ASD088001

1
SCENARIUSZ ZAJĘĆ „GENETYCZNY ODCISK PALCA”
BIOLOGIA, IV ETAP EDUKACYJNY
Temat: Genetyczny odcisk palca.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (1.6) [uczeń] podaje przykłady wykorzystania badań nad
DNA (sądownictwo, medycyna, nauka).
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ:
Definiuje pojęcia: inżynieria
genetyczna, profil genetyczny
Wyjaśnia sposób wykorzystania
badań nad DNA do ustalania
tożsamości, pokrewieństwa,
potwierdzania lub wykluczania
ojcostwa
Wymienia podstawowe techniki
inżynierii genetycznej
Wymienia metody inżynierii
genetycznej
Zna zastosowanie analiz DNA w
kryminalistyce, medycynie sądowej i
sądownictwie
Nabywane umiejętności
UCZEŃ:
Podaje przykłady praktycznego
zastosowania badań nad DNA w
kryminalistyce, medycynie sądowej i
sądownictwie
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli”
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
2
Potrafi opisać kolejne etapy metody
tworzenia profilu genetycznego
Rozumie znaczenie zastosowania
analizy informacji genetycznej w
badaniach taksonomicznych,
ewolucjonizmie, w medycynie i
biotechnologii nowoczesnej
Wie, na czym polega metoda
genetycznego odcisku palca
Wie, na czym polega potwierdzenie
lub wykluczenie ojcostwa na
podstawie porównania profili
genetycznych
Kompetencje kluczowe
 Porozumiewanie się w języku ojczystym
 Umiejętność uczenia się
Etapy lekcji
1) Wstęp:
Zapoznanie uczniów z tematem.
Pogadanka o możliwościach inżynierii genetycznej. Uczniowie podają znane im
przykłady praktycznych zastosowań badań nad DNA.
2) Przebieg zajęć:
Nauczyciel w rozmowie kierowanej wykazuje znaczenie badań nad DNA w
kontekście praktycznego zastosowania informacji zawartej w DNA.
Nauczyciel przedstawia prezentację multimedialną „Porównywanie sekwencji
kodu genetycznego”.
Uczniowie określają podstawowe techniki inżynierii genetycznej wykorzystane
podczas porównywania sekwencji kodu genetycznego. Korzystając z różnych
materiałów (podręcznik, Internet) dokonują ich krótkiej charakterystyki.
Uczniowie dobierają się w pary i wykonują obserwację.
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli”
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
3
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji
1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Ślady biologiczne które
pozostawia po sobie każdy człowiek są źródłem DNA do badań
genetycznych stosowanych w kryminalistyce, sądownictwie i medycynie.
Cennym materiałem biologicznym jest np. krew, fragmenty naskórka,
włosy, mocz, ślina, pot. Do badań genetycznych można wykorzystać
również materiał biologiczny pochodzący sprzed wielu lat.
2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem obserwacji jest
zapoznanie ze sposobem właściwego pozyskania materiału biologicznego
pochodzącego z wymazu z błony śluzowej policzka, wykorzystywanego
m.in. do ustalania ojcostwa.
3. Sposób przygotowania ćwiczenia (czas, miejsce itd.): Ćwiczenia
praktyczne są prowadzone podczas zajęć w klasie. Uczniowie powinni
mieć gumowe rękawiczki, sterylne patyczki higieniczne (wymazówki) w
plastikowych opakowaniach.
4. Sposób przeprowadzenia ćwiczenia: Uczniowie pracują w parach.
Prawidłowo, z zachowaniem wymaganej ostrożności pobierają materiał
biologiczny z błony śluzowej policzka i umieszczają go w wymazówce.
Wymazówkę należy wyciągnąć z osłonki nie dotykając palcami końcówki z
wacikiem. Końcówkę wymazówki z wacikiem należy przyłożyć do błony
śluzowej policzka i przez chwilę pocierać. Wymazówkę z pobranym
materiałem należy bezpiecznie umieścić z powrotem w osłonce.
5. Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków,
karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie wypełniają
etykiety pojemników imieniem i nazwiskiem osoby, od której pobrano
materiał. Próbki przygotowane w ten sposób są odpowiednie do dalszych
analiz.
3) Podsumowanie:
Nauczyciel prezentując zestaw zdjęć „Oko w oko z Kopernikiem” przedstawia
praktyczne zastosowanie metod porównywania informacji genetycznej w procesie
identyfikacji szczątków Mikołaja Kopernika.
Środki dydaktyczne
 Zasoby multimedialne: prezentacja „Porównywanie sekwencji kodu
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli”
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
4





genetycznego”
Zestaw zdjęć „Oko w oko z Kopernikiem”
Komputer podłączony do Internetu
Gumowe rękawiczki
Wymazówki
Pisak/flamaster
Metody nauczania
 Obserwacja
 Pogadanka
 Rozmowa kierowana
Formy pracy
 Praca w parach
 Zbiorowa
Praca domowa
Zastanów się jakie korzyści i zagrożenia wynikają z tworzenia baz danych
przechowujących profile genetyczne.
Dodatkowe propozycje wykorzystania
Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się
również do wykorzystania na III etapie edukacyjnym w zakresie nauczania biologii.
Lista załączników multimedialnych
Prezentacja multimedialna „Porównywanie sekwencji kodu genetycznego”
Zestaw zdjęć „Oko w oko z Kopernikiem”
Materiał edukacyjny wytworzony w ramach projektu „Scholaris - portal wiedzy dla nauczycieli”
współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.