwe: dla skratek – poprzez silne odwadnianie mechaniczne oraz przemywanie lub wapnowanie w miejscu wytworzenia, dla piasku – przez przemywanie w celu odmycia składników organicznych, przemyty piasek nadaje si do odzysku np. do celów rekultywacyjnych, wypełniania zagł bie gruntowych, jako warstwa izolacyjna na składowiskach. Unieszkodliwianie obydwu rodzajów odpadów jest mo liwe przez składowanie na składowiskach komunalnych. W dłu szym horyzoncie czasowym odpady te powinny by stabilizowane przed składowaniem wspólnie z odpadami komunalnymi. Kompostownia osadów ciekowych w Kobierzycach Na terenie oczyszczalni cieków „Kobierzyce” w Pełczycach planuje si budow kompostowni osadów ciekowych wytwarzanych w oczyszczalniach cieków Kobierzyce, Wysoka oraz Pustków urawski (gm. Kobierzyce). W skład projektowanego obiektu wejd : zestaw bioreaktorów, wiata dojrzewania kompostu, plac magazynowy, kwatera wermikultury do uszlachetniania kompostu, stanowisko wytwarzania darni. Osady ciekowe b d po wymieszaniu z materiałem strukturotwórczym umieszczane w bioreaktorach, w których przez okres 1 do 3 tygodni b d poddawane w warunkach kontrolowanej wilgotno ci i napowietrzania przyspieszonemu, intensywnemu procesowi kompostowania, podczas którego temperatura materiału wzro nie do około 55 OC. Po zako czeniu procesów intensywnego kompostowania materiał z bioreaktorów zostanie usypany w pryzmy i poddany kilkumiesi cznej fazie dojrzewania, podczas której b dzie okresowo przerzucany w celu odpowiedniego napowietrzenia. Przewiduje si mo liwo uszlachetnienia dojrzałego kompostu z wykorzystaniem d d ownic. Gotowy kompost b dzie wykorzystany m.in. do produkcji darni na terenie kompostowni. Zaproponowane rozwi zanie wykorzystuj ce mobilne bioreaktory wykonane na bazie kontenera na odpady KP-10 pozwoli na łatwe dostosowanie instalacji do wzrastaj cych ilo ci osadów. 3.3.2.6 Podsumowanie Wypełnienie obowi zku odzysku składników u ytecznych oraz przekształcania odpadów przed składowaniem wymaga uzupełnienia składowisk o instalacj odzysku i przekształcania odpadów. Konieczne jest podniesienie ceny przyj cia odpadów na składowiska poprzez uj cie w niej w szczególno ci: kosztów budowy, eksploatacji, zamkni cia, rekultywacji, monitorowania i nadzorowania składowiska odpadów, co wynika z art. 61 ustawy o odpadach [i]. Do ceny za przyj cie odpadów na składowisko nale y dodatkowo wliczy opłat za korzystanie ze rodowiska. 50 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Zwróci nale y szczególn uwag na zjawisko tzw. ekonomii skali, tj. spadek jednostkowego kosztu inwestycji i eksploatacji wraz ze wzrostem wydajno ci instalacji (wzrostem ilo ci odpadów poddawanych odzyskowi lub unieszkodliwianiu). Jednocze nie nast pi wzrost jednak jednostkowego kosztu odzysku i unieszkodliwiania wraz z rozwojem stopnia selektywnego wydzielenia i stopnia przetworzenia odpadów. Ka da instalacja odzysku i unieszkodliwiania odpadów ma okre lon wydajno , która powinna by w mo liwie jak najwy szym (pełnym) stopniu wykorzystana, gdy w przeciwnym przypadku wzrasta jednostkowy koszt przekształcania odpadów. 3.4. Proponowany system gospodarki odpadami powiatu wrocławskiego Powiat wrocławski jest w specyficznej sytuacji. Z jednej strony ma wystarczaj c populacj , aby zapewni racjonalne funkcjonowanie powiatowego centrum gospodarki odpadami (CSOiUO – Centrum Sortowania, Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów). Z drugiej strony stworzenie takiego organizmu wydaje si trudne z uwagi na: znaczn rozci gło powiatu, brak bezpo rednich poł cze komunikacyjnych pomi dzy gminami poło onymi w północnej i południowej cz ci powiatu, rozdzielonymi obszarem miasta Wrocławia (Długoł ka, Czernica, cz ciowo wi ta Katarzyna), bliskie s siedztwo silnie oddziałuj cego o rodka, jakim jest Wrocław, liczne realizowane, b d planowane, inwestycje w gospodarce odpadami komunalnymi w bliskim s siedztwie powiatu i powi zanie z nimi niektórych gmin powiatu, posiadanie przez niektóre gminy nowych gminnych składowisk (spełniaj cych wymagania aktualnych przepisów prawnych), zapewniaj cych składowanie odpadów z tych gmin minimum przez okres dalszych kilku lat – powy ej roku 2010. Gmina Długoł ka eksploatuje składowisko odpadów w Bielawie, które b dzie prawdopodobnie funkcjonowało do 2010-12 r. Nawet w przypadku gdyby nie została podj ta decyzja o rozbudowie obiektu w Bielawie, uzasadnione jest, aby gmina Długoł ka wł czyła si w system gospodarki odpadami innego powiatu: ole nickiego (ze wzgl dów komunikacyjnych) b d miasta Wrocławia (gmin ju obecnie w znacznej cz ci obsługuj du e firmy wywozowe z miasta). Gmina Czernica nieposiadaj ca własnego przedsi biorstwa gospodarki odpadami jest obsługiwana przez podmioty zewn trzne, a odpady s unieszkodliwiane poza terenem gminy (głównie w Gaci, gm. Oława, pow. oławski). Wzgl dy komunikacyjne, podobnie jak w przypadku Długoł ki, przemawiaj za wł czeniem gminy Czernica do systemu gospodarki odpadami mieszanymi i z selektywnej zbiórki innych powiatów: oławskiego lub miasta Wrocławia. Gmina wi ta Katarzyna eksploatuje nowe składowisko odpadów, które docelowo na zosta rozbudowane do zakładu gospodarki odpadami obejmuj cego mechaniczno-biologiczn obróbk odpadów. Du e rezerwy terenu pod rozbudow obiektu zapewni gminie samowystarczalno na kilkadziesi t najbli szych lat. Mieszka cy gminy nie akceptuj mo liwo ci przekształcenia zakładu w obiekt o charakterze ponadgminnym. Gmina Mietków eksploatuje składowisko w Stró y, którego pojemno wystarczy do około 2010-11 r. Do tego czasu gmina Mietków nie b dzie prawdopodobnie zainteresowana usuwaniem własnych odpadów na inne składowisko, ale po tym okresie nie b dzie miała innej mo liwo ci. Powy sza analiza wskazuje, e w gronie potencjalnych realizuj cych i eksploatuj cych powiatowe CSOiUO pozostaje przynajmniej w pocz tkowym okresie sze gmin (w tym tylko pi gmin zainteresowanych budow składowiska odpadów) zamieszkanych przez 56,6 tys. 51 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO mieszka ców. Taka liczba mieszka ców, zamieszkuj cych w około 80 % tereny wiejskie, nie zapewni dostatecznej ilo ci odpadów, aby funkcjonowanie Centrum było ekonomicznie optymalne. Gmina Sobótka podj ła działania organizacyjne, których celem jest integracja cz ci gmin powiatu wrocławskiego oraz innych powiatów w celu realizacji przyszłej wspólnej gospodarki odpadami w oparciu o proponowan lokalizacj Centrum w rejonie Nasławic. Pi gmin podpisało w tej sprawie list intencyjny (Sobótka, Jordanów l., K ty Wr., Kobierzyce z powiatu wrocławskiego, a tak e Marcinowice z powiatu widnickiego). Szans na stworzenie w przyszło ci jednolitego w powiecie systemu gospodarki odpadami jest planowana droga wojewódzka, ł cz ca w zeł biela ski przez Łany z Długoł k , która umo liwi szybk komunikacj wewn trz powiatu. W dalszej cz ci opracowania analizowano nast puj ce warianty gospodarki odpadami komunalnymi na terenie powiatu wrocławskiego: wariant I - CSOiUO dla całego powiatu wrocławskiego, wariant II - CSOiUO dla sze ciu gmin powiatu wrocławskiego: Sobótki, Jordanowa l., K tów Wr., Kobierzyc, Mietkowa oraz órawiny, wariant III - CSOiUO dla w/w sze ciu gmin powiatu wrocławskiego oraz gmin powiatu s siedniego – (np. strzeli skiego, z bkowickiego, dzier oniowskiego, redzkiego – zale nie od podj cia odpowiednich stara - dodatkowe 46-50 tys. mieszka ców), wariant IV - CSOiUO dla całego powiatu wrocławskiego i miasta Wrocławia, wariant V - wszystkie gminy powiatu wrocławskiego wł czone do systemów gospodarki odpadami komunalnymi powiatów s siednich. W wariantach I-IV proponuje si budow na terenie powiatu wrocławskiego centrum gospodarki odpadami. Centrum to w zale no ci od proponowanego wariantu obj łoby populacj : wariant I – 95,4 tys., wariant II – 56,6 tys., wariant III – około 100 tys., wariant IV – około 700 tys. Wskazywane s dwie potencjalne lokalizacje Centrum na terenie powiatu wrocławskiego: Nasławice (gm. Sobótka) oraz So nica (gm. K ty Wr.). Proponuje si utworzenie Centrum, które niezale nie od przyj tego wariantu obejmowałoby te same elementy technologiczne: stref przyj cia odpadów, gdzie dostarczane odpady b d wa one, rejestrowane a po zidentyfikowaniu rodzaju kierowane do odpowiednich ci gów technologicznych, kompostowni odpadów zielonych gromadzonych selektywnie, sortowni odpadów z selektywnej zbiórki, stanowisko rozbiórki i sortowania odpadów wielkogabarytowych, stanowisko sortowania i magazynowania gruzu, instalacj mechaniczno-biologicznej obróbki odpadów mieszanych, składowisko odpadów przetworzonych, ró ni ce si przepustowo ci . Przewiduje si , e w wariantach przewiduj cych współprac gmin z ró nych powiatów wspólnym elementem gospodarki odpadami b dzie CSOiUO. Działania poprzedzaj ce przekazanie odpadów do Centrum takie jak: doposa enie mieszka ców w pojemniki do gromadzenia odpadów mieszanych i selektywnie gromadzonych, organizacja zbiórki i transportu odpadów, organizowanie i prowadzenie punktów dobrowolnego gromadzenia odpadów (PDGO), i in. 52 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO b d prowadzone zgodnie z rozwi zaniami przyj tymi w odpowiednich powiatach i gminach. W wariancie V, w którym nie przewiduje si tworzenia na terenie powiatu wrocławskiego centrum gospodarki odpadami mo liwe b d generalnie dwa rozwi zania: wszystkie gminy powiatu wrocławskiego lub ich grupa przyst pi do jednego systemu gospodarki odpadami opartego o tworzone w inny powiecie centrum gospodarki odpadami, z mo liwo ci udziału materialnego, organizacyjnego w jego tworzeniu, poszczególne gminy powiatu wrocławskiego b d indywidualnie wł czały si do ró nych systemów gospodarki odpadami opartych o tworzone w innych powiatach centra gospodarki odpadami. Jednak niezale nie od przyj tego rozwi zania nale y spodziewa si , e odpady z wrocławskich gmin b d przetwarzane w instalacjach o podobnych parametrach jak szacowane w wariantach III i IV. 3.4.1. Zadania strategiczne Podj te zostan działania maj ce na celu wykształcenie postaw skutkuj cych zapobieganiem wytwarzaniu odpadów oraz minimalizacj ilo ci odpadów, których wytworzeniu nie udało si zapobiec. Cało wytworzonych w powiecie odpadów komunalnych obj ta zostanie zbiórk i poddana procesom odzysku, a w dalszej kolejno ci unieszkodliwianiu. Rozwijana b dzie selektywna zbiórka odpadów: frakcji surowcowych, odpadów wielkogabarytowych, gruzu, odpadów niebezpiecznych. Docelowo zakłada si osi gni cie przyj tych poziomów zbiórki odpadów. System selektywnej zbiórki wspomagany b dzie sieci punktów dobrowolnego gromadzenia odpadów (PDGO). W miar wypełniania i zamykania obecnie eksploatowanych składowisk odpadów odejdzie si od gospodarki odpadami w skali gminy na rzecz działa mi dzygminnych. 3.4.1.1 Zadania krótkoterminowe (do roku 2006) 1. W zwi zku z regionalnym podej ciem do gospodarki odpadami proponuje si utworzenie Grupy Roboczej ds. gospodarki odpadami b d cej koordynatorem działa dla całego powiatu. Imienna grupa robocza przedstawicieli gmin i powiatu, która odpowiedzialna byłaby za realizacj Planów Gospodarki Odpadami powiatowego jak i gminnych, spójno działa podejmowanych w zwi zku z gospodark odpadami. Uzgodnienia podejmowane przez Grup powinny by zasadniczo bez zastrze e przyjmowane przez wszystkie gminy. 2. Obj cie wszystkich mieszka ców mieszanych odpadów komunalnych. powiatu zorganizowanym wywozem 3. Wdra anie selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych, wybranych nieopakowaniowych, zielonych, wielkogabarytowych, gruzu i odpadów niebezpiecznych. Przewiduje si , e selektywn zbiórk odpadów obj ci zostan wszyscy mieszka cy i na koniec okresu osi gni te zostan zało one stopnie odzysku poszczególnych frakcji odpadów (tabela 3.15). 4. Działania organizacyjne maj ce na celu rozwój w powiecie kompostowania przydomowego selektywnie gromadzonych odpadów kuchennych i zielonych z przydomowych ogrodów. Planuje si , e kompostowanie przydomowe obejmie 53 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO do ko ca okresu odpady gromadzone selektywnie w około 250 gospodarstwach domowych (1000 mieszka ców). Kompostowanie przydomowe prowadzone b dzie w obszarach powiatu o sprzyjaj cej strukturze zabudowy, w których działania te maj najwi ksze szanse efektywnego rozwoju – zabudowa indywidualna. 5. Gospodarka odpadami zmieszanymi opiera si b dzie na obiektach obecnie istniej cych, cho w tym okresie zako czy si eksploatacja wszystkich przewidzianych do zamkni cia składowisk odpadów komunalnych. 6. Z uwagi na fakt, e wi kszo gminnych składowisk odpadów zostanie zamkni ta do ko ca 2005 r., konieczne jest w tym okresie podj cie działa maj cych na celu uruchomienie do ko ca roku 2005 składowiska w ramach planowanego CSOiUO lub skierowanie odpadów do unieszkodliwienia w instalacji poza terenem powiatu (w zale no ci od przyj tego wariantu). 7. Osi gni cie zakładanych poziomów selektywnej zbiórki odpadów do recyklingu, odpadów wielkogabarytowych i gruzu wymaga b dzie stworzenia w ramach CSOiUO mo liwo ci wst pnej obróbki zgromadzonych odpadów – uruchomienie instalacji sortowania odpadów z selektywnej zbiórki, wielkogabarytowych, gruzu. Rozwój zbiórki komunalnych odpadów niebezpiecznych wymaga b dzie stworzenia w ramach CSOiUO miejsca magazynowania tych odpadów. 8. W ramach ZUiROK w Sul cinie (gm. w. Katarzyna) prowadzony b dzie recykling organiczny odpadów zielonych, a tak e stabilizacja biologiczna odpadów zmieszanych. Przewiduje si , e stabilizowanych b dzie minimum połowa odpadów mieszanych dostarczanych z terenu gminy w. Katarzyna. 9. W ramach CSOiUO rozpocz ty zostanie recykling organiczny (kompostowanie) selektywnie gromadzonych odpadów biorozkładalnych z publicznych terenów zielonych. Proces kompostowania prowadzony b dzie w prostej kompostowni płytowej, która z jednej strony nie wymaga du ych nakładów inwestycyjnych, a z drugiej strony łatwo dopasowuje si do zwi kszaj cych si ilo ci odpadów przeznaczonych do kompostowania. 10. Utworzenie pierwszych punktów dobrowolnego gromadzenia odpadów (PDGO). 11. Przewiduje si doposa enie szlaków turystycznych (gmina Sobótka) w urz dzenia do gromadzenia odpadów wytwarzanych przez turystów. Szczególna istotna b dzie współpraca Nadle nictwa Mi kinia, organizacji turystycznych i społecznych powiatu. 3.4.1.2 Zadania rednioterminowe (do roku 2010) 1. Do roku 2006 wszyscy mieszka cy powiatu obj ci b d wywozem odpadów mieszanych. zorganizowanym 2. Wszystkie gminy prowadz selektywn zbiórk odpadów opakowaniowych i innych. W celu realizacji wy szych poziomów zbiórki nale y wprowadzi rozwi zania ułatwiaj ce mieszka com prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów poprzez zag szczenie sieci punktów zbiórki oraz stopniowe tworzenie punktów dobrowolnego gromadzenia odpadów (PDGO). 3. Liczba tworzonych PDGO musi wynika z rzeczywistych potrzeb w tym zakresie, które zostan okre lone na podstawie do wiadcze zdobytych w ramach eksploatacji PDGO utworzonych w etapie zada krótkoterminowych. 4. Na bazie do wiadcze z lat 2004-06 rozwijane b dzie kompostowanie przydomowe odpadów kuchennych i zielonych. Zakłada si , e do roku 2010 prowadzi j b dzie ok. 500 gospodarstw domowych (około 2 tys. mieszka ców). 54 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 5. W celu osi gni cia wymaganego na koniec roku 2010 stopnia redukcji odpadów podatnych na biologiczny rozkład w odpadach składowanych, kontynuowane b dzie kompostowanie odpadów biorozkładalnych pozyskiwanych w publicznych terenów zielonych, a tak e dostarczanych przez mieszka ców do PDGO. 3.4.1.3 Zadania długoterminowe (do roku 2015) 1. W celu realizacji ustawowych zapisów dotycz cych zapobiegania i minimalizacji wytwarzania odpadów, w tym okresie w dalszym ci gu rozwijana b dzie selektywna zbiórka odpadów kuchennych i zielonych do recyklingu organicznego (kompostowania przydomowego). Zakłada si , e do ko ca roku 2015 obejmie ona ok. tysi ca gospodarstw domowych. 2. O ile wyst pi rzeczywista konieczno , tworzone b d kolejne PDGO. Z uwagi na wzrost zag szczenia, kolejne PDGO b d obiektami obsługuj cymi coraz mniejszy obszar, nale y liczy si ze wzrostem kosztów ich obsługi wynikaj cym z odbioru mniejszych ilo ci odpadów. 3. O ile realizowany b dzie wariant przewiduj cy budow CSOiUO na terenie powiatu, Centrum b dzie pracowało z docelow przepustowo ci , wszystkie odpady przed składowaniem poddawane b d przetworzeniu. Tabela 3.24 Zbiorcze zestawienie zało e dla powiatu wrocławskiego na lata 2006-2015 – liczba mieszka ców wytwarzaj cych odpady poddawane poszczególnym procesom do roku 2006 2010 2015 3.4.2. kompostowanie przydomowe 1 000 2 000 4 000 stabilizacja biologiczna 6 000 6 000 95 100 składowanie bez przetwarzania 88 800 89 400 - Zapobieganie i minimalizacja wytwarzania odpadów Zapobieganie dotyczy wszystkich uczestników ycia produktów, tj. projektantów, producentów, dystrybutorów, a tak e konsumentów, a z chwil gdy produkt staje si odpadem komunalnym, tak e władz lokalnych odpowiedzialnych za gospodark odpadami komunalnymi. Pod poj ciem „zapobieganie” rozumie si wszystkie działania, zlokalizowane zasadniczo przed wytworzeniem odpadu lub przed jego przej ciem przez słu by komunalne, które pozwalaj : zmniejszy ilo ciowo strumie odpadów, które wymagałyby usuni cia, zmniejszy uci liwo odpadów jako takich oraz ich przeróbki, ułatwi usuwanie (odzysk, unieszkodliwianie) odpadów, a w szczególno ci wykorzystanie pozostało ci poprocesowych. Redukcja ilo ci wytwarzanych odpadów mo e by osi gni ta poprzez: zmniejszenie wytwarzania odpadów, to jest w wyniku oddziaływa na zachowania podczas zakupów oraz stosowania produktów, zmiany wytwarzanych odpadów w kierunku po danych, specyficznych materiałów, które dadz wtórny obieg (wykorzystanie) odpadom wytwarzanym, W efekcie zapobiegania i redukcji ilo ci wytwarzanych odpadów: nast pi ograniczenie prognozowanego znacznego wzrostu ilo ci odpadów, b d cego głównie rezultatem wzrostu ilo ci odpadów opakowaniowych oraz budowlanych, 55 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO nast pi zmniejszenie wzrostu kosztów, b d cego efektem modernizacji gospodarki odpadami - akcja edukacyjna i u wiadamiaj ca na rzecz minimalizacji wytwarzania odpadów mo e istotnie wpłyn na zmniejszenie kosztów gospodarki odpadami, zatem władze lokalne maj uzasadnienie dla zarezerwowania w swoim ogólnym bud ecie wydatków na wspomaganie redukcji odpadów u ródeł, ograniczone zostan problemy zwi zane z konieczno ci poszukiwania nowych lokalizacji dla instalacji przeróbki odpadów – istnieje potrzeba jak najlepszego i jak najdłu szego wykorzystywania instalacji, Oddziaływania na zachowania ludzi mo na sklasyfikowa na czterech polach działa : pokazywanie dobrych przykładów, pobudzanie do zmian zachowa , rozwój metod alternatywnej zbiórki odpadów, wprowadzenie zach t (bod ców) finansowych. Dobry przykład Społeczno ci lokalne, gminy, musz pokazywa przykłady, umieszczaj c troskliwe zarz dzanie rodowiskiem w centrum ich działa oraz działa przedsi biorstw, którymi one bezpo rednio kieruj . W praktyce mo na realizowa to m.in. przez: zaopatrzenie w odpowiednie dobra konsumpcyjne i wyposa enie pomieszcze komunalnych (zdolno materiału do recyklingu, mo liwo ponownego wykorzystania, zakupy dóbr cz ciowo z recyklingu), systematyczne wprowadzanie selektywnej zbiórki papieru z biur, separacj odpadów budowlanych i z robót publicznych. Edukacja ekologiczna, działania w rodowisku szkolnym Jako główni konsumenci i korzystaj cy z usług komunalnych wiadczonych przez gmin , mieszka cy s głównymi adresatami działa zmierzaj cych do redukcji wytwarzania odpadów. Najlepsze efekty edukacji ekologicznej społecze stwa osi ga si poprzez edukacj dzieci i młodzie y w rodowisku szkolnym. Wiele szkół powiatu podj ło si wdra ania edukacji ekologicznej. Najcz ciej odbywa si to w ramach: spotka z ekspertami, wystaw i konkursów, zaj pozalekcyjnych, wycieczek. Wa ne jest, aby szkoły w realizacji zada znalazły oparcie w lokalnych władzach. Aby zach ci mieszka ców do akceptacji post powania jako „obywatela ekologicznego”, gminy musz wprowadzi programy informacyjne i edukacyjne dotycz ce zapobiegania wytwarzaniu odpadów o zró nicowanej tematyce. W ród działa z tego zakresu mo na wymieni : promocj urz dze wielokrotnego u ytku (np. z wymienialnym wkładem), które zmniejszaj ilo wytwarzanych odpadów, przekazanie (zamiast ich wyrzucania) zabawek, mebli, ubra i innych, jeszcze przydatnych do u ycia rzeczy, organizacjom społecznym, inicjowanie wykorzystywania koszyków na zakupy, zamiast worków plastikowych… Celem jest zmiana przyzwyczaje zwi zanych z zakupami oraz nawyków dotycz cych usuwania odpadów. Ró ne efekty mog by uzyskane w wyniku akcji podejmowanych przez gminy, stowarzyszenia konsumentów i ochrony rodowiska, stowarzyszenia sprzedawców i dystrybutorów. 56 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Rozwój indywidualnego kompostowania Odpady z terenów miejskich zawieraj około czterokrotnie wi cej frakcji biologicznie rozkładalnych ni odpady z terenów wiejskich. Wynika to z tradycyjnego na terenach wiejskich wykorzystania odpadów organicznych do skarmiania zwierz t. Tak wi c, faktycznie odpady te s wytwarzane w ilo ciach zbli onych do odpadów miejskich, ale nie pojawiaj si one w strumieniu odpadów do unieszkodliwienia poza gospodarstwem. Trzeba podj działania informacyjne, zach caj ce i motywuj ce mieszka ców dzielnic willowych i podmiejskich dla stosowania kompostowania indywidualnego. Istotne s poni sze liczby: około 15% populacji miejskiej zamieszkuje obszary zabudowy jednorodzinnej, kompostowanie pozwala na wył czenie ze strumienia usuwanych odpadów domowych ok. 35 kg/Mk rocznie, mo liwe jest zmniejszenie, w wyniku kompostowania przydomowego, strumienia odpadów zmieszanych o około 1% w skali powiatu - wył czenie tej stosunkowo skromnej ilo ci odpadów ze strumienia odpadów usuwanych na składowiska mo e wyda si mało istotne, jednak s to odpady, które s przyczyn uci liwo ci składowisk dla otoczenia, dotyczy to w szczególno ci emisji biogazu (jednego z gazów odpowiedzialnych za efekt cieplarniany), odcieków, odorów... Naprawa i renowacja zu ytych dóbr Wiele organizacji, cz sto typu stowarzysze humanitarnych, proponuje usługi zbierania odpadów, uzupełniaj ce w stosunku do usług wiadczonych przez gminy, a ich celem jest odzysk niektórych dóbr i sprz tu w celu ich renowacji i ponownego u ycia (meble, sprz t elektromechaniczny, rowery) albo odzysku z nich materiałów składowych i odr bnych cz ci. Sprzyja to wykorzystaniu odpadów i tworzeniu nowych miejsc pracy, co uzasadnia podtrzymywanie tych działa . Gmina mo e wspomóc te stowarzyszenia w ró ny sposób: udost pniaj c im pomieszczenia lub wyposa enie, informuj c ludno o oferowanych usługach i promuj c je, zwracaj c si o wykonanie okre lonych usług w ramach pewnych misji. W odpadach składowanych niewiele jest odpadów wielkogabarytowych, wskazuje to, e mieszka cy nie wyrzucaj tego rodzaju odpadów, lecz staraj si je wykorzysta . Wykorzystywanie odpadów nie zawsze odbywa si z poszanowaniem rodowiska, nale y wi c wprowadza alternatywne rozwi zania dla tego rodzaju działa m.in. punkty dobrowolnej zbiórki odpadów. 3.4.3. Zbieranie, odbieranie i transport mieszanych odpadów komunalnych Ustawa o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach [iv] nakłada na wła cicieli nieruchomo ci obowi zki w zakresie utrzymania czysto ci i porz dku m.in. przez: wyposa enie nieruchomo ci w pojemniki do zbierania odpadów i zapewnienie ich odpowiedniego stanu technicznego, sanitarnego i porz dkowego, zbieranie i pozbywanie si zebranych odpadów zgodnie z obowi zuj cymi przepisami, uprz tania chodników poło onych wzdłu posesji. Wła ciciel nieruchomo ci jest obowi zany do udokumentowania (umowa i dowody wnoszenia opłat za usług ) korzystania z usług wykonywanych przez podmiot posiadaj cy zezwolenie na prowadzenie działalno ci w zakresie odbierania odpadów komunalnych. W przypadku, gdy wła ciciel posesji nie udokumentuje korzystania z usług firm wywozowych, obowi zek ten przejmuje gmina. 57 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tak wiec do zada gminy nale y i w jej interesie le y egzekwowanie od mieszka ców posiadanie pojemnika do gromadzenia odpadów i umowy na jego opró nianie przez uprawniony podmiot. 3.4.3.1 Zbieranie W zakresie zbierania zmieszanych odpadów komunalnych, konieczne jest: odej cie od zbiórki i transportu zmieszanych odpadów komunalnych w du ych kontenerach KP-7 i KP-8 (chyba, e zastosowany b dzie specjalny pojazd do opró niania tych pojemników), ujednolicenie stosowanych pojemników, gromadzenie odpadów w zabudowie wielorodzinnej w pojemnikach o pojemno ci 1,1 m3, gromadzenie odpadów w zabudowie jednorodzinnej w pojemnikach 110, 120, 240 dm3. Wyposa enie nieruchomo ci w pojemnik nale y do obowi zków wła ciciela. W praktyce obowi zek ten realizowany mo e by przez: zakup pojemnika indywidualnie b d , co jest bardziej korzystne, na zamówienie składane przez gmin lub podmiot prowadz cy zbiórk na wi ksz ilo pojemników – mo liwo negocjacji ceny, dzier aw pojemnika od podmiotu prowadz cego zbiórk . Docelowo, w proponowanym rozwi zaniu na terenie powiatu, wykorzystywanych b dzie około 19 tys. małych pojemników w zabudowie indywidualnej (jeden pojemnik na posesj ) oraz około 500 pojemników 1,1 m3 (jeden pojemnik na ok. 40 mieszka ców). Szczegółowe okre lenie potrzeb w zakresie wymiany lub doposa enia mieszka ców w pojemniki zawiera powinny gminne plany gospodarki odpadami. 3.4.3.2 Odbieranie i transport W zakresie odbierania i transportu odpadów, mo liwe s dwa rozwi zania: gminy utrzymuj własne przedsi biorstwo komunalne, posiadaj ce tabor i prowadz ce odbieranie oraz transport odpadów we własnym zakresie, tworzony jest mi dzygminny, publiczny podmiot wiadcz cy usługi na terenie całego powiatu, b d wybranych gmin. Równolegle do obydwu rozwi za , usługi wywozu odpadów komunalnych wiadcz podmioty zewn trzne. Gmina nie ma prawa odmówi wydania zezwolenia na odbieranie odpadów komunalnych podmiotowi zewn trznemu spełniaj cemu stawiane w tym zakresie wymagania. Z uwagi na zły stan techniczny cz ci eksploatowanego przez publiczne podmioty taboru, konieczna b dzie jego stopniowa wymiana. Wiele firm oferuje szerok gam sprz tu do usuwania i transportu odpadów komunalnych. W przypadku realizacji pierwszego wariantu odbioru i transportu odpadów komunalnych korzystne mo e by wybranie przez wszystkie gminy takiego samego sprz tu – mo liwo uzyskania korzystnej ceny przy zakupie wi kszej liczby pojazdów. Z jednej strony, w celu zminimalizowania kosztów zbiórki i transportu wyklucza si przewo enie odpadów niezag szczonych, z drugiej du e wymieszanie przewo onych odpadów jest niekorzystne w przypadku wydzielania odpadów u ytkowych w CSOiUO. Warunki te spełniaj samochody z liniowym systemem przesuwu i zag szczania odpadów. Szczegółowe okre lenie potrzeb w zakresie wymiany taboru przedsi biorstw komunalnych zawiera powinny gminne plany gospodarki odpadami. 58 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 3.4.3.3 Referendum CSOiUO b dzie inwestycj mi dzygminn , jednak gminy (poza gmin K ty Wrocławskie) nie s dysponentami odpadów komunalnych. Wybór podmiotu, który b dzie wiadczył mieszka com usługi z zakresu usuwania odpadów komunalnych nale y do nich indywidualnie, b d do spółdzielni lub wspólnot mieszkaniowych. W pocz tkowym okresie realizacji planów gospodarki odpadami funkcjonowa b d jeszcze na terenie województwa małe, niedoposa one składowiska oferuj ce niskie ceny za przyj cie odpadów. Mo e zdarzy si , e pomimo istnienia na terenie powiatu nowoczesnego CSOiUO odpady odbierane przez inne ni komunalne podmioty wywozowe b d , wbrew zasadzie blisko ci, wywo one poza obszar powiatu. Wówczas projektowane na okre lon ilo odpadów Centrum oka e si niedoci one, a przez to nast pi wzrost jednostkowych kosztów przekształcania odpadów. Rozwi zaniem, które zapewniłoby stałe dostawy odpadów do budowanego CSOiUO, byłoby przej cie przez gmin od mieszka ców obowi zków zwi zanych z gospodarowaniem odpadami, w szczególno ci: wyposa enia nieruchomo ci w pojemniki do zbierania odpadów i zapewnienia ich odpowiedniego stanu technicznego, sanitarnego i porz dkowego, odbierania zebranych odpadów. Wówczas gmina uzyskuje wpływ na sposób i miejsce odzysku oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Przej cie wymienionych obowi zków wymaga trybu gminnego referendum (ustawa o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach [iv]). Referendum takie zostało skutecznie przeprowadzone w roku 1996 w gminie K ty Wr. Jest prawdopodobne, e nowa ustawa o odpadach [i], której projekt jest przygotowywany przez Ministerstwo rodowiska, nie b dzie zawiera obowi zku przeprowadzenia referendum dla przej cia w/w obowi zków przez gminy. 3.4.4. 3.4.4.1 Selektywna zbiórka odpadów Odpady opakowaniowe i surowce nieopakowaniowe Frakcje razem czy oddzielnie? Selektywna zbiórka odpadów surowcowych i sposób ich dalszej przeróbki s zale nymi od siebie cz ciami systemu zagospodarowania odpadów. Sposób realizacji zbiórki wymusza okre lone rozwi zania w zła sortowania surowców. Generalnie mo liwe s dwa rozwi zania: frakcje odpadów gromadzone s oddzielnie po jednej w pojemniku (worku), frakcje gromadzone s grupami, a w skrajnym przypadku wszystkie surowce w jednym pojemniku. Rozwi zanie pierwsze (proekologiczne) dostarcza odpadów posegregowanych wg rodzajów, wymagaj cych znacznie mniejszych nakładów na wst pn obróbk przed ich przekazaniem do odzysku. W zeł sortowania jest znacznie mniej rozbudowany – konieczne jest wydzielenie zanieczyszcze z jednorodnego strumienia odpadów (selekcja negatywna). Rozwi zanie jest trudniejsze do zastosowania ze wzgl dów społecznych – wymaga wydzielenia znacznej powierzchni mieszkania na pojemniki na odpady. Nadaje si do zastosowania w zabudowie indywidualnej. Drugie rozwi zanie (prospołeczne) jest łatwiejsze do przyj cia przez mieszka ców, szczególnie w zabudowie wielorodzinnej. Wymaga wydzielenia znacznie mniej miejsca w obr bie mieszkania na pojemniki na odpady. Dostarcza zmieszanych frakcji surowcowych 59 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO wymagaj cych zaawansowanej obróbki w w (selekcja pozytywna). le sortowania – rozdzielenia wg frakcji Pojemniki zbiorcze czy indywidualne? Obydwa systemy maj swoich zwolenników, w praktyce w skali regionu najcz przyjmowane s rozwi zania mieszane. ciej Na posesjach zabudowy jednorodzinnej, na których wydzielenie miejsca na dodatkowe pojemniki na selektywnie gromadzone frakcje nie stanowi wielkiej uci liwo ci, a z uwagi na znaczne rozproszenie mieszka ców ustawianie pojemników zbiorczych nie jest efektywne, wprowadza si system workowy. W zabudowie wielorodzinnej, wprowadzenie dodatkowych pojemników nie jest mo liwe z uwagi na brak miejsca, wi c konieczne jest wyprowadzenie miejsc gromadzenia surowców poza mieszkania. Z kolei du e zag szczenie ludno ci sprawia, e obsługa pojemników zbiorczych nie stwarza trudno ci. Nowym rozwi zaniem w wysokich budynkach zabudowy zbiorowej jest umieszczanie zestawów worków na surowce w wydzielonych cz ciach klatki schodowej, przy zsypach na odpady mieszane itp. Worki czy sztywne pojemniki? W przypadku systemu zbiorczego, nie ma alternatywy dla gromadzenia frakcji w pojemnikach. Inn spraw jest organizacja dostarczania odpadów do punktów zbiórki przez mieszka ców. Najcz ciej do zbierania wykorzystuj oni odpadowe worki z tworzywa, które po spełnieniu swojej roli trafiaj do pojemnika z tworzywami sztucznymi. Zalety kontenerów – trwało i du a ywotno , estetyka; ich wady – koszty, rozmiar. W systemie indywidualnego gromadzenia odpadów, mo liwe jest wykorzystanie zarówno worków (znacznie bardziej popularne) z tworzywa sztucznego, jak i małych pojemników. Mo liwe s dwa rozwi zania : mieszka cy zbieraj oddzielnie frakcje w przeznaczonych do tego workach, które po wypełnieniu s przekazywane do dalszej obróbki, mieszka cy gromadz surowce w jednym worku w domu, a nast pnie dokonuj wtórnej selekcji umieszczaj c odpowiednie frakcje w odpowiednich kontenerach ustawionych na terenie posesji; kontenery te s opró niane okresowo przez podmiot obsługuj cy zbiórk . Zalety worków – niski koszt, rozmiar; wady – konieczno cz stego zaopatrywania mieszka ców, ryzyko uszkodzenia podczas odbioru, nieestetyczne w przypadku wystawiania przed posesje. W praktyce mamy do czynienia z hybryd przedstawionych powy ej rozwi za : w zabudowie indywidualnej - rozdzielone wg rodzajów frakcje surowcowe gromadzone s w systemie workowym, w zabudowie wielorodzinnej - mieszka cy obj ci systemem pojemników zbiorczych gromadz surowce w jednym pojemniku, a nast pnie dokonuj wtórnej selekcji umieszczaj c odpowiednie frakcje w wydzielonych pojemnikach. Takie rozwi zanie mieszane jest proponowane do wprowadzenia na terenie powiatu wrocławskiego. Kto ma obsługiwa ? Mo liwe jest, aby selektywn zbiórk organizowała i prowadziła ka da gmina oddzielnie. Lepszym rozwi zaniem, zarówno z organizacyjnego, jak i ekonomicznego punktu widzenia, jest przyj cie w powiecie jednego systemu organizacji selektywnej zbiórki, którego obsług 60 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO zaj ła by si jedna jednostka organizacyjna. W przypadku powiatu wrocławskiego, jednostk t mo e by podmiot zarz dzaj cy CSOiUO. Z uwagi na stosunkowo niewielkie ilo ci zbieranych odpadów, posiadanie przez ka d gmin sprz tu do obsługi zbiórki nie ma uzasadnienia. W skali powiatu konieczne b dzie posiadanie dwóch pojazdów dostosowanych do obsługi – jednego z liniowym systemem przesuwu i zag szczania odpadów (transport tworzyw sztucznych i opakowa aluminiowych), jednego z przykrywan przyczep wyposa on w HDS do opró niania pojemników ze szkłem i makulatur . Proponowane docelowe rozwi zanie adna gmina powiatu nie wprowadziła jeszcze workowego systemu selektywnej zbiórki. Gminy dotychczas prowadz ce zbiórk przyj ły system pojemników zbiorczych, a liczba wykorzystywanych zestawów pojemników jest zwykle wysoka - zag szczenie punktów selektywnego gromadzenia odpadów na poziomie 250-500 mieszka ców na jeden punkt. W warunkach rozproszonej zabudowy gmin wiejskich nawet tak du a liczba punktów zbiórki nie gwarantuje realizacji zało onych wysokich celów postawionych w KPGO [1]. Proponuje si rozwin funkcjonuj cy obecnie system punktów zbiorczych, tak aby w skład ka dego zestawu weszły cztery pojemniki. Drugim etapem powinno by uzupełnienie istniej cego systemu pojemników zbiorczych systemem zbiórki indywidualnej. Zbiórka indywidualna powinna zosta wprowadzona w tych rejonach zabudowy rozproszonej, gdzie dotychczas nie było punktów zbiórki lub efekty prowadzonej zbiórki były niezadowalaj ce. Proponuje si , aby gminy, które dotychczas nie prowadziły selektywnej zbiórki, wprowadziły system punktów zbiorczych (zestawów pojemników) na terenach zabudowy wielorodzinnej i zwartej zabudowy indywidualnej, warunkuj cej uzyskanie zadowalaj cych efektów. Na pozostałych obszarach wprowadzi nale y system zbiórki indywidualnej. Nale y przyj , e maksymalna liczba mieszka ców obsługiwanych przez jeden punkt zbiórki (zestaw pojemników) powinna wynosi w pocz tkowym okresie wprowadzania selektywnej zbiórki przynajmniej 500 osób, a sie punktów powinna by stopniowo zag szczana, aby osi gn wska nik około 250 mieszka ców na jeden zestaw. W systemie zbiórki indywidualnej, ka de gospodarstwo domowe nale y wyposa y w zestaw pojemników (worków) w ilo ci odpowiadaj cej liczbie gromadzonych frakcji surowcowych. Selektywna zbiórka jest przedsi wzi ciem, które, w celu zoptymalizowania funkcjonowania i minimalizacji kosztów, wymaga szczegółowego rozwa enia miejsc ustawienia zestawów pojemników. Po dane jest stworzenie takiej sieci punktów selektywnej zbiórki, aby pojemniki poszczególnych frakcji wypełniały si w podobnym tempie na całym obszarze obj tym selektywn zbiórk . Pozwoli to na zastosowanie systemu opró niania pojemników wg opracowanego harmonogramu, przy jednoczesnym optymalnym wykorzystaniu mo liwo ci eksploatowanego w tym celu sprz tu. Stworzenie optymalnej sieci punktów selektywnej zbiórki wymaga czasu i odbywa si w oparciu o do wiadczenia własne, a tak e innych o rodków wprowadzaj cych selektywn zbiórk . Zastosowanie do selektywnej zbiórki kontenerów obsługiwanych przez samochód z pras , pozwoliłoby na znaczne obni enie kosztów transportu surowców do CSOiUO. 3.4.4.2 Odpady wielkogabarytowe Przewiduje si trzy niezale ne sposoby usuwania odpadów wielkogabarytowych: zbiórka za po rednictwem PDGO (punktów dobrowolnego gromadzenia odpadów), cykliczna zbiórka z miejsc gromadzenia odpadów komunalnych - wystawki, 61 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO odbiór odpadów po zgłoszeniu podmiotowi prowadz cemu odbiór odpadów komunalnych. Zebrane odpady przewo one b d nadaj cych si do recyklingu. 3.4.4.3 do CSOiUO w celu wydzielenia z nich odpadów Gruz i inne odpady budowlane Przewiduje si trzy niezale ne sposoby usuwania gruzu i innych odpadów budowlanych: zbiórka za po rednictwem PDGO, zbiórka do kontenerów zamawianych indywidualnie przez mieszka ców, bezpo rednie dostarczanie odpadów przez przedsi biorstwa remontowobudowlane. Zebrane odpady przewo one b d do CSOiUO w celu wydzielenia z nich frakcji nadaj cych si do recyklingu. 3.4.5. Kompostowanie przydomowe Kompostowaniu mo na podda ponad 35 % odpadów domowych, czyli w wymiernym stopniu zmniejszy ilo odpadów wymagaj cych usuni cia z posesji, a co z tym zwi zane, znacznie obni y koszty wywozu odpadów. Wprowadzanie na szerok skal recyklingu organicznego bioodpadów w urz dzeniach przydomowych powinno by koordynowane w skali powiatu (zadanie dla CSOiUO), dla szerokiego rozpropagowania idei kompostowania przydomowego w ród mieszka ców. Równie zakup urz dze winien by realizowany w skali powiatu (przez CSOiUO), gdy du a liczba zakupywanych urz dze pozwoli wynegocjowa korzystniejsz cen ni w przypadku zakupów indywidualnych. 3.4.5.1 Urz dzenia Najpro ciej proces kompostowania prowadzi si w pryzmie kompostowej uło onej bezpo rednio na gruncie. Jednak pryzma taka nie jest zbyt estetyczna, przez co coraz rzadziej znajduje zastosowanie w zabudowie jednorodzinnej. Obecnie na rynku dost pna jest szeroka oferta gotowych urz dze do przydomowego kompostowania bioodpadów. Dost pne s kompostowniki drewniane i z tworzyw sztucznych, o pojemno ci od kilkuset litrów do ponad 1 m3. Producenci oferuj urz dzenia o ró nych rozwi zaniach technicznych: od prostych otwartych skrzynek bez dna do kompostowników zamkni tych o izolowanych termicznie cianach, z mo liwo ci regulacji dost pu powietrza. Dost pne s urz dzenia z dwoma otworami – zasypowym i opró niaj cym - do ci głego prowadzenia kompostowania oraz wył cznie z otworem zasypowym do kompostowania w cyklach czasowych - gotowy kompost usuwany jest po rozbieraniu całej kompostowanej masy. Niezale nie od przyj tego rozwi zania, wa ne jest stworzenie optymalnych warunków dla przebiegaj cego procesu. Dobry kompostownik powinien zapewni : dobre napowietrzanie kompostowanego materiału, odprowadzanie nadmiaru wilgoci z pryzmy przy mo liwo ci nawadniania materiału, dost pno do gotowego kompostu w trakcie trwania procesu, stałe warunki prowadzonego procesu, umo liwiaj ce aktywno mikroorganizmów tak e przy niekorzystnych warunkach pogodowych, 62 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO uzyskanie podwy szonej temperatury w całej masie kompostowej dla zapewnienia higienizacji kompostowanych odpadów (je li z odpadami ogrodowymi współkompostowane s odpady kuchenne). Cena urz dze zale y od przyj tego rozwi zania i waha si od kilkudziesi ciu złotych do ponad tysi ca złotych. 3.4.5.2 Wermikompost Wprowadzenie d d ownic do przekompostowanego materiału przyspiesza naturalne procesy dojrzewania, a w efekcie uzyskuje si materiało lepszych wła ciwo ciach nawozowych, ni w przypadku kompostowania bez udziału d d ownic. Kompost wytworzony przy udziale d d ownic nosi nazw wermikompostu. D d ownice s zwierz tami łatwymi w hodowli, nie wymagaj zmiany warunków prowadzenia kompostowania. Kompostowanie przy udziale d d ownic mo e by prowadzone w wydzielonych kompostownikach lub bezpo rednio na ziemi w pryzmie kompostowej. Tabela 3.25 Porównanie ró nych rozwi za kompostowania przydomowego zalety pryzma kompostowa prosty kompostownik drewniany kompostownik z tworzywa sztucznego 3.4.6. wady brak nakładów inwestycyjnych mo liwo du ego przerobu kompostu niskie koszty mo liwo samodzielnego wykonania wysoka trwało urz dzenia przyspieszony proces kompostowania ci gły proces kompostowania mała estetyka prowadzenia procesu konieczno uszczelnienia podło a niska trwało urz dzenia proces prowadzony porcjowo konieczno uszczelnienia podło a wysokie koszty inwestycyjne Punkty dobrowolnego gromadzenia odpadów (PDGO) W celu ułatwienia mieszka com pozbywania si odpadów, których usuni cie w tradycyjny sposób, ze wzgl du na ich charakter, ilo lub wielko , mo e by utrudnione, przewiduje si uruchomienie punktów dobrowolnego gromadzenia odpadów (PDGO). Gromadzenie wybranych frakcji odpadów w PDGO, zwi kszy w skali powiatu ilo ci odpadów zbieranych selektywnie, co z jednej strony ograniczy strumie odpadów zmieszanych do unieszkodliwienia, a z drugiej pozwoli na osi gni cie zakładanych poziomów zbiórki, odzysku i unieszkodliwienia poszczególnych frakcji odpadów. Tabela 3.26 Spodziewane ilo ci odpadów dostarczanych do PDGO (kg na mieszka ca rocznie) odpady zielone gruz i inne odpady budowlane złom tektura drewno inne do składowania niebezpieczne i problemowe dostarczone 8 15 6 6 2 12 0,6 odzysk 8 8 6 6 2 0 0 razem 50 30 63 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Punkt dobrowolnego gromadzenia odpadów (PDGO) jest zamkni tym dozorowanym obiektem, do którego mieszka cy (a tak e niewielkie przedsi biorstwa) mog dowozi bezpłatnie odpady uci liwe ze wzgl du na ich wielko (wielkogabarytowe, złom, opony), ilo (gruz, zielone) lub wła ciwo ci (niebezpieczne). Poszczególne frakcje odpadów (do odzysku i unieszkodliwiania) gromadzone s oddzielnie: odpady zielone, gruz i inne odpady budowlane, złom, tektura, drewno, opony, inne odpady (do składowania) nienadaj ce si do odzysku, odpady niebezpieczne. Tabela 3.26 zawiera (na podstawie danych francuskich) spodziewane ilo ci odpadów, które b d dostarczane do PDGO w dłu szym okresie po ich przyj ciu i akceptacji przez ludno . Szacuje si , e jeden PDGO powinien przypada na terenach miejskich na około 40-50 tys., a na terenach wiejskich na około 15-25 tys. mieszka ców. Ka dy punkt wymaga ok. 2,5 tys. m2 powierzchni. Strategia [2] przewiduje utworzenie na terenie powiatu wrocławskiego dwóch PDGO, pocz tkowo w K tach Wr., a nast pnie w Sobótce. Jest to minimalna liczba punktów. Docelowo wskazane jest utworzenie przynajmniej jednego PDGO w ka dej gminie. Z uwagi na dotychczasowy charakter i istniej c infrastruktur , najodpowiedniejszymi miejscami do tworzenia gminnych PDGO wydaj si eksploatowane obecnie gminne składowiska odpadów. 3.4.7. Przeładunek odpadów O zasadno ci uruchomienia stacji przeładunkowej decyduje m.in. zale no pomi dzy ilo ci odpadów przewo onych do instalacji odzysku lub unieszkodliwiania, a odległo ci , na jak s one przewo one. Przyjmuje si : minimaln ilo odpadów na poziomie 20 Mg dziennie, przy odległo ciach transportowych rz du 40-50 km – odpowiada to w przybli eniu skupisku 12 tys. mieszka ców terenów miejskich lub 20 tys. mieszka ców na terenach wiejskich, minimaln odległo przewozu 20 km, przy dziennej ilo ci odpadów na poziomie 60 Mg – odpowiada to w przybli eniu skupisku 36 tys. mieszka ców terenów miejskich lub 60 tys. mieszka ców na terenach wiejskich. Rys. 3.8 Warunki opłacalnego stosowania stacji przeładunkowych 64 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO W przypadku powiatu wrocławskiego, konieczno przeładunku odpadów wynika b dzie z przyj tego wariantu gospodarki odpadami. W przypadku eksploatacji CSOiUO na terenie powiatu, odległo ci transportowe i ilo ci przewo onych odpadów s zbyt małe, aby proponowa przeładunek odpadów. Jedynie w przypadku, gdy odpady z terenu powiatu (z pi ciu gmin – około 16 tys. Mg rocznie, 63 Mg dziennie) b d wywo one na składowisko odległe przynajmniej o 20 km, nale y rozwa y konieczno przeładunku odpadów. Niezale nie od przyj tego rozwi zania, odpady usuwane przez podmioty zewn trze korzystaj ce ze stacji przeładunkowych poło onych poza granicami powiatu wrocławskiego, b d w zale no ci od potrzeb przeładowywane. Wa ne jest, aby niezale nie od przyj tego wariantu, przewo one mieszane odpady komunalne były w maksymalnym stopniu zag szczane wewn trz pojazdów transportuj cych. 3.4.8. Centrum Sortowania, Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów (CSOiUO) Niezale nie od przyj tego wariantu gospodarki odpadami, konieczne b dzie docelowo, aby wszystkie strumienie odpadów komunalnych (selektywnie gromadzone oraz mieszana pozostało ) z terenu powiatu były dostarczane do CSOiUO. Zgodnie z proponowanym schematem, odpady z ró nych gmin mog by dostarczane do ró nych Centrów. 3.4.8.1 Sortownia odpadów z selektywnej zbiórki Zgromadzone selektywnie surowce s cz sto mieszanin ró nych materiałów, a ponadto zawieraj około 15-20 % masy zanieczyszcze (frakcji nie nadaj cych si do odzysku). W celu rozdziału surowców na frakcje materiałowe oraz usuni cia zanieczyszcze niezb dne jest doczyszczanie surowców na linii sortowniczej. W Strategii [2] okre lono minimaln wydajno instalacji sortowania odpadów na 4 tys. Mg rocznie, poni ej której proces staje si zbyt kosztowny. Ilo ci odpadów pozyskanych w ramach realizacji zało e selektywnej zbiórki, w zale no ci od rozpatrywanego wariantu, zestawiono w tabeli 3.27. Tabela 3.27 ilo ci odpadów pozyskanych w ramach selektywnej zbiórki w zale no ci od rozpatrywanego wariantu, tys. Mg wszystkie gminy powiatu wariant II wariant III wariant IV 3.4.8.2 2006 2,70 1,62 3,14 27,8 2010 3,55 2,13 4,13 33,4 2015 4,91 2,95 5,72 42,4 Kompostownia odpadów Kompostowaniu poddawane b d gromadzone selektywnie odpady biodegradowalne z publicznych terenów zielonych oraz odpady zielone dostarczane przez mieszka ców w ramach sieci PDGO. Najprostszym rozwi zaniem jest kompostowanie z naturalnym napowietrzaniem. Odpowiednio przygotowane odpady (rozdrobnione, wymieszane) układane s w okresowo przerzucane i nawadniane pryzmy. Efektem trwaj cego 3 do 6 miesi cy procesu jest gotowy do wykorzystania kompost. 65 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Innym rozwi zaniem jest prowadzenie procesu w instalacjach, w których naturalne procesy rozkładu materii organicznej s sztucznie przyspieszane przez wymuszenie przepływu powietrza przez kompostowany materiał oraz ochron kompostowanego materiału przed utrat ciepła. W takich instalacjach, kompostowanie prowadzone jest w wyspecjalizowanych halach lub bioreaktorach. Tabela 3.28 Ilo ci odpadów do kompostowania w zale no ci od rozpatrywanego wariantu, Mg wszystkie gminy powiatu wariant II wariant III wariant IV 2006 200 130 250 2500 2010 340 210 410 3800 2015 380 240 465 4000 Ilo ci odpadów zielonych do kompostowania w zale no ci od rozpatrywanego wariantu zestawiono w tabeli 3.28. Proces kompostowania składa si z czterech etapów: przygotowanie materiału - rozdrabnianie, wydzielenie zanieczyszcze , mieszanie, kompostowanie w pryzmach z przerzucaniem i nawil aniem (4 tygodnie), dojrzewanie kompostu w pryzmach (3-6 miesi cy), ko cowa obróbka kompostu (usuni cie zanieczyszcze ). Do prowadzenia procesu konieczny b dzie sprz t mechaniczny, m.in.: ładowarka – układanie i przerzucanie pryzm, wst pne mieszanie materiału do kompostowania, transport odpadów i kompostu na ró nych etapach procesu, rozdrabniarka – odpowiednie rozdrobnienie odpadów do kompostowania i przygotowanie materiału strukturotwórczego, sito – oczyszczanie kompostu. 3.4.8.3 Stanowisko rozbiórki i sortowania odpadów wielkogabarytowych Celem zagospodarowania odpadów wielkogabarytowych jest wysortowanie minimum 35 % materiałów do recyklingu. Zebrane selektywnie odpady b d poddawane demonta owi i sortowaniu przy u yciu narz dzi r cznych i mechanicznych na stanowisku zadaszonym. Stanowisko demonta u i sortowania jest podzielone na ró ne strefy: strefa wa enia i kontroli odpadów (obszar wspólny z innymi instalacjami), strefa przyj cia odpadów – wyładunek i wst pne magazynowanie, strefa demonta u i sortowania, strefa magazynowania materiału przed wysyłk do instalacji recyklingu. Konieczne b dzie stworzenie mo liwo ci magazynowania pod dachem odpadów wielkogabarytowych przed rozbiórk oraz wydzielonych frakcji surowcowych przed przekazaniem do recyklingu. Ilo ci odpadów wielkogabarytowych, pozyskanych w ramach realizacji zało e selektywnej zbiórki, w zale no ci od rozpatrywanego wariantu zestawiono w tabeli 3.29. 66 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 3.29 Ilo ci pozyskanych odpadów rozpatrywanego wariantu, Mg wszystkie gminy powiatu wariant II wariant III wariant IV 3.4.8.4 2006 500 290 560 3650 wielkogabarytowych 2010 1200 740 1430 9220 w zale no ci od 2015 1800 1100 2130 13100 Stanowisko sortowania i magazynowania gruzu Celem sortowania selektywnie zebranego gruzu i innych odpadów budowlanych jest wydzielenie około 70 % materiałów do recyklingu. W celu wykorzystania wspólnych maszyn i urz dze (ładowarki mechanicznej, a zwłaszcza kosztownej rozdrabniarki) stanowisko do sortowania gruzu i innych odpadów budowlanych nale y zorganizowa wspólnie ze stanowiskiem sortowania odpadów wielkogabarytowych. Stanowisko sortowania jest podzielone na ró ne strefy, nie jest wymagane jego zadaszenie: strefa wa enia i kontroli odpadów (wspólna dla całego zakładu), strefa przyj cia odpadów – wyładunek i wst pne magazynowanie, strefa sortowania, strefa magazynowania przed wysyłk do wykorzystania – z mo liwo ci sortowanie na ró ne frakcje ziarnowe. Ilo ci gruzu i innych odpadów budowlanych, pozyskanych w ramach realizacji zało e selektywnej zbiórki, w zale no ci od rozpatrywanego wariantu zestawiono w tabeli 3.30. Tabela 3.30 Ilo ci pozyskanego gruzu i innych odpadów budowlanych w zale no ci od rozpatrywanego wariantu, Mg wszystkie gminy powiatu wariant II wariant III wariant IV 3.4.8.5 2006 1000 600 1160 6200 2010 3400 2000 3880 20620 2015 7400 4400 8540 42340 Instalacja mechaniczno-biologicznej obróbki odpadów zmieszanych Do mechaniczno-biologicznej obróbki przeznaczone s odpady zmieszane wytworzone przez mieszka ców, zubo one o zebrane selektywnie surowce, gruz, odpady wielkogabarytowe, odpady niebezpieczne oraz frakcje biologicznie rozkładalne. Do strumienia odpadów zmieszanych przed cz ci mechaniczn zostan wł czone zanieczyszczenia wydzielone na linii sortowniczej surowców. Ilo odpadów wymagaj cych unieszkodliwienia w instalacji mechaniczno-biologicznego przekształcania b dzie wypadkow wzrostu całkowitej ilo ci odpadów wytwarzanych oraz wzrostu skuteczno ci prowadzonej selektywnej zbiórki. Poni ej (w tabeli 3.31) zestawiono oszacowane ilo ci pozostałych po selektywnej zbiórce odpadów zmieszanych, wymagaj cych unieszkodliwienia. Przewiduje si , e, w efekcie realizacji zało e planu, wzrost ilo ci wytwarzanych odpadów b dzie w takim stopniu zrekompensowany przez coraz skuteczniejsz selektywn zbiórk , e ostateczna ilo odpadów wymagaj cych mechaniczno-biologicznego przetworzenia utrzyma si na wzgl dnie stałym poziomie, b d cym docelow przepustowo ci instalacji mechaniczno-biologicznej w CSOiUO. 67 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 3.31 Przewidywane ilo ci odpadów mieszanych wymagaj cych unieszkodliwienia w zale no ci od rozpatrywanego wariantu, tys. Mg wszystkie gminy powiatu wariant II wariant III wariant IV 2006 26,73 16,30 31,11 277,73 2010 26,64 15,98 31,01 271,35 2015 26,88 16,13 31,29 269,86 Instalacja mechaniczno-biologiczna zawiera dwie główne cz ci: mechaniczn separacj (przygotowanie materiału do biostabilizacji) stref biostabilizacji, podzielon na cz zamkni t (wst pnej biodegradacji) i cz otwart – zewn trzn (plac dojrzewania stabilizatu). Korzystny rozkład wielko ci cz stek odpadów zmieszanych pozwala na mechaniczny rozdział odpadów zmieszanych na wzgl dnie jednorodne frakcje o odmiennych wła ciwo ciach (drobna – mineralna; rednia – biologicznie rozkładalna; gruba – surowcowa, paliwowa). W praktyce, mechaniczny rozdziałna frakcje realizowany jest na dwustopniowym sicie na 3 strumienie: frakcja drobna (poni ej 20 mm), frakcja rednia (pomi dzy 20 a 100 mm, najcz ciej 60-70 mm), pozostało - frakcja gruba (powy ej 70 mm). Frakcja najdrobniejsza, składaj ca si głównie z drobnych cz stek mineralnych (piasek, drobne kamienie, popiółi u el), z niewielkim udziałem substancji biologicznie rozkładalnych nadaje si do bezpo redniego składowania. Frakcja najgrubsza składa si głównie z odpadów surowcowych o stosunkowo małej wilgotno ci, a wi c istnieje mo liwo odzysku surowców, a ponadto frakcja ta ma dobre wła ciwo ci paliwowe. Odpady te, po wydzieleniu na linii sortowniczej (selekcja pozytywna) surowców nadaj cych si do recyklingu, mog zosta przekazane do zakładu wytwarzaj cego paliwo alternatywne z odpadów, b d prasowane i składowane. Odpady przekazanie do produkcji paliwa alternatywnego, jak i do składowania, nale y zag ci , aby do minimum ograniczy koszty transportu b d przestrze składowiska niezb dn do zdeponowania tych odpadów. Najlepszy efekt zag szczenia uzyska si w prasie, w której odpady przyjmuj posta mocno zag szczonych bel, łatwych w transporcie oraz składowaniu. Odpady podatne na biologiczny rozkład, stanowi ce głównie o uci liwo ci odpadów komunalnych, zawarte s zasadniczo w zakresie wielko ci cz stek pomi dzy 20 a 100 mm, a wi c we frakcji redniej z rozdziału mechanicznego. Odpady te nale y podda przetworzeniu, tak, aby w jego efekcie zmniejszy zawarto frakcji biologicznie rozkładalnej. Mo liwe s dwie drogi osi gni cia tego celu: stabilizacja biologiczna lub termiczne przekształcenie. W przypadku powiatu wrocławskiego (jak i dla wi kszej cz ci województwa - Strategia) przyj to pierwsze rozwi zanie. Przyj ty wy ej układ sit skutkuje podziałem strumienia odpadów zmieszanych w stosunku około 26:49:25. W tabeli 3.32 zestawiono podział odpadów mieszanych na frakcje w rozpatrywanych wariantach. 68 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 3.32 Rozdział frakcyjny odpadów mieszanych po mechanicznej obróbce w zale no ci od rozpatrywanego wariantu, tys. Mg/rok wszystkie gminy powiatu wariant II wariant III wariant IV wydajno 27,0 16,0 31,0 270,0 frakcja 0-20 7,0 4,2 8,0 70,2 frakcja 20-100 13,2 7,8 15,2 132,3 frakcja >100 6,8 4,0 7,8 67,5 Biostabilizacja odpadów jest procesem biologicznym słu cym zmniejszeniu ilo ci frakcji organicznej w odpadach oraz jej stabilizacji. Proces ten ma zastosowanie do odpadów mieszanych przed ich składowaniem. Metody biostabilizacji s w zasadzie takie same jak kompostowania. Naturalny proces rozkładu biomasy jest przyspieszany przez silne napowietrzanie oraz mieszanie stabilizowanego materiału. Biostabilizacja prowadzi do zmniejszenia produkcji gazu i odcieków w składowisku, a wi c przyczynia si do zmniejszenia uci liwo ci składowiska dla otoczenia. Kompromis pomi dzy nakładami inwestycyjnymi a efektywno ci ekonomiczn skutkuje podziałem procesu na cztery etapy: mechaniczna segregacja na sicie poł czona z r cznym usuwaniem odpadów niebezpiecznych – w hali sortowni, faza intensywnej stabilizacji w obiektach zamkni tych, dojrzewanie stabilizatu na uszczelnionym, otwartym placu dojrzewania, przesiewanie dojrzałego stabilizatu do ewentualnego odzysku (wiata). Szacowana, na podstawie przytoczonych wcze niej zało e , przepustowo cz ci biologicznej instalacji w powiecie wrocławskim wyniesie w zale no ci od rozpatrywanego wariantu: wszystkie gminy powiatu – 13,2 wariant II – 7,8 wariant III – 15,2 wariant IV – 132,3 tys. Mg rocznie. 3.4.8.6 Składowisko odpadów Obecnie, niemal wszystkie odpady komunalne wytwarzane w powiecie wrocławskim s składowane bez przetworzenia, niewielki odsetek stanowi odpady wydzielone selektywnie. Celem na rok 2015 jest, aby wszystkie odpady usuwane na składowiska były wcze niej poddane przekształceniu mechaniczno-biologicznemu. Tabela 3.33 Struktura odpadów przeznaczonych do składowania w latach 2003-15, tys. Mg – wszystkie gminy powiatu odpady składowane bezpo rednio stabilizat frakcja gruba odpadów zmieszanych (frakcja paliwowa) pozostało z odpadów wielkogabarytowych po oddzieleniu frakcji surowcowej (frakcja paliwowa) pozostało z oczyszczania gruzu frakcja drobna odpadów zmieszanych odpady wytworzone 2003 27,24* - 2006 25,78 0,81 - 2010 9,11 6,64 2015 9,23 6,73 - II0,32 0,81 1,16 - 0,29 - 1,02 6,91 2,21 7,00 27,40 31,16 35,38 41,68 69 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO razem odpady składowane odpady składowane jako odsetek wytworzonych, % składowane od roku 2006 – narastaj co, tys. Mg 27,24 99,4 - 27,20 87,3 27,20 24,49 69,2 129,22 26,33 63,2 257,19 ) * przy zało eniu skuteczno ci selektywnej zbiórki na poziomie roku 2002 Tabela 3.34 Struktura odpadów przeznaczonych do składowania w latach 2003-15, tys. Mg – wariant II odpady składowane bezpo rednio stabilizat frakcja gruba odpadów zmieszanych (frakcja paliwowa) pozostało z odpadów wielkogabarytowych po oddzieleniu frakcji surowcowej (frakcja paliwowa) pozostało z oczyszczania gruzu frakcja drobna odpadów zmieszanych odpady wytworzone razem odpady składowane odpady składowane jako odsetek wytworzonych, % składowane od roku 2006 – narastaj co, tys. Mg 2003 ) 16,03* - 2006 16,30 - 2010 5,56 4,05 2015 5,74 4,19 - 0,19 0,48 0,71 - 0,17 - 0,60 4,21 1,33 4,35 16,15 16,03 99,2 - 18,96 16,66 87,9 16,66 21,54 14,90 69,2 78,90 25,81 16,32 63,2 157,66 ) * przy zało eniu skuteczno ci selektywnej zbiórki na poziomie roku 2002 Tabela 3.35 Struktura odpadów przeznaczonych do składowania w latach 2003-15, tys. Mg – wariant III odpady składowane bezpo rednio stabilizat frakcja gruba odpadów zmieszanych (frakcja paliwowa) pozostało z odpadów wielkogabarytowych po oddzieleniu frakcji surowcowej (frakcja paliwowa) pozostało z oczyszczania gruzu frakcja drobna odpadów zmieszanych odpady wytworzone razem odpady składowane odpady składowane jako odsetek wytworzonych, % składowane od roku 2006 – narastaj co, tys. Mg 2003 ) 31,21* - 2006 31,62 - 2010 10,79 7,86 2015 11,13 8,13 - 0,37 0,93 1,38 - 0,33 - 1,16 8,17 2,58 8,44 31,33 31,21 99,6 - 36,78 32,32 87,9 32,32 41,79 28,91 69,2 153,08 50,07 31,66 63,2 305,87 ) * przy zało eniu skuteczno ci selektywnej zbiórki na poziomie roku 2002 Tabela 3.36 Struktura odpadów przeznaczonych do składowania w latach 2003-15, tys. Mg – wariant IV odpady składowane bezpo rednio stabilizat frakcja gruba odpadów zmieszanych (frakcja paliwowa) pozostało z odpadów wielkogabarytowych po oddzieleniu frakcji surowcowej (frakcja paliwowa) pozostało z oczyszczania gruzu frakcja drobna odpadów zmieszanych 2003 ) 293,85* - 2006 279,67 - 2010 91,86 66,95 2015 90,21 65,75 - 2,38 5,99 8,51 - 1,86 - 6,19 69,63 12,70 68,38 70 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO odpady wytworzone razem odpady składowane odpady składowane jako odsetek wytworzonych, % składowane od roku 2006 – narastaj co, tys. Mg 294,84 293,85 99,7 - 320,17 283,91 88,7 283,91 342,28 240,62 70,3 1 311,32 377,39 245,55 65,1 2 529,21 ) * przy zało eniu skuteczno ci selektywnej zbiórki na poziomie roku 2002 O ilo ci odpadów poddawanych składowaniu decydowa b dzie data wprowadzenia mechaniczno-biologicznej obróbki odpadów mieszanych. Pierwszy cel dotycz cy redukcji masy odpadów biologicznie rozkładalnych w odpadach składowanych postawiono dla roku 2010. O ile realizowany b dzie wariant przewiduj cy budow CSOiUO na terenie powiatu wrocławskiego proponuje si , aby instalacja mechaniczno-biologicznej obróbki odpadów mieszanych uruchomiona została (od pocz tku z docelow wydajno ci ) do roku 2010. W tabelach 3.33-36 przedstawiono stan aktualny i przewidywane zmiany struktury odpadów przeznaczonych do składowania w powiecie wrocławskim w zale no ci od przyj tego wariantu. W efekcie wprowadzania w ycie zapisów planu, nale y spodziewa si , pomimo wzrostu ilo ci wytwarzanych odpadów, utrzymanie ilo ci odpadów składowanych na obecnym poziomie, przy czym od roku 2010 składowane byłyby jedynie odpady przetworzone, a wska nik składowania odpadów (liczony jako iloraz masy odpadów składowanych do wytworzonych) spadłby z niemal 1 obecnie do 0,63 w roku 2015. W efekcie realizacji zało e planu, w odpadach przeznaczonych do składowania wzrastał b dzie udziałstabilizatu oraz frakcji grubej z odpadów. Odpady te mog by wykorzystane: stabilizat do prac rekultywacyjnych, frakcja gruba do produkcji paliwa z odpadów. Przewiduje si , e do ko ca roku 2005 odpady z gmin b d składowane na dotychczas eksploatowanych składowiskach. Dopiero od roku 2006 konieczna b dzie eksploatacja nowego składowiska odpadów. Ł cznie w latach 2006-15 konieczne b dzie zapewnienie mo liwo ci składowania w zale no ci od rozpatrywanego wariantu około: 257,2 Mg odpadów - wszystkie gminy powiatu, 157,7 Mg odpadów - wariant II 305,9 Mg odpadów - wariant III 2 529,2 Mg odpadów - wariant IV Wykorzystanie stabilizatu i frakcji paliwowej zmniejszyłoby ilo ci odpadów przeznaczonych do składowania w latach 2006-15 nawet o 50 %. W rzeczywisto ci, nale y spodziewa si wariantu po redniego z cz ciowym wykorzystaniem stabilizatu i by mo e frakcji paliwowej. 3.5. Szacunkowe koszty realizacji proponowanych rozwi za 3.5.1. Zamkni cie i rekultywacja składowisk komunalnych Wykazana wcze niej konieczno zamkni cia 6 składowisk oznacza potrzeb poniesienia znacznych nakładów na ich prawidłowe zamkni cie i rekultywacj . Koszty rekultywacji składowiska, spełniaj cej warunki rozporz dzenia M w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada składowiska [xi] s bardzo wysokie. Cho rozporz dzenie to nie okre la szczegółowo sposobu wykonania warstwy przykrywaj cej wierzchowin składowiska odpadów komunalnych szacuje si je przynajmniej na około 1-1,5 mln zł za hektar powierzchni. Je li na hektarze zło ono 50 tys. Mg odpadów, jednostkowy koszt wynosi 20-30 zł/Mg odpadów, przy 100 tys. Mg o połow mniej, ale ci gle bardzo du o, je li porówna si z obecnymi cenami przyj cia odpadów na składowiska. 71 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Całkowite nakłady na zamkni cie i rekultywacj składowisk w powiecie wrocławskim wynios : Strzegomiany, gm. Sobótka - 2,5 ha – 3,12 mln zł, Cieszyce, gm. Kobierzyce - 2,0 ha – 2,50 mln zł, Brze cie, gm. órawina - 2,1 ha – 2,62 mln zł, Dankowice, gm. Jordanów l. - 1,9 ha – 2,37 mln zł, Ratowice, gm. Czernica - 0,5 ha – 0,62 mln zł, So nica, gm. K ty Wr. - 1,2 ha – 1,50 mln zł, ł cznie - 10,2 ha – 12,75 mln zł. W miar upływu czasu pojawi si równie konieczno zamykania i rekultywacji eksploatowanych obecnie kwater składowisk przeznaczonych do dalszej eksploatacji (Bielawa – gm. Długoł ka, Stró a – gm. Mietków, Sul cin – gm. w. Katarzyna). 3.5.2. Pojemniki do zbiórki odpadów mieszanych Całkowity koszt wymiany i doposa enia mieszka ców w pojemniki zale e b dzie od rzeczywistych potrzeb w tym zakresie. W tabeli 3.37 zestawiono przykładowe ceny pojemników do gromadzenia mieszanych odpadów komunalnych. Przyjmuj c, e konieczne b dzie doposa enie około 10% mieszka ców w pojemniki, szacunkowy koszt tej operacji wyniesie około 250 tys. zł. Tabela 3.37 Przykładowe ceny netto pojemników do gromadzenia odpadów mieszanych pojemno 3 dm 110-120 220-240 660 770 1100 3.5.3. materiał cena netto tworzywo szt. metal tworzywo szt. metal tworzywo szt. tworzywo szt. tworzywo szt. metal 120 60 150 140-200 1015 1090 1200 550-780 Pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów Całkowity koszt doposa enia mieszka ców w pojemniki zale e b dzie od rzeczywistych potrzeb w tym zakresie oszacowanych na poziomie planów gminnych. W tabeli 3.38 zestawiono ceny pojemników do selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Obecnie na terenie powiatu eksploatowanych jest około 440 pojemników do selektywnej zbiórki. W celu utworzenia sieci czteropojemnikowych punktów selektywnej zbiórki o minimalnym zag szczeniu 1 punkt na 500 mieszka ców we wszystkich gminach, konieczny b dzie zakup około 500 dodatkowych pojemników. Przy jednostkowym koszcie zakupu pojemnika na poziomie 1 tys. zł, daje to całkowity koszt przedsi wzi cia na poziomie 500 tys. zł. Zag szczenie sieci punktów do 1/250 wymaga b dzie dalszych nakładów na poziomie 600 tys. zł, a wi c ł cznie ok. 1,1 mln zł. Przy zało eniu natomiast, e około 50% populacji powiatu b dzie gromadziło frakcje surowcowe w systemie workowym konieczny b dzie zakup około 12,5 tys. stojaków na worki oraz comiesi czne wyposa anie ka dego gospodarstwa domowego w cztery worki. Koszty 72 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO tej operacji wynios jednorazowo 1,56 mln zł(zakup stojaków) oraz corocznie 180 tys. złna zakup worków. Tabela 3.38 Przykładowe ceny netto pojemników do selektywnej zbiórki pojemno 3 dm worki 220-240 1100 dzwon 1100-1500 dzwon 2100-2500 dzwon 3200 3.5.4. cena netto zł 0,20-0,40 200 1400 550-780 800-1700 800-2600 800-3400 materiał tworzywo szt. tworzywo szt. tworzywo szt. metal tworzywo szt. tworzywo szt. tworzywo szt. Pojemniki do kompostowania przydomowego W tabeli 3.39 zebrano przykładowe koszty kompostowników. Zało ony rozwój kompostowania przydomowego skutkowa b dzie konieczno ci zakupu: do roku 2006 około 250 urz dze – przy rednim koszcie jednostkowym 250 zł, całkowity koszt 62,5 tys. zł, do roku 2010 dalsze 250 urz dze – 62,5 tys. zł, do roku 2015 dalsze 500 urz dze – 125 tys. zł. Tabela 3.39 Przykładowe ceny netto pojemników do kompostowania pojemno 3 dm 240 325 390 800 3.5.5. charakterystyka tworzywo szt., zamkni tworzywo szt., zamkni tworzywo szt., zamkni tworzywo szt., otwarty, z mo rozbudowy ty ty ty liwo ci cena netto zł 200 400 215-260 200 Pojazdy obsługuj ce zbiórk odpadów Całkowity koszt doposa enia podmiotów prowadz cych odbiór mieszanych odpadów komunalnych zale e b dzie od przyj tego w skali powiatu rozwi zania odbioru odpadów (podmioty gminne lub podmiot mi dzygminny) oraz od rzeczywistego stopnia zu ycia aktualnie eksploatowanych pojazdów. Konieczny b dzie natomiast zakup pojazdów obsługuj cych selektywn zbiórk obsługuj cych PDGO, w tym równie do przewozu odpadów niebezpiecznych. odpadów, W przypadku transportu odpadów przeznaczonych do unieszkodliwiania lub odzysku poza CSOiUO mo liwe s dwa rozwi zania: własnym transportem – konieczno zakupu odpowiedniego taboru, transportem podmiotu zewn trznego. Szacunkowe koszty zakupu jednego pojazdu wynosz około 400 tys. zł. 73 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 3.5.6. Punkty dobrowolnego gromadzenia odpadów Utworzenie jednego PDGO, bez rampy wyładowczej to inwestycja rz du 240-320 tys. zł, a roczny koszt scalony, w zale no ci od wielko ci punktu, 20-30 złna mieszka ca. Przy zało eniu, e docelowo ka da gmina b dzie wyposa ona w jeden PDGO koszt inwestycji wyniesie w skali powiatu około 2,4 mln złi tyle samo b d wynosiły roczne koszty eksploatacyjne. 3.5.7. Płyta kompostowa odpadów zielonych Tabela 3.40 Szacunkowe koszty budowy i eksploatacji kompostowni odpadów zielonych docelowa przepustowo wariant I wariant II wariant III wariant IV Mg/rok 380 240 465 4 000 powierzchnia placu kompostowego 2 m 760 480 930 8 000 szacunkowe koszty inwestycyjne tys. zł 114 72 140 1 200 szacunkowe koszty całkowite zł/Mg 105 tys. zł/rok 39,9 25,2 48,8 420,0 Szacunkowy koszt budowy utwardzonego i szczelnego placu kompostowego wynosi około 150 zł/m2, bez uwzgl dnienia elementów wspólnych (zbiornik wód technologicznych, rozdrabniarka, ładowarko-przerzucarka...) dla całego CSOiUO. W tabeli 3.40 zestawiono szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne kompostowni odpadów zielonych w zale no ci od przyj tego wariantu i przy zało eniu, e plac kompostowy pracuje z wydajno ci około 5 tys. Mg/ha. Szacunkowe koszty eksploatacyjne wynosz około 60 zł/Mg kompostowanych odpadów. 3.5.8. Stanowisko rozbiórki odpadów wielkogabarytowych W koszt inwestycyjny stanowiska rozbiórki odpadów wielkogabarytowych nale y wliczy koszt budowy zadaszonego placu operacyjnego, magazynu oraz wyposa enia technicznego. Szacunkowe koszty eksploatacyjne wynosz około 10 zł/Mg. Tabela 3.41 Szacunkowe koszty budowy i eksploatacji stanowiska rozbiórki odpadów wielkogabarytowych wariant I wariant II wariant III wariant IV ) docelowa przepustowo stanowiska Mg/rok 1800 1100 2130 13100 * z uwzgl dnieniem bie koszty inwestycyjne zabudowa wyposa enie tys. zł 630 540 660 1310 180 180 180 540 koszty całkowite* zł/Mg 77 108 69 31 tys. zł/rok 138,6 118,8 147,0 406,1 cych kosztów eksploatacyjnych i amortyzacji 74 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 3.5.9. Stanowisko magazynowania i sortowania gruzu W koszt inwestycyjny stanowiska magazynowania i sortowania gruzu i innych odpadów budowlanych nale y wliczy koszt budowy placu operacyjnego i magazynowego oraz wyposa enia technicznego. Tabela 3.42 Szacunkowe koszty budowy i eksploatacji stanowiska magazynowania i sortowania gruzu wariant I wariant II wariant III wariant IV docelowa przepustowo stanowiska Mg/rok 7400 4400 8540 42340 ) * z uwzgl dnieniem bie koszty inwestycyjne zabudowa wyposa enie tys. zł 237 225 256 635 2000 2000 2000 4000 koszty całkowite* zł/Mg 60,3 100,0 53,5 23,5 tys. zł/rok 446,2 440,0 456,9 995,0 cych kosztów eksploatacyjnych i amortyzacji Szacunkowe koszty eksploatacyjne wahaj si w zale no ci od przepustowo ci obiektu od około 10 do 30 zł/Mg. W tabeli 3.42 zestawiono szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne stanowiska magazynowania i sortowania gruzu. 3.5.10. Sortownia odpadów z selektywnej zbiórki Sortownie odpadów s obiektami, których całkowite koszty budowy s stałe w szerokich zakresach przepustowo ci. Oznacza to, e jednostkowe koszty inwestycyjne małych instalacji s bardzo wysokie w porównaniu z obiektami du ymi. Minimalna wydajno , przy której funkcjonowanie sortowni jest uzasadnione ekonomicznie i technologicznie wynosi około 4 tys. Mg sortowanych odpadów rocznie. W tabeli 3.43 zestawiono szacunkowe koszty inwestycyjne sortowni ró nych wielko ci. Tabela 3.43 Szacunkowe koszty budowy sortowni surowców z selektywnej zbiórki do 6 tys. Mg/rok wyposa enie budynki urz dzenia mechaniczne projekty i inne koszty razem 1,0 3,0 2,4 0,6 7,0 przepustowo sortowni 6-10 tys. Mg/rok pow. 10 tys. Mg/rok mln zł 1,2 1,6 3,75 4,5 3,2 4,0 0,8 1,0 8,95 11,1 Tabela 3.44 Szacunkowe koszty budowy i eksploatacji sortowni surowców z selektywnej zbiórki wariant I wariant II docelowa przepustowo sortowni Mg/rok 4910 2950 koszty inwestycyjne koszty eksploatacyjne mln zł 7,0 7,0 zł/Mg 188 188 koszty całkowite* zł/Mg 401,8 543,9 tys. zł/rok 1973 1604 75 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO wariant III wariant IV 5720 42400 7,0 22,2 ) * z uwzgl dnieniem bie 3.5.11. 188 130 371,6 208,5 2125 8840 cych kosztów eksploatacyjnych i amortyzacji Mechaniczno-biologiczna obróbka odpadów Podobnie jak sortownie odpadów, instalacje machaniczno-biologicznej obróbki odpadów mieszanych s obiektami, których całkowite koszty budowy s stałe w szerokich zakresach przepustowo ci. Jednostkowe koszty inwestycyjne małych instalacji s bardzo wysokie w porównaniu z obiektami du ymi. Tabela 3.45 Szacunkowe koszty budowy i eksploatacji instalacji obróbki mechanicznej odpadów mieszanych wariant I wariant II wariant III wariant IV ) przepustowo cz ci mechanicznej Mg/rok 26,88 16,13 31,29 269,86 * z uwzgl dnieniem bie koszty inwestycyjne koszty eksploatacyjne mln zł 3,28 2,85 3,55 10,62 zł/Mg 19,5 26,3 18,3 12,7 koszty całkowite* zł/Mg 37,8 52,8 35,3 18,6 tys. zł/rok 1016 852 1104 5020 cych kosztów eksploatacyjnych i amortyzacji W tabeli 3.46 zestawiono szacunkowe koszty inwestycyjne ró nej wielko ci instalacji mechanicznej i biologicznej obróbki odpadów mieszanych. Tabela 3.46 Szacunkowe koszty budowy i eksploatacji mechaniczno-biologicznej obróbki odpadów koszty zabudowy wyposa enie razem inwestycja razem operacyjne mln zł mln zł mln zł roczna przepustowo cz 16 25 30 koszty inwestycyjne 1,39 1,69 1,86 1,46 1,59 1,69 2,85 3,28 3,55 tys. zł zł/Mg koszty eksploatacyjne 421 486 550 26,3 19,5 18,3 koszty zabudowy wyposa enie razem inwestycja mln zł mln zł mln zł roczna przepustowo cz 7,84 12,25 14,70 koszty inwestycyjne 2,03 2,74 3,12 1,25 1,51 1,66 3,28 4,25 4,78 razem operacyjne tys. zł zł/Mg koszty eksploatacyjne 372 462 520 47,5 37,7 35,3 ró nej wielko ci instalacji ci mechanicznej, tys. Mg/rok 40 50 65 2,20 1,89 4,09 2,54 2,05 4,59 3,04 2,27 5,31 655 16,4 730 14,6 824 12,7 ci biologicznej, tys. Mg/rok 19,60 24,50 31,85 3,86 2,03 5,89 4,58 2,36 6,94 5,64 2,71 8,35 622 31,8 698 28,5 690 21,7 76 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 3.47 Szacunkowe koszty budowy i eksploatacji cz mieszanych wariant I wariant II wariant III wariant IV ) przepustowo cz ci biologicznej Mg/rok 13,17 7,90 15,33 132,23 * z uwzgl dnieniem bie 3.5.12. koszty inwestycyjne koszty eksploatacyjne mln zł 4,25 3,28 4,78 16,70 zł/Mg 37,7 47,5 35,3 21,7 ci biologicznej obróbki odpadów koszty całkowite* zł/Mg 86,1 109,8 82,1 40,6 tys. zł/rok 1134 867 1258 5368 cych kosztów eksploatacyjnych i amortyzacji Składowanie odpadów W tabeli 3.49 zestawiono ilo ci odpadów przeznaczonych do składowania z kosztami inwestycyjnymi i eksploatacyjnymi składowania odpadów (wg wska ników z tabeli 3.48). Etapowa budowa składowiska pozwoli rozło y te koszty w czasie. Szacuje si , e bie cy koszt gospodarki odpadami na składowisku uwzgl dniaj cy wszystkie niezb dne elementy ceny wyniesie na niewielkich składowiskach w wariantach I i II - około 120 zł/Mg, w wariancie III – około 110 zł/Mg, na du ym składowisku w wariancie około 80 zł/Mg składowanych odpadów. Tabela 3.48 Wska nikowe koszty inwestycyjne zwi zane z budow , rozbudow , modernizacj i doposa eniem składowisk odpadów innych ni niebezpieczne wska nik budowa nowego obiektu lub rozbudowa obiektu istniej cego o nowe kwatery kwatera 3 do 200 tys. m 3 do 500 tys. m 3 zł/m 3 do 1 mln m 3 ponad 1 mln m pełne zaplecze składowiska 3 do 1 mln m mln zł 3 ponad 1 mln m modernizacja uszczelnienia istniej cych kwater zamkni cie istniej cej bryły składowiska uszczelnienie mineralne 2 zł/m uszczelnienie syntetyczne drena odcieków w warstwie filtracyjnej doposa enie w brakuj cy sprz t składowiskowy waga samochodowa tys. zł brodzik dezynfekcyjny kompaktor ogrodzenie zł/mb rów opaskowy ziele izolacyjna tys. zł/ha ujmowanie i wykorzystanie gazu składowiskowego agregat 500 kW bez odzysku ciepła agregat 500 kW el/700 kW c z odzyskiem ciepła tys. zł transformator 800 kW 15/04 stacja transformatorowa (bez trafo) koszt 40 32 26 20 1,0 1,5 200 100 25 450 250 300 200 800 1100 46 80 77 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO linia napowietrzna 15 kV linia kablowa 15 kV sie cieplna 2 x DN 100 preizolowana sie gazoci gowa PE DN 63/5,8 sie gazoci gowa PE DN 110/10 sie gazoci gowa PE DN 160/14,6 studnia gazowa wiercona Ø400 40 105,7 522 40 72 124 300 tys. zł/km zł/mb Tabela 3.49 Szacunkowe koszty budowy i eksploatacji składowiska odpadów ilo odpadów składowanych w latach 2004-2015 koszty inwestycyjne tys. Mg mln zł zł/Mg 257,2 157,7 305,9 2529,2 10,94 7,35 13,12 87,67 120 120 110 80 wariant I wariant II wariant III wariant IV ) * z uwzgl dnieniem bie 3.5.13. koszty całkowite* mln zł/rok (rok 2015) 3,16 1,96 3,49 19,68 cych kosztów eksploatacyjnych i amortyzacji Gospodarka odpadami niebezpiecznymi Oszacowano wył cznie koszty budowy i eksploatacji urz dze niebezpiecznych pochodzenia komunalnego. do zbiórki odpadów Przyj to redni koszt utworzenia pomieszczenia dla zbiórki odpadów w punktach dobrowolnej zbiórki na około 16 tys. zł. Koszt ten jest wliczony w koszty inwestycyjne budowy PDGO. redni koszt kontenera-magazynu odpadów niebezpiecznych, b d cego na wyposa eniu CSOiUO, wynosi około 50 tys. zł. Przyj to na podstawie zapisów Strategii redni koszt zbierania, transportu oraz unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych pochodzenia komunalnego na poziomie 3 tys. zł/Mg. Roczny koszt b dzie wzrastał wraz ze wzrostem ilo ci gromadzonych selektywnie odpadów niebezpiecznych. Zestawienie dla poszczególnych wariantów przedstawiono w tabeli 3.50. Tabela 3.50 Szacunkowe koszty zbierania, transportu oraz unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych gromadzonych selektywnie w powiecie wrocławskim 2005 wariant I wariant II wariant III wariant IV 3.5.14. 111 66 123 1050 2010 tys. zł 378 231 429 3513 2015 624 387 667 5703 Koszty scalone wariantów I-IV W tabeli 3.51 zestawiono szacunkowe, całkowite koszty roczne proponowanego systemu, uwzgl dniaj ce amortyzacj i eksploatacj : kompostowni odpadów zielonych, funkcjonowania 78 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO sortowni odpadów z selektywnej zbiórki, mechaniczno-biologicznej obróbki odpadów, punktu rozbiórki odpadów wielkogabarytowych, magazynowania i sortowania gruzu, magazynowania i unieszkodliwiania komunalnych odpadów niebezpiecznych, składowania odpadów. Tabela 3.51 Szacunkowe koszty roczne w roku 2015 wariant I wariant II wariant III wariant IV mieszka cy obj ci systemem ilo odpadów obj tych systemem koszty inwestycyjne tys. 99,1 60,4 116,5 735,1 tys. Mg 41,68 25,81 50,07 377,39 mln zł 28,63 23,53 31,69 144,87 roczne koszty funkcjonowania CSOiUO (rok 2015) mln zł 8,53 6,26 9,61 40,97 zł/Mg 205 242 192 108 zł/Mk 86,1 103,6 82,5 55,7 redni koszt funkcjonowania CSOiUO w wariancie IV, wynosz cy 55,7 zł rocznie na mieszka ca, wynika z u rednienia wska nika wytwarzania odpadów (dla miasta i powiatu rednio 513 kg/Mk rocznie). O ile przyjmiemy rozliczenie za faktyczn ilo wytwarzanych odpadów, wówczas dla powiatu wrocławskiego, w którym redni wska nik wytwarzania odpadów jest ni szy (420 kg/Mk rocznie) koszty w przeliczeniu na mieszka ca wynios 45,4 złrocznie. W systemie gospodarki odpadami elementem kosztów całkowitych zale nym od przyj tego wariantu s koszty funkcjonowania CSOIUO. Do całkowitych kosztów funkcjonowania systemu w powiecie wrocławskim nale y doliczy elementy niezale ne od przyj tego wariantu: koszt zakupu (amortyzacja) pojemników do selektywnej zbiórki – 1,7 zł/Mk rocznie, koszt zakupu (amortyzacja) wieszaków na worki do selektywnej zbiórki – 2,4 zł/Mk rocznie, koszt zakupu worków do selektywnej zbiórki – 1,8 zł/Mk rocznie, koszt doposa enia (amortyzacja) w pojemniki do gromadzenia odpadów mieszanych – 0,4 zł/Mk rocznie, koszt zakupu (amortyzacja) kompostowników przydomowych – 0,4 zł/Mk rocznie, funkcjonowanie PDGO – 30 zł/Mk rocznie, zbieranie, transport i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych (3 tys. zł/Mg) – docelowo 6,3 zł/Mk rocznie, zbieranie i transport odpadów komunalnych (140 zł/Mg) – 58,8 zł/Mk rocznie, ł cznie około 101,2 zł/Mk rocznie. Koszty jednostkowe funkcjonowania systemu gospodarki odpadami w powiecie wrocławskim w okresie długoterminowym wynios w zale no ci od przyj tego wariantu około 147-205 zł na mieszka ca rocznie. Uzyskanie subsydiów na pokrycie kosztów inwestycyjnych pozwoli zredukowa koszty. 79 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 3.5.15. Koszty scalone wariantu V Wariant V proponuje korzystanie z instalacji zlokalizowanych na terenie innego powiatu. W rzeczywisto ci b d to instalacje o przepustowo ci zbli onej do proponowanych w wariantach III i IV lub z tego przedziału. Tak wi c, koszty gospodarki odpadami w wariancie V b d w du ym przybli eniu zbli one do kosztów proponowanych powy ej wariantów III i IV. Ró nice b d wynika z ró nych kosztów transportu odpadów do instalacji. 3.6. Zalecenia i rekomendacje dotycz ce wyboru wariantu Najkorzystniejszy pod wzgl dem finansowym jest wariant przewiduj cy stworzenie wspólnego systemu gospodarki odpadami dla powiatu wrocławskiego i miasta Wrocławia. W obecnej sytuacji prawnej, kiedy miasto nie jest dysponentem odpadów stworzenie systemu gospodarki odpadami komunalnymi dla miasta opartego o jedno Centrum nie jest wykonalne. Prawdopodobnie gospodarka odpadami miasta opiera si b dzie o kilka instalacji (elementów jednego Centrum lub kilku Centrów). Mo liwe jest stworzenie jednego z tych centrów na terenie powiatu wrocławskiego lub wł czenie si gmin powiatu wrocławskiego do jednego z centrów obsługuj cych miasto. Koszty gospodarki odpadami w wariantach I i III s zbli one. Wariant I, przynajmniej w pocz tkowym okresie realizacji Planu, kiedy funkcjonowa b d składowiska w Sul cinie (gm. w. Katarzyna) i Bielawie (gm. Długołeka) oraz brak b dzie dogodnych warunków transportu w ramach powiatu nie jest mo liwy do zrealizowania. Bardziej prawdopodobne wydaje si stworzenie systemu obejmuj cego powiat wrocławski i gminy z powiatów s siednich i stworzenie Centrum gospodarki odpadami w Nasławicach (gm. Sobótka), So nicy (gm. K ty Wr.) lub poza terenem powiatu. Tworzenie Centrum wg zało e wariantu II z uwagi na wysokie koszty eksploatacyjne nie jest uzasadnione. Reasumuj c: nale y d y do budowy instalacji du ych, o zasi gu ponadpowiatowym (wariant III lub IV, o wyborze wariantu „z” (III i IV) lub „bez” (V) instalacji na terenie powiatu wrocławskiego zadecyduj nie koszty lecz faktyczne mo liwo ci pozyskania odpadów do tworzonego CSOiUO. 80 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 4. ODPADY POWSTAJ CE GOSPODARCZEJ 4.1. W WYNIKU DZIAŁALNO CI Odpady wytwarzane Odpady powstaj ce w sektorze gospodarczym (w przemy le, rzemio le, rolnictwie i niektórych usługach) województwa dolno l skiego stanowi najwi kszy strumie wytwarzanych odpadów. Dla okre lenia aktualnego stanu gospodarki odpadami z sektora gospodarczego Dolnego l ska, w tym tak e powiatu wrocławskiego, wykorzystano dane: pochodz ce ze zbiorczych zestawie danych o rodzajach i ilo ci odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urz dzeniach słu cych do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, a tak e ze zbiorczych zestawie danych o osadach ciekowych (za rok 2002 – baza wojewódzka - Urz d Marszałkowski), bazy SIGOP (baza danych Inspektora Ochrony rodowiska) za rok 2002, GUS za rok 2002, zawarte w decyzjach starostw powiatowych oraz urz du wojewódzkiego, udzielaj cych pozwole na wytwarzanie odpadów lub zatwierdzaj cych programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi, a tak e dane zawarte w informacjach, przesyłanych przez wytwórców odpadów do starostw powiatowych. Obowi zek przekazywania zbiorczych zestawie Marszałkowi województwa maj wytwarzaj cy odpady, a dane z tych zestawie maj charakter wi cy (oficjalny). wszyscy Dane zbierane przez GUS obejmuj przede wszystkim grup du ych zakładów wytwarzaj cych powy ej 1 000 Mg odpadów. Informacje o ilo ciach i rodzajach odpadów wytwarzanych w sektorze małych i rednich przedsi biorstw maj charakter szacunkowy lub wska nikowy. Ilo ci odpadów z tych ródeł stanowi ł cznie 2-8 % całego strumienia odpadów wytwarzanych w kraju. Baza SIGOP, prowadzona przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony rodowiska we Wrocławiu, obejmuje przede wszystkim odpady niebezpieczne. Zbierane s w niej tak e dane dotycz ce pozostałych odpadów. Dostarczanie danych do tej bazy przez wytwórców odpadów nie ma charakteru obligatoryjnego. Dane zawarte w decyzjach oraz informacjach o odpadach dotycz sytuacji prognozowanej przez wytwórców, a nie rzeczywistych ilo ci i rodzajów odpadów wytwarzanych. Dane te maj charakter uzupełniaj cy. 4.1.1. Bilans ilo ci wytwarzanych odpadów na podstawie ró nych ródeł Najbardziej wiarygodne powinny by dane uzyskane na podstawie rocznych zestawie przekazywanych Marszałkowi województwa. Obowi zek sporz dzania zestawie dotyczy wszystkich wytwórców odpadów, a zestawienia obejmuj rodzaje i ilo ci odpadów faktycznie wytworzonych. Tymczasem, ilo ci odpadów wytwarzanych w powiecie wrocławskim zawarte w bazie wojewódzkiej s ponad trzykrotnie wi ksze ni w bazie SIGOP oraz ponad trzykrotnie mniejsze ni w bazie opartej na wydanych decyzjach przez starost i wojewod na wytwarzanie odpadów. Wynika z tego, e podmioty, które uzyskały pozwolenia na wytwarzanie odpadów w zakresie swojej działalno ci gospodarczej, w rzeczywisto ci wytwarzaj tych odpadów mniej ni zadeklarowały we wnioskach o decyzje. 81 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 4.1.1.1 Bilans ilo ci wytwarzanych odpadów z sektora gospodarczego na podstawie bazy wojewódzkiej Roczne zestawienia o odpadach wytworzonych w roku 2002 zło yło z powiatu wrocławskiego tylko 25 podmiotów, wykazuj c ł cznie ponad 137 tys. Mg odpadów. Analiza zestawie zło onych marszałkowi województwa wykazała, i najwi cej odpadów wytworzono w grupie 10, a wi c odpadów z procesów termicznych, w ł cznej ilo ci ponad 51 tys. Mg. W najwi kszej ilo ci wytwarzane s odpady przez Elektrociepłowni Czechnica (Siechnice, gm. w. Katarzyna) – ok. 41,95 tys. Mg, co stanowi ponad 30 % ogólnej ilo ci odpadów wytworzonych w sektorze gospodarczym na terenie powiatu wrocławskiego. Drug grup pod wzgl dem ilo ciowym stanowi odpady grupy 02, tj. odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, le nictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa ywno ci. Wytworzono je w ilo ci 39,99 tys. Mg. W tej grupie 99 % ogólnej ilo ci odpadów wytworzyła CUKROWNIA „PUSTKÓW” (Pustków urawski, gm. Kobierzyce). Trzeci grup , pod wzgl dem ilo ci wytworzonych odpadów, jest grupa 01, tj. odpady powstaj ce przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin. 82 % ł cznej ilo ci odpadów tej grupy wytworzyła Kopalnia Mietków. Bardziej znacz ce ilo ci odpadów powstaj jeszcze tylko w 2 grupach, tj. 12 – odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali tworzyw sztucznych – 1608,24 Mg wg bazy wojewódzkiej. Dominuj tu odpady rodzaju 120101 (odpady z toczenia i piłowania elaza oraz jego stopów) wytworzone w ilo ci 1231,23 Mg, 17 – odpady z budowy, remontów i demonta u obiektów budowlanych i infrastruktury drogowej – 3826,35 Mg wg bazy wojewódzkiej, w najwi kszej ilo ci wytwarzane s odpady 170182 (odpady materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej). 82 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Rys. 4.1 Ilo ci odpadów z działalno ci gospodarczej wytwarzanych w poszczególnych gminach powiatu wrocławskiego wg zgłosze do wojewódzkiej bazy danych, 2002 4.1.1.2 Bilans wytwarzanych odpadów z sektora gospodarczego na podstawie bazy SIGOP Wg danych bazy SIGOP, sumaryczna ilo odpadów wytworzonych w powiecie wrocławskim stanowi ok. 0,14 % całkowitej masy odpadów wytworzonych w województwie dolno l skim. Je li jednak odejmie si odpad o kodzie 010381, stanowi cy około 84 % masy odpadów wytworzonych na Dolnym l sku, wówczas udziałodpadów powiatu wrocławskiego wzro nie do około 0,84 % masy pozostałych odpadów wytwarzanych w województwie dolno l skim. Na terenie powiatu wrocławskiego, wg bazy SIGOP, wytworzono 43470 Mg odpadów, z czego odzyskano ok. 48 %, magazynowano ponad 50 %, unieszkodliwiono poza składowaniem 0,8 % a poprzez składowanie 0,9 %. Najwi kszym wytwórc odpadów z działalno ci gospodarczej jest Cukrownia „Pustków” S.A. (gm. Kobierzyce), w której w 2002 r. powstało 40 500,62 Mg odpadów (0,62 Mg odpadów niebezpiecznych), z nich ok. 19 100 Mg poddano odzyskowi (wył cznie odpady inne ni niebezpieczne). Pozostałe odpady magazynowano. Drug grup , pod wzgl dem ilo ci, stanowi odpady z grupy 10 czyli z procesów termicznych. Kolejn liczn grup odpadów stanowi grupa 15 (odpady opakowaniowe, sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nie uj te w innych grupach). 83 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Ilo ci odpadów wytwarzanych oraz sposoby post powania z nimi w poszczególnych gminach powiatu wrocławskiego wg SIGOP zawiera tabela 4.1. Tabela 4.1 Ilo ci odpadów oraz sposoby post powania z nimi w poszczególnych gminach wg bazy SIGOP Odpady wytworzone - cało gmina wytworzone magazynowane odzysk Czernica Długoł ka Kobierzyce Mietków Sobótka w. Katarzyna 524,439 463,387 41 624,993 33,000 468,659 355,530 286,220 0,187 21 400,620 26,000 2,857 108,590 216,393 95,942 19 875,050 7,000 422,400 246,940 razem 43 470,008 21 824,474 20 863,725 Rys. 4.2 , Mg unieszkodliwione unieszkodliwione przez poza składowaniem składowanie 13,656 311,158 56,100 18,033 331,290 5,422 37,980 348,269 425,370 Ilo ci odpadów z działalno ci gospodarczej wytwarzanych w poszczególnych gminach powiatu wrocławskiego wg danych bazy SIGOP, 2002 84 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO gmina w. Katarzyna - obszar wie gmina Sobótka gmina Mietków gmina Kobierzyce gmina Długoł ka gmina Czernica 0% Magazynowane Rys. 4.3 Odzysk 20% 40% Unieszkodliwione poza składowaniem 60% 80% 100% Unieszkodliwione przez składowanie Zagospodarowanie wszystkich odpadów w poszczególnych gminach powiatu wrocławskiego wg bazy SIGOP (2002) Wykaz podmiotów wytwarzaj cych odpady przemysłowe wg bazy SIGOP Najwi ksze ilo ci odpadów (ponad 1000 Mg rocznie), wg bazy SIGOP, wytwarzaj nast puj ce przedsi biorstwa: CUKROWNIA „PUSTKÓW” S.A. w Pustkowie urawskim, gm. Kobierzyce, Makro Cash and Carry Poland S.A. w Bielanach Wr., gm. Kobierzyce, w ilo ci 500-1000 Mg/rok: Wojskowe Zakłady Ł czno ci Nr 2 w Czernicy, w ilo ci 100- 500 Mg/rok : Strzeblowskie Kopalnie Surowców Mineralnych w Sobótce, Przedsi biorstwo Produkcji Ogrodniczej – Siechnice Sp. z o.o. w Siechnicach, gm. w. Katarzyna, Zakład Galwanizacyjny Marek Gaj cki w Długoł ce, Cadbury Wedel Sp. z o.o. Oddziałw Bielanach Wr., gm. Kobierzyce. 4.1.1.3 Porównanie bilansu odpadów przemysłowych na podstawie ró nych ródeł W tabeli 4.2 przedstawiono (na podstawie danych z trzech ródeł) porównawcze zestawienie danych o sumarycznych ilo ciach odpadów wytworzonych w 2002 roku w powiecie wrocławskim. Dane zawarte w tej tabeli obejmuj tak e odpady zaliczone do sektora komunalnego (w tym opakowaniowe, odpady z komunalnych oczyszczalni cieków, a tak e odpady komunalne wytwarzane w sektorze gospodarczym). Gospodarka tymi odpadami została omówiona wcze niej w rozdziale 3. Danych tych nie usuni to z uzyskanych baz, gdy stanowi ich integralne cz ci, a ponadto mo liwe jest porównanie ilo ci odpadów wytwarzanych w ró nych ródłach. Porównanie zestawie ilo ci odpadów wg trzech analizowanych ródeł, wykazuje, e najwi ksza jest ró nica w grupie 10. Decyzje dotycz mo liwego wytworzenia 205 Mg odpadów, a wg bazy SIGOP zostały wytworzone odpady w ilo ci 1530,5 Mg. Według bazy wojewódzkiej wytworzono ponad 51 tys. Mg odpadów z tej grupy. Drug grup , w której zauwa ono najwi ksze ró nice pomi dzy analizowanymi bazami stanowi grupa 17. Decyzje wydano na wytworzenie 438 tys. Mg tych odpadów, a wytworzono je w ilo ci 3,8 tys. Mg wg danych z bazy wojewódzkiej, baza SIGOP zarejestrowała wytworzenie tylko 215 Mg odpadów z tej grupy. 85 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 4.2 grupa 01 02 03 04 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 1601 1602 1603 1605 1606 1607 1608 17 18 19 20 razem 4.2. Zestawienie danych o ilo ci odpadów z sektora gospodarczego wytwarzanych w powiecie wrocławskim wg ró nych ródeł wg bazy wojewódzkiej cało w tym niebezp. 32 387,00 39 992,27 5,90 4,05 77,18 6,53 51 679,97 40,30 1 608,24 891,77 27,80 19,50 891,77 808,23 43,20 1,414 0,87 0,07 1,411 4,66 4,46 0,50 3 826,35 0,003 516,85 5 703,03 137 597,46 0,50 4,30 0,003 0,003 4,26 954,94 wg SIGOP wg decyzji starosty i wojewody cało w tym niebezp. cało w tym niebezp. 5,000 20 031,00 39 810,590 11 124,10 72,00 11,80 30,33 0,11 3,900 6,01 3,00 2,403 2,403 31,37 0,204 3,81 3,41 1 530,500 205,04 322,408 182,600 305,10 125,10 5,782 2 058,97 6,40 14,942 14,942 2 015,86 2 015,86 68,56 68,56 796,800 0,240 1 700,30 499,33 0,001 0,001 120,96 53,71 1,459 1,459 51,87 50,72 7,20 2,20 0,24 0,24 4,420 4,420 299,59 299,59 56,10 54,60 0,07 215,020 34,300 438 865,81 5 819,01 0,003 0,003 6,01 6,01 159,400 72,50 53,50 597,380 164,08 43 470,008 240,368 477 308,67 9 061,55 Przepływ strumieni odpadów Analiz przepływu strumieni odpadów wykonano w oparciu o przekazane Marszałkowi województwa roczne zestawienia ilo ci odpadów wytworzonych, poddanych odzyskowi i unieszkodliwieniu oraz na podstawie sprawozda , zło onych za 2002 rok, przez zarz dzaj cych składowiskami dla potrzeb naliczenia opłaty składowiskowej. Oszacowano, i na terenie powiatu wytworzono w 2002 roku ponad 137,6 tys. Mg odpadów, zarówno komunalnych, jak i przemysłowych oraz ustabilizowanych komunalnych osadów ciekowych. Szczegółowe zestawienie ilo ci wytworzonych odpadów w poszczególnych rodzajach oraz ilo ci poddanych procesom odzysku i unieszkodliwiania zawiera tabela 4.3. W powiecie wrocławskim, tylko ok. 30 podmiotów gospodarczych zło yło roczne zestawienia marszałkowi województwa dolno l skiego za rok 2002. Ł cznie zgłoszono 137 597,5 Mg odpadów w 103 rodzajach, zgodnie z rozporz dzeniem Ministra rodowiska z dnia 27 wrze nia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. nr 112, poz. 1206) [xiii]. Jako informacji zawartych w zestawieniach odbiega od oczekiwa , jest sporo bł dów klasyfikowania odpadów, nieprecyzyjne s informacje dotycz ce odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Najwi kszym problemem jest jednak zaniechanie przez wi kszo wytwórców odpadów obowi zku przekazania rocznego zestawienia marszałkowi województwa, a wi c niespełnienie obowi zków ustawowych. Zarz dzaj cy składowiskami odpadów, na których deponowane s odpady komunalne z terenu powiatu wrocławskiego, przesłali zgłoszenia roczne Marszałkowi Województwa, w 86 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO których wykazali przyj cie w roku 2002 około 12,3 tys. Mg odpadów komunalnych (grupa 20). Najwi ksza masa odpadów została zdeponowana w 2002 roku na składowisku odpadów w So nicy gm. K ty Wrocławskie. Ogółem na składowisku tym zło ono ponad 6,44 tys. Mg odpadów z grupy 20, czyli ok.52 % ł cznej ilo ci odpadów komunalnych. Ponadto, na terenie powiatu zlokalizowane s składowiska odpadów przemysłowych, na których składowano odpady wytworzone m.in. na terenie miasta Wrocławia. Na podstawie informacji przekazanych przez zarz dzaj cych składowiskami dla potrzeb naliczenia opłaty za składowanie oszacowano, i zdeponowano ponad 33,22 tys. Mg, z czego tylko ok. 1,8 % stanowiły zmieszane odpady komunalne z grupy 20. Nie wszyscy administratorzy oczyszczalni cieków z terenu powiatu zgłosili marszałkowi województwa zestawienia o ilo ciach wytworzonych osadów ciekowych, przy szacowaniu ilo ci tych odpadów brano pod uwag w niniejszym planie równie wska niki literaturowe. Osady wytwarzane na terenie powiatu w oczyszczalniach cieków poddawane s m.in. procesom odzysku poprzez wykorzystanie do rekultywacji. Decyzje na odzysk wydane przez starost wrocławskiego posiadaj 23 podmioty gospodarczych. Zgodnie z decyzjami, odzyskowi mog zosta poddane wybrane odpady z grup 02, 03, 07, 10, 15, 16, 17, 19, 20. Nie wszystkie podmioty posiadaj ce pozwolenie na odzysk odpadów przekazały marszałkowi województwa zestawienia za 2002 r. Najwi ksz grup odpadów wytwarzanych w powiecie wrocławskim stanowi odpady inne ni niebezpieczne. W najwi kszej ilo ci wytwarzane s odpady z grupy 10 rodzaju 100101 ( u le, popioły paleniskowe i pyły z kotłów) oraz 100102 (popioły lotne z w gla) przez EC Czechnice w Siechnicach s to odpady o charakterze mineralnym, które ze wzgl du na swoje wła ciwo ci mog w 100 % zosta poddane procesom odzysku. Z ogólnej ilo ci wytworzonych odpadów, niecałe 4 % poddano odzyskowi. W najwi kszym zakresie odpadów z procesów termicznych rodzajów 100101 oraz 100102, ł cznie odzyskano ponad 3,4 tys. Mg tych odpadów, czyli ok. 7 % ł cznej ilo ci wytworzonych odpadów. Ze wzgl du na charakter odpadów, procesy odzysku prowadziły do wykorzystania ich jako materiał budowlany w instalacjach na terenie gm. Mietków w Zakładzie Kostki Brukowej oraz w gm. Kobierzyce w Drawbet Wojciech Liszewski. Ponadto na terenie powiatu, w Kamieniu gm. Długoł ka zlokalizowane s 2 instalacje, w których istnieje mo liwo prowadzenia odzysku odpadów z rodzaju 100101 i 100102, s one własno ci EKOPOLGRUNT Sp. z o.o. i EKOTRAKT Sp. z o.o. EKOPOLGRUNT to produkt powstały w wyniku zmieszania komunalnych osadów ciekowych z popiołami i u lami. Wg bada przeprowadzonych przez wła ciciela patentu tego produktu VKN Polska Sp. z o.o., mo e by on stosowany jako polepszacz gruntu. Mo e by stosowany do rekultywacji terenów, jest produktem proekologicznym w pełni bezpiecznym pod wzgl dem sanitarno-higienicznym. Instalacja do wytwarzania jest mobilna, dlatego EKOPOLGRUNT mo e by wytwarzany w dowolnym miejscu. Kolejn mo liwo odzysku odpadów popiołów i u li, stosowanych jako dodatek do produkcji betonu, daje instalacja b d ca własno ci EKOTRAKT sp. z o.o. w Kamieniu gm. Długoł ka. Wytwarzane s dwa rodzaje produktów: beton budowlany, w którym zawarto u li i popiołów nie przekracza 20 % oraz mieszanka popiołowo – u lowo – cementowa na podbudow dróg, w której zawarto popiołów i u li si ga nawet 90 %. Do wytworzenia obydwu tych produktów wykorzystuje si rocznie ok. 15-20 tys. Mg popiołów i u li. Gospodarka odpadami z sektora gospodarczego prowadzona jest w sposób racjonalny. Odpady niebezpieczne poddawane s procesom unieszkodliwienia innym ni składowanie, cho nie dla ka dego rodzaju odpadów niebezpiecznych znany jest sposób post powania. Odpady o charakterze mineralnym, w głównej mierze wykorzystywane s do rekultywacji wyrobisk, do tego celu przyjmowane s odpady wytworzone równie poza terenem powiatu. Odpady komunalne w cało ci składowane s bez przetworzenia. 87 Tabela 4.3 kod 010102 010412 010413 020304 020401 020402 020480 020499 020580 020601 030105 070213 070299 080118 080308 080312* 080315 080318 080399 080410 080499 090101* 090102* 090104* 090107 100101 100102 101201 101208 101212 110105* 110107* 110110 120101 120102 Przepływy strumieni odpadów w poszczególnych rodzajach (Mg/rok) nazwa odpadu Odpady z wydobywania kopalin innych ni rudy metali Odpady powstaj ce przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin inne ni wymienione w 01 04 07 i 01 04 11 Odpady powstaj ce przy ci ciu i obróbce postaciowej skałinne ni wymienione w 01 04 07 Surowce i produkty nie nadaj ce si do spo ycia i przetwórstwa Osady z oczyszczania i mycia buraków Nienormatywny w glan wapnia oraz kreda cukrownicza (wapno defekacyjne) Wysłodki Inne nie wymienione odpady Odpadowa serwatka Surowce i produkty nieprzydatne do spo ycia i przetwórstwa Trociny, wióry, cinki, drewno, płyta wiórowa i fornir inne ni wymienione w 03 01 04 Odpady tworzyw sztucznych Inne nie wymienione odpady Odpady z usuwania farb i lakierów inne ni wymienione w 08 01 17 Odpady ciekłe zawieraj ce farby drukarskie Odpady farb drukarskich zawieraj ce substancje niebezpieczne Szlamy farb drukarskich inne ni wymienione w 08 03 14 Odpadowy toner drukarski inny ni wymieniony w 08 03 17 Inne nie wymienione odpady Odpadowe kleje i szczeliwa inne ni wymienione w 08 04 09 Inne nie wymienione odpady Wodne roztwory wywoływaczy i aktywatorów Wodne roztwory wywoływaczy do płyt offsetowych Roztwory utrwalaczy Błony i papier fotograficzny zawieraj ce srebro lub zwi zki srebra u le, popioły paleniskowe i pyły z kotłów (z wył czeniem pyłów z kotłów wymienionych w 10 01 04) Popioły lotne z w gla Odpady z przygotowania mas wsadowych do obróbki termicznej Wybrakowane wyroby ceramiczne, cegły, kafle i ceramika budowlana (po przeróbce termicznej) Odpady ze szkliwienia inne ni wymienione w 10 12 11 Kwasy trawi ce Alkalia trawi ce Szlamy i osady pofiltracyjne inne ni wymienione w 11 01 09 Odpady z toczenia i piłowania elaza oraz jego stopów Cz stki i pyły elaza oraz jego stopów wytworzone 5900 26482 5,0 6,97 7260 9176 18123 4941 480 5,3 5,9 3,9 0,15 odzysk unieszkodliwianie unieszkodliwianie poza skład. przez skład. 5,0 3,20 1,3 12,0 0,003 4,8 0,02 16,72 43,24 0,4 0,78 0,472 3,006 2,275 8000,5 42960,6 225,57 448,5 44,8 11 16,8 12,5 1231,234 210,81 500,00 2910,52 5650,65 8766,7 88 120103 120104 120109* 120115 120117 130105* 130113* 130204* 130205* 130208* 130401* 130501* 130502* 150101 150102 150103 150104 150105 150110* 150202* 150203 160103 160107* 160119 160209* 160213* 160216 160601* 160604 160605 160805* 170101 170102 170107 170182 170201 Odpady z toczenia i piłowania metali nie elaznych Cz stki i pyły metali nie elaznych Odpadowe emulsje i roztwory z obróbki metali nie zawieraj ce chlorowców Szlamy z obróbki metali inne ni wymienione w 12 01 14 Odpady poszlifierskie inne ni wymienione w 12 01 16 Emulsje olejowe nie zawieraj ce zwi zków chlorowcoorganicznych Inne oleje hydrauliczne Mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe zawieraj ce zwi zki chlorowcoorganiczne Mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe nie zawieraj ce zwi zków chlorowcoorganicznych Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe Oleje z zowe ze statków eglugi ródl dowej Odpady stałe z piaskowników i z odwadniania olejów w separatorach Szlamy z odwadniania olejów w separatorach Opakowania z papieru i tektury Opakowania z tworzyw sztucznych Opakowania z drewna Opakowania z metali Opakowania wielomateriałowe Opakowania zawieraj ce pozostało ci substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone (np. rodkami ochrony ro lin I i II klasy toksyczno ci - bardzo toksyczne i toksyczne) Sorbenty, materiały filtracyjne (w tym filtry olejowe nie uj te w innych grupach), tkaniny do wycierania (np. szmaty, cierki) i ubrania ochronne zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi (np. PCB) Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania (np. szmaty, cierki) i ubrania ochronne inne ni wymienione w 15 02 02 Zu yte opony Filtry olejowe Tworzywa sztuczne Transformatory i kondensatory zawieraj ce PCB 1 Zu yte urz dzenia zawieraj ce niebezpieczne elementy ( ) inne ni wymienione w 16 02 09 do 16 02 12 Elementy usuni te z zu ytych urz dze inne ni wymienione w 16 02 15 Baterie i akumulatory ołowiowe Baterie alkaliczne (z wył czeniem 16 06 03) Inne baterie i akumulatory Zu yte katalizatory zawieraj ce kwas fosforowy Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów Gruz ceglany Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposa enia inne ni wymienione w 17 01 06 Inne nie wymienione odpady Drewno 117,43 1,29 19,5 8,83 19,15 311 1,24 0,31 563,36 8,851 7 0,002 0,003 368,6 136,235 139,3 123,45 20,68 3,92 0,11 2 0,05 0,815 19,1 9,92 2,23 0,070 40,9 0,492 0,9192 0,0024 4,46 0,1 0,1 0,5 1 10,21 8,72 250,0 6,23 3215,75 7,539 89 170203 170401 170402 170405 170407 170604 170605* Tworzywa sztuczne 21,98 Mied , br z, mosi dz 0,65 Aluminium 115,4 elazo i stal 201,55 Mieszaniny metali 7,58 Materiały izolacyjne inne ni wymienione w 17 06 01 i 17 06 03 1,6 Materiały konstrukcyjne zawieraj ce azbest 4,3 Inne odpady, które zawieraj ywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istniej wiarygodne podstawy do 180103* 0,003 s dzenia, e wywołuj choroby u ludzi i zwierz t (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkłady), z wył czeniem 18 01 80 i 18 01 82 190801 Skratki 190802 Zawarto piaskowników 190805 Ustabilizowane komunalne osady ciekowe 21,00 190809 Tłuszcze i mieszaniny olejów z separacji olej/woda zawieraj ce wył cznie oleje jadalne i tłuszcze 36 190812 Szlamy z biologicznego oczyszczania cieków przemysłowych inne ni wymienione w 19 08 11 190814 Szlamy z innego ni biologiczne oczyszczania cieków przemysłowych inne ni wymienione w 19 08 13 190902 Osady z klarowania wody 45 190903 Osady z dekarbonizacji wody 124,8 191106 Osady z zakładowych oczyszczalni cieków inne ni wymienione w 19 11 05 3 191201 Papier i tektura 287,052 191210 Odpady palne (paliwo alternatywne) 200140 Metale 1,0 200199 Inne nie wymienione frakcje zbierane w sposób selektywny 200201 Odpady ulegaj ce biodegradacji 200202 Gleba i ziemia, w tym kamienie 200203 Inne odpady nie ulegaj ce biodegradacji 46,91 200301 Nie segregowane (zmieszane) odpady komunalne 1180,654 200302 Odpady z targowisk 200303 Odpady z czyszczenia ulic i placów 147,2 200304 Szlamy ze zbiorników bezodpływowych słu cych do gromadzenia nieczysto ci 110,24 200307 Odpady wielkogabarytowe 482,52 200306 Odpady ze studzienek kanalizacyjnych 200399 Odpady komunalne nie wymienione w innych podgrupach 3734,51 Suma 137597,5 ) * odpady niebezpieczne 48,55 1591,7 1886 42006,3 278,7 12489 5528,49 135 30,14 49,48 4,06 149,49 13348,79 0,23 165,1 0,51 109,42 11 1832,82 5255,79 68,87 68,87 92288,69 90 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 4.3. Prognoza ilo ci wytwarzanych odpadów z sektora gospodarczego W tabeli 4.4 zestawiono maksymalne ilo ci odpadów poszczególnych rodzajów wytworzonych w roku 2002. Do zestawienia przyj to wi ksze warto ci ilo ci odpadów z bazy wojewódzkiej oraz SIGOP. 91 Tabela 4.4 kod 010102 Rodzaje i ilo ci odpadów wytworzonych w 2002 roku oraz przewidywane ilo ci wszystkich odpadów do wytworzenia wg decyzji starosty oraz informacji zło onych przez wytwarzaj cych wg bazy wg decyzji wojewódz. starosty i i SIGOP wojewody 5900 010408 kod 060503 12,75 180 130401* 7 44,379 130501* 0,002 95,179 130502* 0,003 020183 0,01 110501 3 110502+ 0,1 080102 44 080111* 1,6 2,4 120,09 020304 6,97 020399 160216 0,0024 72,001 160303* 15 160305* 1670,3 130506* 3,01 160506* 1,6 120102 216,592 150 130507* 2 120103 117,43 170,2 130508* 120104 1,29 4,5 130802* 23,3 160603* 1,4 130899* 0,16 160604 0,1 68,56 160605 0,1 080312* 12 120107* 0,006 0,004 120109* 080313 19,5 19,8 120113 5 140603* 0,5 1,3 1 170504 80000 0,1 170506 313000 2765 2,1 170603* 080112 89 160601* 0,236 170604 8,88 100 160602* 277,409 170605* 10 1,6 8,6 50 0,5 170903* 180103* 200 0,006 180106* 0,51 1027,49 685,98 160606* 0,6 180108* 0,811 1900 080315 4,8 4,8 120115 8,83 30,3 150102 203,285 103,405 160708* 54,6 180202* 9000 080318 0,02 0,268 120117 19,15 26,56 150103 209,32 280,15 160799 1,5 190801 28,4 020402 18376 080399 16,72 120121 0,2 150104 123,45 101,7 160801 0,07 190805 111 020480 36223 080410 43,24 120199 0,5 150105 20,68 190809 77 020499 9841 080412 0,11 150110* 0,29 311 480 10,6 50 090101* 0,78 1 150202* 0,815 199,11 170106* 030105 5,9 2 090102* 0,472 1 150203 19,7 29,73 170107 030308 70 090104* 3,006 2,23 040209 7 090106* 0,071 1,4 310,4 150111* 160103 0,012 130109* 0,11 160107* 2,275 0,4 130110* 57,908 160113* 190902 45 124,8 250 191106 3 3,5 170182 3215,75 191201 287,052 46,033 170201 18,309 200101 7,675 170202 0,35 200140 21,98 0,008 100101 8526,1 200 130111* 2,45 160115 2,6 170203 0,003 100102 43965,5 130112* 0,8 160117 15 170302 060199 0,05 100601 0,04 130113* 1,24 0,6 160118 060299 0,17 101201 225,57 130204* 0,31 0,485 160119 060313* 0,05 101208 448,5 130205* 569,542 288,936 160120 060403* 0,000075 101212 44,8 130206* 0,24 220,47 160209* 0,65 160212* 0,004 193,6 62,6 130208* 9,371 720,61 160213* 1,4252 0,002 101314 060405* 0,0501 110105* 5 130207* 0,5 170303* 1,441 0,5 2 200203 46,91 20000 200301 1777,034 30 200303 147,2 43,15 170401 1,2 100 200304 110,24 2,5 170402 117,7 2,5 200307 482,52 0,5 170405 368,3 441,8 200399 3734,51 2,5 170407 7,58 20,6172 170409* 19 53,5 10 190903 060105* 40,9 0,095 19500 190810* 0,02 060101* 060404* 0,5 300,204 170101 020601 4,8 090107 2,2 130105* 160805* 020580 040222 0,4 4,59 0,01 150101 14560 080499 2782,51 21,08 170801* 020401 0,5 130101* wg decyzji starosty i wojewody 5 170601* 10 080114 8 wg bazy wojewódz. i SIGOP 27,1 170503* 104,652 160304 130503* kod 0,15 170411 0,005 160215* 1231,234 120 080308 020203 wg bazy wg decyzji wojewódz. starosty i i SIGOP wojewody 0,2 120101 55 020202 kod 5,2 160214 2 110110 1 070704* 0,2 60 130307* 0,15 30 070481 020182 wg bazy wg decyzji wojewódz. starosty i i SIGOP wojewody 2,5 130309* 10 020109 30 110106* kod 16,8 010413 020107 wg bazy wg decyzji wojewódz. starosty i i SIGOP wojewody 1 110107* 070299 130 kod 7,8 26482 020103 wg decyzji starosty i wojewody 20000 070213 010412 010499 wg bazy wojewódz. i SIGOP 2 razem 181067,47 19,58 144 477308,67 0,2 92 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Z powy szej tabeli wynika, e ilo ci przewidywane do wytworzenia s ok. 2,5-krotnie wy sze od maksymalnych ilo ci zinwentaryzowanych w 2002 roku. Po odj ciu od maksymalnej warto ci 139,4 Mg odpadów z oczyszczalni cieków z rodzajów 190801 (skratki), 190802 (zawarto piaskowników) i 190805 (ustabilizowane komunalne osady ciekowe) – przewidziane do wytworzenia wg szacunków oraz 6300,4 Mg odpadów komunalnych grupy 20 całkowita maksymalna ilo odpadów z działalno ci gospodarczej wyniosła 174 627,66 Mg. Ta ilo mogłaby stanowi podstaw do prognoz, jednak po odpowiedniej weryfikacji danych na poziomie bazy wojewódzkiej. Wówczas, prognozy zmian wytwarzania odpadów byłyby wiarygodne. Przemieszczanie mas ziemnych W przypadku powstawania odpadów mas ziemnych lub skalnych, je li s usuwane albo przemieszczane w zwi zku z realizacj inwestycji lub prowadzeniem eksploatacji kopalin stosuje si przepisy ustawy o odpadach (art. 2 ). Odpady te zgodnie z katalogiem odpadów mog powstawa w grupie 01( odpady powstaj ce przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin) oraz 17 (odpady z budowy, remontów demonta u obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej , wł czaj c gleb i ziemi z terenów zanieczyszczonych). Zgodnie z art. 17 ustawy o odpadach wytwórca odpadów zobowi zany jest do: uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów, je eli wytwarza powy ej 1 tony odpadów niebezpiecznych lub powy ej 5 tysi cy ton rocznie odpadów innych ni niebezpieczne, uzyskania decyzji zatwierdzaj cej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, je eli wytwarza do 1 tony odpadów niebezpiecznych rocznie, przedło enia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, je eli wytarza 5 do 5 tysi cy ton rocznie odpadów innych ni niebezpieczne. Na etapie składania wniosku o pozwolenie na wytwarzanie odpadów czy składaniu informacji, nale y przedstawi sposób i miejsce magazynowania mas ziemnych. Nie stosuje si przepisów ustawy o odpadach w przypadku mas ziemnych lub skalnych usuwanych lub przemieszczanych w zwi zku z realizacj inwestycji lub prowadzeniem eksploatacji kopalin wraz z przerabianiem: je eli miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego okre la przeznaczenie terenów , decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu ujmuje sposób post powania z odpadami, w pozwoleniu na budow okre lono warunki i sposób zagospodarowania odpadów. W racjonalnie prowadzonej gospodarce odpadami odzysk jest jej pierwszym elementem. Dotychczasowa praktyka pokazuje, e odzysk odpadów mineralnych mo liwy jest przede wszystkim w celu rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych, dla ich wypełnienia przed wykonaniem warstw przykrywaj cych i urodzajnych. W znacznej mierze w przeszło ci, a na mniejsz skal obecnie, na terenie powiatu wrocławskiego miała miejsce eksploatacja złó surowców mineralnych, w wyniku której powierzchnia ziemi w wielu miejscach została zdegradowana. Powstały niezrekultywowane do dzisiaj wyrobiska, zapadliska terenu oraz odpadów mineralnych. W celu przywrócenia pierwotnego stanu powierzchni wykorzysta odpady mineralne, jak równie osady ciekowe z komunalnych cieków. Zwłaszcza przy rekultywacji powierzchni zdegradowanych nale y komunalne osady ciekowe. składowiska ziemi nale y oczyszczalni wykorzysta 93 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 4.5 Lokalizacja potencjalnych terenów wrocławskiego lp. 1 2 Zło e Chrz stawa Wlk – Pn Chrz stawa Wk – Pd 3 do rekultywacji w obr bie powiatu Gmina Kopalnia Czernica KN Czernica – Ratowice Czernica KN 4 5 Dobroszów Ole n. I Domanice Długoł ka Mietków KN KN 6 K ty Wr. I K ty Wr. ił 7 8 Kilianów I Mirków - Ole nica K ty Wr. Długoł ka KN KN 9 Nasławice Sobótka serpentynit 10 Pagórki Wschodnie Sobótka skale 11 Proszkowice Mietków KN 12 Rolantowice Kobierzyce KN 13 Siedlakowice K ty Wr. KN 14 15 16 17 18 Siedlakowice I So nica Strzeblów I Strzeblów II Zachowice K ty Wr. K ty Wr. Sobótka i Marcinowice K ty Wr. KN ił Przedsi biorca „PIASKOP” s.c. J. Hamerlik, Z. Wilk, Wrocław ul. Wałowa 4 KONPASZ Sp. z o.o. Wrocław ul. Mazowiecka 17 RSP w Januszkowicach, Długoł ka WKSM, Wrocław ul. Powsta ców l skich 5 ROBEN Ceramika Budowlana Sp. z o.o., roda l. ul. Rokoszycka 2 SKR, K ty Wr. ul. 1 Maja 78 RSP w Januszkowicach, Długoł ka Kopalnie Odkrywkowe Surowców Drogowych Sp. z.o.o. Wrocław, ul. Racławicka 2/4 Strzeblowskie Kopalnie Surowców Mineralnych Sp. z o.o. Sobótka ul. Torowa 1 Przedsi biorstwo Eksploatacji Kruszywa WALMAR, Mietków Henryk Janecki, Kobierzyce , Budziszów ul. Słoneczna Gospodarstwo Rolne Skarbu Pa stwa w administrowaniu, Gniechowice PPHU „TRANSPIACH” s.c., Gniechwice ul. K tecka 19 PPHU „Ceramika” Sp. z o.o. So nica, K ty Wr. granit SKALIMEX s.c., Sobótka ul. Chwałkowska 23 ił KRAWC Sp. z o.o., Zachowice ul. Gliniana 1 Dotychczas, starosta powiatu wydałdecyzj oraz uzgodniłkierunek rekultywacji dla 3 z w/w wyrobisk, zako czono natomiast rekultywacj 2 wyrobisk poeksploatacyjnych. Zgodnie z decyzj nr 204/2004 z 20 grudnia 2002 r. Starosta Powiatu uzgodnił warunki rekultywacji wyrobiska poeksploatacyjnego zlokalizowanego w gminie K ty Wr. obr b Zachowice-Stradów na działce nr 444/10 na powierzchni 5,6 ha, b d cej własno ci gminy K ty Wr. Ustalono zakres i sposób prowadzenia prac, zgodny z dokumentacj , który b dzie obejmował: przygotowanie terenu poprzez usuni cie samosiejek drzew i krzewów, oraz wytyczenie zjazdu z drogi i placu manewrowego, rekultywacj podstawow , która b dzie polega na wypełnieniu wyrobiska odpadami innymi ni niebezpieczne, rekultywacj biologiczn poprzez odtworzenie wierzchniej warstwy gruntu pod le ny kierunek zagospodarowania terenu. Termin przeprowadzenia rekultywacji okre lono do dnia 28 wrze nia 2004 r. Zgodnie z decyzj nr 44/2003 z 6 lutego 2003 r. Starosta Powiatu zobowi załPiaskop S.C. Janusz Hemerlik Zygmunt Wilk, do rekultywacji terenu poeksploatacyjnego złó kruszywa naturalnego o pow. 26,59 ha poło onego w Chrz stawie Wielkiej gm. Czernica. Ustalono wodny (stawy rybne) kierunek rekultywacji. Termin wykonania rekultywacji ustalono dla zło a Chrz stawa Wielka – Północ do 18 listopada 2021 r., dla zło a Chrz stawa Wielka – Południe do 10 lipca 2025 r. tj. w okresie 5 lat od dnia, w którym trac wa no koncesje na wydobywanie kruszywa z ww. złó . Dodatkowo nało ono na Piaskop S.C. Janusz Hemerlik Zygmunt Wilk obowi zek przedło enia do wgl du projektu rekultywacji oraz zawiadamiania Starosty Powiatu w terminie do dnia 28 lutego ka dego roku o powstałych w ubiegłym roku zmianach, w zakresie gruntów podlegaj cych rekultywacji. 94 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Zgodnie z decyzj nr 69/2002 z 19 marca 2002 Starosta Powiatu zobowi zał PPHU Transpiach S.C. Stefan Piotrowski Wiesława Piotrowska do rekultywacji terenu eksploatacji zło a kruszywa o pow. 29,1256 ha, poło onego w obr. Zachowice, gm. K ty Wrocławskie. Ustalono kierunek le ny rekultywacji zło a pod warunkiem zachowania nachylenia skarp wyrobiska jak 1:3 oraz poło enia sp gu wyrobiska 1,5 m nad poziomem wód gruntowych. Termin wykonania rekultywacji okre lono do 31 grudnia 2026 r. tj. w okresie 5 lat od dnia, w którym trac wa no koncesje na wydobywanie kruszywa z ww. złó . Dodatkowo nało ono na PPHU Transpiach S.C. Stefan Piotrkowski, Wiesława Piotrowska obowi zek przedło enia do wgl du projektu rekultywacji oraz zawiadamiania Starosty Powiatu w terminie do dnia 28 lutego ka dego roku o powstałych w ubiegłym roku zmianach, w zakresie gruntów podlegaj cych rekultywacji. Zako czono rekultywacj nast puj cych wyrobisk: zgodnie z decyzj nr 96/2002 z 15 maja 2002 Starosta Powiatu po rozpatrzeniu wniosku PPH Konpasz Sp. z o.o., stwierdziłzako czenie rekultywacji o kierunku wodno – rekreacyjnym cz ci terenów poeksploatacyjnych zło a „Czernica Ratowice” o powierzchni 3,0 ha, poło onych w obr bie gm. Czernica, zgodnie z decyzj nr 379/2001 z 5 pa dziernika 2001 r. Starosta Powiatu po rozpatrzeniu wniosku Wrocławskich Kopalni Surowców Mineralnych S.A., stwierdziłzako czenie rekultywacji na kierunku wodno – rolniczym na działkach poło onych w obr bie gm. Mietków. Ogółem poddano rekultywacji 23,5473 ha gruntów. 4.4. Cele Sukcesywne ograniczanie ilo ci składowanych odpadów, a w szczególno ci odpadów składowanych bez przetworzenia. Wzrost odzysku odpadów wyst puj cych masowo. 4.5. Zadania Szczegółowa inwentaryzacja wyrobisk w aspekcie potrzeb ich rekultywacji i przydatno ci odpadów mineralnych do tego celu. Promocja wykorzystania odpadów mineralnych do robót in ynieryjnych, do zamykania i rekultywacji składowisk odpadów komunalnych, a tak e na bie ce warstwy izolacyjne na czynnych składowiskach komunalnych. 4.6. Niezb dne działania W zakresie gospodarki odpadami z działalno ci gospodarczej powiatowy plan gospodarki odpadami przewiduje nast puj ce działania : zgodne z dotychczasowymi decyzjami – pozwoleniami na wytwarzanie odpadów lub uzgadniaj cymi programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi, przekazywanie odpadów do odzysku lub unieszkodliwiania posiadaczom posiadaj cym zezwolenie na prowadzenie działalno ci gospodarczej, obejmuj cej zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, odzysk lub unieszkodliwianie we własnych instalacjach, na podstawie zezwole na odzysk lub unieszkodliwianie, wspólny odzysk lub unieszkodliwianie z odpadami komunalnymi, tam gdzie jest to mo liwe, 95 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO przekazywanie osobom fizycznym do wykorzystania, zgodnie z obowi zuj cymi przepisami, wspólne składowanie z odpadami komunalnymi, zgodnie z rozporz dzeniem MG w sprawie nieselektywnego składowania odpadów [xii] i zgodnie z instrukcjami eksploatacji składowisk. 4.7. Składowiska odpadów z sektora gospodarczego 4.7.1. Składowisko odpadów w Piecowicach (gm. Długoł ka) Składowisko w Piecowicach jest składowiskiem odpadów innych ni niebezpieczne i oboj tne. Eksploatowane jest od roku 1986, pocz tkowo przeznaczone było do składowania odpadów poprodukcyjnych i osadów poneutralizacyjnych z przyzakładowej oczyszczalni cieków Zakładów Zmechanizowanego Sprz tu Domowego PREDOM-POLAR (obecnie POLAR). W roku 2003 zostało przej te przez MPWiK Sp. z o.o. i przeznaczone do składowania odpadów wytwarzanych w ramach prowadzonej działalno ci przez MPWiK Sp. z o.o. oraz Polar S.A. Szacowany okres dalszej eksploatacji składowiska wyniesie ok. 1 rok. Składowisko zajmuje wyrobisko po nieczynnej kopalni piasku o powierzchni ok. 1,1 ha, a jego rednia gł boko wynosi 7,7 m. W projekcie technicznym zało ono, e odpady składowane b d do poziomu otaczaj cego terenu (137-139 m n.p.m.), co oznacza, e jego pojemno wyniesie 52,5 tys. m3. W styczniu 2003 roku składowisko wypełnione było w ok. 47 %, a jego wierzchowina była zagł biona wzgl dem otaczaj cego terenu od 2 m w cz ci wschodniej do 3,5 m w cz ci zachodniej. W ramach składowiska wyró ni mo na trzy obiekty: kwater kwater wylewiska osadów oraz zbiornik odcieków. składowania odpadów, Na składowisko przyjmowane s odpady z grupy 19 (podgrupa 19 08, 19 09) oraz 17 (podgrupa 17 01, 17 05). Cz odpadów przyjmowanych na składowisko nadaje si do tworzenia warstw przykrywaj cych i studni odgazowuj cych. Składowisko w Piecowicach posiada uszczelnienie podło a, wylewiska oraz drogi dojazdowej. Dno składowiska i wylewisko uło one jest ze spadkiem i posiada drena e odcieków prowadz ce do studni, które s regularnie opró niane za pomoc wozu asenizacyjnego. Z uwagi na charakter składowanych odpadów, nie przewiduje si znacz cej emisji gazu składowiskowego. Tworzony system odgazowuj cy ma charakter prewencyjny, nie słu y uj ciu gazu w celu wykorzystania, lecz ma umo liwi odprowadzenie i utlenienie ewentualnych niewielkich emisji gazu ze zło a odpadów. Składowisko wyposa one jest w zaplecze socjalne, brodzik dezynfekcyjny, drog dojazdow z płyt betonowych. Sprz t mechaniczny konieczny do eksploatacji składowiska to spychacz i wóz asenizacyjny. Składowisko posiada trwałe ogrodzenie wykonane z siatki stalowej z zamykan bram wjazdow . 4.7.2. Składowisko odpadów w Siechnicach (gm. wi ta Katarzyna) Składowisko odpadów paleniskowych, wytwarzanych w EC Czechnica, zlokalizowane zostało w miejscowo ci Siechnice na północ od głównych zabudowa elektrociepłowni. W odległo ci 1,5 km na zachód, znajduje si teren po hucie „Siechnice” i jej składowisko odpadów, a w odległo ci 600 m na północ przepływa rzeka Oława.. Składowisko odpadów 96 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO paleniskowych EC Czechnica wybudowane zostało w latach 50-tych, budow prowadzono w kolejnych etapach W I etapie wybudowane zostało składowisko z wałami ziemnymi o rz dnej korony 124,00 m n.p.m. Dla odprowadzania wody nadosadowej ze składowiska do osadnika wybudowano studni przelewow i ruroci g. Z osadnika za pomoc studni z kr gów betonowych Ø 100 cm i ruroci gów woda kierowana jest do pompowni wody powrotnej i nast pnie na teren główny zakładu w celu ponownego jej u ycia do hydraulicznego transportu u la i popiołu. W II etapie, wały (z wyj tkiem osadnika) podwy szono do rz dnej 126,50 m n.p.m., u ywaj c jako budulca popiołu ze składowiska. W obu etapach budowy pochylenie skarp zewn trznej i wewn trznej wałów wynosi 1:2, a szeroko korony 3 m. Wały II-ego etapu budowy nie zostały zaopatrzone w drena , posiadaj natomiast umocnienie skarp i korony humusem z darnin w krat . W III-im etapie budowy, wały podwy szone zostały do rz dnej 129,5 m n.p.m. z materiału znajduj cego si na składowisku. Podwy szone zostały studnie przelewowe i studnie rewizyjne na kolektorach „A” i „B”. Pojemno u yteczna składowiska w III etapie budowy wynosiła 275 749 m3. W zewn trznej skarpie wałów III go etapu budowy wykonano filtr odwrotny z drena em ceramicznym. W IV etapie budowy wały składowiska podwy szone zostały do rz dnej 133,5 m n.p.m. z materiału znajduj cego si na składowisku. Podwy szone zostały studnie przelewowe wody nadosadowej i rewizyjne na kolektorach „A” i „B”. Składowisko zostało podzielone wałem usypanym z odpadów paleniskowych znajduj cych si na miejscu na dwa pola: pole nr 1 o pojemno ci 162 500 m3, pole nr 2 o pojemno ci 273 000 m3. Dopuszczalna wysoko pi trzenia wody na składowisku, przy utrzymaniu wysoko ci warstwy wody nadosadowej równej 30 cm, wynosi 133 m n.p.m. redniej Na składowisku gromadzone s odpady paleniskowe w postaci popiołu i u la oraz osady z dekarbonizacji wody kotłowej, sklasyfikowane nast puj co: grupa 10 - odpady z procesów termicznych, podgrupa 10 01 - odpady z elektrowni i innych zakładów energetycznego spalania paliw, rodzaj 10 01 01 - u le, popioły paleniskowe i pyły z kotłów rodzaj 10 01 02 - popioły lotne z w gla. osady z dekarbonizacji wody zaliczono do rodzaju 19 09 03. Składowisko przyjmuje wył cznie odpady Elektrociepłowni Czechnica w maksymalnej ilo ci 55100 Mg rocznie. 4.7.3. Składowisko odpadów w Bielawie (gm. Długoł ka) Zakładowe składowisko odpadów ”Polifarb Cieszyn-Wrocław” S.A., zlokalizowane w rejonie wsi Bielawa, wybudowane zostało w latach 1989-1993, a funkcjonuje od 1992 roku. Powierzchnia składowiska odpadów wynosi 2,3 ha, przewidziane jest jako nadpoziomowe do wysoko ci 1,5 m n.p.t. Składowisko składa si z 3 kwater na odpady stałe oraz zbiornika na odcieki. Powierzchnie poszczególnych kwater w poziomie korony obwałowa wynosz : kwatera 1 – 0,63 ha, kwatera 2 – 0,57 ha, kwatera 3 – 0,23 ha. Obecnie eksploatowana jest kwatera nr 2 (składowisko przemysłowe dla odpadów innych ni niebezpieczne i oboj tne), zako czono ju eksploatacj kwatery nr 3 (składowisko komunalne). W rezerwie pozostaje najwi ksza kwatera nr 1. Powierzchnia wierzchowiny cz ci nadpoziomowej w kwaterach nr tej cz ci składowiska – 11 550 m3. Całkowita 2 i 3 wyniesie 6450 m2, a pojemno pojemno wszystkich kwater składowiska wynosi 37 760 m3. Istnieje mo liwo jej 97 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO zwi kszenia o ok. 11 000 m3 w wyniku składowania odpadów tak e w nadpoziomowej cz ci kwatery nr 1, jak w kwaterach nr 2 i 3. Pojemno kwatery nr 1 podwoi si i wzro nie wówczas do ok. 22 000 m3. Znaczn cz odpadów odzyskuje si ju w miejscu powstawania, tj. na terenie Zakładu „Polifarb Cieszyn-Wrocław”. Odpady pozostałe po wst pnym odzysku, dostarczane s transportem samochodowym z „Polifarb Cieszyn-Wrocław” S.A. i rozładowywane na dnie kwatery nr 2 składowiska. Ilo składowanych odpadów w latach 1998-2001 wynosiła od ok. 400 do ok. 700 Mg rocznie. Wyró ni mo na obecnie zasadnicze rodzaje odpadów dostarczanych na składowisko: zmieszane odpady opakowaniowe, oznaczone kodem 150106. u le, popioły i pyły z kotłów (z energetycznego spalania w gla) – oznaczone kodem 100101 zu yta wełna mineralna (materiałizolacyjny) – kod 170604. zu yte opony – kod 160103 (aktualnie obowi zuje ju zakaz składowania całych opon), zu yte materiały filtracyjne – kod 150203, odpady ulegaj ce biodegradacji (trawa, gał zie z terenów zielonych Zakładu) – oznaczone kodem 200101 lub 200199. Ponadto, okresowo (co kilka lat – pierwsza dostawa latem 2002), dostarczone b d na składowisko tak e ustabilizowane i odwodnione osady ciekowe z laguny oczyszczalni cieków. Osady te klasyfikowane s w grupie 19, podgrupie 19 08, rodzaju 190812 – jako szlamy z biologicznego oczyszczania cieków przemysłowych, inne ni wymienione w 190811. Kwatery 2 i 3 składowiska odpadów oraz zbiornik odcieków zostały uszczelnione. Odcieki powstaj ce w tych kwaterach spływaj drena em do studzienek zbiorczych, z których s przepompowywane do otwartego zbiornika retencyjnego. Gromadzone w zbiorniku odcieki s systematycznie przewo one cysternami do oczyszczalni cieków w zakładzie Polifarb Cieszyn-Wrocław S.A. Składowisko otoczone jest zieleni izolacyjn . Zdeponowane odpady komunalne w Bielawie charakteryzuj si bardzo mał emisj gazu fermentacyjnego. 4.7.4. Składowisko odpadów w Kamieniu (gm. Długoł ka) W Kamieniu znajduje si składowisko odpadów paleniskowych Kogeneracji S.A. (EC Wrocław), które zarz dzane jest przez VKN Polska Sp. z o.o., Zakład Odpopielania i Utrzymania Składowisk. Powierzchnia składowiska wynosi 26 ha, a jego pojemno ok. 6 mln m3. Od 1970 roku składowane s tam popioły lotne i u el ze spalania w gla. Składowisko jest eksploatowane jako nadpoziomowe. Na składowisko przyjmowane były odpady popiołów i u li paleniskowych oraz odpady z wapniowych metod odsiarczania spalin pochodz ce z Elektrociepłowni Wrocław. Odpady transportowane były na składowisko drog kolejow . Na składowisku zgromadzono ok. 3,5 mln m3 odpadów paleniskowych do roku 2001, kiedy to zaprzestano deponowania odpadów. Składowisko jest praktycznie całkowicie zrekultywowane, poro ni te ro linno ci trawiast i lasem brzozowym. Ze składowiska wywo one s odpady w ilo ci 25 tys. Mg rocznie, które wykorzystywane s do produkcji materiałów budowlanych. Po uruchomieniu nowej linii mieszania popiołów i u li planuje si wzrost ilo ci zagospodarowanych odpadów do ok. 100 tys. Mg rocznie, wi c w perspektywie kilkudziesi ciu lat składowisko zostanie zlikwidowane. W rejonie składowiska prowadzony jest monitoring wód podziemnych przy pomocy 17 piezometrów. 98 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 4.8. Stare składowiska odpadów z sektora gospodarczego Na terenie gminy wi ta Katarzyna, po działaj cej kilkadziesi t lat Hucie „Siechnica”, pozostała hałda (składowisko) odpadów u li elazochromu, wytworzonych przez w/w. hut . Ponadto, obok hałdy zlokalizowane jest czynne składowisko odpadów Elektrociepłowni Czechnice w Siechnicach (gm. w. Katarzyna). Obydwa składowiska znajduj si w bezpo rednim s siedztwie terenów wodono nych miasta Wrocławia. Strefa ochrony byłej huty i Elektrociepłowni cz ciowo nakłada si na stref ochrony bezpo redniej, a teren huty i Elektrociepłowni poło one s w strefie ochrony po redniej terenów wodono nych. W skład u li elazochromu wchodz nast puj ce zwi zki chemiczne: Cr2O3 – 4-9 %, CaO36-42 %, SiO2 – 36-40 %, MgO – 7-11 %, Fe2O3, w ł cznej ilo ci poni ej 1% udziału masowego znajduj si równie B2O3, P, S, Al2O3. Wierzchni warstw hałdy stanowił ustabilizowany u el, który uległ przeobra eniu na skutek reakcji kalcynacji, w skorup zbudowan z w glanu wapnia. W latach 80-tych hałd poddano cz ciowej rekultywacji. Cz jej wierzchowiny oraz skarpy nawieziono ziemi uprawn , która po krótkim czasie silnie porosła traw . W 1990 roku zinwentaryzowano ilo odpadów zgromadzonych na 3 hałdzie na 1581 tys. m , przyjmuj c g sto odpadów ok. 2,2 Mg/m3 stanowi to 3478 tys. Mg odpadów. W tym samym okresie przeprowadzono szczegółowe analizy zagro enia zwi zanego z oddziaływaniem hałdy na uj cia wody ze studni infiltracyjnych. Stwierdzono, i nie wyst puje zagro enie nagłego lub niespodziewanego uruchomienia zwi zków chromu i innych metali ci kich zakumulowanych w glebie w otoczeniu hałdy i w odpadach zgromadzonych na hałdzie i ich pojawienia si w nadmiernych st eniach w wodzie ujmowanej do celów wodoci gowych. Ponadto nie stwierdzono potrzeby ekranowania uj wodoci gowych pionow przegrod si gaj c utworów nieprzepuszczalnych. Zestalona bryła składowiska w poł czeniu z rekultywacj jego powierzchni i skarp stanowiła zasadnicz barier eliminuj c wymywanie z niej szkodliwych składników. Głównym zaleceniem analizy, które pozostało aktualne i jest najwa niejszym działaniem, to prowadzenie systematycznego monitoringu wód podziemnych, ujmowanych oraz gleb znajduj cych si w jej bezpo rednim s siedztwie. W ostatnich latach, poszukiwacze elazochromu zawartego w składowisku zniszczyli warstw rekultywacyjn , w skarpach zostały wydr one liczne otwory, przez które nast puje emisja pyłów z jej wn trza, a tak e infiltracja wód opadowych. W takiej postaci hałda mo e stanowi zagro enie dla rodowiska. Zatem obecnie, obok systematycznie prowadzonego monitoringu, nale ałoby podj działania w celu okre lenia potencjalnego zagro enia dla uj wodoci gowych. Na terenie niefunkcjonuj cego obecnie zakładu ELIPSA w K tach Wr. znajduj si dwa składowiska ciekłych odpadów poprodukcyjnych o charakterze organicznym. Procesy gnilne panuj ce w składowiskach prowadz do emisji uci liwych odorów. Składowiska wymagaj zabezpieczenia i rekultywacji. 4.9. Specyficzne rodzaje odpadów innych ni niebezpieczne 4.9.1. Odpady budowlane Ten odpad jest wytwarzany w gospodarstwach domowych, jako odpad z remontów mieszka prowadzonych na mał skal i wówczas jest uj ty w zmieszanych odpadach komunalnych, jako oznaczony kodem 200301. Katalog nie wyodr bnia tego odpadu w grupie odpadów komunalnych, podgrupie odpadów gromadzonych selektywnie, ani w ród innych odpadów komunalnych. W rozdziale dotycz cym gospodarki odpadami komunalnymi, odpad ten jest 99 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO wyodr bniony i scharakteryzowany pod wzgl dem ilo ciowym oraz okre lono dla niego wymagane stopnie odzysku. Grupa 17 katalogu odpadów – odpady z budowy, remontów i demonta u obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej - jest podstawow grup , w której wyst puj odpady budowlane nie wchodz ce w strumie odpadów komunalnych. Odpady te wytwarzane s najcz ciej przez wyspecjalizowane firmy budowlane, na których ci y obowi zek ich odzysku i unieszkodliwiania (je li umowa o wiadczenie usług nie stanowi inaczej). Odpady te wyst puj w zmiennych ilo ciach, wynikaj cych z prowadzonych robót budowlanych, remontowych i rozbiórkowych na danym terenie. Wi ksze ilo ci tych odpadów pojawiaj si w okresach przebudowy centrów miast, wyburze dla potrzeb nowych tras komunikacyjnych, po kl skach ywiołowych. Wytwórcy tych odpadów, wytwarzanych w ilo ciach powy ej 5 Mg oraz poni ej 5 tys. Mg rocznie, maj obowi zek przedło enia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania nimi staro cie wła ciwemu ze wzgl du na miejsce wytworzenia odpadu. Odpady te powinny by unieszkodliwiania. zbierane selektywnie i transportowane do instalacji odzysku lub W ramach Centrum Sortowania, Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów przewidziano wydzielenie stanowiska sortowania i obróbki gruzu dla pozyskania z niego frakcji do odzysku – np. kruszywa oraz wydzielenia pozostałej frakcji w celu wykorzystania np. na składowisku do budowy obwałowa , dróg tymczasowych oraz na warstwy izolacyjne i rekultywacyjne. Dopuszczalne jest tak e składowanie tych odpadów, w przypadku braku mo liwo ci odzysku, na składowisku odpadów innych ni niebezpieczne i oboj tne. Odpady gruzu betonowego, maj ce charakter odpadów oboj tnych mog by wykorzystane do rekultywacji np. wyrobisk lub składowane na składowiskach odpadów oboj tnych. W przypadku du ych robót rozbiórkowych, korzystne jest prowadzenie przeróbki (rozdrabniania, sortowania, separacji) odpadów w miejscu ich wytwarzania przy wykorzystaniu instalacji przewo nych. Pozwala to na wyeliminowanie transportu odpadów niesegregowanych na rzecz transportu frakcji do odzysku. Przedsi biorcy budowlani wytwarzaj cy odpady grupy 17 (inne ni niebezpieczne) mog przekaza je do odzysku w instalacji czynnej we Wrocławiu przy ul. Jerzmanowskiej. Na terenie powiatu wrocławskiego wytworzono w 2002 roku 3826,35 Mg tych odpadów – na podstawie zbiorczych zestawie przekazanych do Urz du Marszałkowskiego oraz 215,02 Mg wg bazy SIGOP. Maksymalna ilo odpadów wytworzonych, jaka uzyskano poprzez zsumowanie maksymalnych ilo ci dla poszczególnych rodzajów odpadów z bazy SIGOP oraz bazy wojewódzkiej daje warto 4041,37 Mg rocznie. Ta warto wydaje si jednak zawy ona i mo e wynika z niezbyt precyzyjnego klasyfikowania odpadów przez ich wytwórców. 4.9.1.1 Prognoza Dynamika zmian ilo ci wytwarzanych odpadów z budowy, remontów i demonta u obiektów budowlanych jest uzale niona od ogólnych trendów rozwoju gospodarki, przemysłu i komunikacji. Czynniki te, w okresie obj tym planem, nie b d ulega radykalnym zmianom. Szacuje si , e rednie roczne ilo ci tych odpadów nie b d przekracza ok. 4500 Mg. 4.9.1.2 Cele Cele dla odpadów budowlanych zostały okre lone w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami oraz w rozdziale 3 planu. 100 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 4.9.1.3 Okre lenie potrzeb Dotychczasowy stan gospodarki odpadami budowlanymi nale y uzna za niezadowalaj cy. Odpady te powinny by zbierane selektywnie w miejscu wytworzenia, wg rodzajów materiałów, aby ułatwi recykling poszczególnych materiałów. W szczególno ci dotyczy to drewna, metali, tworzyw sztucznych, szkła. Odzysk metali nie stanowi problemu ze wzgl du na istniej ce punkty odbioru złomu metali. Osi gni cie docelowego poziomu odzysku 90 % odpadów gruzu budowlanego jest trudne i wymaga działania systemowego. Zaproponowano, aby jednym z elementów Centrum Sortowania, Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów było stanowisko przerobu gruzu budowlanego, zarówno pochodzenia komunalnego, jak i od innych wytwórców. Posegregowany i rozfrakcjonowany materiał b dzie wykorzystany na cele budowlane, do rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych, do budowy i rekultywacji składowisk. 4.9.1.4 Zadania selektywna zbiórka poszczególnych rodzajów odpadów przez ich wytwórców, ewidencjonowanie wytwórców odpadów, zorganizowanie w ramach CSOiUO stanowiska recyklingu odpadów budowlanych. 4.9.2. 4.9.2.1 Zu yte opony Stan aktualny Bilans tej grupy odpadów mo na przeprowadzi w oparciu o szacunkowe obliczenia, bior c pod uwag czas ycia opony i liczb pojazdów zarejestrowanych na terenie Dolnego l ska oraz powiatu wrocławskiego. Przyjmuj c rednio 3-letni czas ycia opony i jej mas ok. 8 kg oraz ponad 767 000 szt. samochodów osobowych je d cych po województwie dolno l skim w 2001 roku wg GUS, w ci gu roku powstało ok. 8,2 tys. Mg zu ytych opon. Dla powiatu wrocławskiego mo na oszacowa ilo opon na ok. 260 Mg. Dane bazy SIGOP dla powiatu wrocławskiego nie wykazuj wytworzenia odpadów w postaci opon, a wg bazy wojewódzkiej wytworzono 2,23 Mg opon, decyzje wydano na wytworzenie 3,5 Mg opon. Stan gospodarki zu ytymi oponami w kraju ulega i b dzie ulega znacz cym zmianom dzi ki wprowadzonym nowym uregulowaniom prawnym. Ustawa o odpadach [i] wprowadziła zakaz składowania opon, zakaz ten wszedłw ycie z dniem 1 lipca 2003 r. dla całych opon, a z dniem 1 lipca 2006 roku b dzie obowi zywał dla cz ci opon (tj. opon poci tych). Rozporz dzenie Ministra rodowiska w sprawie rocznych poziomów odzysku (Dz.U. nr 104, poz. 982) [xv] nało yło natomiast na producentów i importerów opon wprowadzanych na rynek nowe obowi zki odzysku i recyklingu opon zu ytych w latach 2004-2007. Poziomy odzysku i recyklingu w poszczególnych latach wynosz : 2004 – odzysk 50 %, recykling 6 %, 2005 – odzysk 60 %, recykling 9 %, 2006 – odzysk 70 %, recykling 12 %, 2007 – odzysk 75 %, recykling 15 %. Niskie wymagane poziomy recyklingu stwarzaj odpadów. preferencj dla odzysku energii z tych Niewywi zanie si z obowi zku odzysku opon skutkuje konieczno ci wniesienia opłaty produktowej. Powstałe organizacje odzysku maj w swoim zakresie działania m.in. odzysk opon samochodowych. 101 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 4.9.2.2 Prognoza ilo ci odpadów W KPGO ilo zu ytych opon oszacowano opieraj c si na szacunkach wykonanych w czasie pracy PBZ-030-08 pt. „Opracowanie ogólnokrajowego systemu utylizacji odpadów gumowych”, które wykazały, e w latach 2003 i 2014 b dzie powstawa odpowiednio 110 i 150 tys. Mg zu ytych opon. Odnosz c procentowy udział zu ytych opon do ilo ci zarejestrowanych samochodów osobowych na Dolnym l sku i w powiecie wrocławskim, szacuje si , e w 2003 roku powstanie w tym powiecie ok. 258 Mg tych odpadów, a w roku 2014 ok. 390 Mg. 4.9.2.3 Okre lenie potrzeb i zada Wraz z nowymi regulacjami prawnymi, uruchomione zostały w kraju nowe moce produkcyjne dla odzysku zu ytych opon. Na Dolnym l sku wybudowano w PEC w Wałbrzychu instalacj do odzysku energii z odpadów zu ytych opon. Kilka cementowni, w tym m.in.: Góra d e oraz Małogoszcz, posiada zezwolenia na odzysk energii z zu ytych opon. Działaj w kraju instalacje recyklingu opon, rozdrabniania, produkcji regranulatu oraz nowych wyrobów. Nie ma potrzeby budowy zakładu przetwarzania opon w powiecie wrocławskim, gdy powstaj ca w kraju sie instalacji b dzie zdolna do przyj cia całej masy zu ytych opon. Zasadniczym zadaniem pozostaje organizacja zbierania zu ytych opon ze ródeł rozproszonych, w tym od mieszka ców. Przedsi biorcy, posiadaj cy zezwolenia na prowadzenie działalno ci w zakresie gospodarowania odpadami obsługuj głównie punkty usługowe zwi zane z przemysłem motoryzacyjnym. Mieszka com stworzone b d mo liwo ci dowozu zu ytych opon do PDGO, funkcjonuj cych w ramach systemu gospodarki odpadami komunalnymi. 4.10. Podmioty prowadz ce działalno w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów Tabela 4.6 nr instalacji 1 Podmioty zgłoszone do wojewódzkiej bazy danych Wykaz podmiotów zgłoszonych do wojewódzkiej bazy danych, prowadz cych na terenie powiatu wrocławskiego działalno w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów w roku 2002 3 gmina 4 5 nazwa Zakładu adres instalacji 1 Długoł ka ZUK Sp. z o.o. Kiełczów Bielawa 2 Czernica ZGK Czernica Ratowice 3 w. Katarzyna VKN Polska Sp. z o.o. Wrocław, ul. Kurkowa 44 Sul cin 4 órawina PGK órawina Sp. z o.o. Brze cie 5 Kobierzyce Gmina Kobierzyce Cieszyce 6 Jordanów l. Gmina Jordanów l. Dankowice 7 Sobótka HADLUX Sobótka Sp. z o.o. Strzegomiany 6 nazwa instalacji składowisko komunalne składowisko komunalne składowisko komunalne składowisko komunalne składowisko komunalne składowisko komunalne składowisko komunalne 7 proces 4.10.1. 8 9 stopie pojemn. wypełnie całkowita nia tys. ton % 10 11 roczna moc przerob. tys. ton kod odpadu D5 D5 D5 D5 D5 D5 D5 102 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 1 3 8 Mietków 9 K ty Wr. 10 Czernica 11 Czernica 4 5 ZGK Mietków Stró a ZGK Sp. z o.o. w K tach So nica Wr. ZKB Gajków Gajków, ul. Wrocławska 15 Przetwórstwo Tworzyw Dobrzykowice, Sztucznych BIR-LET ul. Stawowa 49 wytłaczarka zag szczarka młynek młyny i kruszarki do tworzyw sztucznych wytwórnia kompozytów mineralnoorganicznych wytwórnia mieszanek betonowych składowisko odpadów paleniskowych w Kamieniu w zełbetoniarski 12 Długoł ka PHU BRONSON Br 13 Długoł ka EKOPOLGRUNT Sp. z Długoł ka, Kamie o.o. Wrocław, ul. Kurkowa 44 14 Długoł ka EKOTRAKT Sp. z o.o. Wrocław, ul. Kurkowa 44 Długoł ka, Kamie 15 Długoł ka VKN Polska Sp. z o.o. Wrocław, ul. Kurkowa 44 Długoł ka, Kamie 16 Długoł ka Betoniarnia Betard Długoł ka, ul. Polna 30/30a 17 Długoł ka MPWiK Sp. z o.o. Długoł ka, Piecowice składowisko Wrocław, ul. Na Grobli odpadów 14/16 18 Kobierzyce Marek Kiełczów, ul. Wilczycka 14 6 DREWBET Wojciech Wierzbice, Liszewski ul. Lipowa 39 19 Mietków Wrocławskie Kopalnie Mietków Surowców Mineralnych SA, Zakład Kostki Brukowej 20 Sobótka Strzelbowskie Kopalnie Sobótka, Surowców Mineralnych ul. Torowa 1 Sp. z o.o. 21 w. Katarzyna Zespół Elektrociepłowni Siechnice, Wrocławskich ul. Fabryczna 22 KOGENERACJA SA, Elektrociepłownia Czechnica 7 8 9 składowisko D5 komunalne składowisko D5 komunalne w zełbetoniarski R14 10 11 4,0 100102 R14 R14 R14 R5 0,08 0,1 0,04 0,1 R14 80,0 190805 R14 D5 6 074,0 50,8 R14 D5 110,0 33,2 200,0 40,0 20,0 3 085,3 16,0 5,88 4,17 w zełbetoniarski R14 Zakład Kostki R14 Brukowej rekultywacja 4,0 R10 mokre D5 składowisko popiołu i u la EC Czechnica 150102 150102 150102 150102 070213 100101 100102 100180 100101 100102 100107 190903 100101 100180 100102 190801 190802 190805 190814 190902 190904 190905 170504 170101 170102 100101 100102 100102 010413 435,5 50,0 100101 100102 190903 103 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Rys. 4.1. Lokalizacja instalacji prowadz cych w roku 2002 odzysk i unieszkodliwianie odpadów innych ni komunalne na terenie powiatu wrocławskiego wg wojewódzkiej bazy danych 4.10.2. Podmioty posiadaj ce zezwolenie starosty 4.10.2.1 Zbieranie odpadów Wykaz podmiotów prowadz cych na podstawie zezwole starosty działalno w zakresie zbierania odpadów na terenie powiatu wrocławskiego zamieszczony jest w tabeli 4.6. Zezwolenie na prowadzenie zbierania odpadów na terenie powiatu wrocławskiego uzyskało 28 podmiotów. 104 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 4.7 Wykaz podmiotów posiadaj cych zezwolenie starosty wrocławskiego na prowadzenie działalno ci w zakresie zbierania odpadów (* odpady niebezpieczne) 1 2 l.p. podmiot 1 AKUBAT s.c. 2 BETARD Artur Dziechci ski 3 BRENNTAG POLSKA Sp. z o.o. 4 BRONSON PHU 5 DRAWBET 3 adres podmiotu Sobótka, ul. Warszawska 22 Długoł ka, ul. Polna 30/30a K dzierzyn-Ko le, ul. Bema 21 Wrocław, ul. Nowowiejska 46/8 Wierzbice, ul. Lipowa 39 4 wybrane rodzaje odpadów z grup... 1606* 10 08, 15, 08*, 09*, 14*, 15* 12, 15, 16, 17, 19 13*, 16* 01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 13, 15, 17, 18, 19, 1601, 1605, 1607, 1608, 1610, 1611, 1680, 1681, 1682, EKO - TECH Przedsi biorstwo Projektowo- Wrocław, 6 01*, 02*, 03*, 04*, 05*, 06*, 07*, 08*, Usługowe s.j. ul. Nowowiejska 113/6 09*, 10*, 11*, 12*, 13*, 14*, 15*, 1601*, 1602*, 1603*, 1605*, 1606*, 1607*, 1608*, 1609*, 1610*, 1611*, 1681*, 1682*, 17*, 18*, 19* 7 ELBRO erniki Małe, ul. Tyniecka 17 Kobierzyce, 8 GS SCh 17 ul. Spółdzielcza 9 Opole, 9 JD Trade Sp. z o.o. 10 ul. Piastowska 3 Wrocław, 10 KARKAS 16* ul. Australijska 29 Wrocław, 11 KERAM Marek Sówka 13*, 16* ul. Balonowa 23/10 Gniechowice, 12 MARTMET 17 ul. K tecka 35 Kiełczów, 13 METAL-ZŁOM 02, 03, 04, 07, 12, 15, 16, 17, 19 ul. Wilczycka 14 Kobierzyce, 14 Motoryzacyjny Sklep Wielobran owy 16* ul. Wrocławska 15 15 NUR Sp. z o.o. Groblice, ul. Kotowicka 4 17* Kobierzyce, 16 OPONET Sp z o.o. 16* ul. Robotnicza 13 15, 17 ZGK w K tach Wr. Sp. z o.o. K ty Wr., ul. 1 Maja 26b 13*, 1601*, 1602*, 1606* 18 PKN ORLEN S.A. Wrocław, ul. Kołł taja 15 13* erniki Wr, 19 PPW TAS-MET 10, 12, 16, 17, 1602 ul. Parkowa 20 Przedsi biorstwo Higieny Komunalnej Wrocław, 20 02 Sp. z o.o. TRANS-FORMERS Wrocław ul. Kurkowa 14 ROL-JAW Rogów Sobócki, 21 1606* Jarosław Wasylów ul. Wrocławska 81 22 SELGROS Sp. z o.o. Długoł ka 1606* Bielany Wr., 15, 23 SUPERHOBBY DOM I OGRÓD Sp. z o.o. ul. Czekoladowa 5 15*, 1606* VKN POLSKA Wrocław, 24 10, 19 Sp z o.o. ul. Kurkowa 44 105 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 1 2 3 Z UPH EBIX 25 Edward Bielecki Sobótka, ul. Wrocłwska 5 K ty Wr., ul. Rynek 22/11 Stoszyce 2 erniki Wr., ul. Wrocławska 16 26 ZHU Tadeusz Lewandowski 27 Zakład lusarski Edward Kozi ski 28 ELASKO 4.10.2.2 4 17, 13*, 1601*, 1606* 17 17 17, 1606* Transport odpadów Niemo liwe jest oszacowanie pełnej liczby podmiotów prowadz cych na terenie powiatu działalno w zakresie transportu odpadów. Stosowne zezwolenia wydawane s przez starostów wła ciwych ze wzgl du na siedzib prowadz cego transport. W wi kszo ci przypadków, zezwolenia dotycz transportu odpadów na terenie całego kraju. Poni sza lista podmiotów obejmuje jedynie te, które uzyskały stosowne zezwolenie od Starosty Wrocławskiego. Tabela 4.8 Wykaz podmiotów posiadaj cych zezwolenie starosty wrocławskiego na prowadzenie działalno ci w zakresie transportu odpadów (* odpady niebezpieczne) 1 2 lp. podmiot 1 AKUBAT sc 2 AUTO-TRANS PHU 3 AUTO-TRANSPORT BETARD Artur Dziechci ski DORMET 5 Dorota Bilecka 4 6 Jacek Siemek 7 JD Trade Sp. z o.o. 8 KARKAS 9 MARTMET 10 NUR Sp. z o.o. PHUT SKORMET 11 MichałSkrodzki 12 PPW TAS-MET Przedsi biorstwo Higieny Komunalnej 13 Sp. z o.o. TRANS-FORMERS Wrocław 14 Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna 15 Ryczkowski Usługi Transportowo-Sprz towe Cygan 16 Stanisław Utylizacja Odpadów Komunalnych 17 BogumiłBorycki 18 VKN POLSKA Sp z o.o. 19 WAISS RafałSokołowski 20 ZHU Tadeusz Lewandowski 3 4 adres podmiotu grupa Sobótka, ul. Warszawska 32 1606* Sobótka, ul. Poprzeczna 15 10 08, 15 Tyniec Mały, ul. Parkowa 14 08*, 09*, 11*, 14*, 15* Długoł ka, 10 ul. Polna 30/30a Sobótka, 17, ul. Wrocławska 8a 13*, 1601*, 1606* Rogów Sob., 10 ul. Wrocławska 61 Opole, ul. Piastowska 3 10 Wrocław, ul. Australijska 29 16 Gniechowice, 17 ul. K tecka 35 Groblice, ul. Kotowicka 4 17* órawina, 07, 15, 17, 20, 1602, Milejowice 7 1602*, 17* erniki Wr., ul. Parkowa 20 10, 12, 17, 1602 Wrocław, ul. Kurkowa 14 02 Januszkowice 19 Gajków, ul. Przedszkolna 45 10 Byków 2A 10 liwice 32 15 Wrocław, ul. Kurkowa 44 Ratowice, ul. Wrocławska 88 K ty Wr., ul. Rynek 22/11 10, 19 08, 13, 15, 1601, 08*, 13*, 15*, 1601*, 1602*, 1606* 17 106 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 1 2 3 Zakład lusarski 21 Edward Kozi ski 22 ZGK w K tach Wr. Sp. z o.o. 23 ZUPH EBIX Edward Bielecki 4.10.2.3 4 Stoszyce 2 17 K ty Wr. ul. 1 Maja 26b Sobótka, ul. Wrocławska 5 15, 17, 19 17 Odzysk odpadów Wykaz podmiotów prowadz cych, na podstawie zezwole starosty, działalno w zakresie odzysku odpadów na terenie powiatu wrocławskiego zamieszczony jest poni ej. Zezwolenie na prowadzenie odzysku odpadów na terenie powiatu wrocławskiego uzyskało 26 podmiotów. Na terenie powiatu wrocławskiego aden podmiot nie uzyskał zezwolenia na odzysk odpadów niebezpiecznych. Tabela 4.9 1 Wykaz podmiotów posiadaj cych zezwolenie starosty wrocławskiego na prowadzenie działalno ci w zakresie odzysku odpadów 2 lp. gmina 1 Kobierzyce 2 Długoł ka 3 Czernica 3 podmiot Danuta i Stanisław Rzepa, PPUH ANTI D. Rzepa s.j. AXO Sp.J. BIR -LET Przetwórstwo Tworzyw Sztucz. Andrzej Birlet 4 adres podmiotu Wrocław, ul. Wałbrzyska 3 Wrocław, ul. Wallenroda 5 Wrocław, ul. Nowowiejska 46/8 PHU BRONSON 5 K ty Wr. CTR Sp. z o.o. 6 Kobierzyce DREWBET 7 Długoł ka EKOPOLGRUNT Sp Wrocław, z o.o. ul Kurkowa 44 8 Długoł ka EKOTRAKT Sp. z o.o. 9 K ty Wr. Urz d Miasta i Gminy K ty Wr., K ty Wr. Rynek-Ratusz 1 10 Kobierzyce JD Trade Sp. z o.o. 11 Czernica KARKAS 13 w. MARTMET Jan Martu NUR Sp. z o.o. adres działalno ci działka nr 45/162 obr b Wysoka K ty Wrocławskie Strzeganowice 1 Wierzbice, ul. Lipowa 39 Wrocław ul. Australijska 29 Gniechowice, ul. K tecka 35 Groblice, 7 8 ilo w grupa proces grupie, Mg/rok 30 10 24 "SIMA-PLAST" Dobrzykowice 15 350 Kiełczów, ul. Wilczycka 14 07 12 15 17 19 150 150 250 70 60 02 70920 10 10 02 03 10 19 4400 15400 20000 11000 151000 85000 10 260000 17 150000 10 300 16 100 17 10000 17* 800 Wierzbice Pełczyce Kamie Wrocław, ul .Kurkowa 44 Opole, ul. Piastowska 3 6 20 Borowa 85 4 Długoł ka 12 K ty Wr. 5 obr b ZachowiceStradów Betoniarnia Drewbet, Wierzbice, ul. Lipowa 39 Czernica, Wojnowice 107 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 1 2 3 Katarzyna 14 Długoł ka 15 Długoł ka 16 Kobierzyce 17 K ty Wr. 18 Sobótka 19 Długołeka 20 Długoł ka 21 22 w. Katarzyna w. Katarzyna 23 K ty Wr. 24 K ty Wr. 4 5 6 7 8 ul. Katowicka 4 Rolnicza Spółdzielnia Januszkowice Produkcyjna RUR-BET Bielawa 18a Wrocław, SANBET ul. Sołtysowicka 27d Spółdzielnia Kółek K ty Wr., Rolniczych w K tach ul. 1 Maja 78 Wr. Strzeblowskie Kopalnie Surowców Sobótka, ul. Torowa 1 Mineralnych Sp. z o.o. TROINA PHW Raków 34a Utylizacja Odpadów liwice 32 Komunalnych BogumiłBorycki VKN POLSKA Sp z o.o. VKN POLSKA Sp z o.o. ZHU Tadeusz Lewandowski Zakład lusarski Edward Kozi ski l a, ul Tulipanowa1 działki nr 177, 178, 179, 180 AM-2, obr b KilianówSzymanów działka nr 95/2, obr b liwice 19 1000 10 300 10 50000 17 27500 07 4 07 2100 15 90 15 17 19 Wrocław, ul. Kurkowa 44 K ty Wr., ul. Rynek 22/11 Zakład Utylizacji i Recyklingu Odpadów Komunalnych w Sul cinie EC Czechnica, Siechnice Gniechowice ul. K tecka 22 Stoszyce 2 Wrocław, ul. Kurkowa 44 25 Mietków WKSM S.A. Wrocław, ul. Powsta ców l. 5 26 Czernica ZKB Gajków S.A. Gajków, ul. Kotowicka 4 20 R3, R10, R14, D5 500 9000 2300 12500 10 19 69,1 0 17 50 Stoszyce 2 17 100 Zakład Kostki Brukowej Mietków 10 1200 10 4000 108 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 4.10.2.4 Unieszkodliwianie odpadów Wykaz podmiotów prowadz cych, na podstawie zezwole starosty, działalno w zakresie unieszkodliwiania odpadów na terenie powiatu wrocławskiego zamieszczony jest poni ej. Zezwolenie na prowadzenie unieszkodliwiania odpadów na terenie powiatu wrocławskiego uzyskały 2 podmioty. Na terenie powiatu wrocławskiego aden podmiot nie uzyskał zezwolenia na unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych. Tabela 4.10 Wykaz podmiotów posiadaj cych zezwolenie starosty wrocławskiego na prowadzenie działalno ci w zakresie unieszkodliwiania odpadów 1 lp. 2 gmina 1 Długoł ka 2 3 3 podmiot PPH B BA Ryszard B ba VKN POLSKA w. Katarzyna Sp z o.o. w. Katarzyna VKN POLSKA Sp z o.o. 4 adres podmiotu 5 adres działalno ci liwice 25 Wrocław, ul. Kurkowa 44 Wrocław, ul. Kurkowa 44 Zakład Utylizacji i Recyklingu Odpadów Komunalnych w Sul cinie EC Czechnica, Siechnice 6 7 grupa proces 02 07 15 17 19 20 10 19 8 Ilo w grupie, Mg/rok 800 400 R3, R10, R14, D5 69,1 109 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 5. ODPADY NIEBEZPIECZNE Odpady niebezpieczne powstaj zarówno w sektorze gospodarczym, jak i komunalnym. Głównym ródłem wytwarzania odpadów niebezpiecznych jest działalno przemysłowa oraz usługowa, ponadto odpady te s wytwarzane w gospodarstwach domowych, słu bie zdrowia, szkolnictwie, jednostkach naukowych itp. Dane dotycz ce ilo ci oraz rodzajów wytwarzanych odpadów niebezpiecznych uzyskano z czterech ródeł, wymienionych wcze niej podczas omawiania wytwarzania odpadów z działalno ci gospodarczej. Tabela 5.1 kod 060101* 060105* 060313* 060403* 060404* 060405* 070704* 080111* 080312* 090101* 090102* 090104* 090106* 110105* 110106* 110107* 120107* 120109* 130101* 130105* 130109* 130110* 130111* 130112* 130113* Rodzaje i ilo ci wytworzonych odpadów niebezpiecznych wg danych bazy wojewódzkiej i SIGOP oraz przewidywane do wytworzenia ilo ci tych odpadów wg decyzji starosty wrocławskiego i wojewody wg bazy wojewódzkiej i SIGOP 2,4 0,006 0,78 0,472 3,006 193,6 16,8 19,5 311 1,24 wg decyzji starosty i wojewody kod wg bazy wojewódzkiej i SIGOP wg decyzji starosty i wojewody 0,008 0,003 0,05 0,000075 0,002 0,0501 3 0,2 0,004 1 1 1,4 0,012 62,6 60 2,5 1,4 5 0,11 310,4 0,11 57,908 2,45 0,8 130204* 130205* 130206* 130207* 130208* 130307* 130309* 130401* 130501* 130502* 130503* 130506* 130507* 130508* 130802* 130899* 140603* 150110* 150111* 150202* 160107* 160113* 160209* 160212* 0,31 569,542 0,24 0,485 288,936 220,47 0,65 720,61 5,2 0,005 1,441 0,004 72,001 104,652 15 3,01 89 100 23,3 0,16 68,56 300,204 0,02 199,11 46,033 7,675 0,5 2,5 0,6 160213* 1,4252 20,6172 9,371 7 0,002 0,003 8 0,29 0,815 0,071 kod 160215* 160303* 160305* 160506* 160601* 160602* 160603* 160606* 160708* 160805* 170106* 170303* 170409* 170503* 170601* 170603* 170605* 170801* 170903* 180103* 180106* 180108* 180202* 190810* razem wg bazy wg decyzji wojewódzkiej starosty i SIGOP i wojewody 8,88 27,1 0,1 2,1 0,236 277,409 21,08 0,5 0,6 54,6 0,5 10 30 8,6 0,006 1195,30 0,2 1,3 2765 10 2782,51 50 200 4,59 0,51 0,811 0,095 53,5 9061,55 Dane uzyskane z wymienionych trzech baz s niekompletne w odniesieniu do odpadów niebezpiecznych, które wytwarzane s w du ym stopniu przez małe i rednie przedsi biorstwa, nie obj te statystyk pa stwow GUS i monitoringiem prowadzonym przez WIO . 110 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Dla specyficznych strumieni tych odpadów przeprowadzono szacunkowe bilanse w oparciu o wska niki literaturowe, własne dane, dane z dostarczonych rocznych zestawie , informacje zawarte w KPGO. Strumienie te omówione zostan w rozdziale 5.1. Sumaryczna ilo wytworzonych odpadów niebezpiecznych wg bazy SIGOP wynosiła w 2002 roku 240,368 Mg, natomiast wg bazy wojewódzkiej 954,94 Mg. Według bazy SIGOP, wytworzone odpady niebezpieczne stanowi tylko ok. 0,5 % masy wszystkich odpadów z działalno ci gospodarczej. Wska nik ten jest znacznie ni szy ni w innych obszarach województwa oraz kraju. Ilo odpadów przewidywanych do wytworzenia, wg decyzji starosty wrocławskiego, wynosi 9 061,55 Mg (1,9 % masy wszystkich odpadów pochodz cych z działalno ci gospodarczej, przewidzianych do wytworzenia z decyzji). Wiele z odpadów wytworzonych wg bazy wojewódzkiej nie obj tych wydanymi decyzjami, zostało wytworzonych w roku 2002 w powiecie wrocławskim. Ł cznie, wg bazy wojewódzkiej i SIGOP, wytworzono w 2002 roku 1195,3 Mg odpadów, stanowi cych 0,66 % w masie ponad 181 tys. Mg wszystkich odpadów wytworzonych w działalno ci gospodarczej. Wg danych baz SIGOP, wytwarzane s w najwi kszych ilo ciach nast puj ce rodzaje odpadów: 110105 – kwasy trawi ce – 182,6 Mg, 170303 – smoła i produkty smołowe – 30,0 Mg, 130508 – mieszanina odpadów z piaskowników i z odwadniania olejów w separatorach – 8,0 Mg, 130205 – mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe – 6,2 Mg, 160601 – baterie i akumulatory ołowiowe – 4,4 Mg, W ród odpadów przewidywanych do wytworzenia, wg decyzji wydanych przez starost wrocławskiego, najwi ksze s ilo ci odpadów z grup 13 (oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw), 17 (odpady z budowy, remontów i demonta u obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (wł czaj c gleb i ziemi z terenów zanieczyszczonych)). Dane wojewódzkiej bazy danych o odpadach wymagaj weryfikacji. Wi kszo odpadów niebezpiecznych wyst puje w postaci rozproszonej, dlatego jest trudna do zbilansowania ilo ciowego, a tak e trudna do zebrania, odzysku i unieszkodliwienia. Tabela 5.2 Ilo ci odpadów niebezpiecznych wrocławskiego wg SIGOP Powiat wrocławski gmina Czernica gmina Długoł ka gmina Kobierzyce gmina Mietków gmina Sobótka gmina w. Katarzyna - obszar wie razem wytworzone 20,209 171,947 11,053 6,679 30,480 240,368 wytworzonych w gminach powiatu Odpady niebezpieczne, Mg unieszkodliwione unieszkodliwione magazynowane odzysk poza przez składowaniem składowanie 1,110 5,693 13,406 0,187 0,160 171,600 0,620 2,433 8,000 0,457 1,400 4,822 30,240 0,240 32,614 7,493 192,261 8,000 Analiza bazy SIGOP, dotycz ca rozmieszczenia miejsc wytwarzania odpadów niebezpiecznych w gminach powiatu wrocławskiego, wykazała, e prawie 71,5 % tych odpadów jest wytwarzanych w gminie Długoł ka, 12,7 % w wi tej Katarzynie na obszarze wiejskim., 8,4 % w gminie Czernica, oraz ok. 4,6 % w gminie Kobierzyce. 111 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO gmina w. Katarzyna - obszar wie gmina Sobótka gmina Kobierzyce gmina Długoł ka gmina Czernica 0% Magazynowane Rys. 5.1 Odzysk 25% 50% Unieszkodliwione poza składowaniem 75% 100% Unieszkodliwione przez składowanie Przepływy odpadów niebezpiecznych wg bazy SIGOP Charakterystyka wytwórców odpadów (wg SIGOP) Powy ej 150 Mg odpadów niebezpiecznych (171,6 Mg – 71,39 %) – 1 wytwórca Zakład Galwanizacyjny Marek Gaj cki, Byków, gm. Długoł ka, Powy ej 30 Mg odpadów niebezpiecznych (30,48 Mg – 12,68 %) – 1 wytwórca Przedsi biorstwo Produkcji Ogrodniczej - Siechnice Sp. z o.o., Siechnice, gm. w. Katarzyna. Powy ej 20 Mg odpadów niebezpiecznych (20,21 Mg – 8,41 %) – 1 wytwórca Wojskowe Zakłady Ł czno ci nr 2, Czernica. Poni ej 10 Mg odpadów niebezpiecznych (ł cznie 18,08 Mg – 7,52 %) – 5 wytwórców Makro Cash and Carry Poland S.A., Bielany Wr., gm. Kobierzyce, Strzeblowskie Kopalnie Surowców Mineralnych, Sobótka, Cadbury Wedel Sp. z o.o., Bielany Wr., gm. Kobierzyce, Cukrownia "Pustków", Pustków urawski, gm. Kobierzyce, ZUK Sp. z o.o. w Kiełczowie, Kiełczów, gm. Długoł ka. Ponadto na li cie wytwórców odpadów niebezpiecznych w bazie SIGOP znajduj si jeszcze 4 przedsi biorstwa, jednak nie ma okre lonej ilo ci wytworzonych przez nich odpadów, nie s oni uwzgl dnieni w sumie odpadów niebezpiecznych wytworzonych w powiecie wrocławskim. ZGK w Mietkowie, Mietków, Cargill Polska Sp. z o.o., Bielany Wr., gm. Długoł ka, Skalimex s.c., Sobótka, Synpeko, Dobrzykowice, gm. Czernica. Analiza post powania z odpadami niebezpiecznymi (wg SIGOP) wykazuje, e: 47,9 % poddano odzyskowi, 50,2 % jest magazynowanych przed transportem do odzysku unieszkodliwiania, 0,8 % unieszkodliwiono w inny sposób ni składowanie, 0,9 % składowano. lub Te dane wykazuj , e post powanie z odpadami niebezpiecznymi, których wytwarzanie ujawniono w powiecie wrocławski, jest racjonalne i zgodne z zasadami gospodarki odpadami. 112 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 5.1. Specyficzne strumienie odpadów niebezpiecznych 5.1.1. Odpady zawieraj ce azbest Odpady zawieraj ce azbest stanowi bezpo rednie zagro enie dla zdrowia ludzi tylko w przypadku, gdy włókna azbestu s wdychane wraz z powietrzem i przedostaj si do układu oddechowego. Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj cych azbest stosowanych na terytorium Polski zostałprzyj ty przez Rad Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 14 maja 2002 r. Celem programu na ka dym szczeblu administracyjnym jest: spowodowanie oczyszczenia terytorium kraju (województwa, powiatu, gminy) z azbestu oraz usuni cie stosowanych przez wiele lat wyrobów zawieraj cych azbest, wyeliminowanie zagro e dla ludno ci oraz dla rodowiska, stworzenie warunków do wdro enia przepisów prawnych i norm post powania z wyrobami zawieraj cymi azbest, zgodnych z wymaganiami UE. Koordynacja zarz dzania Programem b dzie odbywała si na trzech poziomach: centralnym – Rada Ministrów, wojewódzkim – wojewoda, samorz d województwa, lokalnym – samorz d powiatowy, samorz d gminny. Na terenie kraju zostały wdro one przepisy ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj cych azbest (Dz.U. nr 101, poz. 628 ze zm.) [vi], tj.: zaprzestano w kraju produkcji wyrobów azbestowych, zako czono obrót azbestem i wyrobami zawieraj cymi azbest, wprowadzono w ycie formalny zakaz stosowania azbestu i wyrobów zawieraj cych azbest, ograniczony import oraz obrót azbestem oraz wyrobami zawieraj cymi azbest odbywa si zgodnie z ustaw . Oszacowano, e na terenie kraju w obiektach budowlanych zabudowanych jest ł cznie 15,5 mln Mg wyrobów zawieraj cych azbest, w tym 14,9 mln Mg płyt azbesto-cementowych falistych i płaskich o powierzchni 1,35 tys. km m2. Przyj to 30-letni (lata 2003-2032) okres realizacji programu usuwania wyrobów zawieraj cych azbest z terytorium Polski. Okres ten podzielono na trzy podokresy 10-letnie, dla których okre lono przewidywane ilo ci odpadów zawieraj cych azbest, wytwarzanych w wyniku usuwania wyrobów z azbestem. Około 90 % tych odpadów stanowi wyroby azbestowo-cementowe. W celu realizacji „Programu usuwania azbestu” i zinwentaryzowania ilo ci odpadów azbestowych na obszarze kraju, ustawodawca wprowadził obowi zek przedło enia informacji wojewodzie o ilo ci i rodzaju instalacji, urz dze b d wyrobów zawieraj cych azbest. Zgodnie z rozporz dzeniem Ministra rodowiska z dnia 9 pa dziernika 2002 w sprawie sposobu przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilo ci i miejscach wyst powania substancji stwarzaj cych szczególne zagro enie dla rodowiska (Dz. U. Nr 175, poz. 1439) [xvi], wójt, burmistrz lub prezydent miasta przedkłada wojewodzie do 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy informacje o rodzaju i ilo ci substancji stwarzaj cych szczególne zagro enie dla rodowiska. Informacje te maj by przedkładane pocz wszy od danych za 2003 r. Najnowsze rozporz dzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 pa dziernika 2003 r. w sprawie wymaga w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz dze , w których byłlub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. nr 113 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 192 poz. 1876) [xvii] ustala, i wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawieraj cych azbest dopuszcza si do ko ca 2032 r. Ponadto, ustawodawca wniósł nowy obowi zek w stosunku do wła ciciela, zarz dcy lub u ytkownika pomieszczenia, w którym był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawieraj ce azbest. Wła ciciel, zarz dca lub u ytkownik powinien przeprowadzi inwentaryzacj miejsc, poprzez spis z natury, w których byłlub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawieraj ce azbest. Inwentaryzacj nale y przeprowadzi w terminie 6 miesi cy od wej cia w ycie rozporz dzenia [xvii], a jej wynik przedło y w formie pisemnej wojewodzie. W przypadku osób fizycznych nie b d cych przedsi biorcami, informacj nale y przedło y odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta. Informacje te podlegaj corocznej aktualizacji w terminie do dnia 31 stycznia ka dego roku. Wła ciciel, zarz dca lub u ytkownik sporz dza coroczny plan kontroli jako ci powietrza w pomieszczeniu, w którym znajduje si instalacja b d urz dzenia zawieraj ce azbest. Je li w wyniku kontroli stwierdzono przekroczenia najwy szego dopuszczalnego st enia pyłów zawieraj cych azbest w rodowisku pracy, dalsze wykorzystanie instalacji lub urz dzenia jest niedopuszczalne. Wła ciciel, zarz dca lub u ytkownik pomieszczenia, w którym był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawieraj ce azbest, powinien umie ci w widocznym miejscu instrukcj bezpiecznego post powania i oznakowanie zgodnie z zał cznikiem do rozporz dzenia [xvii], w przypadku widocznych uszkodze lub zu ycia wyrobu powinien usun taki wyrób. 5.1.1.1 Stan aktualny W 2002 roku, wg informacji przekazanych Marszałkowi Województwa Dolno l skiego, w całym województwie wytworzono 12,14 Mg odpadów materiałów izolacyjnych zawieraj cych azbest rodzaju 170601 oraz 278,61 Mg odpadów materiałów konstrukcyjnych zawieraj cych azbest rodzaju 170605. Szacuje si , e w województwie dolno l skim znajduje si ok. 576 600 Mg (474 919 m3) zabudowanych płyt azbestowo-cementowych. Przyjmuj c technologi składowania odpadów płyt azbestowo-cementowych w pakietach opakowanych tkanin syntetyczn oraz odpadów drobnych w workach z tkaniny syntetycznej, rednia g sto nasypowa odpadów wynosi 1,22 Mg/m3. Dla powiatów nie ma szczegółowych danych dotycz cych ilo ci wyrobów azbestocementowych zabudowanych w budynkach. Na podstawie bilansu sporz dzonego dla województwa dolno l skiego, mo na oszacowa ilo ci tych materiałów dla poszczególnych powiatów, przyjmuj c jednostkowy wska nik wytworzenia odpadów na 1 mieszka ca, wynosz cy 192,2 kg. Zdecydowanie wi ksza (ok. 3-krotnie) ilo wyrobów azbestowych jest zabudowana na terenach wiejskich ( rednio 463 kg/M) ni miejskich ( rednio 61 kg/M). W powiecie wrocławskim, którego populacja miejska wynosi 11906, a wiejska 83 446 mieszka ców, szacunkowa ilo odpadów, które zostan wytworzone w latach 2003-2032 wyniesie ok. 39362 Mg oraz 32 422 m3. Wg danych baz SIGOP oraz bazy wojewódzkiej, w 2002 roku w powiecie wrocławskim wytworzono odpady azbestowe rodzaju 170605 w ilo ci 4,3 Mg, wszystkie unieszkodliwiono. Przedsi biorcy posiadaj pozwolenia na wytwarzanie odpadów 170601 w rocznych ilo ciach 2765 Mg oraz 2782 Mg odpadów o kodzie 170605, czyli ł cznie mo e powsta rocznie ok. 5547 Mg odpadów zawieraj cych azbest. Na terenie województwa dolno l skiego, zezwolenie na składowanie odpadów azbestowocementowych maj dwa składowiska: w Godzikowicach, nale ce do Dolno l skiej Korporacji Ekologicznej w Oławie oraz w Wałbrzychu, nale ce do firmy MoBRUK. Składowisko w Wałbrzychu posiada zezwolenie na składowanie 20000 m3 odpadów 114 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO azbestowych rocznie. Ponadto na terenie całego kraju czynnych jest jeszcze 7 składowisk tych odpadów. Odpady zawieraj ce azbest, wytworzone w wyniku realizacji „Programu...”, pochodz ce z budowy, remontu i demonta u obiektów budowlanych (grupa 17 katalogu odpadów) zalicza si do dwóch głównych rodzajów: 170601 – materiały izolacyjne zawieraj ce azbest, 170605 – materiały konstrukcyjne zawieraj ce azbest. Prace zwi zane z usuwaniem wyrobów azbestowych prowadzone s obecnie w województwie dolno l skim, w tym tak e w powiecie wrocławskim, na bardzo mał skal . 5.1.1.2 Cele Azbest nale y do substancji stwarzaj cych szczególne zagro enie dla rodowiska i zdrowia ludzkiego, w zwi zku z czym wyroby zawieraj ce azbest powinny by sukcesywnie usuwane i unieszkodliwiane. Nadrz dnym celem wynikaj cym z Programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj cych azbest stosowanych na terytorium Polski jest całkowite usuni cie tych wyrobów do ko ca 2032 roku. Jako cel przej ciowy, długoterminowy w sensie przyj tego podziału w ramach niniejszego planu, zakłada si usuni cie ok. 45 % wyrobów zawieraj cych azbest do ko ca roku 2015. 5.1.1.3 Prognoza Na podstawie „Programu usuwania...” przyj to, e w latach 2003-2032 na terenie powiatu wrocławskiego konieczne b dzie sukcesywne usuwanie wyrobów zawieraj cych azbest, zgodne z poni szym zestawieniem. Tabela 5.3 Zakładane w „Programie usuwania...” ilo ci usuwanych na terenie powiatu wrocławskiego odpadów azbestowych Lata 2003-2012 2013-2022 2023-2032 Masa odpadów, Mg 13777 15745 9840 Razem 39362 Obj to odpadów, m 11348 12969 8105 3 32422 Do ko ca 2015 roku nale y usun ok. 18,5 tys. Mg wyrobów zawieraj cych azbest, tj. od 1,4 tys. do ok. 1,6 Mg rocznie. Dla realizacji tych zada konieczne jest zaplanowanie odpowiednich rodków na przedsi wzi cia inwestycyjne i organizacyjne. 5.1.1.4 Zadania Informacyjne i organizacyjne kampania informacyjna i edukacyjna o szkodliwo ci wyrobów zawieraj cych azbest oraz konieczno ci jego bezpiecznego usuwania i unieszkodliwiania, monitoring i działania dyspozycyjno-kontrolne prowadzonych prac dotycz cych demonta u i usuwania wyrobów zawieraj cych azbest, przygotowanie wykazów obiektów zawieraj cych azbest oraz rejonów wyst puj cego nara enia na eksploatacj azbestu (wójt, burmistrz, prezydent miasta). 115 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Inwestycyjne Nie przewiduje si budowy składowiska odpadów azbestowych na terenie powiatu wrocławskiego. Odpady z powiatu wrocławskiego powinny by usuwane na czynne składowiska odpadów azbestowych, jakie aktualnie funkcjonuj na terenie kraju i województwa, a w przyszło ci na składowiska, które zostan dodatkowo wybudowane w ramach realizacji Programu usuwania azbestu.... Finansowe Bior c pod uwag wysoki koszt usuwania i unieszkodliwiania odpadów azbestowych, wa ne dla osi gania zało onych celów jest zapewnienie dofinansowania przedsi wzi zwi zanych z usuwaniem tych odpadów (podejmowanych przez osoby fizyczne i prawne) z krajowych rodków publicznych (np. funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej) oraz z funduszy pomocowych UE. Koordynacja tych działa powinna by podj ta przynajmniej na poziomie wojewódzkim. 5.1.2. Odpady zawieraj ce PCB Pod poj ciem PCB rozumie si polichlorowane difenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan, monometylodibromo-difenylometan oraz mieszaniny zawieraj ce jak kolwiek z tych substancji w ilo ci powy ej 0,005 % wagowo ł cznie. S to substancje zaliczane do stwarzaj cych szczególne zagro enie dla rodowiska, których wprowadzanie do obrotu oraz odzysk s zabronione. ródłem PCB w polskim przemy le s przede wszystkim kondensatory oraz transformatory, których płyny eksploatacyjne (oleje) zawieraj PCB (odpady o kodzie 160209, 160210). Minister Gospodarki wprowadziłobowi zek inwentaryzacji b d cych w eksploatacji urz dze zawieraj cych PCB do dnia 31 grudnia 2002. (rozp. Min. Gosp. z dnia 24 czerwca 2002 w sprawie wymaga w zakresie wykorzystywania i przemieszczania substancji stwarzaj cych szczególne zagro enie dla rodowiska oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz dze , w których były lub s wykorzystywane substancje stwarzaj ce szczególne zagro enie dla rodowiska). Ł czna masa materiałów i elementów zawieraj cych PCB w instalacjach i urz dzeniach zgłoszonych do wojewody dolno l skiego wynosi ok. 405,3 Mg. Zgłoszenia przysłały 34 podmioty gospodarcze, co wydaje si liczb znacznie zani on . Ok. 328,5 Mg stanowi oleje transformatorowe zanieczyszczone PCB. Pozostała ilo PCB zawarta jest w kondensatorach oraz innych drobnych urz dzeniach elektrycznych. Przedsi biorstwa z powiatu wrocławskiego wykazały ł czn ilo 0,32 Mg olejów transformatorowych oraz 0,077 Mg kondensatorów. Zakładaj c, e podczas dekontaminacji transformatorów powstaj odpadowe oleje i ciecze zawieraj ce PCB (podczas dwukrotnego płukania) w ilo ci ok. 0,64 Mg, całkowita masa odpadów zawieraj cych PCB wyniesie ok. 1,0 Mg. Dane te wymagaj weryfikacji w dalszych latach. Całkowite zniszczenie i wyeliminowanie PCB poprzez dekontaminacj i unieszkodliwienie urz dze zawieraj cych PCB powinno nast pi do 30 czerwca 2010 roku. 5.1.2.1 Zbieranie, dekontaminacja i unieszkodliwianie urz dze zawieraj cych PCB i odpadów Istniej ca w kraju sie instalacji do unieszkodliwiania płynów eksploatacyjnych zawieraj cych PCB jest wystarczaj ca i nie wymaga rozbudowy. Termiczne unieszkodliwianie tych płynów prowadzone jest w dwóch spalarniach odpadów chlorowcopochodnych, zlokalizowanych w 116 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Zakładach Azotowych ANWIL S.A. we Włocławku oraz w Z.Ch. ROKITA S.A. w Brzegu Dolnym w województwie dolno l skim. Dekontaminacj transformatorów zawieraj cych oleje z PCB prowadzi Przedsi biorstwo Usług Specjalistycznych i Projektowych CHEMEKO Sp. z o.o. we Włocławku. Brak jest natomiast krajowej instalacji unieszkodliwiania kondensatorów, jednak mo liwy jest ich odbiór z miejsca wytworzenia tego odpadu przez wyspecjalizowanego przedsi biorc , który posiada zezwolenie na transport oraz eksport do unieszkodliwienia za granic . Dwie firmy posiadaj takie zezwolenia, tj. POFRABAT Sp. z o.o. w Warszawie (przekazuje kondensatory do firmy TREDI we Francji), INTEREKO Sp. z o.o. w Opolu (przekazuje kondensatory do firmy Indaver w Belgii) Posiadacze urz dze zawieraj kontakt z przedsi biorcami unieszkodliwianie odpadów unieszkodliwienia tych urz dze 5.1.2.2 cych PCB z terenu powiatu wrocławskiego powinni nawi za posiadaj cymi zezwolenie na zbieranie, transport i PCB dla rozwi zania problemu dekontaminacji i . Cele Całkowite unieszkodliwienie i wyeliminowanie PCB ze rodowiska do 30 czerwca 2010 r. 5.1.2.3 Zadania Przedsi biorcy, którzy przekazali wojewodzie dolno l skiemu informacje o posiadaniu urz dze zawieraj cych PCB, podaj najcz ciej jako termin unieszkodliwienia i dekontaminacji rok 2010, co nie gwarantuje faktycznej realizacji postawionego celu, którym jest likwidacja PCB do ko ca czerwca 2010 r. Wynika to z tego, e du a cz urz dze jest jeszcze eksploatowana, a posiadacze urz dze z PCB nie posiadaj prawdopodobnie wystarczaj cych rodków na pokrycie kosztów ich dekontaminacji i unieszkodliwiania oraz kosztów zakupu i instalacji nowych urz dze . Istnieje pilna potrzeba opracowania planu dofinansowania kosztów dekontaminacji i unieszkodliwiania urz dze zawieraj cych PCB. Harmonogram realizacji zada przedstawia si poni ej: Cele krótkoterminowe do roku 2006: weryfikacja danych dotycz cych ilo ci oraz masy urz dze zawieraj cych PCB do ko ca 2004 r. (na poziomie wojewódzkim – na podstawie informacji zebranych przez gminy), utworzenie bazy danych o urz dzeniach zawieraj cych PCB i weryfikacja danych w oparciu o wyniki kontroli prowadzonych przez WIO (na poziomie wojewódzkim), sukcesywna likwidacja urz dze zawieraj cych PCB (przedsi biorcy), monitoring prawidłowo ci oznakowania urz dze zawieraj cych PCB oraz procesu likwidacji urz dze zawieraj cych PCB (na poziomie wojewódzkim), kampania edukacyjno-informacyjna o sposobach prawidłowego post powania z odpadami zawieraj cymi PCB (na poziomie wojewódzkim). Cele długoterminowe 2007-2010 zako czenie likwidacji urz dze zawieraj cych PCB (przedsi biorcy), monitoring prac likwidacyjnych (na poziomie wojewódzkim). 117 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 5.1.3. Oleje odpadowe Wg KPGO, w 2000 roku na terenie całego kraju wytworzono ok. 122,2 tys. Mg odpadów z grupy 13, do której zaliczane s oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wył czeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19). Szacunek wytworzonej ilo ci tych odpadów przeprowadzono bior c pod uwag liczb ludno ci zamieszkał w powiecie wrocławskim. Prowadzone w ten sposób obliczenia wykazały, i na terenie całego powiatu wrocławskiego powstaje ok. 280 Mg odpadowych olejów rocznie. Poni ej w tabeli 5.4 zestawiono prognozowane na lata 2003-2014 ilo ci mo liwych do pozyskania z rynku olejów odpadowych (przy uwzgl dnieniu odpadów ju zmagazynowanych), w szczególno ci przy uwzgl dnieniu rozwoju sieci zbiórki olejów z sektora małych i rednich przedsi biorstw oraz ludno ci. Tabela 5.4 Prognozowane na lata 2003-2014 ilo ci olejów odpadowych mo liwych do pozyskania z rynku (przy uwzgl dnieniu odpadów ju zmagazynowanych) lata Dolny l sk powiat wrocławski 2003 2006 2010 2014 12 500 12 100 11 500 11 000 380 360 350 330 Wg bazy SIGOP, ilo ci wytworzonych w 2002 roku odpadów grupy 13 wynosz 14,94 Mg, a wg bazy wojewódzkiej – 891,606 Mg. Decyzje na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych oraz zatwierdzaj ce programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi dotycz wytwarzania ł cznie 2016,08 Mg rocznie wszystkich odpadów grupy 13. Te ilo ci s znacz co zawy one w stosunku do przewidywanych potencjalnych ilo ci tych odpadów. W KPGO szacuje si , e istniej ce w kraju moce przerobowe w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów grupy 13 s wystarczaj ce, jednak cz instalacji wymaga gruntownych modernizacji lub całkowitej likwidacji. Aktualnie, istniej ce moce przerobowe tych instalacji s tylko cz ciowo wykorzystane (poni ej 50 %). Zbieranie odpadów olejowych prowadzone jest przez wyspecjalizowane firmy, posiadaj ce stosowne zezwolenia na zbieranie i transport tych odpadów. Wg stanu na wrzesie 2002 r. na terenie kraju wydano 272 zezwolenia na zbieranie i transport odpadów olejowych oraz 52 zezwolenia na odzysk i unieszkodliwianie tych odpadów. Wielu przedsi biorców posiadaj cych zezwolenia na zbieranie i transport odpadów olejowych działa na terenie całego kraju. Analiza wydanych zezwole przez starost wrocławskiego wykazała, i 5 przedsi biorców posiada zezwolenie na zbieranie, natomiast 2 na transport odpadów olejowych. Problemem jest zbieranie małych ilo ci odpadów ze ródeł rozproszonych. O ile du e i rednie firmy maj podpisane umowy z przedsi biorcami odbieraj cymi od nich odpady olejowe, to małe firmy oraz osoby prywatne (mieszka cy) pozostaj poza systemem zbierania odpadów. Niezb dne jest zorganizowanie odbioru olejów odpadowych z gospodarstw domowych i małych firm w ramach systemu gospodarki komunalnymi odpadami niebezpiecznymi – poprzez punkty dobrowolnej zbiórki odpadów (PDGO), selektywn zbiórk odpadów niebezpiecznych lub inne formy odbioru (np. w sieci stacji benzynowych i warsztatów). Na terenie powiatu wrocławskiego nie ma potrzeby budowy instalacji odzysku lub unieszkodliwiania odpadów olejowych. 118 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Celem w gospodarce zu ytymi olejami jest zapewnienie realizacji zało onych poziomów odzysku, okre lonych w rozp. Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou ytkowych (Dz.U. nr 69, poz. 719) oraz w rozp. Ministra rodowiska z dnia 29 maja 2003 w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou ytkowych (Dz.U. nr 104, poz. 982). Obowi zek ten dotyczy jednak tylko przedsi biorców wprowadzaj cych na rynek oleje oraz importerów olejów. Nie dotyczy u ytkowników olejów. Wymagane działania: kontrola wytwarzania odpadów olejowych – egzekwowanie obowi zku zgłoszenia i ewidencji wytwarzania odpadów olejowych (pozwolenia na wytwarzanie odpadów, decyzje zatwierdzaj ce programy odpadami niebezpiecznymi, informacje o odpadach), kontrola przepływu odpadów – karty ewidencji, przekazania odpadów, zbiorcze zestawienia, kontrola podmiotów prowadz cych działalno w zakresie zbierania i transportu w zakresie warunków prowadzenia tych działalno ci, organizacja odbioru i transportu odpadów olejowych (przedsi biorcy). 5.1.4. Baterie i akumulatory Urz dzenia te s stosowane jako przeno ne ródła pr du, wyst puj małogabarytowej oraz wielkogabarytowej. Do małogabarytowych zaliczane s : baterie alkaliczne, manganowe, litowe i srebrowe oraz akumulatory niklowo-kadmowe, wodorkowe i litowe. w postaci Akumulatory wielkogabarytowe dzieli si na kwasowo-ołowiowe oraz niklowo-kadmowe. Głównym ich ródłem s rodki transportowe. Oszacowano, e w 2000 roku wytworzono w Polsce ok. 57 tys. Mg zu ytych akumulatorów kwasowo-ołowiowych (rodzaj odpadu 160601*). Zorganizowany jest system gospodarki tymi odpadami, a wprowadzona opłata depozytowa powinna zapewni całkowity odzysk wprowadzanych do u ytku akumulatorów. Moce przerobowe dwóch istniej cych w kraju instalacji przerobu akumulatorów (ł cznie 190 tys. Mg) całkowicie zaspokajaj obecne i przyszłe potrzeby krajowe, a nawet import zu ytych akumulatorów do odzysku. Akumulatory niklowo-kadmowe (kod odpadu 160602*) u ywane s głównie w samochodach innych ni osobowe, eksploatowanych przez podmioty gospodarcze. Ilo zu ytych akumulatorów tego typu w kraju wynosi ok. 1000 Mg rocznie, z czego aktualnie, jak si szacuje odzyskuje si w skali kraju ok. 60 %. Baterie i akumulatory małogabarytowe (kod 160604, 160605), u ytkowane, zarówno przez osoby fizyczne jak i podmioty prawne, s sporadycznie zbierane. W 2002 roku, w powiecie wrocławskim wytworzono nast puj ce ilo ci odpadów akumulatorów kwasowo-ołowiowych: wg bazy SIGOP – 4,42 Mg, wg bazy wojewódzkiej 4,46 Mg. W stosunku do ilo ci spodziewanych stanowi to ok. 2-6 %. Brak jest realnych prognoz dla baterii oraz akumulatorów małogabarytowych. 119 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 5.5 Prognozowane ilo ci wytwarzanych odpadów akumulatorów w województwie dolno l skim oraz powiecie wrocławskim (w tys. Mg/rok) Akumulatory kwasowo-ołowiowe kraj województwo powiat 60.000 2 500 75 78.000 3 400 102 105.000 4 500 135 130.000 5 500 175 Lata 2003 2006 2010 2014 kraju, Akumulatory niklowo-kadmowe kraj województwo powiat 1,00 0,075 0,0023 0,90 0,068 0,0020 0,80 0,060 0,0019 0,60 0,045 0,0014 Celem jest zapewnienie realizacji zało onych poziomów odzysku akumulatorów kwasowoołowiowych oraz pozostałych baterii i akumulatorów, okre lonych w rozp. Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou ytkowych (Dz.U. nr 69, poz. 719) oraz w rozp. Ministra rodowiska z dnia 29 maja 2003 w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou ytkowych (Dz.U. nr 104, poz. 982). Te poziomy odzysku dotycz akumulatory i baterie. przedsi biorców i importerów wprowadzaj cych na rynek Osi gni ciu tego celu słu opłaty depozytowe (dla baterii kwasowo-ołowiowych) oraz produktowe (dla pozostałych baterii). Jedyna krajowa instalacji przerobu baterii znajduje si w DKE Oława, OddziałPolkowice, jej wydajno wynosi ok. 1000 Mg/a i jest wystarczaj ca do przetworzenia wszystkich wytwarzanych odpadów baterii. Wymagane działania: kontrola wytwarzania zu ytych baterii i akumulatorów – egzekwowanie obowi zku zgłoszenia i ewidencji wytwarzania odpadów (pozwolenia na wytwarzanie odpadów, decyzje zatwierdzaj ce programy odpadami niebezpiecznymi, informacje o odpadach – za wyj tkiem sprzedawców akumulatorów i baterii, zwolnionych z obowi zku uzyskiwania zezwole na zbieranie i transport), kontrola przepływu odpadów – karty ewidencji, przekazania odpadów, zbiorcze zestawienia, kontrola podmiotów prowadz cych działalno w zakresie zbierania i transportu w zakresie warunków prowadzenia tych działalno ci, organizacja odbioru i transportu odpadów baterii i akumulatorów (przedsi biorcy). 5.1.5. Pestycydy Odpady pestycydów maj nast puj ce kody: 070480* - przeterminowane rodki ochrony ro lin I i II klasy toksyczno ci (bardzo toksyczne i toksyczne), 070481 – przeterminowane rodki ochrony ro lin inne ni wymienione w 070480 150110* - opakowania zawieraj ce pozostało ci substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone (np. rodkami ochrony ro lin I i II klasy toksyczno ci – bardzo toksyczne i toksyczne). Odpady te pochodz z bie cej produkcji, dystrybucji i stosowania oraz z przeterminowanych, starych preparatów, wycofanych z obrotu i zdeponowanych w magazynach lub mogilnikach. 120 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Najwi kszym problemem w kraju s odpady zdeponowane w mogilnikach. Stanowi bowiem zagro enie dla rodowiska ze wzgl du na mo liwo rozszczelnienia miejsc deponowania i migracj do rodowiska. Według danych WIO , w powiecie wrocławskim nie ma adnego mogilnika. Wg bazy SIGOP na terenie powiatu nie wytworzono odpadów oznaczonych kodem 150110, natomiast z analizy decyzji wydanych przez starost wrocławskiego wynika mo liwo wytworzenia tego odpadu w ilo ci 300,204 Mg. 4.1.1.1 Cele Ujednolicenie obowi zku przekazania i odbioru opakowa po substancjach niebezpiecznych przez sprzedawców wprowadzaj cych pestycydy na rynek. . 4.1.1.2 Zadania Kontrola wytwarzania i gospodarowania odpadami opakowaniowymi zawieraj ce substancje niebezpieczne. 5.1.6. 5.1.6.1 Odpady medyczne Stan aktualny Odpady medyczne powstaj podczas diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej w obiektach lecznictwa zamkni tego, otwartego, a tak e w laboratoriach badawczych. Na terenie powiatu nie ma szpitali, a wg danych GUS, w 2001 roku czynne były 4 przychodnie, 15 o rodków zdrowia, ok. 50 osób prowadziło indywidualn praktyk lekarsk oraz czynne były 23 apteki. Tabela 5.6 Klasyfikacja odpadów medycznych 18 01 01 18 01 02* Narz dzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki (z wył czeniem 18 01 03) Cz ci ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty słu ce do jej przechowywania (z wył czeniem 18 01 03) Inne odpady, które zawieraj ywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istniej wiarygodne podstawy do s dzenia, e wywołuj choroby u ludzi i zwierz t (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkłady), z wył czeniem 18 01 80 i 18 01 82 Inne odpady ni wymienione w 18 01 03 Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawieraj ce substancje niebezpieczne Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne ni wymienione w 18 01 06 Leki cytotoksyczne i cytostatyczne Leki inne ni wymienione w 18 01 08 Odpady amalgamatu dentystycznego Zu yte k piele lecznicze aktywne biologicznie o wła ciwo ciach zaka nych Zu yte k piele lecznicze aktywne biologicznie inne ni wymienione w 18 01 80 Pozostało ci z ywienia pacjentów oddziałów zaka nych 18 01 03* 18 01 04 18 01 06* 18 01 07 18 01 08* 18 01 09 18 01 10* 18 01 80* 18 01 81 18 01 82* Przychodnie, apteki, o rodki zdrowia Ka dy z wymienionych punktów opieki medycznej oraz apteki wytwarzaj niebezpieczne odpady medyczne. W zale no ci od charakteru obiektu i specyfiki działalno ci, ró na b dzie ilo wytworzonych odpadów. Zakładaj c redni ł czn ilo wytworzonych odpadów 121 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO niebezpiecznych w przychodniach i o rodkach zdrowia na ok. 50 kg/rok oraz 10 kg/rok w aptekach, ilo odpadów medycznych wyniesie dla powiatu wrocławskiego 1,18 Mg/rok. Indywidualne praktyki lekarskie Bilans odpadów medycznych wytwarzanych w indywidualnych praktykach lekarskich mo na przeprowadzi zakładaj c ilo wyprodukowanych niebezpiecznych odpadów medycznych rednio 30 kg/rok co daje ł czn ilo 1,5 Mg/rok. Podsumowuj c, ilo niebezpiecznych odpadów medycznych przeznaczonych do unieszkodliwienia zgodnie z rozporz dzeniem Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych (Dz. U. Nr 8 poz. 103 i 104) [xviii, xix] mo na szacowa na ok. 2,68 Mg. Według danych SIGOP i bazy wojewódzkiej w 2002 roku na terenie powiatu wrocławskiego wytworzono ok. 0,003 Mg odpadów medycznych. W decyzjach starosty wrocławskiego sumaryczna ilo odpadów medycznych przewidzianych do wytwarzania wynosi 2,585 Mg. Bilans odpadów wymaga dalszej weryfikacji w nast pnych latach realizacji planu. 5.1.7. Odpady weterynaryjne Odpady weterynaryjne powstaj podczas badania i leczenia zwierz t oraz wiadczenia usług weterynaryjnych, a tak e w wyniku bada naukowych i do wiadcze na zwierz tach. Tabela 5.7 18 02 01 18 02 02* 18 02 03 18 02 05* 18 02 06 18 02 07* 18 02 08 Klasyfikacja odpadów weterynaryjnych Narz dzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki (z wył czeniem 18 02 02) Inne odpady, które zawieraj ywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istniej wiarygodne podstawy do s dzenia, e wywołuj choroby u ludzi i zwierz t Inne odpady ni wymienione w 18 02 02 Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawieraj ce substancje niebezpieczne Chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne ni wymienione w 18 02 05 Leki cytotoksyczne i cytostatyczne Leki inne ni wymienione w 18 02 07 Na terenie powiatu wrocławskiego zlokalizowanych jest 16 lecznic zwierz t i gabinetów weterynaryjnych. Ilo wytwarzanych odpadów weterynaryjnych, na podstawie informacji przesyłanych do starostów województwa dolno l skiego, szacuje si na ok. 30 kg/rok w placówce lecznictwa zwierz t, zatem na terenie całego powiatu wrocławskiego wytwarzanych jest ok. 0,48 Mg/rok odpadów. Ł czn ilo niebezpiecznych odpadów medycznych oraz weterynaryjnych przeznaczonych do unieszkodliwienia zgodnie z rozporz dzeniami MZ w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych [xviii, xix] mo na szacowa na ok. 3,16 Mg/rok. Ze wzgl du na specyficzn lokalizacj powiatu w s siedztwie miasta Wrocławia, nie powstaje du y strumie tej grupy odpadów. Na terenie powiatu wrocławskiego nie ma instalacji do unieszkodliwiania odpadów medycznych. Cztery firmy zajmuj si transportem tej grupy odpadów, a unieszkodliwianie odbywa si poza terenem powiatu. 122 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 5.8 Prognoza ilo ci wytwarzanych odpadów medycznych i weterynaryjnych w województwie dolno l skim i w powiecie wrocławskim (w Mg/rok) rok 2006 2010 2014 Dolny l sk 2050 2200 2300 powiat wrocławski 7 9 11 Cele minimalizacja negatywnego oddziaływania na rodowisko odpadów medycznych i weterynaryjnych. Zadania kontrola wytwarzania i gospodarowania odpadami medycznymi i weterynaryjnymi przez powiatowe słu by sanitarne i weterynaryjne. 5.1.8. Odpadowa tkanka zwierz ca Odpady pochodzenia zwierz cego podzielono na 3 grupy ryzyka: odpady niskiego ryzyka (LRM), odpady wysokiego ryzyka (HRM) odpady szczególnego ryzyka (SRM). Odpadowa tkanka zwierz ca stanowi ca materiał szczególnego i wysokiego ryzyka zaliczana jest do odpadów rodzaju 020281*. Do odpadów wysokiego ryzyka zaliczana jest m.in. padlina, której roczn ilo w kraju szacuje si na ok. 40-150 tys. Mg, rednio ok. 72,5 tys. Mg. Potencjałprzetwórczy przemysłu utylizacyjnego w Polsce przekracza o ponad 50 % niezb dn wydajno , wynikaj c z ilo ci odpadów wymagaj cych przetworzenia. Warunkiem zbytu produktów pochodzenia zwierz cego jest zbudowanie szczelnego systemu nadzoru weterynaryjnego procesów wytwarzania odpadów szczególnego ryzyka (SRM) oraz odpadów wysokiego ryzyka (HRM), w szczególno ci bydła, owiec i kóz oraz ich wył czenie z ła cucha pokarmowego ludzi i zwierz t. Jednym z elementów systemu gospodarki odpadami wysokiego i szczególnego ryzyka jest urz dzenie zbiornic padłych zwierz t, z których b d one przewo one do wyznaczonych zakładów utylizacyjnych. Rozwój systemu nadzoru weterynaryjnego nad gospodarowaniem odpadami zwierz cymi, w tym odpadami wysokiego i szczególnego ryzyka powinien by sfinansowany ze rodków publicznych (bud etu pa stwa, funduszy ochrony rodowiska), natomiast budowa infrastruktury dla gospodarki tymi odpadami (zbiornice padłych zwierz t, modernizacja istniej cych oraz budowa nowych zakładów utylizacyjnych) jest zadaniem inwestycyjnym przedsi biorców prowadz cych działalno w tym zakresie, przy wsparciu ze rodków publicznych (funduszy ochrony rodowiska oraz ródełzagranicznych). Z ustawy o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach [iv], zgodnie z jej art. 3. ust.1. pkt 2. lit c. oraz pkt 8 tej e ustawy, wynika e na gminie ci y obowi zek zapewnienia zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierz cych lub ich cz ci poprzez tworzenie, utrzymanie i eksploatacj własnych lub wspólnych z innymi gminami obiektów prowadz cych działalno w tym zakresie. Prawidłowa realizacja tego obowi zku okre lona jest w przepisach ustawy o odpadach [i] oraz w przepisach tzw. ustawy weterynaryjnej (ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t, badaniu zwierz t rze nych i mi sa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej(Dz.U. nr 60, poz. 369) [vii]). Z przepisów tych ustaw wynika ró ny sposób post powania z odpadami w postaci zwierz t padłych i ubitych z konieczno ci oraz odpadowej tkanki zwierz cej (kody odpadów 020180*, 020181, 020182). 123 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Odpady te, o ile nie zachodzi podejrzenie o chorob zaka n , nale y przekaza bezpo rednio podmiotom zajmuj cym si ich przetwarzaniem lub zbieraniem. Ustawa o odpadach [i] nie przewiduje organizowania grzebowisk (składowisk) padliny, a jedynie unieszkodliwianie ich poprzez obróbk fizyczn (D9), a nast pnie przetworzenie (odzysk R14 i R1) lub termiczne unieszkodliwienie (D10). Przez zbiornice padłych zwierz t, w rozumieniu ustawy weterynaryjnej [vii] i ustawy o utrzymaniu czysto ci i porz dku w gminach [iv], rozumie nale y miejsce wyznaczone dla grzebania padliny stanowi cej materiał szczególnego ryzyka, której nie byłyby w stanie unieszkodliwi instalacje unieszkodliwiania tego typu odpadów. W takim przypadku, materiał wysokiego i szczególnego ryzyka mo e zosta przekazany do zbiornic padłych zwierz t lub zosta spalony bez przetworzenia, po uzyskaniu decyzji powiatowego lekarza weterynarii wyra aj cej na to zgod , ze szczególnym uwzgl dnieniem ochrony wód i z dala od zabudowy oraz miejsc chowu i hodowli zwierz t. Grzebanie mo e odbywa si jedynie wtedy, je li wła ciwe władze zatwierdz i b d nadzorowa zastosowan metod unieszkodliwiania. Analiza przepisów krajowych i UE pozwala stwierdzi , i istnieje mo liwo organizowania grzebowisk zwierz t padłych i ich cz ci z okre lonymi wyj tkami, które musz by przetworzone w uprawnionych zakładach utylizacyjnych i spalarniach, co nale y rozumie jako cz ciowe rozwi zanie systemu. Na terenie województwa dolno l skiego działalno w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów zwierz cych niskiego ryzyka prowadz : Zakład Utylizacyjny w Wojbórzu, gm. Kłodzko, pow. kłodzki, KOMPASZ w Głogowie, PROFET Sp. z o.o. w Osetnicy, gm. Chojnów, pow. legnicki, a na terenie województwa opolskiego: Continental Grain Corporation SA w Opolu, MATT Sp. z o.o. w Niemodlinie, pow. opolski. Działalno w zakresie unieszkodliwiania odpadów zwierz cych szczególnego i wysokiego ryzyka prowadzi PROFET Sp. z o.o. w W grach (woj. opolskie). 5.1.9. Wycofane z eksploatacji pojazdy samochodowe Odpady te wyst puj coraz bardziej masowo w zwi zku z rozwojem motoryzacji i starzeniem si eksploatowanych pojazdów drogowych. W katalogu odpadów wyst puj dwa rodzaje tych odpadów, tj.: 160104* - zu yte lub nie nadaj ce si do u ytkowania pojazdy (odpad niebezpieczny) 160405 - zu yte lub nie nadaj ce si do u ytkowania pojazdy nie zawieraj ce cieczy i innych niebezpiecznych elementów W KPGO oszacowano, e w latach 1997-2000 wyrejestrowywano w kraju rocznie ok. 250 tys. sztuk samochodów, co dla redniej masy samochodu 940 kg daje roczn mas złomu samochodowego na poziomie ok. 235 tys. ton. Prognoza wzrostu ilo ci złomowanych samochodów w skali kraju daje nast puj ce warto ci: 2006 – ok. 540 tys. pojazdów, 2010 – ok. 700 tys. pojazdów, 2014 – ok. 950 tys. pojazdów. Firma Ambit z Białegostoku, prowadz ca recykling starych samochodów, szacuje, e w 2000 roku na terenie województwa dolno l skiego poddano złomowaniu ok. 4200 pojazdów samochodowych w upowa nionych stacjach demonta u. W całym kraju skasowano w tym samym roku ponad 75 tys. samochodów w upowa nionych stacjach demonta u. Bior c pod uwag wiek oraz liczb samochodów wprowadzanych obecnie na rynek, szacuje si , e w 2004 roku do złomowania mo e zosta przeznaczonych w kraju ponad 500 tys. aut. 124 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Liczba pojazdów zarejestrowanych w województwie dolno l skim w 2001 roku wynosiła ogółem 1092140, w tym 767183 samochodów osobowych. Po raz pierwszy zarejestrowano w 2001 roku 37517 aut osobowych, w tym sprowadzonych z importu było 24375 pojazdów u ywanych. Nowe auta stanowiły ok. 2% ogólnej ilo ci samochodów osobowych zarejestrowanych w województwie. Znaczn wi kszo pojazdów osobowych stanowi auta kilku- a nawet kilkunastoletnie. Przyjmuj c liczb aut wyrejestrowanych i złomowanych w ilo ci ok. 70 % ilo ci aut po raz pierwszy zarejestrowanych w roku 2001, liczba tych pierwszych wyniesie ok. 26 tys. sztuk, a ich masa ok. 24,6 tys. Mg. Szacuje si , e na terenie powiatu wrocławskiego powstało ok. 800 wraków samochodowych o ł cznej masie ok. 738 Mg. Bior c pod uwag pozostałe pojazdy, ł czn ilo złomu samochodowego nale y szacowa na ok. 1,2 tys. Mg/rok. Z ogólnej masy wraku samochodowego ok. 85,3 % stanowi materiały przeznaczone do recyklingu materiałowego (np. złom, akumulatory, oleje, opony, szkło, guma bez zanieczyszcze ) i energetycznego (np. płyny chłodnicze i hamulcowe, zanieczyszczona guma, tworzywa sztuczne, opony). Pozostał cz , a wi c 14,7 %, stanowi nieu yteczne odpady kierowane na składowisko. Plan gospodarki odpadami podlega weryfikacji co 4 lata (art. 14, ustawy o odpadach [i]), do czasu pierwszej weryfikacji zostan ustalone wymogi co do odzysku i recyklingu tej grupy odpadów. Projekt tzw. ustawy „wrakowej” został w bie cym kształcie odrzucony, ten problem, o ile nie zostanie uj ty w kolejnym projekcie tej ustawy, zostanie uregulowany w nowej ustawie o odpadach. Na terenie powiatu wrocławskiego, wg danych Dolno l skiego Urz du Wojewódzkiego, zarejestrowana jest 1 składnica złomu uprawniona do wydania za wiadczenia o złomowaniu odpadów, b d cego podstaw do wyrejestrowana pojazdu z rejestru: PHU „TAD” Tadeusz Krzy anowski, Kiełczów, ul. Wrocławska 132 Tabela 5.9 Motocykle - 5.1.9.1 Liczba złomowanych pojazdów w składnicy PHU „TAD” w 2002 roku wg danych Urz du Wojewódzkiego Samochody osobowe 185 Samochody ci arowe 9 Ci gniki Autobusy - - Przyczepy i naczepy 4 Inne pojazdy - Prognoza Tabela 5.10 Prognozowane ilo ci wytwarzanego złomu samochodowego w województwie dolno l skim i w powiecie wrocławskim (w tys. Mg/rok) lata 2006 2010 2014 5.1.9.2 Dolny l sk 37, 0 48,0 65,0 powiat wrocławski 1,4 2,4 3,7 Cele Maksymalizacja recyklingu zu ytych samochodów. Zapewnienie wysokiego stopnia ochrony rodowiska w składnicach złomu uprawnionych do demonta u i złomowania wraków samochodowych. 125 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 5.1.9.3 Zadania Kontrola wytwarzania odpadów oraz ich recyklingu w składnicach złomu. 5.1.10. Odpady sprz tu elektronicznego i elektrycznego Sprz t elektroniczny staje si odpadem wskutek mierci technicznej lub moralnej, wynikaj cej z udoskonale i unowocze niania urz dze i sprz tu. Dotyczy to w szczególno ci sprz tu RTV, komputerów, telefonów komórkowych. W Polsce szacuje si , e rocznie wycofuje si z u ytkowania nast puj ce ilo ci sprz tu: pralki automatyczne 1273 tys. sztuk (ok. 50 tys. Mg), lodówki 1592 tys. sztuk (ok. 64 tys. Mg), zamra arki 629 tys. sztuk (ok. 19 tys. Mg), odkurzacze 1386 tys. sztuk (ok. 12 tys. Mg), telewizory 1430 tys. sztuk (ok. 57 tys. Mg), odbiorniki radiofoniczne 996 tys. sztuk (ok. 5 tys. Mg), magnetofony 423 tys. sztuk (ok. 3,4 tys. Mg), komputery 140 tys. sztuk (ok. 4,2 tys. Mg). Bior c pod uwag mo liwo ci odzysku poszczególnych urz dze podzielono je na: „białe” i „szare”. Produkty „szare” w porównaniu do „białych” wykazuj ni szy wska nik odzysku ze wzgl du na bardziej ró norodny skład. W produktach „białych” elementy metalowe stanowi ok. 75 % masy, natomiast w produktach „szarych” ok. 40 %, zawieraj one ponadto tworzywa sztuczne (30 %) i inne materiały, jak: drewno, szkło, papier (ok. 30 %). Do urz dze „białych zalicza si pralki automatyczne, zmywarki do naczy , kuchenki gazowe, kuchenki mikrofalowe, zamra arki i lodówki, natomiast do „szarych: sprz t RTV, komputery, faksy, telefony i drukarki. Bior c pod uwag zawarto składników szkodliwych, najwi ksze zagro enia stwarzaj lodówki, zamra arki oraz klimatyzatory, które zawieraj CFC, substancje zuba aj ce warstw ozonow . Ustawa z dnia 2 marca 2001 r. o post powaniu z substancjami zubo aj cymi warstw ozonow (Dz.U. nr 52, poz. 537 ze zm.) [viii] zakazuje składowania urz dze chłodniczych i klimatyzacyjnych zawieraj cych CFC oraz HCFC. Wytwarzaj cy te odpady maj obowi zek odzyska substancje kontrolowane. Sprz t RTV oraz pozostałe urz dzenia „szare” zawieraj płytki drukowane, baterie, wkłady do drukarek, tonery, kineskopy, zawieraj ce substancje szkodliwe, w tym m.in. metale ci kie, substancje chlorowcopochodne, azbest. Zbieranie zu ytego sprz tu odbywa si na razie incydentalnie, przeprowadzone badania w Katowicach wykazały, e sposoby zagospodarowania zu ytego domowego sprz tu elektronicznego s nast puj ce: usuwanie na składowiska (15-40 %), przekazywanie innym u ytkownikom (27-57 %), przechowywanie w gospodarstwach domowych (8-30 %). Odpady sprz tu elektronicznego mog wyst powa zarówno w odpadach komunalnych, jako selektywnie zbierane odpady grupy 20, rodzaju 200135* oraz 200136, jak i w odpadach z działalno ci gospodarczej w grupie 16, podgrupie 1602, rodzaje 160213*, 160214, 160215* oraz 160216. Zbieranie odpadów komunalnych, w tym wielkogabarytowych, w ród których wyst puj zu yte urz dzenia jest zadaniem gminy i elementem systemu gospodarki odpadami komunalnymi. W skali kraju, zbiórk i recyklingiem zu ytego sprz tu zajmuje si obecnie stosunkowo niewielka liczba podmiotów gospodarczych, a ich mo liwo ci przetwórcze nie s wykorzystane. 126 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 5.1.10.1 Cele Odzysk oraz recykling zu ytych urz dze klimatyzacyjnych, chłodniczych i zamra aj cych oraz pomp ciepła zawieraj cych substancje zuba aj ce warstw ozonow do 2007 roku zgodnie rozporz dzeniem Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2001 w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou ytkowych (Dz.U. nr 69, poz. 719) [xiv] oraz Ministra rodowiska z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou ytkowych (Dz.U. nr 104, poz. 982) [xv]. Wymagania te dotycz przedsi biorców wprowadzaj cych na rynek nowe wyroby wymienionych rodzajów. Dyrektywa UE oznaczona symbolem 2002/96/EC z dnia 27 stycznia 2003 r. dotycz ca zu ytych urz dze elektrycznych i elektronicznych nakłada obowi zek odzyskania min. 4 kg na mieszka ca odpadów elektrycznych i elektronicznych w terminie do 1 stycznia 2006 roku. Ta dyrektywa nie została jeszcze wł czona do polskiego prawa. 5.1.10.2 Zadania Zadania organizacyjne dotycz szczególnie zorganizowania systemu odbioru zu ytych urz dze elektrycznych i elektronicznych. Zadanie to zwi zane jest z obowi zkami przedsi biorców wprowadzaj cych na rynek w/w wyroby. Zbieranie tych urz dze mo e by organizowane przez przedsi biorców prowadz cych działalno w zakresie gospodarowania odpadami i dotyczy zarówno odbioru tych wyrobów od podmiotów gospodarczych, jak i u ytkowników indywidualnych. Na poziomie powiatu oraz gmin, zbiórka tych urz dze , oprócz bezpo redniego odbioru od podmiotów gospodarczych przez wyspecjalizowane firmy, obejmuje zbieranie w PDGO, jakie zostan sukcesywnie uruchomione na poziomie ka dej gminy, oraz w CSOiUO. KPGO zaleca uruchomienie linii do przerobu urz dze chłodniczych na poziomie krajowym w latach 2003-2006 oraz linii do przerobu pozostałych urz dze elektronicznych. 5.2. Komunalne odpady niebezpieczne 5.2.1. Bilans ilo ciowy i jako ciowy Wg KPGO rednie jednostkowe ilo ci komunalnych odpadów niebezpiecznych wynosz 3 kg/Ma dla terenów miejskich oraz 2 kg/Ma dla terenów wiejskich. Skład odpadów niebezpiecznych z gospodarstw domowych nie byłdotychczas przedmiotem adnych szczegółowych bada krajowych. Katalog odpadów zawiera list selektywnie gromadzonych odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych, podaje si j w tabeli 5.11 wraz z zalecanymi metodami post powania z poszczególnymi odpadami. 127 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Tabela 5.11 Lista selektywnie zbieranych odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych oraz zalecane metody post powania Kod Rodzaj odpadu 20 01 13 Rozpuszczalniki 20 01 14 20 01 15 20 01 17 20 01 19 20 01 21 20 01 23 20 01 26 20 01 27 20 01 29 20 01 31 20 01 33 20 01 35 20 02 37 Zalecane metody post powania Odzysk poprzez destylacj (R2), odzysk energii (R1) lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie termiczne (D10), typ spalarni zale ny od zawarto ci chlorowcopochodnych Kwasy Regeneracja (R6) lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie fizyczne i /lub chemiczne (D9), ewentualnie ł cznie z odpadem 20 01 15 Alkalia Regeneracja (R6) lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie fizyczne i /lub chemiczne (D9), ewentualnie ł cznie z odpadem 20 01 14 Odczynniki fotograficzne Odzysk (R3, R5) i/lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie fizyczne i /lub chemiczne (D9) rodki ochrony ro lin II i II klasy toksyczno ci Unieszkodliwianie poprzez przekształcanie termiczne (D10), (bardzo toksyczne i toksyczne herbicydy lub typ spalarni zale ny od zawarto ci chlorowcopochodnych insektycydy) Lampy fluorescencyjne i inne odpady Odzysk (R4) i/lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie zawieraj ce rt fizyczne i/lub chemiczne (D9) Separacja rt ci, szkła, cz ci metalowych w celu odzysku (R11), unieszkodliwianie pozostało ci (D5, D9) Urz dzenia zawieraj ce freony Demonta urz dze , odzysk odpadów u ytkowych (R14), unieszkodliwianie odpadów zawieraj cych freony poprzez przekształcanie termiczne w spalarni dla odpadów zawieraj cych chlorowcopochodne (D10) Oleje i tłuszcze inne ni wymienione w 20 01 Odzysk energii (R1) lub unieszkodliwianie poprzez 25 (niejadalne) przekształcanie termiczne (D10) Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, Odzysk energii (R1) lub unieszkodliwianie poprzez lepiszcze i ywice zawieraj ce substancje przekształcanie termiczne (D10), typ spalarni zale ny od niebezpieczne zawarto ci chlorowcopochodnych Detergenty zawieraj ce substancje Unieszkodliwianie poprzez przekształcanie termiczne (D10) niebezpieczne Leki cytotoksyczne i cytostatyczne Unieszkodliwianie poprzez przekształcanie termiczne (D10) Baterie i akumulatory ł cznie z bateriami i Odzysk (R4) i/lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie akumulatorami wymienionymi w 160601, fizyczne i /lub chemiczne (D9) 160602 lub 160603 oraz nie sortowane Odzysk ołowiu, kwasu siarkowego, tworzyw sztucznych baterie i akumulatory zawieraj ce te baterie Zu yte urz dzenia elektryczne i elektroniczne Odzysk (R4, R14) i/lub unieszkodliwianie poprzez inne ni wymienione w 200121 i 200123 przekształcanie fizyczne i /lub chemiczne (D9) zawieraj ce niebezpieczne składniki (w szczególno ci tymi składnikami mog by Demonta urz dze , segregacja cz ci, odzysk i/lub akumulatory i baterie wymienione w 1606 i unieszkodliwianie poszczególnych elementów oznaczone jako niebezpieczne, przeł czniki rt ciowe, szkło a lamp kineskopowych i inne szkło aktywne, itp.) Drewno zawieraj ce substancje Odzysk energii (R1) lub unieszkodliwianie poprzez przekształcanie termiczne (D10), typ spalarni zale ny od niebezpieczne zawarto ci chlorowcopochodnych oraz metali ci kich 5.2.2. Aktualny stan zbiórki i zagospodarowania Na terenie powiatu nie zostałwprowadzony aden system zbiórki odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych. 128 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Mimo wysokich kosztów, jakie trzeba ponie na zorganizowanie tej zbiórki, konsekwencje jej braku mog by powa ne. Przede wszystkim, odpady te maj negatywny wpływ na ko cowy strumie odpadów do unieszkodliwiania. Wprowadzenie zbiórki odpadów problemowych powoduje natomiast wzrost wiadomo ci mieszka ców i umo liwienie im decydowania o jako ci rodowiska. 5.2.3. Proponowane rozwi zania Organizacja zbiórki i magazynowanie odpadów zebranych Zasadniczy problem stanowi zebranie odpadów niebezpiecznych ze ródełrozproszonych. Ze wzgl du na bardzo małe ilo ci odpadów niebezpiecznych z poszczególnych ródeł nie ma uzasadnienia organizowanie regularnego wywozu tych odpadów, analogicznego jak w przypadku odpadów domowych. Racjonalne jest wspólne zbieranie i usuwanie odpadów niebezpiecznych z ró nych ródeł rozproszonych tj. z gospodarstw domowych, a tak e z małych i rednich przedsi biorstw, je eli te nie s obsługiwane odr bnie przez odbiorców odpadów niebezpiecznych. Zakłada si , e w ka dej gminie zostanie zlokalizowany przynajmniej jeden gminny punkt zbierania odpadów niebezpiecznych oraz dodatkowo (zale nie od potrzeb) miejsca zbiórki wybranych odpadów niebezpiecznych. Punkt zbierania odpadów niebezpiecznych z gospodarstw domowych i małych zakładów usługowych mo e by docelowo elementem gminnego PDGO. Mieszka cy mog dostarcza odpady niebezpieczne albo do tego punktu albo do innych miejsc, które b d zlokalizowane np. w aptekach dla przeterminowanych leków, w sklepach chemicznych (dla przeterminowanych chemikaliów), w warsztatach samochodowych (dla zbierania olejów przepracowanych). Miejscem zbiórki na terenach wiejskich mo e by tak e remiza ochotniczej stra y po arnej. Ponadto, przewiduje si wtórne wydzielanie odpadów niebezpiecznych z odpadów mieszanych w instalacji mechanicznej obróbki przed procesem stabilizacji biologicznej. W ramach CSOiUO przewiduje si wydzielenie magazynu komunalnych odpadów niebezpiecznych. Tu odpady b d magazynowane odr bnie wg rodzajów, a do zgromadzenia partii wysyłkowej do odzysku lub unieszkodliwiania. Punkt zbiórki i magazynowania odpadów niebezpiecznych musi by mo liwo ci dost pu osób niepowołanych. zadaszony i bez Oferowane s specjalne szczelne, zamykane kontenery do magazynowania odpadów niebezpiecznych. Zakłada si zatem dualny system gospodarki odpadami niebezpiecznymi - wytwórcy odpadów z sektora małych i rednich przedsi biorstw mog korzysta z usług wiadczonych przez sie punktów zbierania odpadów lub bezpo rednio przez odbiorców odpadów niebezpiecznych. Dla punktów zbiórki korzystne jest, aby z ich usług korzystało mo liwie najwi cej wytwórców odpadów niebezpiecznych. Pozwoli na utrzymanie kosztów obsługi na mo liwie niskim poziomie. Zało one w KPGO poziomy zbiórki komunalnych odpadów niebezpiecznych s wysokie i raczej trudne do zrealizowania, wi c wojewódzka strategia gospodarki odpadami komunalnymi zakłada wsparcie stacjonarnych miejsc zbiórki tych odpadów przez utworzenie mobilnych punktów zbiórki w postaci specjalnie do tego celu przystosowanego pojazdu. Jednostki te obsługiwałby organizowany okresowo (np. dwukrotnie w roku) odbiór komunalnych odpadów niebezpiecznych bezpo rednio od mieszka ców i dostarczałby zebrane odpady do magazynu odpadów niebezpiecznych w ramach CSOiUO. 129 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO W tabeli 5.12 zestawiono prognozowane ilo ci odpadów niebezpiecznych wydzielonych selektywnie z odpadów komunalnych w poszczególnych wariantach. Tabela 5.12 Prognozowane ilo ci odpadów niebezpiecznych wydzielonych selektywnie z odpadów komunalnych do unieszkodliwienia, Mg wszystkie gminy powiatu wariant II wariant III wariant IV 2006 37 22 41 350 2010 126 77 143 1171 2015 208 129 232 1901 Odzysk i unieszkodliwianie Z uwagi na stosunkowo niewielkie bezwzgl dne ilo ci gromadzonych selektywnie komunalnych odpadów niebezpiecznych, strategia wojewódzka nie przewiduje tworzenia na terenie województwa dolno l skiego odr bnej instalacji dla ich unieszkodliwiania. Tym bardziej pozbawione sensu jest tworzenie takiej instalacji w skali powiatu. Zebrane selektywnie komunalne odpady niebezpieczne, powinny by odzyskiwane lub unieszkodliwiane w dost pnych instalacjach. Mog to by istniej ce instalacje na terenie województwa, wymagaj ce modernizacji i rozbudowy dla przyj cia wi kszej ilo ci odpadów, a tak e instalacje poło one poza terenem województwa, do których odpady b d dostarczane z miejsc magazynowania lub bezpo rednio od wytwarzaj cych odpady przez przedsi biorców, maj cych podpisane z nimi umowy na odbiór odpadów. W skali kraju funkcjonuje wiele podmiotów oferuj cych usługi w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania poszczególnych rodzajów odpadów niebezpiecznych, w tym równie pochodzenia komunalnego. Podmiot prowadz cy zbiórk komunalnych odpadów niebezpiecznych w skali powiatu b dzie zobowi zany do przekazania ich do stosownej instalacji. W zasadzie, prawie ka dy rodzaj odpadu niebezpiecznego mo e by w kraju poddany odzyskowi lub unieszkodliwianiu. Tylko specyficzne odpady niebezpieczne s eksportowane za granic w celu unieszkodliwienia w instalacji, której brak jest w kraju - dotyczy to w szczególno ci zawarto ci mogilników oraz odpadów zawieraj cych PCB. Lista podmiotów posiadaj cych zezwolenia na zbiórk , transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów (w tym niebezpiecznych) na terenie powiatu wrocławskiego zawarta jest w tabelach 4.6-4.10. 5.3. Ogólna prognoza wytwarzania odpadów w sektorze gospodarki odpadami niebezpiecznymi 5.3.1. Odpady niebezpieczne z zakładów przemysłowych Do ogólnego bilansu przyj to skompilowane dane z obydwu analizowanych baz tj. SIGOP oraz wojewódzkiej, bior c za podstaw wi ksze warto ci wytwarzania odpadów. W tym bilansie pomini to odpady specyficzne omówione odr bnie, tj. oleje odpadowe grupy 13, odpady azbestowe rodzajów 170601 i 170605, baterie i akumulatory z grupy 16, odpady medyczne i weterynaryjne z grupy 18. Wytwarzanie tych odpadów specyficznych charakteryzuje si znacznym rozproszeniem, tj. wielu wytwórców wytwarza niewielkie ilo ci odpadów. Pozostałe odpady niebezpieczne s wytwarzane głównie przez pojedynczych wytwórców w zró nicowanych ilo ciach, w powiecie wrocławskim ilo ci te s od bardzo małych do małych 130 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO (min. 0,006 Mg/rok odpadu 080312 – odpady farb drukarskich zawieraj ce substancje niebezpieczne do maks. 193,6 Mg/rok odpadu 110105 – kwasy trawi ce). Tabela 5.13 Rodzaje i ilo ci odpadów niebezpiecznych (poza specyficznymi) wytwarzanych i przewidywanych do wytworzenia wg bazy wojewódzkiej i SIGOP kod 060101* 060105* 060313* 060403* 060404* 060405* 070704* 080111* 080312* 090101* 090102* 090104* 090106* 110105* 110106* 110107* 120107* 120109* 140603* 150110* 150111* 2,4 0,006 0,78 0,472 3,006 193,6 16,8 19,5 0,29 wg decyzji starosty i wojewody 0,008 0,003 0,05 0,000075 0,002 0,0501 3 0,2 0,004 1 1 1,4 0,012 62,6 60 2,5 1,4 5 68,56 300,204 0,02 kod 150202* 160107* 160113* 160209* 160212* 160213* 160215* 160303* 160305* 160506* 160708* 160805* 170106* 170303* 170409* 170503* 170603* 170801* 170903* 190810* razem wg bazy wojewódzkiej i SIGOP wg decyzji starosty i wojewody 0,815 0,071 1,441 0,004 1,4252 199,11 46,033 7,675 0,5 2,5 20,6172 27,1 0,1 2,1 0,236 54,6 0,5 10 30 0,2 1,3 10 50 200 53,5 271,11 1192,58 Z tabeli 5.13 wynika, e ilo ci przewidywane do wytworzenia s ok. 1,5-krotnie wy sze od ilo ci zinwentaryzowanych w 2002 roku. Dopóki nie zostan zweryfikowane na poziomie bazy wojewódzkiej dane dotycz ce ilo ci i rodzajów odpadów wytwarzanych, prognozowanie zmian tych wska ników jest obarczone zbyt du niepewno ci . Ogólnie jednak ocenia si , e odpady niebezpieczne z sektora przemysłowego nie stanowi istotnego problemu w skali powiatu wrocławskim. 5.3.2. Odpady niebezpieczne ze strumienia odpadów komunalnych Prognozy oparto na ogólnych wska nikach udziału tych odpadów w odpadach komunalnych. 5.3.3. Specyficzne odpady niebezpieczne Prognozy wytwarzania poszczególnych specyficznych rodzajów odpadów niebezpiecznych przedstawiono w rozdziałach, w których omówiono wyst powanie i aktualny stan gospodarki tymi odpadami. 131 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 5.4. Cele i zadania w gospodarce odpadami niebezpiecznymi w powiecie wrocławskim – zestawienie Na podstawie analizy stanu aktualnego gospodarowania odpadami niebezpiecznymi oraz prognoz powstawania tych odpadów przyj to nast puj ce cele do osi gni cia w latach 20032015: całkowite unieszkodliwienie i wyeliminowanie PCB ze rodowiska do czerwca 2010 r. poprzez kontrolowane unieszkodliwianie odpadów zawieraj cych PCB oraz dekontaminacj lub unieszkodliwianie urz dze zawieraj cych PCB, sukcesywne unieszkodliwianie odpadów powstaj cych przy demonta u materiałów i konstrukcji budowlanych zawieraj cych azbest, minimalizacja negatywnego oddziaływania na rodowisko odpadów medycznych i weterynaryjnych, minimalizacja negatywnego oddziaływania na rodowisko odpadów niebezpiecznych wchodz cych w skład odpadów komunalnych, maksymalizacja odzysku odpadów niebezpiecznych nadaj cych si do odzysku, maksymalizacja przekształcania (unieszkodliwiania innego ni składowanie) odpadów niebezpiecznych, minimalizacja składowania odpadów niebezpiecznych bez ich przetworzenia (przekształcenia), zapewnienie bezpiecznego dla rodowiska składowania odpadów niebezpiecznych przetworzonych oraz surowych bez przetworzenia. Tabela 5.14 Zestawienie działa inwestycyjnych i nieinwestycyjnych oraz ich koszty w sektorze gospodarczym w latach 2003-2015 w powiecie wrocławskim do roku 2011 jednostki realizuj ce okres realizacji unieszkodliwianie odpadów PCB przedsi biorcy 20042010 usuwanie i składowanie odpadów azbestowych (ł cznie z nowymi pokryciami dachów i budynków) wła ciciele budynków 20042011 nadzór i kontrola gospodarki specyficznymi odpadami niebezpiecznymi starostwo powiatowe, powiatowe słu by sanitarne i weterynaryjne opis przedsi wzi cia budowa/modernizacja punktów złomowania samochodów działania edukacyjne, promocja czystszych technologii, recyklingu odpadów niebezpiecznych szacunkowe koszty mln zł 2004-07 2008-11 potencjalne ródła finansowania 0,5 przedsi biorcy, fundusze celowe, programy pomocowe 27,6 27,6 rodki własne, fundusze celowe 20032011 0,15 0,175 rodki bud etowe, fundusze celowe przedsi biorcy 20032011 0,5 0,25 przedsi biorcy starostwo powiatowe, organizacje pozarz dowe- 20032011 0,3 0,25 rodki bud etowe, fundusze celowe, rodki pomocowe 132 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 6. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADA Tabela 15 Lata 2003 2004 20042005 Harmonogram realizacji zada z zakresu gospodarki odpadami Jednostka odpowiedzialna Działania krótkoterminowe – lata 2003 – 2006 opracowanie i zatwierdzenie powiatowego planu gospodarki odpadami zarz d powiatu Utworzenie grupy roboczej ds. gospodarowania odpadami zarz d powiatu, wójtowie i burmistrzowie opracowanie i zatwierdzenie gminnych planów gospodarki odpadami wójt, burmistrz opiniowanie gminnych planów gospodarki odpadami zarz d powiatu Przegl d wydanych w powiecie pozwole , decyzji i zezwole przewidzianych starosta, wójt, ustaw o odpadach (w szczególno ci programów gospodarowania odpadami) w burmistrz zakresie: - gromadzenia odpadów w chwili ich powstawania w sposób selektywny, wła ciwy z punktu widzenia dalszego z nimi post powania, - magazynowania odpadów do czasu ich odbioru w sposób wykluczaj cy (ograniczaj cy) ewentualne emisje do rodowiska, - przeładunku, transportu i manipulacji odpadami przez ich odbiorców w sposób jak wy ej, - hierarchii działa odzysku przez odbiorców odpadów ze wzgl du na ograniczenie ilo ci odpadów składowanych na rzecz zagospodarowanych. Wnioski z przegl du odnosz ce si do wymaganych standardów poszczególnych czynno ci powinny zosta przyj te jako wytyczne dla działa administracyjnych w w/w zakresie. ko cowa eksploatacja składowisk nie spełniaj cych wymaga ochrony wójt, burmistrz, rodowiska tj. grupa robocza - formowanie bryłskładowisk dla potrzeb rekultywacji, - rozpocz cie rekultywacji składowisk zamkni tych w tym okresie, zgodnie z projektami zamkni cia i rekultywacji, - opracowanie projektów zamkni cia i rekultywacji składowisk, - rozbudowa b d zamkni cie i rekultywacja* składowiska w So nicy Zadania szacunkowe nakłady 0,03 mln zł ródła finansowania rodki własne rodki własne rodki własne Koszty zamkni cia i rekultywacji: Strzegomiany – 3,12 mln zł Cieszyce – 2,50 mln zł Brze cie – 2,62 mln zł Dankowice – 2,37 mln zł Ratowice – 0,62 mln zł So nica – 1,50 mln zł ł cznie – 12,75 mln zł rodki własne rodki pomocowe fundusze celowe 133 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 20042006 obj cie 100 % mieszka ców zorganizowan zbiórk odpadów komunalnych oraz wdro enie bardziej efektywnych systemów zbierania i transportu tych odpadów prowadzenie edukacji ekologicznej podnosz cej wiadomo społeczn w dziedzinie racjonalnej gospodarki odpadami wprowadzenie i rozwój we wszystkich gminach powiatu selektywnej zbiórki - odpadów surowcowych (opakowaniowych i innych) - gruzu i innych odpadów budowlanych - odpadów wielkogabarytowych - odpadów niebezpiecznych stopniowe wdra anie kompostowania bioodpadów w obiektach przydomowych, docelowo na koniec okresu około 250 gospodarstw domowych podj cie decyzji o lokalizacji CSOiUO opracowanie dokumentacji projektowej dla CSOiUO, uzyskanie uzgodnie pozwolenia na budow i monta finansowy realizacji projektu rozpocz cie realizacji CSOiUO: - płyta kompostowa dla selektywnie gromadzonych bioodpadów z publicznych terenów zielonych - sortownia surowców z selektywnej zbiórki - miejsce rozbiórki i magazynowania odpadów wielkogabarytowych - miejsce sortowania gruzu i innych odpadów budowlanych - magazyn odpadów niebezpiecznych - (do roku 2006) składowiska odpadów planowa eksploatacja składowisk w Bielawie, Stró y, Sul cinie utworzenie pierwszego PDGO 2005 2006 ko cowa eksploatacja, zamkni cie i rekultywacja składowiska odpadów w MPWiK Sp. z o.o. Piecowicach Wrocław sprawozdanie z realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami zarz d powiatu Przegl d wydanych w powiecie pozwole , decyzji i zezwole przewidzianych starosta, wójt, ustaw o odpadach burmistrz Działania rednioterminowe – lata 2007 – 2010 pojemniki 0,25 mln zł pojazd specjalistyczny około 0,4 mln zł/szt. 0,2 mln zł worki - 0,18 mln złrocznie stojaki na worki – 1,56 mln zł pojemniki – 1,6 mln zł pojazd specjalistyczny około 0,4 mln zł/szt. 0,062 mln zł 1,0 mln zł 0,1 mln zł 0,07-1,2 mln zł 7,0-22,0 mln zł 0,72-1,85 mln zł 2,2-4,6 mln zł 0,05 mln zł 7,35-87,67 mln zł bie ce koszty eksploatacyjne 0,28 mln zł 1,1 mln zł rodki własne rodki pomocowe fundusze celowe mieszka cy rodki własne rodki pomocowe fundusze celowe rodki własne rodki własne rodki pomocowe fundusze celowe rodki własne rodki własne rodki pomocowe fundusze celowe rodki własne 134 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 20072010 2007 2008 2009 2010 2011 2012 20112015 2013 2014 2014 2015 prowadzenie edukacji ekologicznej podnosz cej wiadomo społeczn w dziedzinie racjonalnej gospodarki odpadami dalszy rozwój selektywnej zbiórki poprzez ułatwienie dost pu do punktów zbiórki (zag szczenie sieci punktów zbiórki, tworzenie kolejnych PDGO) uruchomienie i eksploatacja CSOiUO eksploatacja składowisk w Bielawie, Stró y i Sul cinie zako czenie rekultywacji składowisk wył czonych z eksploatacji w roku 2005 w celu uzyskania na koniec okresu zakładanego poziomu redukcji ilo ci składowanych odpadów biodegradowalnych: - rozwój kompostowania przydomowego w oparciu o do wiadczenia z poprzedniego okresu – docelowo na koniec okresu około 500 gospodarstw domowych - uruchomienie około roku 2010 w ramach CSOiUO instalacji mechanicznobiologicznej obróbki odpadów mieszanych na koniec okresu cało odpadów przetwarzana przed składowaniem rozbudowa składowiska przemysłowego w Bielawie wójt, burmistrz, grupa robocza Polifarb CieszynWrocław S.A. weryfikacja powiatowego planu gospodarki odpadami zarz d powiatu weryfikacja gminnych planów gospodarki odpadami wójt, burmistrz sprawozdanie z realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami zarz d powiatu sprawozdanie z realizacji gminnych planów odpadami wójt, burmistrz Działania długoterminowe – lata 2011 – 2015 weryfikacja powiatowego planu gospodarki odpadami zarz d powiatu weryfikacja gminnych planów gospodarki odpadami wójt, burmistrz prowadzenie edukacji ekologicznej podnosz cej wiadomo społeczn w wójt, burmistrz, dziedzinie racjonalnej gospodarki odpadami, grupa robocza dalszy rozwój selektywnej zbiórki poprzez ułatwienie dost pu do punktów zbiórki (zag szczenie sieci punktów zbiórki, tworzenie kolejnych PDGO) rozwój kompostowania przydomowego przetwarzanie cało ci odpadów komunalnych pozostałych po selektywnej zbiórce (CSOiUO) sprawozdanie z realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami zarz d powiatu sprawozdanie z realizacji gminnych planów odpadami wójt, burmistrz weryfikacja powiatowego planu gospodarki odpadami zarz d powiatu weryfikacja gminnych planów gospodarki odpadami wójt, burmistrz 0,2 mln zł worki – 0,18 mln złrocznie PDGO – 0,28 mln złka dy bie ce koszty eksploatacyjne 0,062 mln zł rodki własne rodki pomocowe fundusze celowe rodki własne rodki własne rodki pomocowe fundusze celowe 6,1-27,3 mln zł 1,0 mln zł rodki własne rodki własne 0,2 mln zł worki – 0,18 mln złrocznie PDGO - 0,28 mln złka dy 0,125 mln zł bie ce koszty eksploatacyjne 135 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 7. MO LIWO CI POZYSKIWANIA RODKÓW FINANSOWYCH NA REALIZACJ PRZEDSI WZI PRZEWIDZIANYCH W PPGO Inwestycje ekologiczne zwi zane z gospodark odpadami mog by finansowane z trzech grup ródeł: publicznych – np. rodki finansowe pochodz ce z bud etu pa stwa, miasta lub gminy lub pozabud etowych instytucji publicznych, prywatnych – np. z banków komercyjnych, funduszy inwestycyjnych, towarzystw leasingowych, prywatno-publicznych – np. ze spółek prawa handlowego z udziałem gminy. Najcz ciej stosowanymi formami finansowania inwestycji ekologicznych s : zobowi zania kapitałowe – kredyty, po yczki, obligacje, leasing, udziały kapitałowe - akcje i udziały w spółkach, dotacje. Mog one wyst powa ł cznie. Kredyty bankowe mo na podzieli na: kredyty komercyjne – udzielane ze rodków własnych, kredyty ze rodków powierzonych – otrzymanych z innych ródeł na uzgodnionych warunkach, kredyty udzielane ze rodków własnych z dopłat do oprocentowania przez instytucje zewn trzne. W Polsce wyst puj najcz ciej nast puj ce formy finansowania inwestycji w zakresie gospodarki odpadami: fundusze własne inwestorów, po yczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów udzielane przez Narodowy i Wojewódzkie Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, kredyty preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony rodowiska (BO S.A.) z dopłatami do oprocentowania lub ze rodków donatorów, kredyty komercyjne, kredyty konsorcjalne, zagraniczna pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe (np. z ekokonwersji poprzez EkoFundusz, konwersji długu wobec Finlandii, kredyty mi dzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju - EBOiR, Bank wiatowy), kredyty i po yczki udzielane przez banki komercyjne, leasing. 7.1. FUNDUSZE OCHRONY RODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Prawo Ochrony rodowiska [ii] reguluje funkcjonowanie narodowego, wojewódzkich, powiatowych i gminnych funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej okre la. Od 1989 r. działa Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, a w 1993 r. nadano osobowo prawn wojewódzkim funduszom ochrony rodowiska i gospodarki wodnej oraz powołano gminne fundusze. W 1999 r., w zwi zku z reform ustrojow pa stwa, powstały fundusze powiatowe. Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej ma za zadanie wspiera finansowe przedsi wzi podejmowanych dla poprawy jako ci rodowiska w Polsce. Główne kierunki jego działalno ci okre la II Polityka Ekologiczna Pa stwa. Dodatkowo co roku 136 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO aktualizowane s cele szczegółowe w postaci dokumentów wewn trznych Narodowego Funduszu, w tym zwłaszcza zasady udzielania pomocy finansowej oraz lista przedsi wzi priorytetowych. W zakresie ochrony powierzchni ziemi, w tym ochrony rodowiska przed odpadami, zakłada si dofinansowanie zada inwestycyjnych zgodnych z ni ej wymienionymi programami priorytetowymi: rekultywacja terenów zdegradowanych przez wojska Federacji Rosyjskiej, Wojsko Polskie i przemysł, likwidacja uci liwo ci starych składowisk odpadów niebezpiecznych, unieszkodliwianie odpadów powstaj cych w zwi zku z transportem samochodowym (autozłom, płyny eksploatacyjne, akumulatory, ogumienie, tworzywa sztuczne) oraz zbiórka i wykorzystanie olejów przepracowanych, przeciwdziałanie powstawaniu i unieszkodliwianie odpadów przemysłowych i odpadów niebezpiecznych, realizacja mi dzygminnych i regionalnych programów zagospodarowania odpadów komunalnych (w tym budowa zakładów przetwórstwa odpadów oraz wspomaganie systemów zagospodarowywania osadów ciekowych). W celu uzyskania dofinansowania Wnioskodawca musi spełni nast puj ce warunki: udokumentowane pełne pokrycie planowanych kosztów przedsi wzi cia, wywi zanie si przez Wnioskodawc z obowi zku uiszczania opłat i kar, stanowi cych przychody Narodowego Funduszu oraz wywi zywania si z innych zobowi za w stosunku do Funduszu, przedsi wzi cie nie mo e by zako czone, udzielone dofinansowanie nie mo e przekroczy kosztów przedsi wzi cia. Art. 411 ust. 1 ustawy Prawo Ochrony rodowiska [ii] umo liwia Funduszom, oprócz udzielania po yczek i przyznawania dotacji, tak e: udzielanie dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów i po yczek. wnoszenie udziałów do spółek działaj cych w kraju, nabywanie obligacji, akcji i udziałów spółek działaj cych w kraju. W ocenie Wniosku o dofinansowanie przedsi wzi cia punktowana jest tak e jego pozycja na li cie przedsi wzi priorytetowych Wojewódzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej. Prawo Ochrony rodowiska [ii] w rozdziale 4 działu II okre la przeznaczenie finansowych funduszy gminnych, powiatowych i wojewódzkich. rodków Art. 406 okre la przeznaczenie rodków gminnych funduszy, mianowicie s one przekazywane na nast puj ce zadania: edukacj ekologiczn oraz propagowanie działa proekologicznych i zasady zrównowa onego rozwoju, wspomaganie realizacji zada pa stwowego monitoringu rodowiska, wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz bada stanu rodowiska, a tak e systemów pomiarowych zu ycia wody i ciepła, realizowanie zada modernizacyjnych i inwestycyjnych, słu cych ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urz dze ochrony przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji wodnej, urz dzanie i utrzymywanie terenów zieleni, zadrzewie , zakrzewie oraz parków, realizacj przedsi wzi zwi zanych z gospodark odpadami, wspieranie działa przeciwdziałaj cych zanieczyszczeniom, profilaktyk zdrowotn dzieci na obszarach, na których wyst puj przekroczenia standardów jako ci rodowiska, wspieranie wykorzystania lokalnych ródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla wprowadzania bardziej przyjaznych dla rodowiska no ników energii, wspieranie ekologicznych form transportu, 137 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpo rednio oddziałuj ce na stan gleby, powietrza i wód, w szczególno ci na prowadzenie gospodarstw rolnych produkuj cych metodami ekologicznymi poło onych na obszarach szczególnie chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody, inne zadania ustalone przez rad gminy, słu ce ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, wynikaj ce z zasady zrównowa onego rozwoju, w tym na programy ochrony rodowiska. rodki powiatowych funduszy przeznacza si na wspomaganie działalno ci wymienionej powy ej a ponadto na: realizacj przedsi wzi zwi zanych z ochron powierzchni ziemi, inne zadania ustalone przez rad powiatu, słu ce ochronie rodowiska i gospodarce wodnej, wynikaj ce z zasady zrównowa onego rozwoju, w tym na programy ochrony rodowiska 7.2. FUNDACJE I PROGRAMY POMOCOWE 7.2.1. Fundacja EkoFundusz EkoFundusz został powołany przez Ministra Finansów w 1992 r. w celu efektywnego zarz dzania rodkami finansowymi, które pochodz z zamiany cz ci długu zagranicznego na wspieranie przedsi wzi w ochronie rodowiska (tzw. konwersja długu). Cz długów zagranicznych zaci gni tych w Stanach Zjednoczonych, Francji, Szwajcarii, Włoszech, Szwecji i Norwegii ulega ekokonwersji, a rodkami tymi zarz dza EkoFundusz. Ł czna wielko rodków finansowych pochodz cych z ekokonwersji wynosi ponad 571 mln USD, które nale y wydatkowa w latach 1992-2010. EkoFundusz jest niezale n fundacj działaj c według prawa polskiego, a w szczególno ci ustawy o fundacjach oraz Statutu. Obecnie Fundatorem jest Minister Skarbu. Sektorami ochrony rodowiska uznanymi przez EkoFundusz za dziedziny priorytetowe s : ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu oraz eliminacja niskich ródełich emisji (ochrona powietrza); ograniczenie dopływu zanieczyszcze do Bałtyku oraz ochrona zasobów wody pitnej (ochrona wód); ograniczenie emisji gazów powoduj cych zmiany klimatu Ziemi (ochrona klimatu); ochrona ró norodno ci biologicznej; gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych. W zakresie gospodarki odpadami priorytetami EkoFunduszu s : tworzenie kompleksowych systemów selektywnej zbiórki, recyklingu i utylizacji odpadów komunalnych i niebezpiecznych; przedsi wzi cia zwi zane z eliminacj powstawania odpadów niebezpiecznych w procesach przemysłowych (promocja “czystszych technologii”) i likwidacj składowisk odpadów tego rodzaju; rekultywacja gleb zanieczyszczonych odpadami niebezpiecznymi stanowi cymi zagro enie dla zdrowia ludzi lub wiata przyrody. Pomoc finansow EkoFunduszu mog uzyska tylko te projekty z sektorów ochrony rodowiska, które wykazuj si wysok efektywno ci , czyli korzystnym stosunkiem efektów ekologicznych do kosztów. Ponadto preferuje si , aby projekty spełniały przynajmniej jeden z nast puj cych warunków: wprowadzanie na polski rynek nowych technologii z krajów-donatorów; uruchomienie krajowej produkcji urz dze dla ochrony rodowiska; 138 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO szczególne znaczenie dla ochrony zdrowia. EkoFundusz wspiera finansowo udzielaj c bezzwrotnych dotacji a tak e preferencyjnych po yczek. Dotacje uzyska mog jedynie projekty dotycz ce inwestycji zwi zanych bezpo rednio z ochron rodowiska (w ich fazie implementacyjnej), a w dziedzinie przyrody równie projekty nie inwestycyjne. EkoFundusz nie dofinansowuje bada naukowych, akcji pomiarowych, a tak e studiów i opracowa oraz tworzenia wszelkiego rodzaju dokumentacji projektowej. Wysoko dotacji dla przedsi wzi inwestycyjnych obliczana jest ze wska ników NPV (warto zaktualizowana netto) oraz IRR (wewn trzna stopa zwrotu). Je eli wniosek o dofinansowanie składa jednostka gospodarcza, dotacja EkoFunduszu z reguły nie przekracza 20 % kosztów projektu, w szczególnie uzasadnionych przypadkach mo e dochodzi do 30 %. W przypadku, gdy inwestorem s władze samorz dowe, dotacja mo e pokry do 30 % kosztów (w wypadkach szczególnych do 50 %), a dla jednostek bud etowych, gdy podejmuj inwestycje proekologiczne wykraczaj ce poza ich zadania statutowe, dofinansowanie EkoFunduszu mo e pokry do 50 % kosztów. Projekty prowadzone przez pozarz dowe organizacje społeczne (przyrodnicze, charytatywne) nie nastawione na generowanie zysków, mog by dotowane przez EkoFundusz do wysoko ci 80 % kosztów w projekcie z dziedziny ochrony przyrody i do 50 % w inwestycjach zwi zanych z ochron rodowiska. EkoFundusz mo e wspiera zarówno projekty dopiero rozpoczynane, jak i b d ce w fazie realizacji, je eli ich rzeczowe zaawansowanie nie przekracza 60 %. Racjonalna gospodarka odpadami EkoFunduszu dopiero w 1998 r. 7.2.2. została wł czona do sektorów priorytetowych Banki Do instytucji bankowych najbardziej wspieraj cych inwestycje ekologiczne mo na zaliczy : Bank Ochrony rodowiska S.A., który ma statutowo nało ony obowi zek kredytowania inwestycji słu cych ochronie rodowiska, Bank Gda ski S.A., Bank Rozwoju Eksportu S.A., Polski Bank Rozwoju S.A., Bank wiatowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju. 7.2.3. Instytucje leasingowe Instytucjami leasingowymi finansuj cymi gospodark odpadami s : BEL Leasing Sp. z o.o., BISE Leasing S.A., Centralne Towarzystwo Leasingowe S.A., Europejski Fundusz Leasingowy Sp. z o.o., Towarzystwo Inwestycyjno-Leasingowe EkoLeasing S.A. 7.2.4. Fundusze Strukturalne, Fundusze Spójno ci oraz Programy operacyjne Podstawowymi celami wszystkich programów pomocowych, zarówno ze rodków unijnych, jak i współpracy bilateralnej, s : 139 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO ogólna poprawa stanu rodowiska naturalnego, dostosowanie polskiego ustawodawstwa oraz standardów ekologicznych do wymaga unijnych, wprowadzenie nowoczesnych technologii ekologicznych oraz schematów organizacyjnych, stosownie do standardów europejskich, transfer know-how. 7.2.4.1 SAPARD Fundusz SAPARD (Przedakcesyjny Instrument Wsparcia Rolnictwa i Obszarów Wiejskich – Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development) przeznaczony jest dla krajów kandyduj cych do członkostwa w Unii Europejskiej. Zadaniem jego jest stymulowanie rozwoju obszarów, ułatwienie procesu integracji sektora rolnego z UE oraz płynne wł czenie rolnictwa krajów kandyduj cych w system Wspólnej Polityki Rolnej i Strukturalnej UE. Program SAPARD realizowany jest w latach 2000 – 2006, za maksymalny roczny bud et dla Polski wynosi 168,7 mln euro. Wkład ze strony Unii Europejskiej mo e wynie nie wi cej ni 75 % ogólnej sumy wydatków publicznych, pozostałe 25 % to wkład ze strony polskiej. Celem programu jest wsparcie dla zrównowa onego rozwoju obszarów wiejskich w okresie przedakcesyjnym. Zgodnie z rozporz dzeniem Rady Unii Europejskiej z dnia 21 czerwca 1999 roku, program mo e wspiera nast puj ce przedsi wzi cia: inwestycje w gospodarstwach rolnych, popraw przetwórstwa i marketingu produktów rolnych i rybnych, popraw struktur kontroli jako ci, kontroli weterynaryjnej i kontroli zdrowia ro lin na rzecz jako ci artykułów ywno ciowych i ochrony konsumenta, wprowadzanie metod produkcji rolnej zmierzaj cych do ochrony rodowiska naturalnego oraz krajobrazu wiejskiego, rozwój i dywersyfikacj działalno ci gospodarczej, wprowadzenie systemu zast pstw w gospodarstwach rolnych oraz systemu usług w systemie zarz dzania gospodarstwami, tworzenie grup producenckich, odnow i rozwój wsi oraz ochron dziedzictwa kulturowego obszarów wiejskich, popraw struktury obszarowej oraz scalanie gruntów, tworzenie i aktualizowanie systemu rejestru gruntów, doskonalenie szkolenia zawodowego, rozwój i ulepszenie infrastruktury na obszarach wiejskich, gospodark zasobami wodnymi w rolnictwie, le nictwo i zalesianie obszarów rolnych, inwestycje w prywatnych gospodarstwach le nych oraz przetwórstwo i marketing produktów le nych, pomoc techniczn na rzecz rodków działa obj tych programem. Program operacyjny programu SAPARD okre la sposób wykorzystania programu w Polsce. Zgodnie z tym dokumentem priorytetowymi kierunkami działania programu SAPARD s : inwestycje w gospodarstwach rolnych, rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich, ró nicowanie działalno ci gospodarczej na obszarach wiejskich, poprawa przetwórstwa i marketingu produktów rolnych i rybnych. Przewidziano tak e uzupełniaj ce rodki działania obejmuj ce: pilota owe projekty dotycz ce ochrony rodowiska na terenach rolniczych oraz zalesiania, szkolenie zawodowe: pomoc techniczn (doradcz ) na rzecz rodków obj tych programem. Program SAPARD zostałwprowadzony dopiero w czerwcu 2002 roku, co było spowodowane opó nieniami wydania aktu wykonawczego, precyzuj cego zasady finansowe programu, cho rozpocz cie programu planowane było na pocz tek 2000 roku. Zasady te s zbli one do stosowanych w Europejskim Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, w cz ci dotycz cej 140 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO gwarancji rolnych. Instytucj realizuj c program SAPARD w Polsce jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Agencja pełni funkcje implementacyjne, jak i płatnicze. Funkcja implementacyjna polega przede wszystkim na prowadzeniu akcji informacyjnej, zbieraniu, opiniowaniu i selekcji propozycji przedsi wzi przewidzianych do finansowania w ramach programu. Funkcja płatnicza polega na zarz dzaniu finansami programu, dokonywaniu płatno ci i rozlicze z beneficjentami programu z jednej strony oraz – za po rednictwem Narodowego Funduszu – z Komisj Europejska z drugiej. Zgodnie z wymaganiami postawionymi przez Komisj Europejsk , agencja płatnicza musi by poddana procesowi akredytacji, który ma zapewni , e wypełnione zostan wszystkie warunki dotycz ce zarz dzania finansowego i kontroli finansowej ustanowione przez Komisj . Program SAPARD ma by realizowany w sposób w pełni zdecentralizowany, w odró nieniu od innych programów pomocy przedakcesyjnej,. Oznacza to, e Komisja Europejska sprawuje kontrol ex-post zamiast ex-ante oraz, e nie b dzie decydowała o wyborze poszczególnych przedsi wzi finansowych w ramach programu. B dzie natomiast prowadziła kontrol poprawno ci wydatkowanych rodków oraz realizacji programu. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowo ci, odpowiednie wydatki nie b d refundowane przez Komisj . 7.2.4.2 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) uczestniczy we wspieraniu rozwoju przedsi biorczo ci na wsi poprzez: dopłaty do oprocentowania kredytu w ramach linii na realizacj przedsi wzi inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spo ywczym i usługach dla rolnictwa, realizacj przedsi wzi obj tych bran owym programem restrukturyzacji i modernizacji mleczarstwa, realizacj przedsi wzi obj tych bran owym programem restrukturyzacji i modernizacji produkcji mi sa, wspieranie realizacji przedsi wzi inwestycyjnych tworz cych nowe, stałe miejsca pracy w działalno ciach pozarolniczych w gminach wiejskich oraz gminach miejsko-wiejskich gwarantuj cych zatrudnienie ludno ci wiejskiej, wspieranie rozwoju usług mechanizacyjnych w ramach realizacji bran owego programu wspólnego u ytkowania maszyn rolniczych, udzielanie rolnikom zainteresowanym prowadzeniem działalno ci agroturystycznej w gospodarstwie rolnym pomocy finansowej w formie dopłat do oprocentowania kredytu w ramach linii na realizacj przedsi wzi inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spo ywczym i usługach dla rolnictwa, po yczki na tworzenie nowych miejsc pracy w działalno ciach pozarolniczych, dofinansowanie działalno ci zwi zanej z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych. 7.2.4.3 CRAFT/6 CRAFT/6 stanowi Program Ramowy Unii Europejskiej w zakresie Rozwoju Technologicznego. Jego zadaniem jest wspieranie rozwoju innowacyjnych technologii, m.in. w gospodarce odpadami. W programie tym mo e wzi udziałka da osoba prawna, przedsi biorstwa (małe, rednie, du e, firmy rzemie lnicze), zwi zki firm z danej bran y, itp. Aby uzyska grant w ramach tego programu nale y przede wszystkim mie ide innowacyjnego rozwi zania, nast pnie zało y konsorcjum mi dzynarodowe, w skład którego wejd te firmy z krajów UE i zło y wniosek według wymogów Komisji Europejskiej. 141 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Instytucje, tworz ce konsorcjum, musz zapewni wykonanie wszystkich działa niezb dnych do uzyskania zamierzonego celu, od bada , poprzez prezentacj , wynik, transfer technologii, wdro enie, promocj w mediach. Dofinansowanie projektów wdro eniowych ze rodków 6. Programu Ramowego wynosi ok. 35%. 7.2.4.4 Programy bilateralne W ramach programu dwustronnego mo liwe jest uzyskanie wsparcia w realizacji projektów inwestycyjnych, jak i pomoc z zakresu doradztwa. Programy takie miały na celu rozwi zywanie najwa niejszych problemów w zwi zku z akcesj Polski do Unii Europejskiej. Krajami udzielaj cymi tej pomocy były m.in. Niemcy, Szwecja, Szwajcaria, Francja i.in. Po wyga ni ciu strategii pomocy obejmuj cej najcz ciej okres do 2000 r., wi kszo tych krajów zaniechała lub stopniowo zmniejszała rozmiar i zakres tego rodzaju współpracy z Polsk . Szwecja nie przewidziała w ogóle nowych projektów i wspierania dodatkowych sektorów. Mo liwe jest uruchamianie tylko małych projektów komplementarnych z działaniami w tych obszarach, które ju wcze niej były finansowane przez stron szwedzk . Na zasadzie indywidualnych porozumie mi dzy Landami i województwami lub powiatami polskimi działa współpraca niemiecko – polska (rz d Płn. Nadrenii-Westfalii - Województwo Dolno l skie). Współpraca ta najcz ciej przyjmuje form tworzenia spółek Joint-Venture do wspólnego realizowania okre lonych przedsi wzi . Szans rozwoju dla firm działaj cych w dziedzinie ochrony rodowiska i wzmocnieniem ich pozycji na rynku jest tak e współpraca z do wiadczonym i dysponuj cym dobrym zapleczem technicznym i finansowym partnerem. Mo na ubiega si jeszcze o wsparcie ze strony Du skiej Agencji Ochrony rodowiska (DEPA), wspieraj cej gminy polskie np. we wdra aniu selektywnej zbiórki surowców wtórnych (dostawy kontenerów itp.), jednak program pomocy dla Polski ko czy si w grudniu 2003 roku. 7.2.4.5 Fundusze Strukturalne i Fundusze Spójno ci W momencie przyst pienia do Unii Europejskiej, Polska straci mo liwo korzystania z funduszy przedakcesyjnych, lecz zyska dost p do funduszy strukturalnych Unii i Funduszu Spójno ci, przeznaczonego na wsparcie rozwoju transportu i ochrony rodowiska. Fundusze te pełni rol silnego instrumentu pomocowego, zapewniaj cego kierowanie du ych rodków finansowych, m.in. na ochron rodowiska i zadania realizowane w tym zakresie szczególnie przez samorz dy terytorialne. Unia Europejska przewiduje udzielenie Polsce pomocy w latach 2004-2006 na rozwój systemów infrastruktury ochrony rodowiska w postaci rodków finansowych na poziomie 13,8 mld euro, z czego ponad 4,2 mld na realizacj projektów z Funduszu Spójno ci, a pozostał cz kwoty z funduszów strukturalnych. Planowane działania strukturalne b d uj te w Narodowym Planie Rozwoju (NPR). Przewidziane rodki inwestycyjne w ramach NPR wynosz 23 mld euro (13,8 mld z funduszy strukturalnych UE, ok. 6,2 mld euro krajowe rodki publiczne i ok. 3 mld z sektora prywatnego, je eli b dzie beneficjentem funduszy europejskich). Jednym z priorytetów NPR na lata 2004 – 2006 jest ochrona rodowiska i racjonalne wykorzystanie zasobów rodowiska, który b dzie realizowany przez: cz rodowiskow Funduszu Spójno ci – 2,6 - 3,1 mld euro (2,1 mld euro wkład UE), Sektorowy Program Operacyjny: Ochrona rodowiska i gospodarka wodna – 643 mln euro (516 mln euro rodki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego ERDF), 142 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO inne programy operacyjne (szczególnie Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego – ZPORR). Celem strategii dla Funduszu Spójno ci jest wsparcie podmiotów publicznych w realizacji działa na rzecz poprawy stanu rodowiska, b d ce realizacj zobowi za Polski wynikaj cych z wdra ania prawa ochrony rodowiska Unii Europejskiej, poprzez dofinansowanie: realizacji indywidualnych projektów, programów grupowych z zakresu ochrony rodowiska, programów ochrony rodowiska rz dowych i samorz dowych. Jednym z kryteriów uzyskania rodków finansowych z Funduszu Spójno ci jest wielko projektu. Ł czna warto projektu powinna przekracza 10 mln euro, a projekty o takiej warto ci s w stanie zorganizowa głównie rednie lub du e miasta b d np. zwi zki miast czy gmin. Fundusze Spójno ci maj wspiera racjonaln gospodark odpadami komunalnymi. Przewidziana kwota rodków finansowych na ten priorytet z UE wynosi 390,2 mln euro (przy zało eniu 19 % udziału rodków krajowych). Fundusze te ukierunkowane b d na finansowanie konkretnych inwestycji, których wyniki s zgodne z zapisami Dyrektywy Rady 91/156/EEC. Priorytetem w Sektorowym Programie Operacyjnym - Ochrona rodowiska i gospodarka wodna jest ochrona rodowiska na obszarach zanieczyszczonych. Działania dotycz równie zagospodarowania odpadów niebezpiecznych. W ramach tego priorytetu realizowane b d zadania, których nie mo na dofinansowa z Funduszu Spójno ci. Wsparcie finansowe dotyczy b dzie, tak e podmiotów niepublicznych. Na ten priorytet przeznaczono 127 mln euro. W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego wsparcie zostanie udzielone szerokiej gamie projektów z zakresu ochrony rodowiska. Pomoc z zasobów funduszy strukturalnych i pa stwowych b dzie udzielana głównie na projekty jednostek samorz du terytorialnego realizowane w powi zaniu ze wsparciem udzielanym dla wzmocnienia potencjału rozwojowego regionów. Wydatki w ramach działa wynios nie wi cej ni 633,1 mln euro, z tego wsparcie ze rodków Funduszy Strukturalnych wyniesie 411,56 mln euro, z czego ok. 70 % zostanie przeznaczone na ochron wód i gospodark wodn . W ramach działa dotycz cych gospodarki odpadami na dofinansowanie mog liczy projekty ograniczaj ce oddziaływanie składowanych odpadów na powietrze atmosferyczne, wody i gleb poprzez: modernizacj istniej cych składowisk komunalnych, budow zakładów odzysku i unieszkodliwiania odpadów (kompostownie, spalarnie), wprowadzenie na szerok skal systemu wtórnego zagospodarowania odpadów, regionalne programy likwidacji niebezpiecznych i dzikich składowisk. Beneficjentem ko cowym w ramach działa gminne b d samorz dy wojewódzkie, powiatowe i 143 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 8. 8.1. WNIOSKI Z ANALIZY ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU PLANU NA RODOWISKO Zawarto , główne cele powiatowego planu gospodarki odpadami oraz jego powi zanie z innymi dokumentami Zawarto powiatowego planu jako dokumentu odpowiada wymaganiom, jakie ustawa o odpadach [i] stawia planom gospodarki odpadami. Głównymi cz ciami planu s : krótka charakterystyka powiatu, przedstawienie oraz ocena aktualnego stanu gospodarki odpadami, prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, działania zmierzaj ce do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami, w tym w szczególno ci dotycz ce zapobiegania wytwarzaniu, redukcji ilo ci odpadów wytwarzanych oraz ograniczania ich uci liwo ci, selektywnej zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, ograniczenia ilo ci odpadów biologicznie rozkładalnych usuwanych na składowiska, projektowany system gospodarki odpadami, harmonogram realizacji zada i osi gania zało onych celów, sposoby finansowania realizacji zada , system monitorowania i oceny realizacji zamierzonych celów. Projekt planu uwzgl dnia nast puj ce główne cele gospodarki odpadami: realizacj hierarchii post powania z odpadami – od zapobiegania powstawaniu odpadów, poprzez minimalizacj ich wytwarzania, odzysk w tym recykling odpadów, których powstaniu nie udało si zapobiec, unieszkodliwianie oraz ostatecznie bezpieczne składowanie odpadów po przetworzeniu, obj cie zorganizowan zbiórka odpadów wszystkich mieszka ców powiatu, kontrol wytwarzania i gospodarowania odpadami przez podmioty gospodarcze, zwi kszenie stopnia wykorzystania odpadów, osi gni cie wymaganych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych rodzajów odpadów, stopniowe ograniczanie ilo ci składowanych odpadów biologicznie rozkładalnych zawartych w odpadach komunalnych, sukcesywne zamykanie składowisk nie spełniaj cych wymaga ochrony rodowiska, racjonalizacj programu działania powiatowego zakładu gospodarki odpadami (CSOiUO), przedstawienie wst pnych propozycji rozwi za obiektów wchodz cych w skład powiatowego zakładu gospodarki odpadami, wskazanie zasad finansowania inwestycji z zakresu gospodarki odpadami, wskazanie celów i zada w gospodarce odpadami innymi ni komunalne, wskazanie instrumentów i wska ników monitorowania systemu gospodarki odpadami. Powiatowy plan gospodarki odpadami jest powi zany z nast puj cymi dokumentami o charakterze planistycznym: Krajowym Planem Gospodarki Odpadami (KPGO), Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami (WPGO) - projektem, Strategi Gospodarki Odpadami Komunalnymi Dolnego l ska. 144 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 8.2. Analiza i ocena aktualnego stanu rodowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami Dotychczasowa gospodarka odpadami komunalnymi w powiecie wrocławskim ma w du ym stopniu charakter ekstensywny. Obecnie eksploatowane obiekty gospodarki odpadami komunalnymi nie s obj te monitoringiem na skal regionaln czy krajow , monitoring lokalny prowadzony jest w cz ci obiektów. Obiekty gospodarki odpadami maj charakter i zasi g lokalny, ograniczony do terytorium jednej gminy. S to niewielkie składowiska odpadów, z których zaledwie co trzecie posiada niezb dne zabezpieczenia chroni ce rodowisko przed odpadami. Przewiduje si konieczno zamkni cia w przeci gu najbli szych dwóch lat sze ciu z dziewi ciu eksploatowanych obecnie składowisk. W PPGO proponowany jest system gospodarki odpadami, w którym odchodzi si od obiektów budowanych na potrzeby ka dej gminy na rzecz obiektów du ych, ponadgminnych. Proponowane s obiekty regionalne w pełni zabezpieczone przed negatywnym wpływem na rodowisko. Na etapie tworzenia przegl dów ekologicznych składowisk odpadów zlokalizowanych na terenie powiatu wrocławskiego przeanalizowano ich oddziaływanie na rodowisko. Szczególnie istotny jest wpływ składowisk na rodowisko wód powierzchniowych i podziemnych. Powiat wrocławski le y w zlewniach czterech rzek: Odry, Oławy, l zy, Bystrzycy. Wg [6] Odra nale y do zanieczyszczonych rzek, w roku 2002 w granicach powiatu wrocławskiego jako jej wody nie spełniała wymaga . W ród głównych ródeł zanieczyszczenia wymieniane s równie te zlokalizowane na terenie powiatu wrocławskiego: mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia cieków w Siechnicach, mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia cieków Przedsi biorstwa Ogrodniczego SIECHNICE, Oława ma szczególne znaczenie w sieci monitoringu wojewódzkiego z uwagi na zaopatrzenie Wrocławia w wod . Raport [6] nie wymienia adnych podmiotów z powiatu wrocławskiego w ród głównych ródełzanieczyszczenia tej rzeki. Woda Oławy nale y do II i III klasy czysto ci. Wg [6], l za nale y do silnie zanieczyszczonych rzek, w roku 2002 na całej długo ci jako wody nie spełniała norm. W ród głównych ródełzanieczyszczenia wymieniane s równie te zlokalizowane na terenie powiatu wrocławskiego: OSM w Jordanowie l., mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia cieków w Kobierzycach, mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia cieków w órawinie, Wg [6] Bystrzyca od zbiornika Lubachów nale y do zanieczyszczonych rzek, w roku 2002 w granicach powiatu wrocławskiego jako wody nie spełniała norm. W ród głównych ródeł zanieczyszczenia Bystrzycy i jej dopływów wymieniane s równie te zlokalizowane na terenie powiatu wrocławskiego: mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia cieków w Mietkowie, mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia cieków w K tach Wr., mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia cieków w Sobótce, mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia cieków w Sulistrowicach, oczyszczalnia cieków w Gniechowicach, Zakład ELIPSA Sp. z o.o. w K tach Wr. Na terenie powiatu wrocławskiego wyst puj trzy stanowiska badawcze sieci krajowej monitoringu wód podziemnych: Małkowice (gm. K ty Wr.) - II klasa, Bogdaszowice (gm. K ty Wr.) - II klasa, 145 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Iwiny (gm. w. Katarzyna) cztery stanowiska sieci wojewódzkiej:. K ty Wr. Nadolice Wlk gm. Czernica) w. Katarzyna Jordanów l. - III klasa. - II klasa, - III klasa, - III klasa, - II klasa. W ród głównych ródeł zanieczyszczenia cieków powierzchniowych nie wymienia si obiektów gospodarki odpadami z terenu powiatu wrocławskiego, co nie oznacza, e nie mog one negatywnie oddziaływa na stan czysto ci cieków. Składowisko w Bielawie (gm. Długoł ka) jest obiektem posiadaj cym nowoczesne zabezpieczenia przed niekorzystnym oddziaływaniem na rodowisko. Dno składowiska posiada uszczelnienie w postaci geomembrany i maty Bentofix, a odcieki s ujmowane. Pod dnem składowiska zainstalowany jest system sensorowego monitorowania szczelno ci geomembran. Wg aktualnej wiedzy, składowisko nie jest ródłem zanieczyszczenia wód. Składowisko w So nicy (gm. K ty Wr.) zajmuje wyrobisko po kopalni gliny i iłów. Dno składowiska posiada jedynie naturalne uszczelnienie, skarpy uszczelniono geomembran . Z przegl du ekologicznego wynika, e z uwagi na posadowienie w utworach nieprzepuszczalnych składowisko nie jest ródłem zanieczyszczenia wód. Składowisko w Cieszycach (gm. Kobierzyce) zlokalizowane jest w starym wyrobisku po kopalni piasku. Bezpo rednio pod dnem składowiska wyst puj piaski wodnolodowcowe, warstwa trudnoprzepuszczalnych iłów o mi szo ci 1 m znajduje si 0,4-2,2 m poni ej dna składowiska. Strop iłu ma rozci gło wi ksz ni rozci gło składowiska. Składowisko poło one jest w zlewni rzeki l za, przepływaj cej od niego w odległo ci około 2 km. Około 350 m od składowiska przepływa ciek wodny b d cy dopływem l zy. Wg cytowanej w przegl dzie ekologicznym dokumentacji hydrogeologicznej zanieczyszczenie cieku zwi zane z eksploatacj składowiska mo e wyst pi około 13 roku po jego uruchomieniu. Składowisko jest ródłem zanieczyszczenia wód gruntowych powy ej warstwy iłów. Z uwagi na przemieszczanie si zanieczyszcze po stropie warstwy nieprzepuszczalnej nie mo na wykluczy negatywnego wpływu składowiska równie na gł biej zalegaj ce wody podziemne. Składowisko w Stró y (gm. Mietków) zajmuje wyrobisko po nielegalnej eksploatacji kruszyw. W rejonie składowiska wyst puj utwory czwartorz dowe o mi szo ci do 18 m, w postaci wirów i piasków zwi zanych z akumulacj rzeczn i wodnolodowcow oraz glin zwałowych. Składowisko poło one jest w zlewni Strzegomki, dopływu Bystrzycy. Strzegomka, najbli szy ciek powierzchniowy, płyn c w odległo ci 1300 m od składowiska nie stanowi zagro enia powodziowego. Dno składowiska uszczelnione jest geomembran PEHD i wyposa one w system ujmowania odcieków. Prowadzony monitoring wód gruntowych w otoczeniu składowiska nie wykazał wzrostu zanieczyszczenia tych wód od momentu uruchomienia składowiska. W rejonie składowiska w Ratowicach (gm. Czernica) wyst puj utwory czwartorz dowe o mi szo ci 30-50 m, w postaci wirów i piasków wodnolodowcowych, a tak e glin piaszczystych i pylastych oraz piasków gliniastych. Składowisko posiada uszczelnienie w postaci folii PVC oraz system ujmowania odcieków. Prowadzony monitoring wód gruntowych nie wykazał wzrostu parametrów charakterystycznych dla oddziaływania składowiska. Z uwagi na brak cieków powierzchniowych w otoczeniu składowiska nie stanowi ono bezpo redniego ródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Składowisko w Brze ciu poło one jest w zlewni rzeki l zy, przepływaj cej w odległo ci około 1,7 km na południowy zachód od składowiska. W rejonie składowiska wyst puj utwory czwartorz dowe o mi szo ci 12-18 m, w postaci piasków rednich i grubych, pospółki i wirów. Zwierciadło wody gruntowej wyst puje na gł boko ci 1,4 m pod dnem składowiska. Składowisko zajmuje wyrobisko po kopalni wiru, jego dno nie posiada 146 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO uszczelnienia oraz systemu ujmowania odcieków. Badania WIO przeprowadzone w roku 2000 wykazała znaczne zanieczyszczenie wód gruntowych, zarówno na napływie, jaki na spływie wód ze składowiska. Składowisko jest ródłem zanieczyszczenia wód gruntowych. Składowisko w Strzegomianach (gm. Sobótka) poło one jest w zlewni Czarnej Wody (dopływu Bystrzycy) przepływaj cej w odległo ci 1250 m od składowiska. W trakcie budowy obiektu stwierdzono wyst powanie w podło u glin zwi złych. Jednak z uwagi na wyst powanie przewarstwie piaszczystych warstwa trudnoprzepuszczalna mo e by nieci gła. W celu zabezpieczenia rodowiska wodnego wykonano sztuczne uszczelnienie dna składowiska (wodny roztwór lateksu butadienowostyrenowego). Kwatera nie posiada systemu ujmowania odcieków, co powoduje zagro enie ich migracji przez barier uszczelniaj c i zanieczyszczanie rodowiska wodno-gruntowego w otoczeniu składowiska. Wokół składowiska nie prowadzi si bie cego monitoringu wód podziemnych, nie mo na wi c jednoznacznie okre li oddziaływania składowiska na rodowisko. Wnioski ze sporz dzonego przegl du ekologicznego: składowisko poło one bezkonfliktowo, zarówno wobec ludno ci, jak i cieków wodnych, dóbr kultury, obszarów chronionych. obiekt spełnia wymogi ogólne ochrony rodowiska, składowisko nie oddziałuje negatywnie na rodowisko, Składowisko w Dankowicach (gm. Jordanów l.) zajmuje wyrobisko po piaskowni. Z uwagi na brak uszczelnienia podło a stanowi ródło zanieczyszczenia rodowiska wodnogruntowego. Składowisko wchodz ce w skład ZUiROK w Sul cinie (gm. w. Katarzyna) jest obiektem nowoczesnym, wykonanym z uwzgl dnieniem wszystkich elementów zabezpieczaj cych rodowisko. Wokółskładowiska wykonano sie monitoringu rodowiska wodno-gruntowego. Sie piezometrów uzupełniona jest przez punkt poboru wód gruntowych odprowadzanych drena em spod składowiska. Mo liwo analizy wód wypływaj cych spod składowiska jest elementem monitoringu, który najszybciej informuje o wyst pieniu przecieku. Ujmowanie wód gruntowych daje jednocze nie mo liwo ich oczyszczania w przypadku wyst pienia nieszczelno ci. Zasadniczymi elementami planu, których realizacja przyczyni si do zmniejszenia zagro e i uci liwo ci dla rodowiska, zwi zanych z gospodark odpadami, s : wzrost stopnia odzysku wybranych frakcji odpadów, w tym recyklingu frakcji odpadów opakowaniowych, wielkogabarytowych, budowlanych, selektywne wydzielenie odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych i z działalno ci gospodarczej oraz ich odr bne unieszkodliwianie, zmniejszenie ilo ci odpadów usuwanych z gospodarstw domowych w wyniku wprowadzenia przydomowego kompostowania frakcji odpadów kuchennych i ogrodowych (recyklingu organicznego), zmniejszenie masy w/w strumieni (frakcji) odpadów usuwanych na składowiska w wyniku odzysku (recyklingu) i odr bnego ich unieszkodliwiania, biologiczne przetwarzanie wszystkich odpadów przed składowaniem poprzez stabilizacj biologiczn , co doprowadzi do znacz cego zmniejszenia masy odpadów składowanych, znacz ce zmniejszenie produkcji i emisji metanu ze składowiska odpadów ustabilizowanych biologicznie, mo liwo wykorzystania stabilizatu do celów rekultywacyjnych, co pozwoli na dalsze zmniejszenie masy odpadów składowanych, wzrost odzysku masowych odpadów z działalno ci gospodarczej zwłaszcza do celów rekultywacji wyrobisk, odzysk ustabilizowanych osadów ciekowych. Minimalizacja masy odpadów do składowania pozwoli na ograniczenie zapotrzebowania na powierzchni składowiska odpadów, co wpłynie istotnie na zmniejszenie ilo ci odcieków, 147 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO natomiast składowanie odpadów wcze niej sortowanych i przetworzonych przyczyni si do zmniejszenia st e substancji organicznych oraz zwi zków azotowych w odciekach. B dzie to miało istotny wpływ na obni enie kosztów oczyszczania i usuwania odcieków. Zagadnieniem o znaczeniu strategicznym jest zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, do których zaliczany jest m.in. metan oraz dwutlenek w gla, główne składniki gazu składowiskowego. Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych ze składowisk odpadów, dla ochrony warstwy ozonowej, jest jednym z zasadniczych zało e dyrektywy składowiskowej. Dotychczas, na adnym składowisku odpadów komunalnych w powiecie wrocławskim nie jest prowadzone uj cie i wykorzystanie gazu składowiskowego do celów energetycznych, ani jego spalanie w pochodni, co pozwoliłoby na zmniejszenie zagro enia dla warstwy ozonowej w wyniku zamiany emisji metanu na emisj dwutlenku w gla. 8.3. Analiza i ocena stanu rodowiska na przewidywanym znacz cym oddziaływaniem obszarach obj tych Obiekty gospodarki odpadami, przewidziane docelowo w planie gospodarki odpadami, nie b d wywierały znacz cych oddziaływa na rodowisko, co wynika z: maksymalizacji odzysku (w tym zwłaszcza recyklingu) frakcji odpadów u ytkowych (opakowaniowych, innych ni opakowaniowe, gruzu budowlanego, wielkogabarytowych) oraz recyklingu organicznego biofrakcji (odpadów kuchennych i ogrodowych) poprzez kompostowanie indywidualne oraz w kompostowni o małej wydajno ci, o odpowiednim standardzie technicznym i zabezpieczenia rodowiska, mechaniczno-biologicznej obróbki pozostałych frakcji odpadów z pełn kontrol emisji, znacz cego ograniczenia masy odpadów składowanych, sukcesywnego eliminowania składowania odpadów nie przetworzonych oraz składowania docelowo wył cznie frakcji odpadów wcze niej sortowanych i stabilizowanych o zmniejszonej zawarto ci składników biologicznie rozkładalnych (a przez to zmniejszonej emisji gazów cieplarnianych i uci liwo ci dla rodowiska), stosownie do wymaga dyrektywy składowiskowej, budowy nowego składowiska zgodnie ze standardami prawa krajowego oraz dyrektywy składowiskowej UE, co pozwoli na wyeliminowanie zagro e zanieczyszczenia rodowiska oraz ograniczy uci liwo składowiska dla otoczenia, mo liwo ci docelowego wykorzystania tak e stabilizatu oraz grubej frakcji odpadów, zale nie od jako ci tych materiałów oraz zapotrzebowania na nie do rekultywacji terenów zdegradowanych i składowisk oraz do produkcji paliw alternatywnych dla cementowni lub innych instalacji przemysłowych. 8.4. Istotne problemy ochrony rodowiska z punktu widzenia strategii gospodarki odpadami, w szczególno ci dotycz ce obszarów chronionych Nowy zakład gospodarki odpadami przewidywany jako długoterminowy obiekt o charakterze regionalnym (powiatowym) jest zlokalizowany poza obszarami chronionymi, za które uznane s tu w szczególno ci: tereny otulin parków narodowych i rezerwatów przyrody, strefy zasilania głównych i u ytkowych zbiorników wód podziemnych (GZWP, UZWP), uj cia wód podziemnych i powierzchniowych 148 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 8.5. Cele ochrony rodowiska wyznaczone w dokumentach UE oraz na szczeblu krajowym istotne z punktu widzenia projektowanego planu gospodarki odpadami Projektowany plan bierze pod uwag i akceptuje cele ochrony rodowiska przed odpadami wyznaczone w dyrektywach UE oraz w dokumentach strategicznych opracowanych na szczeblu krajowym – tj. w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami oraz w Strategii Zrównowa onego Rozwoju Polski do 2025 r. - Narodowej Strategii Ochrony rodowiska na lata 2000-2006 (II Polityka Ekologiczna Pa stwa). W szczególno ci cele te dotycz : osi gni cia okre lonych poziomów odzysku odpadów opakowaniowych i odpadów pou ytkowych, zmniejszenia, w okre lonych ilo ciach i terminach, zawarto ci substancji organicznej w odpadach komunalnych do składowania, zapewnienia sortowania i przetworzenia wszystkich odpadów przed składowaniem, 8.6. Okre lenie, analiza i ocena przewidywanych znacz cych oddziaływa na rodowisko Projektowany plan zakłada, e oddziaływania docelowych obiektów gospodarki odpadami na rodowisko b d mało znacz ce i ograniczone do bezpo redniego otoczenia tych obiektów. Zagadnienie to wyja niono w innych miejscach tego rozdziału. 8.6.1. Rozwi zania maj ce na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensacj przyrodnicz negatywnych oddziaływa na rodowisko, mog cych by rezultatem realizacji planu Zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływa na rodowisko, mog cych by rezultatem realizacji planu, nast powa b dzie poprzez: promowanie działa maj cych na celu minimalizacj odpadów wytwarzanych i usuwanych z gospodarstw domowych (szczególn wag przykłada si m.in. do indywidualnego kompostowania biofrakcji – odpadów kuchennych i ogrodowych), rozwój selektywnej zbiórki i odzysku wybranych frakcji odpadów (opakowaniowych, nieopakowaniowych, gruzu budowlanego, odpadów wielkogabarytowych, biofrakcji), który w okresie docelowym wpłynie na zmniejszenie o około 23 % strumienia odpadów wymagaj cych przekształcania i unieszkodliwiania, minimalizacj emisji zanieczyszcze do rodowiska podczas mechanicznobiologicznej obróbki i poprzez zastosowanie wysokosprawnych technologii oraz zamkni tych instalacji (hermetyzacja fazy mechanicznej obróbki oraz zasadniczej fazy stabilizacji odpadów organicznych w zakładzie mechaniczno-biologicznym) z pełn kontrol emisji zanieczyszcze gazowych i pyłowych do powietrza atmosferycznego (uj cie i oczyszczanie gazów odlotowych), wód (uj cie, oczyszczanie i zagospodarowanie odcieków) oraz gleb (kontrola emisji pyłów i gazów), mo liwe wykorzystanie u ytecznych frakcji i „produktów” przetwarzania odpadów – kompostu (do nawo enia oraz poprawy struktury gruntów), stabilizatu (do rekultywacji terenów), frakcji grubej (do produkcji paliw alternatywnych), minimalizacj emisji do rodowiska zanieczyszcze ze składowiska poprzez ograniczanie ilo ci składowanych odpadów oraz składowanie wył cznie odpadów wcze niej sortowanych i przetworzonych w procesach mechaniczno149 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO biologicznych, co pozwoli na znacz ce zmniejszenie emisji gazów i odcieków ze składowisk oraz zmniejszenie ich uci liwo ci i zagro e dla ludno ci (zwłaszcza w wyniku zmniejszenia emisji odorów i emisji mikrobiologicznych do powietrza atmosferycznego, ograniczenie hałasu podczas transportu odpadów na składowisko oraz pracy maszyn na składowisku), selektywne zbieranie odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych i ich odr bne unieszkodliwianie w specjalnych instalacjach. Wymienione działania maj charakter dwutorowych działa prewencyjnych, chroni cych rodowisko przed zanieczyszczeniem tj.: zapobiegaj cych emisjom poprzez eliminacj wytwarzania i odzysk cz ci odpadów, znacz co ograniczaj cych emisje zanieczyszcze do rodowiska z planowanych instalacji poprzez odpowiednie rozwi zania organizacyjne i techniczne. 8.6.2. Rozwi zania alternatywne do zawartych w projekcie planu oraz uzasadnienie ich wyboru i metod oceny prowadz cej do tego wyboru Podczas prac nad planem gospodarki odpadami analizowano ró ne warianty organizacyjne i techniczne elementów planu. Szczególny nacisk poło ono na minimalizacj odpadów przeznaczonych do składowania oraz uzyskanie odpowiednich poziomów odzysku poszczególnych rodzajów odpadów. Przyj to kilka scenariuszy rozwoju gospodarki odpadami, które w warunkach powiatu wrocławskiego s mo liwe do zastosowania, dla optymalnego wyboru rozwi zania docelowego, bior c pod uwag wzgl dy techniczne i ekonomiczne. 8.6.3. Trudno ci wynikaj ce z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy Gospodarka odpadami komunalnymi jest dziedzin rozwijaj c si dynamicznie w krajach UE, jednak znacznie wolniej w Polsce. Odmienny jest skład i wła ciwo ci odpadów komunalnych oraz efektywno gospodarowania nimi w Polsce i w innych krajach europejskich (zwłaszcza najbardziej rozwini tych krajach UE), sk d pochodzi wi kszo danych dotycz cych nowych rozwi za technologicznych i technicznych instalacji gospodarki odpadami, a tak e ich oddziaływania na rodowisko. Dost pno danych krajowych jest jeszcze stosunkowo mała, ze wzgl du na krótki okres do wiadcze w realizacji i eksploatacji nowych zakładów gospodarowania odpadami. Z tego wzgl du, przyj te warto ci wska ników oceny dla nowych rozwi za gospodarki odpadami s prób adaptacji dost pnych danych do warunków lokalnych (kraju i województwa dolno l skiego). 8.6.4. Metody zastosowane przy sporz dzaniu analizy Niniejsza analiza ma charakter ogólny. Dotyczy oceny zmian oddziaływania na rodowisko w wyniku rozwoju systemu gospodarki odpadami jako cało ci. Bazuje ona na ocenie zmniejszania lub eliminacji okre lonych emisji zanieczyszcze do rodowiska w efekcie zasadniczych zmian gospodarowania odpadami, tj.: podj cia prób minimalizacji wytwarzania odpadów, wprowadzenia na szersz skal selektywnej zbiórki okre lonych u ytkowych frakcji odpadów do odzysku, selektywnej zbiórki i recyklingu organicznego odpadów biologicznie rozkładalnych, wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych i ich wydzielenia do unieszkodliwiania w odr bnych instalacjach, 150 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO mechaniczno-biologicznej obróbki odpadów przed składowaniem, składowania odpadów wcze niej przekształconych biologicznie, stopniowego ograniczania liczby eksploatowanych składowisk zamykanie składowisk nie spełniaj cych wymaga . poprzez Podstaw do oceny uci liwo ci instalacji gospodarki odpadami s dane dost pne w literaturze, jak i pochodz ce z własnych bada oraz obserwacji autorów opracowania. Ta skala oceny jest wystarczaj ca na etapie sporz dzania planu, gdy daje zasadniczy pogl d na skuteczno proponowanych działa w aspekcie ekologicznym. 8.6.5. Przewidywane metody analizy realizacji projektowanego dokumentu Realizacja planu podlega co dwa lata ocenie, a sprawozdanie z tej oceny przedkładane jest radzie powiatu przez zarz d powiatu. Plan wymaga aktualizacji nie rzadziej ni co 4 lata. Tak wi c plan gospodarki odpadami nie jest dokumentem opracowywanym jednorazowo, lecz podlega okresowej weryfikacji i aktualizacji. W szczególno ci monitorowane b dzie osi ganie celów strategicznych (krótkoterminowych) zało onych w planie. 8.6.6. Mo liwe transgraniczne oddziaływania na rodowisko Projekt planu nie zawiera rozwi za , które mogłyby prowadzi do transgranicznych oddziaływa emisji zanieczyszcze z projektowanych instalacji gospodarki odpadami. 151 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO 9. ZASADY MONITOROWANIA ZAMIERZONYCH CELÓW I OCENY REALIZACJI Opracowanie planu gospodarki odpadami nie jest aktem jednorazowym, jest to proces z natury rzeczy ci gły, w którym uzyskiwane efekty i zmiany uwarunkowa wymuszaj odpowiednie korekty. Projekt planu powiatowego, przed ostatecznym przyj ciem przez rad powiatu, podlega opiniowaniu przez zarz d województwa oraz organy wykonawcze gmin z terenu powiatu. Wraz z realizacj planu, z biegiem czasu pojawia si b d nowe zadania, a skre la trzeba b dzie te, które ju zrealizowano lub, które w inny sposób utraciły aktualno . W tej sytuacji, szczególnie wa ne jest staranne monitorowanie - ledzenie zarówno post pów w realizacji celów planu, jak i potrzeby wprowadzania do niego nowych idei i rozwi za . Potrzeba ta wynika b dzie, zarówno z nowych wymaga prawa, ju unijnego, w dziedzinie gospodarki odpadami, jak i pozyskiwania nowych danych oraz rozwoju nowych rozwi za technicznych, technologicznych i organizacyjnych zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Monitorowanie realizacji planu ma umo liwi ocen prawidłowo ci i efektywno ci działa oraz sprawne i elastyczne reagowanie na zmiany. Analiza powinna odbywa si w dwóch płaszczyznach, obejmuj cych ewolucj sytuacji wewn trznej powiatu wrocławskiego oraz zmiany zachodz ce w otoczeniu powiatu. Samorz d powiatowy, odpowiadaj cy za realizacj polityki rozwoju na poziomie powiatu, jest zobowi zany do wprowadzenia systemu monitorowania. Zarz d powiatu ma obowi zek opracowa co dwa lata sprawozdanie z realizacji planu powiatowego i przedkłada je radzie powiatu. Wykonawc takiego sprawozdania mo e by grupa robocza powołana przez zarz d powiatu. Przedmiotem sprawozdania powinna by ocena realizacji postawionych w planie powiatowym celów szczegółowych, jako ciowych i ilo ciowych, dotycz cych zarówno zagadnie organizacyjnych, jak i technicznych – odniesionych do wymaganych stopni przetwarzania odpadów, odzysku i unieszkodliwiania, realizacji planowanych obiektów, prowadzonej edukacji społecznej. Sprawozdanie mo e zawiera tak e informacje dotycz ce spodziewanych zmian w nowych wymogach prawnych, zało eniach podstawowych itp., co b dzie powodowa konieczno aktualizacji planu i jego weryfikacji. Sprawozdanie powinno w szczególno ci ocenia i podsumowywa krótkoterminowy (4-letni) plan działania z ocen stopnia wykonania szczegółowych zada . Niezale nie od bie cych 2-letnich sprawozda z realizacji planu, art. 14 ustawy o odpadach [i] przewiduje weryfikacj planu przynajmniej raz na cztery lata. Weryfikacja mo e oznacza tylko aktualizacj planu lub te całkowit jego przebudow , je li zmiany, jakie zaszły w okresie od jego opracowania s znacz ce. Weryfikacji podlega cały plan, tj. podstawowe warunki i zało enia rozwoju gospodarki odpadami, dane wyj ciowe – bilanse ilo ciowe i jako ciowe odpadów wraz ze ródłami ich wytwarzania, opis istniej cej sytuacji – zmienionej w wyniku realizacji planu krótkoterminowego, program długoterminowy oraz analiza oddziaływa . Nowy plan gospodarki odpadami powinien zweryfikowa postawione w poprzednim planie cele i zadania oraz oceni stan ich realizacji. Je li wykonanie planu odbiega od zało e , nale y rozwa y ich ewentualn modyfikacj oraz zaproponowa takie rodki działania, które wpłyn na wy sz wykonalno zada nowego planu. Konieczna jest tu krytyczna ocena przyj tych wcze niej zało e oraz rodków ich realizacji. 152 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO Szczególne znaczenie dla monitoringu realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami ma wojewódzka baza danych o odpadach, prowadzona przez marszałka województwa. Baza ta oparta jest na informacjach dostarczanych marszałkowi województwa w postaci zbiorczych zestawie danych: o rodzajach i ilo ci odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urz dzeniach słu cych do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, z wyodr bnieniem składowisk odpadów oraz instalacji do termicznego przekształcania odpadów, o komunalnych osadach ciekowych, z wyszczególnieniem składu i wła ciwo ci osadów oraz miejsc ich stosowania, o gospodarce olejami odpadowymi, z wyszczególnieniem ilo ci odpadów olejowych poddanych odzyskowi i unieszkodliwionych. Oprócz tych danych, obowi zkiem zbierania i przetwarzania, w celu prowadzenia wojewódzkiej bazy danych dotycz cej wytwarzania i gospodarowania odpadami obj te s tak e nast puj ce informacje: dotycz ce liczby wydanych decyzji i wpisów do rejestru w zakresie gospodarowania olejami odpadowymi, rejestr wydanych decyzji w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami wraz z zestawieniem rejestrów posiadaczy zwolnionych z obowi zku uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalno ci w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, plany gospodarki odpadami, z uwzgl dnieniem zakresu planu i terminów kolejnych etapów opracowywania planu. Odr bna baza danych dotyczy ponadto gospodarki odpadami opakowaniowymi. Zakres pierwszej weryfikacji planu powiatowego b dzie stosunkowo szeroki, gdy jak nale y s dzi , do tego czasu nast pi weryfikacja krajowego i wojewódzkiego planu gospodarki odpadami i ich urealnienie, szczególnie w zakresie ustanowionych celów i terminów ich osi gni cia w odniesieniu do selektywnej zbiórki oraz recyklingu poszczególnych frakcji odpadów. Jednym z najbardziej istotnych elementów aktualizacji i weryfikacji planu powiatowego b dzie u ci lenie bilansów odpadów wytwarzanych, odzyskiwanych i unieszkodliwianych na podstawie informacji z wojewódzkiej bazy danych o odpadach, która do tego czasu b dzie ju funkcjonowa . Dla oceny efektywno ci gospodarowania odpadami w ramach planu powiatowego zaproponowano wska niki ilo ciowe i jako ciowe, które wymienia si poni ej. liczba mieszka ców (liczba gospodarstw domowych) obj tych odbieraniem odpadów w stosunku do całkowitej liczby mieszka ców (gospodarstw domowych) powiatu lub jego wydzielonych cz ci, %, jednostkowa ilo wytwarzanych i odbieranych odpadów komunalnych, kg/Ma, ilo wytworzonych odpadów z działalno ci gospodarczej, przeliczona na mieszka ca powiatu, kg/Ma, ilo wytworzonych odpadów niebezpiecznych z działalno ci gospodarczej, przeliczona na mieszka ca, kg/Ma, iloraz masy odpadów komunalnych składowanych do odpadów wytworzonych, %, iloraz masy odpadów z działalno ci gospodarczej składowanych do wytworzonych, %, iloraz masy odzyskiwanych odpadów komunalnych do masy odpadów wytwarzanych, %, jednostkowe nakłady inwestycyjne na gospodark odpadami, zł/Ma, ocena zaanga owania mieszka ców w projekty minimalizacji odpadów, np. kompostowania przydomowego, 153 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO efektywno kampanii informacyjno-edukacyjnych gospodarowaniu odpadami, oceniana jako ciowo. o racjonalnym Warto ci tych wska ników nale y obliczy lub oceni w okresie rozpocz cia realizacji planu i nast pnie weryfikowa w odst pach np. dwuletnich na podstawie danych pochodz cych z baz informacyjnych o odpadach oraz informacji z innych ródeł, a tak e na podstawie badania opinii publicznej. 154 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU WROCŁAWSKIEGO WYKORZYSTANE MATERIAŁY [1] Krajowy Plan Gospodarki Odpadami. Monitor Polski z 2003 r., Dz.U. nr 11, poz. 159. [2] Strategia gospodarki odpadami komunalnymi Dolnego l ska. Marszałkowski Województwa Dolno l skiego, Wrocław, kwiecie 2003. [3] Poradnik powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami. Ministerstwo rodowiska oraz DANCEE, Warszawa, 2002. [4] Rocznik statystyczny województwa dolno l skiego 2002. Urz d Statystyczny we Wrocławiu, 2002. [5] Sprawozdanie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z realizacji selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych za rok 2002 na podstawie danych przekazanych przez gminy województwa dolno l skiego (nr O -OP 3a) [6] Raport o stanie rodowiska w województwie dolno l skim w roku 2002; WIO we Wrocławiu, Wrocław 2003 [7] Przegl dy ekologiczne składowisk w: Brze ciu (gm. órawina), Bielawie (gm. Długołeka), So nicy (gm. K ty Wr.), Stró y (gm. Mietków), Strzegomianach (gm. Sobótka), Cieszycach (gm. Kobierzyce), Ratowicach (gm. Czernica) Urz d 155
