Struktura dokumentu
advertisement
Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki SPIS TREŚCI 1 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki AUDYT TURYSTYCZNY MIASTA ŁEBY WRAZ Z KIERUNKAMI ROZWOJU TURYSTYKI ............................. 1 1 WPROWADZENIE ................................................................... 5 1.1. METODOLOGIA PRAC PART S.A. .................................................. 5 2 ANALIZA UWARUNKOWAŃ ZEWNĘTRZNYCH ORAZ TRENDÓW – UWARUNKOWANIA RYNKOWE ROZWOJU ŁEBY ............................................... 7 2.1. 2.2. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE ................................................. 7 TRENDY W TURYSTYCE ............................................................... 10 3 UWARUNKOWANIA GEOGRAFICZNOPRZESTRZENNE .................................................................... 19 3.1. ANALIZA POŁOŻENIA GEOGRAFICZNEGO ..................................... 19 4 ANALIZA WALORÓW TURYSTYCZNYCH .................... 22 4.1. 4.2. 4.3. ANALIZA WALORÓW NATURALNYCH ........................................... 22 ANALIZA WALORÓW ANTROPOGENICZNYCH ............................... 25 IMPREZY ...................................................................................... 27 5 ANALIZA ZAGOSPODAROWANIA TURYSTYCZNEGO ............................................................... 30 5.1. INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNA ............................................... 30 6 OCENA AKTYWNOŚCI MARKETINGOWEJ W ZAKRESIE TURYSTYKI ................................................. 41 6.1. ELEMENTY PROMOCJI .................................................................. 41 7 ANALIZA DOMINUJĄCYCH FORM TURYSTYKI......... 46 7.1. 7.2. 7.3. TURYSTYKA POBYTOWA, WYPOCZYNKOWA ................................ 46 TURYSTYKA KRAJOZNAWCZA I AKTYWNA .................................. 47 TURYSTYKA AKTYWNA I KWALIFIKOWANA................................. 47 8 ANALIZA SWOT .................................................................... 48 9 WNIOSKI Z WARSZTATÓW, ANALIZ I KONSULTACJI EKSPERCKICH ...................................... 51 9.1. 9.2. 9.3. ATUTY – WYRÓŻNIKI MIASTA ...................................................... 51 ZIDENTYFIKOWANE PROBLEMY I BARIERY ROZWOJU .................. 54 OKREŚLENIE NAJBLIŻSZYCH DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z ROZWOJEM TURYSTYKI – PODZIAŁ OBOWIĄZKÓW .................... 55 SEGMENTACJA – OKREŚLENIE DOCELOWYCH GRUP TURYSTÓW .................................................................................. 56 ANALIZA POSTRZEGANIA MIASTA ............................................... 58 POZYCJONOWANIE MIASTA ......................................................... 60 DEFINICJA, ANALIZA I OCENA SCENARIUSZY ROZWOJOWYCH (WIZJI TURYSTYCZNEGO ROZWOJU ŁEBY) ................................... 61 9.4. 9.5. 9.6. 9.7. 2 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 10 ROZWINIĘCIE WYBRANYCH SCENARIUSZY ORAZ PROPOZYCJE ELEMENTÓW ROZSZERZAJĄCYCH OFERTĘ TURYSTYCZNĄ ŁEBY ......................................................................................... 64 10.1. 10.2. ROZWÓJ WYBRANYCH SCENARIUSZY ROZWOJOWYCH (WIZJI) ..... 64 PROPOZYCJE ELEMENTÓW ROZSZERZAJĄCYCH OFERTĘ TURYSTYCZNĄ ŁEBY ................................................................... 68 3 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Niniejsze opracowanie zostało przygotowane na zlecenie Urzędu Gminy Miejskiej Łeby przez zespół Polskiej Agencji Rozwoju Turystyki S.A. w składzie: 1. Jacek Debis 2. Katarzyna Wyszogrodzka 3. Patrycja Soegijanto-Janiszewska 4. Adam Mikołajczyk 5. Joanna Grudzińska-Saja Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A. istnieje na polskim rynku inwestycji turystycznych od roku 1993. Celem Spółki jest pomoc w tworzeniu i realizacji projektów wspierających rozwój infrastruktury turystycznej w Polsce. Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A. jest liderem na polskim rynku usług inwestorskich w turystyce, w tworzeniu markowych produktów turystycznych, inicjowaniu i kreowaniu nowoczesnych procesów inwestycyjnych. Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A. to najlepszy partner w inwestycjach turystycznych w Polsce. Zapraszamy do współpracy Polska Agencja Rozwoju Turystyki S.A. ul. Stawki 2 00-193 Warszawa tel. (0 22) 860 67 79/80 fax (0 22) 860 67 82 www.part.com.pl [email protected] 4 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 1 Wprowadzenie Turystyka jest jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin gospodarki. Wiele krajów i regionów, dążąc do rozwoju społeczno-gospodarczego, wykreowało i rozwinęło markowe produkty turystyczne, które będą głównym motorem dla popytu turystycznego w XXI wieku – popytu w znacznej części europejskiego. Opracowanie Programu Rozwoju Produktu Turystycznego i Kreacji Marki dla Miasta Łeby jest kolejnym etapem w tworzeniu konkurencyjnego wizerunku miasta. Wsparcie rozwoju turystyki poprzez umiejętne integrowanie różnych dziedzin gospodarki miejskiej będzie stanowiło istotny czynnik zapłonowy, sprzyjający rozwojowi miasta. Główny nacisk podczas budowania produktów turystycznych położony zostanie na wykreowanie atrakcyjnego wizerunku miasta, zachęcającego turystę do wypoczynku. Istotną funkcją programu jest także inspirowanie i wskazanie głównych kierunków działań w obszarze turystyki, w tym dla środowisk społecznych i twórczych aktywnie uczestniczących w tworzeniu konkurencyjności turystycznej miasta. 1.1. Metodologia prac PART S.A. PART S.A. funkcjonuje na polskim rynku usług doradczych dla sektora turystyki już od jedenastu lat. Kilka lat temu firma zainicjowała nowatorski sposób traktowania procesów rozwoju turystyki w Polsce poprzez tworzenie kompleksowych rozwiązań projektowych. Ich istota polega na zespoleniu działań inwestycyjnych z kreowaniem atrakcyjnych produktów turystycznych, zarówno na poziomie ogólnopolskim, jak i w odniesieniu do regionów, gmin czy miast. Nowy sposób myślenia o rozwoju polskiej turystyki dotyczy pomysłów na kreację i sprzedaż gotowych produktów i usług. Inwentaryzacja walorów obszaru, tworzenie produktów turystycznych, kreowanie wizerunku miejsca, budowa ofert, pakietowanie usług oraz kreacja i promocja marki to nowoczesne i niezbędne elementy realizacji kompleksowych projektów turystycznych. Na potrzeby tych zadań PART S.A. stworzyła nowatorską, unikalną w skali kraju metodologię i programy autorskie, m.in.: Audyt Turystyczny®, Atrakcyjny Region®, Strategię Rozwoju Turystyki i Produktów Turystycznych. Pierwszym etapem w procesie konstruowania Strategii Rozwoju Turystyki jest opracowanie Audytu Turystycznego®. Audyt turystyczny® jest autorską metodą PART S.A. w zakresie analizy zasobów turystycznych i środowiskowych danego regionu. Stanowi ocenę potencjału turystycznego, w tym walorów turystycznych (naturalnych 5 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki i antropogenicznych), bazy noclegowej i gastronomicznej, infrastruktury paraturystycznej, potencjału ludzkiego, a także działalności w zakresie promocji i komunikacji. Audyt, jako narzędzie badawczo-analityczne stanowi podstawę do rozpoczęcia dalszych prac nad rozwojem produktu turystycznego i kreacją marki. Drugi etap jest etapem strategiczno-produktowo-operacyjnym. Bazuje on na metodologii Atrakcyjnego Regionu® oraz Audytu Turystycznego® i jest kompleksowym programem rozwoju turystyki na danym obszarze. Proces ten ma na celu przekształcenie anonimowych miejsc na mapie kraju w wyróżniające się obszary atrakcyjne turystycznie, regiony znane, przyciągające turystów nie tylko ofertą wypoczynku, ale zróżnicowanym, przemyślanym programem wydarzeń, imprez i produktów. Każdy z tych elementów wpływa na całość wizerunku miejsca, mając swój istotny wkład w budowę silnej marki turystycznej miasta. Etap ten określa także docelowe segmenty rynku. Rozwiązania te prowadzą do wydłużenia sezonu turystycznego i wyróżnienia najciekawszych walorów miejsca, a co za tym idzie zwiększenia liczby turystów i wpływów z turystyki. 6 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 2 Analiza uwarunkowań zewnętrznych oraz trendów – uwarunkowania rynkowe rozwoju Łeby Analiza uwarunkowań rozwoju turystyki na danym obszarze daje możliwości oceny szans rozwoju tego sektora, biorąc pod uwagę obecnie panujące warunki. Uwarunkowania mają zarówno charakter rekomendacji pod adresem poszczególnych dziedzin rozwoju turystyki, jak i ustaleń ogólnych, przenikających z innych dziedzin. 2.1. Uwarunkowania zewnętrzne Uwarunkowania globalne (międzynarodowe) i krajowe; Uwarunkowania ogólnogospodarcze; Uwarunkowania polityczne i prawne. 2.1.1. Uwarunkowania globalne (międzynarodowe) i krajowe Na zmiany w uwarunkowaniach rozwoju turystyki będą wpływały elementy różnych obszarów otoczenia tej dziedziny, w tym najnowsze trendy i tendencje (zarówno światowe, jak i europejskie oraz krajowe) związane ze zwiększeniem wymiaru czasu wolnego i mobilności jednostki oraz zwiększonymi wymaganiami klientów, nowymi motywami podróżowania oraz zmieniającym się otoczeniem społecznogospodarczym. Następuje zmiana modelu życia i charakteru konsumpcji większości społeczeństw, co przekłada się na obecny kształt i funkcjonowanie rynku turystycznego. Tendencje te są wyrazem zmiany systemu wartości bogatszych społeczeństw, które będą dyktować kierunki zmian w przyszłości. Tempo rozwoju gospodarki krajów europejskich stanowi dosyć istotny czynnik warunkujący rozwój wielu form turystyki w Polsce, a obecny zastój gospodarczy takich krajów jak Niemcy czy Francja odbija się niekorzystnie na polskim sektorze turystycznym (mniej przyjazdów turystów, mniejsze wydatki na osobę). Na świecie spodziewane jest zmniejszenie udziałów wyjazdów związanych z wypoczynkiem w mieście, głównie na skutek rosnącego zainteresowania turystyką aktywną. Stanowi to pewną sugestię do 7 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki rozwoju oferty dla turystów krajowych i zagranicznych, w tym w oparciu o sporty wodne (żeglarstwo, windsurfing, itp.). Spodziewany jest wzrost dochodów realnych ludności, co spowoduje większe zainteresowanie turystyką (w tym droższymi, elitarnymi formami) oraz wzrost średnich wydatków na turystykę na osobę. Wzrosną potrzeby turystów w zakresie oferty kulturalnej oraz atrakcji (ożywianie muzeów, atrakcje nocne i wieczorne, oferty uczestniczące, zagospodarowywanie obiektów zabytkowych na cele kulturalne). Wzrosną wymagania turystów w stosunku do ułatwień i udogodnień (w tym infrastrukturalnych) np. darmowe miejsca parkingowe, zintegrowane wypożyczalnie sprzętu sportowego, nowoczesne systemy informacji i rezerwacji, karty turystyczne, punkty węzłowoprzesiadkowe. Wzrosną wymagania turystów w zakresie oferty gastronomicznej, głównie w zakresie różnorodności i zróżnicowania cenowego. Rośnie znaczenie kuchni regionalnych i potraw lokalnych (np. tawerny rybne). Istotną rolę może odegrać aktywizacja wypoczynku weekendowego, wzrost tego rodzaju wyjazdów powinien wpłynąć także na rozwój turystyki aktywnej i kulturowej. Wzrośnie oferta usług pro-turystycznych i okołoturystycznych, w tym wycieczek fakultatywnych, przewozów turystycznych, pakietów turystycznych. Integracja Polski z Unią Europejską wymusi poprawę stanu dróg, przejść granicznych, a także rozwój terminali pasażerskich, (w tym autobusowych, morskich, lotniczych), co może przyczynić się do zwiększenia ruchu turystycznego na terenie Polski. Globalny rozwój sieci informacyjnych, w tym Internetu, poprawi dostępność informacji oraz możliwość planowania wyjazdów indywidualnych (rezerwacja on-line). Rośnie wykorzystanie mediów w promocji turystyki (kulturowej, aktywnej, przyrodniczej), w tym aktywność promocyjna największych ośrodków turystyki w kraju i Europie. Rośnie rola pakietów turystycznych – oferowanych przez sieci turystyczne, hotele, biura podróży (nocleg + atrakcje, oferta rozrywkowa, kulturalna itd.) Wzrośnie rola marek miejsc oraz pojedynczych imprez i wydarzeń wpływających na wizerunek i aktywizowanie ruchu turystycznego. Oczekuje się, iż turyści w wyjazdach nadmorskich i nad jeziora coraz większą uwagę zaczną przywiązywać do aktywnych form spędzania czasu, w tym form specjalistycznych (np. skutery wodne, narty wodne, windsurfing, kitesurfing, bojery, motolotnie itp.). Rośnie znaczenie specjalistycznych ośrodków typu SPA (farmy piękności, farmy zdrowia), świadczących, obok klasycznych zabiegów przyrodoleczniczych, także specjalistyczne usługi w zakresie 8 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki kosmetologii, chirurgii plastycznej, terapii alternatywnych (np. aromaterapii, koloroterapi choreoterapii). Rośnie moda na turystykę zdrowotną i profilaktyczną – uzdrowiska wzbogacają i rozwijają swoją ofertę o nowe usługi i produkty, uwzględniając zmieniające się oczekiwania i preferencje klientów, cena pobytu zawiera najczęściej pakiet komplementarnych usług i atrakcji. Występuje tendencja do łączenia różnych form turystyki aktywnej (rowerowej, pieszej, konnej, wodnej) w formie szlaków kombinowanych oraz z turystyką przyrodniczą i kulturowokrajoznawczą. Oczekuje się wzrostu potrzeb w stosunku do dodatkowej oferty rekreacyjno-wypoczynkowej, szczególnie nieuzależnionej od pogody, w tym rośnie znaczenie centrów sportowych (hale, boiska, pływalnie kryte), aquaparków oraz oferty kulturalno-rozrywkowej. Oczekuje się wzrostu zainteresowania ośrodkami biznesowymi w zabytkowych pałacach, zamkach i dworkach, głównie ze względu na elitarność oraz unikalność tych miejsc. Zmiana preferencji przy wyborze destynacji turystycznej – większe zainteresowanie produktem turystycznym niż państwem turystycznym. Potrzeba podróży turystycznych jako sposobu na odreagowanie stresu. Wzrost aktywności turystycznej osób starszych – konieczność wykreowania oferty dla tego segmentu turystów, zwłaszcza zagranicznych. Tworzenie przychylnego klimatu do rozwoju turystyki poprzez dążenie do zachowania walorów środowiska naturalnego i krajobrazu kulturowego oraz przestrzeganie zasady zrównoważonego rozwoju. 2.1.2. Uwarunkowania ogólnogospodarcze Wysokie bezrobocie w Polsce może wpłynąć na ograniczenie skłonności wyjazdów turystycznych wśród znaczącej grupy mieszkańców kraju (ok. 20%) lub zmianę preferencji w kierunku tanich form wypoczynku na miejscu. Zła kondycja gospodarcza kraju wpływa hamująco na skalę wyjazdów turystycznych. Silna złotówka może wpływać na rosnący popyt w zakresie tanich wyjazdów zagranicznych. Kontynuowanie procesów prywatyzacji oraz pozyskiwanie sponsorów jest szansą na podniesienie konkurencyjności i dostosowanie do wymogów rynku podstawowej infrastruktury turystycznej, w tym bazy noclegowej i gastronomicznej. Akces Polski do Unii Europejskiej spowoduje swobodny przepływ ludności, skrócenie procedur na granicy, co powinno zwiększyć napływ turystów z zagranicy. 9 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Nasila się tendencja do rozwoju społeczno-gospodarczego regionów poprzez rozwój turystyki. 2.1.3. Uwarunkowanie polityczne i prawne Prowadzona polityka turystyczna państwa, nastawiona jest na tworzenie silnego ekonomicznie, zorientowanego na rynek sektora turystycznego, opartego na prywatnej własności i inicjatywie, mogącego sprostać konkurencji na rynku międzynarodowym oraz zdolnego utrzymać popyt na turystykę krajową. Działalność Polskiej Organizacji Turystycznej zorientowanej na promocję oraz tworzenie pozytywnego wizerunku Polski w dziedzinie turystyki w kraju i za granicą, stwarza warunki współpracy organów administracji rządowej i samorządowej oraz organizacji zrzeszających przedsiębiorców z dziedziny turystyki. Podnoszenie konkurencyjności polskiej oferty turystycznej na rynku międzynarodowym i krajowym będzie następowało poprzez wdrażanie rządowego programu „Strategia rozwoju turystyki w latach 20012006” z wyszczególnionymi obszarami wsparcia: turystyka biznesowa, turystyka miejska i kulturowa, turystyka na terenach wiejskich, turystyka rekreacyjna, aktywna i specjalistyczna, turystyka przygraniczna i transgraniczna. Integracja z Unią Europejską zwiększy możliwości pozyskiwania i wykorzystywania środków strukturalnych na cele stricte turystyczne oraz infrastrukturę paraturystyczną. Podniesienie jakości usług, ujednolicenie przepisów oraz dostosowanie norm i standardów w dziedzinie turystyki po przystąpieniu do Unii Europejskiej jest szansą na rozwój polskiego rynku turystycznego. Następuje poprawa skuteczności działania i promocji, zarządzania i koordynowania działań w zakresie turystyki poprzez uporządkowanie struktury organów państwa związanych z turystyką. Tendencja do tworzenia Lokalnych Organizacji Turystycznych, jako organu inicjującego rozwój turystyki oraz pozyskującego środki finansowe (w tym z UE) jest szansą na skuteczniejsze wdrażanie programów turystycznych. 2.2. Trendy w turystyce Turystyka krajowa; Turystyka na świecie; Turystyka w Europie; 10 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Trendy w turystyce. 2.2.1. Turystyka krajowa Ostatnie lata były dla krajowego ruchu turystycznego niezbyt przyjazne: po stosunkowo dobrych latach do roku 1999 następował stały spadek uczestnictwa Polaków w podróżach. Powodów było kilka: wzrost cen krajowych usług turystycznych, wzrost zainteresowania spędzaniem wakacji zagranicą, dostępność cenowa wyjazdów zagranicznych (duża konkurencja na rynku ofert, wysoki kurs złotówki w stosunku do euro i dolara), a nawet gwarancja dobrej pogody, szczególnie na południu Europy. Z analiz finansowych wynikało, iż średnio zamożnego Polaka stać było raczej na wyjazd z rodziną do Włoch czy Chorwacji, niż na spędzenie urlopu nad Bałtykiem. Znaczącą przyczyną był także spadek aktywności turystycznej naszych rodaków. Rok 2002 przyniósł pewna poprawę – wzrost podróży krajowych (krótko- i długookresowych) o ok. 2%. Jednak w roku 2003 nastąpiło kolejne załamanie rynku podróży: zarówno krajowych jak i zagranicznych. Tabela 1 Uczestnictwo Polaków w wyjazdach turystycznych wg rodzaju podróży (% populacji w wieku 15 i więcej lat). Rodzaj podróży 1999 2000 2001 2002 2003 36 34 32 33 32 42 37 34 35 31 Krajowe ogółem 59 55 51 53 50 Zagraniczne 14 15 14 14 11 Krajowe i zagraniczne 63 60 56 57 54 Krajowe długookresowe Krajowe krótkookresowe Źródło: Badania Instytutu Turystyki Z przeprowadzonych analiz ruchu turystycznego Polaków wynika, że jedna trzecia podróży to wyjazdy długookresowe (obejmujące 5 dni i więcej), pozostała część (2/3) to podróże krótkookresowe obejmujące 2 do 4 dni. Zarówno w podróżach krótko-, jaki długookresowych obserwuje się sezonowość, przy czym znaczna część wyjazdów odbywa się w okresie letnim. Nie obserwuje się w tym względzie większych zmian, choć rok 2002 przyniósł 2% wzrost krótkich podróży w okresie letnim. Tabela 2 Sezonowość krajowych podróży długookresowych (w % ogółu podróży) Wiosna 1999 2000 2001 2002 16 13 13 12 11 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Lato 53 57 61 61 Jesień 16 16 14 15 Zima 15 14 12 12 Źródło: Badania Instytutu Turystyki Tabela 3 Sezonowość krajowych podróży krótkookresowych (w % ogółu podróży) 1999 2000 2001 2002 Wiosna 24 22 22 21 Lato 37 36 36 38 Jesień 23 24 24 24 Zima 16 18 18 17 Źródło: Badania Instytutu Turystyki Aktywność turystyczną można również analizować pod względem grup wiekowych. I tak najaktywniej uczestniczą w krajowym ruchu turystycznym osoby w wieku 15-24 lata – 45%, następnie – 25-34 lata – 40%, 35-44 lata – 35%, 45-54 lata – 29%, 55-64 lata – 25% i osoby powyżej 65 roku życia – 17%. Największą grupę uczestników turystyki stanowią jednak dzieci i młodzież do 14 lat. Na przestrzeni ostatnich lat udział tej grupy wiekowej w ruchu turystycznym utrzymuje się na poziomie ok. 50%. Równie istotny jest podział wg miejsca zamieszkania turystów, co nieodłącznie wiąże się z poziomem zamożności. Najliczniejsza grupa korzystająca z oferty krajowej to mieszkańcy miast powyżej 100 tysięcy obywateli (w roku 2002 - 62%). Najrzadziej z wyjazdów korzystają mieszkańcy wsi (43%). W 2002 roku 52% Polaków wcale nie wyjechało na urlop z powodu braku pieniędzy. Potwierdza to, że skierowanie oferty turystycznej do mieszkańców największych miast w Polsce ma szansę powodzenia, ponieważ to właśnie stamtąd wywodzi się największa grupa turystów. Jednym z istotnych elementów w analizie ruchu turystycznego jest również rodzaj zakwaterowania wybierany przez turystów, dający obraz, w jakim kierunku powinien iść rozwój infrastruktury turystycznej w regionie. Jak pokazują wyniki badań, turyści coraz częściej rezygnują z noclegów w hotelach na rzecz pensjonatów czy pokoi gościnnych. W przypadku podróży krótkookresowych najbardziej popularne są noclegi u rodziny lub znajomych. Wykres 1 Kierunki krajowych wyjazdów długookresowych (%) 12 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Źródło: Badania Instytutu Turystyki Wykres 2 Kierunki krajowych wyjazdów krótkookresowych (%) Źródło: Badania Instytutu Turystyki Przeciętne wydatki polskiego turysty na wyjazdy długoterminowe w 2002 roku wyniosły: przed podróżą przeciętnie 205 zł, a podczas wyjazdu 374 zł. Dla podróży krótkookresowych wartości te przedstawiają się odpowiednio: przed podróżą 87 zł, a podczas wyjazdu 121 zł. Ze względu na panujący w Polsce klimat, nadal najpopularniejszą porą roku na wyjazdy długookresowe jest lato (okres wakacji szkolnych). Dlatego też głównym celem takich wyjazdów jest wypoczynek i turystyka. Niestety, ściśle określona sezonowość znacznie ogranicza możliwości rozwoju turystyki krajowej. Jednakże wiele regionów ma szerokie możliwości stworzenia oferty całorocznej lub choćby przedłużenia sezonu, co przełożyłoby się na wzrost aktywności turystycznej Polaków (np. wyjazdy weekendowe, wyjazdy tematyczne, turystyka aktywna), zwiększenie liczby osób odwiedzających region, a co za tym idzie – miałoby przełożenie na rozwój gospodarczy regionu. Rozwój turystyki krajowej otwiera wiele możliwości rozwoju gospodarczego, tak w skali poszczególnych regionów, jak i w skali całego kraju. Tendencje w turystyce światowej wyraźnie pokazują stojące przed tym sektorem szanse i sugerują konieczność jego aktywizacji. 13 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Wzrost zainteresowania podróżami krajowymi (spadek zainteresowania szczególnie dalekimi podróżami zagranicznymi), wzrost przewagi transportu lądowego nad lotniczym (podróże samochodem lub pociągiem), wzrost zainteresowania aktywnym uczestnictwem w różnych formach ruchu turystycznego (aktywny wypoczynek, odchodzenie od biernych form uczestnictwa w imprezach i wydarzeniach itp.), wysoka pozycja miast jako celów wyjazdów (pobyty weekendowe, podróże służbowe, podróże tematyczne) – to tylko niektóre argumenty przemawiające za turystyką krajową. Prognozy krajowego ruchu turystycznego do roku 2007 przedstawia poniższy wykres. Wykres 3 Liczba podróży turystycznych mieszkańców Polski wraz z prognozą do 2007 r. WNIOSKI Morze stanowi jeden z wiodących kierunków letnich wyjazdów wypoczynkowych. Najliczniejszą grupę uczestników turystyki krajowej stanowią dzieci, młodzież i ludzie młodzi do 24 lat, a następnie osoby aktywne zawodowo. Zmiana rodzaju zakwaterowania podczas letnich wyjazdów – rezygnacja z noclegów w hotelu na rzecz pensjonatów i kwater prywatnych – rozwój kameralnej bazy noclegowej o odpowiednim standardzie. Konieczność odejścia od typowej sezonowości nadmorskiego kurortu, poprzez stworzenie oferty całorocznej na bazie posiadanych walorów i rozwoju odpowiedniej infrastruktury. 14 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Wzrost zainteresowania podróżami krajowymi i wzrost rywalizacji pomiędzy miejscowościami o podobnych walorach turystycznych, jest motorem kreatywnych działań zmierzających do podniesienia konkurencyjności miasta. 2.2.2. Turystyka na świecie Obserwuje się stopniowy wzrost liczby podróży międzynarodowych w stosunku do kryzysowego roku 2000. Wzrost liczby podróży w Europie był nieco mniejszy niż średnia światowa, a najlepszy rozwój zanotowano w Europie Środkowej i Wschodniej (2002/2001: +3,9%). W 2002 roku łączny popyt turystyczny na świecie wyniósł około 4,26 bln USD (w 2001 r. – 4,17 bln, a w 2000 r. – 4,3 bln USD). W 2002 r. w skali całego świata przemysł związany z turystyką i podróżami przyczynił się do wytworzenia 3,74% PKB (Produktu Krajowego Brutto) – 1122 mld USD. W okresie 2003-2013 roku spodziewany jest wzrost tego wskaźnika do 3,8%. W przemyśle turystycznym w 2002 r. znalazło zatrudnienie 67,4 mln osób (2,66% ogółu miejsc pracy). Szacuje się, że do 2013 r. zatrudnienie wzrośnie do 83,9 mln osób – 2,85%; wzrost ten jest mniejszy niż wcześniej zakładano. WTTC szacuje, że w 2002 r. łączny popyt turystyczny w Unii Europejskiej wyniósł ok. 1,36 bln USD. W okresie do 2013 r. można się spodziewać wzrostu do ok. 2,84 bln USD. W 2002 r. przemysł związany z turystyką i podróżami w krajach UE przyczynił się do wytworzenia 4,2% Produktu Krajowego Brutto – 357 mld USD. W okresie 2003-2013 r. spodziewany jest wzrost tego wskaźnika do 4,4%. W europejskim przemyśle turystycznym w 2002 r. znalazło zatrudnienie 7,5 mln osób (4,5% ogółu miejsc pracy). Szacuje się, że do 2013 r. zatrudnienie wzrośnie do 8,4 mln osób (4,8%). Liczba zatrudnionych w szeroko rozumianej gospodarce turystycznej wyniosła w 2002 r. – 20,83 mln (12,56%). 2.2.3. Turystyka w Europie Analizując dane statystyczne dotyczące ruchu turystycznego w Europie można zaobserwować zachodzące w ostatnim okresie następujące zjawiska: W 2002 r. mieszkańcy Europy (wliczając dzieci) odbyli 415 mln podróży zagranicznych z przynajmniej jednym noclegiem, o 2% więcej niż w poprzednim roku. 15 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Wzrasta rola sprzedaży oferty turystycznej za pośrednictwem systemów komputerowych (Internetu). Liczba noclegów wzrosła o 3% (4,0 mld), co oznacza, że pobyty uległy dalszemu wydłużeniu – średni czas zagranicznej podróży mieszkańca Europy w 2002 r. wyniósł 9,6 nocy. W mniejszym stopniu wzrosły łączne wydatki Europejczyków na zagraniczne podróże, osiągając sumę 323 mld Euro, co oznacza wzrost o 1% w stosunku do 2001 r. Ponad dwie trzecie podróży podejmowano w celach wakacyjnorekreacyjnych – 293 mln podróży, i nastąpił wzrost w stosunku do roku poprzedniego o 3%. Liczba podróży służbowych i biznesowych ponownie spadła o 6%, a liczba odwiedzin krewnych lub znajomych wzrosła o 2%. W 2002 r. największy udział w rynku podróży zagranicznych – mimo spadku liczby wyjazdów na rzecz turystyki krajowej – mieli Niemcy (23%). Następni na rynku są Brytyjczycy (16%), Francuzi (7%), Holendrzy (6%), Włosi (5%), Szwajcarzy i Belgowie (po 4%), oraz Szwedzi, Rosjanie i Hiszpanie (po 3%). 2.2.4. Trendy w turystyce 1. Starzenie się społeczeństwa niesie następujące konsekwencje dla turystyki: wzrost popytu na jakość, wygodę i bezpieczeństwo, wzrost popytu na łatwy transport, wzrost popytu na spokojniejsze obiekty rozrywkowe, wzrost popytu na produkty dla osób podróżujących pojedynczo, większy popyt w miesiącach przed i po sezonie, w marketingu należy mniej podkreślać wiek a bardziej komfort. 2. Spadek liczby osób przypadających na jedno gospodarstwo (wyższy dochód do dyspozycji oraz większa siła nabywcza) – konsekwencje dla turystyki: zwiększenie popytu na „małe przyjemności”, zwiększenie popytu na produkty specjalistyczne nabywane pod wpływem impulsu, wyższy poziom zainteresowania imprezami zimowymi, zwiększenie popytu na krótkie wyjazdy w okresach wcześniej niepreferowanych. 3. Wzrost świadomości zdrowotnej – konsekwencje dla turystyki: 16 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki spadek popytu na wakacje wyłącznie o charakterze „słońce – plaża”, wzrost zainteresowania aktywnym wypoczynkiem, wzrost popytu na produkty związane z odnową biologiczną. 4. Podnoszenie się poziomu średniego wykształcenia – wpływ na turystykę: wzrost popytu na produkty specjalistyczne, bardziej widoczna rola elementów sztuki, kultury i historii w planowaniu wyjazdów turystycznych, zapotrzebowanie na lepsze i bardziej kreatywne przekazywanie informacji. 5. Wzrost roli sieci informatycznych w zdobywaniu informacji oraz nabywaniu usług turystycznych – konsekwencje dla turystyki: coraz częstsze samodzielne komponowanie wakacji z dostępnych w sieci produktów oraz bezpośrednie rezerwacje przez Internet, malejąca rola biur podróży w organizowaniu wyjazdów, rosnąca rola marketingu miejsc turystycznych jako kluczowego czynnika zainteresowania regionem, dostęp do oferty turystycznej przez internet będzie wpływał na coraz późniejsze dokonywanie rezerwacji. 6. Szerszy dostęp do szybkobieżnych pociągów oraz rosnąca liczba tanich przewoźników – wpływ na turystykę: częściej będą wybierane łatwo dostępne i niedrogie destynacje na krótkie pobyty (dużą rolę odgrywać będą organizowane poza sezonem turystycznym imprezy), zwiększy się popyt na krótkie pobyty w regionach miejskich, odchodzenie od podróżowania samochodami prywatnymi (wzrastające obciążenie dróg) na rzecz podróży pociągami, wybór celu podróży uzależniony będzie od dostosowania rozkładów podróży do potrzeb turystów. 7. Wzrost ilości czasu wolnego będzie wpływał na zmniejszenie środków finansowych na pojedyncze wyjazdy – konsekwencje dla turystyki: rosnąca potrzeba na tanie produkty, rezygnacja z jednego dłuższego urlopu na rzecz kilku krótszych wyjazdów. 8. Wzrost znaczenia indywidualnych potrzeb w korzystaniu z oferty turystycznej – wpływ na turystykę: 17 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki wzrost zapotrzebowania na kameralne zakwaterowanie, spadek popytu na w pełni zorganizowane wycieczki, konieczność wprowadzania oferty wyróżniającej się na rynku, konieczność specjalizacji oferty turystycznej, dostosowywanie się do indywidualnych potrzeb i zainteresowań poszczególnych turystów, trend „powrót do podstaw” skutkować będzie wyborem prostszych wakacji. Powyższe trendy wyraźnie ukazują zmieniające się tendencje, nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Ich analiza, pozwoli na właściwe wyznaczenie kierunków dalszego rozwoju turystycznego miasta Łeby. 18 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 3 Uwarunkowania geograficznoprzestrzenne Prace nad Audytem Turystycznym® konsultanci PART S.A. rozpoczęli od analizy uwarunkowań geograficzno-przestrzennych miasta. Podjęta została próba określenia wpływu położenia Łeby na rozwój turystyczny miasta, głównie pod kątem dostępności komunikacyjnej jako elementu mogącego silnie oddziaływać na decyzje turystów, co do przyjazdu do danego miejsca. 3.1. Analiza położenia geograficznego Miasto Łeba położone jest w województwie pomorskim, pomiędzy jeziorami Łebsko i Sarbsko, u ujścia rzeki Łeby do morza. Zajmuje obszar 15 km² w środkowej części wybrzeża. Liczba mieszkańców to około cztery tysiące osób. Miasto znajduje się przy drodze krajowej nr 214, w odległości 110 km od Gdańska, 30 km od Lęborka i 60 km od Słupska. Głównym elementem decydującym o atrakcyjności turystycznej Łeby jest położenie nad wybrzeżem Bałtyku oraz w otulinie Słowińskiego Parku Narodowego. Łeba utrzymuje się głównie z rybołówstwa i turystyki. Dzięki swojemu położeniu i malowniczości stała się popularnym, nadmorskim ośrodkiem wypoczynkowo-turystycznym. Rysunek 1 Położenie Łeby Źródło: Opracowanie własne na podstawie serwisu internetowego www.pilot.pl 19 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 3.1.1. Analiza dostępności komunikacyjnej Możliwość dojazdu do danego miejsca jest jednym z istotniejszych czynników wpływających zarówno na atrakcyjność inwestycyjną, jak i turystyczną miasta. Ocena dostępności komunikacyjnej została opracowana m.in. w oparciu o położenie w stosunku do dróg samochodowych oraz położenie w stosunku do dróg kolejowych. Łeba znajduje się wśród szeregu turystycznych miejscowości usytuowanych wzdłuż wybrzeża. Niestety dostępność komunikacyjna jest bardzo ograniczona. Miasto nie leży przy żadnej z głównych polskich dróg tranzytowych, a komunikacja samochodowa oparta jest jedynie o drogę krajową nr 214. Komunikacja drogowa Wiodącą rolę w komunikacji drogowej – w kontekście rozwoju turystyki – odgrywają drogi krajowe i wojewódzkie, stanowiące dogodne połączenie z innymi, ważnymi regionami kraju. Do Łeby można dojechać jedynie drogą krajową nr 214. Ponadto istnieje kilka dróg lokalnych (np. do Nowęcina, do Żarowskie, do Rąbki), które służą głownie lokalnej społeczności. Pełnią one również rolę wspierającą dla wewnętrznego ruchu turystycznego, ułatwiając przemieszczanie się pomiędzy najważniejszymi atrakcjami Łeby i okolic. W czasie sezony turystycznego na drodze Lębork – Łeba występują bardzo duże utrudnienia w ruchu spowodowane zwiększoną liczbą pojazdów na tym krótkim odcinku drogi. Łeba posiada połączenia autobusowe (PKS oraz busy prywatne) z Lęborkiem (co 30 min.) oraz Słupskiem, z przesiadką w Lęborku. W sezonie autobusy PKS kursują także do Łodzi, Warszawy, Wejherowa, Gdyni oraz Pucka. Niezbyt rozbudowana sieć drogowa oraz mała ilość połączeń autobusowych sprawia, że miasto jest stosunkowo trudno dostępne dla mieszkańców z centralnej i wschodniej Polski. Komunikacja kolejowa Sieć bezpośrednich połączeń kolejowych Łeby z innymi miastami Polski jest słabo rozwinięta. Przez Łebę przebiega jedna linia kolejowa. Przez cały rok realizowane są połączenia z większymi miastami w Polsce. Jednak większość połączeń wymaga jednej, dwóch a nawet trzech przesiadek. Miasto posiada bezpośrednie połączenia kolejowe jedynie z Wejherowem, Wrocławiem, Gdańskiem i Warszawą. Niestety wszystkie bezpośrednie połączenia są sezonowe, jedynie połączenie z Lęborkiem funkcjonuje przez cały rok. WNIOSKI Słabo rozwinięta sieć drogowa. Zbyt mała ilość połączeń PKP i PKS. 20 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Trudności dojazdu do miasta w sezonie. Brak bezpośrednich połączeń PKP z większymi miastami w Polsce poza sezonem letnim. Brak pasażerskiego ruchu morskiego. 21 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 4 Analiza walorów turystycznych Analiza walorów turystycznych miasta pozwoli określić i ocenić podstawowy potencjał turystyczny miejsca. Analizie zostaną poddane te walory miasta, które obecnie przyciągają turystów oraz te, które mogą intensyfikować ruch turystyczny w przyszłości, a także wskazywać pewne powiązania między tymi walorami oraz zaproponować efektywniejsze ich wykorzystanie. 4.1. Analiza walorów naturalnych Podczas analizy walorów naturalnych Łeby konsultanci PART zidentyfikowali wiele elementów, które mogą determinować i wpływać na rozwoju turystyki w mieście. Z analiz wynika, że najbardziej znanym i najbardziej eksploatowanym jest Słowiński Park Narodowy. Pewne możliwości turystycznej aktywizacji wykazują także: przepływająca przez miasto rzeka Łeba, jezioro Łebsko i jezioro Sarbsko. Dodatkowym elementem jest specyficzny nadmorski klimat. Słowiński Park Narodowy Słowiński Park Narodowy (SPN) usytuowany jest na wybrzeżu środkowym, na Nizinie Gardneńsko-Łebskiej. Park został utworzony 1 stycznia 1967 roku. Jego nazwa pochodzi od ludności kaszubskiej – Słowińców, która kiedyś zamieszkiwała m.in. teren dzisiejszego parku. Swoim zasięgiem SPN obejmuje odcinek wybrzeża od Rowów do Łeby, jeziora: Łebsko, Gardno, Dołgie Wielkie i Dołgie Małe oraz przylegające do nich lasy. Powierzchnia Słowińskiego Parku Narodowego to 18 247 ha. Dzięki swoim niepowtarzalnym walorom w 1977 roku park został zaliczony przez UNESCO do Światowej Sieci Rezerwatów Biosfery. Park udostępniony jest dla turystów przez cały rok, jednak poruszać można się tylko po wyznaczonych szlakach. Wielkość ruchu turystycznego w 2003 roku wynosiła 169570 osób, natomiast w latach poprzednich: 2002 – 1518441. W porównaniu z 2002 rokiem oraz latami poprzednimi, liczba odwiedzających SPN wciąż wzrasta. Na zmotoryzowanych turystów czeka pięć zagospodarowanych parkingów. W roku 2003 przyjęły one łącznie: 1578 autokarów, 24063 samochodów osobowych, 130 mikrobusów, 23 motocykle, natomiast w roku 2002 statystyka jest następująca: 1328 autokarów, 66 mikrobusów, 15612 samochodów osobowych, 21 motocykli. 1 Na podstawie sprzedanych biletów wstępu. 22 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Słowiński Park Narodowy stanowi dla odpoczywających w Łebie i regionie turystów atrakcyjną możliwość spędzenia czasu. Na obszarze parku utworzone zostały następujące rezerwaty: „Mierzeja” Gardneńsko-Łebska – rezerwat wydmowo-leśny, „Żarnowska” – rezerwat krajobrazowo-leśny, „Olszyna” – rezerwat leśny, „Bory Torfowe” – rezerwat glebowo-drzewostanowy, „Bielice” – rezerwat glebowy, „Kluki” – rezerwat leśny, „Moroszka” – rezerwat florystyczny, „Klukowe Buki” – rezerwat leśny, „Żarnowskie Lęgi” – rezerwat faunistyczny lęgów ptasich, „Klukowe Lęgi” – rezerwat faunistyczny lęgów ptasich, „Gardneńskie Lęgi” – rezerwat faunistyczny lęgów ptasich, „Ciemińskie Błota” – rezerwat faunistyczny lęgów ptasich. Wydmy W Słowińskim Parku Narodowym znajdują się unikatowe na skalę europejską – ruchome wydmy. Powstały one na skutek procesów geomorfologicznych oraz działalności Bałtyku. Wyrzucany na plażę piasek, osuszany jest przez słońce i wiatr, a następnie wywiewany dalej w głąb lądu. Największy obszar wydmowy znajduje się na Mierzei Łebskiej, a jego powierzchnia wynosi ok. 500 ha. Wydmy przenoszone wiatrem wędrują z szybkością 3-10 m w ciągu roku a ich wysokość osiąga ponad 30 m n.p.m. Zasypują one wszystko, co napotkają na swojej drodze. Częstym widokiem są np. przysypane krzewy i drzewa. Z roku na rok wydmy zwiększają swoją powierzchnię jednocześnie tracąc nieco na wysokości. Zwierzęta i rośliny Słowiński Park Narodowy jest gigantycznym skupiskiem rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Charakterystyczny dla parku jest strefowy układ roślinności. Przebiega on równolegle od brzegu morskiego w głąb lądu. Flora roślin naczyniowych liczy ok. 850 gatunków, z których 50 podlega ochronie gatunkowej. Wśród drzew dominuje sosna. Oprócz niej rosną też świerki, modrzewie, buki, dęby. Ogółem na terenie parku potwierdzono występowanie 46 zespołów roślinnych. Wśród roślinności możemy natknąć się na: - piaskownicę zwyczajną, - wydmuchrzyca piaskowa, 23 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki - mikołajek nadmorski, - rosiczkę, - wrzos, - rukwiel nadmorską, - honkenię piaskową, - storczyka plamistego. Słowiński Park Narodowy jest zamieszkiwany przez wiele gatunków ptactwa. Stwierdzono tu 257 gatunków, w tym 150 gatunków lęgowych. Na bogactwo ptaków na tym terenie wpływa także położenie na trasie wiosennych i jesiennych przelotów. Na terenie parku występują: rybołów, orzeł bielik, czarny bocian, kruk, dzięcioł, myszołowy, różne gatunki sów, mewy, łabędzie, perkozy, kaczki, łyski, rybitwy. Na obszarach przyległych do jezior (mokradłach) znajdują dobre warunki bytowania: bataliony, kuliki, bekasy, żurawie. Zimą można spotkać ptaki z dalekiej północy np. różne gatunki kaczek (lodówki), tracze, łabędzie krzykliwe. Niedostępność terenu sprawia, że w ciągu prawie całego roku ptactwo znajduje tu miejsce do gniazdowania czy wypoczynku w czasie przelotów. Wśród ssaków liczne są jelenie, sarny, dziki, jenoty i zające. Na plaży można czasami zauważyć foki, ale niestety bardzo rzadko. Jeziora Brzegi jezior położonych w parku są płaskie i porośnięte trzcinami. Wędrujące wydmy wraz z płytkimi przymorskimi jeziorami stanowią osobliwość na skalę europejską. Ekosystemy wodne zajmują prawie 55% powierzchni parku. Największymi jeziorami znajdującymi się na tereni gminy Łeba są: Jezioro Łebsko – powierzchnia 7140 ha, maksymalna głębokość 6,3 m. Jezioro powstało dzięki mierzei, która stopniowo odcięła dawną zatokę od morza; jezioro należy do SPN. Jezioro Sarbsko – powierzchnia 652 ha, głębokość maksymalna 3,2 m. Sarbsko jest typowym jeziorem przymorskim ze słabo rozwiniętą linię brzegową. Ma ono postać rynny wydłużonej na linii wschód-zachód. Jezioro połączone jest z Bałtykiem przez potok Chełst oraz z Jeziorem Łebsko przez Łebę. Jezioro Dołgie Wielkie – powierzchnia 156 ha. I klasa czystości. Typ jeziora - lobeliowe, przymorskie, płytkie, leży w zlewni typowo leśnej. Jezioro nie posiada źródeł zanieczyszczenia wód. Niestety roślinność jeziora powoduje jego szybkie zarastanie; jezioro należy do SPN. Jeziora znajdujące się na terenie Parku wyłączone są z ruchu turystycznego za wyjątkiem trasy żeglugowej Łeba-Kluki na jeziorze Łebsko, gdzie prowadzony jest przewóz turystów łodzią o napędzie elektrycznym oraz obszarów przybrzeżnych we wschodniej i południowowschodniej części jeziora Łebsko, gdzie dopuszczalne uprawianie 24 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki żeglarstwa (małe żaglówki i łodzie). W 2003 roku po jeziorze Łebsko przewieziono 12221 osób, a w 2002 – 11630. Jezioro Sarbsko jest znaną bazą windsurfingu; można tu także wędkować. Rzeka Łeba Przez teren parku i miasto Łebę przepływa rzeka Łeba. Powierzchnia dorzecza Łeby to 1801 km² a jej długość wynosi 117 km. Łeba jest rzeką pobrzeża bałtyckiego, płynącą przez pojezierze kaszubskie i pobrzeże słowińskie. Wypływa z terenów na zachód od Kartuz, ze źródła położonego 170 m n.p.m. koło wsi Borzestowo w okolicach Chmielna. Uchodzi do Bałtyku koło miasta Łeby. Wody rzeki posiadają III klasę czystości. Walory klimatyczne Łeba leży w strefie klimatycznej o wyjątkowych walorach zdrowotnych. Mikroklimat miasta wpływa na wzmocnienie układu odpornościowego, zwłaszcza poza sezonem letnim. Klimat Łeby ma charakter morski, z cechami przejściowymi między kontynentalnym a wybitnie morskim. Wywołuje pozytywne reakcje ludzkiego organizmu i poprawę samopoczucia. Klimat zawdzięcza swoje właściwości lecznicze zawartości soli i jodu w powietrzu oraz dużemu nasłonecznieniu. Wiatr, który wieje w Łebie zwiększa dynamikę zmian atmosferycznych, które powodują większe falowanie morza i rozpylanie soli i jodu w powietrzu. Jest to klimat wybitnie bodźcowy, leczniczy. Leczy się tu m.in. choroby układu oddechowego (astma), choroby skóry (łuszczyca), choroby układu ruchu oraz krążenia (żylaki). Łebski klimat wspomaga także leczenie chorób przemiany materii, otyłości, cukrzycy i nerwicy. Wnioski: Dużym atutem miasta, jest jego położenie w otulinie Słowińskiego Parku Narodowego. Unikatowe na skalę europejską ruchome wydmy. Położenie Łeby w strefie klimatycznej o wyjątkowych walorach zdrowotnych. Poprawiający się stan czystości wód. 4.2. Analiza walorów antropogenicznych Rolę wspomagającą walory naturalne stanowią walory antropogeniczne. Łeba, jako miejsce wypoczynkowe i uzdrowiskowe, nie budowała swojej pozycji turystycznej w oparciu o obecne w mieście historyczne budynki i pamiątki. Pomimo bogatej historii samego miasta nie ma tu wielu zabytków i reliktów z przeszłości. Wśród zabytków Łeby należy wymienić: 25 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Ruiny gotyckiego Kościoła Św. Mikołaja znajdujące się w pasie wydm nadmorskich. Ruiny są najstarszym obiektem, który jest pozostałością starej Łeby. Budowla ta znajdowała się w centrum dawnej osady. Ruiny leżą na zachód od miasta przy drodze do plaży, przy ulicy Turystycznej. Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP jest jednym z najważniejszych zabytków Łeby. Kościół pochodzi z 1683 roku. W roku 1763 dobudowano wieżę. We wnętrzu kościoła możemy podziwiać piękne barokowe wyposażenie. Warto zwrócić uwagę na obraz Matki Bożej, namalowany przez niemieckiego ekspresjonistę Maxa Pechsteina. Najstarszy dom z 1723 roku, znajduje się przy ulicy Kościuszki 86. Hotel Neptun z 1903 roku. Jest to dawny dom zdrojowy z początku XX w., uważany za perełkę łebskiej architektury. Usytuowany jest przy ulicy Sosnowej. Prace nad tą niesamowitą budowlą rozpoczęto w 1901 roku. Uroczyste otwarcie kurhausu nastąpiło w roku 1903. Obecnie obiekt jest w rękach prywatnych i został przekształcony w ekskluzywny hotel. Cmentarz Ewangelicki na ulicy Parkowej. Dostępne w mieście zabytki nie wpływają jednak w znaczący sposób na atrakcyjność turystyczną Łeby. Żaden z obiektów nie będzie w stanie samodzielnie generować ruchu turystycznego w mieście. Analizując walory antropogeniczne miasta można stwierdzić, że mogą one jedynie pełnić rolę wspierającą. Zabytki okolic Łeby: Wyrzutnia rakiet batalistycznych w Rąbce. Podczas II wojny światowej było to miejsce poligonu doświadczalnego, gdzie były testowane bomby przeciwlotnicze typu Rheintochter (córy Renu) i rakiety batalistyczne Rheinbote (posłaniec Renu). W latach 19431945 wystrzelono stąd około 84 rakiet bojowych. Następnie w latach 1967-74 działała tu Stacja Sondażu Rakietowego, w której przeprowadzano próby prototypów rakiet meteorologicznych. Stacja była jedyną w Polsce bazą startową rakiet badawczych. Obecnie mieści się tu muzeum „Wyrzutnia”. Latarnia morska Czołpino pochodzi z 1875 roku. Znajduje się w odległości 30 km od Łeby. Jej wysokość to 25,2 m. Latarnia położona jest ok. 1000 m od morskiego brzegu. Zabezpiecza ją siatka ornitologiczna, ze względu na położenie w rezerwacie przyrody. Z tarasu latarni roztacza się wspaniały widok na ruchome wydmy, które oddzielają jezioro Łebsko od morza. Obiekt jest udostępniony turystom przez cały sezon, od 1 maja. Latarnia morska Stilo została zbudowana w latach 1904-1906. Wysokość wieży to 33,4 m. Położona jest około 800 m na północ od wsi Stilo, w odległości ok. 1000 m od brzegu morza. Latarnia zbudowana jest ze stalowych elementów skręconych ze sobą za pomocą śrub. Konstrukcja jest jedną z 3 tego typu na świecie. Wieża pomalowana jest w trzy charakterystyczne poziome pasy: czerwony, 26 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki biały i czarny. Latarnia Stilo jest jedną z najbardziej nowoczesnych konstrukcji na polskim wybrzeżu. W sezonie letnim udostępniona jest turystom. Skansen w Klukach – położony na południowym brzegu jeziora Łebsko. Wioska jeszcze do pierwszych lat powojennych była zamieszkiwana przez Słowińców – kaszubskie plemię. W roku 1963 otwarto w Klukach muzeum – zagrodę słowińską. W przeciągu kilkunastu następnych lat wioskę powiększono o nowe zabytkowe zagrody. Najstarszym obiektem w muzeum jest chałupa Charlotty Kluck, pochodząca z XVIII wieku. Wnętrza chałupy mieszczą wystawę „Wokół kuchennego pieca”, pokazującą wszystko, co związane było z przygotowaniem pożywienia oraz robieniem zapasów. Na terenie muzeum znajduje się także dawny magazyn rybacki z łodziami, sieciami, siekierami do rąbania przerębli, kotwicami i innymi rybackimi przyrządami. Niedaleko magazynu znajduje się szałas rybacki. Skansen w Klukach jest miejscem godnym odwiedzenia. Wieża widokowa Rowokół znajduje się na największym w Słowińskim Parku Narodowym wzgórzu morenowym (115 m n.p.m.). Wzgórze to w średniowieczu było miejscem kultu pogańskiego. Następnie w XIII wieku zbudowano tu kaplicę św. Mikołaja. Góra była również swego rodzaju latarnią morską (palono tu ogniska, aby w ten sposób wskazywać drogę żeglarzom). Wieża jest dostępna dla zwiedzających od 1 maja do 30 września w godzinach 912. Z wieży rozpościera się wspaniały widok na okolicę. Kompleks pałacowy w Nowęcinie – położony jest nad jeziorem Sarbsko. Kompleks pałacowy rodu Wejherów pochodzi z końca XV wieku, następnie został rozbudowany w XVI i XX wieku. Pałacyk wybudowany został w stylu neogotyckim i położony jest na wzgórzu nie opodal brzegu jeziora. Malowniczości dodaje mu rosnący wokół starodrzew oraz zadbane zabudowania gospodarcze dawnego folwarku – obecnego ośrodka sportów konnych. W parku zlokalizowana jest XIX wieczna kaplica grobowa. Niestety sam pałac od dawna nie był remontowany i jest w bardzo złym stanie. 4.3. Imprezy Elementem wpływającym na wzrost przyjazdów turystycznych jest bogata oferta imprez i wydarzeń kulturalnych. Atrakcyjny kalendarz imprez odgrywa istotną rolę w budowaniu wizerunku miasta i okresowo wpływa na wzrost liczby przyjazdów. Rolę takiego kreatora ruchu turystycznego mogą jednak odgrywać jedynie wydarzenia cykliczne, o szerokiej promocji na docelowych rynkach odbiorców. W Łebie imprez organizowanych cyklicznie jest zaledwie kilka, co w znaczny sposób wpływa na atrakcyjność miasta. Tabela 4 Wykaz wybranych imprez Nazwa imprezy Miesiąc Miejsce 27 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Wieczór Trzech Króli Bibliotece Miejskiej w Styczeń Łeba Powiatowy Turniej Maj Dziecięcej Sztuki Recytatorskiej i Małych Form Teatralnych Łeba Dzień windsurfingu „Łeba Maj centrum windsurfingu Polski” Łeba Czarne Wesele Kluki Maj Mistrzostwa w Wędkarstwie Maj, czerwiec Polskim Łeba Centralne Obchody Dni Morza Czerwiec Łeba Regaty żeglarskie Słowiński” „Puchar Czerwiec Łeba VIII Regionalne Zawody w Czerwiec Skokach przez Przeszkody Łeba Święto Dorsza Czerwiec Łeba Międzynarodowe Mistrzostwa Czerwiec Polski w Windsurfingu Łeba Plener Malarzy Marynistów Czerwiec Łeba Koncerty szantowe Czerwiec, lipiec, sierpień Łeba Święto Łeby Lipiec Łeba w Lipiec Łeba Wyścigi Łodzi Pontonowych Lipiec Łeba Letnie Kursy Muzyczne Lipiec Łeba Konkurs Rzeźby w Piasku Sierpień Łeba żeglarstwie Sierpień Gran Prix Łeba Mistrzostwa polski siatkówce plażowej II Edycja deskowym Amatorów w Bieg po Złocistej Plaży Sierpień Festyn wrześniowy zakończenie lata Międzynarodowa Malarzy Zakończenie żeglarskiego VI Festiwal „Pomuchla” Łeba na Wrzesień Łeba Enklawa Wrzesień Łeba sezonu Październik Kulinarny Grudzień Wojewódzki Konkurs Szopkę Betlejemską na Grudzień Sylwester w Parku Miejskim Grudzień Łeba Łeba Łeba Łeba Źródło: Opracowanie własne PART S.A. Oprócz wymienionych powyżej imprez w Łebie organizowanych jest szereg mniejszych imprez, koncertów, przedstawień, festiwali, wystaw. Imprezy te, mogą stanowić jedynie atrakcyjną ofertę dla przybywających tutaj turystów, nie będą jednak same generowały ruchu turystycznego. Najciekawsze imprezy odbywają się w sezonie i są to głównie imprezy o charakterze kulturalnym i sportowym. Szczególnie imprezy żeglarskie 28 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki i windsurfingowe zyskują coraz większe znaczenie, istotnie wpływając na ruch turystyczny w okresie ich trwania. Wśród najciekawszych wydarzeń odbywających się w mieście, których temat predestynuje je do tego, aby przy odpowiedniej promocji i opracowaniu atrakcyjnej formy prezentacji, stały się magnesami przyciągającymi turystów do Łeby, należy wymienić: Międzynarodową Enklawę Malarzy – impreza odbywa się od 1995 roku. Wydarzenie to stało się miejscem spotkań artystów malarzy zarówno z kraju jak i ze świata. Impreza odbywa się raz w roku, każdego roku poświęcona jest innemu mistrzowi. „Czarne Wesele” – impreza odbywająca się w miejscowości Kluki w skansenie. Jest to coroczne wydarzenie folklorystyczne, trwające od 1do 3 maja. Można na niej m.in. wziąć udział w pieczeniu chleba, kopaniu torfu czy posłuchać kaszubskich melodii. W skansenie w Klukach, na przełomie lipca i sierpnia, przez dwa tygodnie trwa impreza, która ukazuje dawne życie Słowińców. Odbywają się wtedy różnego rodzaju pokazy rzemiosł i technik np. przędzenia, tkania, maglowania, prania dzwonem, technik ciesielskich, koszykarskich, garncarstwa, szycia sieci rybackich. Festiwal Kulinarny „Pomuchla” – odbywa się już od 1999 roku. Impreza jest swojego rodzaju konkursem kulinarnym potraw z dorsza oraz innych ryb. Międzynarodowe Mistrzostwa Polski w Windsurfingu – impreza odbywa się w sezonie letnim. Tygodniowy program imprezy przyciąga rzeszę turystów z całego świata. Należy pomyśleć o wykreowaniu jeszcze kilku imprez – hitów, które przyciągałyby turystów swoją oryginalną formą nie tylko w trakcie sezonu letniego. Przykładem takich wydarzeń mogą być: Festiwal Gwiazd w Międzyzdrojach, Piknik Country w Mrągowie, Festiwal Czterech Kultur w Łodzi. To imprezy, które sprawiły, że w trakcie ich trwania o tych miejscach mówi się w całej Polsce – zarówno w prasie jak i telewizji. WNIOSKI Bogaty kalendarz imprez kulturowych i sportowych. Lokalny charakter wielu wydarzeń. Brak imprezy – hitu, kształtującej wizerunek miasta i odgrywającej znaczącą rolę w jego promocji. 29 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 5 Analiza zagospodarowania turystycznego Rozwój turystyki, niezależnie od obszaru, jego walorów i atrakcji, jest w dużym stopniu uwarunkowany poziomem zagospodarowania turystycznego. Dobrze rozwinięta infrastruktura turystyczna i około turystyczna stymuluje ruch odwiedzających i decyduje o popularności danego miejsca. Jednakże zmieniające się tendencje w turystyce na całym świecie oznaczają zmianę preferencji i kryteriów wyboru miejsca wypoczynku. W ostatnich latach obserwuje się wzrost znaczenia turystyki aktywnej, czynnego wypoczynku, eko-turystyki itp. – jednym słowem odchodzi się od standardowych dwutygodniowych wczasów na plaży, tak niegdyś popularnych i powszechnie stosowanych. Ta zmiana spowodowała konieczność przemodelowania oferty turystycznej z „łóżko + stołówkowe jedzenie” na „ATRAKCJE + ATRAKCJE + ATRAKCJE + łóżko + jedzenie (i to ewentualnie)”. Niemniej jednak baza noclegowa i gastronomiczna nadal pełnią znaczącą rolę w rozwoju każdego rodzaju turystyki; a bez zachowania podstawowych standardów obowiązujących na świecie bardzo ogranicza się segment odwiedzających region turystów. Analiza stanu zagospodarowania obszaru objętego projektem pozwoli na dokładną ocenę jego zasobów i opracowanie atrakcyjnych produktów turystycznych będących w przyszłości turystyczną wizytówką Łeby. 5.1. Infrastruktura turystyczna Infrastruktura turystyczna i jej ocena to istotny element tworzenia profesjonalnych produktów turystycznych zarówno w skali dużego regionu jak i poszczególnych miast i miejscowości. W kontekście rozwoju turystyki należy ocenić elementy podstawowej bazy turystycznej (baza noclegowa i gastronomiczna) oraz szeroko rozumianą infrastrukturę uzupełniającą (szlaki turystyczne, ośrodki turystyki aktywnej, obiekty sportowo-rekreacyjne itp.). Ich stan obecny, jakość usług, oryginalność oraz możliwości rozwoju w znacznym stopniu determinują rozwój turystyki w regionie, wyznaczają kierunki kolejnych działań i pozwalają dotrzeć do wyznaczonych segmentów docelowych odbiorców produktów turystycznych. Nawet najbardziej atrakcyjny obszar nie zatrzyma turysty, jeśli ten nie znajdzie godnych warunków na nocleg, smacznego posiłku czy odpowiedniej infrastruktury pozwalającej wykorzystać atrybuty regionu. 30 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 5.1.1. Baza noclegowa Istniejąca w analizowanym Regionie baza noclegowa stanowi niezbędny element zagospodarowania turystycznego i ma kluczowe znaczenie dla rozwoju turystyki na danym obszarze. Łeba od lat cieszy się dużą popularnością jako nadmorska miejscowość wypoczynkowa. Dane GUS wykazują, że liczba zarejestrowanych obiektów noclegowych na terenie gminy w pierwszych dwóch latach XXI w. pozostaje raczej bez zmian: w 2000 roku było ich 80, w 2002 roku – 78. Daje to łączną liczbę miejsc noclegowych na poziomie 11.300, z czego 1.320 to miejsca zarejestrowane jako całoroczne. Natomiast z zebranych materiałów oraz danych zawartych na stronach internetowych wynika, iż w 2004 roku baza noclegowa Łeby jest o wiele bogatsza i zróżnicowana. Większość obiektów, przede wszystkim prywatnych, jest dostępna w okresie letnim (od maja do września). Przyczyną tego jest wciąż funkcjonująca ścisła sezonowość miejscowości nadmorskich. Wśród obiektów noclegowych należy wyróżnić kilka kategorii: 1. hotele / motele 2. ośrodki / domy wczasowe 3. ośrodki / domy wypoczynkowe 4. kwatery prywatne i pokoje gościnne 5. domki letniskowe 6. campingi i pola namiotowe Intensywny rozwój infrastruktury noclegowej na terenie miasta uwypuklił ciekawy podział Łeby: w zachodniej części miasta przeważają typowe ośrodki wczasowe (pamiętające niekiedy lata 70-te ubiegłego stulecia, ale odnowione i schludne) oraz campingi, natomiast wschodnia część została opanowana przez „sektor” prywatny – wille, kwatery prywatne, domy wypoczynkowe. Prowadzona przez Urząd Miasta ewidencja obiektów świadczących usługi hotelarskie dostarcza nam następujących danych: od sierpnia 1999 roku do lipca 2004 roku zostało zarejestrowanych: 35 obiektów w kategorii „ośrodek wczasowy”, dysponujących łącznie 3.524 miejscami noclegowymi (z czego ponad 30% to miejsca całoroczne) 231 obiektów w kategorii „pokoje gościnne” (w tym: kwatery prywatne), czyli 4.094 miejsca noclegowe w większości sezonowych (miejsca całoroczne to ok. 14%) 6 pól namiotowych na łączną liczbę miejsc – 250; oczywiście są to obiekty sezonowe 31 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki daje to 234 obiekty i 6.527 miejsc noclegowych w większości sezonowych. Z ewidencji UM wynika więc, że Łeba może przyjąć jednorazowo, w sezonie wakacji ponad 7,8 tysiąca turystów (to ponad 524 osoby na 1 km²). Wg kategoryzacji zgłoszono do Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku 1 hotel i 7 kempingów. W trakcie uzyskiwania kategoryzacji są obecnie 2 hotele, 1 pensjonat i 1 kemping. Zestawienia obiektów noclegowych prezentowane na kilku serwisach internetowych Łeby zawierają wiele innych obiektów (z danymi teleadresowymi i linkami), które oferują usługi noclegowe oraz programy dla grup zorganizowanych (m.in. wypoczynek dzieci i młodzieży). W serwisie internetowym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego zamieszczona jest informacja, że Łeba posiada 10 tysięcy miejsc noclegowych, z czego 4 tysiące to miejsca na campingach i polach biwakowych. Szacuje się jednak, że w sezonie miejsc noclegowych jest nawet do czterech razy więcej. Dokładne wyliczenie nie jest jednak możliwe, ponieważ wielu prywatnych właścicieli nie rejestruje swojej działalności. Istnieją zatem trzy różne, w każdym przypadku wiarygodne, źródła danych dot. bazy noclegowej gminy Łeba, co utrudnia sporządzenie pełnego, kompleksowego zestawienia. Rosnące wymagania współczesnych turystów, tak zagranicznych jak i polskich, wywarły ogromny wpływa na poziom oferowanych obecnie usług noclegowych. Znaczna większość obiektów, niezależnie od kategorii czy właściciela, spełnia podstawowe standardy oferty turystycznej – pokój z własnym, pełnym węzłem sanitarnym. Obiekty sezonowe, które podczas okresu urlopowego muszą zarobić na tzw. „martwy sezon” i zapewnić sobie obłożenie na kolejny rok, przyciągają klientów schludnością, czystością i estetycznym umeblowaniem, choć nie zawsze nowym i nowoczesnym. Jest także kilka obiektów bardziej ekskluzywnych, a co za tym idzie odstępujących nieco ceną od pozostałych ofert. Należy do nich m.in.: 1) Neptun – Zamek na Plaży (1903 r.) – usytuowany na skarpie, nad samym morzem kameralny obiekt posiada 35 pokoi i apartamentów, wszystkie z widokiem na morze, łazienkami i stylowym umeblowaniem. Do dyspozycji gości jest restauracja, kawiarnia, night club, „Leśna Chata” – stylizowana wiata z grillem, odkryty basen z barem i tarasem słonecznym, kort tenisowy, salon kosmetyczny. W szczycie sezonu (lipiec – sierpień) cena pokoju dwuosobowego kształtuje się od 425 PLN do 605 PLN (w cenę wliczone jest śniadanie). 2) Hotel Gołąbek – nowo wybudowany obiekt położony przy kanale Chełst, 1 km od morza; posiada 96 miejsc noclegowych w pokojach z łazienkami, TV sat i telefonem; do dyspozycji gości jest sala konferencyjna (do 35 miejsc), sauna, solarium; restauracja specjalizuje się w daniach kuchni śródziemnomorskiej i polskiej – 32 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki szczególnie w daniach z ryb bałtyckich. W ścisłym sezonie (lipiecsierpień) cena pokoju 2-osobowego wynosi 280 - 330 PLN (w cenie śniadania). Dla porównania: w sezonie letnim koszt noclegu w pokoju z łazienką, czyli domu wypoczynkowym czy na kwaterach, bez wyżywienia oscyluje między 20 a 60 PLN za osobę. I nadal taka forma pobytów, nie tylko w Łebie, jest najbardziej popularna. Większe ośrodki wypoczynkowe, w celu przedłużenia sezonu, przygotowują dodatkowe oferty pobytów szkoleniowych, biznesowych czy specjalistycznych (np. zdrowotnych czy rehabilitacyjnych). Można tu wymienić: 1) Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Damroka – oprócz miejsc hotelowych Ośrodek organizuje wczasy, szkolenia, konferencje, obsługuje wycieczki. 2) Wodnik – 232 miejsca noclegowe oraz sale konferencyjne (50 i 140 miejsc) umożliwiają organizację szkoleń, konferencji, spotkań biznesowych; jako jedyny w Łebie, „Wodnik” oferuje wczasy odnowy biologicznej SPA (zabiegi wyszczuplające i korygujące sylwetkę, odtrucia organizmu, poprawa kondycji, zabiegi relaksacyjne) oddając do dyspozycji Centrum Urody i Zdrowia „Afrodyta”. 3) Zespół Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy Mazowsze – obiekt dysponuje 250 miejscami noclegowymi w wygodnym, dobrze urządzonych pokojach z łazienkami; jest przystosowany do obsługi osób niepełnosprawnych; w całorocznej ofercie „Mazowsza” są wczasy rodzinne i zdrowotne, turnusy rehabilitacyjne, wypoczynek świąteczny i weekendowy, szkolenia i konferencje. Ofertę turnusów rehabilitacyjnych i zdrowotnych posiada także O.W. „Lech” i „Górnik”. Z roku na rok rozszerza się oferta wynajmu domków letniskowych. Są to prywatne obiekty (zwykle kilka domków na ogrodzonym terenie), w pełni wyposażone, mogące pomieścić do 6 osób. Jest to doskonała forma wypoczynku dla grup składających się z kilku rodzin – wynajęcie domków letniskowych gwarantuje przebywanie w sobie tylko znanym i dobranym gronie. Nadal bardzo popularną formą pobytów nad morzem są campingi i pola namiotowe. Jest ich w Łebie 7, choć w sezonie letnim niektórzy właściciele posesji udostępniają swoje trawniki amatorom noclegów pod namiotami. Urząd Marszałkowski Woj. Pomorskiego podaje liczbę 4 tyś. jako ilość miejsc na campingach i polach biwakowych. Cieszy fakt, że rosnące wymagania, co do standardu pobytów dały o sobie znać także i na polach namiotowych i campingowych. Zadbany teren, dostęp do potrzebnych mediów, czyste i estetyczne sanitariaty, dodatkowa oferta 33 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki gastronomiczna i sportowa – taki stan obiektu z pewnością przyciąga i zachęca turystów. Wśród pozostałych obiektów świadczących usługi noclegowe należy wymienić cztery schroniska młodzieżowe, w tym PTSM i PTTK. Od wielu lat swego rodzaju problem stanowi w Łebie ściągalność tzw. opłat klimatycznych. Niestety ta kwestia nie jest przez władze uregulowana, m.in. nie ma informacji, na jakie cele w danym roku środki z opłat klimatycznych będą przeznaczone. Brak precyzyjnych zasad wnoszenia opłat klimatycznych oraz określenia osobnym paragrafem w budżecie miasta, znacznie utrudnia egzekwowanie należności. A przecież są to dodatkowe pieniądze dla miasta. I to nie małe. PODSUMOWANIE: Łeba dysponuje bardzo dobrze rozwiniętą i zróżnicowaną bazą noclegową, mogącą sprostać wymaganiom każdej grupy wczasowiczów. Wiele obiektów jest przystosowanych do wypoczynku rodzin z dziećmi, bogatą ofertę noclegów znajdą w Łebie ludzie młodzi, są także ciekawe programy pobytów kolonijnych dla dzieci i młodzieży. Niewiele jest natomiast obiektów hotelarskich. Pod względem cen Łeba nie odbiega od pozostałych miejscowości nadmorskich, proponując noclegi praktycznie na każdą kieszeń. Także standard oferowanych usług jest zadawalający i spełniający podstawowe wymogi współczesnej turystyki, dorównując standardom europejskim. 5.1.2. Baza gastronomiczna Baza gastronomiczna jest drugim, obok bazy noclegowej, podstawowym elementem zagospodarowania turystycznego. W Łebie duże znaczenie mają usługi świadczone przez indywidualnych restauratorów. Istotne, szczególnie w aspekcie działań promocyjnych, są obiekty gastronomiczne oferujące kuchnię regionalną lub miejscowe specjały. Jednakże jest ich w mieście niewiele. W przypadku nadmorskich miejscowości typowo wypoczynkowych, nieco mniejsze znaczenie mają usługi gastronomiczne oferowane przez gestorów bazy noclegowej, czyli usługa kompleksowa łącząca nocleg z wyżywieniem. Serwowanie trzech posiłków dzienne o wyznaczonych porach, ogranicza nieco swobodę korzystania z plaży i innych uciech dostępnych w mieście. Poza tym większą atrakcją jest możliwość skosztowania świeżej ryby prosto z rusztu, niż ograniczenie się do stołówkowych zestawów, nierzadko mało urozmaiconych. Oczywiście wszystkie ośrodki wczasowe oraz większość domów wypoczynkowych, pensjonatów a nawet kwater prywatnych posiada restauracje, stołówki czy jadalnie, gdzie serwowane są tzw. domowe posiłki. Wielu wczasowiczów chętnie korzysta kuchennych udostępnianych aneksów kuchennych do przygotowania własnych posiłków. W miejscowościach wypoczynkowych nadal funkcjonują tzw. zakłady zbiorowego żywienia, czyli ogólnie dostępne stołówki i jadłodajnie, w których można wykupić posiłki. 34 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Niestety nie jest to zbyt oryginalny sposób żywienia, choć z pewnością wygodny i tani. Spośród dostępnych w Łebie restauracji rekomendowane są restauracje w hotelach i ośrodkach, m.in. „Wodnik”, „Gołąbek”, „BD” i „Neptun”; restauracja przy pensjonacie „Bosman” oferuje typową kuchnię polską, natomiast restauracja „Marina” specjalizuje się w daniach z owoców morza. W restauracji przy pensjonacie „Angela” można spróbować specjałów kuchni kaszubskiej. Wśród zakładów gastronomicznych oferujących wyśmienitą kuchnię rybną trzeba wymienić także Pub „Wiking”. W sezonie letnim oblegane są smażalnie ryb. Jest ich w Łebie około 10, choć z pewnością nie wszystkie zostały wymienione w dostępnych materiałach. Świeża ryba z porannego połowu, z frytkami i surówką, po przystępnej cenie – to niewątpliwie stały element wypoczynku nad morzem. Liczną grupę zakładów gastronomicznych stanowią bary. Są to przeważnie lokale sezonowe, na świeżym powietrzu, serwujące dania z grilla lub popularne dania „na szybko” (placki ziemniaczane, pierogi, naleśniki, hamburgery). Rosnąca w całej Polsce popularność tzw. chat grillowych ma także swoje odzwierciedlenie w Łebie. Kilka już funkcjonuje i cieszy się sporym obłożeniem. Choć lokal w stylu góralskim gryzie się nieco ze charakterem nadmorskiego kurortu. Swoistym „spécialité” większości polskich miejscowości wypoczynkowych stała się… pizza – danie proste, w miarę szybkie i bardzo lubiane, choć nie bardzo polskie. Także w Łebie jest coraz więcej pizzerii. Najczęściej wymieniane są cztery: „Top-Bar-Pizzeria”, „Honotu”, bar-pizzeria „Ambrosia” i „Mandragora”. Po sutym posiłku czy długim spacerze, można odetchnąć w jednej z kilku kawiarni (w tym także kafejki internetowe, bez których wielu nie mogłoby się obyć nawet na urlopie) lub skusić się na słodkie wyroby cukierni i lodziarni. Te ostatnie są także nieodłącznym elementem krajobrazu nadmorskiego kurortu, oferując jagodzianki, pączki i lody o rozmaitych smakach. Natomiast wieczorem zapełniają się puby i bary, gdzie serwowane jest zimne piwo i drinki; można także coś przekąsić. Czas w pubie umila muzyka mechaniczna lub „na żywo” (np. szanty czy muzyka country). Amatorzy nocnych wrażeń i hulanek znajdą w Łebie night cluby i dyskoteki: „Mozart”, „Mateusz”, Mefisto”, „Miami Nice”, „Agados”, „Vega”, „Ziger”. PODSUMOWANIE: Analiza bazy gastronomicznej miasta Łeba wykazała spore zróżnicowanie oferty kulinarnej. Niezależnie od typu obiektu, serwowane potrawy mają opinię raczej smacznych. Brakuje natomiast lokalu (czy lokali) ukierunkowanych na kulinarne wyróżniki regionu, np. typowo rybnej tawerny (bardziej stylowej restauracji niż sezonowej smażalni ryb) czy 35 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki kaszubskiej karczmy, gdzie podstawą menu są dania kuchni regionalnej – pulczi ze sledzama w zaléwie, bulwë z kwasnim mleka czy kaszebsczi śledz (kaszubska tawerna jest np. w Gdańsku). Taka oferta pełni ważną rolę promocyjną, uwydatniając charakter i tożsamość miejscowości. Niemniej jednak można śmiało stwierdzić, że zaplecze gastronomiczne Łeby jest odpowiednie. 5.1.3. Baza uzupełniająca Turystyczna baza uzupełniająca obejmuje szlaki i trasy turystyczne, ośrodki turystyki aktywnej, obiekty sportowo-rekreacyjne. Stanowią one o atrakcyjności obszaru w szczególności dla amatorów turystyki aktywnej i sportu. W przypadku nadmorskich kurortów w znacznym stopniu uzupełniają i uatrakcyjniają pobyt, podnosząc jednocześnie konkurencyjność jednej miejscowości w stosunku do innych (o podobnym charakterze). Natomiast dobre zaplecze rekreacyjno-sportowe daje możliwości organizowania ciekawych imprez, nawet o zasięgu ogólnopolskim czy międzynarodowym. SZLAKI TURYSTYCZNE Położenie Łeby w pobliżu kilku wyjątkowych atrakcji turystycznych Pomorza Środkowego czyni z niej doskonała bazę wypadową wielu wypraw i wycieczek. Ci, którzy nad plażowanie przedkładają czynny wypoczynek, mogą korzystać z kilku oznakowanych szlaków turystycznych: szlak czerwony – długość 40 km: z Łeby do Rowów, przez Wydmę Łącką i Czołpińską, wzdłuż północnego brzegu jeziora Gardno; szlak żółty – długość 40 km: z Łeby do Gardny Wielkiej, wzdłuż wschodniego brzegu jeziora Łebsko do Żarnowskiej, dalej przez wsie Gać, Izbica, Klubki do Smołdzina, wzdłuż Góry Rowokół (rezerwat) do wsi Gardna Wielka; szlak zielony – długość 17 km: z Łeby plażą w kierunku zachodnim około 8 km do wejścia na Wydmę Łącką, dalej do czerwonego szlaku, przez Górę Łącką do Rąbki i z powrotem do Łeby. Dwudziestojednokilometrowa trasa rowerowa wiedzie dookoła jeziora Serbsko (Łeba – Stęknica – Szczenurze – Sarbsk – Ulinia – Sasino – latarnia Stilon) – początek trasy na ul. Nadmorskiej, dalej mierzeją Sarbską do wraku duńskiego statku, powrót przez Sarbsk, Nowęcin do Łeby. Dysponując mapą i przewodnikiem warto wybrać się na krótkie wycieczki-zwiedzania, bądź piesze bądź samochodowe. Na przykład do niewielkiej wioski Stilo (13 km od Łeby), gdzie stoi latarnia morska wzniesiona na początku XX w. Ciekawostką jest to, iż latarnia oddalona jest od brzegu o 1 km, a zasięg jej światła ma 24 mile morskie. 36 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Wiele ciekawych miejsc znajdujących się w bliższej i dalszej okolicy Łeby (przedstawione w rozdz. „Walory antropogeniczne”), zachęca do organizowania indywidualnych wycieczek. Przebywający w Łebie turyści mogą także skorzystać z usług firm i organizacji turystycznych, zapewniających pełną obsługę od pośrednictwa w rezerwacji miejsc noclegowych po organizację wycieczek i zwiedzania. Nazwa Oferta Usługi Przewodnickie B.T. PRZEMEX Jarosław Kaczmarzyk – przewodnik po Trójmieście i woj. pomorskim przewodnicy turystyczni, także z jęz. niemieckim usługi przewodnickie Łebski Serwis Turystyczny STAMIR wycieczki bajkową kolejką po Łebie, wycieczki statkiem po jeziorze Łebsko Biuro Wczasów PRZYMORZE wczasy indywidualne i rodzinne, kolonie i zimowiska, obozy sportowe, konferencje, weekendy, usługi przewodnickie, imprezy rekreacyjne Stowarzyszenie Agroturystyczne Pomorzanie i Kaszubi oferta agroturystyczna TURYSTYKA AKTYWNA Amatorzy aktywnej turystyki mogą skorzystać z kilku wypożyczalni rowerów, sprzętu wodnego, oferty „turystyki morskiej” i ośrodków jeździeckich: Nazwa Oferta Delfin III (łódź) nurkowanie, rejsy wycieczkowe, wędkarstwo morskie Katamaran „Kubuś” nurkowanie, rejsy wycieczkowe, wędkarstwo morskie turystyka wodna (łodzie, ośrodki, centra) Księżna Łeby (łódź) nurkowanie, rejsy wycieczkowe, wędkarstwo morskie Jacht motorowo-żaglowy wyprawy wędkarskie, rejsy turystyczne, rejsy dla „Marcel” zorganizowanych grup płetwonurków; do dyspozycji dwie kabiny pasażerskie, łazienka, toalety, prysznic, kuchnia Przystań wypożyczalnia sprzętu, kursy, Windsurfingowa szkolenia Habenda (Sarbsk) Port Jachtowy „Marina” szkolenia i kursy żeglarskie, organizacja regat i zawodów Łebski Klub Żeglarski szkolenia żeglarskie, organizacja regat Szkoła Windsurfingu, Bernard Kęsik kursy, szkolenia, sprzęt 37 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Nazwa Oferta rejsy wycieczkowe, wędkarstwo morskie, wypożyczalnia sprzętu wędkarskiego turystyka rowerowa Morskie Rejsy Wędkarskie i Turystyczne, Stanisław i Robert Mielewczyk Morskie Wyprawy Wędkarskie – ŁEB80 Prywatne kutry: Wędkarz Morski, Halny, Złota Rybka, ŁEB-22, ŁEB-44, ŁEB-94 MORS-D, Wędkarstwo Morskie kpt. Dolecki OW „Lech” Port Jachtowy „Marina” Wypożyczalnia Sprzętu Wodnego BIKER (trzy punkty: ul. Turystyczna, Sienkiewicza, Nadmorska) ZWR „Mazowsze” (ośrodek) Wypożyczalnia Rowerów P.Wojtas wypożyczalnia sprzętu wodnego (przede wszystkim kajaki) wypożyczalnia rowerów, serwis turystyka konna Stadnina Koni – nauka jazdy konnej, jazda w terenie Amazonka (Nowęcin) Stadnina Koni – „Senny” 30 koni rekreacyjnych (Nowęcin) obozy letnie, nauka jazdy konnej dla dzieci, rajdy terenowe Gospodarstwo Nowęcin Maciukiewicz 40 koni rasy angloarabskiej pensjonat dla koni w ofercie: nauka jazdy konnej, jazdy w terenie (także na plaży), rajdy konne, obozy jeździeckie dla młodzieży, wczasy w siodle, biegi myśliwskie, ogniska; ośrodek organizuje Regionalne Zawody w Skokach przez Przeszkody Stajnia „Feluś” (Nowęcin) nauka jazdy konnej, jazdy w terenie 38 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Szczególną uwagę należy zwrócić na wybudowany w 1998 roku Port Jachtowy Łeba. Został on sfinansowany ze środków funduszu PHARE, rządu polskiego i miasta Łeba. Jest to pierwszy tego typu obiekt w Polsce, dlatego też władze miasta wiążą z jego rozwojem wielkie nadzieje. Basen portowy o głębokości 2,5 – 3,5 m jest przystosowany dla jednostek różnych klas, w tym jachtów żaglowych do 18 m i łodzi motorowych do 24 m długości. Łącznie przy pływających pomostach przygotowano źródło: www.portjachtowy.vit.pl 120 miejsc postojowych. W skład infrastruktury portu wchodzą: - obiekt hotelowy dysponujący 40 miejscami noclegowymi w pokojach dwu, trzy i czteroosobowych z łazienkami; - restauracja „Marina”, drink bar - parking samochodowy. Na terenie portu jest dostęp do niezbędnych mediów: prądu i wody. Można także skorzystać z pochylni slipowej czy wypożyczyć przyczepę. W obiekcie, co roku odbywają się regaty i różnego rodzaju imprezy żeglarskie, w tym także o znaczeniu międzynarodowym. Natomiast na lądzie organizowane są imprezy plenerowe i estradowe. Od 1991 roku prężnie działa Łebski Klub Żeglarski. Poprzez aktywną działalność Klubu i organizację szkoleń, kursów, obozów oraz zawodów i regat (w tej chwili także o randze międzynarodowej) znacznie wzrosła popularność windsurfingu, a Łeba zyskała miano polskiej stolicy tego sportu. Bazę Klubu tworzą dwie stanice: nad jeziorem Sarbsko i w Łebie (na terenie wojskowego ośrodka wypoczynkowego). Do dyspozycji wczasowiczów są dwa kryte baseny: w Ośrodku Wypoczynkowym „Relaks” i O.W.„Magnat I”. Są one jednak dostępne przede wszystkim dla gości ośrodków. Amatorzy tenisa ziemnego mogą skorzystać z miejskich kortów tenisowych lub tych, należących do większych ośrodków wczasowych (np. „Mazowsze”, „Wodnik”, „Hutnik” i „Lech”). Z ogólnodostępnych obiektów sportowo-rekreacyjnych Łeba posiada nowoczesną halę sportową, w której prowadzone są m.in. treningi w ramach obozów kondycyjnych dla sportowców. Jest też kilka boisk do gry siatkówkę i koszykówkę. Uzupełnieniem pobytu w nadmorskiej miejscowości, mogą być dodatkowe atrakcje-ciekawostki, skierowane szczególnie do dzieci. Warto tu wymienić: 1. prywatny Ogród Ornitologiczny (gospodarstwo agroturystyczne) w Nowęcinie, w którym można obejrzeć ponad 100 gatunków ptaków z całego świata; na terenie ogrodu o powierzchni 6 h znajdują się zarybione stawy, gdzie można spokojnie powędkować; 39 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 2. Western City – powstało w 2001 roku, przy wjeździe do Łeby; na otwartym terenie organizowane są m.in. pokazy ujeżdżania koni w stylu „west”, kowbojskie pojedynki, koncerty muzyki country, gry i zabawy w stylu Dzikiego Zachodu, przejażdżki konne i nauka jazdy konnej. W „Salonie” serwowane są napoje i organizowane pokazy tańca; 3. paint ball, gokarty, jady terenowe jeepami; 4. przejażdżki po morzu: skutery, narty wodne, motorówki, banany; 5. lunapark przy bulwarze portowym i wesołe miasteczko. PODSUMOWANIE: Baza uzupełniająca jest raczej typowa dla nadmorskiego kurortu wczasowego. Dobrze rozwinięta jest oferta „morska” czyli rejsy, wędkarstwo morskie, kursy żeglarskie i windsurfingowe, a nawet nurkowanie. Jest także spory wybór atrakcji plażowych, szczególnie dla dzieci – zjeżdżalnie wodne, trampoliny. Natomiast z innych atrakcji wszystkiego jest po trochu – rowery, konie, oferty typowe i niekonwencjonalne. Wszystko służy uatrakcyjnieniu typowo wczasowych i wypoczynkowych pobytów wakacyjnych. 40 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 6 Ocena aktywności marketingowej w zakresie turystyki Rozwój turystyki to nie tylko ochrona walorów przyrodniczych i kulturowych, rozbudowa infrastruktury oraz przygotowanie produktów turystycznych, ale także odpowiednia promocja i dystrybucja oferty. Szczegółowa analiza głównych form aktywności marketingowej oraz wybranych narzędzi marketingowych, najczęściej stosowanych w promocji, pozwoli na dokładne zdefiniowanie i opracowanie kierunków działania w tym zakresie na omawianym terenie. Pozwoli także na ujednolicenie turystycznego wizerunku miasta. W ocenie strefy marketingowej wsparcia rozwoju sektora usług turystycznych poddano analizie podstawowe wybrane narzędzia marketingowe – materiały drukowane oraz strony internetowe dotyczące miasta. Lista analizowanych materiałów: Łeba – broszura informacyjna, Słowiński Park Narodowy – mapa, Strony internetowe i ich zawartość merytoryczna: www.leba.pl www.leba-kurort.pl www.leba.turystyka.pl www.leba.nadmorzem.com 6.1. Elementy promocji Do podstawowych ocenianych elementów promocji należą: Podstawowe materiały promocyjne, Strony internetowe, Logo turystyczne, herby, Inne dostępne materiały promocyjne, Imprezy i targi promujące dostępne formy turystyki w mieście. 41 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 6.1.1. Podstawowe materiały promocyjno-informacyjne Materiały drukowane stanowią ważny element promocji zarówno usług jak i towarów. Należą do nich kolorowe foldery informacyjno-promocyjne, broszury informacyjne, mapy, katalogi i wreszcie profesjonalne przewodniki. Istotną rolę odgrywa tu odpowiednia oprawa graficzna i zawartość merytoryczna, które w znacznym stopniu wpływają na wizerunek miasta, przyciągają turystów, a co za tym idzie przyczyniają się do rozwoju turystyki. 6.1.2. Logo, herb Herb wykorzystywany jest na większości nośników informacyjnych dotyczących miasta (foldery, strony internetowe). Nawiązuje do dziejów Łeby z 1309 roku, kiedy regionem władali Krzyżacy i Święcowie. Logo miasta Łeby – pojawia się przede wszystkim na materiałach wydawanych przez Urząd Miasta. Jest zawarte na dwóch serwisach internetowych, a także stanowi nieodłączny element stoiska targowego Łeby. Z uwagi na konieczność jego zmodyfikowania, częściej na drukowanych materiałach pojawia się jednak herb. Słowiński Park Narodowy, jako jednostka ściśle związana z ochroną dóbr naturalnych Polski, prowadzi własne działania promocyjne. Wszystkie informacje z tym związane opatrzone są logo SPN. Jest ono także wykorzystywane w programach naukowych. Niestety dotyczy jedynie parku i prowadzonej działalności. Brak opracowania Księgi Identyfikacji Wizualnej, w której określone zostałyby podstawowe zasady posługiwania się symbolem, a także rekomendowane wzory i przykłady jego zastosowań np. w systemie informacji miejskiej (tabliczki ulic, drogowskazy, oznaczenia zabytków), wydawnictwach informacyjno-promocyjnych, reklamach, akcydensach (koperty, pisma, faksy, formularze). 42 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 6.1.3. Informacja turystyczna Jednym z podstawowych narzędzi promocji miasta jest dobrze przygotowany oraz sprawie działający punkt informacji turystycznej. Zadaniem punktów informacji turystycznej jest m.in. gromadzenie i udzielanie informacji w zakresie szeroko pojętej turystyki w mieście np. bazy noclegowej, gastronomicznej, wydarzeń kulturalnych, atrakcji turystycznych, aktualizacja danych z tym związanych (adresy, telefony, nowe obiekty), rozdawanie i sprzedaż materiałów informacyjnych i promocyjnych, pośrednictwo w zamawianiu usług przewodnickich oraz doradztwo turystyczne. Całoroczne punkty informacji turystycznej działające w Łebie znajdują się przy Lokalnej Organizacji Turystycznej. Punkt działa od stycznia do czerwca w godzinach 9 -17, od lipca do sierpnia w godzinach od 9 do 20 i od września do stycznia od 9 do 17. Punkty sezonowe działają w porcie jachtowym i na poczcie. 6.1.4. Promocja bezpośrednia Miasto Łeba wykazuje wysoki stopień zaangażowania we współpracę z miastami partnerskimi oraz uczestnictwa w targach i imprezach o charakterze promującym turystykę. Targi, w których miasto Łeba bierze udział: Tour Salon w Poznaniu Targi Turystyczne w Gdańsku (GTT) Targi Turystyczne LATO w Warszawie Targi TT Warsaw ITB Berlin Promocję miasta na imprezach targowych uzupełniają drukowane materiały promocyjne. Dlatego ważne jest właściwe ich opracowanie pod kątem czytelności, układu informacji a przede wszystkim oprawy graficznej. Ładny i estetyczny folder z pewnością przyciągnie niejednego klienta. Udział w targach wiąże się także z przygotowaniem dodatkowych materiałów, tzn. gadżetów (długopisy, znaczki, breloczki). Miasta partnerskie: Nida Zelenogradsk Hohnstorf/Elbe Borgholm 43 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Umowy partnerskie zakładają współpracę w dziedzinie kultury, historii, oświaty, ochrony środowiska, handlu i przemysłu oraz sportu i turystyki. Umożliwiają także poszerzenie kontaktów między mieszkańcami. 6.1.5. Strony internetowe i prezentacje multimedialne Promocja produktu turystycznego wymaga opracowania skutecznych narzędzi dotarcia do potencjalnego odbiorcy. Takim narzędziem jest niewątpliwie Internet. Z badań przeprowadzonych przez Światową Organizację Turystyki (WTO) wynika, że w ostatnich latach znacznie wzrosła rola tego przekaźnika w promocji turystyki na całym świecie. Strony internetowe, odwiedzane praktycznie przez każdego, kto ma dostęp do komputera, stanowią zintegrowane źródło informacji na temat miasta, walorów przyrodniczych, stanu zagospodarowania turystycznego oraz oferty funkcjonującej w danym mieście. Strony internetowe www.leba.pl Strona przedstawiona w bardzo ładny, stonowany sposób graficzny. Posiada wiele przydatnych informacji m.in. rozkłady jazdy PKP i PKS czy kalendarz imprez odbywających się w mieście. Bardzo obszernie opisany Słowiński Park Narodowy, brakuje jednak opisu zabytków miasta Łeby. Na stronie umieszczona jest galeria zdjęć. Minusem jest brak informacji w wersji obcojęzycznej. www.leba-kurort.pl Strona ciekawa zarówno pod względem graficznym jak i merytorycznym. Na stronie znajduje się mapa miasta oraz obszerny informator adresowotelefoniczny. Bardzo ciekawym pomysłem jest wyszukiwarka noclegów w Łebie oraz bank wolnych miejsc. Można tu znaleźć również opis najciekawszych okolicznych miejscowości a także bardzo ciekawe informacje o Słowińskim Parku Narodowym. Jak na promocyjny serwis turystyczny miasta brakuje informacji o zabytkach miasta. Strona posiada bardzo obszerną galerię pięknych zdjęć. Warto podkreślić także możliwość korzystania ze strony w wersji angielskiej. www.leba.turystyka.pl Strona średnio ciekawa pod względem graficznym. Posiada natomiast opis atrakcyjnych miejsc turystycznych w Łebie i jej okolicach. Można tu znaleźć także opis bazy noclegowej, gastronomicznej i rekreacyjnej. Na stronie umieszczony jest także krótki rys historyczny miasta Łeby. Niestety niektóre z linków są nieaktywne. Strona nie posiada także wersji obcojęzycznych. 44 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki www.leba.nadmorzem.com Serwis turystyczny poświęcony bazie noclegowej nad morzem. Na stronie można znaleźć informacje dotyczące bazy noclegowej miasta Łeby. Każdy obiekt noclegowy posiada krótki opis oraz dane teleadresowe. Strona stworzona jest w bardzo czytelny i przejrzysty sposób. Zawiera także propozycje miejsc godnych zobaczenia w Łebie i okolicy, niestety bez opisów. Strona dostępna jest jedynie w wersji polskiej. Łeba posiada dość dobrą bazę informacji dostępnych w Internecie, nie dają one jednak możliwości zdobycia kompleksowej wiedzy na temat możliwości uprawiania na omawianym obszarze szeroko rozumianej turystyki. Najbliższy serwisowi stricte turystycznemu jest: www.leba-kurot.pl Można tu znaleźć wyszczególnienia. wiele informacje, niestety pobieżnych, bez Bardzo istotną rzeczą jest aby taki portal był łatwo dostępny i gromadził wszystkie informacje na temat turystyki. Ważne jest także, aby przygotowany serwis nie był „martwy” – konieczna jest stała obsługa, zamieszczanie na bieżąco nowości i ciekawostek, stała kontrola baz danych (teleadresowych, informacji o imprezach), modyfikacja zawartych w nim informacji, a nawet oprawy plastycznej. Wówczas strona są ciekawsze i przyciągają potencjalnych odbiorców oferty turystycznej. Prezentacje multimedialne Wśród materiałów promocyjnych brakuje oferty z filmami i prezentacjami dotyczącymi walorów turystycznych miasta. Filmy lub prezentacje o tematyce turystycznej mogłyby stanowić ciekawą formę promocji miasta, szczególnie na imprezach targowych i promocyjnych. Kilka lat temu Łeba posiadała kasetę VHS, jednak obecnie kaseta już nie jest dostępna. 45 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 7 Analiza dominujących form turystyki Od wielu lat Łeba jest jednym z najpopularniejszych i najbardziej znanych letnisk na polskim wybrzeżu. Nie dziwi zatem fakt, że dominuje tu turystyka pobytowa – typowe wczasy wypoczynkowe. Z uwagi na wyjątkowe walory przyrodnicze, właściwe sobie miejsce zajmuje także turystyka krajoznawcza. A z roku na rok coraz popularniejsze stają się niektóre formy turystyki aktywnej i niektóre sporty, przede wszystkim żeglarstwo i windsurfing. 7.1. Turystyka pobytowa, wypoczynkowa W okresie letnich wakacji nadmorskie kurorty zapełniają się wczasowiczami. Tak jest i w przypadku Łeby. Wypoczynek na plaży, spacery po mieście i korzystanie z oferowanych atrakcji to najczęstsza forma wypoczynku rodzin z dziećmi i grup znajomych, w tym także młodzieży. Baza noclegowa Łeby rozwijała się i rozwija w tym właśnie kierunku – obiekty przystosowane do pobytów rodzinnych, czy stosunkowo tanie pola namiotowe i campingi. Obserwując ruch turystyczny w Łebie można przyjąć, iż podstawą przyjazdów jest chęć wypoczynku po roku pracy, regeneracja sił i zagospodarowanie wakacji dzieciom. Dlatego liczną grupę wypoczywających stanowią rodziny z dziećmi. Niemniej jednak, duże zagęszczenie ludzi w szczycie sezonu, uniemożliwia pełen relaks i wypoczynek. Wielu jest jednak amatorów spędzania urlopu w zatłoczonych kurortach (dużo się dzieje, wiele dodatkowych atrakcji, możliwość poznania ciekawych ludzi, itp.). Cieszą się one szczególną popularnością wśród studentów i młodzieży. Również Łeba od wielu lat przyciąga dużą ich liczbę w okresie wakacji. W kategorii turystyki pobytowej należy także wymienić zorganizowane pobyty dzieci i młodzieży. Istniejąca w Łebie infrastruktura umożliwia przygotowanie ciekawych ofert kolonii letnich i obozów (w tym także tematycznych: sportowych, językowych), z interesującym programem i wieloma atrakcjami. Specyficzny klimat Łeby, doskonałe warunki na pobyty wypoczynkoworehabilitacyjne oraz posiadane złoża borowin (obecnie w fazie badań) i solanki, otwierają szerokie możliwości rozwoju turystyki zdrowotnej. Dodatkową motywacją jest rosnąca w Polsce popularność wyjazdów po zdrowie. Obecnie kilka ośrodków posiada w swojej ofercie turnusy rehabilitacyjne i pobyty zdrowotne (m.in. OWR „Mazowsze”); jest także oferta SPA (choć jeszcze dość skromna). Odbiorcami ofert pobytów 46 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki zdrowotnych i rehabilitacyjnych są przede wszystkim ludzie w wieku średnim i starsi oraz rodziny z dziećmi. 7.2. Turystyka krajoznawcza i aktywna Turystka krajoznawcza oparta jest w dużej mierze na walorach naturalnych Słowińskiego Parku Narodowy. Nieco mniejsze znaczenie mają tu zabytki. Niemniej turystyka krajoznawcza staje się coraz częściej nieodłącznym elementem wakacyjnych wyjazdów. Szczególnie, kiedy pogoda nie dopisuje, wczasowicze postanawiają zwiedzać okolicę. W takim przypadku istotną rolę odgrywają dobrze przygotowane, oznakowane i opisane trasy zarówno piesze jak i rowerowe, ścieżki przyrodnicze i dydaktyczne oraz kompleksowa informacja o miejscach wartych odwiedzenia. Dość dużą grupę „do zagospodarowania” stanowią także wycieczki autokarowe, które przyjeżdżają oglądać wydmy, będące główną atrakcją SPN. Coraz częściej park jest odwiedzany przez turystów przyrodników (botanicy, obserwatorzy ptaków). 7.3. Turystyka aktywna i kwalifikowana Istotną rolę w rozwoju turystyki w Łebie zaczęła także odgrywać turystyka aktywna. Coraz liczniejsza grupa wczasowiczów zamienia bezczynne leżenie na plaży na czynny wypoczynek i ruch na świeżym powietrzu. Wiele osób przywozi własne rowery, część korzysta z oferty wypożyczalni. Także amatorzy konnej jazdy znajdują w Łebie coraz ciekawsze propozycje. A poprawiająca się z roku na rok infrastruktura stymuluje i ukierunkowuje dalszy rozwój tej formy turystyki. Prowadzona od kilku lat intensywna promocja sportów wodnych – szczególnie żeglarstwa i windsurfingu, zaowocowała wzrostem przyjazdów turystów wyspecjalizowanych (zarówno tych aktywnie uprawiających te sporty, jak i widzów i kibiców regat czy zawodów). W ostatnich latach zasoby morza wykorzystywane są w jeszcze inny sposób. Intensywnie rozwija się oferta morskiego wędkarstwa. Organizatorami są prywatni właściciele kutrów, którzy w ramach rejsu zapewniają obsługę, sprzęt oraz napoje i drobne przekąski. Taka forma zagospodarowania wolnego czasu zyskuje coraz większe grono zwolenników. 47 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 8 Analiza SWOT Analiza SWOT jest podstawowym narzędziem używanym w procesie planowania i analizy. Służy do określenia podstawowej funkcji wyjściowej analizowanego obszaru. Jego wykorzystanie polega na wymienieniu odpowiednich cech charakteryzujących dany obszar w czterech kategoriach: silnych stron (cecha miasta, która pomaga w osiąganiu wyznaczonych celów), słabych stron (każdy czynnik wewnętrzny miasta, który może zagrozić w osiąganiu celów), szans (każdy element otoczenia zewnętrznego, który tworzy warunki sprzyjające osiąganiu celów) i zagrożeń (każda cecha otoczenia, która może negatywnie wpływać na rozwój turystyczny miasta). Wewnątrz miasta Niezależne od miasta S W (strengths) (weeknesses) SILNE STRONY SŁABE STRONY O T (opportunities) (threats) SZANSE ZAGROŻENIA Analiza SWOT pozwala na uporządkowanie informacji o obecnej sytuacji miasta w kontekście rozwoju turystyki. Jest więc, ogólnym spojrzeniem na miasto z pewnej perspektywy, z której widać obecną sytuację miasta (S i W) i przyszłe możliwości rozwoju (O i T). Dzięki tej analizie można ocenić czy miasto charakteryzuje się dobrą kondycją (przewaga S nad W), czy może obawiać się przyszłości (przewaga T nad O) oraz czy ma potencjał i możliwości wykorzystania istniejących na rynku szans (dopasowanie S do O). W analizie SWOT główny nacisk kładzie się na próbie wykazania jak można zlikwidować słabości miasta (przekształcić je w silne strony) oraz jak przeciwdziałać zagrożeniom (przekształcić je w szanse rozwoju). 48 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki W S D O P A S O W A N I E KONWERSJA O T KONWERSJA Wyniki przeprowadzonych przez konsultantów PART S.A. analiz przedstawia ją poniższe tabelki. SILNE STRONY SŁABE STRONY Położenie – jedna z najbardziej popularnych miejscowości nadmorskich w Polsce; ukształtowany od wielu lat wizerunek miasta jako znanego i lubianego kurortu Bezpośrednie sąsiedztwo Słowińskiego Narodowego (miasto leży w otulinie SPN) Klimat nadmorski, duża zawartość jodu, miejsce o największym nasłonecznieniu, a jednocześnie o dużej wietrzności, także występowanie borowin i solanek Bogactwo walorów przyrodniczych: jedyne w Polsce ruchome wydmy, malownicze plaże oraz wyjątkowe krajobrazy Parku Rzeka Łeba Jezioro Łebsko (na obszarze SPN) i jezioro Sarbsko (doskonałe warunki do uprawiania sportów wodnych, możliwość wędkowania) Rozwijająca się baza noclegowa i gastronomiczna Rozwijająca się baza i usługi wędkarskie Sprawnie działająca Lokalna Organizacja Turystyczna Przychylność władz miasta dla rozwoju turystyki, aktywne wsparcie działań proturystycznych Lobby żeglarskie – postrzeganie miasta jako centrum żeglarstwa na polskim wybrzeżu; imprezy żeglarskie o dużym znaczeniu międzynarodowym Dynamiczny rozwój infrastruktury dla turystyki aktywnej i kwalifikowanej, głównie sportów wodnych (marina, bazy windsurfingowe) .... Sezonowość usług i bazy turystycznej, ograniczona oferta i brak dodatkowych atrakcji poza sezonem Niezadowalający poziom bezpieczeństwa w czasie sezonu Niespójne zagospodarowanie przestrzeni, architektoniczny, niska estetyka miasta chaos Ograniczona dostępność komunikacyjna (jedno połączenie drogowe, jedna linia kolejowa, brak połączeń morskich); bardzo niska przepustowość w ruchu samochodowym (korki, ograniczona ilość miejsc parkingowych) Brak podziału struktury miejskiej na typowy dla miejscowości wypoczynkowych (wyeksponowane centrum, deptak, promenady) Niedostateczna baza sportowo-rekreacyjna Niedostateczna ilość atrakcji silnie przyciągających turystów, oferta mało zdywersyfikowana Mała ilość odpowiednio zagospodarowanych placów dla dzieci Brak systemu informacji miejskiej Brak obiektów noclegowych o wysokim standardzie; mała ilość obiektów całorocznych Brak uregulowania kwestii opłat klimatycznych Brak zróżnicowania cen usług hotelarskich i gastronomicznych w sezonie i poza sezonem - zbyt wysokie ceny po okresie wakacyjnym 49 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki SZANSE ZAGROŻENIA Dostępność środków UE na rozwój turystyki Członkostwo Polski w UE - otwarcie granic i zwiększenie dostępności dla turystów z zagranicy Rozwój turystyki aktywnej i kwalifikowanej – wzrost popularności różnych form aktywnego wypoczynku, szczególna aktywizacja morskiej turystyki żeglarskiej Sezonowość – znaczne turystycznej oferty miasta ograniczenie Rozbieżność pomiędzy obecnym a oczekiwanym wizerunkiem zasięgu postrzeganiem Konkurencja ze strony innych kurortów nadmorskich – Ustka, Sopot Moda na zdrowy tryb życia – wzrost znaczenia ośrodków typu SPA, farmy zdrowia i urody, uzdrowisk Bariery finansowe dla rozwoju infrastruktury turystycznej i paraturystycznej (dokończenie mariny) Wzrost znaczenia wypoczynku weekendowego Rozwój współpracy państw nadbałtyckich w zakresie turystyki morskiej Ubożenie społeczeństwa polskiego – wyjazdy coraz krótsze lub ich brak Brak ścisłej współpracy i spójności działań pomiędzy Słowińskim Parkiem Narodowym a władzami miasta 50 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 9 Wnioski z warsztatów, analiz i konsultacji eksperckich Po opracowaniu audytu turystycznego, kolejnym elementem budowania programu rozwoju produktu turystycznego i kreacji marki, jest wypracowanie wspólnej wizji i strategicznych kierunków turystycznego rozwoju miasta. W tym celu przeprowadzone zostały dwukrotnie przez konsultantów PART S.A warsztaty strategiczne, w których udział wzięli przedstawiciele władz miasta, branży turystycznej i stowarzyszeń turystycznych. Elementem wspomagającym były prowadzone samodzielnie przez specjalistów PART S.A. analizy oraz konsultacje z ekspertami z wybranych dziedzin z regionu. W niniejszym rozdziale przedstawione zostały w syntetycznej formie najważniejsze wnioski i rekomendacje z prowadzonych działań. 9.1. Atuty – wyróżniki miasta Identyfikacja mocnych stron oferty turystycznej i zagospodarowania turystycznego miasta oraz atrakcji – wyróżników, które odróżniają Łebę od podobnych ośrodków turystycznych na wybrzeżu, to pierwszy z elementów, poddanych dyskusji podczas spotkań i warsztatów. Wnioski prezentuje poniższa tabela. 51 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Tabela 5. Zidentyfikowane atuty i wyróżniki miasta oraz wnioski i rekomendacje konsultantów PART S.A. Lp. Atut - wyróżnik Wnioski i rekomendacje 1 2 3 4 5 6 Bliskość Słowińskiego Parku Narodowego, w którym największą atrakcją są wydmy – jest to jeden z głównych magnesów przyciągających turystów. Stworzenie atrakcji, które przyciągną turystów odwiedzających SPN nie zatrzymując się w Łebie Elementy idei księstwa powinny zostać rozwijane – stworzenie koncepcji reaktywacji idei wraz z programem promocji (w tym imprez i wydarzeń) oraz infrastruktury wizerunkowej Materiały promocyjne mogą stanowić doby pomysł na pamiątkę z Łeby Prace związane z badaniem walorów zdrowotnych miasta powinny zostać usystematyzowane – stworzenie harmonogramu opracowania niezbędnej dokumentacji określającej strefy uzdrowiskowe (operat uzdrowiskowy) Walory zdrowotne mogą stanowić ważny element promocji miasta i element wizerunkowy Działaniem koniecznym jest uregulowanie organizacyjno-prawne wypraw na wraki Turystyka wrakowa jest obecnie bardzo popularna na świecie i jest prawdopodobne, że ten rodzaj aktywności także w Polsce zacznie się bardzo silnie rozwijać Wraki i turystyka wrakowa mogą być także silnym wyróżnikiem miasta i jego oferty turystycznej oraz mocnym elementem wizerunkowym Kuchnia jest zazwyczaj tym elementem oferty turystycznej, który silnie oddziaływuje na turystów i wyróżnia dane miejsce – proponuje się dalszy rozwój potraw (głównie z ryb), które będą wyróżnikiem Łeby Opracowanie koncepcji aktywizacji turystycznej tego obszaru - zrównoważony rozwój infrastruktury Walory uzdrowiskowe i zdrowotne. Elementy kuchni regionalnej – potrawy z ryb. Wykorzystanie efektu wizerunkowego - Łeba kojarzy się z wydmami, piaskiem, walorami przyrodniczymi Funkcjonująca jeszcze do niedawna idea „Księstwa Łeby”. Wraki, które znajdują się w niedalekiej odległości od brzegu – rozwój turystyki wrakowej. Podjęcie aktywnej współpracy z SPN – wspólne przedsięwzięcia, promocja, inwestowanie w udogodnienia dla turystów zwiedzających wydmy Jeziora Łebsko i Sarbsko położone po obu stronach miasta – idealne miejsce do rozwoju turystyki wodnej. Rozwój na tym obszarze turystyki wodnej (kajakowej i żeglarskiej – szkółki dla początkujących) 52 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 7 8 9 Funkcjonujące i rozwijające się wędkarstwo morskie. Dalszy rozwój, propagowanie i promocja funkcjonującego już produktu turystycznego, który z roku na rok przyciąga do Łeby coraz więcej turystów Silny wyróżnik wizerunkowy – za jego pomocą można tworzyć różnego rodzaju wydarzenia i atrakcje (zawody polityków, zawody aktorów itp.) Atrybuty związane z walorami wybrzeża – należy podkreślać i promować Łebę jako miejsce o najpiękniejszym piasku, najładniejszej plaży Plaża, przepiękny piasek, najbardziej wietrzne miejsce na wybrzeżu. Kultura i sztuka – „Łebskie Żywioły”, cykliczne spotkania z artystami i politykami, wystawy i plenery, M. Pechstein itp. Postrzeganie Łeby jako najbardziej wietrznego miejsca na wybrzeżu można wykorzystać do promocji sportów wodnych – żeglarstwa, windsurfingu, kitesurfingu itp. Rozwój wydarzeń i programów związanych z kulturą i sztuką to ważny element uatrakcyjniający pobyt turystów (zwłaszcza w czasie niepogody) – proponuje się położyć silny nacisk na rozwój elementów tej oferty Stworzenie imprezy-hitu, która przyciągnie turystów poza sezonem 53 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 9.2. Zidentyfikowane problemy i bariery rozwoju Podczas warsztatów uczestnicy i konsultanci PART S.A. zidentyfikowali najważniejsze problemy oraz bariery związane z turystycznym rozwojem miasta. Szczegóły prezentuje poniższa tabela. Tabela 6. Zidentyfikowane problemy i bariery rozwoju turystyki (kolejność według wskazań uczestników) Lp. Problemy/bariery 1 Niekontrolowany i chaotyczny rozwój turystyki 2 Krótki sezon turystyczny 3 Ograniczona dostępność komunikacyjna 4 Problem „rozbawionych grup młodzieży” w czasie sezonu 5 Postrzeganie miasta – „Łeba jest fajna do zabawy dla młodych i zamożnych” 6 Dzierżawa głównych punktów usługowych przez osoby spoza Łeby 7 Prawie cała plaża w rękach prywatnych 8 Brak połączenia: marina-centrum miasta 9 Zanieczyszczenie powietrza – dymiące kominy oraz problem odpadów – np. śmieci w lesie 10 Niedostateczna ilość środków publicznych na uporządkowanie rozpoczętych inwestycji – np. port żeglarski 11 Brak wiodącej pamiątki 12 Brak atrakcyjnej oferty (w tym poza sezonem) – zła polityka cenowa, niedostateczne atrakcje, nieczynne punktu usługowe poza sezonem 13 Niska estetyka miasta (głównie centrum) 14 Brak miejsc do zabawy i odpoczynku dzieci – place zabaw, ogródki jordanowskie 15 Brak cyklicznej imprezy wiodącej 16 Nieskuteczny mechanizm poboru opłaty klimatycznej Źródło: Opracowanie własne PART S.A. Komentarz: Powyższa lista nie wyczerpuje wszystkich problemów i bolączek, z którymi boryka się Łeba. Wskazuje jedynie te najbardziej dokuczliwe i nakreśla obszary, na które trzeba zwrócić pilniejszą uwagę przy 54 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki planowaniu najbliższych działań – wizerunek i postrzeganie miasta, estetyka, uregulowania organizacyjno-prawne, dostępność komunikacyjna, niedostateczny rozwój infrastruktury turystycznej. 9.3. Określenie najbliższych działań związanych z rozwojem turystyki – podział obowiązków Planując najbliższe działania związane z rozwojem turystyki w mieście należy określić oczekiwania branży turystycznej wobec miasta; także samorząd powinien wskazać swoje oczekiwania wobec branży, głównie w zakresie poszerzania oferty i rozwoju działalności. 9.3.1. Działania oczekiwane od samorządu Systematyczne wdrażanie wizji rozwoju miasta jako uzdrowiska (wyznaczenie strefy uzdrowiskowej, utworzenie parku zdrojowego, opracowanie operatu uzdrowiskowego). Rozwijanie infrastruktury wg ściśle określonych stref – dzielnica rozrywki, miejsca sportu i rekreacji (korty tenisowe, boiska, ścieżki zdrowia, place zabaw), strefa uzdrowiskowa itp., a także stworzenie centrum miejskiego (ul. Kościuszki), budowa obwodnicy i oznakowanie ścieżek rowerowych, ogólna estetyzacja miasta, oznakowanie zabytków. Promowanie Łeby jako „Księstwa”, aktywniejszy udział w targach, wydanie folderów i mapek, zintegrowanie informacji i promocji. Edukowanie i informowanie społeczeństwa lokalnego poprzez otwarte debaty, warsztaty i spotkania – wyeliminowanie poczucia zagrożenia wobec nowych idei rozwoju miasta. Włączenie społeczeństwa lokalnego w proces rozwoju Łeby hierarchizacja priorytetów rozwojowych miasta przy współudziale mieszkańców. Stosowanie preferencji i ulg dla osób rozpoczynających działalność turystyczną (głównie zdrowotno-rekreacyjną), pomoc podmiotom prywatnym w rozwoju usług sanatoryjno-zdrowotnych. Stworzenie programu rozwoju dla portu jachtowego (wieloletniego planu inwestycyjnego), szersza promocja portu, rozwój bazy szkoleniowej dla żeglarstwa. 9.3.2. Działanie oczekiwane od branży Współdziałanie branży z miastem. Konsolidacja działań branży, zintegrowanie informacji, wspólna promocja walorów Łeby. 55 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Aktywne uczestniczenie w szkoleniach i spotkaniach dotyczących rozwoju produktów turystycznych. Rozbudowanie informacji o posiadanych obiektach i usługach wraz z informacją o walorach miasta. Lobbowanie idei powstania uzdrowiska, rozwijanie działalności zdrowotno-sanatoryjnej. Aktywna sprzedaż pamiątek typowo „łebskich". 9.4. Segmentacja – określenie docelowych grup turystów Podczas warsztatów określone zostały także homogeniczne grupy potencjalnych klientów – turystów, które są najbardziej pożądane z punktu widzenia wizerunku i długofalowego rozwoju miasta, w tym także poza sezonem. Podstawowe kryteria demograficzne, tj. wiek, zamożność, wykształcenie i narodowość, które stanowią podstawy segmentacji, prezentuje wykres poniżej. Rysunek 2. Podstawy segmentacji dla Łeby kogo mamy kogo chcemy 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 zamożne wykształcone z zagranicy młode osoby Źródło: Opracowanie własne PART S.A. Wnioski i rekomendacje: 56 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Obecnie największy odsetek turystów w Łebie stanowią ludzie młodzi (młodzież szkolna, studenci, młodzi pracownicy różnych firm) i jest to jednocześnie najmniej pożądana grupa turystów wg uczestników warsztatów – psują wizerunek i dobrą opinię miejsca, Najbardziej pożądana grupa turystów to ludzie zamożni (klasa średnia, średnia wyższa i wyższa) – wg oceny uczestników warsztatów jest to grupa obecnie nieliczna – najbardziej dochodowa i wizerunkowa grupa turystów, Duże dysproporcje pomiędzy stanem obecnym, a stanem pożądanym występują także w kategorii osób wykształconych i cudzoziemców (obie grupy są mało zauważalne w Łebie) – jednak ich liczba rośnie. Z analiz wynika, że najbardziej pożądane grupy turystów to (kolejność wg wskazań uczestników warsztatów): Turyści aktywni (rowerowi, wodni, piesi) Turyści pobytowi i wypoczynkowi (w tym zdrowotni) Rodziny z dziećmi Młodzież szkolna Wędkarze Turyści przyrodniczy Studenci Turyści kulturowo-historyczni i uczestniczący Wnioski i rekomendacje: Najbardziej pożądany segment turystów to turyści aktywni – grupa ta jest zazwyczaj aktywna także poza głównym sezonem letnim. Poza usługami noclegowymi i gastronomicznymi korzysta z usług i urządzeń również infrastruktury uzupełniającej – sportowej, rekreacyjnej itd. Drugi segment to turyści wypoczynkowi – aktywni zazwyczaj tylko w sezonie urlopowym, często są to rodziny z dziećmi, preferują pobyty dłuższe, zwracają uwagę na standard i dostępne atrakcje na miejscu (w tym udogodnienia i atrakcje dla dzieci). W Łebie do tej grupy zaliczyć będzie można także turystów zdrowotnych – osoby pragnące podreperować swój stan psychofizyczny oraz korzystające z nowych usług – typu spa, rehabilitacji, masaży itd. Uczestnicy warsztatów uznali także, że nie można zupełnie wykluczyć z rozważań grup młodzieży, gdyż jest to segment już od dawna przyjeżdżający do Łeby i postrzegający miasto jako idealne miejsce do letniego wypoczynku i zabawy – należy jednak skupić się na zapewnieniu większego bezpieczeństwa turystom i zmiany wizerunku miasta, 57 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Akceptowaną i coraz bardziej pożądaną grupą turystów są wędkarze – osoby z różnych grup społecznych coraz częściej korzystają z rozwijających się prężenie w Łebie usług wędkarstwa morskiego. 9.5. Analiza postrzegania miasta W czasie trwania prac nad przygotowaniem audytu turystycznego przeprowadzone zostały przez konsultantów PART S.A. analizy postrzegania miasta (przez osoby mieszkające w Łebie i osoby z zewnątrz) za pomocą tzw. mapy dyferencjałów semantycznych. Poniżej zaprezentowane zostały wyniki analiz. Rysunek 3. Mapa postrzegania miasta Brak atrakcji Bogate w atrakcje Monotonne Urozmaicone Zamknięte Otwarte Atrakcyjne położenie Zła lokalizacja Monokulturowe Wielokulturowe Atrakcyjne dla os. starszych Atr.dla młodych Dla turystów biernych Dla turystów aktywnych Starodawne Nowoczesne Modne turystycznie Zaścianek Brak walorów zdrowotnych Charakter zdrowotny Brak regionalnej kuchni Bogate trad. kulinarne „Bezbarwne” „Z klimatem” Całoroczne Sezonowe Postrzeganie: przez osoby z Łeby przez osoby z zewnątrz Źródło: Opracowanie własne PART S.A. 58 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Wnioski i rekomendacje: Występuje duża zbieżność w postrzeganiu miasta przez osoby z zewnątrz i osoby mieszkające na miejscu, Największe różnice w postrzeganiu występują w: - ocenie atrakcyjności miasta wg wieku turystów – osoby z zewnątrz oceniają Łebę jako miejsce atrakcyjne praktycznie tylko dla ludzi młodych – należy skoncentrować działania na tym, aby ten wizerunek poprawić, - ocenie sezonowości miasta – wszyscy uczestnicy badania ocenili Łebę jako miejsce atrakcyjne sezonowo, jednak osoby z zewnątrz zdecydowanie bardziej zaakcentowały ten fakt w odpowiedziach – głównym celem programu jest właśnie aktywizacja ruchu turystycznego także poza sezonem letnim, Obie grupy oceniły miasto jako niedostatecznie bogate w atrakcje i średnio urozmaicone, Osoby oceniające z zewnątrz zauważyły także niedostateczne wyeksponowanie kuchni regionalnej oraz monokulturowość miasta. 59 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 9.6. Pozycjonowanie miasta Pozycjonowanie to oznaczenie na tzw. mapie percepcji miejsca zajmowanego przez dany produkt (w tym przypadku miasto Łebę) w świadomości konsumentów (turystów) w stosunku do miejsca produktów (miast) konkurencyjnych. Poniższa mapa percepcji przedstawia wnioski z analizy pozycjonowania miasta Łeby. Obecna pozycja Rysunek 4. Mapa percepcji dla Łeby Miasto rozrywki i zabawy „Nadmorskie Las Vegas”, nowoczesne, tętniące życiem Władysławowo Rewal Łeba Ustronie Morskie Jastarnia Ustka Kołobrzeg Krynica Morska 45% Oferta homogeniczna – skierowana do jednego segmentu rynku – np. sportowcy Darłowo Jurata 18% Świnoujście Sopot Zróżnicowana oferta – kompozycja wielu walorów i atrakcji dla różnych grup klientów 27% Spokoje miejsce wypoczynku, kurort zdrowotny, uzdrowisko, miasto stylizowane, starodawne X% Miejsca docelowe Łeby wg opinii badanych, gdzie x oznacza odsetek odpowiedzi oddanych na dane miejsce Źródło: Opracowanie własne PART S.A. Wnioski i rekomendacje: Obecnie Łeba postrzegana jest przez turystów jako tętniące życiem miejsce rozrywki i zabawy – w porównaniu z innymi miastami na wybrzeżu Łeba została oceniona jako miasto najbardziej „głośne”. Należy dążyć do „złagodzenia” tej opinii poprzez odpowiednie zaplanowanie programu komunikacji marketingowej (głównie promocji) oraz kreację atrakcyjnych produktów turystycznych dla 60 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki innych niż młodzież grup turystów (np. aktywnych, rodzin z dziećmi itp.), Prawie połowa badanych osób chciałaby, aby Łeba postrzegana była jako miejsce trochę mniej rozrywkowe, które posiada zróżnicowaną i szeroką ofertę usług i atrakcji, Prawie co trzecia pytana osoba chciałaby, żeby Łeba była miejscem spokojnym, sprzyjającym relaksowi i odprężeniu, aby postrzegana była jako miasto-kurort zdrowotny, ale posiadający także szeroką ofertę dla innych turystów niż zdrowotni. 9.7. Definicja, analiza i ocena scenariuszy rozwojowych (wizji turystycznego rozwoju Łeby) Po przeanalizowaniu materiału zgromadzonego podczas warsztatów i konsultacji eksperckich konsultanci PART S.A. stworzyli ideowo koncepcję kilku scenariuszy rozwojowych (wizji rozwoju) dla miasta Łeby, które pozwoliłyby nadać miastu spójny wizerunek, wytyczyć długofalowy kierunek rozwoju przy jednoczesnym zniwelowaniu niektórych problemów (niekontrolowany i chaotyczny rozwój turystyki, krótki sezon turystyczny, postrzeganie miasta itp.). Poniżej zaprezentowane zostały idee wybranych scenariuszy. Tabela 7. Scenariusze rozwojowe dla Łeby Nazwa scenariusza „Nadmorskie Las Vegas” "Złoty Kurort" "Księstwo Łeba" Idea scenariusza Łeba jako miejsce rozrywki i zabawy, miasto głośne i zatłoczone, ulubione przez ludzi młodych, nastawionych na przeżycie szalonych wakacji, głównymi atrakcjami Łeby są dyskoteki, kluby, puby, bary, restauracje itp. Łeba jako nadmorski kurort, miasto o walorach leczniczych, uzdrowisko. Miejsce spokojne, bardzo zadbane, posiadające szeroką ofertę atrakcji także dla turystów niezdrowotnych. Łeba jako stylizowane miasto-księstwo, z licznymi atrakcjami dla praktycznie każdego turysty. Miejsce interesujące, intrygujące, z niecodziennymi wydarzeniami i atrakcjami oraz stylizowaną infrastrukturą. Główne segmenty młodzież szkolna studenci puste gniazda młodzi yuppies t. zdrowotni i kuracjusze rodziny (2+1, 2+2) t. aktywni t. pobytowi, ludzie starsi t. aktywni rodziny (2+1, 2+2) t. kulturowi t. wypoczynkowi 61 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Łeba jako miasto sportu i spotkań turystów wodnych (głównie żeglarzy, w tym z zagranicy), atrakcyjne dla rozpoczynających przygodę z wodę (także sportowców), posiadające dobrze rozwiniętą infrastrukturę i atrakcje dla tego rodzaju odbiorców. "Złocista przystań" Łeba jako atrakcyjne miejsce dla miłośników sztuki i kultury, oferujące bogaty kalendarz wydarzeń i imprez, miasto spotkań artystów z różnych dziedzin. „Nadmorska stolica kultury i sztuki" "Polska mekka wędkarstwa morskiego" "Złocista bajkolandia" Łeba jako najbardziej znane w Polsce miejsce do uprawiania wędkarstwa morskiego, atrakcyjne o każdej porze roku, posiada rozwiniętą infrastrukturę i bazę wędkarską, dysponuje także ofertą dla innych grup turystów. Łeba jako miasto idealne do wypoczynku z małymi dziećmi, posiada rozwiniętą stylizowaną bajkową infrastrukturę i system udogodnień dla rodzin z dziećmi, dysponuje wieloma atrakcjami dla dzieci oraz kalendarzem interesujących imprez, także poza sezonem. t. aktywni (głównie wodni) t. zagraniczni młodzież i studenci sportowcy t. kulturowi rodziny (2+1, 2+2) studenci, t. pobytowi ludzie starsi wędkarze t. aktywni młodzież i studenci puste gniazda t. z zagranicy rodziny (2+1, 2+2) t. pobytowi t. wypoczynkowi t. aktywni Źródło: Opracowanie własne PART S.A. Uczestnicy warsztatów, po analizie wybranych scenariuszy dokonali oceny ich atrakcyjności dla miasta oraz szans na realizację. Wyniki oceny przedstawia wykres poniżej. Rysunek 5. Ocena atrakcyjności oraz szans realizacji wybranych scenariuszy rozwoju Atrakcyjność scenariusza "Nadmorski Las Vegas” "Złoty Kurort" "Księstwo Łeba" Szansa realizacji "Złocista przystań" „Nadmorska stolica...” "Polska mekka "Złocista wędkarstwa...” bajkolandia” 62 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Wnioski i rekomendacje: Najbardziej atrakcyjnym wg uczestników warsztatów jest scenariusz „Złoty kurort”, który daje duże szanse rozwojowe w długim okresie czasu. Jednocześnie szansa realizacji tego scenariusza została oceniona zdecydowanie niżej. Świadczy to o obwodach ankietowanych, że w przypadku realizacji tej wizji należy liczyć się z dużymi nakładami i barierami podczas realizacji (np. organizacyjno-prawnymi czy społecznymi). Drugim pod względem atrakcyjności jest scenariusz „Księstwo Łeba”, czyli pomysł na reaktywację (częściowo lub w całości) dawnej idei księstwa-miasta. Szansa realizacji oceniona została także na niższym poziomie, jednak dysproporcja jest mniejsza niż w przypadku scenariusza „Złotego kurortu” – z tego względu, że część elementów idei „Księstwa” funkcjonuje do dzisiaj. Jako trzeci pod względem atrakcyjności został oceniony scenariusz „Złocista przystań”. Jest to głos silnego środowiska żeglarskiego w Łebie i świadomość możliwości realizowania w perspektywie czasu dużych przedsięwzięć sportowo-szkoleniowych oraz stworzenia silnego ośrodka dla wodnych turystów rekreacyjnych. Dysproporcja pomiędzy atrakcyjnością, a szansą realizacji jest w przypadku tego scenariusza najmniejsza, w porównaniu z dwoma poprzednimi. Atrakcyjność scenariusza „Polska mekka wędkarstwa morskiego” także została oceniona stosunkowo wysoko. Ocena realizacji tej wizji przewyższyła ocenę atrakcyjności, z tego względu, że turystyka wędkarska jest bardzo prężnie rozwijającą się dziedziną w Łebie, która zaczyna być postrzegana jako najdogodniejsze na wybrzeżu miejsce do tego typu rekreacji. Najmniej atrakcyjnym scenariuszem dla Łeby jest „Nadmorskie Las Vegas”, jednak szansa jego realizacji w ocenie uczestników warsztatów jest bardzo wysoko (kilkakrotnie wyżej niż atrakcyjność) – świadczy to o tym, że scenariusz ten samoistnie jest realizowany, jednak istnieje świadomość, że nie jest on najkorzystniejszy z punktu widzenia długofalowego rozwoju miasta i jego postrzegania. Uczestnicy warsztatów wraz z konsultantami PART S.A. zgodnie ustalili, że zamykanie się tylko i wyłącznie w granicach jednego, nawet najwyżej ocenionego scenariusza, jest błędem. Należy przyjąć zatem, że wiodący kierunek rozwoju Łeby będzie wypadkową najwyżej ocenionych scenariuszy i będzie zawierała, różne ich elementy. 63 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 10 Rozwinięcie wybranych scenariuszy oraz propozycje elementów rozszerzających ofertę turystyczną Łeby 10.1. Rozwój wybranych scenariuszy rozwojowych (wizji) Założenia: Wskazano trzy dominujące wizje rozwoju - „Księstwo Łeba”, „Złoty Kurort” i „Złocista Przystań”, które stanowią podstawę do określenia głównych działań rozwoju turystyki i produktów turystycznych w Łebie Odpowiednia strategia pozwoli na wykorzystanie wybranych elementów, także z pozostałych scenariuszy rozwoju np. Mekka Wędkarstwa, Bajkolandia itd. Powodzenie wdrożenia strategicznych wizji będzie zależeć od: - koncepcji i planu operacyjnego - wykorzystania posiadanych zasobów - harmonogramu i koordynacji działań - aplikacji rynkowej (promocja, marketing) - akceptacji społecznej. Poniżej zaprezentowano scenariuszy. ideogramy rozwoju trzech wskazanych 64 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Rysunek 6. Schemat ideowy rozwoju scenariusza „Księstwo Łeba”. Księstwo Łeba Atrybuty Księstwa HERB Produkty Pozycje Menu Infrastruktura Brama do Księstwa Usługi Masaże i zabiegi SPA Taras Księcia Paszporty, dowody Tatuaż, kolczyk Capella, dwór Promenada Księstw Portretowanie Czapki z herbem Stroje, maski Kolejka książęca Automobil powóz Pakiety ofertowe Łaźnie książęce Gwardia księstwa Bale książęce Jacht książęcy Stroje – maski itp. Apartamenty książęce Statek książęcy Drzewo książęce Ogrody, galeria 65 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Rysunek 7. Schemat ideowy rozwoju scenariusza „Złoty Kurort”. Złoty Kurort Atrybuty Kurortu Produkty Zdrowie przez ruch, gimnastykę i relaks Oazy Piękności Leczenie morzem, borowiny, solanki Klimat – nadmorskie bryzy (najlepsze w Łebie) Słońce – helioterapia (największe nasłonecznienie) Morska dieta „Zdrowie Księstwa” Książęca Kuracja Infrastruktura Usługi Łaźnie książęce Inhalacje Książęce Źródła - saturatory Kąpiele błotne Masaże i zabiegi SPA Morska Regeneracja i Odnowa (energia, witalność) Baseny termalne Słoneczne spacery Mini Baseny z różnym stężeniem solanki Słoneczne zdrowie (zdrowie spod słońca) Hipoterapia Komora solna Aerobic morski Sylwetka made in Łeba – modelowanie s ylwetki, odchudzanie Jodowe Tarasy Tarasy słońca 66 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Rysunek 1. Schemat ideowy rozwoju scenariusza „Złocista przystań”. Złocista Przystań Atrybuty Morze i jeziora - aktywny wypoczynek na wodzie Szlifowanie kunsztu, sprawdzenie Produkty „Żeglarski miesiąc” „Słoneczne regaty” własnych możliwości, sport Infrastruktura Marina Kursy Rodzinne żeglowanie Przysmaki wilków morskich W iatr – najbardziej wietrzne miejsce na wybrzeżu Marina, tratwa łebska Obsługa – slipowanie, zimowanie jachtów Batyskaf - atrakcja Rejsy turystyczne Muzeum morza -dział Small Cup – regaty małych Szkolenia Ośrodek szkoleniowy Tawerna żeglarska Ryby – dania żeglarzy Usługi historia żeglarstwa W ypożyczanie jachtu jachtów na j.Łebsko 67 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki 10.2. Propozycje elementów turystyczną Łeby rozszerzających ofertę Analiza przeprowadzona przez konsultantów PART S.A. na tym etapie prac wykazała, że najbliższe działania władz miasta w dziedzinie turystyki powinny być ukierunkowane przede wszystkim na uatrakcyjnienie i rozszerzenie oferty turystycznej Łeby, w powiązaniu z zaproponowanymi kierunkami rozwoju. Podstawowe elementy, które wg konsultantów PART mogą decydować o atrakcyjności Łeby to: Atrakcje – nowe atrybuty miasta, które mogą przyciągnąć turystów także poza sezonem (również tych z zagranicy), zatrzymać na dłużej turystów odwiedzających SPN oraz uatrakcyjnić pobyt turystom wypoczywającym na miejscu. Imprezy i wydarzenia – interesująca i wyróżniająca się na rynku oferta imprez, które uatrakcyjnią pobyt w mieście oraz przyczynią się do aktywizacji ruchu turystycznego także poza sezonem, oraz wpłyną na wizerunek miejsca. Pamiątki typowo łebskie– także istotny element oferty miasta, który na dzień dzisiejszy praktycznie nie funkcjonuje. 10.2.1. Atrakcje Muzeum Bałtyku (Muzeum Morza) – stworzenie docelowo największego w Polsce obiektu tego typu, z interesującymi eksponatami (np. elementy wraków), atrakcyjną ofertą wydarzeń (imprez, spotkań z „ludźmi morza”) wraz z możliwością aktywnego uczestnictwa i uczenia się podczas tych wydarzeń („warsztaty wilków morskich”). Batyskaf – z jednej strony batyskaf pełniłby funkcję elementu wystroju miasta (rzeźba-pomnik), z drugiej byłby częścią muzeum, w którym mogłyby odbywać się czasowe wystawy związane z morzem (głównie jego podwodnymi sekretami). Rewitalizowane „centrum miasta” – plac, fontanna, galerie, chatki rybackie – nieodzowne elementy estetyzujące przestrzeń miejską i nadające jej charakter kurortu. Galerie sprzedaży – specjalne miejsca do sprzedaży pamiątek i innych produktów łebskich (rzemieślniczych, spożywczych), specjalna wizualizacja, projekt galerii (wyróżnik architektoniczny). Ogrody Książęce – element zaczerpnięty z idei „Księstwa Łeby”, estetycznie zagospodarowany, duży ogród miejski, z elementami małej architektury i bujną roślinnością (aleje kwiatowe, krzewy egzotyczne, gazony itp.). Kompleks Aqua (baseny i sauny) – docelowo stworzenie kompleksu basenów, z szeroką ofertą usług towarzyszących – sauny, solaria, masaże, jaccuzi, gabinety piękności, kapsuła SPA, itp. 68 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki Piaskowy domek oraz otwarta galeria rzeźb z piasku Pomnik rybaka (rzeźba – symbol miasta) – element architektury miejskiej, usytuowany w centralnej części miasta. Aleja mody – promenada kreatorów Interaktywna wystawa – muzeum poświęcone doświadczeniom i testom nad V1 i V2 (filmy, figury woskowe, interaktywna gra, wrażenia wizualne i słuchowe itp.). 10.2.3. Imprezy i wydarzenia Gala Mody Księstwa – pokazy mody (firmy polskie, młodzi adepci), konkursy młodych projektantów, butiki znanych top kreatorów itp. - Mini edycje dla dzieci (dziecięce marzenia, dziecięce gwiazdy) - Moda ślubna (ślubne suknie, kreacje) - Moda letnia i plażowa + sportowa (na plaży) - Edycja karnawałowa Festiwal Kuchni Bałtyckiej – Łeba Księstwo „SMAQ” (dania morza, kuchnia książęca, zawody kucharzy, degustacje, itp.) Mistrzostwa Gwiazd w Wędkarstwie Morskim (w tym dziennikarzy, aktorów, polityków itp.) „Festiwal Złotego Piasku” – biegi po plaży i wydmach, rzeźby i budowle z piasku, bitwy piaskowe, trójbój piaskowy – wykorzystanie i wyeksponowanie motywu piasku. „Karnawał Książęcy w Łebie” – uliczne festyny, zabawy i stylizowane imprezy – bale maskowe w klubach muzycznych miasta, bale przebierańców, bale na plaży itp. Zlot Piratów – regaty piratów, tawerna piracka, festyny i imprezy, gra scenariuszowa na wodzie itp. Regaty Tratw i Łodzi Wiosłowych – zawody niekonwencjonalnych konstrukcji pływających. 10.2.4. Pamiątki łebskie Obszar Księstwa – nawiązujące do tej idei: - Czapki z herbem - Sygnety, kolczyki - Paszporty, dowody, akty narodzin - Bedeker kulinarny Księstwa Obszar pochodny – związany z modą i karnawałem: 69 Audyt Turystyczny Miasta Łeby wraz z kierunkami rozwoju turystyki - Maski Łebskie (karnawałowe) - Kreacje letnie (z konkursu) Obszar żeglarstwa i turystyki morskiej: - Mini tratwa z żaglem - Łebski Śpiewnik Szant - Mapa wraków (miniaturki statków) Motywy związane z piaskiem i wydmami: - Beduinki, osłonki od wiatru, peleryny - Naczynia z piaskiem (na świece, ozdobne), Figurki i kompozycje z piasku (róża wiatrów, kwiaty piaskowe, figurki polityków lub np. miniaturki wydm) Obszar znaku/logo (marki) – elementy systemu identyfikacji wizualnej: - Koszulki, krótkie spodenki - Banderki, okulary słoneczne - Kubki - Ręczniki - Osłonki od wiatru, wiatrochrony - Kartki pocztowe Inne: - Obrazy - Kopie obrazów o tematyce morskiej. Elementem wzbogacającym i oddziaływującym wizerunkowo może być także stworzenie maskotki Łeby - produkt, pamiątka dla dzieci: Syrenka lub „uosobiona” rybka „Wesoły wąż morski” „Pluszowy pirat” 70
